Handels- en investeringscijfers Nederland-Slovenië 1

Transcriptie

1 Handels- en investeringscijfers Nederland-Slovenië 1 1. Samenvatting Slovenië behoort tot de vijftig belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Slovenië had in 2015 een omvang van bijna 1,1 miljard euro. Daarvan beliep de Nederlandse goederenexport 684 miljoen euro. Daarnaast voerde Nederland in 2016 voor 81 miljoen euro aan diensten naar Slovenië uit. Nederlandse ondernemingen hadden eind 2015 volgens DNB-cijfers belangen ter grootte van 285 miljoen euro (FDI, directe buitenlandse investeringen) in Slovenië. 2. Economie en buitenlandse handel Het gemiddelde inkomen in Slovenië bedroeg in 2016 volgens Eurostat euro per inwoner (krap 2,1 miljoen inwoners). T.i.: het Nederlandse gemiddelde bbp bedroeg in euro. De gemiddelde koopkracht 2 in Slovenië bedroeg in % van het EU-28-gemiddelde. Het bbp van Slovenië beliep in miljard euro. Dit was 5,7% van het Nederlandse bbp (703 miljard euro)). Volgens de Europese Commissie groeit het Sloveense bbp dit en volgend jaar met jaarlijks 3% (volumegroei t.o.v. voorgaand jaar, zie fig. 1). Figuur 1 Economische ontwikkeling Slovenië % 8 6 investeringen bbp Bron: Europese Commissie, Op de Human Development Index van de VN deze index kijkt breder dan het bbp per hoofd (PPP), namelijk ook naar levensverwachting en analfabetisme/opleidingsniveau staat Slovenië 25 e. Nederland 1 Dit overzicht is in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gemaakt. 2 Daarbij is gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van het inkomen/een euro in het betreffende land. In het ene land kun je voor een euro meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van euro prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 1 van 11

2 staat 5 e, Oostenrijk 23 e, Polen 36 e, Hongarije 44 e, Kroatië 47 e, Montenegro 49 e, Roemenië 52 e, Bulgarije 59 e, Servië 66 e en Albanië 85 e. Slovenië heeft in mondiaal en regionaal perspectief redelijk ondernemingsklimaat. Het World Economic Forum (WEF) plaatst het land op een 56 e positie qua meest aantrekkelijk vestigings- en investeringsklimaat (GCI , in totaal kent deze ranglijst 138 landen, zie figuur 2 met een selectie van landen). Daarmee is Slovenië na Bulgarije de hoogst genoteerde Balkanstaat. Figuur 2 Sloveniës score op WEF-ranglijst Nederland Oostenrijk Malta Italië Bulgarije Slovenië Macedonië Kroatië Albanië Cyprus Griekenland Servië Bosnië H WEF, Op Doing Business 3 deze ranglijst van de Wereldbank kijkt naar een geringer aantal indicatoren dan die van het WEF scoort Slovenië een 30 e plaats (van in totaal 190 landen, zie figuur 3 met een selectie van landen) 4. Daarmee heeft Slovenië de beste Balkannotering. Corruptie lijkt in Slovenië in vergelijking met de meeste omliggende landen een minder groot probleem: op de Corruption Perception Index van Transparency International deze organisatie wordt vaak de internationale "corruptiewaakhond" genoemd staat Slovenië op de 31 e positie (van in totaal 176 landen, zie figuur 4 met een selectie van landen). Daarmee laat het alle andere Balkanlanden achter zich. 3 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.). 4 Op de vergelijkbare lijst van IMD (2017) staat Slovenië 43 e (63 landen in totaal). Nederland staat 5 e, Italië 44 e, Hongarije 52 e, Griekenland 57 e en Kroatië 59 e. 2 van 11

3 Figuur 3 Sloveniës score op Doing Business-ranglijst Oostenrijk Nederland Slovenië Roemenië Bulgarije Kroatië Hongarije Servië Italië Montenegro Albanië Griekenland Bosnië H World Bank, Figuur 4 Sloveniës score op Corruption Perception Index Nederland Slovenië Cyprus Malta Kroatië Italië Griekenland Servië Turkije Bulgarije Bosnië H Albanië Macedonië Transparency International, Buitenlandse handel Slovenië is een kleine, open economie. Zo bedroeg vorig jaar de exportwaarde bijna 78% van het bbp, terwijl de importwaarde 68% van het bbp bedroeg. De buitenlandse handel van Slovenië is in de afgelopen 3 van 11

4 jaren flink gegroeid (zie tabel 1). Voor dit en de komende jaren verwacht de Europese Commissie (2017) een verdere stijging van de uitvoer en invoer. Tabel 1: Buitenlandse goederen- en dienstenhandel, %-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar Uitvoer Invoer ,1 2, ,7 4, ,6 4, ,4 6, ,3 4, ,7 5,5 Bron: Europese Commissie, Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland Duitsland en Italië zijn de belangrijkste handelspartners van Slovenië (zie tabel 2A en 2B). Nederland staat in de top-20 van exportmarkten; we staan op de 16 e positie als belangrijkste Sloveense exportmarkt (zie tabel 2A). In 2016 ging 1,6% van de goederenexport naar Nederland. Tabel 2A: Voornaamste Sloveense exportpartners (bedragen x euro) Importers Exported value in 2014 Exported value in 2015 Exported value in 2016 Totale waarde Sloveense goederenexport Germany Italy Austria Croatia Hungary France Serbia Poland Slovakia Bosnia and Herzegovina Czech Republic Russian Federation United Kingdom United States Spain Netherlands van 11

5 Bron: ITC, Als goederenleverancier is Nederland voor Slovenië het 9 e importland (zie tabel 2B). In 2016 kwam 3,4% van de goederenimport uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste Sloveense importpartners (bedragen x euro) Exporters Imported value in 2014 Imported value in 2015 Imported value in 2016 Totale waarde Sloveense goederenimport Germany Italy Austria Croatia China Turkey Hungary France Netherlands Bron: ITC, Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Slovenië. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Slovenië. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Slovenië dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende Sloveense handelspartners. Handel vanuit Nederlands perspectief Slovenië behoort tot de vijftig belangrijkste Nederlandse exportmarkten. Onze goederenexport naar Slovenië had in 2016 volgens het CBS een waarde van ruim 805 miljoen euro (zie tabel 3, ook voor de samenstelling), tegenover 650 miljoen euro in Slovenië was in 2016 de 50 e exportmarkt voor goederen van Nederland (zie tabel A in de bijlage). Daarnaast voerde Nederland in 2016 voor 81 miljoen euro aan diensten naar Slovenië uit, waarmee het de 65 e exportmarkt voor diensten was. 5 van 11

6 Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Slovenië, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totale Nederlandse goederenuitvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, De Nederlandse goederenimport uit Slovenië had in 2016 volgens het CBS een waarde van ruim 427 miljoen euro (zie tabel 4, ook voor de samenstelling), tegenover ruim 274 miljoen euro in Slovenië was voor Nederland in 2016 het 66 e invoerland van goederen. Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Slovenië, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totaal Nederlandse goedereninvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, van 11

7 3. Directe buitenlandse investeringen De gecumuleerde Nederlandse directe buitenlandse investeringen (FDI) 5 (standencijfers en FDI-cijfers exclusief BFI s (Bijzondere Financiële Instellingen 6 )) in Slovenië bedroegen volgens de Nederlandsche Bank (DNB) eind miljoen euro (zie tabel 6, DNB heeft nog geen cijfers over 2016 beschikbaar). T.i: de totale waarde van Nederlandse FDI in de wereld bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). Het VK was in 2015 de grootste Nederlandse bestemming van FDI (met 135 miljard euro, stand ultimo 2015), gevolgd door Zwitserland (109 miljard), de VS (107 miljard euro), Luxemburg (91 miljard), België (66 miljard) en Duitsland (55 miljard). De gecumuleerde waarde van alle FDI in Slovenië bedroeg eind ,7 miljard US dollar (World Investment Report 2016, UNCTAD, 2017, standen), tegenover 2,4 miljard US dollar in Nederland had volgens de DNB-cijfers met een FDI-omvang van 285 miljoen euro in 2015 naar verwachting in 2016 een bescheiden aandeel (in 2015 was het circa 2,7%) in de totale inkomende FDI in Slovenië 7. De FDI/bbp-ratio bedroeg eind ,5% (zie tabel 5) 8. Daarmee scoort het land in internationaal perspectief redelijk. De Sloveense FDI in Nederland waren eind 2015 met een waarde van 5 miljoen euro bescheiden. Ze waren tevens een klein deel van de totale inkomende FDI. T.i.: de totale waarde van alle FDI in Nederland bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). De Sloveense FDI in Nederland waren eind 2015 tevens een bescheiden deel van de totale Sloveense FDI in de wereld; deze bedroegen eind ,7 miljard US dollar (UNCTAD, 2017). 5 Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningen-courant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed). 6 BFI's worden in de volksmond brievenbusfirma's genoemd. Ondernemingen (dus) die veelal om fiscale redenen formeel/juridisch in een land zijn gevestigd zonder dat sprake is van wezenlijke feitelijke economische activiteiten in dat land zelf. DNB omschrijft BFI's (Bijzondere Financiële Instellingen) als "ondernemingen of instellingen, ongeacht de rechtsvorm, welke ingezetenen zijn en waarin niet-ingezetenen, direct of indirect, via aandelenkapitaal of anderszins deelnemen en die tot doel hebben, of zich in belangrijke mate bezighouden met, het ontvangen van middelen van nietingezetenen en het doorbetalen daarvan aan niet-ingezetenen" (DNB, 2011). De economische bijdrage van de brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie is 3 tot 3,4 miljard euro inclusief alle belastinginkomsten (SEO, 2013). Volgens de Volkskrant (13 oktober 2015) kent Nederland van deze firma s. 7 Hierbij zijn FDI-investeringen exclusief de BFI s genomen (zie verder in dit document de toelichting/uitleg op BFI s). Nederland heeft een bijzonder grote in- en uitgaande FDI-belangen (standen), zeker inclusief BFI s. Eind 2011 bedroeg de uitgaande de totale FDI-omvang krap miljard euro (standen) (CPB, 2013). Dit maakt dat de positie van Nederland als buitenlandse investeerder sterk kan verschillen al naar gelang wordt gekeken naar de FDI inclusief of exclusief BFI s. Sowieso kunnen de cijfers van DNB verschillen van de cijfers in het betreffende land. Internationaal komen verschillen in statistisch cijfermateriaal helaas vaak voor (zie ook het kader over handelscijfers). 8 Overigens is naast het percentage ook de aard van de FDI van belang om meer te kunnen zeggen over de totale impact (qua banen, toegevoegde waarde, innovatie en kennisoverdracht) op een economie. Gaat het bijvoorbeeld om FDI in kapitaalintensieve sectoren (zoals bij de winning van olie en gas) of juist om FDI in dienstverlenende ondernemingen? Bij de eerste vorm is per arbeidsplaats gemiddeld genomen een hoger FDI-bedrag gemoeid dan bij FDI in de dienstensector. Ook is de aard van economische activiteit van belang: is het een fabriek waar laagopgeleide werknemers onderdelen in elkaar zetten, of juist een high-tech-productielocatie met bijbehorende en zelfstandige R&Dfaciliteiten. De laatste FDI-vorm heeft, begrijpelijk, een hogere positieve impact dan de eerste. 7 van 11

8 Tabel 5: Inkomende FDI (standen) als % van bbp (2015) Albanië 41,8 Bosnië-H. 42,6 Nederland 95,8 België 103,1 Bulgarije 86,0 Griekenland 9,1 Hongarije 76,6 Italië 18,5 Kroatië 54,0 Polen 44,9 Slovenië 27,5 Servië 78,9 Bron: UNCTAD, Tabel 6: Investeringsrelatie Slovenië-Nederland Sloveense investeringen in Nederland, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Nederlandse investeringen in Slovenië, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Bron: DNB, Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het bbp). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, Den Haag, juli 2017 drs. R.J. (Ron) Hogenboom (ron.hogenboom@rvo.nl) Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/Directie KAI/Unit Omgevingskennis 8 van 11

9 Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland juli van 11

10 Bijlage Tabel A Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %- mutatie 2016 t.o.v Duitsland ,0 2 België ,9 3 Verenigd Koninkrijk ,4 4 Frankrijk ,1 5 Italië ,1 6 Verenigde Staten ,4 7 Spanje ,7 8 Polen ,1 9 China ,7 10 Zweden ,4 11 Tsjechië ,4 12 Zwitserland ,0 13 Denemarken ,1 14 Turkije ,3 15 Oostenrijk ,0 16 Singapore ,9 17 Russische Federatie ,0 18 Finland ,7 19 Zuid-Korea ,6 20 Noorwegen ,5 21 Taiwan ,3 22 Ierland ,8 23 Japan ,9 24 Brazilië ,2 25 Hongarije ,8 26 Canada ,8 27 Verenigde Arabische Emiraten ,6 28 Portugal ,6 29 Roemenië ,0 1 van 11

11 %- mutatie 2016 t.o.v Australië ,8 31 Nigeria ,9 32 Saoedi-Arabië ,7 33 Israël ,1 34 Griekenland ,4 35 Hongkong ,8 36 Mexico ,9 37 Zuid-Afrika ,0 38 India ,5 39 Slowakije ,3 40 Egypte ,2 41 Maleisië ,0 42 Thailand ,9 43 Marokko ,1 44 Luxemburg ,8 45 Indonesië ,9 46 Bulgarije ,7 47 Litouwen ,4 48 Algerije ,6 49 Vietnam ,3 50 Slovenië ,7 51 Togo ,4 52 Estland ,3 53 Caymaneilanden ,1 54 Oekraïne ,9 55 Argentinië ,2 56 Iran (Islamitische Republiek) ,3 57 Chili ,6 58 IJsland ,8 59 Kroatië ,6 60 Pakistan ,3 Bron: CBS, 2017 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, van 11