STICHTING GEOLOGISCHE ACTIVITEITEN

Transcriptie

1 11 Nr Nr.. 9 januari 2006 STICHTING GEOLOGISCHE ACTIVITEITEN

2 In dit nummer 22 In dit nummer...2 Agenda Van de voorzitter...3 Lezing: Langs stenen erfenissen...5 Lezing: Smaragdmijn v. Cleopatra...6 Expeditie Siberië...7 Verslag secretaris (2005)...8 Website GEA West Brabant Calciet in al z n vormen (aankondiging themadag) Personalia Beursagenda Colofon /2 Langs stenen erfenissen Dhr. Weertz 4/3 Smaragdmijn van Cleopatra Dhr. Klarenaar 1/4 Expeditie Siberië Dhr. Henneman 13/5 Tsumeb, Namibië Dhr. Israel 25 t/m 28/5 Excursie 10/6 Fotografi e van mineralen en fossielen Dhr. Hemmes 30/6 Excursie Ankerpoort Geertruidenberg 1/7 De Maas van bron tot monding Dhr. Felix 2/9 Vakantie-ervaringen 23 & 24/9 Excursie 7/10 Sporen door de tijd Dhr. Antheunisse 4/11 Stralende stenen Dhr. de Weerd 9/12 Museumbezoek 6/1/2007 Nieuwjaarsbijeenkomst

3 B 33 Van de voorzitter este leden, hierbij, ter gelegenheid van het nieuwe jaar, weer een "stichtelijk" woordje van de voorzitter. Nu niet schrikken, hoor, dat valt allemaal wel mee. Ik heb hier al vaker opgemerkt dat het niet aan mij was om hier een potje zwaar op de hand gaan zitten zijn, want daarvoor lenen zich de media meer dan ik. Het afgelopen jaar heeft zich in mijn herinneringen al bij zijn voorgangers gevoegd, hoewel er veel passeerde, maar "gelukkig hebben we de foto's nog" en kun je op die manier momenten weer tot leven brengen. Dat geldt zowel prive als Gealogisch. Veel boeiende lezingen, als de projector meewerkte tenminste, waar de agatenlezingen van het echtpaar Heermans voor mij persoonlijk bovenuitstak als toonbeeld van artisticiteit, of: hoe geologische beelden ook adembenemend kunnen zijn. We hadden leuke excursies, zoals de veelbesproken Binnexcursie, gezellige bijeenkomsten, nieuwe leden, etc. Dit is allemaal inmiddels uitgebreid besproken in de overzichten op de nieuwjaarsbijeenkomst en ongetwijfeld zullen uw eigen herinneringen weer een heel ander kleurtje hebben. Het komende jaar zal Gea wat veranderen, landelijk, maar ook in onze kring zal best veel veranderen en we zullen plannen moeten maken om die veranderingen te kunnen realiseren. In maart viert Stichting Gea haar 35-jarig bestaan. Dat is het moment waarop Piet Stemvers zal terugtreden als voorzitter. Vijfendertig jaar heeft hij deze kar enthousiast getrokken en ik kan met stelligheid zeggen, dat niemand hem dat na zal doen. Hij blijft, naar eigen wens, actief ter ondersteuning van de totstandkoming van het Gea-blad als fotograaf. In eigen kring zullen wat verschuivingen plaatsvinden in het bestuur; Wim van de Korput neemt na tien jaar trouwe dienst afscheid als bestuurslid en er komen nieuwe mensen bij, die t.z.t. uitgebreid geïntroduceerd zullen worden. De micromount werkgroep heeft al een nieuw onderkomen gevonden in het Natuurhistorisch Museum in Oudenbosch, maar per april zal ook de werkgroep lapidarie een nieuw honk moet en hebben. Dat is nog niet alles. Binnen de Avans Hogeschool Breda gaat van alles veranderen en wat we al lang zagen aankomen gaat eind dit jaar toch echt gebeuren: de volgende

4 44 nieuwjaarsbijeenkomst zal op een nieuwe locatie plaatsvinden. Per 2007 is er in de Hogeschool geen plaats meer voor ons. Jammer, maar laten we niet vergeten wat een lot uit de loterij we hadden, dankzij de bemoeienissen van onze expenningmeester Martin Janssens, die er ook na het stoppen van zijn werkzaamheden in de Hogeschool voor zorgde dat Gea daar terecht bleef kunnen. We hebben een alternatief op het oog, maar zullen nooit meer kunnen tippen aan de faciliteiten van nu. Ook zouden we het op prijs stellen van u suggesties te ontvangen betreffende nieuwe onderkomens. Zeventig mensen weten meer dan vijf! We merken dit jaar al iets van de veranderingen bij Avans, door het feit dat de koffie er "op de bon" gaat. Dus mogelijk komt het voor dat we zonder zitten. Tja, en dan deze voorzitter Ja hoor, ze blijft voorlopig zitten (nou ja, zitten ) Tenzij er een natuurlijk een enthousiasteling opstaat met zulke innovatieve ideeën, en een die bovendien die kar wel trekken wil, dan stap ik graag opzij! In de tussentijd waarschuw me als ik stoffig word, kom met suggesties, opmerkingen, kritiek (niet over de koffie, want daar kan ik niks aan doen) daar ik kan ik dan iets mee. En liever geen mailtjes of andere ingezonden stukken, maar gewoon tijdens een bijeenkomst. Dan begrijpen we elkaar het best. Tenslotte een Nieuwjaarswens: ik wens iedereen een Grote Geest! Dat klinkt wat raar misschien, maar volgens mij kunnen we dan alle muren en barricades slechten en iets opbouwen waar iedereen baat bij heeft. Poeh! Filosofisch, hoor. Maar in de tussentijd. Blijf lekker stenen zoeken, want niets werkt zo geestverruimend als samen graven en speuren; je vindt altijd iets! Gezondheid en geluk, Terry Elsten

5 55 LANGS STENEN ERFENISSEN Zaterdag 4 februari 2006 Lezing door Jan Weertz Onderwerp: Langs stenen erfenissen E nkele duizenden jaren geleden richtten de oermensen bouwwerken op van enorme stenen. Een voorbeeld hiervan zijn de stenen graven in -voornamelijk- Drenthe die we hunebedden noemen. Nederland is echt er niet het enige land waar men vroeger met zulke enorme stenen gebouwd heeft. Integendeel, we komen het gebruik van die reusachtige stenen in heel Europa en zelfs daarbuiten tegen. T ijdens geologische tochten in zowel ons eigen land als het buitenland worden we dan ook regelmatig met deze overblijfselen uit de prehistorie geconfronteerd. We komen ze tegen in de vorm van st enen grafkamers, steencirkels, menhirs en slijpstenen en als rotspartijen waarop meer dan drie m. hoge menhir (Portugal) graveringen zijn aan gebracht. dolmen of grafkamer (Zuid Engeland) Wat weten we over het bouwen met die enorme stenen? Waarvoor gebruikte men die bouwwerken? Zulke vragen kunnen de aanleiding tot een interessant verhaal vormen. Daar blijft het echter niet bij want de stenen hebben nog een ander verhaal te vertellen. Nadat het hoofdstuk van hun bouw en gebruik was afgesloten, is namelijk een nieuw hoofdstuk begonnen. Dit nieuwe hoofdstuk gaat over de invloed die deze prehistorische monumenten in de afgelopen eeuwen op de mens hebben uitgeoefend. Over deze vaak bizarre, grappige, trieste, lugubere en soms onbegrijpelijke invloeden gaat de dialezing. Geologie komt daarbij regelmatig om de hoek kijken om bepaalde verschijnselen te kunnen verklaren. Jan Weertz

6 Smaragdmijn van Cleopatra 66 Zaterdag 4 maart 2006 Lezing door: Wil Klarenaar Onderwerp: Smaragdmijn van Cleopatra D e inhoud van mijn lezingen nemen vaak een reis door een bepaald gebied als uitgangspunt waarbij ik culturele punten aanstip en in ga op geologische aspecten die in het gebied herkenbaar zijn. Ik combineer dit bovendien vaak met historie wat vooral in Egypte een dankbaar onderwerp kan zijn. Geologie en archeologie gaan daar vaak hand in hand. Ik ben geen mineraloog en geen mineralen verzamelaar maar vaak zijn mineralen en gest eent en heel geschikt om een geologisch aspect beter te begrijpen of te illustreren. Sommige lezingen doen we met zijn tweeën, namelijk samen met een goede vriend en mede-onderzoeker Rob Paulussen. Of we deze lezing met zijn tweeën presenteren is niet nu nog niet zeker. De lezing "de mijnen van Cleopatra" betreft een avontuurlijke tocht door de Oostelijke woestijn van Egypte die we gemaakt hebben in We beginnen in Luxor waar we het Dal der Koningen even links laten liggen om op zoek te gaan naar prehistorische vuursteen artefacten Wadi Sikait die daar vaak niet de aandacht krijgen die ze verdienen. We bezoeken de Sodmein grot, diep in de Oostelijke Woestijn waar onderzoekers van de universiteit van Leuven onderzoek hebben gedaan naar de resten van een prehistorisch kampement. Onderbouwen de vondsten daar de "Out of Africa" theorie? In het indrukwekkende landschap verkennen we Romeinse forten die dienden voor de bescherming van het transport naar Rome van de keizerlijke porfier uit Mons Claudianus. Via historische goudmijnen en prehistorische rotstekeningen bereiken we uiteindelijk Wadi Sikait. Hier vinden we de oude mijngangen waaruit de groene edelsteen werd gedolven ter meerdere eer en glorie van de Egyptische farao's: de smaragdmijnen van Cleopatra. Wil Klarenaar

7 77 Expeditie Siberië Zaterdag 1 april 2006 Lezing door José Hennekam Onderwerp: Expeditie Siberië n de zomer van 1995 organiseerde het Russische bedrijf van Jo- I sé Hennekam Escape JV (Eurasia Stone Corporation And Paleontological Exploration) een internationale expeditie naar Siberië om daar naar fossielen te gaan zoeken. Met helikopters werd naar een gebied gevlogen waarvan het vermoeden bestond dat daar grote ammonieten te vinden waren. Een beeld van de voorbereidingen De lezing is een verslag van deze avontuurlijke tocht, waarbij de toehoorder aan de hand van dia s een beeld krijgt van hoe zo n expeditie in zijn werk gaat, vanaf de voorbereidingen tot en met het uiteindelijke resultaat. Ge ologisch en pale ontologisch bedrijf José Hennekam studeerde geologie en paleontologie in Groningen en Utrecht. Na zijn studie werkte hij een aantal jaren in Emmen bij het Noorder Dierenpark om daar het Biochron te helpen opzetten. Daarna startte hij zijn eigen geologisch, paleontologisch bedrijf, eerst Bis JV in Zwijndrecht en daarna samen met Roy Ma- sin Escape BV en Escape JV. In 2004 stopte hij met werken om zich toe te leggen op het schrijven van boeken, zijn jongensdroom. Cross-over Zijn eerste volwassen jeugdroman, SCHAT genaamd, ligt nu in de winkels. Het is een cross-over, dwz geschikt voor volwassenen maar ook voor kinderen vanaf 12/13 jaar, en is een spannend verhaal over een zoektocht naar (hoe kan het ook anders) fossielen. In juni 2006 komt het vervolg uit, Matador geheten. Voor een breed pu bliek Naar ik me heb laten vertellen is deze lezing ook zeer geschikt is voor mensen die gewoon van een spannend verhaal houden en niets of bijna niets van geologie afweten. José Hennekam Het geldt voor alle lezingen, maar zeker voor deze: introducés toegestaan. Wel vragen we van niet leden

8 88 H Verslag van de secretaris over het jaar 2005 et klinkt als een cliché, maar ook het afgelopen jaar hebben we niet stil gezeten. We kunnen ook nu weer terugblikken op een niet onaanzienlijk aantal activiteiten. museumbezoek aan het Gelders Geologisch Museum te Velp. Er hadden zich el f leden aangemeld voor deze activiteit er hebben echter maar negen leden deelgenomen. De kringmiddagen: Dat waren er in totaal negen, waarvan zeven lezingen door een gastspreker. In de tabel onder aan deze pagina ziet u een overzicht van alle kringmiddagen van het afgelopen jaar in chronologische volgorde met daarbij vermeld het aantal bezoekers. Het totaal aantal bezoekers tijdens de lezingen bedraagt 219. Het totaal van alle deelnemers aan alle activiteiten bedraagt 279. Aan de excursies werd door 49 leden actief deelgenomen. De lezing van Bart de Weerd op 9 april trok met 35 leden de meeste bezoekers. De lezingen zijn als volgt te verdelen: 2 lezingen over geologie algemeen 2 lezingen over paleontologie 3 lezingen over mineralogie Daarnaast was er op 10 december het Excursies: De vertrouwde Hemelvaartexcursie vond het afgelopen jaar plaats van 30 april t/m 8 mei in de Auvergne in Frankrijk. Er deden zes leden mee aan deze excursie, waarvan door de deelnemers achteraf gesteld wordt dat het een leuke geslaagde excursie was ondanks het feit dat het aantal deelnemers niet groot was. Voor een uitgebreid verslag van deze excursie verwijs ik naar de Neolith Nr. 7 van juli 2005 Op 3 juni was er voor de tweede maal op rij een excursie naar de Poorter. Deze excursie vond plaats bij het Mineralenverwerkende bedrij f De Ankerpoort in Geertruidenberg. Aan deze excursie hebben dertien leden deelgenomen. Zij zien terug op een leerrijke en interessante middag. Er staan vijf leden op de reservelijst, dus zal het bestuur ook dit jaar weer een excursie 8/1 De Nieuwjaarsbijeenkomst en jaarvergadering 41 12/2 Lezing: Zand op de korrel Joop van Dijk 16 5/3 Lezing: Veldspaten in al hun facetten. LeoHemmes 19 9/4 Lezing: Mineralen uit de Lengenbachgroeve Bart de Weerd 35 4/6 Lezing: Polen en Barnsteen Paul van Olm 23 2/7 Lezing: Fluorescentie Axel Emmerman 17 10/9 Uitwisselen vakantie-ervaringen 27 1/10 Lezing: De wereld tijdens de Jura Hans Steur 17 5/11 Lezing: Agaten F.&W. Heermans 24 10/12 Museumbezoek 9

9 99 bij de Ankerpoort proberen te regelen. In 2005 werd er in de maand juli een extra excursi e ingelast. Deze werd gehouden in het Binntal te Zwitserland. Het lag voor de hand dat Bart en Janke de leiding op zich zouden nemen. Per slot van rekening kennen zij als geen ander het Binntal. De twintig deelnemers kunnen terugzien op een, in alle opzicht en, zeer geslaagde excursie. Voor dat laatste houden we Bart & Janke geheel verantwoordelijk. De najaarsexcursie was in 2005 gepland voor 24 en 25 september, maar door omstandigheden kon deze op de geplande data geen doorgang vinden en werd deze verplaatst naar 9 oktober. De excursie ging dit keer naar België. De weersomstandigheden waren goed en voor micromount begrippen waren ook de vondsten goed. Er werd gezocht op de storthopen van Sclaigneaux (micromount) en in de groeve te Beez naar de betere handstukken. Bestuur: Bestuursvergaderingen: in principe de woensdag voor de kringmiddag, De vergaderingen vinden nog steeds plaats in de residentie van Cees en Eefke van der Haar. Bij hen worden wij steeds in grote gastvrijheid ontvangen. Cees en Eefke: dank daarvoor. De beurs: Dit jaar hebben wij in Breda twee keer op de beurs gestaan en dat was op 13 maart en 9 oktober in sporthal de Inslag. Voor de bemanning van de stand op 13 maart is, behoudens de bestuursleden, actief door onze leden David en Marianne deelgenomen. De bemanning op 9 oktober was een beetje magerder, maar dat kwam mede door de verschoven excursie. Voorlopig was de beurs van 9 oktober in de Inslag de laatste beurs die daar gehouden werd. De leden: Aan het begin van 2005 telde onze vereniging 68 betalende leden. Op 1 januari van dit jaar telt onze vereniging 70 leden. Er hebben zich de volgende mutaties voorgedaan: In de nacht van 30 november op 1 december 2005 is Theo Horvers op 78 jarige leeftijd plotseling overleden. Theo is vijftien jaar lid geweest van onze vereniging en was vooral bij de werkgroep micromounts zeer actief. Daarnaast heeft Mevr. Arets-Rijpma en Dhr. Olaf Vermeulen per 1 januari 2006 opgezegd. Daar stond tegenover dat wij vijf nieuwe leden konden verwelkomen te weten: Mevr. Anita Broekhuizen en de heren Tadek Nowak, Peter & InekeVergouwen, Rob Bolhuis en Ed & Helma Rypma De gemiddelde leeftijd van onze vereniging is 58,95 jaar. Mevr. Visser- Franken is op 4 januari 87 jaar geworden en is daarmee het oudste lid van onze kring. Het jongste lid is Patrick Heijnen. Hij is op 27 september 21 jaar geworden. Voor het programma van 2006 verwijs ik naar de agenda Deze vindt u op pagina 2 van deze Neolith De secretaris Wim Dumont

10 Website GEA Westbrabant 10 O m GEA Westbrabant ook via het Internet te promoten hebben we sinds enige jaren een eigen website. In april 2004 is hij geheel vernieuwd. Nieuwe aanmeldingen kwamen via de vernieuwde site echter niet binnen en de bezoekersaantallen vielen ook wat tegen. Ingewikkeld internet-adres Omdat hij was geparkeerd op mijn eigen home-page was de site ook alleen te bereiken via een lang en ingewikkeld internet-adres. Daarom hebben we een eigen domeinnaam gehuurd (gea-geologiewestbrabant.nl, vanaf januari 2005). Dit heeft duidelijk een gunstige invloed gehad op het aantal bezoekers, sinds januari 2005 is er een sterke stijging. Het overgrote deel van de bezoekers kwam uit Nederland

11 11 In 2005 waren er in totaal 1955 bezoekers op onze site die gezamenlijk 5093 pagina s bekeken: Het overgrote deel van de bezoekers kwam in 2005 uit Nederland (84,26%) en België (10,13%), wat Bezoekersaantallen 2004 Aantal bezoekers (vanaf apr) 507 Aantal bezochte pagina s Gemiddeld aantal bezochte pagina s/maand 125 Gemiddeld aantal bekeken pagina s / bezoek 2,23 Bezoekersaantallen 2005 Aantal bezoekers Aantal bezochte pagina s Gemiddeld aantal bezochte pagina s/maand 424 Gemiddeld aantal bekeken pagina s / bezoek 2,61

12 12 uiteraard niet verwonderlijk is voor een Nederlandstalige site (zie ook grafiek pag. 12). Via zoekmachine Google In 2005 kwam de helft van de bezoekers op onze site terecht via zoekmachine Google, een kwart via links vanuit allerlei andere sites en een kwart door ons adres direct in te typen of via hun favorieten. Het meest bezocht werd de voorpagina (25,34%) gevolgd door de pagin a s met excursie-verslagen (19,16%) en de pagina met links (10,64%). Ook voor de leden zelf Uiteraard is de site er niet alleen voor promotie van GEA Westbrabant, maar ook voor de leden zelf. Naast het jaarprogramma, actuele informatie over de werkgroepen en excursieverslagen plaats ik ook info-pagina s over geplande excursies. Voor diegenen die de Neolith s niet zelf willen bewaren zijn ze hier terug te vinden. Boeken uit de bibliotheek kunnen ook via een formulier op de site besteld worden. Tenslotte is er nog een pagina met doorverwijzingen ( links ) naar andere interessante internet-sites over geologische onderwerpen. John Bastiaansen

13 13 D CALCIET IN AL ZIJN VORMEN e Nederlandse Geologische Vereniging (NGV) organiseert onder de naam Geologisch Activiteiten Centrum (GAC) een aantal themadagen over geologische onderwerpen in het gebouw va n "TNO-Bouw en Ond ergrond" (Princetonlaan 6) gelegen in het universiteits-centrum De Uithof in Utrecht. Deze themadagen staan open voor iedere belangstellende! De toegang is gratis voor leden van de NGV. Anderen betalen slechts 2,50 Euro. Zaterdag 28 januari 2006 themadag. Open van uur tot uur. Van tot uur geologische markt me t: Tentoonstelling van 'calcieten' uit diverse collecties. De vereniging "Speleo Nederland" presenteert haar activiteiten en toont o.a. de uitrusting voor het onderzoek van grotten en een model van een druipsteengrot. De "Mineralogische Kring Antwerpen" stelt zich uitgebreid voor, stelt Belgische calcieten tentoon en houdt zelfs een verloting. De verschillende deelnemers tonen talrijke boeken en kaarten over "calciet". Determinatiemo gelijkheid van door bezoekers meegebrachte vondsten. Leestafel met boeken en tijdschriften. Lezingenprogramma in het auditorium: uur: "Calciet, een bijzonder mineraal" door dr. Cor Winkler Prins. In deze lezing zal de rol van calciet als gesteentevormend mineraal worden belicht. Verder wordt ingegaan op de verschillende manieren, waarop organismen calciet gebruikt hebben en gebruiken om zich te beschermen tegen de omgeving uur: "Druipsteengrotten" door drs. Herman de Swart. Druipsteen bestaat voor 99% uit calciet. In de ruim geïllustreerde voordracht zal worden ingegaan op het ont st aan van grott en (geospeleologie en karstologie) en de verschillende vormen waarin druipsteen (en andere mineralen) in grotten voorkomen (speleomineralogie) uur: "Belgische calcieten in woord en beeld" door Ludo van Goethem.

14 Calciet is het meest in het oog springend Belgisch mineraal dat gevonden kan worden in de talrijke kalksteengroeven in het Maasbekken in zuidelijk België. De voornaamste vindplaatsen en de grote verscheidenheid aan kristalvormen en vertweelingingen worden in de voordracht rijkelijk geïllustreerd. Bibliotheek. De gecombineerde bibliotheek van TNO en UU/faculteit geowetenschappen is open voor de bezoekers. 14 Per auto: A28, afslag De Uithof. Volg de borden Budapestlaan/ Princetonplein. Bij het gebouw zijn voldoende parkeerplaatsen. Openbaar vervoer: stadsbus lijn 11 en 12 iedere 5 minuten naar de Uithof (reistijd ca. 20 minuten). Uitstappen halte Botanische Tuinen (lijn11) resp. Kruytgebouw (lijn12). Voor nadere informatie en routekaartje zie: Personalia Overleden: Dhr. Theo Horvers op 1/12/05 op 78 jarige leeftijd Leden die recent hebben opgezegd: Mevr. P.M. Arets-Rypma Dhr. O. Vermeulen Nieuwe leden: Ed en Helma Rypma Wij feliciteren: Mevr. Visser-Franken op geworden Dhr. W.W. Heijnen op geworden En natuurlijk alle anderen die in het eerste kwartaal 2006 verjaren. adressen Hebt u een adres, of is uw adres recent gewijzigd en hebt u de wijziging nog nie t doorgege ven aan het se cretariaat, stuur san een e- mail naar: wi mdumont@wanadoo.nl

15 15 B ij het samenstellen van deze Neolith was de beursagenda 2006 nog niet gepubliceerd op De data die ik elders op het internet tegengekomen ben heb ik hier afgedrukt. Zo 5 februari 2006 HENGELO Mineralogica van der Valk Hotel Hengelo Bornestraat BN Hengelo uur Tel.: info@mineralogica.nl Za 4 en Zo 5 maart 2006 RIJSWIJK Internationale Mineralenbeurs Evenementenhal Rijswijk Volmerlaan GD Rijswijk (ZH) uur Tel.: info@evenementenhalrijswijk.nl Zo 11 maart 2006 ZWIJNDRECHT Int. Mineralen- en fossielenbeurs Develsteincollege Develsingel 5 Zwijndrecht uur Beursagenda 2005 Zo 23 april 2006 AMSTERDAM Geologisch Evenement Amsterdam Studenten Sportcentrum De Boelenlaan LR Amsterdam uur R. van Brugge Tel.: Za 6 en Zo 7 mei 2006 ANTWERPEN 31e Beurs en Tentoonstelling van mineralen, fossielen en schelpen Antwerp Expo (Bouwcentrum) Jan van Rijswijcklaan uur Ingericht door de MKA httc:// Za 13 en Zo 14 mei 2006 DEN HAAG 57e Internationale Mineralen Beurs In- Outdoor Centre De Uithof Jaap Edenweg NL Den Haag uur D. Knoester Tel.: beurzen@mineralennlc.nl Hoewel de agenda met de grootste zorg wordt samengesteld neemt de redactie van Neolith geen verantwoording m.b.t. de juistheid van de gegevens. Voordat u een beurs gaat bezoeken raden wij u aan contact op te nemen met de organisatoren. Voor meer beursnieuws kijk op internet: