Enneagram een gebruiksaanwijzing van mensen

Transcriptie

1 Enneagram een gebruiksaanwijzing van mensen

2 Welkom in de wereld van het enneagram Het enneagram in vogelvlucht Mensen zijn geboeid door het functioneren van mensen. Waarom doen mensen zoals ze doen? Mensen hebben behoefte aan zelfkennis en ontwikkeling. Het enneagram is en blijft populair omdat het hiertoe een diepgaand model en krachtige methode biedt. Het enneagram geeft een gebruiksaanwijzing voor jezelf en anderen. En wees eerlijk; wie kan dat niet goed gebruiken? Daar waar mensen functioneringsproblemen willen oplossen en/of ontwikkeling nastreven, brengen wij graag onze waardevolle kennis van het enneagram om dit te realiseren. In de 5 jaar dat ik werkzaam ben als management consultant, trainer en (executive) coach, heb ik geen ander instrument ontdekt dat zo efficiënt, effectief, zorgvuldig en compassievol werkt. Wij bieden een compleet programma van diensten voor het ontwikkelen van mensen, teams en leiders. Het is onze passie om andere professionals te professionaliseren en op te leiden in het enneagram. Als het gaat om mensen-werk kunnen we ons inziens niet zorgvuldig genoeg zijn. Dit boekje is bedoeld als eerste kennismaking met de enneagramtypen. We wensen je veel leesplezier toe. Het enneagram is een model dat persoonlijkheidstructuren onderscheidt en beschrijft. Dit noemen we de typen. Dit kun je zien als negen verschillende brillen waardoor naar dezelfde werkelijkheid wordt gekeken. Vaak als mensen het niet eens zijn, kijken zij door een andere bril en zien daardoor ook echt iets anders. Uitgangspunt van het enneagram is dat ieder type onbewust een drijfveer heeft. Iets dat je onbewust diep van binnen heel belangrijk vindt. Het bepaalt waar je aandacht automatisch naartoe gaat en daarmee je patroon van denken, voelen en handelen. Iedereen heeft een vast patroon met automatische neigingen. Alleen de inhoud van dit patroon verschilt voor ieder van de typen. Het doel van het werken met het enneagram is in de eerste plaats om jezelf beter te leren kennen. Dit oefenen we door middel van zelfobservatie en -reflectie. Je blinde vlekken worden steeds kleiner. Als je je automatische neigingen leert zien (en voelen) dan krijg je keuzeruimte. Ruimte om je patroon van denken, voelen en handelen te heroverwegen, soms zelfs los te laten. Je krijg zo meer innerlijke ruimte en vrijheid om bijv. met iets of iemand op andere wijze om te gaan dan je van nature geneigd bent te doen. Het enneagram is een krachtig hulpmiddel voor zelf management. Jeanette van Stijn Directeur Enneagram Nederland

3 Type 1 De perfectionist, hervormer Type 1 heeft voor zichzelf (onbewust) normen over hoe dingen horen of moeten. Boos worden hoort bijvoorbeeld niet. Boos zijn wordt gezien als iets slechts, dus ook de eigen boosheid wordt onderdrukt. In plaats daarvan kent type 1 vaak wel irritatie. Bijvoorbeeld als andere mensen zich niet gedragen zoals het hoort, of zoals je van een verantwoordelijk en volwassen mens mag verwachten. Om voor zichzelf zeker te weten dat type 1 juist handelt of iets goed doet, legt hij/zij de lat hoog. Als je iets perfect maakt of perfect doet, loop je tenslotte niet het risico fout te zitten en daarmee bekritiseerd te worden. Want dat is iets dat type 1 heel vervelend vindt. Type 1 is namelijk al zo kritisch op zichzelf om te voorkomen dat hij/zij iets fout doet. De aandacht ligt bij wat niet goed is, wat beter kan en het voorkomen van fouten. Als gevolg hiervan heeft type 1 een talent voor verbeteren. Type De helper, gever Voor type is het belangrijk om gewaardeerd en gezien te worden als een aardig en behulpzaam mens. Type bereikt dit door op anderen gericht te zijn en veel rekening te houden met anderen. Type heeft een goede antenne voor de behoeften van anderen en kan zichzelf zo goed dienstbaar maken. Type heeft vaak een talent voor het zien van de kwaliteiten van anderen en om hen te stimuleren. Type heeft minder talent om te ontvangen. Vooral niet als hij/zij dat niet eerst heeft verdiend. Type is zich niet bewust dat de motivatie tot geven voortkomt uit aandacht te willen krijgen, gezien en gewaardeerd te worden. Hoewel type ervaart dat anderen hem/haar nodig hebben, is type zelf afhankelijk van relaties en anderen. Het is voor type erg als zijn/ haar hulp wordt afgewezen omdat dat wordt ervaren als een persoonlijke afwijzing. Acceptatie dat de wereld niet volmaakt is. Waarderen dat meer wegen naar Rome leiden en dat anders of niet-perfect niet altijd wil zeggen slechter of slecht. Imperfectie in jezelf én anderen leren accepteren. Oefenen in vergevings gezindheid. Jezelf vrije tijd voor ontspanning en plezier toestaan. Leren vraagtekens te zetten bij eigen rigide regels, normen en hoge eisen. Gevoelens van weerstand herkennen als signalen van onderdrukte wensen en behoef ten. Her inneren dat het doel in het leven is om mens te zijn en niet om perfect-zijn. Leren om te geven zonder daar (onbewust) iets voor te willen ontvangen. Leren eigen vrijheid te creëren in plaats van alleen anderen ter wille te zijn. Je realiseren dat geliefd worden niet afhangt van wat je anderen geeft of voor hen doet. Je bewust worden en uitspreken van de eigen wensen en behoeften. Gevoelens van teleurstelling leren gebruiken als signalen dat jouw eigen behoeften uit het oog zijn verloren. Leren erkennen niet onmisbaar te zijn en dat dat prima is. Leren zien dat een relatie wederkerigheid inhoudt en jezelf leren openstellen voor het ontvangen van anderen

4 Type 3 De succesvolle werker, acteur Type 4 De romanticus, individualist Type 3 vindt het heerlijk om in de aandacht te staan en applaus te krijgen. Onbewust is type 3 gaan geloven dat je geliefd wordt om wat je presteert en niet om wie je bent. Type 3 is daarom sterk gericht geraakt op het leveren van prestaties, succesvol zijn, de beste zijn. Type 3 is gaan ervaren dat dingen niet vanzelf gebeuren maar dat zijn/haar inbreng nodig is om dingen in beweging en tot een goed resultaat te brengen. Type 3 is vaak een enthousiasmerende teamleider. Hij/zij heeft gewoonten ontwikkeld als hard werken, competitief zijn, een goed imago opbouwen (en behouden) en een neus voor situaties die applaus opleveren. Zo stapt type 3 niet in projecten en projectteams waarbij er kans op falen is of de kans op succes klein is. Hoe sneller dingen kunnen worden afgerond, hoe sneller succes. Type 3 houdt daarom van efficiënte oplossingen en efficiënt werken. Type 4 heeft vaak een onderhuids gevoel van incompleetheid, dat iets ontbreekt en een diep verlangen naar vervuld en compleet zijn. De aandacht gaat uit naar zaken als authenticiteit, echtheid en schoonheid. Type 4 zoekt dat meer in de toekomst of het verleden en minder in het nu. In de behoefte gezien te worden, heeft type 4 de neiging zich van anderen te onderscheiden. Type 4 ervaart ook vaak anders en bijzonder te zijn, en heeft vaak het gevoel niet begrepen te worden. Dat vervult aan de ene kant met droefheid maar aan de andere kant ook met een gevoel van superioriteit. Type 4 heeft tenslotte zoveel meer diepgang dat hij/zij ook wel begrijpt dat anderen hem/haar niet kunnen begrijpen. Tegelijk is er een sterk verlangen naar diepgaande verbinding met anderen en dat is ook een van de tegenstrijdigheden in zichzelf waar type 4 last van heeft. Type 4 heeft vaak een intens gevoelsleven met hoge bergen, diepe dalen; ik voel dus ik leef. Tempo leren loslaten zodat emoties naar boven kunnen komen. Je afvragen welke zaken er werkelijk toe doen in het leven. Oefenen met in contact komen met jezelf en de eigen identiteit en je niet laten beïnvloeden door wat anderen van je denken. Leren naar anderen te luisteren. Je realiseren dat mensen van je houden om wie je bent en niet om wat je doet of bezit. Ontwikkeling is in de richting van waarachtigheid, echt jezelf zijn in plaats van een rol spelen. Leren waarderen van gewone, dagelijkse genoegens. Bevrediging vinden in het hier en nu. Leren concentreren op wat goed en positief is in plaats van op wat ontbreekt. Het handhaven van een constant niveau van acties ondanks het fluctuerende en intense gevoelsleven. Participeren in fysieke activiteiten en anderen helpen, helpt je om minder met jezelf bezig te zijn. Reacties leren uitstellen totdat de heftigste emoties zijn afgenomen en met enige afstand en rationaliteit met jezelf in gesprek kan worden gegaan

5 Negen stijlen van communiceren Waar iemands aandacht naartoe gaat, uit zich in de stijl van communiceren: 1. Perfectionist. Gever 3. Succesvolle werker Als zender: precies, zorgvuldig, duidelijk, compleet en gedetailleerd. Is gericht op het resultaat, de taken en op wat beter moet. Als zender: attent, warm, gezellig, enthousiast en geïnteresseerd. Is mens-gericht en op het de ander een goed gevoel te geven. Als zender: efficiënt, charmant, snel, one-liners en doelgericht. Is gericht op zichzelf profileren om hun doelen te behalen. Het enneagram model Negen brillen om naar dezelfde werkelijkheid te kijken Negen categorieën van natuurlijke kwaliteiten Negen categorieën van natuurlijke beperkingen Negen manieren om liefde te geven en te ontvangen Baas 8 Bemiddelaar Perfectionist 1 4. Romanticus 5. Waarnemer Als zender: direct, gevoelig, intens, levendig, soms zacht, stil, soms krachtig. Is gericht op het persoonlijke, op zichzelf en authenticiteit. Als zender: rationeel, feitelijk, kort en bondig, zakelijk en analytisch. Is gericht op begrijpen, weten, kennisuitwisseling en oplossen. Levensgenieter Gever 6. Loyalist Als zender: warm, vragenstellend, onderzoekend, twijfelend of juist stellig. Is gericht op verkrijgen van informatie om risico s in beeld te hebben.. Levensgenieter 8. Baas. Bemiddelaar Als zender: spontaan, speels, vrolijk, positief en toekomstgericht. Is gericht op het openhouden van mogelijkheden en behouden van vrijheid. Als zender: direct, to-the-point, snel, stevig, soms wat bot en gezag uitstralend. Is gericht op de eigen waarheid en het bepalen van het gesprek. Als zender: rustig, niet-confronterend, vriendelijk, soms wollig/vaag en wat traag. Is gericht op wat de ander wil, pleasen en de harmonie bewaren. 6 Loyalist 5 Waarnemer 4 Romanticus 3 Succesvolle werker

6 Type 5 De waarnemer, beschouwer Type 5 heeft de behoefte het leven te begrijpen, te doorgronden. Type 5 is hierop gericht omdat hij/zij zich vaak onzeker voelt over hoe zich door het leven en in het sociale verkeer te bewegen. Door anderen te observeren in hoe zij de dingen doen, probeert type 5 de situatie en zichzelf meester te zijn. Type 5 is gevoelig voor de verwachtingen van anderen doordat hij/zij het gevoel heeft daaraan niet te kunnen voldoen. Hierdoor heeft hij/zij een gewoonte ontwikkeld zich terughoudend op te stellen. Als je je weinig zichtbaar maakt, loop je tenslotte minder het risico dat mensen dingen van je vragen. Het bezit van kennis geeft het prettige gevoel onafhankelijk van anderen te zijn en jezelf zo te beschermen tegen opdringerige vragen en verwachtingen. De ratio is een belangrijk en sterk ontwikkeld hulpmiddel maar met gevoelens kan hij/zij weinig. Dat brengt maar onrust en chaos. Type 5 houdt van intellectuele zaken, kennis, feiten en analyse en gestructureerd denken. Type 6 De loyalist, scepticus Type 6 ervaart innerlijk grote onzekerheid en onveiligheid. Type 6 houdt niet van onvoorspelbare situaties. De bril waardoor type 6 naar de wereld kijkt, zorgt ervoor dat hij/zij ziet waar gevaar dreigt, waar risico s zitten. Daarom heeft type 6 een gewoonte ontwikkeld van alert zijn; als je alert bent dan zie je het gevaar immers aankomen en is de kans kleiner dat je erdoor wordt overvallen. Want type 6 vindt het vreselijk om door dingen verrast en overvallen te worden. Dan ervaart type 6 geen controle en grip over de situatie te hebben. Type 6 ziet vaak beren op de weg waar anderen ze niet zien. Op het menselijke vlak heeft hij/zij ook vaak de neiging de kat uit de boom te kijken. Onbewust wantrouwt type 6 totdat blijkt dat de ander betrouwbaar is. De grootste bron van onzekerheid voor type 6 is overigens hij/zij zelf. Type 6 heeft diep vanbinnen weinig vertrouwen in zichzelf en twijfelt daarom veel aan zichzelf en zijn eigen (te nemen) beslissingen. Gevoelens toestaan in plaats van jezelf terugtrekken in rationele gedachten. Herkennen dat terugtrekkingsgedrag uitnodigt tot meer opdringerigheid van anderen. Meer in actie komen en leren realiseren dat er voldoende energie en support is om dat te doen. Participeren in (fysieke) activiteiten. Wegen vinden om actiever aan gesprekken deel te nemen. Jezelf leren uiten en over persoonlijke zaken leren praten. Overmatig analyseren herkennen en leren loslaten. Leren meer onbevangen een ervaring in te stappen. De eigen autoriteit leren zijn en daarnaar handelen. Leren vertrouwen in jezelf en anderen. Leren accepteren dat een zekere mate van onzekerheid en onveiligheid deel van het leven is. De angsten en twijfels die je ervaart bij anderen checken; dus leren realiteitschecks in te bouwen. Onderkennen dat druk zijn een manier is om het zich bewustzijn van angsten te reduceren en dat zowel vechten als vluchten reacties op angst zijn. Doorgaan met positieve acties ondanks het gevoel van gevaar

7 Type De levensgenieter, optimist Type 8 De baas, beschermer Type ervaart dat het leven beperkt, vrijheid ontneemt, pijn brengt. Daar houdt type niet van. Type is daarom gericht op opties en mogelijkheden open houden. Al bestaan deze alleen in het hoofd, dat geeft al een gevoel van vrijheid. Type houdt ervan als het leven up beat is en richt de aandacht op leuke dingen, ervaringen, mogelijkheden. Type heeft vaak een volle agenda. Als type mensen spreekt, raakt hij/zij snel gefascineerd: wat mensen zeggen brengt snel op nieuwe ideeën. Iets beginnen is vaak leuker dan iets afmaken. Het kan voor type lastig zijn om het hoofd ergens bij te houden en niet afgeleid te worden. Type is een optimist en ziet snel het positieve of goede van dingen in. Type kan soms moe worden van zichzelf en zou dan een knop willen om het hoofd af en toe uit te zetten. Het type 8-kind ervaarde het schoolplein vaak als een jungle: een plek waar de sterken overleven en de dienst uitmaken ten koste van de zwakken. Uit zelfbescheming heeft type 8 heeft besloten tot de sterken te behoren. Vooral de eigen innerlijke kwetsbaarheid en zwakke plekken moeten goed verborgen blijven voor anderen. Strijd is een vanzelfsprekend onderdeel van zijn/haar bestaan. Type 8 ervaart het zelf vaak niet als strijd maar als iets dat gedaan of gezegd moest worden. Dit kan zich ook richten op zaken als strijd tegen onrechtvaardigheid of het in bescherming nemen van anderen. Type 8 beschermt niet zomaar iedereen; alleen van wie hij/zij het legitiem vindt dat ze hulp nodig hebben zoals kinderen, dieren, geliefden, zieken, etc. Type 8 verafschuwt slachtoffers en slachtoffergedrag. Hij/zij heeft zijn eigen waarheden en de neiging andere waarheden of waarheden van anderen te ontkennen of niet in overweging te nemen. Type 8 kan soms direct en confronterend overkomen. Leren opmerken dat wanneerje naar plezierige alternatieven zoekt, dit in feite een vermijdende reactie is. Jezelf oefenen op één ding tegelijk te concentreren. Inzien dat het juist beperkt is om alleen naar het positieve te zoeken en het negatieve te mijden. Dat er vrijheid is in het aangaan van alle aspecten van het leven doordat wegbewegen niet meer nodig is. Leren keuzen te maken, niet alles te willen, commitments aangaan, dingen afmaken, feedback serieus nemen. Meer in het hier en nu van het leven genieten dan bezig zijn met de toekomst. Empathisch vermogen ontwikkelen voor de gevoelens van anderen. Veel ligt in de sfeer van leren herkennen en erkennen. Bijvoorbeeld van de eigen kwetsbaarheid. Bewust worden van de eigen kracht, heftigheid en impact daarvan op anderen. Leren te wachten en luisteren voordat je actie onderneemt; eerst denken, dan doen in plaats van andersom. De gewoonte van ontkennen in al zijn subtiele verschijnings vormen te leren (h)erkennen en ontspannen. Daarmee ruimte krijgen om de belangen, ideeën, krachten, posities, etc. van anderen te leren (h)erkennen

8 Type De bemiddelaar, vredestichter Aan de slag! Zich comfortabel en in harmonie voelen is belangrijk voor type. Belangrijker dan het hebben van of op komen voor een eigen mening, standpunten, agenda, etc. Juist in aanwezigheid van anderen raken die op de achtergrond en kan type die -tijdelijk- vergeten. Niet dat hij/zij zich daarvan bewust is, het gebeurt gewoon. Dit helpt om confrontaties uit de weg te gaan en dat wil type bovenal: geen confrontaties maar harmonie. Voor type is het al als confronterend als je het ergens niet mee eens is of iets niet wil en nee wil zeggen. De wens van de ander volgen is dan makkelijker én zo wordt ook de harmonie behouden. Door deze gewoonte met anderen mee te bewegen, is het voor lastig te ervaren wat hij/zij nu eigenlijk écht zelf wil. Type heeft afstand nodig van anderen, zowel in plaats als tijd, om bij zichzelf te komen en bij wat hij/zij wil. Het is makkelijker te beseffen wat hij/zij niet wil. Leren van zelfacceptatie, keuzes maken, daadkracht. Meer aandacht krijgen voor en besteden aan de eigen behoeften en welzijn. Boosheid leren (h)erkennen en gebruiken als signaal dat er geen rekening is gehouden met jou en zichzelf eraan herinneren dat je er wel toe doet. Je bewust worden dat je je gevoelens blokkeert of uitschakelt in situaties van disharmonie of confrontaties. Leren de eigen echte prioriteiten niet meer te laten afleiden door minder belangrijke zaken of substituten. Leren om verandering en gebrek aan harmonie te accepteren als deel van het leven. Vind je dit interessant en wil je het enneagram ervaren? Kom dan naar één van onze drie 1-daagse activiteiten: EnneaBootcamp Kennismakingsdag voor professionals met afwisselend programma van workshops. Toepassingen van het enneagram in werk staan centraal. EnneaBoost Op deze trainingsdag krijg je een quick start in het enneagram, in het model en de methode. Bovendien ontdek je misschien wel je eigen type. EnneaPanels De theorie krijgt een gezicht; de enneagram typen vertellen in panels hun verhaal. De snelste, meest pakkende en leukste wijze om de typen beter te leren kennen. Kijk voor informatie op onze website: Jezelf ontwikkelen door even stil te staan

9 Je bent zo mooi anders dan ik, natuurlijk niet meer of minder maar zo mooi anders, ik zou je nooit anders dan anders willen. Hans Andreus, 1e liefdesgedicht uit De witte netten van zon en maan, 14 Benoordenhoutseweg 3, 56 BA Den Haag, Tel: , office@enneagram-nederland.nl,