1. Bij het verlaten van de Woestenhoeve slaat u rechtsaf de Woestenweg op. 2. Na 200 m1 steekt u de Balkerweg over en op het fietspad slaat u

Transcriptie

1 1. Bij het verlaten van de Woestenhoeve slaat u rechtsaf de Woestenweg op. 2. Na 200 m1 steekt u de Balkerweg over en op het fietspad slaat u rechtsaf. 3. Na 120 m1 slaat u linksaf het zandpad in langs de waterleiding en bosrand. (1) 4. Dit zandpad volgen voor 600 m1 en aan het eind van het bos linksaf het zandpad inslaan langs de bosrand. 5. Na 600 m1 de verharde weg (Zuiderweg) en houten bruggetje oversteken. 6. Na 300 m1 (en inmiddels door twee hekken gekomen) linksaf slaan. 7. Na 280 m1 reachtsaf. 8. Na 60 m1 rechtsaf zandweg (Schansweg) op. (2) 9. Na 650 m1 rechtsaf zandweg op langs de bosrand. 10. Na 250 m1 linksaf verharde weg (Molenweg) volgen. 11. Na 200 m1 rechtsaf zandpad in langs watersloot. 12. Na 380 m1 linksaf het puinpad volgen. 13. Na 360 m1 rechtdoor zandpad voor 325 m1 (wandelpad door bos) volgen tot aan molen De Star. (3) 14. Vanaf molen De Star de weg vervolgen voor 250 m1 tot aan Coevorderweg (N377), deze weg oversteken en op fietspad rechtsaf slaan. 15. Dit fietspad blijven volgen voor 200 m1 en hier linksaf het puinpad op gaan. 16. Dit pad blijven volgen voor 1100 m1, bocht naar links. 17. Na 150 m1 op boerenerf rechtdoor. (4) 18. Na 30 m1 rechtsaf en weg vervolgen voor 370 m1 tot aan verharde weg (Hoogeveenseweg). 19. Deze weg oversteken en na 50 m1 rechtsaf slaan voor Dierenartsenpraktijk langs. 20. Na 50 m1 linksaf slaan. (5) 21. Na 400 m1 rechtdoor zandpad in. 22. Na 50 m1 linksaf zandpad inslaan langs bosrand en deze volgen voor 350 m Hierna links aanhouden en zandpad volgen voor 650 m Einde pad linksaf en na 300 m1 komt over een houten brug over de rivier de Reest. (6) 25. Deze weg vervolgen voor 250 m1 tot T-splitsing. 26. Op T- splitsing links aanhouden en weg vervolgen voor 160 m1 tot aan verharde weg (Meppelerweg). 27. De verharde weg oversteken en op fietspad linksaf slaan. 28. Na 120 m1 rechtsaf zandweg (Schapenstreek) inslaan. 29. Deze zandweg vervolgen voor 230 m1, hierna linksaf slaan bospad in.

2 30. Dit bospad voor 240 m1 volgen, op T-splitsing linksaf slaan. (7) 31. Dit bospad vervolgen voor 230 m1 en daarna rechts aanhouden. 32. Na 185 m1 linksaf slaan, dit pad vervolgen voor 200 m Op T-splitsing rechtsaf slaan. 34. Na 120 m1 over houten brug rechtsaf slaan. 35. Dit pad volgen voor 250 m1 tot aan verharde weg (Achterweg) 36. Op verharde weg linksaf en deze weg voor 250 m1 vervolgen tot aan fietspad van Zwolseweg (N377). 37. Op het fietspad links afslaan en deze volgen voor 150 m Hierna Zwolseweg (N377) oversteken en pad inwandelen naast Zwolseweg Dit pad volgen voor 200 m1 tot aan verharde weg (Boslaan). 40. Deze weg oversteken en zandpad volgen voor 950 m1. (8) 41. Op T- splitsing linksaf zandweg (Oude Zwolseweg) inslaan. 42. Na 300 m1 rechtsaf en zandweg blijven volgen. (9) 43. Na 175 m1 rechtsaf klinkerstraat inslaan. (10) 44. Na 80 m1 linksaf zandpad inslaan. 45. Na 50 m1 rechtsaf zandpad (Meesterslaan) inslaan. 46. Na 200 m1 linksaf zandweg volgen. (11) 47. Na 700 m1 linksaf zandpad (langs bomensingel) inslaan 48. Na 420 m1 rechtsaf fietspad (Balkerweg) volgen (12) 49. Volg dit fietspad voor ca. 850 m1 en sla rechtsaf de Woestenweg op. 50. Na 200 m1 ligt aan uw linkerhand de Woestenhoeve.(13) Wij hopen dat u heeft genoten van deze 15 km lange wandeltocht en hopen u in toekomst weer te mogen begroeten voor een wandeltocht met één van onze ezels. Tot ziens namens de Woestenhoeve ( Bereikbaarheid bij calamiteiten Tel: , bij geen gehoor

3 (1) CANADABOS: Aan de linkerzijde bevindt zich het canadabos, volgens de overlevering binnen de witharense gemeenschap luidt het antwoord: tijdens de tweede wereldoorlog is er een moment geweest dat er duitse troepen zich verschanst hielden in het waterleiding bos. Dit is het bos in de kern van witharen waar Vitens een dependance heeft. In het zgn. canadabos zaten in dezelfde tijd Canadese troepen verscholen. Gedurende enkele dagen hebben deze kampen met elkaar gevochten in de omgeving van witharen. In de volksmond is zo de naam Canadabos ontstaan. Er was namelijk niet een direct voor de hand liggende andere benaming voor het aangelegde bosperceel. (2) OMMERSCHANS: Voor de Noordelijke Nederlanden is 1591 een belangrijk jaar in de Tachtigjarige Oorlog als Zutphen, Deventer, Delfzijl, Hulst, Nijmegen, Steenwijk, Coevorden en Geertruidenberg op de Spanjaarden wordt heroverd, uiteindelijk valt in 1594 ook de stad Groningen. Stad en Ommelanden worden daarop als volwaardig lid opgenomen in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In 1596 nemen de Groningers het besluit om de grenzen van het gewest beter te gaan beschermen. Coevorden, Boertange en Bellingwolde worden gefortificeerd. De zuidgrens tussen Coevorden en Meppel blijft grotendeels onbeschermd, maar dat was gezien de natuurlijke gesteldheid van het terrein (een groot moerassig veengebied) te begrijpen. Wel wordt rond 1600 bij een passage in het veen het Nieuwe Retranchement van Over-Reest gebouwd. In 1625 lijdt het platteland van Overijssel sterk onder de plundertochten van graaf Hendrik van den Bergh, legeraanvoerder in Spaanse dienst. De angst bestaat dat hij naar het noorden zal oprukken en daarbij gebruik gaat maken van de zomerweg die door de venen van het Overijsselse Ommen naar het Drentse Zuidwolde loopt. Op kosten van Groningen en Friesland wordt daarom langs deze weg een nieuwe schans gebouwd, waarmee men denkt het Noorden voldoende beschermd te hebben. Het even noordelijker gelegen retranchement van Avereest wordt gaandeweg verlaten. De nieuw gebouwde schans beslaat een vierkant met aan de Ommense kant drie punten (bastions) en daarvoor een wal. Rond 1670 wordt zij verder versterkt met het oog op de hachelijke situatie waarin de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden begint te verkeren. Het mag echter alles niet baten: na de val van Deventer in juni 1672 trekt een groot gedeelte van de troepen van Bernard van Galen, de bisschop van Munster, naar Ommen en bezet vandaaruit de schans. Dat gebeurt zonder slag of stoot, de verdediging, die bestaat uit 146 musketiers en 55 piekdragers, vlucht bij het zien van de vijand naar het noorden. Lang duurt de bezetting niet; aan het einde van het jaar wordt Van Galen gedwongen onze gewesten te verlaten. Vanaf dat moment, nadat de Republiek met de diverse tegenstanders vrede heeft gesloten, neemt de militaire betekenis van de schans af. Er blijft een bezettingsmacht aanwezig, maar die heeft meer te stellen met de plaatselijke bevolking dan met militaire opponenten. Zo is het bijvoorbeeld de inwoners van Ommen niet toegestaan om in de omgeving van de vestingwerken het veen te bewerken of boekweit te zaaien; hetgeen de gemoederen in Ommen hoog doet oplaaien. In 1679 komt het tot een opstand, ze halen tijdelijk hun recht, maar als vanaf 1686 leidijken worden aangelegd, die men op zoveel passen afstand niet eens mag benaderen, is de maat vol. Pas in 1715 zien ze de kans schoon om verhaal te halen. In dat jaar heeft de Raad van State namelijk besloten om de Ommerschans te ontruimen. Commandant Majoor Moespas is het echter toegestaan om er te blijven wonen, waarbij hij tevens het vruchtgebruik zal blijven genieten van de tuinen en weiden die bij de schans behoren. Dat pikken

4 de Ommenaren niet: de burgerij wordt bijeengeroepen en de commandant wordt (tijdelijk) verjaagd. Pas in 1740 komt de schans weer in militaire handen, dan wordt zij vergroot volgens het Nieuw-Nederlands Stelsel met vier bastions, vier ravelijnen, een dubbele gracht en een bedekte weg. Het is dan echter geen verdedigingsschans meer, maar een van de grote munitieopslagplaatsen van Nederland: 's Lands Magazijnen. Deze worden op 12 juni 1787 overvallen door de burgermilities van Zwolle, Kampen en Vollehove, die er de wapens komen halen, die zij nodig hebben voor hun strijd tegen de regenten. Commandant Gerard Prins houdt dapper stand, maar na een dag moet hij de sleutel van de magazijnen afgeven, de overvallers hebben maar liefst een week nodig en veertig karren om hun buit naar Ommen te vervoeren, waar het verscheept wordt voor de tocht naar de respectievelijke thuishavens. De schans is daarna nog bijna acht jaar bezet geweest tot aan het begin van de Franse tijd; de Bataafse Republiek. In 1819 wordt het terrein in bruikleen gegeven aan de Maatschappij van Weldadigheid, die er de bedelaarskolonie Ommerschans ( ha.) vestigt. DE BEDELAARSKOLONIE In de negentiende eeuw krijgt de Ommerschans, die voor die tijd een fortificatie ter bescherming van de zuidgrenzen van Groningen, Friesland en Drente is geweest, een nieuwe bestemming. In 1818 is op initiatief van Johannes van den Bosch de Maatschappij van Weldadigheid opgericht met als doel om het groeiende aantal paupers, bedelaars, landlopers, vondelingen, wezen, op te voeden tot zedelijkheid en een bestaan te laten opbouwen in zogenaamde landbouwkolonies. Begraafplaats bedelaarsgesticht Met subsidie van Koning Willem I worden de eerste kolonies gesticht op de woeste gronden in Zuid-Oost Friesland, Zuid-West Drenthe en het noorden van Overijssel. Daar ontstaan de kolonies Frederiksoord, Willemsoord en Wilhelminaoord. Kenmerk van deze drie kolonies is dat men daar -weliswaar onder toezicht-, in betrekkelijke vrijheid zelfstandig kleinschalige landbouw kan uitoefenen. De kolonies krijgen echter ook te maken met lieden die niet willen of kunnen werken. Voor hen bedenkt men een veel strengere kolonievorm, namelijk een waarin men niet vrij is en onder dwang arbeid moet verrichten. Er wordt wel eens anders beweerd, maar de Ommerschans is de eerste en in het begin de grootste dwangkolonie van de Maatschappij. In 1824 komt in Merksplas (toen de Zuidelijke Nederlanden) een veel groter bedelaarsgesticht gereed van de Zuidelijke Maatschappij van Weldadigheid, deze staat onder hetzelfde bestuur als de Noordelijke Maatschappij. Veenhuizen (in 1823 klaar) is gebouwd als wezengesticht, nadat de Maatschappij met de regering zgn. wezencontracten heeft afgesloten. Als de drie gestichten voor wezen niet vol komen, bestemt men een gesticht tot bedelaarsverblijf. Het bedelaarsgesticht Ommerschans komt in 1820 gereed. Centraal staat het hoofdgebouw, een twee verdiepingen tellend kloosterachtig vierkant gebouw met een grote binnenplaats en met blinde buitenmuren van 100/120 meter elk. Op de hoeken bevinden zich de verblijven van de zaalbeheerders, deze hebben wel ramen. Het hoofdgebouw is bedoeld voor bedelaars, die in dertig zalen van 40 á 50 personen zijn ondergebracht, naar sekse gescheiden. Over de binnenplaats is een houten hek aangebracht, waarlangs wachters patrouilleren. Op de binnenplaats, maar ook in een reeks van bijgebouwen, zijn werkplaatsen ingericht waarin de arbeid moet worden verricht. Het gaat daarbij om spinnen, naaien, weven, breien en verstellen voor vrouwen en om klompen, schoenen en kleren te maken voor mannen. Ook is er een smederij, een touwslagerij, een spijkermakerij en een timmerwerkplaats. Er is een grote juteweverij met 100 weefgetouwen voor het vervaardigen van koffiebalen.vanwege het ontsnappingsgevaar is het complex met een gracht omgeven. Buiten de gracht liggen boerderijen (uiteindelijk 21) waar men, onder geleide van soldaten, landarbeid verricht. De beloning voor arbeid is nominaal fl per week. Daarvan wordt fl. 1,- ingehouden voor kost en werkkleding. De overige 50 cent wordt uitbetaald in bonnen (later OS geld), die

5 buiten het gesticht geen waarde hebben en dus alleen te besteden zijn in de winkel van het gesticht. Hiervan moet men ook een extra maaltijd kopen, naast de ene warme (slechte) maaltijd per dag die iedereen krijgt. Wie niet in staat is om te werken, wordt gekort op zijn uitkering; wie extra werk kan verzetten, heeft de mogelijkheid om meer dan fl te verdienen. Wie op deze wijze meer dan fl. 25,- heeft weten te sparen (oververdienste!) kan in aanmerking komen om ontslagen te worden uit het gesticht. Ofschoon de kolonies opgericht zijn ter verheffing en beschaving van arme lieden, heeft ze deze pretentie maar zeer gedeeltelijk kunnen waarmaken. Zo ook in de Ommerschans, er is een schooltje annex onderwijzerswoning op het terrein, maar omdat ook kinderen (vanaf 8 jaar) geacht worden geld te verdienen en dus te werken, komt er van schoolgaan niet veel. Ook met de beoogde zedelijke verheffing is het droevig gesteld: het aangebrachte hek tussen de mannenen vrouwenverblijven, ook echtparen zijn van elkaar gescheiden, heeft geen enkel effect, volgens bezoekers van het gesticht zijn de meeste meisjes en vrouwen zwanger (zie voetreizen van Van Lennep en Van Hoogendorp). Aangezien het aantal overplaatsingen uit de vrije kolonies en opsturing uit de steden achterblijft bij de prognoses, wordt al snel een actiever beleid gevoerd om bedelaars naar de Ommerschans te krijgen. In 1823 looft de overheid een premie van fl. 40,- uit voor iedere bedelaar die naar de schans wordt gezonden. Vanaf die tijd zit het gesticht tjokvol, meer dan 2000 mensen verblijven er dan. Inmiddels zijn de wezengestichten in Veenhuizen klaar en men ziet zich genoodzaakt om 1 gesticht te bestemmen voor bedelaars, zodat de Ommerschans meer "lucht" krijgt. Financieel blijken de kolonies van de Maatschappij van Weldadigheid niet op eigen benen te kunnen staan. Nadat Koning Willem I persoonlijk meerdere keren donaties heeft gegeven (overigens uit de schatkist), wordt in 1859 het beheer van Veenhuizen en Ommerschans door de regering overgenomen. Dit zijn dan officieel 's Rijks Bedelaarsgestichten. In 1890 wordt de Ommerschans opgeheven, vanaf 1870 verblijven er al geen vrouwen en meisjes meer. De gebouwen worden voor afbraak verkocht. Sommige boerderijen worden verkocht aan de bewoners, andere worden, samen met grote stukken grond, enige tijd later gevoegd bij Veldzicht', een opvoedingsgesticht voor jongens dat in 1894 is opgericht. (3) MOLEN DE STAR : In 1848 is de korenmolen De Star gebouwd door Jan ten Kate. Maar de eerste molen in Balkbrug dateert al van een veel eerdere datum. In de 17 e eeuw wordt de eerste molen in Balkbrug genoemd, de Katingermolen, deze stond aan de Reest in het buurtschap Den Kaat. Het gaat hier dan om een standerdmolen, een van de eerste molentypen in Nederland. Deze molen wordt al vrij snel verwoest door oorlogshandelingen rond Een opvolger hiervan wordt pas in 1775 een stuk zuidelijker gebouwd. Dit is een grondzeiler geweest, dit houdt in dat de wieken over het maaiveld heen draaien, zie de foto. De molen stond midden in het heidelandschap en was alleen te bereiken met een boot via de Katingerwijk of ook wel de Molenwijk genoemd, een zijtak van de Dedemsvaart ten oosten van Coevorderweg 48. Op den duur werd de capaciteit van de Katingermolen te klein en daarnaast was deze ook nog eens slecht te bereiken. Dus werd ervoor gekozen om een nieuwe molen in het dorp te bouwen met een hogere capaciteit, De Star, een stellingmolen. Uiteindelijk werd de Katingermolen in 1922 afgebroken. In 1920 komt de molen in handen van de Coöperatieve Landbouwvereniging. De molen wordt in 1936 gerestaureerd en voorzien van een modern wiekenkruis, wieksysteem Dekker zodat ook bij minder wind gemalen kan worden. Daarnaast wordt de molen ingericht met de modernste apparatuur van die tijd, denk hierbij aan regulateurs, een jakobsladder, silo s en een elektromotor om bij windstilte ook te kunnen malen. De molen is hierna nog tot 1955 in bedrijf en wordt dan met behulp van Vereniging De Hollandsche molen gerestaureerd. Daarna wordt er nog mee gedraaid tot 1971 en is de molen eigenlijk weer aan een restauratie toe.

6 In 1972 slaat de molen op hol in een storm. Mede doordat de onderhoudstoestand niet al te best was is de stelling kapotgeslagen en heeft de molen zichzelf uit de wind gezet. Op dat moment sloegen de vlammen al uit de kap maar door de harde wind is het vuur wonderlijk genoeg uitgeblazen in combinatie met het snel ingrijpen van de brandweer. De Landbouwcoöperatie wilde de molen slopen om verzekeringstechnische reden. Gelukkig waren er mensen die daar anders over dachten. In is de bovenbouw van de molen 550 verplaatst van het terrein van de Coöperatieve Landbouwvereniging, te midden van bedrijfsgebouwen en silo s, naar het vrije veld ten oosten van Balkbrug op een nieuw gemetselde onderbouw. Het wieksysteem veranderde van Dekker naar fokwieken (afgekeken van de fok van zeilschepen). Zodoende kan de molen nog steeds bij weinig wind functioneren, maar is de molen wel minder stormgevoelig geworden. De molen kwam 1975 in handen van de gemeente en was op dat moment de enige nog werkende molen van de toenmalige gemeente Avereest. Sindsdien is de molen weer regelmatig in bedrijf gesteld door Tonny Moes ( ). Daarna kwamen Jan en zijn zoon Willem Hulleman op de molen en hebben er mee gedraaid tot 2000.Vervolgens werd het idee geopperd om de molen toch weer meer onder de aandacht te brengen van de inwoners van Balkbrug. Er werd een beheerstichting opgericht die de molen gaat beheren en activiteiten ontplooid om de mensen uit Balkbrug en omgeving bij de molen te betrekken. Een van de eerste punten was het aanstellen van de vrijwillige molenaars, Bert de Ruiter en Hans Hoekman om de molen regelmatig te laten draaien / malen. Een molen heeft namelijk de menselijke eigenschap om weg te teren wanneer ze niet gebruikt wordt. Bovendien is de drukverdeling op assen en wielen bij een molen die regelmatig functioneert beter. Rust roest, een star en stilstaand monument heeft geen toekomst. Toen de huidige molenaars begonnen was er veel achterstallig onderhoud. Allereerst moesten ze de molen draaivaardig maken. Her en der moesten ook nieuwe wiggen worden aangebracht. Het gaande werk (alles wat draait) is in de hele molen immers verstelbaar. Vervolgens waren de wieken aan de beurt. Er moesten vier nieuwe zeilen worden voorgehangen. De molen had tot die tijd al een aantal jaar zonder zeil gedraaid en de twee zeilen die er nog voor zaten waren helemaal verschimmeld. Voor het maalvaardig maken was het noodzakelijk de drie koppels stenen met de regulateurs grondig schoon te maken. Verder zijn het west- en zuidkoppel losgelegd om het scherpsel te controleren en bij te werken. Dit heeft geresulteerd in twee maalvaardige koppels stenen. Het derde koppel stenen is tot op heden nog in restauratie door andere onderhoudsklussen die ertussen door komen. Daarnaast is buil weer gebruiksvaardig gemaakt (zeskante klopbuil).dankzij de collega s in Adorp, De Wijk, Dalfsen, Lochem en Ommen was het mogelijk om de molen bedrijfsklaar te krijgen. Daarbij werd dankbaar gebruik gemaakt van het gereedschap dat de directie van Veldzicht had geschonken. In de loop van de jaren tot anno 2010 is er ook het een en ander gebeurt. Naast de molen staat een houten schuur met een rieten dak, die meer dan honderd jaar geleden door van Breukel, provinciaal hoofdopzichter van het kanaal de Dedemsvaart, is gebouwd, vlak bij de molen op zijn oude plek. Het was een opslagplaats voor materialen voor het onderhoud van het kanaal. Na het dempen van de Dedemsvaart, eind jaren zestig, is de schuur overgebracht naar de werkplaats van de provincie bij het viaduct in Balkbrug. Naast de molen staat een houten schuur met een rieten dak, die meer dan honderd jaar geleden door van Breukel, provinciaal hoofdopzichter van het kanaal de Dedemsvaart, is gebouwd, vlak bij de molen op zijn oude plek, zie foto. Het was een opslagplaats voor materialen voor het onderhoud van het kanaal. Na het dempen van de Dedemsvaart, eind jaren zestig, is de schuur overgebracht naar de werkplaats van de provincie bij het viaduct in Balkbrug. In mei 2002 is de schuur bij de molen geplaatst. Verder zijn in 2004 de spruiten vervangen, hiermee wordt de kapconstructie in de wind gedraaid,

7 (4) DEN KAAT: Den Kaat is een buurtschap in de gemeente Hardenberg, voorheen gemeente Avereest, in de provincie Overijssel. De buurtschap ligt ten noorden van Balkbrug, dichtbij de grens met de provincie Drenthe. Hier stond vroeger de Katinger molen, nu de huidige molend De Star. (5) RABBINGE: Buurtschap aan de gelijknamige weg in de gemeente De Wolden (tot 1998 Zuidwolde) ten zuidwesten van Zuidwolde en ten noorden van Balkbrug (Ov.) vlakbij de Reest, de provinciegrens met Overijssel. Ten noorden ervan ligt bos- en weidegebied Rabbinge en ten noordoosten het Rabbingerveld (vnl. weiland, ook bouwland). Het bos grenst aan het kleinschalige cultuurlandschap dat aangeduid wordt met de naam Rabbinge. Vanuit één van de sfeervolle boerderijen wordt het beheer van het gebied verzorgd. Op deze beheersboerderij hebben de Limousinrunderen hun onderkomen. Ook de verzorging van de bloemrijke graanakkers wordt vanuit dit bedrijf ter hand genomen. De natte hooilanden langs de beek zijn in botanisch opzicht uitermate waardevol. Opmerkelijk is dat het gehele gebied alleen maar door zandwegen ontsloten is. (6) REESTDAL: De Reest is de grensrivier tussen Drenthe en Overijssel. Traag stromend en slingerend voert de Reest haar water van Drogteropslagen bij Dedemsvaart naar Meppel. Het Reestdal heeft een geheel eigen karakter en is niet echt te vergelijken met de andere beekdalen in Drenthe. In feite rijgt de Reest landgoederen, heideterreinen, bossen, beekdalgraslanden en sfeervolle boerderijen, als parels aan een ketting, aaneen. Het Reestgebied kende tot aan de middeleeuwen nauwelijks bewoning. Het was toen een uitgestrekt, vrijwel ontoegankelijk veengebied met hier en daar moerasbossen. Pas in de loop van de middeleeuwen ontgonnen individuele boeren en monniken van het klooster van Dickninge stukken grond tot akker of hooiland. In dit uitgestrekte moerasgebied werden de boerderijen vooral gesticht op de drogere zandkoppen, ook wel horsten genoemd. Oude hoevennamen als De Schiphorst, De Lindenhorst, De Havixhorst en De Hoge Linthorst getuigen hier nog van. Met name langs de middenloop van de Reest ontstond op deze manier een landschap met verspreid liggende boerderijen, het zogenaamde hoevenlandschap. Vanaf de 60-er jaren zijn delen van het Reestdal verworven door Het Drentse en Het Overijssels Landschap. Het Reestdal is van nationaal belang als groeiplaats voor zeldzame moerasplanten, zoals Grote pimpernel, Noordse zegge, Stijf struisriet en Draadrus. Orchideeën komen in het Reestdal niet voor, maar het zeldzame Moeraskartelblad wordt wel de 'orchidee van het Reestdal' genoemd. Dankzij het ooievaarsbuitenstation De Lokkerij bij De Wijk is de Ooievaar tegenwoordig weer een algemene verschijning langs de Reest. Het afwisselende landschap vraagt om een gevarieerde beheersaanpak. Een belangrijk deel van het beheerswerk borduurt in feite voort op de ouderwetse boerenbedrijvigheid. De werkzaamheden bestaan onder meer uit het hooien van de natte madelanden langs de beek, het begrazen met schapen en runderen van de hoger gelegen heidegronden en het verbouwen van graan op de kleine kampen (eenmans-essen) op de zandkoppen in het beekdal.

8 (7) HEUVELTJESBOS: Het heuveltjesbos bestaat voornamelijk uit oude stuifheuvels. Deze zijn begroeid met opgaande grove den, loofbos met eik, berk, lijsterbes en soms hulst, fraaie begroeiingen van kraaiheide, struikheide en dopheide. (8) VELDZICHT: FPC Veldzicht werd in 1894 gebouwd als Rijks Opvoedings Gesticht voor jongens. Vanaf 1928 werd de Psychopathenwet in gebruik genomen en de maatregel die daarbij ingevoegd werd was TBR (terbeschikkingstelling van de regering). De TBR was bedoeld voor den toerekeningsvatbare psychopaath. Men spreekt daarom ook wel van de Psychopatenwetten. Veldzicht was een rijksasiel voor psychopaten.tijdens de periode van de TBR was er nauwelijks sprake van behandeling en stond opsluiting op de voorgrond. Na de oorlog veranderde deze opvatting en kwamen psychiatrische en psychologische behandelingen tot ontwikkeling die geleidelijk werden toegepast in TBR-inrichtingen. Vanaf 1951 kreeg de maatschappij te maken met de Beginselenwet en voor het eerst werden rechten en plichten van gevangenen wettelijk geregeld. Men vond dat gedetineerden overdag meer in gemeenschap met elkaar moesten werken. Als reactie op de kritiek die de TBR in de loop der jaren kreeg werd in 1988 het begrip TBR vervangen door het begrip TBS (terbeschikkingstelling). De Psychopathenwetten werden vervangen door de tijdelijke regeling van de rechtspositie van TBS gestelden. In 1997 werd de Beginselenwet Verpleging Terbeschikkinggestelden vastgesteld. (9) BOSKERK: De Boskerk wordt waarschijnlijk zo genoemd, omdat de kerk gebouwd is in een bosje met oude bomen, zelfs ouder dan de kerk. Weerzijde van de oprit staan diverse oude reuzen. De kerk staat op een plek met veel geschiedenis. De Ommerschans is een vestingwerk uit 1625, een onderdeel van een linie van verdedigingswerken. Aangelegd ter verdediging van de weg van Ommen naar Zuidwolde tegen de Spaanse troepen. In 1819 vestigt de Maatschappij van Weldadigheid een opvoedingsgesticht op het terrein van de vesting met het doel paupers, bedelaars en landlopers op te voeden. De kerk is destijds voor en mogelijk ook door de kolonisten gebouwd. Het is een dubbele kerk geweest: het achterste gedeelte voor de protestanten en het voorste gedeelte voor de katholieken. De kerk heeft een tijd dienst gedaan als TBS -kerk van het nabij gelegen forensisch psychiatrisch centrum Veldzicht in Balkbrug. Vervolgens kreeg het gebouw een woonfunctie: een particulier heeft het interieur ingrijpend gewijzigd en o.a. een zwevende verdiepingsvloer aangebracht. De kerk is nu een Thomashuis: een kleinschalige woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking. Op de begane grond zijn acht kamers voor de bewoners met een gemeenschappelijke ruimte: keuken, woon- en eetkamer. Op de etage is de woning van de zorgondernemers van het Thomashuis.

9 (10) INFORMATIEHUT OMMERSCHANS: Hier ziet u voor u de informatiehut die informatie geeft over de ommerschans en de omliggende onderdelen, zeker de moeite waard om hier wat geschiedenis van de omgeving te snuiven. Zoals eerder beschreven onder punt 2. (11) IJSKELDER: Hier zie je een ijskelder. Deze heeft ook dienst gedaan als opslagruimte voor aardappels en turf. De ijskelder valt tegenwoordig onder monumentenzorg en dient alleen nog als overwinterplaats voor vleermuizen. (12) BOERDERIJ OMMERVELD NR. 4: Deze zuivelboerdeij was oorspronkelijk een van de 21 ontginningsboerdeijen van de in 1818 opgerichte Maatschappij van weldadigheid onder koninklijke bescherming. In 1820 is het bedelaarsgesticht de Ommerschans gebouwd op de plaats waar vroeger de barakken van de Verdediging-schans stonden. Vanaf 1823 werden er grote aantallen landlopers en bedelaars opgepakt en naar de Ommerschans gebracht. De gestraften moesten o.a. werken op de ontginningshoeven. De hoeven nummers 4, 8, 11, 20, 21 bestaan nog steeds. Deze hoeve, nummer 4 (nummer te zien op de voorkant van ons huis), was toen al een zuivelboerderij, waar ook melk van de overige hoeven werd verwerkt. In 1889 kwam er een eind aan het bedelaars gesticht was al besloten dat er in of nabij de Ommerschans een opvoedingsgesticht voor jongens moest komen en in 1894 werd de Eerste Afdeling in gebruik genomen. In 1905 volgde een Tweede Afdeling voor een aantal ambachtsopleiders naast de bestaande Afdeling voor land en tuinbouw. In 1934 is de Familie Hiemstra hier op hoeve nr. 4 gekomen. Zij huurden deze van het Rijksasiel "veldzicht". Later werd het gepacht van de Domeinen. Nu is het bedrijf in eigendom van Henk en Femmie Hiemstra. Er wordt nog een gedeelte van de grond gepacht. Rondom het bedrijf ligt 35 ha. grond, meest grasland. Ongeveer 65 melkkoeien worden er gehouden, die allemaal automatisch worden gemolken. U kunt de stallen bezichtigen en ook zien hoe op een moderne wijze de melkkoeien worden gehouden en gemolken. Mogelijkheden - Zuivel producten: o.a. melk, karnemelk, kaas, yoghurt - Verhuur ruimte - Rondleiding voor groepen op aanvraag Wat kunnen wij u laten zien: - Bezichtiging: boerderij en automatisch melken. - Waterzuivering via een helofyten-zandfilter - Mogelijkheid van adoptie van een koe of kalf.

10 (13) WOESTENHOEVE: De boerderij is gebouwd in 1925 door de familie Snippe, sinds 1927 wordt deze boerderij bewoond door de familie Vonder, tot een tiental jaren geleden was er op deze boerderij een klein gemengd agrarisch bedrijf aanwezig. Na die tijd is de boerderij als woonboerderij in gebruik, momenteel worden er diverse soorten dieren gehouden, paarden, ponys, ezels, schapen, geiten, minivarkens en kippen