nederlandse praktijkrichtlijn NPR e druk, december 1984 Gelijmde dragende houten bouwconstructies - Verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout

Transcriptie

1 UDC 9.1: : nederlandse praktijkrichtlijn NPR 02 1e druk, december 198 Gelijmde dragende houten bouwconstructies - Verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout Load bearing glued timber structures - Vertically laminated timber and cross laminated timber Inhoud Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded LO Inleiding Onderwerp en toepassingsgebied Definities en begripsomschrijvingen Personeel en inrichting van bedrijven Materialen Hout Lijm Overige materialen Vervaardigingscondities Benodigde apparatuur Werkwijze Sorteren op houtkwaliteit Selecteren op vochtgehalte en droogspanningen Verlengen van het hout Verwerking van het gelaste hout Schaven of schuren van de lamellen Opbrengen van het lijmmengsel Transport Opbouwen Persen van de platen Transport na het verhardingsproces Verlengen van gelijmde constructiedelen Transport van gelijmde constructiedelen Verdere bewerkingen Afwerkkl assen Produktie- en laboratoriumcontrole Algemeen Produktiecontrole Laboratoriumcontrole Bijlage A - Kwaliteitseisen voor hout ten behoeve van verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout Bijlag«э В - Controle van het droogproces en aanwezigheid van droogspanningen Bijlage С - Bepaling van de weerstand tegen delamineren blz NPR 02

2 NPR 02 inleiding Deze Nederlandse Praktijkrichtlijn is tot stand gekomen in het kader van de samenwerking tussen de Stichting Kwaliteitsverklaringen - Organisatie voor Materialen en Onderdelen voor de bouw KOMO en het Nederlands Normalisatie-instituut (NNI). In NEN 82 'Technische grondslagen voorde berekening van bouwconstructies-tgb 192-Hout-Houtconstructies" wordt geëist dat de vervaardiging van gelijmde dragende constructies en van constructiedelen plaatsvindt in bedrijven die beschikken over de daartoe benodigde speciale inrichting en over deskundig personeel. In de toelichting daarbij wordt aanbevolen deze constructies te laten vervaardigen in bedrijven die beschikken over een certificaat van de Stichting KOMO. De Stichting KOMO hanteert bij de afgifte van certificaten voor de vervaardiging van gelijmde dragende houten bouwconstructies de NPR 00 "Gelijmde dragende houten bouwconstructies - Algemeen gedeelte" voor wat betreft de deskundigheid van het personeel in, en de inrichting van, de bedrijven en voorts de onderhavige NPR voor de te gebruiken materialen en apparatuur, nodig voor de vervaardiging van gelijmde dragende houten bouwconstructies uit verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout overeenkomstig NEN 82. De wijze van opbouw en het aantal daarbij aan te houden lamellen kunnen gevolgen hebben voor de toelaatbare spanningen c.q. toe te kennen sterkte; nadere gegevens hierover zijn vastgelegd in NEN 82. Deze NPR is opgesteld door de commissie "Gelijmde dragende houtconstructies" van de Stichting KOMO die daartoe fungeerde als normcommissie 8. Titels van de vermelde normen (en andere publikaties) Van de in deze NPR vermelde normen is steeds de meest recente druk bedoeld, tenzij uitdrukkelijk anders is vermeld. Mede of gedeeltelijk van toepassing zijnde normen: NEN 82 NEN 1 NEN NEN NPR 00 NEN 0 NPR 0 NPR 08 Technische grondslagen voor de berekening van bouwconstructies - TGB Hout - Houtconstructies Kwaliteitseisen voor hout (KVH 1980) - Gezaagd hout en paalhout - Algemeen gedeelte Kwaliteitseisen voor hout (KVH 1980) - Houtsoort europees vuren Kwaliteitseisen voor hout (KVH 1980) - Houtsoort europees grenen Gelijmde dragende houten bouwconstructies - Algemeen gedeelte Vingerlassen in hout - Lengtelassen - Eisen en keuring Vingerlassen in hout - Lengtelassen - Vervaardiging Vingerlassen in hout - Volie-doorsnede vingerlassen - Vervaardiging (in voorbereiding). Normcommissie 8 "Gelijmde dragende houtconstructies" Niets uit deze praktijkrichtlijn mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NNI. Het NNI noch de leden van normcommissies zijn aansprakelijk voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met toepassing van door het NNI gepubliceerde praktijkrichtlijnen. Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 09, 200 GB Delft, telefoon (01) , telex 81, postrekening 201

3 NPR 02 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) geeft richtlijnen voor de te gebruiken materialen en apparatuur, alsmede de te volgen werkwijze bij de vervaardiging van gelijmde dragende houten bouwconstructies uit verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout in de zin van NEN 82, in daartoe ingerichte bedrijven. Deze NPR kan niet op zichzelfstaand worden gehanteerd, maar moet in samenhang met NPR 00 worden toegepast. Deze NPR is hoofdzakelijk gericht op de vervaardiging van verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout uit naaldhout; voor loofhoutsoorten zullen in het algemeen specifieke eisen en werkwijzen nodig zijn. De vervaardiging dient dan te geschieden ten genoegen van de bevoegde instantie. Opmerking Een bedrijf zal in het algemeen geschikt worden geacht gelijmde dragende houten bouwconstructies uit verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout overeenkomstig NEN 82 te kunnen vervaardigen wanneer het deze richtlijn volgt. Om deze reden wordt in deze NPR niet de in andere richtlijnen gebruikelijke, vrijblijvende terminologie gebruikt, doch is de voorschrijvende vorm toegepast. Het gebruik van de term richtlijn dient te worden gezien als een indicatie voor de mogelijkheid dat ook op andere wijzen en onder andere omstandigheden een produkt kan worden vervaardigd dat in kwaliteit niet onder doet voor een produkt dat is vervaardigd met inachtneming van de richtlijnen in deze NPR. Evenwel kan alleen van deze in de NPR opgenomen richtlijnen worden gesteld, dat daarmee zoveel ervaring is opgedaan dat publikatie als Nederlandse Praktijkrichtlijn gerechtvaardigd is. 2 Definities en begripsomschrijvingen 2.1 flens: De tegen de zijkant van een plaat gelijmde lamel die daarmee een I- of T-vormig constructiedeel vormt. 2.2 kruislaaghout: Een constructiedeel dat laagsgewijs met behulp van lijm is opgebouwd uit planken, waarvan de vezelrichtingen in twee opeenvolgende lagen niet alle evenwijdig zijn. 2. lamel: Een al of niet van één of meer lengtelassen voorziene plank, bestemd voor, of onderdeel uitmakend van, een constructiedeel. 2. scharen: Het loslaten van hout via de groeiringen. Opmerking Dit verschijnsel doet zich voornamelijk voor bij dosse gezaagd hout. 2. verticaal gelamineerd hout: Een constructiedeel waarin de in het hout aanwezige onvolkomenheden worden verspreid door samenlijmen van ten minste planken en waarbij het neutrale vlak loodrecht staat op de vlakverbinding(en) van de lagen. 2. volle-doorsnede vingerlas: Een vingerlas over de gehele doorsnede van een gelijmd constructiedeel. Personeel en inrichting van bedrijven Ten aanzien van de deskundigheid van het personeel in, en de inrichting van, bedrijven die verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout vervaardigen, dienen de richtlijnen van NPR 00 te worden gevolgd. Materialen.1 Hout Ten aanzien van de kwaliteit, de opslag en de voorbehandeling van de te gebruiken materialen dienen de richtlijnen van NPR 00 te worden gevolgd. In aanvulling op het in de NPR 00 gestelde, gelden de volgende eisen:.1.1 Kwaliteit Het te gebruiken hout dient te voldoen aan de eisen volgens bijlage A. Dosse gezaagd Oregon pine kan, in verband met de eigenschap van sterk scharen, niet worden gebruikt; minimaal moet worden uitgegaan van half kwartiers hout..1.2 Lameldikte Voor liggers mag voor verticaal gelamineerd hout een maximale lameldikte van 0 mm worden aangehouden. Bij kruislaaghout moeten de lagen van gelijke dikte zijn, waarbij de laagdikte ten minste 1 mm en ten hoogste 0 mm bedraagt. De toegestane maximumdoorsnede van de lamellen is 000 mm 2. Bij de toepassing van verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout in de klimaatklasse b en c (zie NPR 00) is de maximaal toelaatbare lameldikte mm. De maximale lameldikte van flenzen is mm.

4 NPR 02 Lij m Voor de toe te passen lijmen zie NPR 00 met dien verstande dat bij de vervaardiging van flenzen alleen lijmen op basis van resorcinol-formaldehyde met goede spleetvuliende eigenschappen mogen worden toegepast. Overige materialen Voor de overige materialen gelden geen aanvullende eisen. Vervaardigingscondities Machines die verspanen of stof ontwikkelen moeten zijn aangesloten op een afzuiginstallatie met aangepaste capaciteit. In de lijmafdeling mogen ten tijde van het lijmopbrengen geen stofproducerende bewerkingen plaatsvinden, tenzij afdoende maatregelen zijn getroffen die erop gerichtzijndevan lijm voorziene lamellen vrij van stof te houden. Ten tijde van het lijmen mag de oppervlaktetemperatuur.van het hout niet lager zijn dan 1 C. De toelaatbare grenzen voor het klimaat waarbinnen moet worden gelijmd zijn 1-2 C en 0 - % RV. Binnen deze grenzen dienen de door lijmleveranciers opgegeven verwerkingsvoorschriften te worden aangehouden. Wordt de temperatuur van 2 C overschreden dan zullen maatregelen van organisatorische aard moeten worden getroffen, opdat toch de open en gesloten open tijd van de toegepaste lijm niet wordt overschreden. Benodigde apparatuur De volgende apparatuur dient aanwezig te zijn, tenzij ten genoegen van de bevoegde instantie kan worden aangetoond dat de bewerkingen ergens anders op verantwoorde wijze plaatshebben. a. Een drooginstallatie, die zodanig functioneert dat het hout een gelijkmatig vochtgehalte verkrijgt met inachtneming van het aan te houden fabricagevochtgehalte volgens NPR 00. b. Een verwarmingsinstallatie, van voldoende capaciteit om in de betreffende ruimten ten minste de minimumtemperatuur die voorgeschreven is, aan te kunnen houden. De installatie moet tevens in staat zijn om de vereiste verhardingstemperatuur gedurende de voorgeschreven tijd te handhaven. с Een luchtbevochtigingsinstallatie, met voldoende capaciteit in de lijmafdeling. d. Apparatuur voor het registreren van de temperatuur en de relatieve vochtigheid tijdens de opslag van de materialen, het vervaardigingsproces en de opslag van het gerede produkt. De nauwkeurigheid van de apparatuur dient gelijk of beter te zijn dan: ± % voor de RV; ± 1 C voor de temperatuur. Deze apparatuur moet regelmatig worden geijkt. e. Een lengtelasinstallatie, voor het verlengen van het hout. f. Een vierzijdige schaaf- of schuurinstallatie, voor het schaven, resp. schuren van de lamellen. g. Lijmopbrengapparatuur, met een één- of tweezijdige lijnnopbrengmachine die zodanig instelbaar is, dat over de volle lengte van de lamellen, een regelmatige hoeveelheid lijm wordt opgebracht. De door de lijmleverancier voorgeschreven minimum lijmopdracht moet kunnen worden bereikt, e.e.a. met inachtneming van het gestelde in.. h. Een menginstallatie, die een volledige menging van het lijmmengsel mogelijk maakt. Indien apparatuur op de markt wordt gebracht voor het gescheiden opbrengen van lijm, vuiler en verharder(s), dient ten genoegen van de bevoegde instantie te worden aangetoond dat het mengen voor het lijm opbrengen, op verantwoorde wijze achterwege kan worden gelaten. i. Een weeginrichting, met een maximale weegtolerantie van ± 0,2 % voor het nauwkeurig afwegen van de lijmcomponenten. j. Een transportinrichting voor de lamellen, zodanig uitgevoerd dat geen onaanvaardbare vervormingen kunnen optreden. k. Persinrichting(en), zodanig uitgevoerd dat de vereiste persdruk gelijkmatig loodrecht op en evenwijdig aan de platte zijde van de te persen platen wordt aangebracht en ook tijdens de verhardingsperiode loodrecht op de platte zijde wordt aangehouden. I. Voor naaldhout dient een persdruk van ten minste 0, N/mm 2 te worden aangehouden bij een lameldikte tot ca. 2 mm en ten minste 0, N/mm 2 bij een lameldikte van 2 tot 0 mm. Bij de toepassing van voegvullende lijmen zoals die op basis van resorcinol- en fenol-resorcinolformaldehyde, kan ook bij deze laatste lameldikten met een persdruk van ten minste 0, N/mm 2 worden volstaan. m. Een zaaginrichting, voor het voorbewerken van de geperste onderdelen.

5 NPR 02 n. Een transportinrichting voor de gelijmde constructiedelen, zodanig uitgevoerd dat geen ontoelaatbare vervormingen of beschadigingen in de constructiedelen kunnen optreden. o. Afwerkapparatuur voor het afwerken, zoals cirkelzagen en schuurmachines. p. Apparatuur voor het op verantwoorde wijze aanbrengen van verbindingsmiddelen (frezen, boren enz). Werkwijze.1 Sorteren op houtkwaliteit Het sorteren mag visueel geschieden overeenkomstig bijlage A, dan wel machinaal. Het machinaal sorteren mag alleen geschieden met daartoe geëigende installaties, ten genoegen van de bevoegde instantie..2 Selecteren op vochtgehalte en d roogspa n n i ngen Het selecteren op vochtgehalte dient zodanig te geschieden dat tijdens de bewerkingen wordt voldaan aan het gestelde in NPR 00, ten aanzien van het fabricagevochtgehalte. Ongewenst grote droogspanningen (zie NEN 1) mogen niet in het hout aanwezig zijn.. Verlengen van het hout Het verlengen van hout door vingerlassen dient te geschieden overeenkomstig NEN 0. De bewerkingen moeten plaatsvinden overeenkomstig NPR 0. Andere methoden voor het verlengen van hout zijn alleen toegestaan als ten genoegen van de bevoegde instantie is aangetoond dat ten aanzien van sterkte en duurzaamheid ten minste gelijkwaardige verbindingen tot stand worden gebracht.. Verwerking van het gelaste hout Het verder verwerken van het gelaste hout mag pas plaatsvinden nadat de lassen, afhankelijk van de lijmsoort, gedurende uur onder fabrieksomstandigheden zijn opgeslagen. Verdere verwerking binnen de hierboven vermelde tijd kan worden toegestaan als de lassen met behulp van hoogfrequente energie worden uitgehard of als is aangetoond dat door het toevoegen van energie 0 % van de in NEN 0 geëiste eindsterkte is verkregen.. Schaven of schuren van de lamellen De bewerking van de (gelaste) lamellen dient vierzijdig te geschieden, zodanig dat de te lijmen vlakken volledig geschaafd en/of geschuurd zijn. De geschaafde en/of geschuurde vlakken dienen evenwijdig aan elkaar te zijn. De maximaal toelaatbare maatafwijkingen bedragen; voor de dikte ± 0,1 mm en voor de breedte ± 0,2 mm. De maximaal toelaatbare machineslag is 0,02 mm. Indien wordt geschuurd, moeten maatregelen worden getroffen ten einde alleschuurstof vóór de volgende bewerking te verwijderen bijv. door middel van perslucht of met borstels.. Opbrengen van het lijmmengsel De tijd tussen het schaven of schuren en het lijmopbrengen moet zo kort mogelijk zijn; de tijd is afhankelijk van verwerkingsomstandigheden zoals temperatuur en relatieve vochtigheid, maar ook van de te lijmen houtsoort. De maximaal toegestane tijd is bij niet-harsrijk naaldhout 2 uur. Geïmpregneerd hout dient binnen uur na de oppervlaktebewerking te worden gelijmd. De tijd van 2 uur bij niet-geïmpregneerd hout mag tot ten hoogste 2 uur worden verlengd als aanvullende maatregelen zijn getroffen ten einde het vochtgehalte van het hout gedurende die tijd constant te houden. Voorts dient het geschaafde hout tegen stof te zijn beschermd. Het opbrengen van rïjm moet op zodanige wijze plaatsvinden dat steeds ten minste één vlak en één zijkant van lijm wordt voorzien en wel zodanig dat per m 2 vlakverbinding ten minste 00 g lijmmengsel aanwezig is. Indien voor het uitharden van de lijm hoogfrequente energie wordt toegepast, moet de hoeveelheid lijm daaraan worden aangepast, een en ander ten genoegen van de bevoegde instantie.. Transport Het transport van de lamellen moet op zodanige wijze plaatsvinden dat de aangebrachte lijm niet wordt afgeschrapt of wordt besmeurd met stof. Het transport moet regelmatig, zonder onderbrekingen, kunnen plaatsvinden..8 Opbouwen Het opbouwen van het constructiedeel moet snel en zonder noemenswaardige onderbrekingen plaatsvinden met het oog op de aan te houden open tijd. Indien een éénzijdige lijmopdracht is toegepast, moeten organisatorische maatregelen zijn getroffen ten einde te vermijden dat onbelijmde vlakken tegen elkaar worden geplaatst.

6 NPR 02.9 Persen van de platen Het onder druk brengen van de lamellen dient op zodanige wijze te geschieden dat de overtollige lijm kan uittreden. De horizontale en de verticale druk (mechanisch, hydraulisch of pneumatisch) moeten gelijkmatig worden aangebracht en wel zodanig dat de aangegeven gesloten open tijd van het toegepaste lijmmengsel niet wordt over- of onderschreden. Bij de fabricage moeten maatregelen worden genomen dat de aansluiting van naast elkaar liggende planken is verzekerd. Zodra de volle persdruk is aangebracht kan de zijdelingse druk worden weggenomen. Als de persdruk in de perseenheid is opgebouwd kan deze worden overgenomen door een zgn. perscontainer. Dit proces is alleen toegestaan als de perscondities van de perscontainers volledig overeenstemmen met die van de eigenlijke persinrichting. Bij het overnemen van de persdruk mag de voorgeschreven gesloten open tijd van lijmmengsel niet worden overschreden. Indien flenzen moeten worden aangelijmd, dient dit met hydraulische druk plaats te vinden. De druk moet in één arbeidsgang worden aangebracht. De vereiste uithardingsomstandigheden tijdens het verhardingsproces, afhankelijk van het type lijm, dienen bekend te zijn en bij alle bovenbeschreven handelingen te worden aangehouden..10 Transport na het verhardingsproces Het transport na het verhardingsproces van constructiedelen naar de zaag- en freesinrichtingen moet kunnen plaatsvinden zonder dat ontoelaatbare vormveranderingen optreden..11 Verlengen van gelijmde constructiedelen Het verlengen van de gelijmde ccnstructiedelen met behulp van de zgn. volle-doorsnede vingerlassen dient te geschieden volgens NPR Transport van gelijmde constructiedelen Het transport van de gelijmde produkten moet kunnen plaatsvinden zonder dat ontoelaatbare vormveranderingen optreden..1 Verdere bewerkingen Voor het lijmen van proppen moet ten minste een Exterieur 2 lijm, zie NPR 00, worden gebruikt. Het vochtgehalte van proppen moet gelijk zijn aan of lager dan dat van het te repareren hout. De voor kleine reparaties toegepaste vulmiddelen moeten een goede hechting geven en mogen geen opvallende kleurverschillen vertonen ten opzichte van het basismateriaal. De minimaal aan te brengen hoeveelheid afwerkprodukt ter bescherming van het eindprodukt tijdens de bouwfase is 80 g/m 2. Het produkt kan door borstelen, strijken of spuiten worden aangebracht..1 Afwerkklassen Afhankelijk van de toepassing van de constructiedelen worden drie afwerkklassen onderscheiden waarbij verschillende eisen worden gesteld ten aanzien van: a. maximaal toelaatbare maatafwijkingen voor breedte, hoogte en lengte; b. machinale bewerking van het oppervlak; с herstellen van beschadigingen van niet-constructieve aard; d. afronden resp. afschuinen van scherpe kanten; e. uiterlijk van de in het zicht komende onderzijde van het bouwdeel; f. afdichten van het kopse hout..1.1 Afwerkklasse Toepassingsgebied: Constructiedelen die door een ander bedrijf verder worden verwerkt. Eisen: a. alleen maatafwijkingen naar boven toegestaan; b. de constructiedelen dienen zodanig te worden geschaafd en/of geschuurd dat de lijmvoegen zichtbaar zijn; с niet van toepassing; d. niet van toepassing; e. niet van toepassing; f. niet van toepassing..1.2 Afwerkklasse 2 Toepassingsgebied: Gebouwen waarin de constructiedelen geen esthetische functie hebben zoals in industriehallen en garages.

7 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg 22 AX Delft T (01) F (01) ex. NPR 02:198 nl Gelijmde dragende houten bouwconstructies - Verticaal gelamineerd hout en kruislaaghout 1.80 Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (01) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 1021, 200 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 1 december 201, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (01) , dagelijks van 8.0 tot 1.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview - 201