(JOODSE) GENEALOGIE. Jan R. Cirpka

Transcriptie

1 (JOODSE) GENEALOGIE Jan R. Cirpka

2 Agenda Inleiding Zoeken en vinden Specifiek Joods Verdere speurtocht

3 Wat is genealogie? Grieks woord γενεά (genea) afkomst, afstamming λόγος (logos) wetenschap, kennis Voorouder of wel stamboomonderzoek Gebaseerd op feiten gedocumenteerd bronnen

4 Afkomst en joods zijn Afkomst is belangrijk voor een volk Tenach kent vele stambomen Adam Avraham Jakov (allemaal in Bereshit) Levi Mosje (Bamidbar & Sh mot) Boaz Salomon - David (Ruth)

5 Stamboom van Mosje

6 Invoering van de Burgelijke Stand 1811 gevolg overheersing onder Napoleon Bonaparte Gemeentelijk register voor Geboortes Huwelijken Overlijden Verplichting van een achternaam Veelal digitaal ontsloten

7 Zoeken en vinden

8 Eijkpunten voor een tijdslijn Geboorte Huwelijk (zo relevant) Overlijden * x o * * x * x o o Denk aan tijdspannen: geboorte <-> huwelijk huwelijk en geboorte kind geboorte <-> overlijden

9 Gevolgen openbaarheid Wat weet jij van je grootouders? Geboorte, Huwelijk en overlijdensdata Achternaam van partner Alle voornamen Plaatsen (of regio s) van Geboorte, Huwelijk, Overlijden

10 Mijn stamboom als voorbeeld Geboorteakte openbaar

11 wiewaswie.nl En hoe nu verder? Volgende stappen 1) Trouwakte, vaak in het zelfde decennium, maar meestal in geboorte-/woonplaats vrouw 2) Overlijdensaktes, vaak in dezelfde stad, maar zoeken over een grote periode 3) Bevolkingsregister in dezelfde stad, maar vaak niet online

12 Zoeken in wiewaswie.nl Twee huwelijken? Huwelijk overgrootouders Geboorte van mijn grootmoeder

13 Huwelijksaktes wiewaswie.nl Gegevens voor bruid en bruidegom Bepaal op basis van leeftijd geboortejaar ± 1 jaar Kijk in geboorteregister van de geboorteplaats Controlleer achternaam moeder

14 De daadwerkelijke akte

15 Wat je nooit digitaal zult krijgen Getuigen, vaak familieleden Handtekeningen

16 Nog niet alles staat in wiewaswie.nl Voorbeeld Overlijden van Keetje Schellevis Fysiek bij het archief of microfiches bij het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag Stap 1: Via 10 jaren tafels (index van namen in deze 10 jaren) aktenummer bepalen Stap 2: Akte op basis van nummer opzoeken Vrijwel altijd krijg je de echte akte niet in handen, maar werk je met microfiches

17 Voorbeeld 10 jaren tafel

18 en de akte zelf Aangifte bij overlijden vaak door bekende

19 Specifiek Joods

20

21

22 Besnijdenis en Choppe Besnijdenissen warden door de mohel in zijn boekje genoteerd Besnijdenisboekjes zijn slechts beperkt bewaard gebleven, maar wel veelal gedigitaliseerd Belangrijk voor onderzoek voor 1811 Van meijses voor 1811 is heel weinig te achterhalen Enkele huwelijksregisters zijn ook bewaard gebleven Let wel: moeilijk te lezen, alleen Joodse naam

23 Grafsteen Voorbeeld Keetje Schellevis Steen op de joodse begraafplaats in Wassenaar staat als afkorting voor po פט tmoena of wel hier ligt ) nitman (po nikbar or po פנ kom je ook tegen

24 Wat je zeker niet online vindt Ketoeba, de joodse huwelijksakte Vaak standaard voor-gedrukte (Aramese) tekst Nederlands gebruik om Rabi רב bij de man te gebruiken Hebreeuwse voornamen kunnen afwijken van de Burgerlijke Stand: Keetje hete Kila

25 Familiebezit Geboortes en overlijden aangetekend in de sidoer

26 Naamsaaneming 1811 Sefardische Joden Al zeer oude Spaans-Portugese achternamen Mendes Da Costa, Sarphatie, Lopez Cardoso, Texeira de Mattos, Peres, Spinosa, Asjkenazim Meer welvarende Asjkenazim families hadden al vaak achternaam Komend uit Oostenrijkse gebieden met verduitste achternaam Weiss, Weisman, Stern, Zack, Schwartz, Gross, Rosenthal, Namen met Poolse en Russische herkomst Polak, Lipschitz, Moskowitz, Vadersnaam als achternaam Davids, Salomons, Jacobs, Abraham, Benjamin, Mozes, Noach, Beroepsnaam als achternaam Klerenkoper, Diamant, Goudsmid, Boekbinder, Drukker, Plaats van herkomst of vestiging Hamburg, van Praag, Coevorden, Kleef, van Raalte,

27 Joodse bronnen - slachtoffers van de shoa Nederlandse Kring voor Joodse Genealogie met o.a. verwijzingen naar Joods leven in steden per provincie JewishGen international databases Online afschriften

28 Verdere speurtocht

29 Deel je stamboom? website met Israelisch know-how waarop veel stambomen gepubliceerd staan website van de Mormonen met veel scans Ook opslag van eigen stamboom mogelijk Let dan wel op wat je wel en niet openbaar wilt maken Premium diensten kosten geld Een stamboom gooi je niet weg dus wederkerende kosten

30 Hoe leefden mij voorouders Kranten Nieuw Israelitisch Weekblad vanaf 4 augustus 1865 online beschikbaar Vanaf ca zie je emancipatie van Joodse bevolking en ook reacties in andere kranten Collectie van het JHM Foto s, documenten (zoals paspoorten) Boeken, vaak lokaal uitgegeven, zoals Joods leven in Bronkhorst, Steenderen, Brummen Joodse Gemeente te Zutphen Het oude volk, Kroniek van joods leven in de Achterhoek

31 kranten.kb.nl Het Vaderland van 13 jul 1920 Het Vaderland van 26 feb 1921 Nieuw Israelitisch weekblad van 12 oct 1923

32 En ook dit 2 januari 1925 En zes jaar later trouwt zijn enige dochter een niet Jood

33 Verder terug in de tijd

34 Tips Gebruik een genealogieprogramma Leg altijd de vindplaats vast Nakijken als je later (niet) passende informatie ontvangt Maak foto s van aktes Ook van microfiche, mag in de meeste archieven Geef de foto s een naam met systeem Denk aan spelfouten Bijvoorbeeld Kets als voornaam, en de Vries als achternaam Levi of Levie, Moses of Mozes, Andere genealogieën zijn zeer waardevol, maar zonder bronvermelding slechts beperkt te vertrouwen!

35 Nog meer links - Basiscursus Genalogie van Crescas en -Joodse sporen in beide steden (Achterhoek) en (inclusief krant)

36 Vragen?