RIS.4506 NOTITIE. Onderhoud graven en grafbedekkingen op de openbare begraafplaatsen

Transcriptie

1 RIS.4506 NOTITIE Onderhoud graven en grafbedekkingen op de openbare begraafplaatsen Emmen, september

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Wie is verantwoordelijk voor het onderhoud? 3. Welke varianten inzake het basisonderhoud zijn mogelijk? 4. Waarom kiest de gemeente Emmen voor verplicht basisonderhoud door de gemeente? 5. Wat omvat het onderhoud door de gemeente per 1 januari 2011? 6. Wat zijn de kosten? 7. Wat geldt voor de gedenktekens? 8. Wat doet de gemeente aan winterharde blijvende grafbeplanting? 9. Wat doet de gemeente aan niet-blijvende grafbeplanting? 2

3 1. Inleiding Deze notitie bevat het beleid inzake het onderhoud van de graven, gedenktekens en beplanting (grafbedekkingen) op de gemeentelijke begraafplaatsen in de gemeente Emmen. Tevens wordt beargumenteerd waarom de gemeente vooralsnog het basisonderhoud aan grafbedekkingen verplicht stelt. De VNG adviseert de gemeenten in de toelichting bij de model-beheersverordening begraafplaatsen: Het verdient aanbeveling om het beleid inzake onderhoud mede te delen bij de afgifte van de vergunning voor het hebben van een grafbedekking en/of bekend te maken op het mededelingenbord op de begraafplaats. Deze notitie bevat het beleid dat in verkorte vorm in de vergunning en op het eventuele informatiebord wordt vermeld. 2. Wie is verantwoordelijk voor het onderhoud? De rechthebbende van een particulier graf, een urnengraf, een gedenkplaats is verantwoordelijk voor de goede staat van de grafbedekking. De eigendom en daarmee ook de risicoaansprakelijkheid van hetgeen op het graf is geplaatst ligt, volgens art. 32a van de Wet op de lijkbezorging, bij de rechthebbende. Van natrekking is geen sprake zolang het graf niet geruimd mag worden. Indien de rechthebbende nalatig is en de grafbedekking verwaarloost, kan de gemeente de rechthebbende aanschrijven en sommeren tot het verrichten van herstelwerkzaamheden aan de grafbedekking. De grafruimte kan vervallen aan de gemeente als de rechthebbende niet voor het onderhoud zorgt. In de meeste gevallen geeft de leverancier garantie op de grafbedekking. Herstel vindt dan door de leverancier plaats. Ook kan de rechthebbende een andere leverancier inhuren. In de gemeente Emmen is het afnemen van het basisonderhoud verplicht. De gemeente verzorgt het basisonderhoud van de grafbedekking. Per graf zijn hieraan kosten verbonden. Deze bijdrage voor basisonderhoud van een graf gebruikt de gemeente ook om de begraafplaats als geheel in goede staat te houden. Alle rechthebbenden en belanghebbenden betalen op deze wijze mee aan het algemene beeld van een begraafplaats. 3. Welke varianten inzake het basisonderhoud zijn mogelijk? In den lande zijn drie varianten te onderscheiden inzake het onderhoud aan gedenktekens. A. de gemeente beperkt zich tot de beheertaak, de rechthebbende doet zelf het onderhoud aan het graf en het gedenkteken. In het grafrecht zijn de kosten van het algemene onderhoud verdisconteert. De rechthebbende betaalt het grafrecht, maar geen onderhoud aan het graf en gedenkteken. De rechthebbende is verplicht het onderhoud volledig zelf uit te voeren. 3

4 B. de gemeente verricht alleen het onderhoud aan het graf en het gedenkteken als de rechthebbende dat wenst (keuzemogelijkheid) De rechthebbende betaalt hiervoor jaarlijks een onderhoudstarief op basis van een contract met de gemeente. C. de gemeente verricht het onderhoud en de rechthebbende is verplicht dit af te nemen. De rechthebbende betaalt bij het grafrecht een apart onderhoudstarief. Ad. A de gemeente beperkt zich tot de beheertaak, de rechthebbende doet zelf het onderhoud aan het graf en het gedenkteken. In deze variant richt de gemeente zich uitsluitend op haar beheertaak. Het onderhoud van het graf en het gedenkteken ligt volledig bij de rechthebbenden. Kern hiervan is: de rechthebbende blijft eigenaar van het gedenkteken tot het einde van het grafrecht de gemeente kan een rechthebbende aanschrijven bij verwaarlozing van het graf. Voordeel van deze optie is dat er een duidelijke scheiding is tussen de verantwoordelijkheden van de gemeente en de rechthebbende. Het nadeel is dat meerdere partijen op de begraafplaats werkzaam kunnen zijn en dat graven eerder verwaarloosd kunnen raken. Dit kan ten koste gaan van de beeldkwaliteit van de begraafplaats als geheel. Ook zijn er kosten verbonden aan het toezicht en het aanschrijven van de rechthebbenden die het graf niet onderhouden. De gemeente zal bij het bepalen van het grafrecht goed moeten weten welk deel zij nodig heeft om de begraafplaats als geheel in goede staat te houden. Zij moet namelijk deze kosten dan uit het grafrecht halen. Bij gemeente die deze regeling hebben, zijn de ervaringen wisselend. Er zijn gemeenten waar verwaarlozing in de praktijk meevalt. Na ca. 20 jaar merken zij dat de nabestaanden het onderhoud minder goed of niet meer uitvoeren. Er zijn ook gemeenten die zijn teruggegaan naar verplicht onderhoud, omdat er verwaarlozing optrad. Het is afhankelijk van de sociale structuur, zijn er veel familieleden woonachtig in de buurt? neemt een rechthebbende direct een onderhoudscontract voor de duur van het grafrecht? Hoeveel waarde hecht een gemeenschap aan een goed onderhouden begraafplaats als geheel. Ad. B de gemeente verricht alleen het onderhoud aan het graf en het gedenkteken als de rechthebbende dat wenst (keuzemogelijkheid) Deze variant houdt in dat de gemeente zich beperkt tot zijn beheertaak, maar als service aan de rechthebbende de mogelijkheid biedt een onderhoudscontract via de gemeente af te sluiten. De gemeente sluit op zijn beurt een contract af met een bedrijf dat het onderhoud uitvoert aan de graven en de gedenktekens. Voordeel is keuzevrijheid voor de rechthebbende. Nadeel is dat een nieuwe administratie (namelijk wie heeft een onderhoudscontract) moet worden ingesteld. 4

5 Ook bij deze variant is toezicht en een aanschrijvingsbeleid nodig voor rechthebbenden die het onderhoud niet goed regelen en het graf verwaarlozen. Tenslotte moeten ook bij deze variant de kosten van algemeen onderhoud onderdeel zijn van het grafrecht. Ad. C de gemeente verricht het onderhoud en de rechthebbende is verplicht dit af te nemen. Verplicht onderhoud door de gemeente houdt in dat het grafrecht tevens een onderhoudstarief omvat, waardoor de rechthebbenden gedurende het grafrecht weten dat de gemeente zorgdraagt voor het basisonderhoud. Het geld voor onderhoud aan het graf gebruikt de gemeente ook om de begraafplaats als geheel in goede staat te houden. Deze variant biedt de beste garantie voor het instandhouden van de gewenste beeldkwaliteit op de gemeentelijke begraafplaatsen en het voorkomen van de verwaarlozing. 4. Waarom kiest de gemeente Emmen voor verplicht basisonderhoud door de gemeente? Vooralsnog houdt het college vast voor optie C, voortzetting van de huidige situatie, d.w.z. verplicht onderhoud door de gemeente. Daarvoor zijn de volgende overwegingen: de beeldkwaliteit wordt door de uitvaartverenigingen en uitvaartorganisaties zeer waardevol gevonden, bleek tijdens de informatiebijeenkomsten op 8 maart 2010 onderhoud door de gemeente geeft de beste garantie voor handhaving van deze beeldkwaliteit voorlopig voortzetten van het onderhoud geeft de gemeente ruimte om een splitsing te maken in kosten tussen algemeen onderhoud en onderhoud aan het graf en het gedenktekens (inzicht in de werkelijke kosten) er hoeft niet direct geinvesteerd te worden in toezicht en een aanschrijvingsbeleid, waardoor er tijd is om de gevolgen van variant A nader te inventariseren een administratie als bij optie B hoeft niet te worden ingesteld. Variant A en B passen bij een overheid die zich beperkt tot de kerntaak (wettelijke taak), bij deregulering en keuzevrijheid voor de burgers. Dat betekent dat vanaf 2012 kan worden overgegaan naar variant A of B. De komende twee jaar benut de gemeente om zicht te krijgen op de onderhoudskosten, de verdeling tussen de kosten voor algemeen onderhoud en per graf. Daarin past ook de pilot zelfbeheer, het verrichten van onderhoud door derden op twee begraafplaatsen. 5. Wat omvat het onderhoud door de gemeente per 1 januari 2011? Het onderhoud op begraafplaatsen is te onderscheiden in: A. het onderhoud van de gedenktekens B. het onderhoud van de verhardingen, het groen en de omheining eigendom/beheer) 5

6 A. het onderhoud van de gedenktekens In de beheersverordening begraafplaatsen van de gemeente Emmen is de verplichting opgenomen dat nabestaanden het basisonderhoud van het graf, grafmonument en de directe omgeving van het graf aan de gemeente overlaten. Ook urnenmonumenten vallen onder deze regeling. Het onderhoud bestaat uit: het eenmaal per jaar schoonmaken van het graf en/of monument en de directe omgeving ervan het zonodig schilderen van letters op het monument, dichten van spoelgaten en ophogen met grond. Het schoonmaken bestaat uit een jaarlijkse ronde met een behandeling tegen verontreinigingen en een algwerend middel. NIET onder onderhoud vallen reparaties aan of vernieuwing van gedenktekens en monumenten op een graf of tuinurn. De kosten hiervan zijn voor rekening van de nabestaanden. Bijvoorbeeld bij verzakkingen komen de kosten voor nieuwe materialen voor rekening van de rechthebbende. De gemeente mag de ruimte tussen de graven terugbrengen in de oorspronkelijke staat zonder vergoedingsplicht. Ook het arbeidsintensieve grindzeven valt niet onder het basisonderhoud. In artikel 20 van de Beheersverordening is dit basisonderhoud geregeld. B. het onderhoud van de verhardingen, het groen en de omheining De gemeente zorgt ook voor het onderhoud van het groen, de omheining en de paden. De EMCO helpt de gemeente bij het onderhoud van het groen. Daarnaast werken de beheerders met mensen die in het kader van hun reïntegratie tijdelijk werkervaring opdoen met het werken op een begraafplaats. In de huidige situatie werken al mensen aan het groenonderhoud in het kader van hun reïntegratie onder leiding van de beheerders op verschillende begraafplaatsen in de gemeente Emmen. Ook zijn er mogelijk vrijwilligers vanuit de dorpen die willen meewerken aan het groenonderhoud op de begraafplaats. De gemeente wil deze werkwijze nader concretiseren en in een pilot monitoren of formalisering en eventueel uitbreiding van van deze werkwijze mogelijk is. Het werken op een begraafplaats dient zorgvuldig en met piëteit plaats te vinden. Daarom is een zorgvuldige voorbereiding en uitvoering van de pilot nodig. Voor 1 januari 2011 is de opzet van de pilot gereed, zodat deze in het voorjaar 2011 kan worden uitgevoerd. 6. Wat zijn de kosten? Per 1 januari 2011 stijgt het onderhoudstarief, omgerekend per jaar naar 49,--. Bij het grafrecht wordt een eenmalig bedrag betaald, gekoppeld aan de duur van het grafrecht. 7. Wat geldt voor de gedenktekens? Voor het plaatsen van gedenktekens is een vergunning nodig. 6

7 8. Wat doet de gemeente aan winterharde blijvende grafbeplanting? Op de graven kunnen winterharde beplantingen worden aangebracht zoals rozen, coniferen, buxushagen. Deze beplantingen mogen de breedte en hoogte van het graf niet overschrijden. De gemeente zorgt voor het snoeien en het onkruid verwijderen, maar niet het aanbrengen van nieuwe planten. Dat houdt in dat als de beplanting om wat voor reden dan ook sterft, de gemeente niet aansprakelijk is voor het aanbrengen van nieuwe planten. De beheerder kan adviseren over blijvende beplanting die binnen de grenzen van het graf blijft. Er mag geen erfafscheiding worden geplaatst. De gemeente is gerechtigd wanneer aangebrachte beplanting als storend worden beschouwd of als ze het onderhoud belemmeren, deze te verwijderen. 9. Wat doet de gemeente aan niet-blijvende grafbeplanting? Niet-blijvende beplanting op een graf die in een verwaarloosde staat verkeert, kan door de beheerder worden verwijderd, zonder dat aanspraak kan worden gemaakt op schadevergoeding. Losse bloemen, planten, kransen en dergelijke kunnen wanneer zij zijn verwelkt, door de beheerder worden verwijderd. Bij losse bloemen en kransen zal dat na 4 weken gebeuren. Linten, siervazen en dergelijke voorwerpen worden gedurende 13 weken ter beschikking gehouden van de rechthebbende of wanneer het een algemeen graf is, van de belanghebbende indien deze daartoe tevoren een aanvraag heeft ingediend bij de beheerder. 7