de Heemrank 28 okt./nov. 2008

Transcriptie

1 de Heemrank 28 jaargang nr.5 okt./nov Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden Secr.: Nel DHondt, Postbus 30, 6580 AA Malden tel.: Tel Red.: Lidy Kneppers, Sangershof 8, 6581 GX Malden Tel Rabo: Mooi Gelderland Prijs voor de Heemtuin Malden Wij hebben de Mooi Gelderland Prijs gewonnen! Deze prijs, bestaande uit een oorkonde, een beeldje en een bedrag van 1000,-, werd ons aangeboden door de Stichting Geldersch Landschap / Geldersche Kasteelen. Tijdens de begunstigervergadering op 18 oktober jl. in Winterswijk werd ons deze prijs feestelijk aangeboden. Ieder jaar wordt een organisatie of een persoon uitgekozen; deze keer hadden 14 gegadigden zich gemeld en de jury heeft onze Heemtuin uitgekozen als het meest passend bij hun doelstellingen. Als dank hebben wij een inventarisatieverslag aangeboden en hebben we een PowerPoint presentatie verzorgd waarin aan de hand van 50 foto s uit ons verslag een beeld werd geschetst van onze tien biotopen. Uw bestuur stelt zich voor, het geld te gebruiken voor vernieuwing van onze informatieborden in de tuin. Tijdens de zomervakantie is het grote bord bij het Heemhuis grondig vernield en ook de kleine bordjes bij de diverse ingangen zijn aan vernieuwing toe. Oktober: Oogstmaand! Eerst de maandprijs van de Gelderse Milieufederatie en nu deze beloning van het Geldersch Landschap / Geldersche Kasteelen. Felicitaties voor iedereen! Het Bestuur. De Heemrank okt. /nov

2 De Gelderse Milieufederatie heeft Heemtuin Malden uitgeroepen tot de Groep van de Maand Oktober!!! Oogstdag 2008 Op 30 augustus was weer onze jaarlijkse Oogstdag. Met zo n kleine 20 man is er weer aardig wat werk verzet. Een aantal mensen heeft zich gestort op het verwijderen van een dode boom in het bos. De omheining bij het ven werd weggehaald, de boekweit werd geoogst, de winterrogge werd bijeen geharkt en tot slot werd de haag bij de filter gesnoeid. Tevens waren de contouren van het nieuwe ven met rood-wit lint afgezet, zodat je een idee kreeg hoe het er uit gaat zien. Heel verrassend; het ven komt zowel links als rechts van het pad naar de kruidentuin. Na gedane arbeid is het goed rusten en iedereen zat lekker in het zonnetje van de koffie en thee te genieten. Op dat moment kregen we bezoek van Arthur Hofstad. Arthur werkt voor de Gelderse Milieufederatie. Deze organisatie zoekt iedere maand een organisatie of actiegroep die zij De Groep van de Maand noemen. Aan deze organisatie wordt in die maand extra aandacht gegeven en ze komen bij de organisatie langs om de leden te leren kennen en daarbij brengen ze ook nog taart mee. Deze maand waren wij het: Heemtuin Malden is Groep van de Maand Oktober. Onder genot van een lekker stukje taart hebben we een tijd lang met Arthur over allerlei aspecten van de Heemtuin gesproken. Tijdens de Oogstdag werden ook weer de opstekers uitgedeeld. opstekers Dit jaar gingen ze naar Piet en Diny van Kempen. Piet is al sinds jaar en dag lid van de bosgroep en is daar ook geruime tijd het aanspreekpunt van geweest. Diny zit al jaren in de Kruidengroep en was ook hier het aanspreekpunt. Piet en Diny gaan nu Nederland verlaten om zich in Spanje te gaan vestigen. Daarmee komt dus een einde aan hun activiteiten in de Heemtuin. Piet en Diny, heel veel succes en geluk in jullie nieuwe omgeving en bedankt voor alle tijd en energie die jullie in de Heemtuin hebben gestoken. Verder kreeg ik, tot mijn grote verbazing, ook een opsteker. Zoals Paul omschreef: wij verlenen aan Annemiek de opsteker voor haar passie voor natuureducatie en haar creativiteit bij het samenstellen van de Heemrank. Ik ben er erg blij mee, zo n blijk van waardering doet een mens goed. De opsteker komt ingelijst in mijn werkkamertje te hangen. Tot zo ver het verslag van de oogstdag. Groet, Annemiek Vissers De Heemrank okt. /nov

3 Een nieuw ven in de Heemtuin Waarom een nieuw ven Eén van de biotopen die de heemtuin herbergt is een ven. Bij de start van de heemtuin in 1978 is een kunstmatig ven aangelegd. Hiermee werd de, in Nederland zeldzame, wereld van het voedselarme water in de heemtuin geïntroduceerd. Dit ven is aangelegd door een keileemlaag aan te brengen en deze te verdichten op een zodanig wijze dat deze ondoorlatend is geworden voor water. Vervolgens is dit ven afgewerkt met een veenpakket. Hierdoor ontstond er een biotoop met een grote meerwaarde voor zowel flora als fauna. Door de jaren heen is de ondoorlatende keileemlaag van het aangelegde ven lek geraakt. Hierdoor is de waterstand van het ven al diverse jaren verlaagd. Met het periodiek bijpompen van water wordt deze verlaging zoveel mogelijk beperkt. Het lukt echter niet om de waterstand continue hoog te houden. Als gevolg hiervan zijn de randen droger geworden en is een deel van het veenpakket geoxideerd, waarbij voedingsstoffen zijn vrijgekomen. Dit heeft er in belangrijke mate toe bijgedragen dat het voedselarme water geleidelijk aan voedselrijker is geworden. Ook het inwaaien van met name blad vanuit de omringende bosrand, heeft hierbij een rol gespeeld. De flora en fauna van het ven heeft zich aan deze geleidelijke verrijking aangepast. Het ven is daarmee nog steeds van grote waarde voor de heemtuin. Het specifieke milieu van voedselarm water met de daarbij behorende planten- en dierensoorten is echter vrijwel volledig verdwenen. Het ven in zijn huidige toestand herbergt hier nog slechts restanten van (zoals zonnedauw en veenpluis) die steeds verder achteruitgaan en uiteindelijk geheel zullen verdwijnen. Doelstelling Al een aantal jaren wordt er gediscussieerd over de toekomst van het ven. Bij een algemene ledenvergadering van enige jaren geleden werd door een meerderheid van de leden aangegeven dat ze het ven graag in de heemtuin willen behouden, inclusief het voedselarme karakter. Omdat met name dat laatste moeilijk is te realiseren, heeft het bestuur gekozen voor een nieuw voedselarm ven. Om enerzijds overlevingskansen en anderzijds nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden te creëren voor de specifieke soorten van het voedselarme water in de heemtuin wil de Vereniging Vrienden van de Heemtuin Malden een nieuw voedselarm ven aanleggen. Gezien de huidige waarde van het verrijkte ven en de minder optimale ligging wordt dit ven elders in de heemtuin gesitueerd. Bij de aanleg wordt gebruik gemaakt van moderne materialen en inzichten om een duurzaam ven te maken dat langdurig voedselarm zal blijven. Inrichtingsvoorstel Het nieuwe ven zal in het voedselarme deel van de heemtuin (aan de rand van het heischrale grasland) worden aangelegd. Op deze locatie is de kans op het inwaaien en inspoelen van voedingsstoffen uit de omgeving klein. Het ven zal worden aangelegd door gebruik te maken van een dikke rubber folie. Op deze folie wordt een dikke laag voedselarm zand aangebracht, dat bij het graafwerk van het ven vrijkomt. Dit zandpakket biedt de voedselarme basis waar de vegetatie behorend bij voedselarme water- en oeverbegroeiingen zich moet gaan ontwikkelen. De vrijkomende toplaag van het deel op de zomerakker zal over de rest van de zomerakker worden uitgespreid. De rest wordt zoveel mogelijk afgevoerd of gebruikt voor het aanvullen van enkele stukken houtwal. Het pad van het heemhuis naar de kruidentuin zal dwars door een ondiep deel van het nieuwe ven over een vlakke, stroeve vlonder gaan lopen. De Heemrank okt. /nov

4 De randen van het ven lopen geleidelijk op waardoor een brede moeras- en draszone ontstaat die geleidelijk overgaat in vochtig grasland. De ontwikkeling van de vegetatie zal worden opgestart door zaden van gewenste soorten in te zaaien. Om bij zeer droge weersomstandigheden het waterpeil hoog te houden wordt er via een ondergrondse leiding een aansluiting gemaakt met de put aan de noordoostrand van de akker. Bijgevoegde schetsen geven een beeld van de geplande locatie en de inrichting. Gerrit-Jan van Prooijen De Heemrank okt. /nov

5 De Nationale Nachtvlindernacht in de Heemtuin. Vrijdagavond 29 augustus was een mooie avond. Prima weer voor de nachtvlinders. Op meer dan 100 locaties verspreid door het hele land, dus ook in de Heemtuin, werd de Nationale Nachtvlinder Nacht gehouden. Een groep enthousiaste kinderen had een aantal bomen ingesmeerd met een mengsel van bier, suiker en stroop. En uiteraard belandde dit plakkerige goedje niet alleen op de bomen Er was ook wat rottend fruit neergelegd en een lamp met laken opgesteld. Alles om zoveel mogelijk nachtvlinders aan te trekken. De vlinderstruik in de moestuin is ook in trek bij de nachtvlinders. Maar toch, de meeste nachtvlinders vliegen pas als het echt donker is. De rondvliegende vlinders werden met netten gevangen, in een potje gestopt, even goed bekeken, op naam gebracht en weer vrij gelaten. Uiteindelijk worden er zo n 10 soorten nachtvlinders, macro s en micro s, op naam gebracht. Vooral dankzij de toevallige aanwezigheid van een deskundige, die onze excursie had uitgekozen! Nachtvlinders met namen als: Vierkantvlekuil, Bruine Snuit uil, Brandnetel mot, Lieveling, Appeltak en Taxusspikkelspanner hebben we in onze Heemtuin gezien. De waarnemingen zijn doorgegeven aan de Vlinderstichting en worden verwerkt met de gegevens van alle andere locaties waar de nachtvlindernacht gehouden werd. Al met al was het een interessante avond met gefladder, geroezemoes en lichtstralen van zaklampen in het donker rond het Heemhuis. Suzanne en Edith Hägele Vogeltrek in de Heemtuin. Dinsdag 7 oktober viel het mij s morgens vroeg al op dat er al veel vogeltrek op gang aan het komen is. Doordat ik eerst nog wat andere dingen te doen had, besloot ik pas om uur een uurtje te gaan tellen. Opvallend waren de grote aantallen vinken die overkwamen en naar ZW vlogen. Uiteindelijk heb ik doorgeteld tot uur. Hieronder een lijst met de waargenomen soorten en aantallen. Vink 2089 Boomleeuwerik 1 Keep 8 Beflijster 1 Putter 2 Koperwiek 25 Kneu 11 Zanglijster 28 Boerenzwaluw 1 Kruisbek 17 Spreeuw 50 Houtduif 18 Veldleeuwerik 83 Holenduif 2 Sperwer 2 Havik 1 Tot slot nog enkele aantallen van de vink die op andere trektelposten in den lande zijn waargenomen: Trektelpost Maldens Vlak exemplaren, De Vulkaan (Den Haag) 60393, Brobbelbies Zuid (tussen Uden en Oss ) en Gebrande Kamp In tegenstelling met de Heemtuin, waar maar 1½ uur is geteld, is er op de andere telposten de hele dag geteld. Wat ook nog leuk is om te vermelden, is dat er die week een ijsvogel over de akker kwam vliegen, richting zuid, en ook nog kort ter plaatse was bij het ven! John Peerenboom. De Heemrank okt. /nov

6 Het egelhuis Op 1 oktober jl. was de introductieles van de vernieuwde herfstspeurtocht voor de bovenbouwleerlingen. De gidsen mochten de speurtocht komen testen en eventueel hun kinderen meenemen. De opkomst was groot en er waren op een gegeven moment even veel gidsen als kinderen. Ook het weer hadden we mee, een heerlijke herfstdag. Na een uur werd de speurtocht gestopt en was er een kleine pauze waarin we de speurtocht hebben geëvalueerd. Vervolgens werd de middag voortgezet met een egelles die voor een deel afkomstig was van de Dierenambulance Nijmegen (DAN). De DAN is de egelopvang voor Nijmegen en omgeving. Met de egel kunnen we een mooie link leggen tussen de herfst en de toekomstige zoogdierenles. Immers de egel heeft ondanks zijn ruim stekels toch nog een hoge aaibaarheidsfactor en hij gaat voor vier á zes maanden in winterslaap. Tijdens zo n lange winterslaap willen de egeltjes niet gestoord worden, want wakker worden kost heel veel energie. De egels hebben daarom een warm en droog egelhuisje nodig. Deze bouwen ze zelf tussen het kreupelhout en met bergen bladeren om zich heen. Maar we kunnen ze natuurlijk ook een beetje helpen en dat is wat wij die middag hebben gedaan. De plankjes hadden we al op maat meegenomen, dus de kinderen konden direct aan de slag met spijkeren. Het enthousiasme was groot en de middag te kort. Daarom heb ik samen met een paar kinderen (Dana & Paula) het egelhuisje op de grote klusdag verder afgemaakt, ingericht en op een veilig, beschut plekje met bladeren ingegraven. Nu is het wachten op de eerste bewoner(s). De kinderen hebben nog wormen gezocht en deze in het huisje neergelegd. Hopelijk heeft een egel eerder het huisje ontdekt dan dat de wormen de uitgang hebben gevonden. Wil je zelf een egelhuis maken of meer weten over de egel dan kan je op internet een heleboel vinden Ik vond het heel leuk om te doen en het was heel leerzaam. Gemma Portman De Heemrank okt. /nov

7 De grote klusdag Op 11 oktober was het dan eindelijk zover. Er stonden voorbereidende werkzaamheden gepland voor het nieuw aan te leggen ven. Wandelaars zullen vermoedelijk zeer verwonderd hebben opgekeken wat daar nu allemaal stond te gebeuren. Op vier plaatsen werden in handkracht diepe sleuven gegraven. Eerst een halve meter diep, maar uiteindelijke steeds dieper tot de sleuven meer dan een meter diep waren. Ook werden de sleuven steeds langer gemaakt. Uiteindelijk verdwenen steeds meer enthousiaste heemtuiners steeds dieper in de grond. Wat waren we aan het doen?? We waren op zoek naar kabels en leidingen. Op de plaats waar het nieuwe ven gemaakt gaat worden liggen gas- water en elektra kabels en leidingen onder de grond. Bij het echte graafwerk moeten we de ligging exact weten om te voorkomen dat schade ontstaat. De exacte ligging kan alleen maar betrouwbaar in beeld gebracht worden door een zogenaamde proefsleuf te graven. Tekeningen en kaarten waar kabels en leidingen op aangegeven staan, zijn vaak niet op de meter nauwkeurig. Dat bleek uiteindelijk in de heemtuin ook zo te zijn. De leidingen lagen namelijk niet meer, zoals verwacht, onder het pad maar inmiddels waren ze een stukje onder de akker beland. Door de jaren heen is er dus met het ploegen iedere keer een klein stukje akker bijgekomen. Na de ligging zorgvuldig gemarkeerd te hebben, is al het graafwerk weer teniet gedaan en ziet alles er weer uit alsof er niets gebeurd is. Frustrerend? Wat mij betreft niet echt. Het hoort nu eenmaal bij een goede voorbereiding. Wel was het even spannend toen het vinden van de eerste kabel wel erg lang op zich liet wachten. Bij dezen wil ik alle noeste werkers hartelijk bedanken voor hun tomeloze inzet. Gerrit-Jan van Prooijen De Heemrank okt. /nov

8 Even kennismaken met Ants Creemers coördinator bos/onderhoudsgroep In juli ben ik Gerda Tigchelaar opgevolgd als coördinator van de bos/onderhoudsgroep. In het najaar van 2004 heb ik me opgegeven voor de cursus groenwerker van de Heemtuin en ben daarna vrijwilliger bij de onderhoudsgroep geworden. Een paar maanden daarvoor was ik naar Malden verhuisd. Ik was op zoek naar iets omdat ik wat in mijn eigen dorp wilde doen (in plaats van alles in Nijmegen) en ook hier mensen wilde leren kennen integreren heet dat geloof ik. Inmiddels had ik de Heemtuin bij het fietsen naar Nijmegen en hardlopen ontdekt. Toen ik de oproep zag voor cursus/vrijwilligers, leek dat me leuk om te doen en ook praktisch omdat ik verwachtte dat ik er ook wel wat van zou opsteken voor mijn eigen tuin ik had hiervoor altijd in bovenhuizen en flats gewoond en dit was de eerste keer dat ik in een huis met een tuin woonde. Het wat zwaardere werk in de Heemtuin ligt me het beste. Voor de samenvoeging van de bosgroep en de onderhoudsgroep was ik al regelmatig bij de bosgroep te vinden en ik ben blij dat ze zijn samengevoegd. De haag en het bos zijn mijn favoriete werkplekken. Hoewel die nu even moeten wachten, want meewerken bij het voorbereiden van het nieuwe ven vind ik helemaal geweldig. De afgelopen jaren heb ik verder meegedaan aan de inventarisatie van de flora daarover heb ik eerder een stukje voor de Heemrank geschreven. Als coördinator hoef ik minder te doen dan Gerda, omdat in het voorjaar is besloten dat of John of Gerrit-Jan op de werkdagen van de bos/onderhoudsgroep aanwezig is. Ik ben vooral contactpersoon voor de leden van de groep en voor het bestuur en beheer. Een nadeel vind ik dat ik niet elke werkzaterdag (de hele ochtend) kan omdat mijn werk zich vaak in het weekend afspeelt. Mijn man, Kees Oostindie, en ik voeren een cateringbedrijf (Kees Oostindie culinaire dienstverlening) en de daaraan verbonden Eetwinkel aan de Rijksweg 131 (waar we ook wonen dus). Misschien heb je wel eens wat van ons gegeten: één keer per jaar sponsoren we de Heemtuin met hapjes, salades of andere gerechten op de Oogstdag of een andere gelegenheid. Verder werk ik twee dagen per week als docent bij de HBO-opleiding pedagogiek van de HAN in Nijmegen en zorg ik een halve dag per week voor neefjes en nichtje in Nijmegen en in Cuijk. Mijn vrije tijd steek ik in tuinieren, klussen in huis en wandelvakanties in de bergen. Van het werken in de Heemtuin heb ik veel voordeel in mijn eigen tuin. Niet alleen omdat ik in de Heemtuin kennis opdoe en technieken en gereedschap (beter) leer gebruiken, maar ook omdat het me een (gratis) tweedehands bladblazer en een emmer compost als starter voor mijn eigen composthoop heeft opgeleverd. Maar ik vind het vooral leuk en gezellig en hoop dat ik het nog lang kan blijven doen. Ik blijf in ieder geval voorlopig nog wel in Malden wonen, want daar hebben we het geweldig goed naar onze zin. Ants Creemers. De Heemrank okt. /nov