Een overpeinzing Gaat de Roodwang uitsterven in Nederland?

Transcriptie

1 Een overpeinzing Gaat de Roodwang uitsterven in Nederland? 166 Lacerta 67 (2009) nummer 4

2 De intramurale en extramurale vergrijzing(s)problematiek bij de Nederlandse Roodwangschildpadden Trachemys scripta elegans Fred Fleminks Hoofddorp Jur ter Borg Badhoevedorp Foto s: Jur ter Borg De Noordamerikaanse Roodwangschildpad, vroeger Pseudemys scripta elegans, later Chrysemys scripta elegans en nu Trachemys scripta elegans genoemd, is in de herpetologie een van de gewoonste exoten in ons land. Wij ( Jur en Fred) hebben nog levendige herinneringen aan de jaren 70 waarin baby Roodwangen voor een habbekrats als wegwerpartikelen in allerlei dierenwinkels werden aangeboden, bij voorkeur compleet met niervormig bakje met verplichte plastic palmboom. Zonder verwarming, verlichting en gebruiksaanwijzing. Het mag een wonder heten dat sommige diertjes deze mishandeling nog overleefd hebben. Lacerta 67 (2009) nummer 4 167

3 Mochten de Roodwangschildpadjes wel overleven, dan werden ze snel te groot, te vraatzuchtig en te vies om leuk te zijn voor de niet al te fanatieke amateurliefhebbers. Wanneer ze niet werden aangeboden bij dierenhandel, dierentuin of reptielenopvang, dan werden ze net als overtollige aquariumvissen in het open water gedumpt. In ons klimaat, in een relatief gunstig biotoop, kunnen roodwangen het nog enkele jaren volhouden, maar met een conditie die ieder jaar slechter wordt (KIK, PERS. MED.). Altijd heeft iedereen geloofd dat ons klimaat niet geschikt zou zijn voor langdurige overleving, laat staan voortplanting in onze breedtegraden (HERDER, 2007; HOFSTRA, 2007). Voortplanting is bijvoorbeeld wel in Zuid-Europa geconstateerd, waar de Roodwang een concurrent voor inheemse moerasschildpadden is (SPITZEN- VAN DER SLUIJS ET AL., 2007). Nederland kent een zeeklimaat met te lauwe zomers voor het succesvol ontwikkelen van eieren in een nest, dit is ook beargumenteerd inzake het natuurlijk voorkomen (niet dus) van de Europese Moerasschildpad Emys orbicularis in Nederland (ANOMYNUS, 1996). Natuurlijk kun je speculeren over Global Warming waardoor er wel broedsuccessen van exoten kunnen komen, maar verder dan fantasieën over zeespiegelstijging en daarmee het fenomeen van Amersfoort aan Zee (HARTMAN, 1991) komen we op korte termijn niet. De Roodwangschildpad in Nederland kent een aantal problemen: Nadat in de jaren 70 en 80 terecht uitbundig met de soort gefokt is, is de aandacht voor deze gewone exoot gekelderd. Er wordt wel met andere, soms nog grotere moerasschildpaddensoorten, gefokt, dus het uiteindelijk formaat van een Roodwang zal niet een beperkende factor zijn. Nakweek in gevangenschap is hoogstwaarschijnlijk schaars door gebrek aan interesse. 168 Lacerta 67 (2009) nummer 4

4 De invoer vanuit de Verenigde Staten is sinds 1997 wettelijk stopgezet conform de ordening EG 338/97 (SPITZEN-VAN DER SLUIJS ET AL., 2007). Vers bloed en nieuwe exemplaren komen zo niet meer ter beschikking van liefhebbers. Geschat wordt dat een roodwang ongeveer 30 à 40 jaar oud kan worden. Het zijn niet zulke taaie rakkers zoals bijvoorbeeld landdoosschildpadden Terrapene, die meer dan een eeuw kunnen worden. Het resultaat van een en ander is een vergrijzende populatie van Roodwangschildpadden in gevangenschap waar nauwelijks mee gefokt wordt en een populatie van wilde Roodwangschildpadden die een slecht prognose heeft voor langdurige overleving in het wild en die zich daar ook hoogstwaarschijnlijk niet zal kunnen voortplanten. Overigens is het zo dat sommige dierenambulances en/of dierenasielen gevonden of aangeboden Roodwangschildpadden meteen weer terug in de sloot zetten onder het motto: daar horen ze thuis of over een paar jaar is het overal zo warm dat ze hier inheems zijn geworden. Een twijfelachtig standpunt. We denken dat het moeite waard is om meer aandacht te besteden aan het fokken van Roodwangschildpadden dan nu gebeurt, voordat deze bijzonder fraaie, zij het wat lompe moerasschildpad verdwijnt voor onze liefhebberij. De know-how om deze dieren te fokken en te behouden voor de liefhebberij hebben we als vereniging in huis, nu de intentie nog. Lacerta 67 (2009) nummer 4 169

5 Literatuur ANONYMUS, Valt de Europese moerasschildpad (Emys obicularis) terecht onder het Besluit Beschermde Diersoorten? Xenopus 10: HARTMAN, E., Niemand houdt mij tegen, een avontuur in de 22e eeuw. Lemniscaat, Rotterdam. HERDER, J., Eerste eilegsels van Roodwangschildpadden in Nederland. RAVON 9 (2): HOFSTRA, J., Plant de Roodwangschildpad zich werkelijk zo gemakkelijk voort in ons land?. RAVON 9 (3): 41 SPITZEN-VAN DER SLUIJS, A.M., R. ZOLLINGER & R. CREEMERS, Atlas reptielen en amfibieën in Gelderland Stichting RAVON, Nijmegen. Summary A reflection: is the Red-eared slider becoming extinct in the Netherlands? Ageing of the Dutch Red-eared slider (Trachemys scripta elegans) population in captivity and in nature. In de seventies the Red-eared slider was a common pet in our country. Very few individuals reached adulthood due to bad housing and maintenance. Adult specimens turned out to be big, smelly and aggressive, so quite a lot of them were released and disappeared in the wild, to survive only for a few years due to our too cold maritime climate. At this moment import of Red-eared sliders is prohibited, so the population in captivity is fixed. Moreover only a few hobbyist are trying to breed this turtle. This means that the population is slowly but surely growing old, at last perhaps to old to breed. Perhaps this is the moment to realise that it is urgent to breed this former not-so-favourite animal, at least in small numbers, before they disappear forever from our homes. We have the knowhow to breed them, what remains is the intention to do so. 170 Lacerta 67 (2009) nummer 4