Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde

Transcriptie

1 J A A R V e R S l A g 2008

2 Het KITLV is een instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Beschermvrouwe van het KITLV is H.K.H. prinses Máxima der Nederlanden Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies

3 J A A R V e R S l A g 2008

4

5 I NHOUD Inleiding 5 Afdelingen 9 Bijlage 1 Commissies 33 Bijlage 2 Personeel 34 Bijlage 3 Onderzoek 37 Bijlage 4 Publicaties en voordrachten medewerkers 46 Bijlage 5 Publicaties KITLV 71 Bijlage 6 Aanwinsten handschriften en archivalia 75 Bijlage 7 Lijst van schenkers 95 Bijlage 8 Externe commissies en redacties 98 Bijlage 9 Overzicht collecties Bijlage 10 Financieel overzicht 105

6 4

7 I n l e i d i n g In het afgelopen jaar was het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) volop in beweging. Halverwege het jaar werd door het managementteam een mid-term review gemaakt. Daarin werd geconstateerd dat aan de kritische opmerkingen van de visitatiecommissie uit 2005 inmiddels tegemoet was gekomen. Vervolgens werd vastgesteld dat sprake was van een spectaculaire toename van de extern verworven subsidies voor collecties en onderzoek. Het aandeel van de extern verworven middelen in het budget is in enkele jaren verdubbeld tot circa dertig procent. Het KITLV ligt goed op koers en zal in Leiden blijven. Dit laatste was de uitkomst van besluitvorming binnen de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) over de clustering van instituten op het vlak van de geesteswetenschappen. Dit besluit maakte tevens een eind aan een lange periode van wachten op de noodzakelijke uitbreiding van het gebouw. Plannen hiervoor zullen in 2009 worden geconcretiseerd. De collecties vormen de basis van het KITLV. Wanneer de uitbreiding van het gebouw verwezenlijkt wordt, is het niet langer nodig om jaarlijks een grote hoeveelheid publicaties elders op te slaan en kan de dienstverlening verder worden geoptimaliseerd. In het afgelopen jaar werden twee belangrijke inhaalslagen gemaakt. Dankzij enkele grote subsidies kunnen onderdelen van de collectie worden gedigitaliseerd. Daarnaast worden nieuwe boeken uit Indonesië voortaan in Jakarta in het Leidse systeem ingevoerd. Ook dit jaar bracht de KITLV Uitgeverij/Press een serie mooie boeken op de markt, terwijl het aantal uitgaven in Jakarta toenam. KITLV Press maakt deel uit van APSEA, waar de belangrijkste internationale not-for-profit uitgeverijen die zich met Zuidoost-Azië bezig houden, lid van zijn. Dit heeft geleid tot betere samenwerking en grotere efficiency. Voorts is de Uitgeverij actief op het vlak van digitalisering en wordt getracht via websites de marketing te verbeteren. Tenslotte worden ontwikkelingen op het vlak van open access op de voet gevolgd. Instituutsbreed zijn er op het vlak van ICT achterstanden ingehaald en is de onderlinge samenwerking tussen de afdelingen sterk verbeterd. Het KITLV is nu gereed om de unieke combinatie van collecties, uitgeverij en onderzoek beter te benutten door in deze sfeer gezamenlijke projecten op te zetten. De afdeling Onderzoek is bezig een internationaal centrum te worden. Naast de lopende projecten werd afgelopen jaar ingezet op deelname aan projecten en discussies die zich met erfgoed en (post)koloniale migratie bezighouden. Nieuw was de tentoonstelling 24 uur Indonesië die van 27 juni tot en met 16 november

8 in het Tropenmuseum in Amsterdam werd gehouden. De tentoonstelling was gebaseerd op het project Recording the Future en bood inzicht in het alledaagse leven in Indonesië. In vervolg daarop werd de film Don t forget to remember me; A day in the life of Indonesia uitgebracht, die eveneens een nieuwe activiteit van het KITLV vertegenwoordigt. Bij de meeste activiteiten speelt het kantoor in Jakarta een cruciale rol en is de relatie Jakarta- Leiden de slagader van het instituut. Daarom is het verheugend om vast te stellen dat de onderlinge samenwerking heel goed verloopt. Het KITLV nam deel aan de viering van het tweehonderdjarig bestaan van de KNAW door op 28 en 29 augustus in het Trippenhuis te Amsterdam een colloquium te organiseren over Science and Empire rond het jaar Daarnaast leverde het KITLV een bijdrage aan de feestelijke viering van het jubileum van de KNAW op 8 mei in de Beurs van Berlage te Amsterdam. Op 16 mei nam erelid van de Vereniging KITLV professor Heather Sutherland afscheid als Hoogleraar Niet-Westerse Geschiedenis aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam. Ter gelegenheid daarvan werd haar een bundel aangeboden die door het KITLV is uitgegeven en mede door Peter Boomgaard en Henk Schulte Nordholt werd geredigeerd. Per 1 september ging Gert Oostindie voor een jaar met onderzoeksverlof. Hij wordt in deze periode vervangen door Henk Schulte Nordholt. Yayah Siegers-Samaniri werd vanaf 1 september in verband met zwangerschapsverlof vervangen door Esrih Bakker. 6

9 Woonhuis aan de Grote Combeweg, Paramaribo. Foto Irene Rolfes 7

10 8

11 A F d e l I n g e n Collecties De afdeling slaagde er het afgelopen jaar in subsidies te verwerven voor de digitalisering van een deel van de collecties. In het kader van het programma Erfgoed van de Tweede Wereldoorlog verleende het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) subsidies voor de digitalisering van foto s en geluidsopnamen over de oorlog in Nederlands-Indië/Indonesië en voor een film van een koninklijk bezoek aan de Nederlandse Antillen in Via het nationale conserveringsprogramma Metamorfoze is een subsidie van verleend voor een tweejarig digitaliseringsproject. In het kader hiervan worden het archief-moojen, oude tijdschriften, de Koloniale Verslagen en monografieën uit de periode tot 1950 gedigitaliseerd. Het Metamorfozeproject is op 1 oktober van start gegaan onder leiding van bibliothecaris Willem van der Molen die op 15 februari in dienst trad als opvolger van Sirtjo Koolhof die op 1 januari naar de Wereldomroep vertrok. Een kleiner, intern project betrof het digitaliseren en herverpakken van vijfduizend glasnegatieven en de digitalisering van tientallen topografische kaarten. In samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek (KB) werkte met name Inge Tromp aan het digitaliseringsproject van publicaties gerelateerd aan Aceh ten behoeve van het publiek in Aceh. Het project wordt gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). De inverdiende gelden van dit project werden besteed aan de acquisitie van antiquarische boeken, tekeningen, prenten en affiches. Naast nieuwe projecten, werden drie programma s afgesloten. Op 31 december werden de door de stichting Het Gebaar gefinancierde projecten Indisch Knooppunt en Nederlands- Indisch fotoarchief afgerond. In totaal werden in het vierjarige fotoproject dat werd gecoördineerd door Liesbeth Ouwehand zestigduizend foto s gedigitaliseerd, beschreven en online beschikbaar gesteld. Bettine Loogman kwam per 1 januari in dienst als tijdelijk medewerker van dit project. Voor het Indisch Knooppunt werden ongeveer tachtig interviews afgenomen met personen die actief zijn of waren in Indische organisaties in Nederland. Ook werd de Week van de Indische brief georganiseerd met als doel brieven uit Nederlands-Indië in te zamelen voor plaatsing in professionele archiefinstellingen (zie box). Het project The Atlantic World and the Dutch (AWAD) dat voornamelijk uit de HGIS-gelden (Homogene Groep Internationale Samenwerking) van de ministeries van Buitenlandse Zaken en OCW gefinancierd is, kwam in het najaar van 2008 ten einde. Met ingang van 1 november 2008 is de verdere ontwikkeling van AWAD ondergebracht bij Erfgoed Nederland; een stuurgroep bestaande uit de directeuren van Erfgoed Nederland, het Nationaal Archief en het KITLV ziet hierop toe. Projectmedewerker Barbara Consolini verliet 9

12 het KITLV en zette haar werkzaamheden voort bij Erfgoed Nederland. Projectmedewerker Han Jordaan blijft als promovendus verbonden aan het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis en het KITLV. Week van de Indische brief: Met ons alles goed Van 25 mei tot en met 1 juni vond de Week van de Indische brief plaats. Het startsein voor de week werd gegeven in een live-uitzending van OVT, het historisch radioprogramma van de VPRO, op de Pasar Malam Besar. Hierbij werd een uur gewijd aan de Indische brief. Op 27 mei volgde in het Bibit-theater een symposium over de historische waarde van brieven uit Nederlands-Indië. Met 122 bezoekers was het theater bijzonder goed gevuld. Op het programma stonden lezingen van onder anderen Henk Schulte Nordholt over zijn ervaringen met het uitgeven van brieven en Gerard Termorshuizen over de communicatie tussen Indië en patria. s Middags ging de documentaire Met ons alles goed van Erik Willems in première. Deze documentaire vormde de aanleiding voor de Week van de Indische brief. De vondst van amateurfilms uit Nederlands-Indië uit 1927 en brieven van de echtgenote van de filmmaker in het privé-archief van de familie door Erik Willems leidde tot het opzetten van een programma met een tweeledig doel: duidelijk maken wat de historische waarde van brieven is en brieven van de prullenbak redden door ze in te zamelen voor plaatsing in professionele archiefinstellingen. De organisatoren waren Fridus Steijlen, Erik Willems (JOB Film Produkties), Gerard Leenders (VPRO s OVT) en Mariëtte van Selm (Indisch Knooppunt). Zij gingen uit van de veronderstelling dat veel mensen nog oude brieven uit Indië op zolder hebben liggen. Dat zij daarin gelijk hadden, bleek uit de meer dan honderd reacties op de campagne die het KITLV kreeg dankzij de uitgebreide publiciteit rond de Week van de Indische brief. In oktober verschenen als sluitstuk van de campagne het boek en de dvd Met ons alles goed. (zie ook: 10

13 Indische brief Paneldiscussie tijdens het symposium op de Pasar Malam Besar. Van links naar rechts: Fridus Steijlen (KITLV), Erik Willems (JOB Filmproducties), Gerard Leenders (VPRO/OVT), Florine Koning (Stichting Tong Tong). Foto Mariëtte van Selm 11

14 Ook dit jaar toonden de cijfers met betrekking tot acquisitie, ontsluiting en leeszaalbezoek een stijgende lijn. Door aankoop en schenkingen werden in totaal titels toegevoegd: werden uit Indonesië verscheept terwijl werden aangekocht door Leiden, waarvan 992 Caraïbische titels. Het aantal ingevoerde titels in het Gemeenschappelijk Geautomatiseerd Catalogussysteem (GGC) kwam boven de twintigduizend. De leeszaal telde bezoekers. Het uitbreiden van de wireless internetaansluiting in de leeszaal bleek een groot succes. Om het huidige en toekomstige aantal aangekochte boeken te kunnen verwerken is een traject ingezet om KITLV-Jakarta de titelbeschrijving te laten verzorgen van publicaties die in Indonesië zijn ingekocht. In november gaf coördinator titelbeschrijving Nico Noordhoek opnieuw trainingen aan de collega s van KITLV-Jakarta over titelbeschrijven en het gebruik van het programma WinIBW. In een op 1 november gepresenteerde nota werd het beleid voor digitalisering, duurzaamheid, en collectieverwerving en -presentatie voor de komende jaren uiteengezet. Tevens biedt de nota een inventarisatie van afgesloten, lopende en toekomstige projecten op collectiegebied. Per 1 januari 2009 zijn de Caribbean Abstracts en Excerpta Indonesica stopgezet. De al in eerdere jaarverslagen gesignaleerde opslagproblemen worden hopelijk door de aangekondigde nieuwbouw spoedig opgelost. De samenwerkingsverbanden met instellingen in binnen- en buitenland werden gecontinueerd en waar nodig verdiept. In Nederland is de samenwerking met andere KNAW-geesteswetenschappelijke instituten geïntensiveerd. Van Albert Helman is door de afdeling Collecties een uitgave verworven van De dierenriem. Het betreft een gesigneerd exemplaar, no. 49, van een oplage van 100, met twaalf linoleumsneden van Pieter Starreveld (Amsterdam: Pieter Starreveld, 1941). 12

15 Metamorfoze Op 1 oktober 2008 ging een nieuw tweejarig digitaliseringsproject in het kader van Metamorfoze van start. Metamorfoze is het nationale programma voor het behoud van het papieren erfgoed, een samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Bibliotheek (KB) en het Nationaal Archief. Het doel is het door versneld autonoom verval bedreigd papieren erfgoed te behouden. De kwaliteit van papier gaat met de jaren achteruit, bijvoorbeeld door inktvraat of kopervraat, waardoor gaten in het papier ontstaan, doordat de inkt zich door het papier heen vreet. Een ander voorbeeld is verzuring van papier. Door de tekst over te zetten op een andere drager blijft de informatie behouden. De subsidie van Metamorfoze bedraagt zeventig procent van de totale projectkosten. Het KITLV-project omvat het digitaliseren van het door brand- en waterschade gehavende archief-moojen, de tijdschriften Tijdschrift voor Indische Taal-, Land- en Volkenkunde, uitgegeven door het Bataviaasch Genootschap, Koloniale Studiën, Indische Gids, Koloniaal Weekblad / Oost en West, de jaarlijkse overheidsuitgaven Koloniaal Verslag en Indisch Verslag en monografieën uit de periode tot Bovendien wordt het gedeelte van de Sino-Maleise collectie die nog niet verfilmd was in een eerder Metamorfozeproject ( ) nu gedigitaliseerd; ook de reeds verfilmde boeken uit deze collectie worden nu gedigitaliseerd om het geheel als eenheid te kunnen aanbieden. De digitale optie was bij het vorige Metamorfozeproject nog niet beschikbaar. De originelen worden indien nodig ontzuurd, zuurvrij verpakt en in een geklimatiseerde ruimte opgeslagen en worden aan het gebruik onttrokken. De gedigitaliseerde documenten zullen voor iedereen raadpleegbaar gemaakt worden via internet. De opslag van de digitale masterbestanden wordt verzorgd door het E-depot (het digitale archiveringssysteem) van de KB. Onderzoek Sinds de oprichting van een zelfstandige afdeling Onderzoek in 2005 valt er een gestage toename te constateren van het aantal onderzoeksprojecten. Daarnaast zijn de extern geworven gelden en het aantal publicaties sterk gestegen. Dat het KITLV zich een plaats heeft verworven als internationaal onderzoekscentrum blijkt uit het feit dat steeds meer (affiliated) fellows enkele maanden op het KITLV hebben doorgebracht. Het stijgende aantal fellows maakte opnieuw het nijpende ruimtegebrek duidelijk. 13

16 Er is een goed evenwicht bereikt tussen onderzoek dat zich richt op Zuidoost-Azië, Suriname en het Caribische gebied en studies die postkoloniale migratiestromen naar Nederland tot onderwerp hebben. Het onderzoek wordt gekenmerkt door een comparatieve benadering terwijl aansluiting wordt gezocht bij theoretische debatten die zich buiten het beperkte veld van de regiostudies afspelen. In thematisch opzicht richt het onderzoek zich op de aard van de staat na de Koude Oorlog en het neoliberale tijdperk en de vervlechtingen tussen staat en (lokale) samenleving. Nieuw is een kritische analyse van (post)koloniaal erfgoed, die mede op initiatief van het KITLV in een meer dynamisch kader van migraties is geplaatst. Omdat veel onderzoek dat momenteel op het KITLV wordt verricht een politiek-economische signatuur heeft, is besloten meer aandacht te schenken aan onderzoek naar sociaal-culturele ontwikkelingen. Evenals vorig jaar is echter terughoudendheid betracht bij het aangaan van nieuwe projecten omdat (de afronding van) lopend onderzoek voorrang heeft. Maandelijks werd in samenwerking met het International Institute for Asian Studies (IIAS), International Institute for the Study of Islam in the Modern World (ISIM), Van Vollenhoven Instituut (VVI) en de opleidingen Antropologie en Talen en Culturen van Indonesië van de Universiteit Leiden (UL) het onderzoeksseminar Work in Progress georganiseerd. In mei werd in Amsterdam in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam (UvA) en het tijdschrift Inside Indonesia de internationale conferentie Indonesia ten years after gehouden. Doel was om tien jaar na het aftreden van president Soeharto de balans op te maken. Geconstateerd werd dat hoopvolle ontwikkelingen zich voordoen op het vlak van democratisering. Tijdens die conferentie werd het boek Indonesië na Soeharto; Reformasi en restauratie van Henk Schulte Nordholt gepresenteerd. Het bevat een overzicht van recente ontwikkelingen in Indonesië en is tevens een weerslag van enkele grote onderzoeksprojecten waar het KITLV bij betrokken was. Namens het KITLV organiseerde Peter Boomgaard in het kader van de viering van het tweehonderdjarig bestaan van de KNAW op 28 en 29 augustus in het Trippenhuis te Amsterdam een colloquium over Science and Empire rond het jaar In Indonesië werd een bundel met kritische essays over Indonesische historiografie gepubliceerd onder redactie van Bambang Purwanto, Ratna Saptari en Henk Schulte Nordholt. Het boek is een weerslag van het project over alternatieve geschiedschrijving in Indonesië dat in 2005 door het KITLV werd uitgevoerd. Rosemarijn Hoefte was mederedacteur van een belangrijke bundel opstellen over de (post) koloniale biografie. Van Kees Waterman verscheen een historische studie over de vroege geschiedenis van New York. David Henley was mederedacteur van een bundel over het thema 14

17 stranger-king. Van eerder verschenen werk van Kees van Dijk, Gerry van Klinken, Noorhaidi Hassan, Harry Poeze en Henk Schulte Nordholt werden Indonesische vertalingen gepubliceerd. De onderzoeksactiviteiten zijn te verdelen in 1. grote langlopende projecten die prioriteit krijgen, 2. deelname aan projecten die door collega-instellingen worden gecoördineerd, 3. onderzoek in opdracht van de overheid, en 4. individueel onderzoek Eigen langlopende projecten In Search of Middle Indonesia wordt door de KNAW gefinancierd en door Gerry van Klinken gecoördineerd. In 2008 verrichtten de vijf PhD-studenten veldwerk in Indonesië, terwijl twee postdocs aanvullend onderzoek deden. Van Klinken deed veldwerk in Pontianak in het kader van zijn deelonderzoek naar de geschiedenis van Middle Indonesia. In juli vond een voortgangsconferentie plaats in Yogyakarta. In 2008 werd de publicatie van het KITLV-project State of Authority; State in Society in Indonesia uit 2006 afgerond. In september werd samen met de Australian National University in Canberra een conferentie gehouden over het onderwerp Illegality and the State in Indonesia. Als gevolg van decentralisatie en democratisering ontwikkelt zich momenteel een grote wetenschappelijke belangstelling voor wat zich op het lokale vlak in Indonesië afspeelt. Analytische benaderingen van staat en samenleving die uit de Nieuwe Orde dateren blijken op dit niveau niet langer te voldoen. Samen proberen de projecten State of Authority, Middle Indonesia, en Illegality and the State in Indonesia nieuwe analytische kaders te scheppen om de complexe politieke dynamiek op het lokale vlak beter te kunnen begrijpen. The Languages of Middle Indonesia is een project dat parallel loopt aan het Middle Indonesia - onderzoek. Onder leiding van prof. Joseph Errington (Yale University) wordt onderzoek verricht naar de Indonesische spreektaal in kleine provinciesteden. Het standaard Indonesisch, zo blijkt, wordt bijna nergens gesproken. Vooral in provinciesteden ontwikkelt zich een nieuw soort streektaal. Tracking Development is een internationaal onderzoeksproject dat analyseert waarom economische ontwikkelingen in Zuidoost-Azië gedurende de laatste vijftig jaar veel betere resultaten hebben laten zien dan die in Afrika ten zuiden van de Sahara. Door de oorzaken van deze divergentie te onderzoeken beoogt dit project praktische lessen te formuleren voor ontwikkelingsbeleid in Afrika. Het project wordt uitgevoerd door een zevental PhD-studenten uit Zuidoost-Azië en Afrika alsmede een groep van senior onderzoekers. De coördinatie is in handen van David Henley. 1 Zie voor meer informatie over de projecten bijlage 3 Onderzoek 15

18 Centrale Markt Paramaribo. Foto Irene Rolfes. Van 25 tot en met 27 juni werd in Leiden een voortgangsconferentie gehouden. Drie PhDstudenten uit Zuidoost-Azië begonnen met hun veldwerk terwijl een vierde later in het jaar arriveerde om met zijn onderzoek te beginnen. Dr. Riwanto Tirtosudarmo van het Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LIPI), Jakarta, en prof. Howard Stein (University of Michigan) waren in het kader van dit project enige tijd als fellow aan het KITLV verbonden. Een thema dat steeds meer gestalte gaat krijgen is de prioriteit die in Zuidoost-Aziatische landen eerst is gegeven aan agrarische ontwikkelingen in plaats van de directe investering in industriële en stedelijke ontwikkeling. A History of 20th-Century Suriname wordt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gesubsidieerd en door Rosemarijn Hoefte gecoördineerd. Postdocs Anouk de Koning en Hebe Verrest deden enige maanden veldwerk in Suriname en presenteerden de voorlopige resultaten op conferenties en workshops in binnen- en buitenland. De Koning zette in de periode juni tot en met augustus haar oral history-onderzoek voort en verdiepte zich in de geschiedenis van de bauxietstad Moengo. Verrest deed van januari tot en met maart onderzoek naar de stedelijke ontwikkeling van het naoorlogse Paramaribo. Als onderdeel van het project organiseerden De Koning, Verrest en Hoefte in september een tweedaagse internationale workshop over de culturele dynamiek van twintigste-eeuws Suriname in een Caraïbische context. 16

19 De stad, het district en de maatschappij : Suriname in de twintigste eeuw De één groeide op in Saramacca in een kleine landbouwersfamilie en moest vóór school nog snel de kippen voeren. De ander werd geboren in een erfwoning in het hart van de stad, en werd als arm meisje verwend door de gegoede familie die in het statige huis voorop het erf woonde. En weer een ander groeide op met de orde en regelmaat van het mijnbouwstadje Moengo en leerde zich van jongs af aan te houden aan de geschreven en ongeschreven regels van de maatschappij, het bauxietbedrijf. Het is niet alleen de bekende etnische diversiteit die de geschiedenis van Suriname in de twintigste eeuw zo complex maakt, maar het zijn ook de grote verschillen binnen Suriname s gedifferentieerde sociale landschap. Etniciteit is vaak de rode draad geweest in historische en sociale studies van het land. Deze nadruk op etnisch verschil roept de vraag op: wat is dan Suriname? Hoe zag het Surinaamse dagelijkse leven er uit? In haar onderzoek binnen het project Sociale geschiedenis van Suriname in de twintigste eeuw ( ) stelt Anouk de Koning juist de gedifferentieerde geografie van Suriname centraal. Aan de hand van levensverhalen, oral history, statistische gegevens en secundaire literatuur schetst zij het dagelijkse leven op verschillende momenten en plaatsen in Suriname s twintigste eeuw: van de stad en het platteland in het midden van de eeuw tot het mijnbouwstadje Moengo in de naoorlogse periode. Hoe hebben gewone mensen hun dagelijkse leven op deze plaatsen ervaren? Hoe beïnvloedde de specifieke sociaal-economische context het leven van alledag? En wat voor vorm kregen verschil en ongelijkheid in deze settings? Kortom, wat voor samenleving werd gecreëerd op deze plaatsen die in sociaal-economisch en geografisch opzicht zo verschillend waren? Bringing History Home: Postcolonial Identity Politics in the Netherlands wordt door het KITLV uitgevoerd in samenwerking met het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en het Meertens Instituut (MI). Twee van de drie postdocs in het onderzoek voltooiden hun monografie. Dr. Lizzy van Leeuwen (MI) presenteerde in oktober haar boek Ons Indisch erfgoed; Zestig jaar strijd om cultuur en identiteit. Dr. Ulbe Bosma (IISG) voltooide zijn boek Terug uit de koloniën, dat begin 2009 verschijnt. In september begon projectleider Gert Oostindie zijn 17

20 onderzoeksverlof, waarin hij een overkoepelende monografie schrijft. Op 7 en 8 november werd in Amsterdam de afsluitende workshop Postcolonial Immigration and Identity Formation in Europe since 1945: Towards a Comparative Perspective gehouden. Fridus Steijlen hield in het kader van zijn onderzoek naar Indische organisaties een groot aantal interviews in Nederland en Australië. Eind december 2008 is een einde gekomen aan dit project dat gedeeltelijk door de stichting Het Gebaar gesubsidieerd is en in samenwerking met het Indisch Wetenschappelijk Instituut is uitgevoerd. Voor het audiovisuele project Recording the Future was 2008 een zeer productief jaar. In april werden voor de tweede maal opnamen gemaakt in Payakumbuh (Sumatra) en Kawal (Bintan). Daarnaast werd een dubbel-dvd uitgebracht met interviewfragmenten uit het Recording the Future -archief die als lesmateriaal kan dienen voor studenten Indonesisch. Eind juni werd in het Tropenmuseum de tentoonstelling 24 uur Indonesië geopend (zie box). Begin juli ging vervolgens de documentaire Don t forget to remember me, a day in the life of Indonesia in première. Dit gebeurde tijdens de tweejaarlijkse conferentie van de Asian Studies Association of Australia (ASAA) in Melbourne. De definitieve versie van deze zestig minuten durende documentaire werd op 3 september in Leiden vertoond en was later te koop. De documentaire schetst een dag uit het leven in Indonesië aan de hand van uiteenlopende dagelijkse activiteiten op de verschillende lokaties. De tentoonstelling 24 uur Indonesië in het Tropenmuseum, Amsterdam. Bron foto: I. de Groot, Tropenmuseum, Amsterdam. 18

21 Tentoonstelling 24 uur Indonesië Op 26 juni werd onder grote belangstelling in de galerie van het Tropenmuseum de tentoonstelling 24 uur Indonesië geopend. De tentoonstelling bood het publiek een kijkje in het dagelijkse leven in Indonesië op basis van filmmateriaal van het audiovisuele project Recording the Future. In dat project, een samenwerking tussen KITLV, LIPI en Offstream Films, wordt om de vier jaar op acht lokaties het leven van alledag vastgelegd. Bij de toegang tot de galerie werd op een groot scherm een twintig minuten durende clip van winkelende mensen op Pasar Baru gedraaid. De bezoekers stapten langs deze projectie de expositieruimte in. Centraal in de ruimte bevond zich een kaart met acht monitoren op de lokaties waar werd gefilmd: Jakarta, Delanggu, Payakumbuh, Bintan, Sintang, Bittuang, Ternate en Surabaya. Op de monitoren werd gedurende twaalf minuten het verloop van een dag simultaan getoond op elk van deze plaatsen, vanaf de dageraad tot laat in de avond. In een oogopslag kreeg de bezoeker een beeld van de uitgestrektheid van Indonesië en de sfeerverschillen tussen de opnamelokaties. Via een consoles kon het publiek kiezen van welke monitor het geluid te horen was. Rechts en links van de kaart hingen uitvergrote foto s waarop de Indonesische crew in actie te zien was en werden op twee plaatsen drie tot vier minuten durende clips vertoond. Op aparte monitoren kon de bezoeker via een touch screen kiezen uit twaalf thema s, zoals een voetbalwedstrijd, een visafslag, een vrijdaggebed of een maandagochtend-vlagceremonie op een basisschool. Samen boden de beelden een niet-geregisseerde kijk op het dagelijkse leven op openbare plaatsen. De tentoonstelling is samengesteld door een projectteam van het Tropenmuseum en het KITLV en was te zien tot en met 16 november In totaal werd ongeveer dertig uur materiaal vertoond van de ruim tweehonderdvijftig uur opnames uit de eerste ronde van het project. Op 28 september en 26 oktober werd als flankerende activiteit de documentaire Don t forget to remember me in het Tropenmuseum vertoond. 24 uur Indonesië heeft veel bezoekers getrokken die de tijd namen om rustig de clips te bekijken. In uiteenlopende media werd naar de tentoonstelling verwezen en kreeg het goede recensies. Dagblad Het Parool: Het is een fantasie prikkelende ervaring. 19

22 2. Deelname aan projecten Er wordt deelgenomen aan een tweetal projecten in het kader van het NWO-programma Culturele Dynamiek. Samen met de VU (penvoerder), het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), Universitas Gadjah Mada en het Eykman Instituut in Bandung werd een subsidie in de wacht gesleept voor het project Sites, Bodies and Stories ( ) waarin de (post)koloniale achtergronden van Indonesisch cultureel erfgoed worden onderzocht. In het kader hiervan is dr. Marieke Bloembergen per 1 oktober bij het KITLV begonnen aan het deelproject Sleeping Beauties, Hidden Forces; Archaeological sites and the Dynamics of Heritage Formation in Colonial and Postcolonial Indonesia. Daarnaast startte dr. Francio Guadeloupe per 1 september aan een onderzoek naar de culturele context van burgerschap in het Caraïbisch gebied. Hij voert dit uit in het kader van het project Citizenship, National Canons and the Issue of Cultural Diversity, the Netherlands in International Perspective waarvan de UvA penvoerder is. 3. Onderzoek in opdracht In 2008 werden drie projecten in opdracht van de overheid gestart. In Dutch Colonialism, Migration and Cultural Heritage (Ministerie van OCW), voerde het KITLV een vergelijkend literatuuronderzoek uit naar drie migratiestromen en hun demografische en culturele implicaties in de Nederlandse koloniale wereld: Europese migratiecircuits, slavenhandel en migratie van Aziatische contractarbeiders. In het kader hiervan werden met deskundigen uit de vele betrokken landen in Azië, Afrika, de Amerika s en Nederland ideeën ontwikkeld voor gezamenlijke projecten in de sfeer van onderzoek en cultureel erfgoed. De voorlopige uitkomsten van het onderzoek werden besproken op een internationale workshop op de Universiteit van Stellenbosch in Zuid-Afrika (25 tot en met 28 maart). Op 31 oktober werd door Gert Oostindie in het Museum Maluku in Utrecht het eerste exemplaar van de bundel hierover aan Erik Schilp, directeur van het Nationaal Historisch Museum in oprichting aangeboden. De geschiedenis van de politie in Suriname (tot 1975) en de Nederlandse Antillen en Aruba (tot op heden) wordt gefinancierd door diverse gremia van het politiewezen en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Justitie en wordt uitgevoerd door Aart Broek en Ellen Klinkers. Tenslotte wordt op verzoek van de gouverneur van de Nederlandse Antillen een bundel samengesteld met levensbeschrijvingen van het dertigtal gouverneurs dat sinds 1815 te Willemstad diende. Het boek zal daarnaast een inleiding over de ontwikkelingen van het ambt en een kunsthistorische verhandeling over de geschilderde gouverneursportretten bevatten. 20

23 Oostindie en Schilp Erik Schilp, een maand eerder benoemd tot algemeen directeur van het nieuw te bouwen Nederlands Historisch Museum, nam op 31 oktober 2008 uit handen van de samensteller het eerste exemplaar in ontvangst van de bundel Dutch colonialism, migration and cultural heritage, geredigeerd door Gert Oostindie, directeur van het KITLV. De overhandiging vond plaats tijdens een activiteitendag voor de leden van Vereniging KITLV in het Museum Maluku (Utrecht). 21

24 4. Individueel onderzoek Naast projecten biedt het KITLV ruimte voor individueel onderzoek. Peter Boomgaard werkte verder aan zijn boek over de geschiedenis van bossen in Java en publiceerde artikelen over de thema s krediet en de geschiedenis van geneeskunde in Indonesië. Daarnaast begeleidde hij het Early Modern History of Southeast Asia -fellowship van dr. Kwee Hui Kian (University of Toronto) die haar onderzoek naar Chinese familie- en tempelnetwerken afrondde. Harry Poeze werkte aan de herziening van het eerste deel van zijn biografie van Tan Malaka over diens activiteiten tot 1945 en begeleidde de Indonesische vertaling van zijn Verguisd en vergeten; Tan Malaka, de linkse beweging en de Indonesische Revolutie, waarvan het eerste van zes delen verscheen. Ter gelegenheid daarvan vond een lezingentournee langs vijf steden op Java en Sumatra plaats. Rosemarijn Hoefte zette haar onderzoek naar Grace Schneiders-Howard voort. In Suriname deed zij aanvullend archiefonderzoek en interviewde zij familieleden. Ze presenteerde haar bevindingen op de Algemene Ledenvergadering van het KITLV en publiceerde een biografische schets van deze sociaal activiste in de bundel Tropenlevens. Roger Tol zette zijn onderzoek naar een collectie Buginese handschriften in de Nationale Bibliotheek van Indonesië voort. Hij publiceerde hierover en nam deel aan diverse internationale en Indonesische congressen. Op 1 april begon Tom van den Berge aan het onderzoek ten behoeve van zijn biografie over H.J. van Mook ( ), dat hij op 31 maart 2009 zal afronden. Hij ontving hiervoor een subsidie uit het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Kees van Dijk zette zijn onderzoek naar de strikte Islam in Zuidoost-Azië voort. Gerard Termorshuizen werkte in het verslagjaar volgens plan door aan het tweede deel van zijn Geschiedenis van de Indisch-Nederlandse pers ( ), dat naar verwachting in 2011 zal verschijnen. Hij wordt daarbij geassisteerd door Anneke Scholte. Vanaf 1 september was prof. Oscar Salemink van de VU voor een periode van vier maanden aan het KITLV verbonden om aan een monografie over religieuze ontwikkelingen in Vietnam te werken. Daarnaast bezochten dertien buitenlandse fellows op eigen kosten het KITLV waar zij een werkruimte en onderzoeksfaciliteiten kregen. Een van hen, dr. Goh Beng Lan van de National University of Singapore, rondde een publicatie over Southeast Asian Studies af die bij het ISEAS in Singapore zal verschijnen. De Australian Netherlands Research Collaboration honoreerde twee subsidieaanvragen die het KITLV samen met de Australian National University in Canberra had ingediend. De eerste was bestemd voor de eerder vermelde workshop Illegality and the State in Indonesia, de tweede voor 22

25 workshops over cultuurpolitiek in Indonesië tussen 1950 en 1965 die in 2009 worden gehouden. De Indonesië-cursus die door Fridus Steijlen werd gecoördineerd trok evenals vorige jaren veel belangstelling, maar het aantal deelnemende studenten liet te wensen over. Daarom wordt overwogen om de cursus voortaan bij een universiteit onder te brengen. Uitgeverij Bij de KITLV Uitgeverij verschenen 23 titels. De Uitgeverij slaagde er in ondanks een ingekrompen formatie aan de kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen te voldoen. Inspanningen op het gebied van marketing en distributie zijn uitgebreid. Op de KITLV-website zijn van alle recente titels de inhoudsopgave en een eerste hoofdstuk te vinden. Ook zijn twintig titels geplaatst op de site van Google Books. Door middel van POD (Printing On Demand) wordt getracht bij kleine oplagen een betaalbare verkoopprijs te handhaven. Op internationaal niveau kreeg de uitbouw van de in 2007 opgerichte Academic Publishers on Southeast Asia (APSEA) de nodige aandacht. Dit verband van de vijf belangrijkste not-for-profit wetenschappelijke uitgevers van boeken over Zuidoost-Azië stelt zijn doelstellingen zowel naar binnen als naar buiten. Aan zijn auteurs biedt APSEA de garantie dat alle APSEA-leden worden geïnformeerd over nieuwe uitgaven, dat indien mogelijk tot co-publicatie wordt overgegaan en dat promotie en marketing, waar mogelijk, gezamenlijk wordt ondernomen. Alle deelnemers NUS Press (Singapore), ISEAS Publishing (Singapore), University of Hawai i Press, NIAS Press (Kopenhagen) en KITLV Press staan garant voor uitgaven van hoge kwaliteit, voor zorgvuldige, deskundige redactionele aandacht en voor betaalbare verkoopprijzen. De verschenen titels weerspiegelen in hun brede afwisseling aan onderwerpen en verschillen in diepgang de activiteiten van het KITLV op wetenschappelijk gebied. De vervlechting van de drie taken van het KITLV collectievorming, onderzoek en uitgeverij vindt in toenemende mate zijn weerslag in de publicaties. De uitgeverij laat mede een aantal titels verschijnen van vaste en tijdelijke KITLV-onderzoekers, of als slotstuk van een project, waaronder ook uitgaven, waarvan geluids- en beeldmateriaal de hoofdmoot uitmaken. In voorbereiding zijn enkele titels die zijn gebaseerd op de rijke collecties van het instituut. Met Bridges to new business; The economic decolonization of Indonesia van J. Thomas Lindblad werd de eerste titel uitgebracht van de vier te verschijnen titels die het resultaat vorm geven van Indonesia Across Orders, opgezet door het NIOD. Van Peter Carey s Diponegoro-biografie, in december 2007 verschenen, was al in februari een tweede druk nodig. Op internationaal vlak was de Uitgeverij, naast de deelname in APSEA, vertegenwoordigd op de congressen van de Association of Asian Studies in Atlanta, de Asian Studies Association of 23

26 Australia in Melbourne en op de Frankfurter Buchmesse. Ook de co-publicaties van de Uitgeverij tonen haar internationale oriëntatie. De zeven co-producties werden ondernomen met uitgeverijen uit vijf landen: Verenigde Staten, Thailand, Singapore, Jamaica en Nederland. De omzet van de boeken bedroeg (2007: ). Het verschijnen van de tijdschriften, Bijdragen, New West Indian Guide (NWIG ) en OSO, ondervond geen problemen. Bijdragen en NWIG, sinds 2006 voor een deel in digitale vorm te raadplegen, worden nu in hun geheel in digitale vorm beschikbaar gemaakt. Dit omvangrijke project, waarbij de Bijdragen sinds 1851 en de Nieuwe West Indische Gids sinds 1919 digitaal worden ontsloten, zal in 2009 worden afgerond. De Uitgeverij streeft ernaar raadpleging van digitale edities van de tijdschriften verder te stimuleren. Contacten zijn gelegd die moeten leiden tot opname van de Bijdragen en de NWIG, in het geaggregeerde bibliotheekaanbod van de Amerikaanse dienstverlener EBSCO. De KITLV Uitgeverij / Press brengt haar publicaties enkele malen per jaar onder de aandacht van lezers en boekhandels. Op 14 januari werd deze stand opgebouwd voor het jaarlijkse evenement Vers voor de Pers in de Meervaart (Amsterdam), waarbij persvertegenwoordigers en boekhandelaren kennis konden maken met de voorjaarsaanbieding van de uitgeverij. 24

27 Digitale doorzoekbaarheid en vindbaarheid is uiteraard ook voor nieuwe publicaties van belang. Naast de reeds bestaande participatie in het Google Books Programma is besloten om als Network Partner toe te treden tot het OAPEN-project (Open Access Publishing on European Networks). Dit project ontwikkelt met subsidie van de Europese Commissie een platform voor boekpublicaties in allerlei formaten in de sociale en geesteswetenschappen. Tom van den Berge kreeg financiering voor een studieverlof van een jaar dat 1 april inging. Zijn werkzaamheden als redacteur van de Bijdragen zijn onder zijn supervisie door freelancers overgenomen. Hanneke Spruijt-Teunissen en Bregtje Knaap maakten voor een deel van het jaar gebruik van zwangerschapsverlof. De werkzaamheden van Hanneke Spruijt-Teunissen voor de NWIG, werden door Gina Rozario tijdelijk waargenomen. Dan Vennix beëindigde op 31 december zijn werkzaamheden als deskeditor. Aan de tijdelijke aanstelling van Annabelle Schouten kwam op 15 februari een einde. Mevrouw Jetta Klijnsma, toenmalig waarnemend burgemeester van Den Haag, nam op 13 februari van Harry Poeze (hoofd van de KITLV Uitgeverij) het eerste exemplaar in ontvangst van De oostenwind waait naar het westen; Indische componisten, Indische composities, door Henk Mak van Dijk, een copublicatie van de KITLV Uitgeverij met het Nederlands Muziek Instituut. De overhandiging vond plaats tijdens een goed bezochte en met muziek omlijste boekpresentatie in de Koninklijke Bibliotheek (Den Haag). 25

28 Muzikant en componist Jan Gerard Palm Een hoogtepunt in het publicatieprogramma van de Uitgeverij vormde de verschijning in de Boekerij Oost en West van Jan Gerard Palm, Leven en werk van een muzikale patriarch op Curaçao geschreven door Johannes I.M. Halman en Robert Rojer. In 2006 was het honderd jaar geleden dat de veelzijdige muzikant en componist Palm ( ) overleed. Hij schreef dansmuziek, maar ook grotere werken, voor piano en viool, voor diensten in de synagoge, protestantse kerk en vrijmetselaarsloge op Curaçao. Zijn muziek draagt vooral door de toegepaste ritmen een geheel eigen Antilliaanse identiteit uit. Hij heeft zijn stijl doorgegeven aan vele leerlingen. In deze biografie verkrijgt deze vergeten muzikale pionier zijn rechtmatige plaats in de Curaçaose muziekgeschiedenis, dankzij de onvermoeibare zoektocht van Halman naar partituren van Palm, waarvan hij er 147 van de 181 terugvond. Een CD met een selectie van zijn pianowerk, gespeeld door Robert Rojer, is aan het boek over Palm toegevoegd. Op 1 november werd in Theater Diligentia in Den Haag op initiatief van de gevolmachtigd minister van de Nederlandse Antillen, de heer Paul Comenencia, een pianorecital met Palms werk gegeven, waarbij ook Koningin Beatrix aanwezig was. De minister-president en de gouverneur van de Nederlandse Antillen en de gouverneur van Aruba waren hiervoor overgekomen, terwijl ook Nederlandse ministers en andere hoge bestuurders de uitvoering bijwoonden. Koningin Beatrix kreeg tot slot het boek en de bijbehorende CD aangeboden. Kenniscentrum Caraïbische Studies Het Kenniscentrum Caraïbische Studies coördineert de Caraïbische activiteiten binnen het KITLV. De NWIG werd voortgezet met jaargang 82, gepubliceerd in twee delen. Rosemarijn Hoefte is managing editor, Hanneke Spruijt-Teunissen fungeert als redactiesecretaris. Tijdens haar zwangerschapsverlof werd Spruijt-Teunissen vervangen door Gina Rozario, die als redacteur van het tweede nummer optrad. Oso veranderde zijn ondertitel tot Tijdschrift voor Surinamistiek en het Caraïbisch gebied om aan te geven dat ook publicaties over andere Caraïbische landen aandacht in het tijdschrift krijgen. De lijst met recente publicaties, opgesteld door Irene Rolfes, bevat nu twee secties: Suriname en de Nederlandse Antillen en Aruba. Van Oso verscheen jaargang 27 in twee delen. De belangstelling voor het themanummer over seksualiteit en erotiek in Suriname was 26

29 groot. Hoefte fungeerde dit jaar als eindredacteur en hoofdredacteur ad interim van dit tijdschrift. Dan Vennix was voor beide tijdschriften verantwoordelijk voor de opmaak. Caribbean Abstracts, gemaakt door Michel Conci, werd ook dit jaar als PDF-bestand via de website aangeboden. De productie van Caribbean Abstracts zal echter per 1 januari 2009 worden beëindigd. Aan de 22ste Interuniversitaire Cursus Caraïbistiek namen vijftig cursisten deel. Zestien docenten van diverse universiteiten en instellingen, onder wie Hoefte, Hebe Verrest, Erna Kerkhof, Francio Guadeloupe en Gert Oostindie verzorgden colleges. Het slotcollege was een debat over de toekomst van de Nederlandse Antillen en Aruba. Hoefte en Rolfes coördineerden de cursus. Op 26 en 27 september organiseerden Anouk de Koning, Verrest en Hoefte de workshop Cultural Dynamics in 20th-century Suriname in a Caribbean Context in het kader van het NWOproject over de twintigste-eeuwse geschiedenis van Suriname. Deelnemers kwamen uit Suriname, Trinidad, Jamaica, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, België en Nederland. De Koning, Verrest, Guadeloupe, Ellen Klinkers en Michiel van Kempen gaven een presentatie tijdens deze besloten bijeenkomst. Deelnemers aan de workshop Cultural Dynamics in 20th-century Suriname in a Caribbean Context, KITLV, 26 en 27 september. 27

30 KITLV-Jakarta KITLV-Jakarta heeft in veel opzichten een uitermate productief jaar achter zich, niet alleen kwantitatief met een record aantal acquisities (zesduizend) en publicaties (dertien), maar ook kwalitatief, vooral met betrekking tot de directe invoer van titels in het Nederlandse bibliotheeksysteem. De beslissing van de KNAW en de Akademi Ilmu Pengetahuan Indonesia (AIPI) om een tweede Academy Professorship Indonesia (API) in te stellen vormde een verheugende ontwikkeling op het onderzoeksvlak. Met het LIPI werd een gezamenlijk werkplan voor de jaren opgesteld. Mede door actief roterend acquisitiebeleid in de regio kon een bijzonder groot aantal publicaties worden verworven. Dit jaar werden acquisitiereizen ondernomen naar Padang, Gorontalo, Bali, Bandung, Makassar en Medan. Door het grote aantal publicaties dat in de regio verschijnt, zal dit beleid worden geïntensiveerd. Een niet direct zichtbare maar uiterst belangrijke ontwikkeling is de per 1 januari in gang gezette directe invoer door KITLV-Jakarta van complete titelbeschrijvingen in het Nederlandse bibliotheeksysteem. Hiermee is het zwaartepunt van de catalogisering van Indonesische publicaties verschoven van Leiden naar Jakarta en is er voor het gehele KITLV sprake van een aanzienlijke efficiency-bevordering. Technologische ontwikkelingen en intensieve trainingen door Leidse medewerkers hebben dit mogelijk gemaakt. Niet eerder werd een zo groot aantal publicaties geproduceerd. Veel belangstelling trokken de beide presentaties van de twee boeken van Harry Poeze. Ook in de media werden Di negeri penjajah; Orang Indonesia di Negeri Belanda en Tan Malaka, gerakan kiri, dan revolusi Indonesia uitvoerig besproken. Om onze Leidse publicaties financieel toegankelijker te maken voor de Indonesische markt is een aanvang gemaakt met de productie van KITLV Indonesian imprints. In dit programma wordt een selectie van titels van de KITLV Uitgeverij in Indonesië herdrukt en gedistribueerd. Als eerste titel zag Loanwords in Indonesian and Malay het licht. Met de Ecole Française d Extrême Orient (EFEO) te Jakarta werden afspraken gemaakt over samenwerking bij het uitgeven van hoogwaardige Indonesische dissertaties. Oman Fathurahman s Tarekat Syattariyah di Minangkabau; Teks dan konteks verscheen als eerste. Het door het Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking (HIVOS) en de Nederlandse ambassade medegefinancierde fotoproject Indonesian Dreams werd in februari succesvol afgesloten met een tentoonstelling in het Erasmushuis en de publicatie van een boek. De opening van de tentoonstelling werd onder grote belangstelling verricht door de mediadeskundige Effendi Gazali, populair vanwege zijn satirische televisieprogramma Republik Mimpi ( Republiek der Dromen ). Een deel van de onderzoeksactiviteiten waren facilitair van aard ten behoeve van de Leidse onderzoeksafdeling en de programma s Scientific Programme Indonesia-Netherlands (SPIN) en 28

31 API van de KNAW. Tol was als consultant betrokken bij het United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)-programma Memory of the World, met name over de kandidatuur van het Buginese werk La Galigo. In samenwerking met het Asia Research Institute en de United Nations Development Programme (UNDP) bleef KITLV-Jakarta nauw betrokken bij de oprichting van The International Centre for Aceh and Indian Ocean Studies. KITLV-Jakarta was medeorganisator van diverse internationale conferenties, onder anderen de Encompass-pilot-conferentie in Jakarta, een conferentie over manuscripten te Bandung en over orale tradities in Wakatobi. Tevens werd een aantal boekpresentaties verzorgd in Jakarta, Bukittinggi, Yogyakarta, Medan, Surabaya en Serang was een Indonesisch topjaar voor Harry Poeze. Twee omvangrijke werken van zijn hand werden in vertaling gepubliceerd en onder de aandacht gebracht door een breed scala van promotionele activiteiten. In juli kwam Di negeri penjajah uit, de vertaling van In het land van de overheerser, oorspronkelijk uitgegeven in En in november werd het eerste deel (van totaal zes) gepresenteerd van Tan Malaka, gerakan kiri, dan revolusi Indonesia, de vertaling van zijn in 2007 verschenen Verguisd en vergeten. De foto toont een met bloemen gecomponeerde gelukwens ter gelegenheid van de presentatie van Tan Malaka in Medan op 17 november. Van links naar rechts: Poeze, Roger Tol (KITLV-Jakarta) en Andreas Haryono van medeuitgever Yayasan Obor Indonesia. 29

32 Vereniging KITLV De jaarlijkse Algemene Ledenvergadering (ALV) en de daaropvolgende lezingenmiddag werden gehouden in de leeszaal van de bibliotheek van het KITLV op vrijdag 6 juni en bijgewoond door 37 leden en zeven niet-leden. Op voorstel van de kascommissie, bestaande uit mr.dr. Adriaan Bedner en drs. Daan Marks, werd op grond van het financiële jaarverslag over 2007 acquit en décharge verleend aan de penningmeester voor het financiële beheer gedurende dat jaar. Een belangrijk besluit dat op de ALV werd genomen betrof het instellen van een digitaal lidmaatschap dat per 1 januari 2009 wordt ingevoerd. Het thema van de lezingenmiddag was Egodocumenten: Van de onderste bureaula in het volle zicht. Dit thema sloot aan bij de subsidie die door de Vereniging was verstrekt aan de Week van de Indische brief (zie box). Drie sprekers waren uitgenodigd om een presentatie te geven. Rosemarijn Hoefte gaf een lezing over de brieven van Grace Schneiders-Howard, sociaal activiste in Suriname. Dr. Ratna Saptari gaf aan de hand van filmmateriaal een presentatie over Herinneringen van Nederlands-Indische bediendes. Drs. Maria Karg-Reinders vertelde over de tentoonstelling Onder de hoede van de Heer; Negentiende-eeuwse brieven van bekeerde Marrons. Naast de ALV organiseerde het bestuur op 11 april en 31 oktober twee ledenactiviteiten in Museum Maluku te Utrecht. Die van 11 april stond in het teken van Stadse manieren; Nieuwe rijken, middenklasse en elite van Indonesië en Jamaica, waarbij de levensstijl en vermaak van de middenklasse onder de loep werden genomen. Het programma bestond uit een levendige mix van lezingen, film, foto s en muziek. Op 31 oktober werd een ledenactiviteit verzorgd rondom het thema Koloniaal herdenken. Verschillende sprekers verzorgden een inleiding, gevolgd door een debat. Tijdens de studiemiddag werd de bundel Dutch colonialism, migration and cultural heritage, geredigeerd door Gert Oostindie, gepresenteerd. De studiemiddag was zeer geslaagd, er was een groot aantal belangstellenden aanwezig. De vereniging gaf een algemene bijdrage ten behoeve van activiteiten van de vestiging van het KITLV in Jakarta. Daarnaast leverde de vereniging een financiële bijdrage voor de promotie van het eerste deel van de Indonesische vertaling van de biografie over Tan Malaka door Harry Poeze. Verder verleende de vereniging subsidie voor het symposium Dag van de Indische Brief op de Pasar Malam te Den Haag. Tenslotte leverde de vereniging een financiële bijdrage aan het afscheid van professor Heather Sutherland (hoogleraar Niet-Westerse Geschiedenis aan de VU en erelid KITLV). Het Algemeen Bestuur vergaderde vier keer: op 14 maart, 6 juni, 26 september en 12 december. Het Dagelijks bestuur vergaderde ook vier keer: op 10 maart, 15 mei, 24 juni en 27 november. Verder vonden regelmatig bijeenkomsten plaats van de activiteitencommissie van de vereniging. 30