Vorming (en onderwijs) Van 8 tot 10 Baarn 18 mei 2017 George Lengkeek

Transcriptie

1 Vorming (en onderwijs) Van 8 tot 10 Baarn 18 mei 2017 George Lengkeek

2 Intro Vorming = leren om op grond van je persoonlijke ontwikkeling zó sterk te staan dat je weerbaar bent tegen populisme etc Onderwijs = jonge mensen inwijden in belangrijke aspecten van cultuur en samenleving Jullie zullen het straks moeten doen Jullie zullen onze cultuur en samenleving voortzetten én nieuw leven inblazen niet omdat het moet, maar omdat het kan niet omdat het (niet) kan, maar omdat het moet Daarbij staat er veel op het spel!

3 Drie dimensies van onderwijs Kwalificatie Socialisatie Vorming =weerbaarheid ontwikkelen tegen bedrog, misleiding, indoctrinatie, verleiding, verslaving, =je vermogens behouden én ontwikkelen om nieuw leven in te blazen (op beide manieren) =niet gevormd worden, maar leren om zelf vorm te geven =leren om oorspronkelijk te zijn

4 Vorming is leren om een bepaalde kwaliteit van leven te zoeken en te vinden Floortje: leren om niet geleefd te worden maar zélf te leven Freire: leren om subject van geschiedenis (van ervaren en handelen) te zijn vorming = subject-wording Landmann: leren om niet alleen schepsel maar ook schepper van cultuur te zijn Spinoza: leren leven vanuit actieve passie Aristoteles: leren om niet alleen te overleven maar ook het Goede Leven te beleven (het Goede, het Ware, het Schone) Levinas: zich inzetten voor het goede leven van de Ander!

5 Het gelaat is dat wat zich leent tot moord en dat wat zich verzet tegen moord. "Gij zult niet doden" houdt een heel programma in, nl. Gij zult mij doen leven" (tu me feras vivre).

6 Moord, geweld, raken, gebruiken, objectiveren, negeren, Zien, geraakt worden, compassie, helpen, ondersteunen,... Lichamelijkheid mijn lichamelijkheid en die van de ander overige voorwaarden voor (het goede) leven we zijn afhankelijk van oorsprongen die aan onze oorspronkelijkheid vooraf gaan Je kunt de vorming van een ander niet maken ; je kunt die alleen maar ondersteunen Kun je een geweldloze leraar zijn? Kun je vorming ondersteunen door onderwijs in exacte vakken?

7 Vraag: Wat kan ik als opvoeder bijdragen aan het doen leven van jonge mensen? Voorvraag: Wat is het dat ons doet leven?

8 Zingevend genieten en spelen

9 Huizinga en Levinas Zingevend genieten en spelen geeft voldoening in zichzelf inspireert tot moreel onbekommerde vormgeving De rijkdom van behoeftigheid Vreugde ondergaan zonder erin onder te gaan (c.q. verdriet) Rituelen als spel Wed-strijd als spel Muziek, toneel, poëzie, literatuur, beeldende kunsten Instituties met blijvende spelelementen wetenschap rechtspraak parlementaire democratie

10 Wat ons doet leven is: zingevend genieten en spelen Vorming = door zingevend genieten en spelen ons vormgeverschap ontdekken en ontwikkelen

11 Dol-fijn kopjes geven

12 Zingevende verantwoordelijkheid Zich niet kunnen onttrekken dat is precies het ik singulariserende uitverkiezing De behoeftigheid van mijn rijkdom Lichamelijk ( geraakt tot in het ingewand ) Wat is niet-zingevende verantwoordelijkheid?

13 Wat ons doet leven is: zingevende verantwoordelijkheid Vorming = door zingevende verantwoordelijkheid ons vormgeverschap ontdekken en ontwikkelen

14

15 Pedagogische verantwoordelijkheid Wat kan ik als opvoeder bijdragen aan het doen leven van jonge mensen? Twee antwoorden: Verantwoordelijkheid nemen voor het kunnen leren van zingevend genieten en spelen Verantwoordelijkheid nemen voor het kunnen leren van zingevende verantwoordelijkheid = Pedagogisch Leiderschap = Zingevende verantwoordelijkheid

16 Zingevende dankbaarheid

17 Zingevende dankbaarheid Ellen s dankbaarheid voor heilgymnastiek Dankbaarheid als motief voor leraarschap Paul van Tongeren: in tegenstelling tot verplichte, opgelegde, afhankelijk makende, of retributieve dankbaarheid Zingevende dankbaarheid is: zich verheugen in het ontvangen van zoveel dat mij doet leven dat ik niet aan mijzelf te danken heb en mij motiveert om door te geven wat aan mij geschonken is

18 Wat ons doet leven is: zingevende dankbaarheid Vorming = door zingevende dankbaarheid ons vormgeverschap ontdekken en ontwikkelen

19 Wounda

20 Vorming (en onderwijs) Er zijn op zijn minst drie dimensies van vorming: leren van zingevend genieten en spelen leren van zingevende verantwoordelijkheid leren van zingevende dankbaarheid Kan onderwijs (in exacte vakken) leerlingen stimuleren en ondersteunen bij hun vorming in elk van deze drie dimensies?

21 Materiaal is te vinden op:

22 Excacte wetenschap is zingevend spelen en genieten Raymond Tallis: Het is wonderlijk en inspirerend om te ervaren dat je als mens enerzijds een onnoemelijk klein en vergankelijk deeltje uitmaakt van de kosmos, maar dat je anderzijds wel een deeltje bent waarin de natuur haar ogen opent en ziet dat zij bestaat

23

24 Albert Einstein The most beautiful experience we can have is the mysterious. It is the fundamental emotion which stands at the cradle of true art and true science. Whoever does not know it and can no longer wonder, no longer marvel, is as good as dead, and his eyes are dimmed. It was the experience of mystery -even if mixed with fear- that engendered religion. A knowledge of the existence of something we cannot penetrate, our perceptions of the profoundest reason and the most radiant beauty, which only in their most primitive forms are accessible to our minds - it is this knowledge and this emotion that constitute true religiosity; in this sense, and in this alone, I am a deeply religious man

25 Albert Einstein (pacifist!) Brief aan Roosevelt in 1939: Het gevaar bestaat dat het totalitaire Hitlerregime in het bezit komt van een nieuw wapen met buitengewone vernietigingskracht. Zorg ervoor dat dit wapen eerder in handen komt van de tegenstanders van dit regime.

26 Exacte wetenschap en zingevende verantwoordelijkheid Szilard petitie (1945) 69 ondertekenaars verzochten president Truman om Japan eerst een kans te geven om te capituleren voordat het atoomwapen ingezet zou worden Russell-Einstein Manifesto (1955) Zorgen over de nucleaire wapenwedloop tijdens de koude oorlog. Oproep aan wereldleiders en wetenschappers om naar vreedzame oplossingen te zoeken. Gevolg: eerste Pugwash conferentie (on Science and World Affairs) in 1957

27 Exacte wetenschap en zingevende dankbaarheid Albert Einstein The pursuit of knowledge for its own sake, an almost fanatical love of justice, and the desire for personal independence - these are the features of the Jewish tradition which make me thank my stars that I belong to it