Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Zorgnota 2000 Nr. 35 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal s-gravenhage, 8 februari Inleiding Tijdens de behandeling van de Zorgnota 2000 op 15 november 1999 heb ik de Kamer een notitie toegezegd over de gerechtelijke uitspraken over het recht op zorg. Het betreft de uitspraak van de rechtbank Utrecht van 29 oktober 1999 en het toen nog uit te brengen arrest van het gerechtshof te Den Haag van 23 december Bij schrijven van 25 januari 2000 (kenmerk ) zond u mij het stenografische verslag van het ordedebat van die datum. In dit ordedebat verzocht het lid Kant om mijn reactie op de afspraak die Zorgverzekeraars Nederland heeft gemaakt met de ANBO. Met deze brief doe ik mijn toezegging gestand en voldoe ik aan uw verzoek van 25 januari jongstleden. 2 Vonnissen en de juridische consequenties In een tweetal gevallen hebben verzekerden die geïndiceerd waren voor thuiszorg maar op de wachtlijst voor zorg waren geplaatst, procedures bij de rechter aangespannen om de zorg geleverd te krijgen. Het ging hierbij zowel om een procedure die tegen de Staat is gevoerd, als om een procedure die tegen een zorgkantoor is aangespannen. Inmiddels zijn nieuwe procedures op het vlak van de gehandicaptenzorg aangespannen. Alvorens in te gaan op de uitspraken die in deze rechterlijke procedures zijn gedaan en op de uitleg die hieraan gegeven wordt, schets ik de wijze waarop de aanspraken op zorg in artikel 6 van de AWBZ zijn geregeld. Artikel 6 AWBZ In artikel 6 van de AWBZ is geregeld dat verzekerden aanspraak hebben op zorg ter voorkoming van ziekten en ter voorziening in hun geneeskundige behandeling, verpleging en verzorging. Eveneens op grond van artikel 6 dienen de zorgverzekeraars in hun rol van uitvoeringsorganen KST43818 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2000 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 1

2 van de AWBZ er voor zorg te dragen dat de verzekerden hun aanspraken op zorg tot gelding kunnen brengen. Dit is de zorgplicht van verzekeraars. Om deze zorgplicht waar te kunnen maken, moeten de verzekeraars overeenkomsten sluiten met aanbieders van zorg. De zorgverzekeraars hebben met een machtiging- en mandaatovereenkomst geregeld dat de aangewezen verbindingskantoren de AWBZ namens hen uitvoeren, behalve enkele aspecten die in dit verband niet van belang zijn. De verbindingskantoren sluiten op grond van deze machtiging- en mandaatovereenkomst de medewerkersovereenkomsten dan ook namens de verzekeraars. Vooruitlopend op de voorgenomen wijzigingen in de uitvoeringsstructuur van de AWBZ, wordt voor de verbindingskantoren die met ingang van 1 januari 1998 per regio zijn aangewezen, reeds de term zorgkantoor gebruikt. Het feit dat de zorgkantoren de AWBZ namens de zorgverzekeraars uitvoeren, laat echter onverlet dat zorgverzekeraars voor de bij hen ingeschreven verzekerden aanspreekbaar zijn op hun wettelijke zorgplicht. Procedures inzake het recht op thuiszorg De zorgplicht van verzekeraars heeft de afgelopen periode volop aandacht gekregen. Dit omdat een aantal verzekerden die geïndiceerd waren voor thuiszorg maar op de wachtlijst stonden, bij de rechter procedures hebben aangespannen. Het ging hierbij eerst om een procedure tegen de Staat en nadat de rechtbank in die procedure uitspraak had gedaan, een rechtszaak tegen een zorgkantoor. Procedure tegen de Staat Het begon in december 1998 met een proces tegen de Staat. Daarbij eisten de betrokken verzekerden dat de Staat zodanige maatregelen zou treffen dat de thuiszorginstellingen in staat zouden zijn met onmiddellijke ingang de geïndiceerde thuiszorg te verlenen. De President van de arrondissementsrechtbank s-gravenhage sprak in zijn vonnis van 18 december 1998 (gepubliceerd in Rechtspraak Zorgverzekering (RZA) 1999, nr. 23) uit dat de eisers zich niet tot de Staat hadden moeten wenden maar tot hun verzekeraars als uitvoeringsorgaan AWBZ. Dit gezien de zorgplicht van verzekeraars. De vorderingen van de eisers werden dan ook afgewezen. Daarbij merkte de President van de rechtbank op dat deze uit de AWBZ voortkomende zorgplicht van verzekeraars losstaat van het benodigde budget. Volgens dit vonnis kunnen de verzekeraars geen beroep doen op overmacht vanwege eventueel tekortschietende financiële middelen. In dit verband wordt de uit de wet voortvloeiende zorgplicht van verzekeraars als een resultaatsverbintenis gekwalificeerd. Uit de wettelijke aanspraken op zorg die verzekerden hebben, volgt volgens de rechtbank dus een «harde» zorgplicht van verzekeraars. In het hoger beroep dat de eisers hadden ingesteld tegen het vonnis van 18 december 1998, heeft het gerechtshof te s-gravenhage op 23 december 1999 (te publiceren in RZA 2000, nr. 23) arrest gewezen. Het gerechtshof bevestigt het vonnis van de rechtbank dat de zorgplicht die uit de AWBZ voortkomt bij de verzekeraars berust en niet bij de Staat. De verzekerden moeten zich voor het realiseren van hun aanspraak op thuiszorg dus tot hun zorgverzekeraar wenden en niet tot de Staat. Het hof overweegt in zijn arrest dat het bestaande stelsel van financiering en budgettering spanning kan opleveren indien de werkelijk te maken kosten de beschikbare middelen zouden overschrijden en de mogelijkheid van aanpassing van die middelen zou ontbreken, maar in het wettelijk systeem is het risico daarvoor in de eerste plaats bij de zorgverlenende instellingen en de zorgverzekeraars gebracht. De AWBZ wijst de zorg- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 2

3 verzekeraars aan als degenen die voor het uitblijven van zorg kunnen worden aangesproken. Het ontbreken van beschikbare financiële middelen kunnen zij tegenover de verzekerden niet als verweer aanwenden. Dat de zorgverzekeraars door tekortschietende middelen in betalingsonmacht verkeren en daarom niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen, is overigens in deze procedure gesteld noch gebleken. Omdat in de AWBZ de verzekeraars ervoor dienen zorg te dragen dat de verzekerden hun aanspraken op zorg kunnen realiseren, hebben de verzekerden geen aanspraak tegenover de Staat op financiering van aan hen te verstrekken zorg. Ook spreekt het hof in zijn vonnis uit dat verzekerden recht hebben op verlening van thuiszorg en niet op een plaats op de wachtlijst. Procedure tegen zorgkantoor Het vonnis van 18 december 1998 van de rechtbank s-gravenhage leidde tot een procedure tegen een zorgkantoor. Een aantal verzekerden die al enkele maanden op de wachtlijst voor thuiszorg stonden, hebben bij de rechtbank te Utrecht het zorgkantoor op zijn zorgplicht aangesproken. De president van de arrondissementsrechtbank te Utrecht wees in zijn uitspraak van 29 oktober 1999 (RZA 1999, nr. 192) de eisen van de verzekerden toe in die zin dat het zorgkantoor binnen een week zodanige maatregelen diende te treffen dat de betrokken thuiszorginstellingen de gevraagde zorg daadwerkelijk aan de eisers zouden kunnen verlenen. Aangetekend dient te worden dat de eisers in de dagvaarding het zorgkantoor hebben aangesproken en niet de betrokken zorgverzekeraar. Overigens was in deze procedure de zorgverzekeraar tevens het aangewezen zorgkantoor. De rechtbank volgt in het vonnis de eisers hierin en maakt daarmee geen onderscheid tussen de zorgverzekeraars en het zorgkantoor. De rechtbank te Utrecht spreekt met het vonnis dus uit dat de verzekerden voor het realiseren van hun aanspraken zich tot hun zorgverzekeraar als uitvoeringsorgaan van de AWBZ respectievelijk het zorgkantoor dienen te wenden. Wel overweegt de rechtbank te Utrecht in het vonnis dat de zorgverzekeraars respectievelijk de zorgkantoren voor het waarborgen van hun wettelijke zorgplicht meer dienen te doen dan alleen overeenkomsten met thuiszorginstellingen te sluiten. Overigens vult de rechtbank die verder te ondernemen actie niet nader in. De rechtbank geeft wel aan dat het zorgkantoor zich niet kan beroepen op het feit dat het door de Staat respectievelijk het COTG toegekende (macro)- budget voor de thuiszorg ontoereikend is. In deze procedure is geen uitspraak gedaan over de vraag of het budget voor de betrokken thuiszorginstellingen toereikend was of niet. De rechtbank spreekt uit dat betwijfeld kan worden of het zorgkantoor geen enkel verwijt treft met betrekking tot de omvang van de budgettaire mogelijkheden van de thuiszorg. Ook al zou het budget niet toereikend zijn, dan nog kan het zorgkantoor zich daarop niet beroepen bij het niet-waarmaken van de zorgplicht jegens de verzekerden. Dit omdat het zorgkantoor geen bezwaren heeft geuit tegen het macrobudget voor de thuiszorg en de daarbij gehanteerde tarieven. Als een dergelijk bezwaar niet tot voldoende budgettaire ruimte voor de thuiszorg zou hebben geleid, dan had het zorgkantoor de Staat dienen aan te spreken om voldoende budget van de Staat te verlangen om de zorgplicht te kunnen nakomen. Dit omdat zowel het zorgkantoor als de Staat verantwoordelijk zijn voor een adequate uitvoering van de AWBZ. Daarbij merkt de rechtbank Utrecht op dat aangenomen mag worden dat met de vaststelling van het macrobudget voor de thuiszorg de Staat niet bedoeld heeft de rechten van de verzekerden te beperken. Dat kan alleen Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 3

4 maar met een wijziging van de AWBZ zelf, niet met de vaststelling van het beschikbare macrobudget. Ook kan de Staat zich niet beroepen op financiële onmacht. Gelet op het zorgkarakter van de AWBZ, kan een mogelijk budgettair tekort niet worden afgewenteld op de verzekerden die zorg nodig hebben. Ten aanzien van de termijn waarbinnen de te verlenen zorg moet starten, merkt de rechtbank Utrecht op dat de AWBZ hierover niets zegt. Volgens de rechtbank ligt het in de rede dat hierbij een redelijke termijn, die van geval tot geval kan verschillen, in acht moet worden genomen. In de onderhavige situaties vond de rechter dat deze termijn in ieder geval ruimschoots was overschreden. Het zorgkantoor heeft hoger beroep ingesteld tegen dit vonnis. Uitleg zorgplicht uitvoeringsorganen AWBZ Uit de hiervoor genoemde uitspraken die er inmiddels zijn over het recht op thuiszorg, kunnen de volgende conclusies worden getrokken: De zorgverzekeraar heeft als uitvoeringsorgaan van de AWBZ de zorgplicht die voortkomt uit de AWBZ. De verzekerde dient voor het realiseren van zijn aanspraak op zorg zijn verzekeraar aan te spreken en niet de Staat. De zorgverzekeraar dient voor het waarborgen van de wettelijke zorgplicht meer te doen dan alleen het sluiten van overeenkomsten. Overigens is het sluiten van overeenkomsten een van de taken die de verzekeraars hebben gemandateerd aan de zorgkantoren. Het zorgkantoor kan zich niet beroepen op de ontoereikendheid van het budget voor de thuiszorg omdat het geen bezwaar heeft aangetekend tegen de budgetvaststelling. Indien een dergelijk bezwaar niet tot extra budgettaire ruimte zou hebben geleid, dan had het zorgkantoor de Staat dienen aan te spreken om voldoende budget beschikbaar te stellen. De Staat kan zich niet beroepen op financiële onmacht. Het karakter van de AWBZ staat niet toe dat mogelijke budgettaire tekorten worden afgewenteld op verzekerden die zorg nodig hebben. Met de vaststelling van het macrobudget voor de thuiszorg mag de Staat de rechten van verzekerden niet beperken. Dat kan alleen met een wijziging van de AWBZ zelf (of van de omvang van de aanspraken) en niet met de vaststelling van het beschikbare macrobudget. De AWBZ noemt geen termijn waarbinnen de geïndiceerde zorg daadwerkelijk gestart moet worden. De rechtbank Utrecht tekent aan dat hierbij wel een redelijke termijn in acht moet worden genomen, die van geval tot geval kan verschillen. Deze uitspraak lijkt enige ruimte te bieden voor enig uitstel van zorg. Het hof in Den Haag lijkt in zijn arrest aanmerkelijk strikter; wachtlijsten verhouden zich niet met het recht op zorg dat de AWBZ biedt. 3 Standpunt naar aanleiding van de uitspraken De uitspraken bevestigen nogmaals de in de AWBZ vastgelegde verantwoordelijkheidsverdeling. Deze komt neer op het volgende: de overheid stelt het verzekerde pakket aan aanspraken vast; de overheid bepaalt de macro budgettaire kader voor de AWBZ; de zorgverzekeraars dienen de aanspraken op zorg van de verzekerden te waarborgen door het sluiten van overeenkomsten met tot de AWBZ toegelaten zorgaanbieders. In het kader van deze overeenkomsten maken zij ook afspraken over de hoeveelheid zorg die de gecontracteerde zorgaanbieders moeten leveren en het daarvoor in rekening te brengen tarief. Dit binnen de vastgestelde macro budgettaire kader. De betekenis van de uitspraken is vooral daarin gelegen dat de wettelijk vastgelegde verantwoordelijkheidsverdeling meer is dan een formaliteit: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 4

5 zowel de Staat als de zorgverzekeraar moeten hun respectieve verantwoordelijkheden daadwerkelijk inhoud geven. Dat betekent wel dat daarvoor een toereikend instrumentarium bestaat. Dat onderstreept nog eens het belang van de modernisering van de AWBZ en de Meerjarenafspraken Verpleging en Verzorging en het daaruit voortkomende plan van aanpak wachtlijsten. 4 De Meerjarenafspraken Verpleging en Verzorging In de nieuwe bestuurlijke aanpak van het kabinet zijn in het najaar van 1998 en het voorjaar van 1999 meerjarenafspraken gemaakt met de partijen in de sector verpleging en verzorging. In deze Meerjarenafspraken Verpleging en Verzorging (MJA V&V) is onder andere vastgelegd op welke wijze de beschikbare volumegroei voor de sector wordt aangewend voor de aanpak van de werkdruk en de wachtlijsten. Op 7 juli 1999 (Kamerstukken II, XVI, nr. 80) is een concrete uitwerking in de vorm van het plan van aanpak wachtlijsten gepresenteerd, dat door alle betrokken partijen wordt gedragen. De aanpak van de wachtlijsten behelst enerzijds een forse capaciteitsuitbreiding door volumegroei en anderzijds maatregelen die een betere uitvoering van de gehele keten van indicatie tot zorgrealisatie moeten bevorderen. Het arbeidsmarktbeleid en het verlichten van de werkdruk gericht op het aantrekkelijker maken van het werk en het terugdringen van het ziekteverzuim, waarvoor in deze kabinetsperiode ook een substantieel bedrag beschikbaar is, zijn essentiële voorwaarden voor het kunnen terugdringen van de wachtlijsten. Bij de uitvoering van de voornemens uit het plan van aanpak wachtlijsten hebben de zorgkantoren, vanuit hun zorgplicht, een centrale rol. De zorgkantoren hebben de regie over de verdeling van de intensiveringsmiddelen, zij hebben in overleg met de regionale partijen de prioriteiten vastgesteld en op basis daarvan bestedingsplannen ter marginale toetsing bij het ministerie van VWS ingediend. De zorgkantoren maken ook de productieafspraken met aanbieders, waarbij zij het instrument van de benchmark kunnen hanteren om de doelmatige uitvoering van de AWBZ te verbeteren. Het plan van aanpak is er voorts op gericht de organisatie van zorgindicatie en zorgverlening te verbeteren en beter op elkaar te laten aansluiten. Een belangrijk middel hierbij is het vergroten van de transparantie en dus de informatievoorziening. Voor de gehele sector verpleging en verzorging is in dit verband het opzetten van een goed systeem voor wachtlijst- en zorgregistratie van groot belang. De inzet van de zorgkantoren is er op gericht een beter inzicht in de wachtlijsten te krijgen en hun wachtlijstbeheer te verbeteren. In het plan van aanpak is afgesproken dat voor de wachttijden in de zorg gezamenlijk protocollen worden vastgesteld. Op 1 februari 2000 heeft een werkconferentie plaatsgevonden waarin de ketenbenadering in de sector verpleging en verzorging, inclusief protocollering van wachttijden, met alle partijen is besproken. Op basis van deze conferentie zal in de komende maanden ervaring worden opgedaan met het toepassen van de criteria voor de mate van uitstelbaarheid van zorg. Dat maakt het mogelijk om per 1 juni 2000 deze criteria vast te stellen en landelijk uniform toe te passen. Daarmee zijn vastgestelde normen voor aanvaardbare wachttijden en voor zorgtoewijzing op basis van urgentie een feit. 5 Incidentele maatregelen thuiszorg in november 1999 Naar aanleiding van het vonnis van de rechtbank Utrecht van 29 oktober 1999 heb ik begin november 1999 met de bij de MJA V&V betrokken partijen overleg gevoerd. In dit overleg is nagegaan of in 1999 nog een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 5

6 aantal mogelijkheden kon worden aangedragen voor een versnelde afwikkeling van de grootste knelpunten bij de wachtlijsten in de thuiszorg. Het overleg heeft ertoe geleid dat afspraken zijn gemaakt met ZN, CvZ, en COTG dat een uiterste inspanning zou worden gedaan om de daadwerkelijke besteding van beschikbare middelen te realiseren. Er waren op dat moment immers indicaties van onderuitputting bij de ITZ en het PGB. Met het oog op de optimale inzet van beschikbare middelen is erin voorzien dat de middelen die in 1999 niet benut zouden worden in de subsidieregeling intensieve thuiszorg, beschikbaar zouden komen voor aanvullende productieafspraken in de thuiszorg. Daartoe heeft het toenmalige COTG in november 1999 een aanvullende beleidsregel vastgesteld. Voorwaarden die bij het maken van deze aanvullende productieafspraken golden, waren: 1. het betrof de periode van 15 november tot en met 31 december 1999; 2. de thuiszorginstelling moest het reguliere budget 1999 volledig aanwenden; 3. het moest gaan om cliënten met een hoge urgentie op de reeds bestaande wachtlijst; 4. de incidentele middelen moesten bij de betrokken thuiszorginstelling in 1999 ook tot feitelijke levering van zorg leiden. Op basis van deze beleidsregel hebben 54 thuiszorginstellingen met zorgkantoren aanvullende productieafspraken gemaakt voor uur (waarvan ruim 60% betrekking heeft op huishoudelijke hulp) en een bedrag van 13 mln. Verder werden partijen nogmaals gewezen op de mogelijkheid om het onbenutte deel van instellingsbudgetten in de thuiszorg, incidenteel over te hevelen naar andere thuiszorginstellingen die een tekort aan middelen hadden en waar die extra middelen ook daadwerkelijk tot extra zorgverlening zouden leiden. Daarnaast is in het overleg afgesproken dat zorgkantoren zich extra zouden inspannen om de beschikbare middelen voor PGB beter te benutten, zulks in lijn met de tijdens de begrotingsbehandeling ingediende motie van mevrouw Dankers (Kamerstukken II, XVI, nr. 19), waarin de Kamer verzoekt de zorgkantoren erop te wijzen dat de onderuitputting bij het persoonsgebonden budget (PGB) alleen ten behoeve van het PGB moet worden ingezet. De zorgverzekeraars hebben toegezegd zich in te spannen om de beschikbare PGB-middelen effectiever en sneller in te zetten. Dit geeft een verlichting van de wachtlijsten, omdat veel patiënten op twee wachtlijsten staan, namelijk voor PGB V&V en voor de reguliere thuiszorg. Dit betekent de oplossing van twee problemen tegelijk, het wegwerken van onderuitputting PGB-middelen en het verkorten van wachtlijsten. In de brief over PGB, welke ik u toegezegd heb, meld ik u de feitelijke stand van zaken over onderuitputting. In deze brief zal ik verder aangeven welke maatregelen genomen gaan worden om een optimale besteding van de PGB-middelen te bevorderen. Ook zal ik ingaan op eventuele mogelijkheden van vereenvoudiging van de procedure van het PGB. 6 De afspraak van Zorgverzekeraars Nederland en ANBO Naar aanleiding van de afspraak die de ANBO met ZN heeft gemaakt op 19 januari 2000 heb ik overleg gevoerd met ZN. Op 24 januari 2000 heb ik met ZN afgesproken dat op zo kort mogelijke termijn transparant wordt gemaakt welke spanning er is tussen vraag en aanbod. Dit betekent tevens dat de zorgkantoren en thuiszorginstellingen binnen de bestaande mogelijkheden van de onderscheiden regelingen tot een zo goed mogelijke inzet van het totaal van de beschikbare middelen bij de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 6

7 thuiszorginstellingen komen. Op die wijze wordt bereikt dat een maximale hoeveelheid zorg wordt afgesproken en geleverd. De zorgkantoren gaan voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomsten met thuiszorginstellingen, inventariseren wat zo nodig aanvullend nodig is naast deze reguliere productieafspraken om de wachtlijsten weg te werken. Ik zal hierover in de loop van de maand maart informatie ontvangen. In het overleg heb ik aangegeven dat van de zorgkantoren een maximale inspanning mag worden gevraagd om uit de bestaande middelen en de intensiveringsmiddelen zoveel mogelijk zorg te contracteren, en om de informatievoorziening met betrekking tot wachtlijsten en het wachtlijstbeheer te verbeteren. Voor het geval dat zou blijken dat er dan nog een probleem resteert heb ik mij bereid getoond alsdan nader overleg te voeren. Uit de door de zorgkantoren ingediende plannen voor de inzet van de intensiveringsmiddelen voor het jaar 2000, zoals weergegeven in onderstaande tabel, blijkt wederom een integrale benadering van de zorgketen, en het aanpakken van de verstopping van de keten door met name te investeren in de uitbreiding van verpleeghuiscapaciteit. Deze ketenbenadering zal ook effect gaan uitstralen naar de thuiszorg, doch het kan niet worden uitgesloten dat de groei van de vraag naar zorg en de groei van het aanbod op dit moment nog niet met elkaar in evenwicht zijn. Verdeling intensiveringsmiddelen verpleging en verzorging 2000 (in mln) Intensivering 2000 Doorloop 1999 Bouw 2000 Totaal Verpleeghuiszorg 67,3 51,3 132,3 250,9 Verzorgingshuiszorg 19,8 10,7 30,5 Thuiszorg 33,6 17,4 51,0 PGB 65,8 1,6 67,4 PG problematiek 20,2 20,2 Overig/nog niet verdeeld 2,8 2,8 Totaal 209,5 81,0 132,3 422,8 7 Tot slot Eind vorig jaar heb ik in samenspraak met de partijen betrokken bij de MJA V&V een aantal maatregelen genomen voor de zeer korte termijn. Deze maatregelen passen binnen de reeds ingezette structurele aanpak van de wachtlijsten in het kader van het plan van aanpak wachtlijsten V&V. Voor de sector verpleging en verzorging is er met de MJA V&V een ambitieus actieprogramma afgesproken om op een groot aantal punten de zaken te verbeteren. Met u ben ik ongeduldig naar de resultaten van dit actieprogramma. Echter, de meeste activiteiten zullen pas in de tweede helft van deze kabinetsperiode concreet resultaat opleveren. Tot die tijd wil ik niet lijdzaam afwachten op welke wijze het actieprogramma gaat bijdragen aan het doel meer mensen zorg te kunnen geven. Ik zal de voortgang die geboekt wordt bij het realiseren van de afgesproken activiteiten, nauwlettend volgen en uw Kamer daarover periodiek informeren. Zo nodig zal ik partijen wijzen op de verantwoordelijkheden die zij in het kader van de meerjarenafspraken op zich genomen hebben. Gelet op de uitspraken van zowel de rechtbank in Utrecht als het gerechtshof in Den Haag is het regionale wachtlijstbeheer onder regie van het zorgkantoor een conditio sine qua non. Een regionaal wachtlijstbeheer, in eerste instantie op weg geholpen door de integrale wachtlijs- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 7

8 tenquête, in combinatie met de in de MJA V&V afgesproken protocollering van wachttijden kan op korte termijn de spanning tussen vraag en aanbod van zorg transparant maken. Met ZN wordt een onderzoek uitgevoerd naar het wachtlijstbeheer en de daarmee samenhangende kosten. Ook het opzetten van een goede zorgregistratie in de sector verpleging en verzorging is daarbij van wezenlijk belang. Het één en ander vraagt openheid van alle regionale en landelijke partijen betrokken bij de MJA. Gezien het draagvlak bij alle partijen over de gekozen benadering heb ik er vertrouwen in dat de bovensgeschetste aanpak tot resultaten zal leiden. Indien zich nieuwe feiten en ontwikkelingen voordoen zal ik die waar nodig ook gepaard laten gaan met nieuwe voorstellen en initiatieven van mijn kant. Vanzelfsprekend informeer ik u daar dan nader over. De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, A. M. Vliegenthart Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 35 8