5. Ons onderhoudsadvies

Transcriptie

1 5. Ons onderhoudsadvies Om zo lang mogelijk te genieten van uw meubelen is goed onderhoud belangrijk. In dit hoofdstuk krijgt u nuttige onderhoudsadviezen en praktische tips waarmee uw meubelen en interieurtextiel een langere levensduur krijgen én langer mooi blijven. 5.1 Leder Leder is een natuurproduct. De gelooide dierenhuid is duurzaam, heeft stijl en is gemakkelijk in het onderhoud. In de meubelindustrie worden voornamelijk de huiden van runderen, schapen en kalveren verwerkt. Om van een huid meubelleder te maken ondergaat deze een aantal bewerkingen. Looien Looien is de behandeling om de huid soepel te maken en om bederf te voorkomen. Bij plantaardig looien wordt gebruik gemaakt van plantaardige extracten, bij organisch looien worden oliën van waterdieren gebruikt en bij chroomlooien worden chroomzouten gebruikt. Deze laatste techniek wordt het meeste toegepast. Tegenwoordig wordt veel aandacht besteed aan looitechnieken welke het milieu minimaal belasten. Splitten Splitten is het in twee lagen splitten van de huid. De buitenlaag, ofwel de haar-/nerfzijde levert het meest waardevolle meubelleder op en wordt verwerkt tot aniline, tuig- en nubuckleder. De splitzijde (onderlaag) wordt gebruikt voor splitleder of suède. Aniline kleuren Aniline leder wordt met synthetische kleurstoffen, in ronddraaiende vaten, op kleur gebracht; net zolang tot het leder zoveel mogelijk door en door gekleurd is. Finishen Na het vatverven wordt de huid, meestal uit praktische overwegingen, van een beschermlaag voorzien. Dit noemt men ook de finish-, onderhouds-, slijtage- of laklaag. Leder natuurproduct De huid heeft het dier beschermd tegen invloeden van buitenaf. Daardoor is het mogelijk dat u littekens van insectenbeten, schrammen en dergelijke in uw meubel terugvindt. Ook zijn soms nekrimpels, liesplooien en plaatsen met een grovere structuur te herkennen. Deze kenmerken verminderen de gebruiksduur niet en geven uw meubel juist dat specifieke karakter. Leder heeft enige tijd nodig voordat het meubel er gezellig en uitnodigend gaat uitzien. Door het gebruik ontstaat er namelijk een nonchalant effect door plooivorming. Dit komt door de natuurlijke rek in het leder en is niet te voorkomen. Bij de stoffering is rekening gehouden met deze eigenschap. Regelmatig onderhoud Met slechts weinig inspanning kunt u jarenlang genieten van een mooie lederen bekleding. Voor het normale dagelijkse onderhoud hoeft u het leder eigenlijk alleen maar af te nemen met een amper vochtige (natuur)zeem. Wij adviseren u hiervoor een aparte zeem te reserveren, vrij van zeepresten of resten van andere reinigingsmiddelen Ook raden wij aan gedestilleerd water te gebruiken. Maar let op: leder houdt niet van water. 9

2 Het bevochtigen van de zeem is alleen bedoeld om het stof op te nemen, maar vooral niet om het leder te bevochtigen. Chemische reinigingsmiddelen of oplosmiddelen hebben een vernielend effect op leder. Verder houdt leder beslist niet van transpiratie. Transpiratie en medicatie Leder slijt het meeste van transpiratie en warmte. Transpiratie is menselijk en gezond, maar kan ook chemische stoffen bevatten, bijvoorbeeld door medicijngebruik. Deze chemische stoffen kunnen de beschermlaag van het leder aantasten. In een dergelijk geval kunt u zich niet beroepen op garantie. Met goed onderhoud vermindert u deze werking in sterke mate Ledersoorten: eigenschappen & onderhoud Vol Anilineleder Dit leder krijgt uitsluitend een vatverving en is vaak voorzien van een beschermende coating. Het is de meest natuurlijke ledersoort en gemaakt van de mooiste huiden. Het voelt zacht en soepel aan. De natuurlijke littekens en kleurnuances (pigmenten in de huid) zijn duidelijk zichtbaar en onvermijdelijk. Dit type leder is bijzonder gevoelig voor vuil, vet, vocht, transpiratie en hoofdvetten, waardoor u het goed moet beschermen. Vermijd ook directe straling van zonlicht UV-straling om verkleuring en uitdroging te voorkomen. Aniline leder is extreem zacht, doordat er geen enkele beschermlaag is aangebracht. Ook zijn alle levenskenmerken van de huid zichtbaar en zijn kleurverschillen naargelang de structuur van de huid en zijn absorptievermogen opvallend goed te zien. Anilineleder is voor echte liefhebbers, die ook aanvaarden dat dit leder veel (na)zorg vraagt. Leather Protection set of Royal Care Geschuurd leder Geschuurd leder heeft de eigenschappen van vol anilineleder, maar dan met een geschuurde toplaag, waardoor er een veloursachtig effect ontstaat. Het is een fijn geschuurd nerfleder, de bovenzijde van een lederhuid. Dit type leder is bijzonder gevoelig voor vuil, vet, vocht, transpiratie en hoofdvetten, waardoor u het goed moet beschermen. Vermijd ook directe straling van zonlicht UV-straling om verkleuring en uitdroging te voorkomen. Geschuurd leder heeft een geheel open porie. Water of andere vloeistoffen die u op het leder morst, moet u daarom ook zo snel mogelijk opdeppen. Wrijf in geen geval, omdat u dan de vloeistof in de poriën drukt. Als dit leder plaatselijk glad of vet geworden is, bijvoorbeeld op de armleggers, kunt u het enigszins opwrijven met het Magic Block uit de Nubuck set of een blokje zacht polyether. Voor een grote onderhoudsbeurt gebruikt u het schuim van een sopje uit ossengalzeep of groene zeep. Neem dit af, laat het leder goed drogen en ruw het op met een stukje polyether. Ook geschuurd leder kunt u na reiniging behandelen met een speciaal hiervoor geschikt beschermingsmiddel uit de Nubuck set, dit om de vochtafstotende eigenschappen te verhogen. Gebruik geen andere middelen, die zijn niet geschikt voor deze ledersoort. Semi Anilineleder Dit leder is voorzien van een zeer dun laklaagje (de zogenoemde licht gepigmenteerde beschermlaag). Deze beschermlaag voorkomt in redelijke mate het indringen van vervuiling. Semi Aniline leder staat dicht bij de oorspronkelijke lederhuid, omdat de natuurlijke kenmerken nog goed zichtbaar zijn (de gaatjes van de haarinplant zijn bijvoorbeeld nog te zien). Vermijd directe straling van zonlicht UV-straling om verkleuring en uitdroging te voorkomen. Door gebruik ontstaat een mooie glans, de zogenoemde patina. Door de dunne beschermlaag zijn kleurverschillen, eigen aan de absorptie van de kleurstof door de huid, duidelijk zichtbaar. Leather Protection set of Royal Care Gedekverfd leder Dit leder is voorzien van een geheel dekkende verflaag, waardoor de natuurlijke oneffenheden weinig zichtbaar zijn. Daarom wordt deze ledersoort kunstmatig geprint om een natuurlijk effect te creëren. De beschermlaag (fixeerlaag) biedt extra bescherming, waardoor dit type leder zeer praktisch is in gebruik. Vermijd directe straling van zonlicht UV-straling om verkleuring en uitdroging te voorkomen. Let op: ook een beschermde huid is weinig bestand tegen fel licht, vochtigheid, transpiratie, warmtebronnen en dergelijke. Leather Protection set, Lederplus of Royal Care Handwishleder Handwishleder is een gedekverfd leder, waarvan de dekkende verflaag handmatig wordt uitgepoetst en voorzien van een transparante beschermlaag. De eigenschappen van handwishleder zijn gelijk aan die van gedekverfd leder (zie hierboven). Leather Protection set of Royal Care Old Saddle leder Old Saddle Leder straalt niet alleen de sfeer uit van grootvaders fauteuil, maar heeft ook het karakter ervan. Het leder is, zoals 100 jaar geleden ook gebeurde, plantaardig gelooid. Bovendien is het handmatig ingepoetst met een speciale was/vet-combinatie, die het leder enigszins vuil- en waterafstotend maakt. Het gebruik van wax zorgt voor een licht glanzend, levendig effect, waardoor uw meubel steeds meer karakter krijgt. Het effect van de ledersoort lijkt op dat van gebeitst hout: de natuurlijke structuur van het leder blijft duidelijk zichtbaar. In het leder zijn haarscheurtjes, insectenbeten, mestvouwen en aders dan ook zichtbaar. Deze kenmerken zorgen voor een onregelmatig kleurverloop. Old Saddle is luchtdoorlatend en daardoor behaaglijk warm en huidvriendelijk. Het voelt zeer vet en wordt door de jaren heen steeds mooier, waardoor uw meubel steeds meer waarde krijgt. Dankzij het sterke leder kunnen de naden ambachtelijk worden afgewerkt. Old Saddle leder uitsluitend met de speciale Old Saddle Wax, minimaal vier tot vijf maal per jaar. Hiermee verlengt u de levensduur van uw meubel. Neem uw Old Saddle meubel 10

3 verder regelmatig af met een zachte, schone doek. Reinig het leder nooit met een reinigingsmiddel, ook niet met lederreiniger. Daardoor gaat de unieke werking van de waslaag verloren. Morst u een vloeistof op uw meubel, dep het dan direct af met een schone doek, nooit wrijven! Plaats uw lederen Old Saddle meubel nooit te dicht bij een verwarmingsbron, zoals een radiator (houd minimaal 30 cm afstand). Plaats het niet direct in fel zonlicht en zorg ervoor dat de ruimte waarin uw meubel staat een voldoende relatieve luchtvochtigheid heeft (liefst 60-65%), zodat het leder niet uitdroogt. Pull Up leder De term pull up is vaak niet direct te relateren aan een bepaald type leder, maar staat eigenlijk voor een bepaalde uitstraling van het leder. Het pull up effect betekent dat er een kleurnuance in het leder zit, naarmate je het leder op spanning zet (trekken = pull). Het gedeelte dat onder spanning komt te staan zal enigszins opkleuren (up). Pull Up leder onderscheiden we in: Pull Up leder afgewerkt met een was- en/of olielaag Pull Up leder afgewerkt met een Polyurethaan (PU) lak- of folielaag (By Cast) Pull Up leder met was- en of olielaag Dit type is meestal een volnerf ledersoort, gemaakt van vol aniline leder. Deze vol aniline wordt behandeld met plantaardige oliën om de ondergrond donkerder van kleur te maken, welke door en door geverfd is met aniline kleurstoffen (pigmenten). Bij de laatste bewerkingsfase in de looierij wordt er met hete olie of was over de nerf van het leder gewalst. Door gebruik van dit leder, wordt het na verloop van tijd (op sommige plaatsen) lichter van kleur. Pull Up leder met Polyurethaan (PU) lak- of folielaag (By Cast) Deze ledersoort heeft dezelfde eigenschappen en gebruiksadviezen als de met was- of olielaag afgewerkte Pull Up leder. Het verschil is dat de toplaag in plaats van was of olie bij deze ledersoort synthetisch is. Behandel het leder twee maal per jaar met een dun laagje Wax It. Zo blijft de kleur zoveel mogelijk behouden. Lichter geworden plekken krijgen hun oorspronkelijke kleur weer enigszins terug. Als u Wax It aanbrengt, geeft het leder soms iets kleur af op het doekje of sponsje, dat is normaal. Omdat het leder een olie- of waslaag heeft, kunt u het beter niet met een reiniger behandelen. Gebruik in uiterste gevallen alleen een licht vochtige doek. Door dit type leder licht te verwarmen met een föhn, kunt u de kleur herstellen en de zichtbaarheid van kleine beschadigingen of krassen verminderen. Microleder Het microleder is een ledersoort die gemaakt is van de eerste split van de runderhuid, waarop een zéér dunne microvezel bovenlaag is geperst. Deze bovenlaag geeft het leder een tweekleuren nuance, waardoor een warm en sfeervol effect bereikt wordt. Het leder heeft een royale dikte van 1,2-1,4 mm. Door deze productiemethode krijgt het leder een nubuckachtige uitstraling en voldoet het microleder aan alle eisen die door de meubelindustrie aan leder gesteld mogen worden. De modellen in microleder zijn verkrijgbaar met dik contrasterend garen gestikt of met garen in een kleur gelijkend op de door u gekozen lederkleur, die we ton-sur-ton noemen. Het microleder geeft een nieuwe dimensie aan het woongenot met leder. Door de finishing zal het leder niet direct gemorste vloeistoffen in zich opnemen. Gemorste vloeistoffen dient u echter wel direct te absorberen met een droge doek. Hard poetsen of schrobben over het leder is ten stelligste af te raden. U kunt het leder desgewenst schoonmaken door rustig over het leder te wrijven met een zachte droge of lichtelijk bevochtigde doek. Directe aanraking met een warmtebron of blootstelling aan langdurig zonlicht dient u, zoals bij alle ledersoorten, te vermijden. De normale onderhoudsmiddelen voor leder zijn niet geschikt voor het onderhoudsvriendelijke microleder. Een spaarzame behandeling met een naturel coating is toegestaan. Wij adviseren u All-In house Microleder. Microleder soorten zijn o.a.: Tasan, Amazone, Congo, Atlantic 60. All-In house Microleder Schapenleder Schapenleder is een plantaardig gelooid leder (vol-aniline) zonder beschermlaag. De van nature drogere en stuggere, gelooide schapenhuiden worden volgens traditie met de hand ingepoetst met een vaak bruinachtige beits. En vervolgens afgewerkt met een wasproduct Hierdoor vertoont schapenleder vrijwel altijd het zogenaamd wolk-effect. Ook omdat vaak relatief kleine huiden verwerkt worden, zijn kleur- en structuurverschillen tussen de diverse delen van het meubel niet te vermijden. Door de structuur van schapenleder kunnen in het begin bij het gebruik van het meubel kleine haarscheurtjes ontstaan, ook wel craquelé-effect genoemd. Deze antiekuitstraling komt de charme van het leder juist ten goede. Old Saddle Wax Moreno kunstleder Moreno kunstleder is niet van echt anilineleder te onderscheiden. Moreno kunstleder is soepel, beresterk en niet van echt leder te onderscheiden door de onregelmatige nerf. Het Moreno kunstleder is verkrijgbaar in veel verschillende kleuren, zoals donkerbruin, misty, wit, zwart, taupe, antraciet, paars, kerrie en petrol. Als onderhoudsmiddel adviseren wij u: Leatherlook Clean & Care van leder: algemeen De eigenschappen van lederen meubelen en het onderhoud daarvan worden voornamelijk bepaald door het al dan niet aanwezig zijn van een beschermlaag (finish). Bij anilineleder zonder een beschermlaag geeft een druppel water al een donkere vlek. Ook bij gefinisht leder laat bijvoorbeeld transpiratie op den duur zijn sporen na. Evenals aceton en chemicaliën, die vaak voorkomen in bijvoorbeeld haarlak, haargel en nagellak. Gebruik geen was, schoensmeer en dergelijke en ook geen chemische schoonmaakmiddelen: deze kunnen ernstige gevolgen hebben. Voorkom ook overmatig zonlicht op uw lederen meubelen. Een 11

4 vochtigheidsgraad van ongeveer 65% is aan te bevelen. Kraakt het leder, wrijf dan wat talkpoeder op de raakvlakken. Plooivorming Een nieuw lederen zitmeubel is in het begin nog strak en steriel. Het heeft enige tijd nodig om gezellig en uitnodigend te worden. Door gebruik ontstaat er een légère effect, oftewel plooivorming. Dit komt door de natuurlijke rek die in het leder aanwezig is. Tevens passen vulling en vering zich in de beginfase aan en lopen circa 10% in stramheid terug, om uiteindelijk op ongeveer 85% van de nieuw-waarde constant te blijven. In de praktijk resulteert dit in goed waarneembare plooivorming op alle gestoffeerde lederen meubelen. Tips Hebt u gemorst op uw meubelstuk, dan kunt u dit het beste verwijderen door van de buitenzijde van de vlek naar binnen te werken. U dept de vlek met een tissue of schone katoenen doek, waarna u het meubelstuk afneemt met een zeem. Wees voorzichtig met scherpe voorwerpen (gespen, ritssluitingen), spelende kinderen, huisdieren, zonlicht en jeanskleding sproducten voor leder Leather Protection Set (zonder garantie), complete lederverzorgingsset Inhoud van een set: 1x Leather Cleaner 150 ml, 1x Leather Protector 150 ml en een spons. De Leather Protection Set is geschikt voor alle ledersoorten, behalve nubuck en suède. Deze set bevat een flesje kleurloze Lederbeschermer (Leather Protector), een flesje Leder Reiniger (Leather Cleaner) en een polyether spons. Lederbeschermer en Leder Reiniger zijn producten op waterbasis voor reiniging, onderhoud en bescherming van leder. Leder Reiniger verwijdert moeiteloos oppervlakkig vuil. Leder Beschermer voedt het leder en maakt het leder vet- en vlekwerend (bescherming). Wax It Set Verzorgingsset speciaal voor Wax- en Pull Up (By-cast) leder. Inhoud van een set: 1x Wax It 150 ml, 1x Clean-It 150 ml en 1x spons. Voedings-crème en Cleaner voor gewaxed of gelakt Pull Up en By Cast Leder. Wax It voedt, voorkomt uitdroging en herstelt het Pull Up effect van Pull Up leders. Clean-It is een speciale milde reiniger, voor gelakt leder. Old Saddle Wax smiddel speciaal voor Old Saddle leder en schapenleder. Old Saddle Wax is een onderhouds- en bijkleurmiddel verkrijgbaar in de kleuren middelbruin, donkerbruin of roodbruin. Het is te gebruiken op onder meer Old Saddle leder, schapenleder, gedekverfd leder en semi aniline leder. Niet geschikt voor nubuck en suède. Voedt, beschermt, kleurt bij en verlengt de levensduur. Lederplus Lederkleurcrème (fles van 150 ml). Lederplus is een onderhoudsen bijkleurmiddel, verkrijgbaar in verschillende kleuren. Het voedt en beschermt het leder en heeft een licht kleurherstellende werking. Lederplus verlengt de levensduur van het leder. Alleen geschikt voor afgedekt van een beschermlaag voorzien leder, zoals semi-aniline, handwish, dekverf, Long Life. Het is niet geschikt voor suède, nubuck en vol aniline leder. Al deze onderhoudsmiddelen kunt u bij ons bestellen via info@eijerkamp.nl en Hout Hout is een natuurproduct. Het is in duizenden soorten te verkrijgen en elke soort heeft zijn eigen kleur, hardheid en nerfstructuur. Van de houtsoorten die er op aarde zijn, vinden er +/- 200 hun weg naar de meubelproductie. Omdat hout een natuurlijk product is, kunnen kleurverschillen voorkomen. Hout dat gebruikt wordt in de meubelindustrie komt vaak van naald- en loofbomen. Naaldbomen kenmerken zich door een snelle groei, waardoor het een zachtere houtsoort is. Voorbeelden hiervan zijn vuren en grenen. Loofbomen kenmerken zich door een langzame groei, waardoor het hout meestal harder is. Voorbeelden hiervan zijn eiken, berken, kersen en tropische hardhoutsoorten zoals teak, bangkirai en sisam. Enkele begrippen op houtgebied: Fineer Dun laagje edelhout verfijnd op plaatmateriaal. Folie Dun laagje kunststof (meestal voorzien van een houtstructuur) verlijmd op plaatmateriaal. Patineereffect Het donkerder kleuren van hoeken en randen van gebeitste meubelen. Mdf of Hdf Bestaat uit zeer fijne houtvezels, die onder zeer hoge druk worden samengeperst. Leverbaar in alle mogelijke kleuren Houtsoorten: eigenschappen & onderhoud Er zijn verschillende soorten hout die verwerkt worden in meubelen. Enkele voorbeelden: Beukenhout Een relatief harde houtsoort afkomstig van de beukenboom (loofboom). Deze boom groeit onder meer in Europa, West- Azië, Noord-Amerika en Japan. Beukenhout kent een fijne, gelijkmatige nerfstructuur en de kleur is wit tot lichtbruin. Beuken wordt veel verwerkt in Scandinavische meubelen. Gestoomd beuken is roze tot lichtrood van kleur. Eikenhout Het hout van de aloude eikenboom die groeit in Noord- Amerika, Azië en Europa wordt al sinds jaar en dag gebruikt. Het heeft een warme en degelijke uitstraling en beschadigt minder snel dan bijvoorbeeld vuren en grenen. De nerf van deze houtsoort is, afhankelijk van de soort, fijner en bevat meer of minder noesten. Beuken, Noten, Mahonie en Kersen zijn net als Eiken afkomstig van loofbomen. Deze harde houtsoorten hebben een zeer eigen karakter, de duidelijke nerfstructuur geeft deze houtsoorten een rijke en luxueuze uitstraling. Kersenhout Een relatief zachte houtsoort afkomstig van de kersenboom (loofboom). Deze boom groeit onder meer in Europa, Azië, 12

5 Canada en Amerika. Kersenhout kent een fijne nerfstructuur en de kleur is geelbruin, later iets roodbruin. Kersenhout heeft als eigenschap, dat het onder invloed van UV-licht maar ook door warmte verkleurt naar roodachtige tinten, afhankelijk van de herkomst van het hout en de ondergane bewerking. Notenhout Een relatief harde houtsoort afkomstig van de notenboom (loofboom). Deze boom groeit onder meer in Europa, Azië en Amerika. Notenhout kent een fijne tot matig grove nerfstructuur en de kleur is licht grijsachtig bruin tot donkerbruin. De herkomst van het hout bepaald uiteindelijk de tekening en kleuruitstraling. Soms komen aan notenbomen waardevolle wortelknollen voor, waarvan fineer wordt gesneden dat als wortelnoten wordt verhandeld. Teakhout Teak is een hardhoutsoort, net als bangkirai, sisam of durian. Vrijwel alle koloniale meubelen die gemaakt zijn van teak worden geïmporteerd vanuit India, Indonesië of Zuidoost-Azië. Door de grote klimaatverschillen tussen Azië en Europa blijft het hout werken. Dit betekent dat teakhout tijdens gebruik scheurt, trekt of krimpt. Dit geeft het authentieke karakter aan de meubelen van deze houtsoort en is niet te voorkomen. Acaciahout Acacia is een zeer duurzaam hardhout. Acaciahout kent een levendige nerfstructuur en fijne nerftekening. De nerf- en houtstructuur blijft bij alle kleuringen goed zichtbaar. Tevens zijn noesten en scheurtjes toegestaan, deze zorgen voor een beleving van echt hout. Voor onderhoud kan het meubel afgenomen worden met een licht vochtige doek en daarna met een droge doek. De dikte van de NC-laklaag met gesloten of open structuur en het reliëf van het oppervlak bepalen de mate van onderhoud. Als onderhoudsmiddel adviseren wij u een onderhoudsmiddel voor (mat) gelakte meubels. Er zijn twee soorten teak: Nieuw teak Het nieuwe teak wordt ook wel Djati genoemd. Dit hout wordt verbouwd op speciale plantages, waarbij constant jonge bomen worden aangeplant. Als een boom gekapt is, wordt het hout gezaagd en in de openlucht gedroogd. Vers gekapt hout is groenachtig, geelbruin van kleur en verkleurt direct in het zonlicht naar goudbruin, wat resulteert in grote kleurverschillen. Omdat het hout in de openlucht wordt gedroogd, bevat het hout een wisselend vochtpercentage, dat trek- en krimpscheurtjes tot gevolg kan hebben. De tegenstelling tussen het vochtige regenseizoen (van oktober tot medio maart) en de winterperiode, waarin men de huizen droog stookt, zorgt voor het werken van het hout. Het vochtpercentage in het hout daalt in de winter met 12% tot 14%, wat uiteindelijk krimp in het hout veroorzaakt. Al deze kenmerkende eigenschappen geven teakhout het specifieke en speciale uiterlijk. Oud en gebruikt teak Oud Teak ofwel Dinkle hout wordt hoofdzakelijk verkregen uit sloopobjecten van bijvoorbeeld oude huizen, vloeren, schepen, oude meubelen en banken. Na de droging (Killingdry) en uitsortering blijven de handgemaakte meubelen hun karakteristieke uitstraling behouden: de houtstructuren, kleurverschillen en inzetstukken geven elk handgemaakt product een eigen uitstraling. Kenmerkend is dat ieder artikel anders en dus uniek in zijn soort is. Maatverschil komt voor in dikte, breedte en hoogte mede door de verschillende meubelmakers. Zelfs het beslag op de meubelen is met de hand vervaardigd. Teakhouten meubelen worden vaak onbehandeld naar Europa verscheept en krijgen hier de finish. Dit kan zijn met olie, was, lak of houtzeep of ze blijven onbehandeld. Het is belangrijk om de meubelen meteen als ze bij u staan te behandelen en om de behandeling twee tot drie maal per jaar te herhalen. Oud hout Meubelen van oud (gebruikt) hout zijn sfeervol en karakteristiek. Deze meubelen zijn stuk voor stuk uniek dankzij de eigenschappen die oud hout met zich mee brengt. Een eigenschap van oud hout is dat er krimpscheuren in zitten en dat het hout blijvend werkt. Ook kleur- en detailverschillen zijn aanwezig. Omdat het hout al eerder gebruikt is, bevat het vaak spijker- en houtwormgaten. Eetkamertafels worden gemaakt in verschillende maten en uitvoeringen. Sommige tafels worden gemaakt volgens het Mes & Groef principe. Dit betekent dat er meer ruimte tussen de planken van het bovenblad kan zitten. Tenslotte is het goed te weten dat deze meubelen afgewerkt zijn met een waslaag. Houdt u er rekening mee dat u deze meubelen vier keer per jaar in de was moet zetten. Het is raadzaam om onderzetters te gebruiken, want vochtige en/ of warme spullen zoals kopjes en glazen laten kringen achter. Omdat veel van deze producten met de hand zijn vervaardigd, zijn detail-, kleuren verbindingsverschillen onvermijdelijk. Massief hout Hiervoor worden de planken uit de stam gehaald en vervolgens weer bij elkaar gevoegd. Behalve bij de fijne houtsoorten is dit de goedkoopste oplossing. Het hout is echter wel hygroscopisch, dat wil zeggen dat het vocht absorbeert. Deze vochtigheid doet de vezels zwellen en leidt tot een vervorming van de vezels die loodrecht staan op het oppervlak. Gezien de natuurlijke vorming van het hout worden de panelen gevormd door samen te stellen delen, te voorzien van een groef en voldoende speling. Let op! Bij alle houtsoorten waar delen van het hart van een boom zijn gebruikt, treedt er na verloop van tijd werking op. Gefineerd / Gelamineerd hout Gefineerd hout Geschilde houtlaag wordt op bijvoorbeeld een mdf plaat of spaanplaat gelijmd. Bij zogenaamd rond geschild fineer, kunnen zich tekeningen in de houtnerf herhalen als dit verwerkt werd op grotere delen. Houtfineer is vaak kostbaarder dan massief hout. Houtfineer blijft gevoelig voor invloeden van zonlicht en warmte. Let op: meubelen met gefineerd hout moeten beschermd worden tegen vocht, vooral op de naden. Gelamineerd hout Dit zijn massieve houtdelen, van ofwel hetzelfde hout of verschillende houtsoorten die onder druk aan elkaar verlijmd zijn. De houtdelen behouden afhankelijk van de houtsoort, de specifieke eigenschappen van de desbetreffende houtsoort. 13

6 Hout: de afwerking Hout behandeld met beits Beitsen worden gebruikt om het nog onbehandelde (kale) hout te kleuren. Zo worden eiken meubelen vaak gekleurd met een beits. De kleur van de beits die men hiervoor gebruikt wordt aangeduid met een getal (E10, E20 tot E70). De kleur E10 is heel licht, terwijl E70 heel donker is. Bij andere houtsoorten volstaat men met de benaming licht, midden of donker. Beits kleurt het houten meubel, maar biedt nog geen bescherming tegen huishoudelijk gebruik. Over de beitslaag wordt altijd een kleurloze lak, was of olie aangebracht. Dit om het gebeitste houten meubel een bepaald beschermingsniveau te geven. Hout behandeld met lak Lak heeft de eigenschap om het meubel te kleuren en/of te beschermen tegen onder meer water- en alcoholkringen. Er zijn drie soorten lak: kleurloze, transparante en dekkende kleurlak. Kleurloze lak Kleurloze lakken bestaan in verschillende glansgraden zoals mat, halfmat, eiglans of hoogglans. Hierbij blijft de nerf van het hout duidelijk zichtbaar. Kleurloze lakken zijn mogelijk gevoelig voor warmte en vloeistof; verwijder gemorste substanties daarom snel. Lichte krasjes zijn onvermijdelijk zichtbaar bij lichtinval. Stof meubelen met een kleurloze laklaag regelmatig af met een zachte, droge doek (gebruik geen olie of was). Meubelen met een hoogglans laklaag mag u zonodig ook afnemen met een licht vochtige spons of zeem, maar gebruik dan uitsluitend schoon water. Geef de laklaag twee keer per jaar een intensieve onderhoudsbeurt met Elite polish of Meuboline. Verwijder hardnekkige vlekken met Woodclean en behandel het hout vervolgens weer met een geschikt onderhoudsproduct. Gebruik nooit ammonia, schuurmiddelen of andere schoonmaakmiddelen. Let op! Test alle onderhoudsmiddelen altijd eerst op een onzichtbare plek om de bestendigheid van de lak te controleren! Transparante kleurlak Dit is een lak in kleur waarbij de houtnerf na het lakproces duidelijk zichtbaar blijft. Ook deze kleurlak is er in verschillende glansgraden zoals mat, halfmat, eiglans of hoogglans Transparante kleurlakken zijn mogelijk gevoelig voor warmte en vloeistof; verwijder gemorste substanties snel. Stof meubelen met een transparante laklaag regelmatig af met een zachte, droge doek (gebruik geen olie of was). Meubelen met een hoogglans laklaag mag u zonodig ook afnemen met een spons of zeem licht vochtig gemaakt met schoon water. Geef de laklaag twee keer per jaar een intensieve onderhoudsbeurt met Elite polish of Meuboline. Verwijder hardnekkige vlekken met Woodclean en behandel het hout vervolgens weer met een geschikt onderhoudsproduct. Gebruik nooit ammonia, schuurmiddelen of andere schoonmaakmiddelen. Let op! Test alle onderhoudsmiddelen altijd eerst op een onzichtbare plek om de bestendigheid van de lak te controleren! Dekkende kleurlak Door de dekkend kleurende lak is de houtnerf na het lakproces niet of nauwelijks meer zichtbaar. Een dekkende kleurlaag is gevoelig voor warmte en vloeistof; verwijder gemorste substanties daarom snel. Stof meubelen met een dekkende laklaag regelmatig af met een zachte droge doek (gebruik geen olie of was). Geef de laklaag twee keer per jaar een intensieve onderhoudsbeurt met Elite polish. Verwijder hardnekkige vlekken met Woodclean en behandel het hout vervolgens weer met een geschikt onderhouds-product. Gebruik nooit ammonia, schuurmiddelen of andere schoonmaakmiddelen. Let op! Test alle onderhoudsmiddelen altijd eerst op een onzichtbare plek om de bestendigheid van de lak te controleren! Hout behandeld met was Was wordt in de regel aangebracht op kale/onbehandelde meubelen, meubelen met een beitslaag of meubelen die al van was voorzien zijn. De keuze van de was is afhankelijk van de gewenste uitstraling van het meubel. Was geeft uw meubel een mooie, warme en natuurlijke uitstraling, waarbij de nerf en structuur van het hout goed zichtbaar blijft. Hout dat met was is behandeld, is gevoelig voor warmte en vloeistof. Verwijder gemorste substanties daarom snel. Meubelen met een waslaag moet u regelmatig onderhouden met bijvoorbeeld antiekwas. Verwijder vlekken met Woodclean, behandelen het vervolgens na met antiekwas. Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen. Teak Door de handmatige bewerking en het hoge vochtigheidsgehalte normaal in tropische gebieden kunnen in teakhout krimpnaden en scheurtjes ontstaan. Deze eigenschappen en kleine kleurverschillen geven uw meubel juist zijn doorleefde, authentieke uitstraling en charme. Blank Teak Qua onderhoud is onbehandeld, blank teak product ook uniek. Bij vlekken kunt u de tafel eenvoudig afnemen met zuiver warm water, hardnekkige vlekken met groene zeep en een harde borstel, in het ergste geval kunt u ze licht afschuren. Donker Teak Bij gekleurde teak meubelen (ook de gelamineerde) moet u uitkijken voor zeer warme kopjes en pannen. Dit kan witte kringen tot gevolg hebben. Mocht dit toch gebeuren, kunt u ze met een haarföhn weg föhnen. Andere kringen of beschadigingen op het hout haalt u als volgt weg: schuur de plekken licht op met fijne staalwol, boen ze in met donkere boenwas en poets ze na 24 uur. Gelamineerd teak Het programma Block Gelamineerd is vervaardigd uit kleine stukjes massief teakhout. Het is dus ook onderworpen aan de wetten van de natuur. Het reageert op vochtigheid en droogte, 14

7 net als een ander massief teakmeubel. Bij vlekken kunt u de tafel afnemen met warm water, bij hardnekkige vlekken met groene zeep of een harde borstel. U mag deze echter niet opschuren, omdat er een bewerking opzit. U kunt het krimpen/uitzetten en scheuren voor een gedeelte voorkomen door het vochtigheidsgehalte in uw huis op peil te houden: planten in huis, schaaltje water onder de kast, radiator bakjes, een luchtbevochtiger en tafels goed nat schoonmaken. Hout behandeld met olie Het gebeurt tegenwoordig vaak dat men het kale onbehandelde houten meubel alleen een oliebehandeling geeft. Olie geeft uw meubel een mooie, diepe, warme en natuurlijke uitstraling, waarbij de nerf en structuur van het hout geaccentueerd wordt (en zichtbaar blijft). Meestal is dit soort olie gebaseerd op lijnolie. Soms wordt hout gekleurd met een beitslaag waarna een olie wordt aangebracht. De kleur wordt daarbij bepaald door de beitslaag. Hout dat met olie is behandeld, is gevoelig voor warmte en vloeistof. Verwijder gemorste substanties daarom snel. geoliede meubelen twee tot drie maal per jaar met Greenfix plantaardige meubelolie. Verwijder vlekken met Woodclean, behandelen het hout vervolgens met Greenfix. Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen. Bij het onderhoud van gekleurd hout afgewerkt met olie, mag de onderlaag nooit beschadigd worden, hierdoor kan de kleurlaag verdwijnen. Onbehandeld hout Om een meubel zo origineel en natuurlijk mogelijk te houden, wordt het zo weinig mogelijk behandeld. Het houten meubel krijgt dan wel enige vorm van bescherming, maar moet qua uitstraling zoveel als mogelijk aansluiten bij de originele kleur en uitstraling van het hout. Dit zien we vooral bij teakhout en eikenhout. onbehandeld hout twee tot drie maal per jaar met Teakfix (voor teakhout) of houtzeep (voor alle andere houtsoorten). Verwijder hardnekkige vlekken voorzichtig met een schuurspons of staalwolletje. Gebruik dit eventueel in combinatie met Woodclean intensieve houtreiniger. Behandel het vervolgens weer na met het gebruikte onderhoudsmiddel (Teakfix of houtzeep). Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen van hout: algemeen Wij adviseren u onderzetters te gebruiken om hitte- en vocht kringen te voorkomen. Plaats nooit hete pannen, borden of natte glazen op uw houten meubelen, dit veroorzaakt kringen en/of vochtplekken die meestal niet (of moeilijk) te verwijderen zijn. Pas ook op met alcohol, vooral jenever. Verwijder een ontstane vlek altijd direct met een tissue of doek. Let op! Test alle onderhoudsmiddelen altijd eerst op een onzichtbare plek om de bestendigheid van de lak te controleren! Houtzeep Houtzeep reinigt, voedt en biedt lichte bescherming aan onbewerkt (blank) of gezeept eikenhout en andere houtsoorten (voor binnen). Houtzeep heeft als groot voordeel dat de houtsoort na een behandeling nagenoeg niet van kleur veranderd. Ook vlekken in het hout zijn eenvoudig te verwijderen. Teakfix Teakfix is een kleurloze beschermer op waterbasis voor onbewerkt (blank) teakhout of andere tropische hardhoutsoorten (voor binnen). Teakfix heeft als groot voordeel dat teakhout na een behandeling niet van kleur veranderd. De natuurlijke uitstraling van het teakhout blijft behouden en het meubel is direct beschermd tegen vochtvlekken. Greenfix Greenfix is een beschermende, uithardende, plantaardige meubelolie (op basis van lijnolie). Geschikt voor alle houtsoorten met een olie- of waslaag. Ook ideaal voor het oliën van onbewerkt hout. Greenfix voorkomt vlekken en beschermt hout optimaal tegen vocht en warmte. Woodclean Woodclean reinigt alle houtsoorten met een olie lak- of waslaag. Verwijdert vlekken en is een ideaal voorbehandelingsmiddel bij een onderhoudsbeurt. Verbetert de werking en het eindresultaat van het gebruikte onderhoudsmiddel. Meuboline Meuboline is een universele meubelolie voor alle gelakte houten meubelen. Frist de laklaag op, camoufleert kleine krasjes en laat een mooie glanslaag achter op het meubel. Verkrijgbaar in naturel (blank), bruin, rood en oranje. Antiekwas Antiekwas is een universele meubelwas voor houten meubelen. Biedt lichte bescherming, camoufleert kleine krasjes en laat een mooie glans achter op het meubel. Verkrijgbaar in verschillende kleuren. Elite polish Geschikt voor gelakte houten meubelen. Elite polish frist gelakte oppervlakken weer op, geeft glans aan het meubel en verwijdert eventueel waterkringen en geeft hierbij géén vettige laag, waarin zich stof of vingers kunnen vastzetten. Mat lak Polish Een verzorgende onderhoudspolish die speciaal geschikt is voor alle (zeer) matgelakte houtsoorten. Frist het meubel op zonder een glanslaag achter te laten. Verwijdert ook eventuele glimplekken. Matlak Polish is te gebruiken op alle gelakte houtsoorten met een (zeer) matte finish. Dit zijn laklagen die het meubel de uitstraling geven van geolied hout of soms van nagenoeg onbehandeld hout (een klein optisch verschil ten opzichte van onbehandeld hout blijft uiteraard altijd zichtbaar). In de meubelindustrie wordt er ook wel gesproken over de lak CBM 281. In het gebruik vertonen deze meubelen door huidvetten ook wel eens zogenoemde glimplekken. Al deze onderhoudsmiddelen kunt u eenvoudig bij ons bestellen via info@eijerkamp.nl of

8 5.2.3 Vlekkentips Vlekken in hout afgewerkt met lak Verwijder een vlek altijd direct met een tissue of doek. Blijft de vlek hierna nog zichtbaar, probeer deze dan te verwijderen met Woodclean intensieve houtreiniger. Woodclean brengt u aan met een stevige, zachte doek. Behandel de plek altijd na met Elite polish of Meuboline. Lichte vocht- en/of warmtekringen in gelakt hout kunt u proberen te verwijderen met Elite Polish. Gebruik nooit ammonia, schuurmiddelen of andere schoonmaakmiddelen. Om glimplekken te verwijderen op mat gelakte meubelen kunt u Matlak Polish gebruiken. Vlekken in hout afgewerkt met was Verwijder een vlek altijd direct met een tissue of doek. Blijft een vlek hierna nog zichtbaar, probeer deze dan te verwijderen met Woodclean intensieve houtreiniger. Woodclean brengt u aan met een stevige, zachte doek. Behandel de plek altijd na met Antiekwas. Verwijder hardnekkige vlekken met een fijn staalwolletje of schuursponsje. Probeer de vlek te verwijderen met licht draaiende bewegingen (eventueel in combinatie met Woodclean intensieve houtreiniger). Behandel de plek vervolgens na met Antiekwas. Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen. Vlekken in hout afgewerkt met olie Verwijder een vlek altijd direct met een tissue of doek. Blijft een vlek hierna nog zichtbaar, probeer deze dan te verwijderen met Woodclean intensieve houtreiniger. Woodclean brengt u aan met een stevige, zachte doek. Behandel de plek altijd na met Greenfix. Verwijder hardnekkige vlekken met een fijn staalwolletje of schuursponsje. Probeer de vlek met licht draaiende bewegingen te verwijderen (eventueel in combinatie met Woodclean intensieve houtreiniger). Behandel de plek vervolgens de plek na met Greenfix. Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen. Vlekken in hout behandeld met houtzeep Verwijder een vlek altijd direct met houtzeep in combinatie met een fijn staalwolletje of schuursponsje. Probeer de vlek met licht draaiende bewegingen te verwijderen. Gebruik bij geen resultaat Woodclean intensieve houtreiniger. Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen. Hebt u Woodclean gebruikt, breng dan weer een nieuwe laag houtzeep aan. Vlekken in hout behandeld met Teakfix Verwijder een vlek met een fijn staalwolletje of schuursponsje. Probeer de vlek te verwijderen met licht draaiende bewegingen. Breng na verwijdering van de vlek weer een nieuwe laag Teakfix aan. Gebruik bij geen resultaat Woodclean intensieve houtreiniger. Gebruik nooit ammonia, water of schoonmaakmiddelen. Hebt u Woodclean gebruikt, breng ook dan weer een nieuwe laag Teakfix aan. 5.3 Textiel Meubelstoffen zijn tegenwoordig in zeer veel soorten te verkrijgen. We onderscheiden drie hoofdgroepen: Meubelstoffen van natuurlijke materialen (dierlijke eiwitvezels en plantaardige cellulosevezels). Meubelstoffen van half synthetische materialen. Meubelstoffen van synthetische materialen. Eiwitvezels (dierlijk) Wol Wol is de meest voorkomende, dierlijke vezel en is afkomstig van het schaap. De 1-15 cm lange vezels van wol zijn zeer dun en hebben de vorm van een hol buisje waarin lucht zit. Door de schubjes aan de zijkant laat wol zich mooi vervormen. Wanneer wol te warm wordt, krimpt het in elkaar of treedt er vervilting op. Wol is zeer elastisch en heeft een groot kreukherstellend vermogen. Wol is een sterk materiaal, maar pluist gemakkelijk. In het gebruik kunnen losse vezels naar boven komen door wrijving wat voor pluizen of zelfs pilletjes kan zorgen. Dit zijn losse vezels die loslaten. Na verloop van tijd stopt dit verschijnsel weer. Dit heeft echter geen gevolg voor de kwaliteit en levensduur van de stof. Deze pluizen kunnen weggeborsteld of weggeschoren worden. Wol laat zich goed reinigen met een stofzuiger met zachte borstel, hierdoor wordt de kans op pilling ook verminderd. Mohair Mohair wordt vervaardigd van het haar van de angorageit en is de meest duurzame dierlijke vezel. Mohairvezels zijn sterk en bezitten een hoge slijtvastheid. De vezels munten uit door hun elasticiteit, kleurechtheid en hun kreukherstellend en vuilafstotend vermogen. De laatste eigenschap is te danken aan het vetgehalte van de vezels. Het materiaal is sterker dan schapenwol, maar krimpt, pluist en vervilt ook. Natuurzijde Natuurzijde wordt vervaardigd uit coconspinsel van de zijderups. Zijde is de sterkste natuurlijke vezel die er bestaat. Zijde heeft echter een lage lichtechtheid en verbleekt snel. Zijde kan ook niet tegen zonlicht, het kan dan verpulveren. Cellulosevezels (plantaardig) Katoen Katoen wordt gewonnen uit het vruchtpluis van de katoenplant. Na het plukken en verwijderen van de zaden, wordt het katoen gesponnen, waarna het verwerkt kan worden. Katoen heeft van nature een draaiing in de vezel, waarvan een klein stukje vezel geen schubben heeft. Wanneer het materiaal nat wordt, wordt het juist sterker. Katoen is niet zo gemakkelijk te vervormen als wol en is gevoeliger voor kreuken. In de geweven stof zitten ook losse vezels meegeweven die in het gebruik naar boven kunnen komen. Deze zijn echter gemakkelijk met het onderhoud te verwijderen. Het product is van oorsprong een beetje dof, de glans ontstaat door de lichtinval. Het katoen is goed te bewerken, maar verschiet van kleur door lichtinval. Dit is snel en goed waarneembaar. Linnen Linnen is een zeer sterke plantaardige vezel die voortkomt uit de bast van een vlasplant. Door zijn lange vezelstructuur en hoge 16

9 gehalte aan wasachtige bestanddelen heeft linnen een mooie glans. Vlas heeft een mindere draaiing dan katoen. De structuur is grover en heeft verdikkingen. Linnen is sterker dan katoen en heeft meer kreukvorming. Zowel linnen als katoen zijn vaak mooi van kleur en sterk en mooi van uiterlijk. Linnen heeft een wat mindere kleurechtheid en kan wat verarmen in het gebruik. Door de open structuur neemt het snel vuil op. Het kreuken en pletten is voor velen juist de charme van deze stoffen. Half synthetisch vezels Viscose Viscose is uitgevonden door Akzo in Arnhem. Deze vezel is kunstmatig vervaardigd uit vezels van natuurlijke grondstoffen. De vezel wordt via een chemische procedure uit houtcellulose gewonnen en staat ook als kunstzijde, celvezel of rayon bekend. Het hout wordt verpulverd en vermengd met chemicaliën in een stollingsbad. Viscose is de goedkoopste vezel en daarmee ook een minder sterke variant. Viscose is ook kreukgevoelig. Daarom wordt het materiaal vaak vermengd met katoen (bijv. 60% katoen en 40% viscose.) Een nadeel van viscose is dat het erg brandbaar is. Het fluweelachtige oppervlak is bovendien gevoelig voor aanraking en vocht. Wanneer de pool toch nat wordt, moet het vochtige gebied zo snel mogelijk drooggemaakt worden met bijvoorbeeld een haardroger, nooit wrijven, waarna de pool opgeborsteld moet worden om op te lichten. Strijk nooit de bovenzijde van de stof. Na een aantal dagen gebruik zullen de kussens bekleed met een gladde viscose chenille bekleding, een shabby uiterlijk krijgen. Dit geeft een veranderlijke en marmerachtige uitstraling, karakteristiek voor viscose en linnen. Synthetische vezels Synthetische vezels worden vervaardigd uit producten van de olie- en chemische industrie. De chemische vloeistof wordt door kleine gaatjes geperst en wordt onmiddellijk hard. Zo ontstaan er harde draden. De synthetische vezels zijn sterk en bezitten een hoge slijtvastheid. Met sommige reinigingsmiddelen moet u oppassen, aangezien deze de vezels kunnen aantasten. Nylon Nylon is een afvalproduct van ruwe olie. Het is een zeer sterk materiaal en wordt vaak verwerkt met katoen of touw. Wanneer het materiaal warm wordt, gaat het plakken. Het heeft weinig last van water en is goed te verven. Polyester Polyester is een gladde ronde vezel waarin vaak al kleine zwarte puntjes voorkomen (geen mattering). Bij het afknippen van de vezel wordt die op deze plaats platter. Polyester wordt veel gebruikt als mengvezel bij katoen, wol en viscose en is vormvast. Acryl De vezel is in verschillende doorsneden te vinden: ronde vorm, boon vorm, halter vorm en gelobde vorm. Bij de drie laatste vormen is een zogenoemd schijnlumen aanwezig, een veranderende kleur bij veranderende lichtinval. Vaak vertonen de vezels ook spleetjes in de lengterichting, deze twee kenmerken kunnen een duidelijke indicatie zijn van dit schijnlumen. Door de vorm van het garen heeft het wel een sterke neiging tot pillen. Stof met acryl kan echter goed geschoren worden. Acryl wordt veel gebruikt in onder meer vesten, truien, breigarens en sokken. Polyamide Polyamide bestaat meestal uit een rechte vezel, die eventueel gematteerd kan worden. Er bestaat ook een getextureerde vezel. Deze vezel heeft grotere elasticiteit en is volumineuzer. Polyamide wordt, gemengd met wol, gebruikt in onder meer sokken, gordijnen, meubelbekleding en vloerbedekking. Andere, veel voorkomende meubelstoffen Veloursstoffen Hierbij zijn miljoenen pootjes (vezeluiteinden) rechtop of liggend geweven, afhankelijk van het type stof en de verwerkte materialen. In gebruik is het mogelijk dat de pool enigszins gaat liggen door druk, lichaamsvochtigheid en lichaamswarmte, waardoor de stof plaatselijk lichter of donkerder van kleur wordt (glansplekken); het zogenoemde pletten of shading effect. Dit effect kan verminderd worden door regelmatig te borstelen, maar dan wel altijd met de pool mee! Een ander typisch kenmerk van een veloursstof is het changeren, wat betekent dat de stof naar gelang de lichtval of kijkrichting lichter of donkerder lijkt. De oorzaak hiervan is dat veloursstoffen over het algemeen in één strijkrichting op het gestoffeerde meubelstuk worden bevestigd en dat daardoor het licht verschillend wordt gereflecteerd. Mohairvelours Deze velours bevat % mohair, heeft een grote veerkracht en is sterk. De stof is vuilafstotend door een ingeweven microvezel. Mohairvelours is verkrijgbaar in vele effen en gedessineerde uitvoeringen. Ook bij deze stof kan pletten, shading of changeren optreden. Synthetische velours Deze 100% synthetisch poolstof heeft een grote slijtvastheid en is gemakkelijk in onderhoud. Ook bij deze stof kan pletten, shading of changeren optreden. Synthetische stoffen zijn in vele effen en gedessineerde uitvoeringen leverbaar. Stoffen die gemaakt zijn met grote percentages polipropyleen zullen veel vuil aantrekken en zijn daarom slecht schoon te maken. Linnen velours Bij linnen velours zijn de poolgarens samengesteld uit gesponnen vlas. Het is een sterke, maar niet veerkrachtig vezel, waardoor de pool in het gebruik plat gaat liggen. Bij wrijven neemt de pool altijd de gekozen richting (vleug) aan, wat voor velen juist de charme is van deze stof. Katoen velours Ondanks een niet veerkrachtige pool plet katoen velours niet of nauwelijks. Dit omdat het zeer dicht geweven en kort van pool is. De stof voelt prettig aan, is leverbaar in vele kleuren en dessins, maar is minder kleurecht en vervuilt sneller dan bijvoorbeeld mohair of synthetische velours. Veelal hebben deze stoffen een vuilafstotende bewerking ondergaan. Wollen velours Het poolgaren van wollen velours bestaat geheel of gedeeltelijk uit scheerwol. Net als mohair munt stof uit in elasticiteit, kleurechtheid en vuilafstotend vermogen. Deze laatste eigenschap is te danken aan het vetgehalte van de vezel. Ook hier kan pletten en shading optreden. 17

10 Wollen epling Hierbij bestaat de pool uit een lus of een doorgesneden lus. Wollen epling heeft dezelfde eigenschappen als wollen velours. Chenille stoffen Dit zijn platweefsels die op jacquard weefgetouwen worden vervaardigd in vele dessins, kwaliteiten en samenstellingen, waarbij poolgarens van chenille worden toegevoegd om deze stoffen een rijkere uitstraling te geven. Deze doorgaans getwijnde chenillegarens staan in alle willekeurige richtingen, waardoor deze in het gebruik plat gaan liggen en zitindrukkingen duidelijk te zien zijn. Deze vorm van zitplekken, die afhankelijk van de samenstelling van de stof een zelfde verschijnsel vormen zoals bij veloursstoffen, niet te voorkomen. Chenille stoffen zijn ontvankelijk voor vuil en vet en minder sterk dan bijvoorbeeld mohair of synthetische materialen. Vooral bij de lichte kwaliteiten en kleuren is doorgaans snel een sterke verarming te zien. Bouclé stoffen Dit stoftype heeft bijna dezelfde uitstraling als chenille stoffen. Er wordt echter gebruik gemaakt van een andere weeftechniek, waardoor de stof zich sneller herstelt van pletten en grote slijtweerstand heeft. Evenals chenille stoffen zijn bouclé stoffen gevoelig voor vuil en vet. Jacquard geweven gobelinstoffen Dit zijn platweefsels die in veel kwaliteiten, dessins en kleuren wordt vervaardigd op jacquard weefgetouwen. In jacquard stoffen worden vaak verschillende garens verwerkt zoals katoen, polyamide en viscose. De levensduur wordt in belangrijke mate bepaald door de dichtheid van de weeftechnieken, het aantal bindingen per cm2 en de verwerkte materialen (vaak een mix van katoen en synthetische vezels). Cretonne (bedrukte stoffen) Als basis wordt meestal katoen of linnendoek gebruikt waarop men door diverse druktechnieken een onuitputtelijk aantal dessins en kleuren heeft weten te realiseren. Deze stoffen zijn echter gevoelig voor vuil en vet en hebben daarom vaak een vuilafstotende behandeling ondergaan. De levensduur is sterk afhankelijk van de kwaliteit van het doek en type stoffering. Een softe stoffering wordt aanbevolen. Vooral de lichte kwaliteiten en de opdrukken met goud, zilver en parelmoer geven doorgaans een sterke verarming te zien en zijn vaak alleen voor decoratief gebruik geschikt. Loom Loom komt oorspronkelijk uit Engeland. Het is een speciaal soort papier dat wordt bewerkt en tot koorden wordt getwist. In de verticale koorden wordt tevens een metaaldraad verwerkt. Dit materiaal kan niet tegen vocht en water. Loom kan in vele kleuren afgewerkt worden. Microvezel Een microvezel bekleding is een modern synthetisch product. Het is gemakkelijk te reinigen en verkleurt nagenoeg niet. De microvezel is leverbaar in vele kleuren, daar het een kunstmatig gefabriceerd product is. De microvezel is niet te verwarren met suède, wat een leersoort is. Het heeft wel eenzelfde soort vleug als suède. Hieronder behandelen we de eigenschappen van twee van de meest voorkomende merknamen in microvezel: Lamous en Alcantara. Alcantara Alcantara is de naam van het Italiaanse productiebedrijf gelegen in Umbrië, dat als merknaam een magische klank heeft verworven. Het is een Japanse uitvinding, vervaardigd in Italië. Alcantara heeft een geheel nieuwe dimensie gegeven aan de wereld van bekledingsmaterialen. Het geheim van Alcantara schuilt in de combinatie van comfort, duurzaamheid en praktische bruikbaarheid. Alcantara wordt vervaardigd uit microfibers, samengesteld uit polyester (67%), polyurethaan (23%) en katoen (10%). De vezels zijn ruim 200 keer dunner dan de vezels van wol. Deze uiterst dunne micronfibers geven Alcantara haar zachtheid en fluwelige bovenlaag, maar staan borg voor hoge slijtvastheid en de mogelijkheid het materiaal te reinigen. Een andere eigenschap van Alcantara is, dat Alcantara door het gebruik na verloop van tijd gaat pillen. Zie voor meer informatie hoofdstuk 5.3.2, pagina 19. Meubelen van glas Veel glas wat gebruikt wordt voor de productie van meubelen, is een zogenaamd gehard of veiligheidsglas. Dit type glas is gevoelig voor breuk en krassen tijdens het gebruik. Glazen meubelen kunt u afnemen met een schone, zachte doek of met een licht vochtige doek, waarna u het glas weer met een droge doek afneemt. Om krassen te vermijden, kunt u onderzetters gebruiken. Wanneer glas verlijmd is met kunststof of in combinatie met metaal, moeten verbindingen na reinigen goed drogen. Glasreinigingsmiddelen kunnen lijmverbindingen en metaalafwerkingen aantasten. Bij glas kan het zogenaamde polaroid-effect optreden, waarbij bij een bepaalde lichtinval of kijkhoek een kleurenspectrum in het glas, een prismavlek verschijnt, soms in de vorm van een olievlek. Bij gebogen gehard glas kunnen zich zelfs bij bepaalde lichtinval rasters in het glas aftekenen bij een bepaalde lichtinval of kijkhoek. Dergelijke verschijnselen zijn niet te voorkomen en vormen geen reden tot een gegronde reclamatie. Glazen tafels dienen nooit verschoven te worden, maar moeten altijd opgetild om te verplaatsen. Let daarbij, dat eventuele lijmverbindingen niet verkeerd belast worden. Ook mogen hete voorwerpen niet rechtstreeks op glas geplaatst worden. Glasbreuk of het loslaten van verbindingen door verplaatsen of stoten of hete voorwerpen, valt niet onder een garantie. Meubelen van plexiglas Plexiglas (perspex of acrylaat) wordt vaak gebruikt ter vervanging van glas en biedt voor de vormgeving heel veel mogelijkheden. Dit materiaal is heel gevoelig voor krassen tijdens het gebruik. Plexiglas zal niet versplinteren, maar kan wel breken of bij een verkeerde belasting scheuren gaan vertonen. Dit valt niet onder een garantie. Plexiglas moet afgenomen worden met een schone, zachte doek of met een licht vochtige doek, waarna u het plexiglas weer met een droge doek afneemt. U dient in geen geval zure, bijtende of schurende reinigingsmiddelen te gebruiken. Dit kan onherstelbare schade opleveren. Ook middelen met oplosmiddelen of alcohol kunnen de structuur van plexiglas blijvend aantasten. Om krassen te vermijden, kunt u onderzetters gebruiken. Wanneer plexiglas verlijmd is met glas of in combinatie met metaal, moeten verbindingen na reinigen goed drogen. Glasreinigingsmiddelen kunnen lijmverbindingen en metaalafwerkingen aantasten. Plexiglas kan onder invloed van UV gelig verkleuren, wat niet te voorkomen is. Ook is plexiglas gevoelig voor warmte, voorkom dan ook direct invloeden van warmtebronnen of hete voorwerpen. Plexiglas is zeer brandbaar. 18

11 Verlijmde plexiglastafels dienen nooit verschoven te worden, maar moeten altijd opgetild om te verplaatsen. Let daarbij, dat eventuele lijmverbindingen niet verkeerd belast worden. Breuk of het loslaten van verbindingen door verplaatsen of stoten of hete voorwerpen, valt niet onder een garantie Eigenschappen van meubelstof De eigenschappen van meubelstoffen zijn sterk afhankelijk van het type garen, de stofconstructie en de eventuele nabehandeling. Onderstaande natuurlijke eigenschappen komen voor bij de meeste stoffen: Shading Met shading of poolomloop wordt het ontstaan van schijnvlekken bedoeld. Deze grillige vlekken zien eruit alsof er met water op de stof is gemorst. Op de betreffende plaatsen liggen de polen niet overal in dezelfde richting. Afhankelijk van waar men naar het stofoppervlak kijkt, met de vleug mee of in de vleug, lijkt de stof donkerder van kleur. Met verkleuring heeft shading verder niets te doen. Het is een optisch effect dat verandert met de plaats van de waarnemer ten opzichte van de stof. Ondanks veel wetenschappelijk onderzoek is nog niet vastgesteld hoe shading ontstaat. Shading wordt internationaal door de meubelbranche niet als fabricagefout gezien. Plooivorming Een nieuw stoffen zitmeubel is in het begin nog strak en steriel. Het heeft enige tijd nodig om gezellig en uitnodigend te worden. Door gebruik ontstaat er een légère effect, oftewel plooivorming. Dit komt voort uit de natuurlijke rek die in de stof aanwezig is. Tevens passen vulling en vering zich in de beginfase aan en lopen ca. 10% in stramheid terug, om uiteindelijk op ongeveer 85% van de nieuwwaarde constant te blijven. In de praktijk resulteert dit in goed waarneembare plooivorming op alle gestoffeerde meubelen. Pletten Als gevolg van lichaamswarmte, gewicht en vocht kunnen de stoffen gaan pletten. Bij pletten is het belangrijk om tijdig de bewuste plaats met stoom te behandelen of gedurende een half uur met een vochtige doek te bedekken, waarna in beide gevallen de velours met een zachte borstel, egaal met de vleug mee, moet worden opgeborsteld (niet toepassen bij synthetische stoffen.) Laat de stof daarna tenminste 6 uur drogen (pas bij chenille, polyacryl en polyamide op met te hoge temperaturen). Pilling Pilling wordt veroorzaakt door losse vezeltjes die door draaiende beweging gaan vilten of klitten. Het is een verschijnsel dat op den duur verdwijnt. Met een pluizenkam (verkrijgbaar bij de drogist) boekt u over het algemeen een goed resultaat. Als een lus is stukgetrokken, trek deze dan nooit uit, maar werk deze naar de achterzijde van de stof. Krab bij een poolweefsel (weefsel waarbij de draadjes omhoog staan) vuile plekken er nooit uit, omdat u de pool er dan uittrekt. De duurzaamheid en de eigenschap van een stof hebben niet altijd een relatie met de prijs. Zo zijn er dure stoffen en stoftypen, waarbij in het gebruik bovenstaande eigenschappen optreden. Vaak kunnen pluizen en pillen geschoren worden met een zogenaamd pilapparaat, te verkrijgen bij de huishoudzaken van textiel Voor het bevorderen van de levensduur en het fris houden van de kleuren is een wekelijkse stofzuigbeurt en naborstelen van de stoffen aan te bevelen. Borstel bij poolstoffen niet tegen de pool in en gebruik altijd een glad mondstuk. Pas op met een aluminium mondstuk, dit kan namelijk zwart afgeven. Losse pluizen verwijdert u het beste met een in water gedompelde en goed uitgewrongen zeem. Bescherm uw meubelen tegen direct zonlicht en wees voorzichtig met scherpe voorwerpen aan uw kleding, zoals jeansspijkers, ritssluitingen, gespen en bijvoorbeeld de scherpe nagels van uw huisdier. Ze kunnen vervelende indrukken op uw zitmeubel achterlaten. Regelmatig onderhoud van Alcantara Om de Alcantara bekleding van uw sofa of fauteuil mooi te houden en om de noodzaak van intensieve wasbeurten vanwege opgehoopt vuil te voorkomen, raden wij aan om uw zitmeubelen regelmatig schoon te maken. Wrijf hierbij niet al te hard en gebruik geen stoomreiniger. Het normale dagelijkse onderhoud: stof uw zitmeubelen af met een zachte borstel of een droge doek, of gebruik de stofzuiger. Wekelijks: afstoffen en reinigen met een licht bevochtigde witte doek van katoen. Gebruik geen bedrukte geweven of papieren doeken, omdat deze inkt kunnen afgeven. Jaarlijks: als de stoffering afneembaar is, dan is het raadzaam om deze in de wasmachine te wassen volgens de algemene wasinstructies. Als de stoffering niet afneembaar is, maak Alcantara dan schoon met speciale producten. Verwijderen van vlekken op Alcantara Heeft u geen schoonmaakproduct van Alcantara, onderneem dan de volgende stappen om vlekken te verwijderen: handel onmiddellijk (binnen 30 minuten) en verwijder de vlek vanaf de omtrek naar het midden om te voorkomen dat de vlek zich uitbreidt. Giet het schoonmaakproduct nooit rechtstreeks op de stof. Vóór u een schoonmaakproduct gebruikt: verwijder de gemorste substantie eerst zo veel mogelijk met een lepel of een plastic spatel of bij vloeibare stof met een niet-bedrukt vel keukenpapier. Wrijf niet, om te voorkomen dat de vlek groter wordt. Verwijder de vlek met een witte doek of een goed uitgewrongen spons. Als u een spons gebruikt, spoel m dan tussendoor steeds uit met schoon water en wring m goed uit. Duropal Duropal oftewel hoge druk kunststofplaten (HPL) worden gemaakt uit verlijmde papierbanen gedrenkt in kunstharsen die onder hoge temperatuur en druk uitharden. De toplaag bestaat vaak uit een in een kunsthars gedrenkt papier met een decor. Duropal wordt toegepast waar een grote stootvastheid gewenst wordt. Ook is dit materiaal bestand tegen warme voorwerpen en is het vochtbestendig.hete voorwerpen zoals pannen mogen echter nooit zo op het materiaal gezet worden. Scherpe voorwerpen kunnen krassen veroorzaken. Zware voorwerpen kunnen bij een verschuiven krassen veroorzaken. Meubelen met Duropal mogen niet te dicht bij een verwarmingsbron staan, het risico bestaat dat de warmte doordringt in het onderliggend materiaal wat gevoeliger is voor aanhoudende hitte. Voor het reinigen kan gebruik gemaakt worden van een droge of vochtige schone doek of met de gebruikelijke (niet schurende) huishoudelijke schoonmaakmiddelen. Schuursponsen en schoonmaakmiddelen met schurende werking oplosmiddelen mogen niet gebruikt worden. Deze middelen laten krassen achter 19

12 of maken het materiaal dof. Ook moeten geen middelen met wax gebruikt worden, dit geeft vlekken en vegen en verkleurt. Een dof oppervlak wordt vaak weer glanzend als het wordt behandeld met een azijnoplossing of Glassex. Composiet Composiet is een materiaal dat is opgebouwd uit verschillende materialen. Minerale grondstoffen zoals vermalen natuursteen, bijvoorbeeld graniet, kwarts of marmer worden vermengd met kunstharsen en kunststof- of glasvezels en soms kleurpigmenten. Deze worden onder hoge druk en bij hoge temperaturen geperst. Voor de afwerking worden de platen afgewerkt door polijsten of juist wat opruwen. Composiet is harder dan glas, sterk en vrijwel kras- en stootvast. Hete voorwerpen zoals pannen mogen echter nooit op het materiaal gezet worden, er moeten altijd onderzetters gebruikt worden. Scherpe voorwerpen kunnen krassen veroorzaken, gebruik daarom altijd een snijplank. Zware voorwerpen kunnen bij een verschuiven krassen veroorzaken. Voor het reinigen kan gebruik gemaakt worden van een schone droge of vochtige doek of met de gebruikelijke (niet schurende) huishoudelijke schoonmaakmiddelen. Schuursponsen en schoonmaakmiddelen met schurende werking oplosmiddelen mogen niet gebruikt worden. Deze middelen laten krassen achter of maken het materiaal dof. Ook moeten geen middelen met wax of impregneermiddel gebruikt worden, dit geeft vlekken, vegen en verkleuring. Trespa Trespa is een merknaam waarvan er meer gelijksoortige producten op de markt zijn van een ander fabricaat. Afhankelijk van de bestemming worden houtvezels of papiervezels geïmpregneerd met fenolhars, verharders en kleurpigmenten. Deze worden vervolgens onder hoge druk en hitte geperst. Trespa of andere zogenaamde volkernbladen zijn stootbestendig en krasvast en ongevoelig voor vocht, c.q. weersinvloeden. Hete voorwerpen zoals pannen mogen nooit zo op het materiaal gezet worden, er moeten altijd onderzetters gebruikt worden. Scherpe voorwerpen kunnen krassen veroorzaken, gebruik daarom altijd een snijplank. Zware voorwerpen kunnen bij een verschuiven krassen veroorzaken. Voor het reinigen kan gebruik gemaakt worden van een schone droge of vochtige doek of met de gebruikelijke (niet schurende) huishoudelijke schoonmaakmiddelen. Schuursponsen en schoonmaakmiddelen met schurende werking oplosmiddelen mogen niet gebruikt worden. Deze middelen laten krassen achter of maken het materiaal dof. Ook moeten geen middelen met wax of impregneermiddel gebruikt worden, dit geeft vlekken, vegen en verkleuring. Reiniging bekleding In deze map vindt u informatie over en tips voor een dagelijkse reiniging en producten welke wij adviseren voor een onderhoud. Het kan echter zijn, dat door een gebruik na verloop van tijd een andere vorm van reiniging noodzakelijk blijkt te zijn. Het reinigen van bekledingen, zoals bijvoorbeeld hoezen, kan en mag alleen plaatsvinden, indien de fabrikant dit expliciet heeft aangegeven in de productinformatie. Daarbij moeten altijd de vermelde wasvoorschriften in acht genomen worden. Indien dit gereinigd kan worden, dan adviseren wij dit bij een gespecialiseerde reiniging aan te bieden, aangesloten bij de Geschillencommissie Textielreiniging. Indien u kiest voor een bedrijf dat een compleet meubel, tapijt of gordijnen bij u thuis reinigt, adviseren wij u te kiezen voor een bedrijf dat het keurmerk van Stichting Waarborg tapijt- & meubelreiniging draagt. Indien de fabrikant geen reinigingsinformatie heeft aangegeven dan de bekleding droog reinigen eventueel stomen. Voor eventuele schades die optreden bij het eventueel verwijderen van bekleding of na reiniging kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden. Eigenschappen van stoffeerwijzen Door de keuze van ontwerpers van modellen en te gebruiken materialen om de bedachte modellen te kunnen maken en het gewenste comfort te bereiken, wordt ook de afwerking van de stoffering bepaald. Bij rondingen van gestoffeerde modellen, zal ofwel het gebruikte leder of stof om de ronding weggewerkt moeten worden. Hierdoor ontstaan onvermijdelijk plooien en rimpels en zullen deze ook ingenaaid worden. Hiervoor bestaat geen stoffeertechnisch alternatief. Wanneer modellen ontworpen en gemaakt zijn met bijvoorbeeld een wat holle rug, armleggers of zittingen, kunnen bekledingsmaterialen deze vorm niet volgen. Hierdoor zit er bij de nieuwe levering van een meubel onvermijdelijk ruimte tussen de bekleding en de vulling. Door het gebruik zal de bekleding rekken en de vulmaterialen indrukken. Hierdoor rekt de bekleding onvermijdelijk. De mate waarin dit zich voordoet is afhankelijk van de samenstelling en weving van meubelstoffen en de dikte en soepelheid van leder. Wanneer gebruik gemaakt wordt van losse hoezen voor de stoffering om zit-, rug- of armkussens, kan de hoezenstoffering tijdens het gebruik soms wat gaan verschuiven. Het is zaak dit tijdig met de hand te corrigeren. Als een geheel zitmeubel voorzien is van een losse hoes, betekent dit, dat deze een zekere speling krijgt tijdens het gebruik om te bewegen en ook te verschuiven. Dit kan betekenen, dat bijvoorbeeld stiknaden na verloop van tijd verschoven zijn ten opzichte van de oorspronkelijke positie. Dit moet ook regelmatig handmatig gecorrigeerd worden. Afhankelijk van het ontwerp, kan de stoffering soms aangespannen worden door middel van bijvoorbeeld een al aanwezig klittenband. Voor de zit- en rugkussens worden soms vullingen gebruikt, afhankelijk van het ontwerp en de modellering, die afgedekt zijn met een afzonderlijk gevuld dek met stepnaden om een bepaald zitcomfort te bieden.. Hierdoor wordt de vulling verdeeld in kamers. Tijdens een gebruik kunnen deze kamers zich aftekenen in de stoffering. De gekozen bekleding, stof of leder bepaald in welke mate zich dit kan voordoen. Dit doet in geen enkele wijze afbreuk aan de kwaliteit en levensduur van een meubel maar onderstreept de kwaliteit van en zorgvuldigheid waarmee een zitting of rug is opgebouwd Protexx Protector voor textiel Protexx Textile Protector. 5 jaar vlekgarantie op textiele meubelen! Protexx Vezelbeschermer is het bekendste en meest gerenommeerde merk op het gebied van vezelbescherming. Bij 20

13 Eijerkamp is het mogelijk om op het nieuw aangeschafte textiele meubel een vlekgarantie af te sluiten voor de duur van 5 jaar. Deze unieke vlekgarantie wordt u dan ook zwart op wit bevestigd op een speciaal daarvoor gemaakt Protexx garantiecertificaat. Protexx Textile protector is een op water gebaseerd beschermingsmiddel en bevat onder meer het zogeheten fluor carbon. Deze werkbare vaste (witte) stof zorgt ervoor dat elke afzonderlijke vezel rondom een onzichtbaar beschermlaagje krijgt. Dit alles zonder de uitstraling of het aanvoelen van de stof te beïnvloeden. Door een behandeling met Protexx protector krijgen vlekken, gebaseerd op water, olie en vet, geen kans om in de vezel van de stof door te dringen en blijvende vlekken te veroorzaken. Vlekken kunt u hierdoor gemakkelijk met een absorberende tissue of doek verwijderen. Voordelen van een Protexx behandeling: Een 5 jaar durende vlekgarantie. Optimale bescherming tegen vlekken op basis van olie, water en vet (ook huidvet). Uw meubelstof blijft langer mooi. Vlekken zijn eenvoudig te reinigen! Beschermt uw investering. Wij informeren u graag over de mogelijkheden in de winkel. Welke stoffen wel en welke niet Op nagenoeg alle soorten textiel kan de Protexx behandeling worden toegepast, maar niet op de volgende stoffen: Chintz, zijde en moiréstoffen. Stoffen bestaande uit 100% viscose. Stoffen bestaande uit meer dan 50% mohair. Mocht u tijdens deze 5-jarige service geconfronteerd worden met problemen die binnen de servicevoorwaarden vallen, dan worden deze geheel kosteloos verholpen. U belt met het Protexx (service)telefoonnummer: Natuursteen Natuursteen is een gesteente afkomstig uit de aardkorst. Het wordt gewonnen uit steengroeven over de gehele wereld. Een fascinerend materiaal: iedere steensoort heeft zijn eigen uitstraling, zijn eigen rimpels uit de oudheid meegekregen. Juist vanwege de natuurlijke oorsprong van de natuursteen zal men ook binnen één steensoort steeds weer verschillen in adering en kleuren tegenkomen. Er wordt nogal eens verondersteld dat natuursteen altijd een gaaf oppervlakte heeft. Althans dit imago heeft het, echter is niets minder waar. Het is sterk afhankelijk van de soort en de ontvangen partij. Als algemene regel geldt: uni kleuren zoals zwarte granietsoorten met weinig aderstructuur zijn vaak gladder dan sterk geaderde kleuren. Elke natuursoort heeft zo zijn eigen kenmerken, die een gevolg zijn van het ontstaan van de steensoort, maar die niet altijd aanwezig hoeven te zijn. Denk aan breuklijnen, haarscheurtjes, putjes, gaatjes of andere oneffenheden. Dit zijn typische kenmerken waaraan dit zeer milieuvriendelijke product zijn charme en uitstraling te danken heeft. Dankzij de aandacht voor het detail bij de selectie en verwerking van de materialen behouden de uiteindelijke producten hun natuurlijke kenmerken. Er zijn duizenden natuursteensoorten, onderstaande komen veel voor in de meubelen bij Eijerkamp. Marmer Marmer is een gepolijst, kristalachtig, relatief zacht en poreus gesteente dat ontstaat doordat afzettingsgesteente (kalksteen) gedurende een zeer lange tijd onder enorme druk en temperatuursverschillen bij de vorming een gedaanteverwisseling heeft ondergaan. Marmer bevat hoofdzakelijk calciet, dolomiet of een combinatie van beide mineralen. Puur calciet is wit van kleur, maar de aanwezigheid van minerale onzuiverheden voegen kleur toe in verschillende patronen. We herkennen marmer dan ook vaak aan de geaderde structuur van het uiterlijk van de steen. Marmer is redelijk slijtvast, maar minder dan graniet. Marmer is in beperkte mate hittebestendig en niet bestand tegen zuren in chemische schoonmaakmiddelen of fruit, zoals citroensap. Een andere voorbeeld van een soortgelijk kalksteen gesteente is travertin, een poreus, korrelachtig kalkafscheidingskristal uit diepe waterbronnen gewonnen. Belgisch Hardsteen Kalksteen is een gesteente dat ontstaat doordat organisch materiaal in lagen bezonk in (kalkrijk) water. Gedurende zeer lange tijd werd onder enorme druk en temperatuurverschillen het gesteente gevormd. Kalksteen is redelijk slijtvast, in beperkte mate hittebestendig en niet bestand tegen zuren in chemische schoonmaakmiddelen of fruit (bijvoorbeeld citroensap). Voorbeelden hiervan zijn: travertin, fossielsteen, hardsteen (vaak bekend als Belgisch hardsteen). Belgisch hardsteen is een veel toegepaste kalksteensoort in de meubelindustrie. Graniet Graniet is een onder druk geleidelijk afgekoelde magma. Het is een hard stollingsgesteente dat ontstaat aan de binnenste ring van de aardkorst. Door langzame afkoeling, druk- en temperatuursverschillen konden mineralen, zoals veldspaat, kwarts en nevenmineralen, in een min of meer vast patroon gevormd worden tot graniet. Graniet is korrelig van structuur en we herkennen deze steensoort vaak aan de dichte structuur van het uiterlijk van de steen. Graniet is over het algemeen vaster van kleur en structuur dan marmer, hittebestendig, duurzaam en krasvast. Door de hardheid van dit materiaal is graniet nagenoeg onderhoudsvrij. Vochtvlekken laten praktisch geen sporen achter. Het meubel wordt na productie voorzien van een waslaag en hierdoor worden de poriën gevuld en waterafstotend. Leisteen Leisteen is ontstaan uit klei ofwel een sediment afzettingsgesteente, dat is ontstaan door afzetting in zee van door de rivieren aangevoerd puin en slib uit het door verwering afgebroken gebergte van natuursteen Wees voorzichtig met cola; deze vlekken zijn zeer moeilijk te verwijderen. Gebruik nooit schuurmiddelen. Door stoten tijdens het gebruik kunnen breuken en barsten ontstaan. Plaats nooit hete voorwerpen op uw meubel. Verzorgingsproducten voor natuursteen De verzorging van natuursteen hoeft niet moeilijk of tijdrovend te zijn, maar is wel noodzakelijk. Afhankelijk van de mate van gebruik, is het aan te raden regelmatig, 3 à 4 keer per jaar, een onderhoudsbeurt te geven aan natuursteen. Dit kan door 21

14 regelmatig een laagje siliconenwas aan te brengen door het meubelstuk in te wrijven met een zachte doek. Bij producten met een messing strip, dient u eerst de strip met koperpoets te behandelen voordat u de meubelwas aanbrengt. Dit is alleen van toepassing als u de messing strip wilt laten glanzen. Verder raden wij aan om uw meubel regelmatig met een vochtige doek af te vegen. Verwijder de vlekken zo snel mogelijk en maak het fossielsteen daarna goed droog. Marmer met en zonder afwerklaag Voor het onderhoud van marmer en hardsteen moet wel onderscheid gemaakt worden tussen marmer met polyesterlak als afwerklaag en marmer zonder afwerklaag. Bij gelakte steensoorten kunt u kleine krasjes vaak wegwerken met een goede autopolitoer was. Hiermee voorkomt u, bij regelmatig gebruik, vlekken van water en alcohol. Test dit wel altijd eerst op een onopvallende plek. Bij onbewerkte steensoorten zoals arduin en leisteen kunt u een dun laagje zuivere bijenwas of een goede autopolitoerwas opbrengen. Let op Het politoeren en in de was zetten van steen beïnvloedt vaak de uitstraling en de kleur van de steen. Messing en chroom delen zijn zeer besmettelijk als het gaat om vingerafdrukken. Behandel chroom delen dan ook af en toe met een speciaal middel. Messing delen kunt u met een natte doek, zonder schuurmiddel, afnemen van uw bedbodem Wij adviseren om verstelbare onderzetpoten toe te passen om de stabiliteit te bevorderen en piepen en kraken te voorkomen. Bovendien is het ligcomfort dan door u zelf te bepalen. Alle bedbodems zijn verkrijgbaar in vlakke en verstelbare uitvoeringen. Wij hebben lattenbodems, schotelbodems en spiraalboxsprings. Goed onderhoud garandeert een langere levensduur. 5.6 smiddelen bij Eijerkamp Bij de informatiebalie zijn de volgende onderhoudsmiddelen verkrijgbaar. Old Saddle Wax in diverse kleuren, van roodbruin tot olijfgroen Antiekwas kleurloos en bijenwas Nubuck onderhoudsmiddel Wax It set Lederbeschermset Teakfix Greenfix oil natural en white Elite polish Matlak polish Houtzeep Woodclean Onze medewerkers geven u graag advies bij uw keuze. 5.5 Slaapsystemen Ook uw slaapsysteem vraagt regelmatig onderhoud. Verleng de levensduur van uw matras en bedbodem met onderstaande onderhoudstips van uw matras Lucht en ventileer uw matrassen 1 keer per 2 weken. Keer het matras dan zowel in de lengte- als in de breedterichting om, om te voorkomen dat de grootste druk continu op de zelfde plaats rust. Gebruik voor optimale bescherming van uw matrassen goede antislip matrasbeschermers, moltons en hoeslakens. Neem een topmatras. Hiermee verlengt u de levensduur van uw matras. Bovendien kunt u met een topmatras uw bed makkelijker keren, draaien en opmaken. Goed te weten Wanneer u een nieuw matras koopt, is het normaal dat u een periode van 5-6 weken nodig heeft om aan het matras te wennen van uw boxspring Een boxspring bedbodem is geschikt voor elke matras. Het heeft een stevige bodemplaat met hierop de vering, een versterkte rand en comfortschuim. De bodem veert over het gehele oppervlak, zodat die het lichaam effectief ondersteunt. Vraag uw slaapexpert bij Eijerkamp op welke wijze en met welke regelmatig het raadzaam is de matras te keren. Wij raden u aan om de buitenkant van de gestoffeerde boxspring regelmatig te stofzuigen. 22

15 -6. Algemene voorwaarden van de CBW Deze algemene voorwaarden van de Centrale Branchevereniging Wonen (CBW) zijn totstandgekomen in overleg met de Consumentenbond in het kader van de Coördinatiegroep Zelfreguleringsoverleg (CZ) van de Sociaal- Economische Raad en treden in werking per 1 december ARTIKEL 1 - Definities 1 In deze voorwaarden wordt verstaan onder: De ondernemer: de verkoper/opdrachtnemer die als lid van de CBW met de afnemer een overeenkomst aangaat of wil aangaan; De afnemer: de koper/opdrachtgever of een ieder die met de ondernemer een overeenkomst aangaat of wil aangaan; De zakelijke afnemer: de afnemer die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf; De consument: de afnemer die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf; Aflevering: de feitelijke aanbieding van de gekochte zaken en/of de overeengekomen zaken en/of halfgerede producten aan de afnemer; Oplevering: het gebruiksklaar, zoals overeengekomen, ter beschikking stellen van de overeengekomen zaken en/of het werk; Op afstand gesloten overeenkomst: de overeenkomst waarbij tot en met het sluiten van de overeenkomst uitsluitend gebruik wordt gemaakt van één of meer technieken voor communicatie op afstand; SG CBW: Stichting Garantieregelingen CBW, die belast is met de uitvoering en handhaving van de garantieregelingen als bedoeld in de artikelen 17, 19 en 20 van deze voorwaarden; Vloer: ondervloer en/of tussenvloer en/of vloerbedekkend materiaal; Ondervloer: de bestaande ondergrond waarop het werk moet worden uitgevoerd; Tussenvloer: het materiaal dat wordt aangebracht tussen de ondervloer en het vloerbedekkend materiaal, niet zijnde reparatiemateriaal van de ondervloer. 2 De overeenkomst, aanbieding, leverantie of prestatie kan indien dit is overeengekomen betrekking hebben op aansluiten, installatie-, montage-, en overige werkzaamheden. Hieronder wordt verstaan: Aansluiten: het aansluiten van alle toe- en afvoerleidingen en bedradingen op reeds aanwezige en correct aangebrachte aansluitpunten; Installeren: het aanbrengen van alle toe- en afvoerleidingen, bedradingen en aansluitpunten, benodigd voor het juist monteren van de zaak; Monteren (plaatsen): het in elkaar zetten en stellen van de zaak dan wel onderdelen daarvan; Overige werkzaamheden: sloop- en verbouwingswerkzaamheden, het egaliseren van vloeren en muren en het verwerken van tegels. ARTIKEL 2 - De geldigheid Deze voorwaarden mogen uitsluitend worden gebruikt door de leden van de CBW. ARTIKEL 3 - Intellectueel eigendom 1 De ondernemer behoudt zich, indien en voor zover van toepassing, het intellectuele eigendom voor op onder andere al dan niet bij de offerte, verstrekte ontwerpen, afbeeldingen, tekeningen, monsters, stalen en modellen. Zij dienen op eerste verzoek van de ondernemer onverwijld teruggegeven te worden, onverminderd andere aan de ondernemer ten dienste staande wettelijke maatregelen tot waarborging van zijn rechten. 2 Het is afnemer niet toegestaan aanduidingen omtrent rechten van intellectueel eigendom op/in de door ondernemer geleverde of ter beschikking gestelde prestaties te verwijderen of te wijzigen. 3 Het is afnemer verboden materiaal van ondernemer waarop intellectuele eigendomsrechten berusten op enige wijze te verveelvoudigen, openbaar te maken, te exploiteren of ten toon te stellen zonder toestemming van de ondernemer. ARTIKEL 4 - De offerte 1 Alle offertes zijn gedurende 18 dagen na offertedatum geldig, tenzij uit de offerte anders blijkt. Zij zijn gebaseerd op de door de afnemer verstrekte gegevens, tekeningen en daaraan ontleende maten en eventueel door de ondernemer gedane opmetingen. De afnemer is verplicht de ondernemer te informeren over feiten en/of omstandigheden die de uitvoering van de overeenkomst kunnen beïnvloeden, voor zover hij die kende of behoorde te kennen. Bij alle vloeren worden bij het meten van de oppervlakten de grootste lengte- en breedtematen aangehouden. Ontwerpen, afbeeldingen, tekeningen, opgaven van maten en gewichten, stalen en modellen afkomstig van de ondernemer zijn zo nauwkeurig mogelijk. 2 In de offerte zal uitdrukkelijk worden opgenomen een volledige omschrijving van de te leveren zaken en te verrichten werkzaamheden, de totale (koop)prijs alsook de levertijd en zullen de risico s voor beide partijen worden aangeven. De ondernemer wijst de afnemer in de offerte op zijn zorgplicht voor artikelen, materialen en gereedschappen van de ondernemer die zich ter plaatse van het werk bevinden, onverlet de wettelijke aansprakelijkheid van de afnemer. Bij bestelling op afroep bevat de offerte behalve een aanduiding van dit begrip tevens informatie over de elementen genoemd in artikel 6 lid 6. De offerte geeft inzicht in de prijs van de materialen en in de prijsvormingmethode die voor de uit te voeren werkzaamheden zal worden gehanteerd: aanneemsom of regie. a bij de prijsvormingmethode aanneemsom komen partijen een vast bedrag overeen waarvoor de werkzaamheden zullen worden verricht; b bij de prijsvormingmethode regie doet de ondernemer een nauwkeurige opgave van de prijsfactoren (o.a. uurtarief en eenheidsprijzen van de benodigde materialen). De ondernemer kan op verzoek van de consument een indicatie geven van de te verwachten uitvoeringskosten door het noemen van een richtprijs. De offerte vermeldt de betalingscondities. 3 Alle werkzaamheden die niet genoemd zijn in de offerte vallen niet onder de overeenkomst en kunnen prijsverhogend werken. 4 De afnemer moet de ondernemer in de gelegenheid stellen de werkzaamheden naar behoren uit te voeren. Indien op de consument ter zake specifieke verplichtingen rusten, zal de ondernemer de consument daarop in de offerte uitdrukkelijk wijzen. Hieronder kan bijvoorbeeld worden verstaan de verplichting dat het pand waarin gewerkt wordt glasdicht is of het vereiste dat de vloeren vrij zijn van kalk, cement- en vuilresten en van losse gedeelten en de verplichting dat de installatiepunten, de leidingen en de afvoerpijpen aanwezig zijn conform de tekening van de ondernemer. 5 Indien de afnemer het aanbod niet accepteert, is de ondernemer gerechtigd de kosten die gemoeid zijn met het tot stand brengen van de offerte in rekening te brengen, mits hij de consument direct vóór of bij het vragen van de offerte schriftelijk of elektronisch heeft gewezen op het bestaan van deze kosten en op de hoogte ervan. Indien de ondernemer van zijn recht gebruik maakt en de afnemer de kosten heeft voldaan, gaan de bij de offerte gevoegde tekeningen in eigendom over op de afnemer, onverminderd het intellectuele eigendom van de ondernemer. 6 Bij een op afstand gesloten overeenkomst is artikel 7:46c van het BW van toepassing. ARTIKEL 5 - De overeenkomst De aanbetaling 1 De ondernemer is gerechtigd bij het aangaan van een overeenkomst met een consument een aanbetaling te vragen. De hoogte van het maximum percentage is afhankelijk van het product. Op deze aanbetaling is de garantie van artikel 17 van deze voorwaarden van toepassing, mits volgens de procedure genoemd in dat artikel wordt gehandeld. In het geval van een overeenkomst met een zakelijke afnemer (niet consument) mag altijd een aanbetaling gevraagd worden en gelden geen maximum percentages. 2 Voor alle producten met uitzondering van onderstaande producten geldt een maximum aanbetalingpercentage van 25%. Een maximum aanbetalingpercentage van 15% geldt voor: a keuken/badkamer dan wel onderdelen daarvan, dan wel sanitaire artikelen en/of in verband met deze producten te verrichten werkzaamheden; b parket, vloerplanken van massief hout, marmoleum, natuurstenen-, grind-, grindtegel-, kurken laminaatvloeren en/of in verband met deze producten te verrichten werkzaamheden. Prijswijziging 3 Indien na het sluiten van een overeenkomst met een consument maar voor de op- of aflevering een wijziging van de prijs optreedt, zal deze wijziging geen invloed hebben op de overeengekomen prijs, indien deze zich voordoet binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst. 4 Prijswijzigingen na de hierboven genoemde periode van drie maanden worden doorberekend aan de consument. De consument heeft alsdan de mogelijkheid zich akkoord te verklaren met de gewijzigde prijs of te annuleren als bedoeld in artikel 12. Dit is slechts anders indien bij het sluiten van de overeenkomst door de ondernemer wordt gesteld dat de levertijd langer is dan drie maanden. 5 Prijsverhogingen worden aan zakelijke afnemers doorberekend. 6 Het bepaalde onder 4 van dit artikel is niet van toepassing op prijswijzigingen in het kader van opruimingen, opheffingsuitverkopen, showroommodellen, kortingen, acties, aanbiedingen en dergelijke. 23

16 Eigendomvoorbehoud 7 De ondernemer blijft eigenaar van de door hem aan de afnemer verkochte zaken zolang de afnemer de koopprijs en het eventueel meerdere verschuldigde niet volledig aan de ondernemer heeft voldaan. De afnemer is verplicht voor zorgvuldige behandeling zorg te dragen en mist het recht de zaken aan derden af te staan of in onderpand af te geven, te belenen, of uit de ruimten waar zij geleverd zijn te verwijderen of te doen verwijderen, totdat de gehele koopsom en eventueel daarbij komende rente en gemaakte kosten die terecht zijn gevorderd volledig zijn betaald. 8 De ondernemer is gerechtigd in geval de afnemer, bedoeld in het voorgaande lid, surséance van betaling is verleend, diens faillissement is uitgesproken of wettelijke schuldsanering op hem als natuurlijk persoon van toepassing is verklaard om de overeenkomst zonder ingebrekestelling of gerechtelijke tussenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden. Zekerheidstelling bij zakelijke afnemers 9 Bij een overeenkomst met een zakelijke afnemer is de ondernemer gerechtigd alvorens te leveren of met de levering of nakoming van de overeenkomst voort te gaan, voldoende zekerheid voor het nakomen van de betalingsverplichtingen van de afnemer te vorderen. Schadevergoeding bij zakelijke afnemers 10 De ondernemer is bij de uitvoering van een overeenkomst met een zakelijke afnemer nimmer tot enige andere schadevergoeding gehouden dan in deze voorwaarden uitdrukkelijk is neergelegd, met name niet tot het vergoeden van andere directe of indirecte schade, waaronder begrepen schade van derden, winstderving en dergelijke. Voorrijkosten 11 De ondernemer is gerechtigd voorrijkosten in rekening te brengen, mits dit bij het sluiten van de overeenkomst is afgesproken. Op afstand gesloten overeenkomst 12 Bij een op afstand gesloten overeenkomst is artikel 7:46d van het BW van toepassing. ARTIKEL 6 - De levertijd 1 Onder levertijd wordt verstaan de in de overeenkomst bepaalde termijn, waarbinnen de prestatie moet zijn verricht. De levertijd is vast tenzij een vermoedelijke levertijd is overeengekomen. 2 Bij overschrijding van de vermoedelijke levertijd wordt de ondernemer een nadere termijn gegund om alsnog te leveren. Deze nadere termijn is gelijk aan de oorspronkelijke vermoedelijke levertijd met een maximum van een maand. Indien de ondernemer alsnog binnen deze nadere termijn levert, zal een eventuele prijsverhoging binnen deze termijn niet worden doorberekend. 3 Bij overschrijding van deze nadere termijn dan wel van de vast overeengekomen levertijd heeft de afnemer het recht de overeenkomst zonder ingebrekestelling of rechterlijke tussenkomst te ontbinden en/of schadevergoeding te verlangen. 4 Bij overschrijding van de vermoedelijke dan wel vast overeengekomen levertijd is de ondernemer bij een overeenkomst met een zakelijke afnemer niet aansprakelijk voor gevolgschade, hoe ook genaamd. 5 Bij een overeenkomst met een consument is de ondernemer gehouden die schade te vergoeden die in een zodanig verband met de overschrijding staat, dat zij haar mede gezien de aard van de aansprakelijkheid en de aard van de schade kan worden toegerekend. 6 Indien bestelling op afroep, dat wil zeggen de mededeling van de afnemer dat besteld kan worden, wordt overeengekomen, dan geldt vanaf de afroep de bij de overeenkomst afgesproken vaste of vermoedelijke levertijd. Afroep dient te geschieden binnen negen maanden na het sluiten van de overeenkomst, tenzij anders is overeengekomen. Vindt er geen afroep plaats binnen die termijn, dan zal de ondernemer de afnemer schriftelijk of elektronisch rappelleren en een extra termijn van maximaal drie maanden geven om alsnog af te roepen. Na deze termijn wordt de overeenkomst als geannuleerd beschouwd en is artikel 12 van toepassing. 7 Bij een op afstand gesloten overeenkomst is artikel 7:46f van het BW van toepassing in samenhang met lid 2 van artikel 7:46j van het BW. ARTIKEL 7 - Rechten en plichten van de ondernemer 1 De ondernemer levert de overeengekomen zaken goed en deugdelijk en naar de bepalingen van de overeenkomst. De door hem te verrichten werkzaamheden voert de ondernemer goed, deugdelijk en naar de bepalingen van de overeenkomst uit. 2 De ondernemer neemt bij de levering van zaken en bij uitvoering van werkzaamheden de daarop van toepassing zijnde wettelijke voorschriften in acht, zoals deze van kracht zijn of zullen zijn ten tijde van de levering/ uitvoering. 3 De ondernemer is verplicht de afnemer er tijdig voor het sluiten van de overeenkomst op te wijzen dat de afnemer verplicht is ervoor te zorgen dat de plaats waar de werkzaamheden moeten worden verricht geschikt is om deze te verrichten, zoals: de plaats waar de op-/aflevering moet geschieden deugdelijk kan worden afgesloten; er voldaan is aan de bouwkundige en/of installatievoorschriften; er elektriciteit, verwarming, water en voldoende ventilatie aanwezig is. Indien de ondernemer niet aan zijn hier genoemde plicht voldoet, dient hij de daardoor door de consument geleden directe schade en kosten te vergoeden. De door hemzelf geleden directe schade en kosten komen alsdan voor zijn eigen rekening. 4 De ondernemer wijst de afnemer voorts op: onjuistheid in de opdracht of opgedragen werkzaamheden, waaronder het werken op een ondeugdelijke ondergrond; gebreken en ongeschiktheid van zaken, waaronder materialen of hulpmiddelen, die door de consument ter beschikking zijn gesteld; een en ander voor zover de ondernemer deze kent of redelijkerwijs behoort te kennen. Voldoet de ondernemer niet aan deze informatieplicht, dan is hij aansprakelijk voor de schade, tenzij hem deze niet is toe te rekenen. 5 De ondernemer verstrekt over de noodzaak van het gebruik van bijzondere hulpmiddelen zoals een lift of een kraan, indien hij is geïnformeerd door de afnemer, de informatie die van hem voor zover zijn deskundigheid strekt mag worden verwacht. Partijen spreken af voor wiens rekening en risico het gebruik van de bijzondere hulpmiddelen komt. 6 De ondernemer verplicht zich na aanvang het werk regelmatig voort te zetten. 7 De ondernemer draagt er zorg voor dat het werk wordt verricht door ter zake deskundige personen. 8 De ondernemer heeft in beginsel het recht op termijnverlenging indien de uitvoering van het werk wordt vertraagd ten gevolge van omstandigheden die voor risico van de afnemer komen. ARTIKEL 8 - Rechten en plichten van de afnemer 1 De afnemer stelt de ondernemer in de gelegenheid de zaken af te leveren dan wel het werk te verrichten. 2 De afnemer zorgt ervoor dat de ondernemer tijdig kan beschikken over de voor het werk benodigde goedkeuringen (vergunningen e.d.) en de voor het werk te verschaffen gegevens zoals de ligging van de leidingen. 3 De afnemer is verplicht ervoor te zorgen dat de plaats waar de werkzaamheden moeten worden verricht geschikt is om deze te verrichten, zoals: de plaats waar de op-/aflevering moet geschieden deugdelijk kan worden afgesloten; er voldaan is aan de bouwkundige en/of installatievoorschriften; er elektriciteit, verwarming, water en voldoende ventilatie aanwezig is. Indien de consument niet aan zijn plicht voldoet, dient hij de daardoor door de ondernemer geleden aantoonbare directe schade en redelijke kosten te vergoeden. De door hemzelf geleden directe schade en kosten komen alsdan voor zijn eigen rekening. 4 De afnemer draagt het risico voor schade veroorzaakt door: onjuistheden in de opgedragen werkzaamheden; onjuistheden in de door de afnemer verlangde constructies en werkwijzen; gebreken aan de (on)roerende zaak waaraan het werk wordt verricht, gebreken in materialen of hulpmiddelen die door de afnemer ter beschikking zijn gesteld. Dit doet niet af aan de plicht van de ondernemer om de afnemer te wijzen op lid 4 van artikel 7. 5 De afnemer stelt de ondernemer op de hoogte van bijzondere omstandigheden die bijvoorbeeld het gebruik van een lift of een kraan noodzakelijk maken. Partijen spreken af voor wiens rekening en risico het gebruik van de bijzondere hulpmiddelen komt. Indien de afnemer tekort is geschoten in het uitvoeren van zijn informatieverstrekking zijn de kosten van het gebruik van bijzondere hulpmiddelen voor diens rekening. 6 De afnemer dient er voor te zorgen dat door derden uit te voeren werkzaamheden en/of leveringen die niet tot het werk van de ondernemer behoren, zodanig en zo tijdig worden verricht dat de uitvoering van het werk daarvan geen vertraging ondervindt. Indien niettemin vertraging in de zin van dit lid ontstaat, dient de afnemer de ondernemer daarvan tijdig in kennis te stellen. 7 De afnemer zorgt ervoor dat in de ruimte waar de werkzaamheden plaatsvinden of hebben plaatsgevonden geen andere werkzaamheden worden verricht die schade kunnen veroorzaken. 8 De afnemer zorgt ervoor dat de plaats van aflevering van de zaken goed bereikbaar is, dat voorts, voor zover dat in zijn vermogen ligt, al het mogelijke wordt gedaan om een vlotte op-/aflevering mogelijk te maken en, indien van toepassing, dat de ruimte waar de werkzaamheden worden uitgevoerd tijdig beschikbaar is. 9 Indien de aanvang of de voortgang van het werk wordt vertraagd door 24

17 omstandigheden als bedoeld in de voorgaande leden, dient de afnemer de daarmee voor de ondernemer verbandhoudende schade te vergoeden, indien deze omstandigheden de afnemer kunnen worden toegerekend. 10 De afnemer is verplicht zorg te dragen voor de artikelen, materialen en gereedschappen van de ondernemer die zich ter plaatse van het werk bevinden totdat de koopsom volledig is voldaan, welke zorgplicht hij bij voorkeur via een verzekering concretiseert. 11 De afnemer die tegen het uitdrukkelijke advies van de ondernemer aandringt op het verrichten van bepaalde werkzaamheden is aansprakelijk voor de hierdoor ontstane schade. ARTIKEL 9 - De opslag van zaken 1 Ingeval de overeengekomen zaken na aanbieding tot levering op de afgesproken leverdatum niet worden aanvaard, anders dan wegens gebrekkige levering dan wel omdat de afnemer de zaken niet wil aanvaarden, zal de ondernemer binnen een redelijke termijn een tweede levering doen. De ondernemer is na weigering dan wel na tweede levering gerechtigd opslagkosten en eventuele verdere aantoonbare schade en redelijke kosten aan de afnemer in rekening te brengen. 2 Ingeval ook de tweede levering niet wordt aanvaard, zal de ondernemer: a nakoming van de overeenkomst vorderen, opslagkosten, eventueel verdere aantoonbare schade en redelijke kosten in rekening brengen; b dan wel eerst de zaken 30 dagen onder berekening van opslagkosten voor de afnemer in opslag houden; c indien de te leveren zaken daarna nog niet door de afnemer zijn afgenomen, is de ondernemer gerechtigd de overeenkomst als geannuleerd te beschouwen als bedoeld in artikel 12. Indien de ondernemer de overeenkomst als geannuleerd beschouwt, wordt het annuleringsbedrag verhoogd met het bedrag van de opslagkosten voor de 30 dagen. In geval van weigering, hetzij na eerste, hetzij na tweede levering, heeft de ondernemer de keuze te handelen als voorzien onder a, b of c. 3 Indien de zaken door de afnemer zijn betaald, zal de ondernemer de zaken maximaal drie maanden in opslag houden, waarbij aan de afnemer redelijke interne of externe opslagkosten in rekening worden gebracht, gelet op onder meer de verkoopwaarde van de zaken en de duur van de opslagperiode, tenzij anders overeengekomen. 4 Gaat de afnemer na verloop van drie maanden nog niet over tot afname van de zaken, dan wordt de overeenkomst geacht te zijn geannuleerd als bedoeld in artikel 12, waarbij in redelijkheid gemaakte interne of externe opslagkosten door de ondernemer in rekening mogen worden gebracht. Alvorens de ondernemer hiertoe mag overgaan, dient hij het voornemen hiertoe schriftelijk of elektronisch aan de consument mede te delen. 5 Het risico van brand en beschadiging wordt door de ondernemer in geval van een consumentenkoop voor zijn rekening door verzekering gedekt. ARTIKEL 10 - Het vervoer en de beschadiging bij aflevering 1 In de overeenkomst is, tenzij anders overeengekomen, begrepen het vervoer van de gekochte zaken door de ondernemer, die het risico van beschadiging en verlies draagt. Worden de gekochte zaken door een beroepsvervoerder bezorgd, dan is de ondernemer gehouden te zorgen voor genoegzame verzekering. 2 Indien bij aflevering van zaken beschadigingen worden geconstateerd, dient door de afnemer op het ontvangstbewijs aantekening van de beschadiging te worden gemaakt. Indien bij aflevering geen gelegenheid bestaat om eventuele beschadigingen aan de geleverde zaken te constateren, dient dit door de afnemer op het ontvangstbewijs te worden vermeld. Het verdient sterke aanbeveling uiterlijk waarneembare beschadigingen binnen twee werkdagen na aflevering bij de ondernemer te melden. ARTIKEL 11 - De betaling Koop en verkoop 1 Elke overeenkomst van koop en verkoop, ook indien deze mede omvat aanneming van werk, geschiedt onder de algemene conditie: contante betaling netto bij aflevering. Contante betaling omvat ook bijschrijving van het verschuldigde bedrag op een door de ondernemer aangegeven bankof girorekening op het tijdstip van aflevering of betaling door middel van door banken erkende vormen van elektronisch betalen. 2 De ondernemer die een levering ter uitvoering van een overeenkomst van koop en verkoop in gedeelten uitvoert, is gerechtigd om bij elke deellevering betaling van het geleverde te vorderen. Voor elke deellevering ontvangt de afnemer een deelfactuur. Aanneming van werk 3 Bij een overeenkomst voor uitsluitend aanneming van werk geldt als algemene betalingsconditie: bij het geven van de opdracht 25% resp. 15% van de overeengekomen som afhankelijk van het van toepassing zijnde maximum aanbetalingspercentage als neergelegd in artikel 5. na de aanvoer van de materialen 45% resp. 55% onmiddellijk na de oplevering 20 % en binnen 14 dagen na de oplevering de resterende 10%. De afnemer ontvangt hiervoor steeds een deelfactuur. Anders dan bij een overeenkomst van koop en verkoop kunnen partijen schriftelijk of elektronisch overeenkomen van deze algemene betalingsconditie af te wijken, bijvoorbeeld dat een deel van de betaling geschiedt in termijnen in evenredigheid met de voortgang van het werk. Betaling bij koop en aanneming van werk 4 Betaling van een factuur of deelfactuur dient plaats te vinden uiterlijk 14 dagen na ontvangst dan wel 21 dagen na factuurdatum, tenzij anders overeengekomen. Niet-tijdige betaling bij koop en aanneming van werk 5 Indien de afnemer niet tijdig betaalt, wordt hij wettelijk geacht zonder verdere ingebrekestelling in verzuim te verkeren. Niettemin zendt de ondernemer na het verstrijken van de factuurdatum een betalingsherinnering waarin hij de consument op zijn verzuim wijst en hem alsnog de gelegenheid geeft binnen veertien dagen na ontvangst van de betalingsherinnering te betalen. 6 De ondernemer is na verloop van de in lid 5 bedoelde termijn bevoegd zonder nadere ingebrekestelling tot invordering over te gaan van het aan hem verschuldigde bedrag. Indien de ondernemer derden voor incasso inschakelt, zijn de daaraan verbonden kosten tot ten hoogste 15% van de openstaande hoofdsom en met een minimum van 35 voor rekening van de afnemer. 7 Als na het verstrijken van de termijn in de betalingsherinnering als genoemd in lid 5 nog steeds niet is betaald, brengt de ondernemer rente in rekening vanaf het verstrijken van de van toepassing zijnde termijn voor de betaling genoemd in lid 4 tot de dag van ontvangst van het verschuldigde. Deze rente is gelijk aan de wettelijke rente. Opschorten betalingsverplichting bij koop en aanneming van werk 8 De afnemer is ingeval van klachten uitsluitend gerechtigd dat deel van de factuur in te houden dat in redelijke verhouding staat tot de inhoud en ernst van de klacht. De in lid 6 genoemde invorderingsmogelijkheid is hierop niet van toepassing. Dit ontheft de afnemer niet van zijn verplichting tot betaling van het resterende deel van de factuur binnen de overeengekomen termijn. 9 Indien bij een overeenkomst voor uitsluitend aanneming van werk betaling in termijnen is overeengekomen en de ondernemer zijn verplichting ter zake van de voortzetting van het werk niet nakomt, heeft de consument de bevoegdheid zijn betaling van de termijn op te schorten. Dit laat de resterende betalingsverplichting van de afnemer op grond van lid 3 van dit artikel onverlet. Betaling bij op afstand gesloten overeenkomst 10 Bij een op afstand gesloten overeenkomst is artikel 7:46g van het BW van toepassing. ARTIKEL 12 - De annulering 1 Bij annulering van de overeenkomst door de afnemer is deze een schadevergoeding verschuldigd van 30% van hetgeen de afnemer bij de uitvoering van de overeenkomst had moeten betalen, tenzij partijen bij het sluiten van de overeenkomst anders zijn overeengekomen. Het percentage als bedoeld in de vorige zin bedraagt 50%, indien de annulering van een overeenkomst door de afnemer geschiedt terwijl de afnemer er al van in kennis is gesteld dat de op- of aflevering of een deel ervan indien het een deellevering betreft kan plaatsvinden. 2 De in het vorige lid genoemde percentages zijn vaststaand, tenzij de ondernemer kan bewijzen dat zijn schade groter is of de afnemer aannemelijk kan maken dat de schade kleiner is. ARTIKEL 13 - Extra kosten, meerwerk en/of minderwerk Kosten die ontstaan doordat de afnemer in gebreke is gebleven de uitvoering of voortgang van het werk mogelijk te maken, worden de afnemer extra in rekening gebracht. Meerwerk en/of minderwerk zal naar billijkheid worden verrekend. Tot meerwerk behoren in het algemeen: alle werkzaamheden en leveranties, die niet in de overeenkomst zijn begrepen en die door de afnemer worden verlangd. Onder minderwerk wordt verstaan: het overeengekomene dat met instemming van beide partijen niet wordt uitgevoerd. Niet te bevloeren vlakken, bijvoorbeeld kolommen en insprongen, worden niet in mindering gebracht. Snijverlies wordt niet geminderd. Op verzoek van de afnemer zullen de restanten bij hem door de ondernemer worden achtergelaten. 25

18 ARTIKEL 14 - Onuitvoerbaarheid overeenkomst door overmacht 1 Indien nakoming van de overeenkomst tijdelijk onmogelijk is door een oorzaak die niet aan een van de partijen kan worden toegerekend, dan is de wederpartij voor die periode van zijn verplichtingen ontheven. 2 Indien nakoming van de overeenkomst voor een van de partijen geheel of gedeeltelijk blijvend onmogelijk is door een oorzaak die hem niet kan worden toegerekend, zullen beide partijen zodanige inspanningen verrichten als de redelijkheid en billijkheid met zich brengen om de overeenkomst alsnog geheel respectievelijk gedeeltelijk uit te voeren. Partijen treden hiertoe in overleg. Komen partijen niet tot overeenstemming dan hebben partijen het recht om de overeenkomst geheel respectievelijk gedeeltelijk te ontbinden tegen vergoeding aan de wederpartij van de in redelijkheid gemaakte kosten. ARTIKEL 15 - Conformiteit en garantie 1 De geleverde zaak moet die eigenschappen bezitten die de afnemer op grond van de overeenkomst bij normaal gebruik mag verwachten (conformiteit). Dit geldt tevens bij bijzonder gebruik voor zover dit door partijen bij het sluiten van de overeenkomst is voorzien. Wordt aan deze verwachtingen niet voldaan, dan heeft de afnemer recht op reparatie respectievelijk vervanging, ontbinding en/of prijsvermindering. 2 De ondernemer verstrekt bovenop zijn wettelijke verplichting genoemd in lid 1 de afnemer garantie op de geleverde zaak, voor zover het betreft gebreken waarvan de ondernemer niet aannemelijk kan maken dat deze het gevolg zijn van niet met de bestemming corresponderend gebruik. Tenzij uitdrukkelijk bij het aanbod naar voren gekomen en schriftelijk of elektronisch anders overeengekomen, wordt de garantie gegeven volgens het volgende systeem: tot één jaar na factuurdatum: de kosten van reparatie resp. vervanging, met inbegrip van de vracht- en voorrijkosten, komen volledig voor rekening van de ondernemer; één jaar en tot twee jaar na factuurdatum: de kosten van reparatie, resp. vervanging, met inbegrip van de vracht- en voorrijkosten, komen voor 2/3 gedeelte voor rekening van de ondernemer; na twee jaar en tot drie jaar na factuurdatum: de kosten van reparatie resp. vervanging, met inbegrip van de vracht- en voorrijkosten, komen voor 1/3 gedeelte voor rekening van de ondernemer. Het recht op vervanging komt de afnemer niet toe voor zover het gebrek redelijkerwijs is te herstellen. Het recht op vergoeding van de vracht- en voorrijkosten wordt na verhuizing buiten Nederland beperkt tot die kosten die de ondernemer kwijt zou zijn geweest als de afnemer was blijven wonen op het adres waarop de zaak is afgeleverd. 3 De verplichting van de ondernemer met betrekking tot conformiteit genoemd in lid 1 en zijn eventuele productgarantie genoemd in lid 2 vallen niet onder de aanbetalingsgarantie genoemd in artikel 17 lid 1. 4 De datum van indiening van de klacht door de afnemer is beslissend voor de toepassing van bovengenoemd systeem. 5 Indien door de fabrikant van de zaken een verdergaande garantie wordt gegeven aan de ondernemer, geldt deze garantie ook voor de afnemer. 6 Garantiebepalingen zijn slechts van kracht bij het met de bestemming corresponderend gebruik van de geleverde zaken of van het uitgevoerde werk. 7 De afnemer is verplicht zich als een goed afnemer te gedragen, waaronder bijvoorbeeld wordt verstaan dat de zaak goed en afdoende wordt onderhouden en oordeelkundig wordt behandeld. 8 Afwijkingen aan het geleverde betreffende kleur, slijtvastheid, structuur en dergelijke, welke uit technisch oogpunt aanvaardbaar zijn volgens geldende, gebruikelijke normen, dan wel handelsgebruik, kunnen het recht op garantie en/of schadevergoeding beperken of uitsluiten. ARTIKEL 16 - Aansprakelijkheid Onverlet zijn aansprakelijkheid op grond van de wet en hetgeen tussen partijen is overeengekomen, is de ondernemer niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van oorzaken die de ondernemer niet kende noch behoorde te kennen, zoals: het ontstaan van krimpnaden en/of haarscheurtjes als gevolg van het geleidelijk verlies aan bouwvocht na nieuwbouw of verbouw; het ontstaan van verkleuringen, krimpnaden en/of haarscheurtjes ontstaan door de directe inwerking van warmtebronnen zoals zon, c.v.- leidingen en haarden; extreme veranderingen in het luchtvochtigheidspercentage c.q. van temperatuur, dan wel een te hoog of te laag luchtvochtigheidspercentage in de betreffende ruimte en omliggende ruimten; een onjuiste samenstelling van de tussen- en/of ondervloer, indien en voor zover deze niet door de ondernemer is aangebracht of een onvoldoende vlakke ondervloer, indien en voor zover deze niet door de ondernemer is aangebracht. De ondernemer meldt voordat met de uitvoering van de werkzaamheden wordt gestart het onvoldoende vlak zijn aan de afnemer; het niet-blijvend droog zijn van de vloer, mits de ondernemer vooraf de vochtigheidsgraad van de vloeren heeft gemeten en het resultaat daarvan geen aanleiding vormde de werkzaamheden niet uit te voeren. ARTIKEL 17 - Aanbetalingsgarantie 1 Deze regeling strekt ten gunste van de consument die met een deelnemer aan SG CBW, de ondernemer, een overeenkomst van koop of verkoop heeft gesloten dan wel een andere overeenkomst op het gebied van de woninginrichting. Onder deze regeling vallen niet overeenkomsten met zakelijke afnemers. De verplichting van de ondernemer met betrekking tot conformiteit, genoemd in lid 1 van artikel 15 en zijn eventuele productgarantie genoemd in lid 2 van dat artikel, vallen niet onder de aanbetalingsgarantie van SG CBW. 2 Deze regeling is van toepassing indien aan alle vier de navolgende voorwaarden is voldaan: a er is een overeenkomst als bedoeld in lid 1; b de consument heeft een aanbetaling verricht; c de ondernemer is surséance van betaling verleend, diens faillissement is uitgesproken of wettelijke schuldsanering is op hem als natuurlijk persoon van toepassing verklaard en d in verband daarmede wordt de in sub a bedoelde overeenkomst niet of niet volledig uitgevoerd noch de aanbetaling terugbetaald binnen drie maanden na het verlenen van de surséance van betaling, wettelijke schuldsanering van toepassing is verklaard of het uitspreken van het faillissement. Voor toepassing van deze regeling is verder vereist dat de consument uiterlijk drie maanden nadat aan de voorwaarden zoals genoemd onder sub a t/m d is voldaan een schriftelijk of elektronisch beroep daarop heeft gedaan bij de SG CBW. De consument dient hierbij in ieder geval te overleggen een kopie van de koopovereenkomst, een bewijs van aanbetaling alsmede een kopie van het bericht van de curator/bewindvoerder dat de overeenkomst niet wordt uitgevoerd en dat de aanbetaling niet wordt gerestitueerd. 3 Ingeval lid 2 van toepassing is, zal de SG CBW uiterlijk binnen twee maanden nadat een beroep op de regeling is gedaan, aan de consument laten weten of deze in aanmerking komt voor de aanbetalingsgarantie. Indien dit het geval is, zal de SG CBW binnen de genoemde termijn van twee maanden aan de consument een lijst met deelnemers, waar een vervangende koop kan worden gesloten ter hand stellen. Binnen zes maanden nadien kan de consument met de ondernemer van zijn keuze uit diens normale collectie en op diens normale leveringsvoorwaarden een of meer overeenkomsten tot levering van woninginrichtingsartikelen of het verlenen van diensten op het gebied van woninginrichting sluiten. In dat geval wordt de door de consument verrichte aanbetaling op de verschuldigde prijs in mindering gebracht, echter tot een maximum van 15% of 25% van de oorspronkelijk verschuldigde prijs of tot een maximum van 15% of 25% van de nieuwe prijs indien de nieuwe prijs lager is dan de oorspronkelijk verschuldigde prijs. Het percentage is het oorspronkelijk overeengekomen aanbetalingspercentage met in achtneming van de maximum aanvangspercentages. Voor alle producten met uitzondering van onderstaande producten geldt een maximum aanbetalingpercentage van 25%. Een maximum aanbetalingpercentage van 15% geldt voor: a keuken/badkamer, dan wel onderdelen daarvan, dan wel sanitaire artikelen en/of in verband met deze producten te verrichten werkzaamheden; b parket, vloerplanken van massief hout, marmoleum, natuurstenen-, grind-, grindtegel-, kurken laminaatvloeren en/of in verband met deze producten te verrichten werkzaamheden. De consument komt niet in aanmerking voor de regeling indien de vervangende koop wordt gesloten zonder toetsing door SG CBW alsook indien de koop wordt gesloten bij een niet op de lijst genoemde deelnemer. De consument overhandigt de brief van de SG CBW waarin wordt medegedeeld dat deze in aanmerking komt voor de aanbetalingsregeling aan de ondernemer waar de vervangende koop is gesloten. 4 De consument is verplicht alle verlangde gegevens aan de SG CBW te doen toekomen en zijn vordering op de oorspronkelijke ondernemer -tot een maximum van het ingevolge lid 3 in mindering te brengen bedragaan de SG CBW over te dragen. ARTIKEL 18 - Klachten Klachten over de uitvoering van de overeenkomst moeten volledig en duidelijk omschreven, bij voorkeur schriftelijk of elektronisch, worden ingediend bij de ondernemer tijdig nadat de afnemer de gebreken heeft ontdekt. Bij consumentenkoop van een roerende zaak is een kennisgeving 26

19 binnen een termijn van twee maanden na de ontdekking van het gebrek in elk geval tijdig. Niet tijdig indienen van de klacht kan tot gevolg hebben dat de afnemer zijn rechten ter zake verliest. ARTIKEL 19 - De geschillenregeling 1 Geschillen tussen consument en ondernemer over de totstandkoming of de uitvoering van overeenkomsten met betrekking tot door deze ondernemer te leveren of geleverde diensten en zaken, kunnen zowel door de consument als door de ondernemer aanhangig worden gemaakt bij de Geschillencommissie Wonen, Bordewijklaan 46, Postbus 90600, 2509 LP Den Haag ( 2 Een geschil wordt door de Geschillencommissie slechts in behandeling genomen indien de consument zijn klacht eerst bij de ondernemer heeft ingediend. 3 Nadat de klacht bij de ondernemer is ingediend, moet het geschil uiterlijk drie maanden na het ontstaan daarvan bij de Geschillencommissie aanhangig worden gemaakt. 4 Wanneer de consument een geschil aanhangig maakt bij de Geschillencommissie is de ondernemer aan deze keuze gebonden. Indien de ondernemer een geschil aanhangig wil maken bij de Geschillencommissie moet hij de consument vragen zich binnen vijf weken uit te spreken of hij daarmee akkoord gaat. De ondernemer dient daarbij aan te kondigen dat hij zich na het verstrijken van de voornoemde termijn vrij zal achten het geschil bij de rechter aanhangig te maken. 5 De Geschillencommissie doet uitspraak met inachtneming van de bepalingen van het voor haar geldende reglement. De beslissingen van de Geschillencommissie geschieden krachtens dat reglement bij wege van bindend advies. Het reglement voorziet daarnaast in oplossing van het geschil door tussenkomst van een bemiddelingsdeskundige. Het reglement wordt desgevraagd toegezonden door de Geschillencommissie Wonen. Voor de behandeling van een geschil is een vergoeding verschuldigd. 6 Uitsluitend de rechter dan wel de hierboven genoemde Geschillencommissie is bevoegd van geschillen kennis te nemen. ARTIKEL 20 - Nakomingsgarantie 1 De SG CBW staat tegenover de consument borg voor de nakoming van een door de Geschillencommissie gewezen bindend advies en een door de bemiddelingsdeskundige vastgelegde schikking, een en ander tenzij de deelnemer het bindend advies binnen twee maanden na dagtekening daarvan ter toetsing aan de rechter heeft voorgelegd en voor zover op de overeenkomst die ten grondslag ligt aan het bindend advies of de schikkingsovereenkomst geen beroep op de aanbetalingsgarantie genoemd in artikel 17 gedaan kan of had kunnen worden. Voor toepassing van deze garantie is vereist dat de consument binnen drie maanden nadat de termijn is verstreken waarbinnen de ondernemer het bindend advies of de schikkingsovereenkomst moest nakomen, een schriftelijk of elektronisch beroep hierop doet bij de SG CBW. 2 De SG CBW verschaft geen nakomingsgarantie indien, voordat het geschil in behandeling is genomen, van een van de volgende situaties sprake is: a de deelnemer is surséance van betaling verleend; b het faillissement van de deelnemer is uitgesproken of wettelijke schuldsanering is op hem als natuurlijk persoon van toepassing verklaard; c de bedrijfsactiviteiten van de deelnemer zijn feitelijk beëindigd. Bepalend voor deze situatie is de datum waarop de bedrijfsbeëindiging in het Handelsregister is ingeschreven, of een eerdere datum waarvan de SG CBW aannemelijk kan maken dat de bedrijfsactiviteiten feitelijk zijn beëindigd. 3 Indien sprake is van een van de in lid 2 onder a t/m c genoemde situaties nadat het geschil in behandeling is genomen, maar voordat het bindend advies is gewezen of de schikking is vastgelegd, wordt nakoming van het bindend advies of de schikkingsovereenkomst gegarandeerd tot een maximum van 2269,- voor keuken, badkamer dan wel sanitaire artikelen en van 1361,- voor alle overige producten, onder de voorwaarde dat de consument de gehele vordering aan de SG CBW overdraagt. Indien verhaal door de SG CBW op de ondernemer redelijkerwijs mogelijk is, zal hetgeen verhaald wordt aan de consument worden uitgekeerd met dien verstande dat dit tezamen met het eerder uitbetaalde bedrag de totale waarde als bedoeld in het bindend advies of de schikkingovereenkomst niet overschrijdt. ARTIKEL 21 - Nederlands recht Alle overeenkomsten waarop deze voorwaarden van toepassing zijn, zijn onderworpen aan Nederlands recht. Copyright CBW, Zeist Adres: Postbus 762, 3700 AT Zeist 27