Eerste Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar Nr. 101a Regels met betrekking tot het onderzoek naar ongevallen met burgerluchtvaartuigen (Luchtvaartongevallenwet) VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 18 mei 1992 De vaste Commissie voor Verkeer en Waterstaat 1 heeft op grond van artikel 59 van het Reglement van Orde schriftelijk overleg gevoerd met de Minister. De commissie doet verslag van dit overleg door het publi ceren van de gewisselde stukken. De voorzitter van de vaste Commissie, Baarda De griffier van de vaste Commissie, Dijkstra-Liesveld 1 Samenstelling vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat Baarda (CDA), (voorzitter), Eversdijk (CDA), Pröpper (CDA), Tummers (PvdA), K. Zijlstra (PvdA), Staal (D66), Tiesinga-Autsema (D66), Hilarides (VVD), Talsma (VVD), Pitstra (Groen Links), Barendregt (SGP), Schuurman (RPF), Veling (GPV) F ISSN Sdu Uitgeverii Plantijnstraat._. f -.«-,. _ sgravenhage 1992

2 Aan de Minister van Verkeer en Waterstaat 's-gravenhage, 25 februari 1992 In dit kader wil de Commissie de volgende vraag aan de minister voorleggen: - is de minister bereid een reactie te geven op het gestelde in de brief van de President van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers d.d. 23 januari 1992?' De leden van de fractie van het CDA vroegen een reactie op de volgende vragen: 1.a. Waarom is in de wetsomschrijving niet vermeld dat het wetsvoorstel regels stelt m.b.t. ongevallen en incidenten met burger luchtvaartuigen? b. In de considerans wordt gesteld dat de regels ertoe strekken ongevallen in de toekomst te voorkomen. Ware het hier ook niet juister geweest «en incidenten» te vermelden? 2.a. Deze leden vroegen zich af in hoeverre naar aanleiding van het gestelde in art. 20, lid 1 en art. 27, lid 2 de omschrijving in art. 1, lid i (betrokkene) niet beter kan luiden: «de natuurlijke persoon alsmede zijn nabestaanden of de rechtspersoon te wiens aanzien uit het rapport van vooronderzoek blijkt of een redelijk vermoeden voortvloeit, dat zijn handelen of nalaten de oorzaak of de vermoedelijke oorzaak van het ongeval of van het incident is geweest». b. Indien zulks naar de mening van de regering niet noodzakelijk wordt geacht, meenden deze leden dat achter het woord ongeval de woorden «of van het incident» zouden moeten worden toegevoegd. Immers zal ingevolge de huidige tekst een incidentenonderzoek geen betrokkenen kennen. 3. Wat \s in art. 2, lid 7 de functie van de woorden «de wijze van»? Wekken deze woorden geen verwarring, waar toch de «eedswet» als zodanig niets aan duidelijkheid te wensen overlaat? 4. Ligt het niet in de rede om in art. 2, lid 7 nadere regels te stellen met betrekking tot de beëdiging van de secretaris en plaatsvervangend secretaris? 5. Wat is de reden dat in art. 13, lid 6 niet wordt gesteld dat de daar bedoelde beschikking ook onverwijld aan de (voorzitter van de) Raad moet worden betekend? 6. Is het juist te veronderstellen dat met de eerste zin van art. 35, lid 1 bedoelde «verklaringen van personen» uitsluitend wordt geduid op verklaringen van getuigen? b. Indien met bedoelde tekst moet worden bewerkstelligd dat ook, of zelfs juist, verklaringen van betrokkenen in een rechtsgedrag niet als bewijs mogen worden gebruikt, ware het dan aldus deze leden niet raadzamer in voormelde tekst het woord «getuigenverklaringen» te vervangen door het woord «verklaringen»? 7. Zou het geen aanbeveling verdienen dat een artikel wordt opgenomen, waarin wordt bepaald dat een ieder, die deel uitmaakt van de Raad of van een uit zijn midden samengestelde en namens hem optredende commissie, met inbegrip van de secretaris en plaatsver vangend secretaris van de Raad, verplicht is het geheim te bewaren met betrekking tot gevoelens die in de raadkamer over in behandeling zijnde zaken door de (vice-)voorzitter en de (plaatsvervangende) leden van de Raad zijn geuit? Bij deze vraag zij - wellicht ten overvloede - opgemerkt, 1 Ter inzage gelegd bij het Centraal Infor matiepunt, onder griffienr

3 dat de vorenbedoelde geheimhoudingsplicht naar de mening van de leden van de CDA-fractie niet kan worden gevonden in art Nu in de LOW geen artikel is opgenomen waarin wordt bepaald, dat een betrokkene bevoegd is zich bij de behandeling van een zaak door een raadsman te doen bijstaan, moet het er voor worden gehouden dat een betrokkene die bevoegdheid niet heeft. Deze leden meenden overigens dat dit laatste strookt met de opzet van de LOW: géén beant woording van de schuldvraag, wél bevordering van de vliegveiligheid; krachtens het bepaalde in art. 14, lid 1 rust op een ieder, derhalve ook op een betrokkene, de verplichting om de nodige inlichtingen volledig en naar waarheid te verstrekken; deze inlichtingen en de daarop gebaseerde conclusies mogen ingevolge het bepaalde in art. 35, lid 1, in een rechts geding niet als bewijs worden gebruikt. Indien de wetgever tegen verwachting alsnog mocht beogen een betrokkene de bevoegdheid als bovenbedoeld niet te willen onthouden, dan zal hij zodanige bevoegdheid alsnog in de LOW tot uitdrukking moeten brengen. De voorzitter van de vaste Commissie, J. Baarda Eerste Kamer, vergaderjaar , , nr. 101 a

4 Aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 15 mei 1992 Met belangstelling heb ik kennis genomen van de vragen die zijn voorgelegd door de vaste kamercommissie. Gaarne ga ik tevens in op de uitnodigmg tot een schriftelijk overleg. Uiteraard ben ik bereid in te gaan op de brief van de President van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers van 23 januari Hierbij wil ik echter op diverse punten verwijzen naar de eerdere behan deling betreffende onderwerpen welke reeds eerder uitgebreid aan de orde zijn geweest. Allereerst wil ik de vragen beantwoorden die zijn gesteld door de leden van de CDA-fractie. Naar aanleiding van de vragen moet ik erkennen dat er helaas een drietal omissies in de wetstekst voorkomen. Deze omissies zijn deels te verklaren door de tijdsdruk waaronder een nieuwe tekst tot stand is gekomen naar aanleiding van hetgeen in de mondelinge behan delmg in de Tweede kamer naar voren is gebracht. Ik zal deze omissies op korte termijn via een Leemtewet wegnemen. Het betreft hetgeen is gesteld in de vragen 2b, 5 en 6. Naar aanleiding van het gestelde in vraag 2b dient inderdaad aan het slot van de definitie van betrokkene in artikel 1, sub i «of van een incident» worden toege voegd. Uiteraard dient in geval van een incident ook sprake te kunnen zijn van een betrokkene. Ter verduidelijking wordt opgemerkt dat geen sprake kan zijn van een nabestaande(n) bij een incident aangezien, zodra sprake is van letsel met dodelijke afloop, in dat geval altijd sprake is van een ongeval. Terecht wordt in 5 gevraagd naar de reden waarom in artikel 13, zesde lid, niet wordt gesteld dat de beschikking naar aanleiding van een klaag schrift eveneens aan de Raad wordt betekend. Na onderzoek valt hiervoor geen reden aan te geven. Naar aanleiding van het gestelde in 6 is het inderdaad niet juist te veronderstellen dat met de eerste zin van artikel 35, eerste lid, bedoelde «verklaringen van personen» uitsluitend wordt geduid op verklaringen van getuigen omdat hiermede ook wordt gedoeld op verklaringen van betrokkene of deskundigen. Het is inderdaad duidelijker, gezien het antwoord op vraag 6a, om titel 3 van Hoofdstuk VI aan te passen en daar te spreken over: «bewijs verklaringen in rechtsgedingen» in plaats van «bewijs getuigenverklaringen in rechtsgedingen». Vervolgens wil ik de overige vragen van de leden van de CDA-fractie beantwoorden. In de wetsomschrijving is niet vermeld dat het wetsvoorstel regels stelt met betrekking tot ongevallen en incidenten met burgerluchtvaartuigen omdat het wetsvoorstel niet doelt op alle incidenten. Slechts betreffende de ernstige incidenten, die slechts een klein percentage van het totaal uitmaken, worden in dit wetsvoorstel regels gesteld. In de considerans is opgenomen dat het wenselijk is mede ter uitvoering van internationale verplichtingen een nieuwe regeling vast te stellen met betrekking tot de oorzaken van ongevallen en in voorko mende gevallen incidenten met burgerluchtvaartuigen, teneinde ongevallen in de toekomst te voorkomen en daardoor de vliegveiligheid te bevorderen. Het doel van de nieuwe regeling is het bevorderen van de vliegveiligheid. Gelet hierop is het voorkomen van incidenten niet vermeld. De suggestie van de leden van de CDA-fractie om de definitie van betrokkene uit te breiden, zodat deze zou komen te luiden: «de natuur lijke persoon atsmede zijn nabestaande of de rechtspersoon te wiens aanzien uit het rapport van vooronderzoek blijkt of een redelijk vermoeden voortvloeit, dat zijn handelen of nalaten de oorzaak of de

5 vermoedelijke oorzaak van het ongeval is geweest», kan ik niet overnemen. Door de toevoeging van een redelijk vermoeden wordt de definitie van betrokkene mijns inziens ten onrechte opgerekt. Slechts wanneer blijkt uit het rapport van vooronderzoek dat het handelen of nalaten van een (rechts)persoon heeft bijgedragen tot de oorzaak van een ongeval, dient deze (rechts)persoon aangemerkt te worden als betrokkene. Artikel 2, zevende lid sub a, stelt, dat bij algemene maatregel van bestuur nadere regels worden gesteld omtrent de wijze van beëdiging van de daar genoemde personen. De Eedswet 1971 bepaalt slechts dat ter keuze van betrokkene in plaats van de eed de belofte kan worden afgelegd. De functie van de woorden «de wijze van» in artikel 2, zevende lid sub a, is dat in de algemene maatregel van bestuur ter uitvoering van dit artikel de inhoud van de eed (of belofte) wordt vastgesteld en wordt bepaald ten overstaan van wie de eed (of belofte) afgelegd dient te worden. Het ligt niet in de rede om in artikel 2, zevende lid, nadere regels te stellen met betrekking tot beëdiging van de secretaris en plaatsver vangend secretaris aangezien deze geen lid zijn van de Raad. De leden van de CDA-fractie stellen vervolgens de vraag of het geen aanbeveling verdient dat een artikel wordt opgenomen, waarin wordt bepaald dat een ieder, die deel uitmaakt van de Raad of van een uit zijn midden samengestelde en namens hem optredende commissie, met inbegrip van de secretaris en plaatsvervangend secretaris van de Raad, verplicht is het geheim te bewaren met betrekking tot gevoelens die in de raadkamer over in behandeling zijnde zaken door de (vice-)voorzitter en de (plaatsvervangend)leden van de Raad zijn geuit. Gezien de aard van het onderzoek is het niet noodzakelijk om het geheim der Raadkamer op te nemen. Ik onderschrijf de mening van de leden van de CDA-fractie dat, nu in het ontwerp van de Luchtvaartongevallenwet niet is bepaald dat betrokkene zich bij de behandeling van de zaak door een raadsman kan doen bijstaan, betrokkene deze bevoegdheid niet toekomt. Hier is ook geen noodzaak toe omdat het een onderzoek betreft naar de oorzaken of vermoedelijke oorzaken van luchtvaartongevallen en in voorkomende gevallen incidenten en geen onderzoek naar de beantwoording van de schuldvraag. Vervolgens ga ik in op de brief van de President van de Vereniging voor Nederlandse Verkeersvliegers (nader te noemen VNV). De VNV stelt voor om uit het oogpunt van vertrouwelijkheid van het onderzoek de in Artikel 37 opgenomen zinsnede «behoudens voorzover enig wettelijk voorschrift hem tot bekendmaking verplicht» te verwijderen of te wijzigen in: «behoudens voorzover het belang van de geheim houding daarvan niet opweegt tegen het belang van de opsporing en vervolging van strafbare feiten». Ik kan deze suggesties niet overnemen. Hierbij verwijs ik naar de nota naar aanleiding van het eindverslag van de Tweede Kamer (kamerstuk , , nr. 9) op pagina 7. Zoals reeds eerder bij de behandeling in de Tweede Kamer aangegeven kan naar aanleiding van een ongeval of incident zowel een technisch als een strafrechtelijk onderzoek worden ingesteld. In geval van een vermoeden van een strafbaar feit heeft justitie op grond van het Wetboek van Straf vordering diverse bevoegdheden. Het komt mij niet juist voor indien deze bevoegdheden door de Luchtvaartongevallenwet zouden worden beperkt. De betrokkene is mijns inziens reeds voldoende beschermd door de bepaling van artikel 35, eerste lid. Naar aanleiding van hetgeen wordt opgemerkt omtrent het verschil tussen het wetsontwerp en hetgeen is bepaald in 5.12 van attachment D van Annex 13 bij het verdrag van Chicago betreffende openbaarmaking, verwijst ondergetekende naar hetgeen in de nota naar aanleiding van het verslag van de Eerste Kamer en de memorie van toelichting aan de Eerste Kamer, vergaderjaar , , nr. 101 a

6 Tweede Kamer is gesteld. Betreffende dit onderwerp zal Nederland een «difference filen» bij ICAO. Vervolgens wil ik kort ingaan op hetgeen wordt gesteld omtrent een nadere vertrouwelijkheidsbescherming van gegevens ontleend aan electronische opname-apparatuur. Mijn inziens geeft de VNV een onjuiste weergave van mijn standpunt in deze kwestie. Ik heb namelijk niet gesteld dat met het oog op de bescherming van de privacy in de arbeidssituatie het gebruik van gegevens welke zijn ontleend aan derge lijke in luchtvaartuigen opgestelde apparatuur, aan een nadere regeling dient te zijn onderworpen. Ik heb slechts aangegeven dat «indien het al noodzakelijk zou zijn om met betrekking tot gegevens, ontleend aan elektronische opname-apparatuur, iets te regelen in het kader van de privacybescherming dan zou dit naar ons oordeel niet in de Luchtvaart ongevallenwet maar in het Wetboek van Strafprocesrecht dienen te gebeuren, etc» (Handelingen TK d.d. 23 januari 1991). Voorts wil ik voor deze kwestie verwijzen naar hetgeen is gesteld in de door de VNV aangehaalde brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer (19 854, nr. 18). Zoals reeds herhaaldelijk aangegeven, acht ik het niet opportuun een vertrouwelijkheidswaarborg op te nemen teneinde te voorkomen dat, de in het kader van het luchtvaarttechnisch onderzoek gebruikte gegevens, analyses en conclusies - welke ontleend zijn aan de elektro nische opname-apparatuur - kunnen worden gebruikt als bewijs in een rechtsgeding. Hetgeen de VNV stelt met betrekking tot de rapportage en het onderzoek van incidenten is gedeeltelijk onjuist. Zoals reeds eerde door mij aangegeven, zal niet de Directie Luchtvaartinspectie van de Rijks luchtvaartdienst maar de Raad voor de Luchtvaart beoordelen of het incident al dan niet in aanmerking komt voor een onderzoek in het kader van de Luchtvaartongevallenwet. Alle aan de RLD gemelde incidenten worden hiertoe doorgegeven aan de Raad. Met betrekking tot de voorstellen van de Europese Commissie inzake een classificatie van rapportagestelsels met betrekking tot incidenten kan ondergetekende berichten dat door de Europese commissie in samen spraak met de lidstaten aan een dergelijk Europees systeem wordt gewerkt. Verwachtin is dat binnen afzienbare tijd een Europees systeem middels EG regelgeving zal worden ingevoerd. Met betrekking tot het voorstel voor een meldingsplicht voor incidenten herhaal ik hetgeen hieromtrent is gesteld in de nota naar aanleiding van het eindverslag van de Tweede Kamer nl.: «Omdat de Raad invulling moet geven aan de vraag of er sprake is van een incident (in de zin van de Luchtvaartongevallenwet) is het niet mogelijk op b.v. gezagvoerders een met strafsanctie te handhaven plicht tot melding van een incident op te leggen etc.» Met betrekking tot de laatste alinea van de brief wil ondergetekende opmerken dat tijdens genoemde Accident Investigation Divisional Meeting van ICAO uitvoerig is gediscussieerd over een aantal onder werpen naar aanleiding waarvan voorstellen zijn gedaan. De formali sering van de voorstellen in een wijziging van Annex 13 zal echter nog enige tijd vergen. De Minister van Verkeer en Waterstaat, J. R. H. Maij-Weggen