LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P166-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 1992

Transcriptie

1 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Gehoorscherpte neemt af met het stijgen der jaren. Dit proces verloopt sneller voor iemand die jarenlang verblijft op plaatsen met een hoog geluidniveau. Zulk gehoorverlies kan onder meer grote invloed hebben op de verstaanbaarheid van spraak. Het behoeft dan ook geen betoog dat gehoorverlies door lawaai moet worden vermeden. Daartoe bestaan twee mogelijkheden: -beperking van het geluidniveau op de arbeidsplaats beneden de schadegrens van 80 db(a); -het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen. Dit blad biedt informatie over keuze en gebruik van deze middelen, en over de eisen waaraan ze moeten voldoen. Daarnaast behandelt het blad de wettelijke bepalingen ter beperking van schadelijk geluid op de arbeidsplaats. De aanwijzingen in dit blad zijn goeddeels gebaseerd op artikelen van de Arbeidsomstandighedenwet 980. Inleiding 2Geluid en gehoor 2.Geluid 2.2Gehoor 2.3Gevolgen van hoge geluidniveaus 3Schriftelijk plan 4De introductie van gehoorbeschermingsmiddelen 4.Algemeen 4.2Voorlichting aan werknemers 4.3Procedure voor het kiezen van gehoorbeschermingsmiddelen 4.4Organisatorische aspecten 5Overzicht van gehoorbeschermingsmiddelen 5.Algemeen 5.2In de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen 5.3Over de gehoorschelp te dragen gehoorbeschermingsmiddelen 6Voorwaarden waaraan gehoorbeschermingsmiddelen moeten voldoen 6.Algemeen 6.2Bepaling van de geluidverzwakking 6.3In de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen 6.4Informatie te verstrekken door de leverancier 7Geluidverzwakking van gehoorbeschermingsmiddelen 7.Algemeen

2 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN Berekening van de geluidverzwakking in db(a) 7.3Schatting van de geluidverzwakking in db(a) 7.4Globale schatting van de geluidverzwakking in db(a) 8Keuze van het gehoorbeschermingsmiddel 8.Algemeen 8.2Geluidverzwakking 8.3Comfort 8.4Hygiëne 8.5Duurzaamheid 9Praktische aspecten bij het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen 9.Effect van het tijdelijk niet dragen van gehoorbeschermingsmiddelen 9.2Gelijktijdig dragen van oorkappen en een gehoorbeschermingsmiddel in het oor 9.3Gelijktijdig dragen van gehoorbeschermingsmiddelen en een veiligheidshelm 9.4Effecten van het dragen van gehoorbeschermingsmiddelen op de communicatie en het horen van waarschuwingssignalen 0Audiometrisch onderzoek 0.Algemeen 0.2Audiometrie 0.3Het doel van audiometrie 0.4Frequentie van audiometrisch onderzoek 0.5Presentatie van audiometrische gegevens Het is algemeen bekend dat de gehoorscherpte met het stijgen der jaren afneemt. Als iemand jarenlang verblijft op plaatsen met een hoog geluidniveau vermindert de gehoorscherpte sneller dan onder normale omstandigheden het geval zou zijn. Een gering gehoorverlies heeft bij ouderen al een grote invloed op de verstaanbaarheid van spraak Bovendien is een maal ontstane lawaaislechthorendheid definitief. Het voorkomen van gehoorschade door lawaai is dan ook noodzakelijk. WWetenschappelijk is vastgesteld dat geluidniveaus boven 80 db(a) op den duur gehoorschade door lawaai kunnen veroorzaken. In de wettelijke bepalingen die sinds augustus 987 van kracht zijn (Stb 987, 35 en 36) en die tot doel hebben schadelijk geluid op de arbeidsplaats zoveel mogelijk te beperken, is daarom vastgelegd dat geluidniveaus vanaf 80 db(a) schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. De werkgever is verplicht boven deze grens gehoorbeschermingsmiddelen aan zijn werknemers ter beschikking te stellen. Boven 90 db(a) zijn de werknemers verplicht de gehoorbeschermingsmiddelen te dragen. Verder verbiedt de wetgeving de overschrijding van een equivalent geluidniveau van 85 db(a) op de arbeidsplaats, tenzij dit in

3 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 redelijkheid niet kan worden gevergd. Overigens is de wetgever voornemens deze waarde op termijn te verlagen tot de veilig geachte grens van 80 db(a). Eind 99 ondergingen de uit 987 daterende wettelijke regels op een aantal belangrijke punten aanvulling en wijziging op basis van een desbetreffende richtlijn van de Europese gemeenschappen (Richtlijn van de raad van 2 mei 986 betreffende de bescherming van werknemers tegen de risico's van blootstelling aan lawaai op het werk (86/88/EEG)). Bedoelde aanvullingen en wijzigingen zijn terug te vinden in het Besluit van 5 november 99 tot wijziging van het Veiligheidsbesluit voor fabrieken of werkplaatsen 938, het Landbouwveiligheidsbesluit, hetveiligheidsbesluit Stuwadoorsarbeid, het Veiligheidsbesluit Binnenvaart en het Veiligheidsbesluit restgroepen (Stb. 99, 598), en in de ministeriële Regeling inzake de vaststelling van en de voorlichting over schadelijke geluidsniveaus (Staatscourant 233, vrijdag 29 november 99). WLawaaibestrijding aan de bron geniet de voorkeur; de wetgever laat daarover geen misverstand bestaan. Indien het niet lukt het geluidniveau op de arbeidsplaats met bronmaatregelen voldoende te verlagen, zijn maatregelen nodig die de overdracht van geluid naar de omgeving zoveel mogelijk beperken. Denkbaar is dat dit in redelijkheid teveel gevraagd is of dat de aangebrachte voorzieningen onvoldoende effect hebben. Dan moet de werkgever het aantal aan schadelijk geluid blootgestelde werknemers zoveel mogelijk beperken of de blootstellingsduur verminderen. Op die arbeidsplaatsen is het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen onafwendbaar. Als het niet mogelijk blijkt de geluidniveaus in de gehoorgang terug te brengen tot beneden 80 db(a), dan moet de werkgever organisatorische maatregelen treffen zodanig dat de gemiddelde dagdosis onder 80 db(a) blijft. Dit publikatieblad beschrijft aan welke eisen passende gehoorbeschermingsmiddelen moeten voldoen. Tevens biedt het informatie over keuze en gebruik van deze middelen. Verder verschaft het blad inlichtingen over gehoorbeschadiging door lawaai, het opzetten van een voorgeschreven schriftelijk plan en het aanbieden van periodiek audiometrisch onderzoek. Opmerking Aan wet of besluiten ontleende passages zijn in de marge voorzien van de letter W. Passages die niet direct op wet of besluiten stoelen maar wel voorschriften bevatten waarvan de Arbeidsinspectie - bijvoorbeeld via een eis - de naleving kan afdwingen, zijn gemarkeerd met de letter R. Gehoorbescherming biedt geen echte oplossing van het lawaaiprobleem. Hoe lawaai werkelijk valt te bestrijden, is te lezen in het publikatieblad P 66- 'Lawaai op de arbeidsplaats'. Dit publikatieblad

4 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 gaat uitgebreid in op de wettelijke bepalingen en het uitvoeringsbeleid. Het verdient aanbeveling het publikatieblad P 66- éérst te raadplegen, omdat het behalve aan gehoorbeschermers uitvoerig aandacht besteedt aan lawaaibestrijding aan de bron, vermindering van lawaai-overdracht en aan organisatorische maatregelen. Vanzelfsprekend mag dit de werkgever er niet van weerhouden bij geluidniveaus op de arbeidsplaats van 80 db(a) of meer onmiddellijk gehoorbeschermers aan zijn werknemers ter beschikking Geluid onstaat als luchtdeeltjes in trilling worden gebracht. De trillingen planten zich voort door de lucht en zijn onder bepaalde voorwaarden voor de mens waarneembaar. De term lawaai wordt meestal gebruikt voor ongewenst geluid, in het bijzonder als het gaat om hoge geluidniveaus. De sterkte van geluid drukt men uit in decibel, afgekort db. De toonhoogte van geluid hangt af van het aantal trillingen per seconde. Deze zogenaamde frequentie drukt men uit in hertz (afgekort Hz). Het oor is voor hoge tonen (piepen) gevoeliger dan voor lage tonen (brommen). Daarom is de zogenaamde decibel A, afgekort db(a). ingevoerd. Dit is een maat voor de sterkte van het geluid, gecorrigeerd voor de gevoeligheid van het menselijk De gehoorgang vormt samen met de oorschelp het uitwendig oor. Afbeeling geeft een schets van het uitwendig oor, het middelnoor en het binnenoor. Het middenoor is van het uitwendig oor gescheiden door het trommelvlies. In het middenoor bevinden zich de gehoorbeentjes, bestaande uit hamer, aambeeld en stijgbeugel. Het middenoor is met de mond-neusholte verbonden door de buis van Eustachius. Het binnenoor wordt gevormd door een spiraalsgewijs gevormd kanaal (slakkehuis), waarin zich een groot aantal gevoelige cellen bevindt. Deze cellen kunnen via de gehoorzenuw signalen aan de hersenen doorgeven. Geluid dat het oor binnenkomt, bereikt via de gehoorgang het trommelvlies, dat daardoor gaat trillen. De trillingen planten zich via de gehoorbeentjes voort naar de cellen in het slakkehuis. Deze cellen geven een signaal door aan de hersenen, hetgeen uiteindelijk leidt tot de waarneming van van hoge geluidniveaus

5 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Blootstelling aan een hoog geluidniveau kan blijvende schade aan het gehoororgaan veroorzaken. De ernst van deze schade hangt onder meer af van de sterkte van het geluid en de duur van de blootstelling. Gehoorschade is niet bij alle hoorbare frequenties even groot. Veelal is de schade door lawaai het grootst bij frequenties rond 4000 Hz en geringer bij hogere en lagere frequenties. In grafiek is voor geluidniveaus op de arbeidsplaats van 75 tot 00 db(a) ), de gehoorschade bij 4000 Hz uitgezet als functie van de blootstellingsduur. Niet iedereen is even gevoelig voor lawaai. De kans op gehoorschade bij blootstelling aan een bepaald geluidniveau verschilt daarom per persoon. Om die reden geeft de grafiek voor elk geluidniveau een zekere spreiding te zien (een 5%- en een 50%- curve). Van mensen die bijvoorbeeld gedurende 25 jaar zijn blootgesteld aan een geluidniveau van 95 db(a) heeft 50% een gehoorschade door lawaai van ten minste 23dB en 5% van ten minste 35 db. In het bijzonder bij geluidniveaus vanaf 90 db(a) is de spreiding groot. Niet alleen lawaai heeft invloed op de gehoorscherpte, ook ouderdom veroorzaakt vermindering van het hoorvermogen. Mogelijke andere oorzaken van gehoorverlies zijn middenoorontstekingen, sommige infectieziekten, bepaalde medicamenten en schedelletsel. Alle vormen van gehoorverlies (uitgedrukt in db) moeten bij elkaar worden opgeteld. Een geringe gehoorschade door lawaai kan samen met het normale gehoorverlies door ouderdom het verstaan van een gesprek nadelig beïnvloeden. Het is dan ook dringend gewenst het gehoor niet bloot te stellen aan schadelijk geluid. Met nadruk wordt nog opgemert dat lawaai op de arbeidsplaats niet alleen gehoorschade kan veroorzaken, maar ook andere negatieve effecten kan hebben, zoals: - hinder, - slechte herkenning van signalen; - verminderde verstaanbaarheid van een gesprek ) Als het geluidniveau op de arbeidsplaats niet constant is, moet worden uitgegaan van het equivalent 'gemiddeld' geluidniveau per 8- urige werkdag.

6 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Afbeelding Het menselijk oor

7 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Grafiek Gehoorverlies bij 4000 Hz als functie van de blootstellingsduur, voor geluidniveau's op de arbeidsplaats van 75 tot 00 db(a)

8 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 WHet voorgeschreven schriftelijke plan bevat ten minste een uitwerking van de volgende elementen: abeoordeling en zonodig meting van het geluidniveau op de arbeidsplaats met als doel dié arbeidsplaatsen te bepalen waar werknemers aan een schadelijk geluidniveau kunnen blootstaan. Zowel beoordeling als eventuele meting dienen op kundige wijze te geschieden. RbPrioriteiten en zo nodig een fasering van de oplossing van het lawaaivraagstuk. Wcdoeltreffende voorzieningen zodanig dat het geluidniveau zo veel mogelijk daalt in ruimten waar werknemers verblijven. Het streven moet erop gericht zijn de grens waarboven geluid een schadelijke werking op het gehoor kan hebben, niet te overschrijden. Is overschrijding redelijkerwijs niet te voorkomen dan moet de werkgever doeltreffende maatregelen nemen om de blootstellingsduur alsmede het aantal werknemers dat aan schadelijk geluid is blootgesteld zo veel mogelijk te beperken. WOp de werkgever rust naast het opstellen van een schriftelijk plan nog een aantal verplichtingen, te weten: abeschikbaarstelling en gebruik van passende gehoorbeschermingsmiddelen. Op grond van wettelijke bepalingen moet de werkgever aan werknemers op arbeidsplaatsen waar het equivalente geluidniveau hoger is dan 80 db(a), gehoorbeschermingsmiddelen ter beschikking stellen die ten minste dempen tot beneden de 80 db(a). Vanaf 90 db(a) is de werknemer verplicht deze middelen te gebruiken. bverplichte afbakening en markering van plaatsen waar het geluidniveau hoger is dan 90 db(a) (de zogenaamde gehoorbeschermingszones). cvoorichting en onderricht over de gevaren en gevolgen van blootstelling aan schadelijk geluid, en over bestaande en voorgenomen maatregelen die deze gevaren verkleinen. Zo is voorlichting op haar plaats over de geluidniveaus in de werkomgeving, het gebruik van geluidwerende voorzieningen, de selectie en het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen, en over de betekenis van gehoorbescherrningszones. doverleg en samenwerking tussen werkgever en werknemer. Het welslagen van een schriftelijk plan hangt voor een belangrijk deel af van het overleg tussen de werknemersvertegenwoordigers en alle overige betrokkenen tijdens de voorbereiding, het opzetten en de uitvoering van het plan. WeGezondheidskundige begeleiding van de werknemers door:

9 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 -het aanbieden van periodiek audiometrisch onderzoek met als doel na te gaan of bij werknemers al dan niet (beginnende) gehoorschade door lawaai ontstaat; -voorlichting en instructie over het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen. fregistratie en rapportage van de gegevens, die zijn verzameld in het kader van het schriftelijk plan. Een goed bijgehouden registratiesysteem waarin alle belangrijke mutaties onmiddellijk worden verwerkt, verschaft op elk gewenst moment inzicht in de actuele situatie. Zo'n systeem biedt zodoende een voortgangsrapport en een permanente beoordeling van het schriftelijk plan. In het registratiesysteem dienen onder meer een plaats te krijgen: -de resultaten van geluidmetingen en geluidberekeningen; -audiometrieresultaten (groepsgegevens); -een beschrijving van technische en organisatorische voorzieningen ter vermindering van de lawaainiveaus (alternatieven, planning, prioriteiten enzovoorts); -binnen de onderneming gemaakte afspraken. Het aspect lawaai verdient voortdurende aandacht, zowel bij het ontwerpen van fabrieken, werkplaatsen, enzovoorts, als bij de aankoop van machines, werktuigen en installaties. De beste resultaten bereikt men door al in het ontwerpstadium van nieuwbouw rekening te houden met de geluidbeheersing. Dit vereist nauwe samenwerking tussen projectleider, architect, constructeurs en leveranciers van machines. Lawaaibeperkende voorzieningen in een later stadium zijn soms niet mogelijk vaak zeer kostbaar en meestal minder effectief. Voor lawaaimetingen, lawaaibestrijding of advies bij aankoop van nieuwe machines kan de ondernemer zonodig een akoestisch adviesbureau inschakelen. Om er zeker van te zijn dat het dragen van gehoorbeschermingsmiddelen aan zijn doel beantwoordt, is een goede introductie onmisbaar. In het algemeen geldt dat een schriftelijk plan de meeste kans van slagen heeft als alle bedrijfsniveaus (directie, afdelingsleiding en werknemers) overtuigd zijn van het nut ervan. In het bijzonder als het gaat om het dragen van persoonlijke gehoorbeschermingsmiddelen is die overtuiging onontbeerlijk. aan werknemers

10 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Voor een succesvolle invoering van gehoorbeschermingsmiddelen dienen de werknemers doordrongen te zijn van de noodzaak deze middelen te dragen. Goede voorlichting over de gevaren van blootstelling aan overmatig lawaai en instructie over het gebruik van de middelen kan weerstanden tegen het dragen voorkomen of beperken. Hierbij kan een bedrijfsgezondheidsdienst, een veiligheidsdienst of een bedrijfsvereniging een belangrijke rol spelen. RTer bevordering van het dragen van persoonlijke gehoorbeschermingsmiddelen dienen de betrokkenen onder meer informatie te krijgen over: -de schadelijke gevolgen van lawaai, niet alleen op het gebied van gehoorschade, maar ook over andere mogelijke gevolgen, zoals hoge bloeddruk maag- en darmstoornissen, moeheid, prikkelbaarheid en oorsuizen; -de mogelijkheid en eventueel de wettelijke verplichting persoonlijke gehoorbeschermingsmiddelen te gebruiken; -de soorten gehoorbeschermingsmiddelen en de karakteristieke eigenschappen ervan; -de factoren die een rol spelen bij de selectie van gehoorbeschermingsmiddelen; -het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen en over de verminderde werking als gevolg van slijtage; -de praktische maatregelen betreffende persoonlijke gehoorbeschermingsmiddelen (bijvoorbeeld waar zijn de middelen verkrijgbaar, op welke wijze moeten de middelen worden onderhouden en hoe dienen ze na het gebruik te worden opgeborgen); -de plaatsen waar schadelijk geluid voorkomt (de zogenaamde gehoorbeschermingszones) of de werkzaamheden die schadelijk lawaai veroorzaken, zodanig dat het gebruik van gehoorbeschermingsmiddelen noodzakelijk is. Denkbaar is dat een werknemer de inzake lawaai gegeven instructies en aanbevelingen niet (meer) involdoende mate opvolgt. Ook kan - ondanks een schriftelijk plan - gehoorschade door lawaai ontstaan. In die gevallen is opnieuw voorlichting op haar plaats. Het is praktisch de periodieke terugkeer van de voorlichting gelijke tred te laten houden met de periodiciteit van het audiometrisch onderzoek. WBij equivalente geluidniveaus van 90 db(a) en hoger is zoals gezegd het dragen van gehoorbeschermingsmiddelen verplicht. Om werknemers en anderen die verplichting in te prenten en om hun te laten weten waar ze gehoorbeschermers moeten dragen, schrijft de wetgever zogenaamde gehoorbeschermingszones voor. Een gehoorbeschermingszone is een afdeling of een deel van een afdeling waar het equivalente geluidniveau hoger is dan 90 db(a); zo'n zone is slechts toegankelijk voor werknemers die er beroepshalve of uit hoofde van hun functie moeten zijn. Zulke zones dienen te zijn afgebakend en gemarkeerd. Bij afbakening valt te denken aan een ononderbroken belijning rondom de zone;

11 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 markering geschiedt met waarschuwingsborden. De voorschriften waaraan waarschuwingsborden moeten voldoen zijn opgenomen in het Besluit veiligheidssignalering op de arbeidsplaats (25 juni 982, Stcrt. 42). RAls het niet praktisch is om borden te plaatsen -bijvoorbeeld in het geval van mobiele lawaaibronnen- zijn er andere passende middelen, zoals het aanbrengen van borden of tekens ('stickers') op werktuigen. voor het kiezen van gehoorbeschermingsmiddelen RNiet elke gehoorbeschermer is geschikt voor elke werknemer op elke arbeidsplaats. Een werknemer moet zelf een keus kunnen maken uit diverse typen gehoorbeschermers die voldoende bescherming bieden. Een weloverwogen keus is doorgaans alleen mogelijk als hij de verschillende typen tijdens het werk kan proberen. Het draagcomfort blijkt bijzonder belangrijk te zijn voor een effectief gebruik. De praktijk leert dat gehoorbeschermers die de dragers als belastend ervaren, in het algemeen ongebruikt blijven. En zelfs de beste gehoorbeschermers zijn dan niet-passend. Nooit mag uit het oog worden verloren dat het gebruik van gehoorbeschermers ter voorkoming van gehoorschade wijst op een ongewenste situatie, een situatie waarvoor de werkgever verantwoordelijk is. De wettelijke verplichting passende gehoorbeschermingsmiddelen te verstrekken, houdt daarom onder meer in dat de gebruikers van deze middelen zo min mogelijk last hebben. RAnders gezegd: op grond van kostenoverwegingen mag de werkgever zijn werknemers geen gehoorbeschermingsmiddelen opdringen die niet passend zijn. Iedereen die in schadelijk geluid moet werken heeft recht op de gehoorbeschermingsmiddelen die hem of haar het best passen. Het verdient aanbeveling de diverse in principe bruikbare soorten en typen beschermingsmiddelen door een klein aantal personen in een bedrijf of afdeling te laten toetsen in de praktijk. Aldus komen eventuele moeilijkheden en onaangenaamheden bij het dragen in specifieke situaties aan het licht. Andere werknemers krijgen vervolgens de keuze uit dié middelen die bleken te voldoen. De criteria die bij de keuze van gehoorbeschermingsmiddelen een rol spelen, komen aan bod in hoofdstuk 8. De individuele werknemer zal meestal moeten wennen aan het dragen van gehoorbeschermingsmiddelen. Aangeraden wordt in het begin een tijdschema aan te houden, bijvoorbeeld zodanig dat de werknemer de eerste dag de beschermingsmiddelen tweemaal een halfuur draagt, de tweede dag tweemaal één uur. de derde dag tweemaal twee uur en de vierde dag de gehele werktijd (indien dit nodig is). Zo nodig kan deze werkwijze ook over langer tijd worden uitgesmeerd.

12 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Indien na een maand consequent dragen nog ernstige moeilijkheden optreden, moet de werknemer op een ander- wellicht geschikter gehoorbeschermingsmiddel overgaan. aspecten Het gebruik van persoonlijke gehoorbeschermingsmiddelen in het kader van een schriftelijk plan vereist een deugdelijke organisatie en coördinatie. Het is verstandig daarvoor één persoon in een bedrijf verantwoordelijk te stellen. Bij hem moeten de werknemers bijvoorbeeld kunnen rapporteren over kapotte of verloren gehoorbeschermingsmiddelen. RDe werkgever moet gehoorbeschermingsmiddelen in voldoende aantal beschikbaar stellen. Hij dient er op toe te zien dat de middelen in goede staat verkeren en dat meermalen te gebruiken middelen zindelijk blijven; dat laatste veronderstelt regelmatige reiniging en een deugdelijke bergplaats. Gehoorbeschermingsmiddelen zijn strikt persoonsgebonden; dat geldt niet alleen voor in de gehoorgang te dragen middelen maar ook vooroorkappen. Het is verder noodzakelijk oorkappen regelmatig te controleren op eventuele defecten. Eenmalig te gebruiken middelen dienen altijd voorradig te zijn. De werkgever moet tenslotte toezicht houden op een juist gebruik van de beschikbaar gestelde gehoorbeschermingsmiddelen. Er zijn vele soorten gehoorbeschermingsmiddelen in de handel, die zijn te verdelen in twee categorieën. De eerste categorie omvat middelen voor de uitwendige gehoorgang. De tweede categorie betreft middelen die de oorschelp bedekken. de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen Gehoorbeschermingsmiddelen die passen in de gehoorgang zijn oordopjes, otoplastieken, wasproppen, glasdonswatten en schuimplastic rolletjes. Ze komen in de volgende paragrafen aan de orde. Als mogelijke voordelen van dit soort gehoorbeschermingsmiddelen kunnen worden genoemd: -ze zijn klein en gemakkelijk mee te nemen; -ze zijn te dragen in combinatie met veiligheidshelmen, (veiligheids)brillen, adem- en gezichtsbescherming, oorbellen en lang haar; -ze geven in een warme omgeving geen extra belasting; -ze zijn eenvoudig te dragen op plaatsen met weinig hoofdruimte;

13 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 -ze bieden bij éénmalig gebruik hygiënische voordelen. Nadelen van in de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen (kunnen) zijn: -ze raken vanwege hun geringe omvang gemakkelijk zoek; -de controle op het dragen ervan is moeilijk door de beperkte zichtbaarheid; -soms kost het indoen ervan (veel) tijd en moeite; -bij onhygiënisch gebruik bestaat de kans op oorinfecties; -de middelen zijn alleen geschikt voor mensen met een gezonde gehoorgang en een gezond middenoor; -er kan irritatie of een onprettig gevoel optreden; -de mogelijkheid van onjuist gebruik, bewust of onbewust. Zoals gezegd, is het op de juiste manier in de gehoorgang brengen van de middelen niet altijd eenvoudig. Door de oorschelp naar achteren en naar boven te trekken, vermindert tijdelijk de kromming van de gehoorgang. Dit vergemakkelijkt het inbrengen van het gehoorbeschermingsmiddel. 5.2.Voorgevormde oordopjes Voorgevormde oordopjes zijn gemaakt van zacht flexibel materiaal, dat de gehoorgang luchtdicht afsluit. De dopjes zijn geschikt voor meermalig gebruik en verkrijgbaar in diverse uitvoeringen (zie foto afbeelding 2). Oordopjes moeten goed passen, omdat daarvan de geluidverzwakking voor een belangrijk deel afhangt. Oordopjes zijn leverbaar in een vorm die een ieder past, alsook in verschillende maten. De juiste maat van het oordopje kan voor het linker- en rechteroor afzonderlijk worden vastgesteld met een oormal (zie foto afbeelding 3). Bij het passen van oordopjes moet de drager zich -ook al zitten ze wellicht comfortabeler- geen te kleine maatoordopjes laten aanmeten. Dit geldt ook voor vervanging van oordopjes. Indien de doorsnee van de gehoorgang tussen twee maten ligt, moet de toekomstige drager voor het gehoordopje met de grootste maat kiezen, temeer daar bij het geregeld dragen van oordopjes de ingang van de gehoorgang zich iets kan verwijden. Die mogelijke verwijding maakt het overigens noodzakelijk om de zoveel tijd te controleren of de oordopjes nog wel passen. Voorgevormde oordopjes kunnen per paar met een smalle hoofdbeugel aan elkaar zijn verbonden. Deze hoofdbeugel duwt de dopies tegen de ingang van de gehoorgang. De voordelen van dit type zijn dat: -één maat vrijwel iedereen past; -de drager ze op hygiënische wijze op- en af kan doen; -ze geschikt zijn op arbeidsplaatsen waar het verliezen van een gehoorbeschermingsmiddel moet worden vermeden;

14 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 -ze geschikt zijn voor mensen die af en toe gedurende korte tijd aan lawaai blootstaan. Een nadeel van deze oordopjes is dat ze niet comfortabel zijn; ze moeten namelijk nogal hard tegen de ingang van de gehoorgang drukken, willen ze effect sorteren Otoplastieken Otoplastieken (zie foto afbeelding 4) zijn doorgaans van transparante kunststof. Per individu wordt van zowel de linkerals de rechtergehoorgang een afdruk gemaakt. Aan de hand hiervan vervaardigt de leverancier een plastiek dat volledig aansluit op de gehoorgang. Zo'n plastiek sluit de gehoorgang af zonder op de wand van de gehoorgang te drukken. Het goed passen hangt sterk af van de vakbekwaamheid van de maker. De plastieken kunnen zijn voorzien van een ventilatiekanaal en een reduceerventiel. Aldus kan de leverancier de gewenste dempingswaarde instellen. Het voordeel daarvan is dat bij gewijzigde werkomstandigheden de dempingswaarde aangepast kan worden aan de dan heersende geluidniveaus. Zodoende is de demping altijd optimaal; dat wil zeggen de oordopjes bieden voldoende bescherming zonder de spraakverstaanbaarheid al te sterk aan te tasten. Verdere voordelen van otoplastieken: -een groot draagcomfort; -onmogelijkheid ze verkeerd in de gehoorgang in te brengen; -zo nodig een hoge dempingswaarde (zie ook hoofdstuk 7); -geschikt voor warme, vochtige omgeving (zoals in zwembaden en slachterijen, en bij ovens); -onopvallend; -mogelijkheden voor draadloze communicatie of muziekontvangst; -eenvoudig schoon te maken en dus hygiënisch in gebruik; -laag gewicht (ongeveer twee gram) en dus gemakkelijk mee te nemen; -individuele aanmeting, hetgeen als psychologisch voordeel heeft dat de werknemer de gehoorbeschermers vlugger accepteert; -in aanschaf weliswaar duur maar door lange levensduur relatief goedkoop. Al deze voordelen en het beperkt aantal nadelen zorgen er voor dat veel mensen de voorkeur geven aan otoplastieken als ze uit de verschillende typen gehoorbeschermers kunnen kiezen Wasproppen Wasproppen worden voor het gebruik tot een kegeltje gekneed. De gebruiker drukt de top van het kegeltje vervolgens krachtig in de gehoorgang, zodat de wasprop de vorm van de gehoorgang aanneemt en zichzelf in positie houdt. In het algemeen zijn wasproppen redelijk comfortabel. Ze verzwakken -indien ze op de

15 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 juiste wijze zijn gemaakt en ingebracht het geluid in dezelfde mate als voorgevormde oordopjes. Nadelig van wasproppen is hun eenmalig gebruik. Verder zijn ze soms moeilijk uit de gehoorgang te verwijderen en mogen ze niet nat worden. Wasproppen worden nog maar weinig gebruikt Glasdonswatten Glasdonswatten zijn verkrijgbaar als voorgevormde proppen die zijn omhuld met een folie (zie foto afbeelding 5). De folie-omhulling voorkomt het achterblijven van glasvezeltjes in de gehoorgang. Glasdonswatten zijn bestemd voor eenmalig gebruik en zijn redelijk comfortabel, omdat men niet het gevoel heeft dat zich een vreemd voorwerp in de gehoorgang bevindt. Losse gehoorwatten zijn nagenoeg niet meer verkrijgbaar. Verbandwatten zijn absoluut ongeschikt als gehoorbeschermingsmiddel Rolletjes van schuimplastic Deze rolletjes zijn gemaakt van geïmpregneerd schuimplastic (zie foto afbeelding 5). Daardoor hebben ze de eigenschap dat ze langzaam uitzetten, na te zijn ineengedrukt. Een in de gehoorgang geplaatst rolletje neemt binnen enkele seconden de vorm van de gehoorgang aan. Rolletjes van schuimplastic zijn een comfortabel middel en geven een aanzienlijke bescherming aan de drager. De rolletjes zijn volgens de fabrikant geschikt voor meermalig gebruik. de gehoorschelp te dragen gehoorbescher mingsmiddelen Over de gehoorschelp te dragen gehoorbeschermingsmiddelen zijn oorkappen en gehoorbeschermingshelmen. Mogelijke voordelen van deze gehoorbeschermingsmiddelen: -ze zijn duidelijk zichtbaar en vervullen zo een voorbeeldfunctie; -middelen van één maat kunnen door bijna iedereen gedragen worden; -ze zijn ook bruikbaar bij geringe oorinfecties, -er zijn mogelijkheden voor communicatie of muziekontvangst; -ze kunnen snel op- en afgezet worden; -ze kunnen grote bescherming bieden. Mogelijke nadelen van over de gehoorschelp te dragen gehoorbeschermningsmiddelen: -ze zijn groot en kunnen dus niet gemakkelijk meegenomen worden; -brillen, lang haar of oorbellen verminderen de bescherming; -in een warme omgeving kunnen ze de hitte belastingverhogen; -ze zijn lastig op plaatsen met weinig hoofdruimte; -ze kunnen soms een drukkend gevoel geven; -voor gebruik met veiligheidshelm zijn speciale oorkappen vereist

16 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 -ze kunnen -bewust of onbewust- verkeerd worden gebruikt of aan vervanging toe zijn zonder dat men dat merkt. 5.3.Oorkappen Oorkappen bestaan uit twee kappen die zijn verbonden door een verstelbare beugel. De kappen zijn voorzien van afdichtringen, die de oorschelp geheel omsluiten en tegen de zijkanten van het hoofd rusten. Er zijn oorkappen met een hoofdbeugel, een nekbeugel of een kinbeugel. Ook zijn er kappen met een universele beugel die zowel over het hoofd, in de nek als rond de kin past (zie foto afbeelding 6). Kappen met een nek- of kinbeugel kunnen bij lichamelijke arbeid gemakkelijk verschuiven; ter voorkoming daarvan zijn hogere aandrukkrachten nodig, die het comfort verminderen. Om verschuivingen tegen te gaan, worden oorkappen ook wel uitgerust met een hoofdband. De verzwakking van het geluid hangt mede af van de kracht waarmee de afdichtringen tegen het hoofd drukken. De beugel mag dan ook niet terwille van het comfort worden verbogen. Verder zijn er oorkappen die op een veiligheidshelm kunnen worden gemonteerd (zie foto afbeelding 7). Soms zijn de veiligheidshelmen leverbaar in combinatie met oorkappen. Ook zijn er oorkappen in de handel met bevestigingselementen die de drager zelf op een helm kan monteren. De opgegeven geluidverzwakking is echter vastgesteld voor een combinatie met een bepaalde veiligheidshelm en kan geringer zijn bij een andere combinatie. Tenslotte zijn veiligheidshelmen in de handel waaraan gehoorbeschermers én een gelaatsscherm zijn bevestigd. De afdichtringen van gehoorkappen bevatten schuimplastic of een gelei-achtige vloeistof. Met vloeistof gevulde afdichtringen vereisen een geringere aandrukkracht dan ringen die zijn gevuld met schuimplastic. Met vloeistof gevulde ringen verdelen de druk op het hoofd bovendien gelijkmatiger, met als gevolg een groter comfort. Voor buitengebruik 's winters verdienen afdichtringen gevuld met schuimplastic echter de voorkeur boven met vloeistof gevulde afdichtringen. Ook kunnen de met vloeistof gevulde afdichtringen lekraken en na verloop van tijd uitdrogen. Afdichtringen geven maximale bescherming, indien ze aansluiten op een glad oppervlak. Daarom is de geluidverzwakking geringer van oorkappen die worden gedragen over lang haar of over het montuur van een bril. (Veiligheids)brillen kunnen de geluidverzwakking met ongeveer 5 db(a) verminderen. De verzwakking kan nog verder afnemen als de brilpoten dik zijn of niet dicht tegen de slapen liggen. Bij de keuze van een gehoorbeschermer moet men hiermee rekening houden. Oorkappen kunnen worden voorzien van katoenen of linnen hoesjes, die zweet absorberen. Deze hoesjes zijn soms wasbaar. De geluidverzwakking van oorkappen met hoesjes is geringer dan die

17 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 zonder hoesjes. Hoesjes in droge toestand verminderen de geluidverzwakking van afdichtingen gevuld met schuimplastic met ongeveer 5 db(a); hoesjes in natte toestand laten minder geluid door. Het gebruik van hoesjes wordt ontraden bij afdichtringen gevuld met vloeistof, omdat die combinatie de geluidverzwakking aanzienlijk vermindert. Ook zijn zelfklevende inlegstukjes van celstof in de handel die zweet absorberen. Een bijkomend voordeel van de celstof is dat de afdichtringen niet meer in direct contact met de huid komen, hetgeen het draagcomfort verbetert. De verzwakking vermindert door de celstof niet noemenswaard. De introductie van gehoorkappen veronderstelt goede en hygiënische opbergmogelijkheden ervan, het liefst op de plaats van gebruik of op de plaats waar men zich voor en na het werk omkleedt. Asymmetrische oorkappen Asymmetrische oorkappen kennen een linker en een rechter kap. Op de kappen moet daarom staan, welke kap voor het rechter- en welke voor het linkeroor is bestemd. Zonodig moet ook zijn aangegeven in welke stand de oorkap moet worden gedragen. Oorkappen met communicatiesysteem In de handel zijn diverse oorkappen met een communicatiesysteem verkrijgbaar. Met behulp van luidsprekertjes in de kappen kan de drager naar de radio luisteren (als bij een hoofdtelefoon) en berichten ontvangen (zie foto afbeelding 8). Het niveau van het radiogeluid in de oorkap mag maximaal 80 db(a) zijn. Actieve gehoorkappen Speciaal voor werkers in impulslawaai is de zogenaamde actieve gehoorkap verkrijgbaar. Deze vangt met een microfoon omgevingsgeluid op en geeft dat via ingebouwde speakers (eventueel versterkt) door. In de gehoorgang komt het geludniveau zodoende niet boven 80 db(a). 'Kleine' gehoorkappen Voor mensen die niet doorlopend aan lawaai zijn blootgesteld, maar in lawaaiige omstandigheden het liefst gehoorkappen dragen, zijn opvouwbare gehoorkappen in de handel. De hoofdbeugel van deze oorkappen is inschuifbaar, zodat de kappen niet meer ruimte innemen dan twee oorschelpen Gehoorbeschermingshelmen De gehoorbeschermingshelmen bedekken een groot deel van het hoofd en zijn daardoor in veel gevallen zeer oncomfortabel. Deze helmen

18 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 geven vrijwel geen bescherming bij vallen en stoten. Het zijn daarom per se geen veiligheidshelmen, tenzij ze als zodanig zijn goedgekeurd en toegestaan. De geluidverzwakking van een gehoorbeschermingshelm is bij frequenties beneden 2000 Hz veelal geringer dan die van een goede oorkap; bij frequenties boven 2000 Hz is de verzwakking gelijk of iets hoger. Gehoorbeschermingshelmen zijn zodoende alleen geschikt voor zeer uitzonderlijke situaties (bijvoorbeeld in vliegtuiglawaai). Aan gehoorbeschermingsmiddelen zijn eisen gesteld waaraan de fabrikant moet voldoen. Hierna komen deze eisen kort aan bod. van de geluidverzwakking ISO-norm 4869 (98) schrijft voor hoe men de geluidverzwakking van gehoorbeschermingsmiddelen bepaalt. Zowel de gemiddelde verzwakking als de standaarddeviatie moet worden gegeven bij tenminste de frequenties 63, 25, 250, 000, 2000, 4000 en 8000 Hz. Zie voor informatie over demping en standaarddeviatie hoofdstuk 7. de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen RIn de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen moeten zo soepel zijn dat ze geen grote plaatselijke druk op de gehoorgang uitoefenen. Oordopjes moeten buigzaam zijn. Om ze op de juiste wijze te kunnen inbrengen en uitnemen, moeten ze zijn voorzien van een lipje. De lengte van een gehoorbeschermingsmiddel mag niet meer zijn dan 35 mm. Het moet geschikt zijn voor gehoorgangen met een diameter van 7 mm tot mm. Dit houdt in dat niet-universele oordopjes in verschillende maten verkrijgbaar moeten zijn; de juiste maat blijkt uit meting met een oormal. Gehoorbeschermingsmiddelen moeten zo zijn vervaardigd (of ter plaatse kunnen worden vervaardigd), dat bij het verwijderen uit de gehoorgang geen delen van het middel achterblijven. Verder moet het materiaal huidirritatie of contacteczeem vrijwel uitsluiten. De vormgeving van voorgevormde oordopjes tenslotte mag de reiniging niet te verstrekken door de leverancier De leverancier behoort bij gehoorbeschermingsmiddelen de volgende schriftelijke informatie te verstrekken:

19 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 -de gemiddelde geluidverzwakking en de standaarddeviatie bij de frequenties 63, 25, 250, 500, 000, 2000, 4000 en 8000 Hz; -type-aanduiding (ook op oorkappen en gehoorbeschermingshelmen); -gebruiksaanwijzing (eenvoudig gesteld) in het Nederlands en eventueel in een andere taal, waarin zonodig ook is opgenomen de reinigingswijze en het reinigingsmiddel; -bij voorgevormde oordopjes: het aantal verkrijgbare maten en de maat van een bepaald oordopje, en eventueel of een opbergdoosje verkrijgbaar is; -bij oorkappen: de uitgevoerde mechanische testen; de aandrukkracht en bij een aandrukkracht van meer dan 2 N eveneens de door de afdichtringen veroorzaakte druk; de massa; het soort beugel; het materiaal in de afdichtringen; -bij oorkappen die aan een veiliugheidshelm kunnen worden bevestigd: het merk veiligheidshelm dat is gebruiklt bij het bepalen van de geluidverzwakking van de oorkappen. Deze schriftelijke informatie moet aanwezig zijn: -bij elke set oorkappen; -bij elk paar gehoorbeschermingsmiddelen voor meermalig gebruik; -in voldoende mate bij gehoorbeschermingsmiddelen voor RGehoorbeschermers moeten het geluid verzwakken tot beneden de voor het gehoororgaan veilige grens van 80 db(a). De benodigde geluidverzwakking van een gehoorbeschermingsmiddel is dus afhankelijk van het heersende geluidniveau op de arbeidsplaats. De geluidverzwakking wordt aangeduid met de gemiddelde verzwakking in db als functie van de frequentie. Voorbeelden hiervan zijn gegeven in de grafieken 2, 3, 4, 5 en 6 voor respectievelijk glasdonswatten, schuimplastic rolletjes, oordopjes, otoplastieken en oorkappen. Deze verzwakkingen zijn bepaald onder laboratorium condities, en worden opgegeven met een zekere spreiding (standaarddeviatie). De gemiddelde verzwakking minus deze spreiding noemt men de aangenomen verzwakking. Omdat de verzwakking van een gehoorbeschermingsmiddel frequentie-afhankelijk is, hangt de verzwakking in db(a) af van de frequentiesamenstelling van het geluid op de van de geluidverzwakking in db(a) Als de frequentiesamenstelling van het geluid op een bepaalde arbeidsplaats bekend is, kan de geluidverzwakking van een gehoorbeschermingsmiddel voor die situatie als volgt worden berekend: abepaal uit het octaafbandspectrum een geluidniveau in db(a)

20 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 bbepaal de aangenomen verzwakking van het middel per octaafband (gemiddelde verzwakking verminderd met standaarddeviatie). Trek deze aangenomen verzwakking bij de verschillende frequenties af van de geluiddrukniveaus in de desbetreffende octaafbanden van het spectrum. Bereken vervolgens uit de verkregen waarden een geluidniveau in db(a). cbereken het verschil tussen het geluidniveau bepaald in stap a en stap b. Dit verschil is de verzwakking van het gehoorbeschermingsmiddel in db(a), voor het lawaai op deze arbeidsplaats. Ad a Bepaling van de db(a)-waarde uit een octaafbandspectrum. Het oor is voor hoge tonen gevoeliger dan voor lage tonen. Daarom is een zogenaamde decibel A -afgekort db(a)- ingevoerd. De db(a) drukt in één getal -gewogen volgens de gevoeligheid van het oor- de sterkte van geluid uit. De db(a)-waarde volgt uit een meting met een instrument voorzien van een zogenaamd A-filter. De db(a)-waarde kan ook worden berekend uit de octaafbandniveaus. Men weegt dan per octaafband (de A-weging) en telt de gewogen niveaus vervolgens logaritmisch op. In formulevorm wordt dit als volgt weergegeven: 8 L A = 0 log 0 L(i)/0 i= waarin: L A = geluidniveau in db(a) L i = A-gewogen geluiddrukniveau per octaafband In tabel a zijn de A-wegingsfactoren per octaafband weergegeven.

21 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Tabel a Wegingsfactor voor de A-weging per octaafband Octaafband i Middenfrequentie van de octaafband Hz A-wegingsfactor db Tabel b Voorbeeld van een db(a)-berekening uit een spectrum Middenfrequentie van de octaafband Geluiddrukniveau van het lawaai de arbeidsplaats per octaafband Wegingsfactor volgens tabel a A-gewogen geluiddrukniveau per octaafband Hz db (A) Geluidniveau volgens formule (in db(a)): 0log ( ) = 06 db (A) Het optellen van de A-gewogen geluiddrukniveaus kan ook gebeuren aan de hand van tabel 2.

22 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Tabel 2 Verschil tussen twee geluiddrukniveaus L en het daarbij behorende getal dat bij het hoogste van de twee niveaus moet worden opgeteld Verschil tussen twee geluiddrukniveaus L db Getal dat bij hoogste van de twee geluiddrukniveaus moet worden opgeteld 3,0 2,6 2,2,8,5,2,0 0,8 0,6 0,5 0,4 Bepaal eerst het verschil L tussen de twee hoogste A-gewogen geluiddrukniveaus en tel het in tabel 2 gevonden getal op bij het hoogste van de twee niveaus. Het aldus berekende niveau wordt vervolgens op dezelfde wijze met het daarna hoogste niveau gecombineerd, enz. Een voorbeeldberekening van de geluidverzwakking van oorkappen geeft tabel 3. Tabel 3 Voorbeeldberekening van de verzwakking van oorkappen (aan de hand van grafiek 6) voor de lawaaisituatie uit tabel b. Middenfrequentie van de octaafband A-gewogen geluiddrukniveau Aangenomen demping A-gewogen niveau onder de oordopjes Hz db(a) db (A)

23 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Uit de A-gewogen geluiddrukniveaus onder de oorkappen is een geluidniveau (in db(a)) te berekenen (met behulp van tabel 2) van afgerond 80 db(a). De gehoorkappen geven in dit geval dus een verzwakking van 26 db(a). Resultaat van de berekening A-gewogen geluiddrukniveau per octaafband : : : :... : : 03 : : : : :... : 04,8 : : : van de geluidverzwakking in db(a) Is de frequentiesamenstelling van het geluid op de arbeidsplaats niet bekend maar wel het geluidniveau in db(a), dan kan men de geluidverzwakking van een gehoorbeschermingsmiddel schatten. Het luistert dan wel nauw of het beschermingsmiddel in een situatie met hoog- en middenfrequent lawaai zal worden gebruikt of in een situatie met laagfrequent lawaai. Veelal is het voldoende nauwkeurig om een schatting te maken en is het niet nodig de verzwakking te berekenen uit een octaafspectrum. Hoog- en middenfrequent lawaai Op ongeveer 85% van de industriële arbeidsplaatsen is sprake van hoog en middenfrequent lawaai. In deze gevallen kan de geluidverzwakking van in de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen - uitgedrukt in db(a) - gelijk worden gesteld aan de gemiddelde waarde van de aangenomen verzwakking bij 250 en 500 Hz. Opmerking De aangenomen verzwakking is de gemiddelde verzwakking van het gehoorbeschermingsmiddel in de desbetreffende octaafband, verminderd met de standaarddeviatie; zie ook 7. en 7.2. Voor oorkappen kan een 4 db(a) hogere waarde worden aangehouden. Zéér hoogfrequent lawaai Bij zeer hoogfrequent lawaai is de demping zowel voor oorkappen als voor in de gehoorgang te dragen middelen ongeveer 7 db(a) hoger dan het gemiddelde van de aangenomen verzwakking bij 250 en 500 Hz. Laagfrequent lawaai

24 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Bij laagfrequent lawaai komt de verzwakking in db(a), van in de gehoorgang te dragen gehoorbeschermingsmiddelen globaal overeen met de gemiddelde waarde van de aangenomen verzwakking bij 250 en 500 Hz. Voor oorkappen moet een 5 db(a) lagere waarde worden schatting van de geluidverzwakking in db(a) De effectieve geluidverzwakking in een arbeidssituatie blijkt vaak slechter dan onder de laboratorium condities waarin de waarden uit de grafieken 2, 3, 4, 5 en 6 zijn bepaald. Teneinde een globale indruk te geven van de effectieve verzwakking van een gehoorbeschermingsmiddel in db(a) in praktijksituaties presenteert tabel 4 enige richtwaarden.

25 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Grafiek 2 Voorbeeld van de gemiddelde geluidsverzwakking en standaarddeviatie in db van glasdonswatten

26 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Grafiek 3 Voorbeeld van de gemiddelde geluidsverzwakking en standaarddeviatie in db van schuimplastic rolletjes

27 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Grafiek 4 Voorbeeld van de gemiddelde geluidsverzwakking en standaarddeviatie in db van oordopjes

28 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Grafiek 5 Voorbeeld van de gemiddelde geluidsverzwakking en standaarddeviatie in db van oorkappen

29 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Grafiek 6 Verzwakkingsverlies dor het tijdelijk niet dragen van gehoorbeschermingsmiddelen

30 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Tabel 4 Effectieve demping van gehoorbeschermingsmiddelen in de arbeidssituatie Gehoorbeschermingsmiddel slecht passende oordoppen slecht passende otoplastieken slecht ingebrachte oorwatten slecht ingebrachte oorrollen slecht gedragen oorkappen goed passende/ingebrachte oordoppen goed passende otoplastieken goed ingebrachte oorwatten goed ingebrachte oorrollen goed gedragen oorkappen Demping tot 5 db(a) tot 0 db(a) tot 5 db(a) tot 0 db(a) tot 0 db(a) 0-5 db(a) 5-25 db(a) 0-20 db(a) 0-25 db(a) 5-30 db(a) Het lawaaiexpositieniveau (voor een toelichting op dit begrip zie het publikatieblad P 66- van de Arbeidsinspectie) bepaalt voor een belangrijk deel de keus van het type gehoorbeschermingsmiddel. Onder alle omstandigheden dient het resulterende lawaaiexpositieniveau van een werknemer beneden 80 db(a) te blijven. Uit tabel 5 blijkt welk type gehoorbeschermer afhankelijk van het lawaaiexpositieniveau het beste voldoet. Tabel 5 Gehoorbeschermingsmiddelen die gebruikt kunnen worden in relatie tot het geluidniveau op de arbeidsplaats Gehoorbeschermingsmiddel Oordoppen otoplastieken oorwatten schuimplastic rolletjes oorkappen Geluidniveau (in db(a)) Verklaring: ++ = geeft voldoende verzwakking; + = geeft voldoende verzwakking, mits zorgvuldig geselecteerd; - = geeft onvoldoende verzwakking.

31 LAWAAI OP DE ARBEIDSPLAATS P66-2 GEHOORBESCHERMINGSMIDDELEN 992 Over het algemeen kan men in een bedrijf niet toe met één type gehoorbeschermingsmiddel; het verdient aanbeveling -afhankelijk van de situatie- verschillende middelen naast elkaar te gebruiken. Het is zaak de voordelen van elk gehoorbeschermingsmiddel zoveel mogelijk te benutten, opdat de potentiële drager gehoorbeschermers accepteert. De keuze hangt ondermeer af van de geluidverzwakking die het gehoorbeschermingsmiddel biedt in relatie tot het lawaai, van het draagcomfort en van de persoonlijke voorkeur van de potentiële gebruiker. Ook de omgevingstemperatuur kan van belang zijn. De koopwijzer 'Gehoorbeschermers' van het NIA, die een veelheid van gehoorbeschermingsmiddelen beschrijft, kan bij het maken van een keus behulpzaam zijn. WDe effectieve demping van het gehoorbeschermingsmiddel moet aangepast zijn aan de equivalente geluidniveaus waaraan de werknemers tijdens hun werkzaamheden blootstaan. Ze dient zo groot te zijn dat de geluidniveaus in de gehoorgang -indien mogelijk- dalen tot beneden 80 db(a). Lukt dat niet, dan moet het geluidniveau ten minste beneden 90 db(a) blijven, in dat geval mag het geluidexpositieniveau een waarde van 80 db(a) niet overschrijden. RDe effectieve demping moet ook weer niet te groot zijn. Te veel demping kan de communicatie nadelig benvloeden en waarschuwingssignalen onhoorbaar maken. Het meest geschikt zijn gehoorbeschermers die het geluidniveau zodanig verminderen dat achter of onder de gehoorbeschermer het equivalente geluidniveau ligt tussen 70 en 80 db(a). RNaast geluidverzwakking van een gehoorbeschermingsmiddel is comfort het belangrijkste keuzecriterium. Wat comfort is, verschilt echter per individu. Teneinde eventuele klachten te voorkomen, dient de werknemer zelf een keus te kunnen maken uit diverse beschermingsmiddelen (zie ook 4.3). Bij oorkappen is de druk van de afdichtringen tegen het hoofd bijvoorbeeld vaak een bron van klachten. Bij in de gehoorgang gedragen middelen is het gevoel dat zich een vreemd voorwerp in de gehoorgang bevindt een reden van onbehagen. Om aan gehoorbeschermingsmiddelen enigszins gewend te raken, is het raadzaam deze in het begin slechts een deel van de werktijd te dragen (zie ook 4.3). Het is echter belangrijk dat de werknemer de