Werktuigen en installaties. Werktuigen en installaties onderhouden

Transcriptie

1 Werktuigen en installaties Werktuigen en installaties onderhouden

2

3 Werktuigen en installaties onderhouden Opdrachten Jac van Beek Jaap Steeneveld Arie Versluis eerste druk, 2005 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN 3

4 Artikelcode: Colofon Auteur(s): Redactie: Illustraties: Onderwijskundige: Jac van Beek, Jaap Steeneveld, Arie Versluis Studio Maan, Clazien Rodenburg Verbaal - Bureau voor Visuele Communicatie; omslagfoto m.m.v. IPC Groene Ruimte Berlinda de Boer Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum. 4 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

5 Voorwoord Deze uitgave bevat de onderwijseenheid Werktuigen en installaties onderhouden van de deelkwalificatie Werktuigen en installaties. Voor de onderwijseenheid is er een uitgave met opdrachten en bronnen en een uitgave met theorie. Opdrachten Aan het begin van elke opdracht staat het opdrachtdoel. Daar staat wat je aan het einde van de opdracht moet kunnen. De opdrachten bevorderen de zelfwerkzaamheid. Met de opdrachten kun je je kennis in de praktijk toetsen of bepaalde vaardigheden trainen. Als je alle opdrachten met voldoende resultaat hebt uitgevoerd, beheers je de stof. Bronnenoverzicht Om de opdrachten uit te voeren heb je informatie nodig. Hiervoor kun je het bijbehorende theorieboek gebruiken. Je kunt ook andere bronnen raadplegen. In het bronnenoverzicht staat waar je allemaal informatie kunt vinden over invullen. Dit kunnen boeken zijn, maar ook vakbladen, folders, video s of het internet. Theorie Het theorieboek bevat de theorie die je het meest nodig hebt en die niet gauw verandert. Om het bestuderen en verwerken van de tekst gemakkelijker te maken kun je aan het einde van elk hoofdstuk verwerkingsvragen maken. Wij wensen je veel succes bij het werken met deze uitgave. De auteurs VOORWOORD 5

6 Oriënterende opdracht Waar gaat deze onderwijseenheid over? Als je aan een heel nieuw onderwerp begint, is het goed om je af te vragen wat je al van dat onderwerp weet. Alle nieuwe informatie over het onderwerp kun je dan makkelijker onthouden. Zoals je in de inleiding hebt gelezen gaat deze onderwijseenheid over het onderhouden van werktuigen en installaties. In deze opdracht ga je na wat je daar al van weet. Het is verstandig om deze opdracht in een groepje van twee of drie leerlingen te maken; dat helpt om ook kennis die wat dieper weggestopt zit, weer naar boven te krijgen. a Zet midden op een vel papier de woorden werktuigen en installaties onderhouden. Ga nu samen hardop nadenken en noteer alle onderwerpen waaraan je denkt bij werktuigen en installaties onderhouden. Noem om de beurt een onderwerp. Zet die onderwerpen rondom werktuigen en installaties onderhouden. Zet de onderwerpen die bij elkaar horen bij elkaar. b Als iedereen drie onderwerpen heeft genoemd, zet dan pijlen tussen de onderwerpen die direct met elkaar te maken hebben. Zet een kruis door de onderwerpen waarvan je als groep achteraf vindt dat ze eigenlijk niet zo veel met het thema te maken hebben. Het resultaat van deze opdracht is een schema van wat je al bij voorbaat weet van het onderhouden van werktuigen en installaties. c Lees nu de opdrachten door en noteer waar ze over gaan. Zet in het schema een cirkel om de woorden die in de opdrachten aan de orde komen. d Bewaar het schema dat jullie gemaakt hebben. In de afsluitende opdracht heb je het weer nodig. 6 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

7 Inhoud Voorwoord 5 Waar gaat deze onderwijseenheid over? 6 1 Informatie over een werktuig verzamelen en toepassen 9 2 Het opsporen van storingen 21 3 Demonteren volgens werkplaatshandleiding 35 4 Repareren en herstellen volgens werkplaatshandboek (kunstmeststrooier) 47 5 Monteren volgens handleiding 56 6 Installeren en afstellen bij eerste ingebruikneming 65 7 Onderhouden en conserveren 77 8 Meten en controleren 85 Welke onderwerpen staan in deze onderwijseenheid? 99 Bronnenoverzicht 101 INHOUD 7

8 8 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

9 1 Informatie over een werktuig verzamelen en toepassen Leerdoelen Na het maken van de opdrachten kun je: informatie over een werktuig verzamelen die nodig is om storingen aan een werktuig te kunnen opsporen. 1.1 Opdrachten Opdracht 1.1 Informatie verzamelen als aspirant-koper Doel Je kunt informatie verzamelen die je als aspirant-koper nodig hebt. Oriëntatie Voordat je iets gaat aanschaffen wil je natuurlijk eerst weten wat er allemaal te koop is. Stel, je wilt een nieuw mobieltje kopen. Je gaat dan eerst informatie verzamelen over mobieltjes. a Welke informatiebronnen zijn er allemaal om tot een juiste beslissing te komen? b Noteer welke informatie voor jou van belang is. c Waarvoor wil je de telefoon gaan gebruiken? INFORMATIE OVER EEN WERKTUIG VERZAMELEN EN TOEPASSEN 9

10 d Stel dat zo veel wensen hebt dat het mobieltje te duur wordt. Welke wensen laat je dan het eerst vallen? Motiveer je keuze. Uitvoering Op elk bedrijf wordt van tijd tot tijd iets nieuws aangeschaft. In deze opdracht ga je op basis van verzamelde informatie een afweging maken tussen verschillende mogelijkheden. 1 Bezoek een loonbedrijf in je omgeving. 2 Bespreek met de bedrijfsleider welk werktuig zij misschien gaan aanschaffen. Wat gaat het loonbedrijf aanschaffen? 3 Verplaats je in het loonbedrijf. Aan welke eisen moet dit nieuwe werktuig voldoen? 4 Verzamel informatie over drie verschillende merken werktuigen met een hydraulische installatie of een elektronische regeling. Dit kan dus het werktuig van vraag 2 zijn, maar je mag er ook zelf eentje bedenken. Hierin moet iets staan over de door jou bedachte eisen. Welke informatiebronnen heb je gebruikt? 5 Je gaat de informatie van de drie verschillende merken met elkaar vergelijken. 6 Maak de lijst met eisen compleet en noteer ze in de tabel. Eisen Merk A: Merk B: Merk C: werkbreedte benodigd vermogen 10 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

11 Eisen Merk A: Merk B: Merk C: 7 Noteer de merken van de werktuigen ook in de tabel. 8 Ga voor ieder merk na aan welke eisen het merk wel of niet voldoet. Vul de tabel verder in. 9 Schrijf een kort advies voor de aankoop van het werktuig. Gebruik de vergelijking die je gemaakt hebt. Zet er ook bij waarom je dat advies geeft. Afsluiting Je hebt een advies geschreven over de aanschaf van het werktuig. a Bespreek het advies met je begeleider. b Noteer de reactie van je begeleider op het door jou uitgebrachte advies. Opdracht 1.2 Gebruikersinformatie verzamelen en toepassen Doel Je kunt informatie over het gebruik van een werktuig verzamelen en toepassen. Oriëntatie Je hebt in de praktijk als loonwerker te maken met verschillende trekkers, werktuigen en voertuigen. Als je voor het eerst met een trekker, een werktuig of een voertuig gaat werken is het belangrijk dat je weet hoe de bediening werkt. INFORMATIE OVER EEN WERKTUIG VERZAMELEN EN TOEPASSEN 11

12 a Op welke manier heb jij tot nu toe informatie over de bediening gekregen? b Weet je nu alles over de trekker, het werktuig of het voertuig waar je mee werkt? c Hoe kun je voorkomen dat je de verkregen informatie over de bediening na verloop van tijd (gedeeltelijk) vergeten bent? Uitvoering In deze opdracht ga je informatie over het gebruik van een werktuig verzamelen. Bij ieder werktuig behoort een Nederlandstalige gebruikershandleiding te zijn. Die ontvang je als het nieuwe werktuig afgeleverd wordt. 1 Waar kunnen deze gebruikershandleidingen op een bedrijf bewaard worden? 2 Vraag aan je begeleider om drie gebruikershandleidingen, in ieder geval van een werktuig waar jij mee gewerkt hebt. Liever niet van een kunstmeststrooier of een wagen. Van welke drie werktuigen heb je een gebruikershandleiding gekregen? 3 Bekijk de eerste tien bladzijden van de drie handleidingen. 4 Noteer heel kort welke informatie er op die eerste tien bladzijden staat. 12 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

13 5 Lees de gebruikershandleiding van het werktuig waar je al mee gewerkt hebt nauwkeurig door. Noteer tijdens het doorlezen de informatie die nieuw voor je is of die je alweer vergeten was. In de volgende tabel staat een voorbeeld. Vul de tabel aan met tien onderwerpen. Informatie over: aanbouw Wat ik niet meer wist aansluiting load-sensing leiding 6 Je hebt de informatie over het werktuig waar je al vaker mee gewerkt hebt doorgelezen. In de tabel heb je aangegeven wat je niet meer wist. Hoe helpt deze nieuwe informatie jou bij het werken met of het onderhouden van het betreffende werktuig? Afsluiting Je hebt een gebruikershandleiding doorgelezen. a Waarom is het volgens jou wel of niet belangrijk dat je als gebruiker de gebruikershandleiding doorleest, ook als je al enige tijd met dat werktuig of voertuig werkt? INFORMATIE OVER EEN WERKTUIG VERZAMELEN EN TOEPASSEN 13

14 Noteer je mening in twee korte zinnen. Opdracht 1.3 Informatie over (de)montage verzamelen Doel Je kunt informatie over (de)montage van onderdelen verzamelen. Oriëntatie Je bent aan het werk met een boormachine. Op een bepaald moment werkt de boormachine niet meer. Je besluit om als een echte monteur de boormachine open te maken en te bekijken wat er aan de hand is. Aan de buitenkant zit een aantal schroeven. Je draait ze allemaal los. Je verwacht dat je de twee helften nu van elkaar kunt halen. Op de meeste plaatsen wijken de twee delen wat van elkaar, maar toch krijg je het geheel niet open. Je zet er een grote schroevendraaier tussen en ja hoor, de boormachine gaat open. Maar tegelijkertijd hoor je dat er ook wat breekt. Een stuk van de behuizing blijft netjes op z n plaats, terwijl de helften van elkaar komen. Het blijkt dat je vergeten bent de schroef los te maken die onder een afdekdopje zat. Daar sta je dan met de brokken. Voordat je begint met het demonteren of monteren is het daarom verstandig eerst informatie daarover te verzamelen. a Welke informatie zou je in het voorbeeld van de boor nodig hebben gehad? b Waar zou je die informatie kunnen vinden? Uitvoering Je gaat in deze opdracht de gegevens verzamelen die nodig zijn voor demontage en montage. 1 Vraag aan je begeleider van welk werktuig of voertuig er onderdelen gedemonteerd of gemonteerd moeten worden in verband met onderhoud of een reparatie. 2 Om welk werktuig gaat het? En welk onderdeel moet er ge(de)monteerd worden? 14 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

15 3 Welke gegevens heb je in dit geval nodig voor (de)montage? 4 Waar kun je die gegevens opvragen of vinden? 5 Noteer voor één onderdeel de gegevens die je gevonden hebt over de (de)montage ervan. Afsluiting Je hebt informatie verzameld over (de)montage. a Welke informatie was gemakkelijk beschikbaar? b Welke informatie was moeilijk beschikbaar? INFORMATIE OVER EEN WERKTUIG VERZAMELEN EN TOEPASSEN 15

16 c Hoe ben je toch aan de juiste informatie gekomen? Opdracht 1.4 Informatie over onderhoud verzamelen Doel Je kunt informatie verzamelen over het uit te voeren onderhoud van een werktuig of voertuig. Oriëntatie Als je s morgens naar school gaat of naar je werk moet je er altijd aan denken dat je de noodzakelijke dingen meeneemt. Misschien ben je iemand die s morgens nog niet helemaal wakker is. De kans dat je dan iets vergeet is groot. a Noteer twee dingen die jij s morgens wel eens vergeet. b Hoe zou je kunnen voorkomen dat je iets vergeet? Uitvoering Bij het onderhoud van een groot werktuig of voertuig moet je veel verschillende punten controleren. Om er zeker van te zijn dat alles wat gedaan moet worden ook uitgevoerd wordt is een checklist eigenlijk een noodzaak. Zonder een checklist sla je bijna altijd bepaalde delen over. En dat kan tot gevolg hebben dat het werktuig eerder kapot gaat. 1 Waar zou je een checklist voor het onderhoud van een werktuig kunnen krijgen? 2 Zorg dat je een checklist te pakken krijgt. Bestudeer de aandachtspunten die erin staan. Noteer in de volgende tabel de tien belangrijkste aandachtspunten voor het hydraulisch, pneumatisch, elektrisch en elektronisch systeem. Geef bij ieder aandachtspunt aan waarom jij dit aandachtspunt belangrijk vindt. 16 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

17 Aandachtspunten Belangrijk, omdat Bedrijfsuren Je hebt tien aandachtspunten aangeven. Zijn er volgens jou nog meer belangrijke aandachtspunten voor het onderhoud? Zo ja, noteer die dan. 4 Noteer ook de minder belangrijke aandachtspunten. 5 Na hoeveel bedrijfsuren moet het onderhoud van deze punten plaatsvinden? Zet dit in de laatste kolom van de tabel. INFORMATIE OVER EEN WERKTUIG VERZAMELEN EN TOEPASSEN 17

18 Afsluiting Je hebt informatie verzameld over het onderhoud. a Zou je het gemakkelijk vinden om voor je gewone werkzaamheden ook een checklist te hebben? b Verklaar waarom je dat wel of niet nodig vindt. Opdracht 1.5 Informatie uit onderdelenboek verzamelen Doel Je kunt een onderdelenboek lezen en onderdelen bestellen. Oriëntatie Op een morgen als je naar je werk wilt gaan, blijkt je scooter niet te starten. Je bromt zelf wat. Wat is er aan de hand? Is die accu dan toch versleten? Hij startte de laatste tijd toch al niet zo goed. Je pakt je fiets en gaat naar je werk. s Avonds ga je even langs de fietsenmaker om een andere accu te kopen. De fietsenmaker vraagt hoe oud je scooter is en welk type het is. Dat weet je niet, want je hebt dat ding tweedehands gekocht, en er zat geen boekje bij. Dus moet je eerst thuis gaan kijken of er ergens iets op de scooter staat. a Welke gegevens heeft de fietsenmaker nodig om de juiste accu te kunnen leveren? b Waar zijn deze gegevens op de scooter te vinden? Uitvoering Bij de reparatie van een werktuig of een voertuig moet je vaak nieuwe onderdelen monteren. 18 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

19 In deze opdracht ga je onderdelen bestellen met behulp van het onderdelenboek. 1 Vraag aan je begeleider welke onderdelen hij op voorraad heeft liggen en waarom. Noem er drie. 2 Voor het bestellen van onderdelen heb je een aantal gegevens nodig. Deze gegevens vind je in het onderdelenboek. Noteer in de eerste kolom de gegevens die belangrijk zijn bij het bestellen. Het gaat niet om het benoemen van die gegevens, maar om het gegeven zelf. Dus bijvoorbeeld het gegeven merk. Gegevens Onderdeel 1 Onderdeel 2 Onderdeel 3 merk 3 Bedenk drie onderdelen die je wilt bestellen. Noteer die in de tabel. Zoek de gegevens van deze onderdelen op in het onderdelenboek. Vul de tabel in. 4 Bij welke leverancier bestel je deze onderdelen? Noteer de naam en het telefoonnummer of andere noodzakelijke gegevens van de leverancier. 5 Hoe geef je de bestelling door aan de leverancier? INFORMATIE OVER EEN WERKTUIG VERZAMELEN EN TOEPASSEN 19

20 6 Wat doe je als er spoed bij de bestelling is? 7 Vraag je begeleider of je de onderdelen mag bestellen en doe dat dan. 8 Hoe komen de onderdelen van de leverancier bij jou op het bedrijf? 9 Wie controleert of de levering juist is? 10 Wat controleer je? 11 Hoe betaal je de onderdelen? 12 Wie controleert of de rekening overeenkomt met de levering? Afsluiting Je hebt onderdelen besteld. a Wat vond je gemakkelijk aan deze opdracht? b Wat vond je moeilijk aan deze opdracht? 20 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

21 2 Het opsporen van storingen Leerdoelen Na het maken van de opdrachten kun je: aangeven wat een storing is; aangeven wat de oorzaak van een storing is; een storing opsporen. 2.1 Opdrachten Opdracht 2.1 Oorzaken van storingen Doel Je kunt veelvoorkomende oorzaken van storingen benoemen. Oriëntatie Als je een nieuwe scooter hebt gekocht, verwacht je dat je voorlopig zonder storingen kunt rijden. Bij een oude scooter verwacht je misschien wel dat hij het een keer niet meer doet. Storingen kom je vooral tegen bij oudere werktuigen. a Wat zijn volgens jou de oorzaken van die storingen? Noteer er zo veel mogelijk in de tabel. Oorzaak storing Te voorkomen door b Hoe kun je voorkomen dat deze oorzaken storingen veroorzaken? Noteer dat in de tabel. Uitvoering Je hebt een aantal oorzaken van storingen genoemd. En ook hoe je ze zou kunnen voorkomen. In deze opdracht ga je op een bedrijf de meest voorkomende storingen en de oorzaken ervan inventariseren. 1 Bezoek een loonbedrijf. Vraag drie medewerkers van dat bedrijf welke vijf storingen ze het afgelopen jaar zijn tegengekomen bij werktuigen. Het gaat HET OPSPOREN VAN STORINGEN 21

22 hierbij met name om hydraulische, pneumatische, elektrische en elektronische storingen. Noteer die storingen in de tabel. Storing Oorzaak Te voorkomen door 2 Bespreek met hen ook de (mogelijke) oorzaak van die storingen en noteer die in de tweede kolom. 3 Vul in de derde kolom in hoe je die storingen zou kunnen voorkomen. 4 Wat valt je op als je de hele tabel hebt ingevuld? 5 Schrijf een advies van vijf tot tien regels om het aantal storingen bij werktuigen te verminderen. 22 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

23 Afsluiting Je hebt een advies geschreven om het aantal storingen te verminderen. a Vergelijk jouw advies met het advies van drie andere deelnemers. b Hebben anderen nuttige adviezen die jij vergeten bent? Zo ja, welke? Opdracht 2.2 Stroomschema computergestuurde installatie maken Doel Je kunt een stroomschema voor een computergestuurde installatie maken. Oriëntatie In het dagelijks leven heb je met allerlei installaties en processen te maken. Bijvoorbeeld bij het verwarmen van de kamer. Je stelt de kamerthermostaat van de centraleverwarmingsinstallatie in op een hogere temperatuur. Via de thermostaatkabel krijgt de cv-ketel een signaal. De waterpomp en de ventilator gaan draaien. De elektrische ontsteking of de waakvlam zorgt voor de ontsteking van het gas als de gastoevoer wordt geopend. Het brandende gas verwarmt het water in het centraleverwarmingssysteem. Het warme water stroomt door de radiatoren, waardoor de lucht rond de radiatoren warm wordt. Deze warme lucht stijgt op en zuigt daardoor van onderaf koudere lucht aan. Zo wordt de lucht in de kamer opgewarmd. De kamerthermostaat vergelijkt de door jou gewenste temperatuur met de gemeten temperatuur. Als ze gelijk zijn, gaat er opnieuw een signaal naar de cv-ketel, die vervolgens wordt uitgeschakeld. Dit hele proces kun je in grote lijnen weergeven in het volgende stroomschema. Temperatuur in de kamer te laag - thermostaat hoger - signaal naar ketel - ketel verwarmt water - radiator verwarmt de lucht - lucht verwarmt de thermostaat - thermostaat schakelt ketel weer uit als de gewenste temperatuur is bereikt. a Stel je voor dat na het omhoog zetten van de thermostaat het niet warm wordt in de kamer. Wat doe je dan? b Is het noodzakelijk om het stroomschema te kennen als je een storing wilt oplossen? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet? HET OPSPOREN VAN STORINGEN 23

24 Uitvoering Op landbouwwerktuigen zitten ook verschillende systemen. In deze opdracht ga je een stroomschema van de computergestuurde hoeveelheidsregeling op een landbouwspuit maken. 1 Vraag je begeleider welke landbouwspuit je voor deze opdracht mag gebruiken. Vraag ook om de bijbehorende gebruikershandleiding. 2 Welke hoofdonderdelen zitten er in de hoeveelheidsregeling van die landbouwspuit? 3 Bij een hoeveelheidsregeling zijn er meerdere factoren die de hoeveelheid beïnvloeden. Welke factoren zijn dat? 4 Maak een stroomschema van het proces als je per ongeluk tegen het handgas stoot en het toerental daardoor verlaagt. 5 Waarom is het niet verstandig om met dit lagere toerental door te gaan met spuiten? 6 Is er in de gebruikershandleiding ook een schema opgenomen zoals jij hebt gemaakt? 24 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

25 7 Zo ja, wat wordt er in dat schema aangegeven? 8 Wanneer zou je gebruik kunnen maken van een stroomschema? 9 Op welke punten in het proces verwacht je de meeste storingen? Waarom juist daar? 10 Hoe kun je deze storing voorkomen? Afsluiting In de oriëntatie heb je aangegeven of je een stroomschema wel of niet noodzakelijk vindt bij het lokaliseren van een storing. Misschien heb je inmiddels je mening bijgesteld. a Vul aan: ik vind een stroomschema bij het lokaliseren van een storing: altijd noodzakelijk soms noodzakelijk nooit noodzakelijk Motiveer je antwoord HET OPSPOREN VAN STORINGEN 25

26 Opdracht 2.3 Storingen in elektrisch systeem Doel Je kunt een storing in een elektrisch systeem en de oorzaak van die storing opsporen. Oriëntatie Je bent op een feestje. Jan vertelt trots dat hij twee weken geleden zijn rijbewijs heeft gehaald. Ook vertelt hij dat de tweedehands auto die hij gekocht heeft, de week ervoor s morgens niet wilde starten. Hij had de garage gebeld. De monteur was gekomen en had geconstateerd dat de accu leeg was. Hij had er een nieuwe accu ingezet en Jan kon weer rijden. Hij weet dat jij wel wat verstand hebt van trekkers en vraagt hoeveel stroom er in zo n accu zit en hoe je die bij moet vullen. Je vertelt Jan hoe dat met die stroom en het laden van de accu zit. a Het is duidelijk dat Jan de storing van zijn auto niet kon oplossen. Aan welke dingen ontbrak het Jan om deze storing op te lossen? Uitvoering In deze opdracht ga je een storing in een elektrisch systeem van een werktuig of voertuig opsporen. 1 Noteer in de volgende tabel wat je moet weten, wat je moet kunnen, welk gereedschap je nodig hebt en waar je informatie vandaan kunt halen om een storing in een elektrisch systeem op te sporen. Wat moet je weten? Wat moet je kunnen? 26 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

27 Wat moet je weten? Welk gereedschap heb je nodig? Waar haal je informatie vandaan? 2 Vraag aan je begeleider bij welk werktuig of voertuig er een elektrische storing is. Vraag ook naar de gebruikershandleiding. Noteer de naam van het werktuig. 3 Omschrijf de storing zo zorgvuldig mogelijk. 4 Wat denk je dat de oorzaak is? 5 Noteer de onderdelen die de stroomkring vormen vanaf de accu tot aan het nietwerkende onderdeel en weer terug naar de accu. HET OPSPOREN VAN STORINGEN 27

28 6 Op welke manier ga je de storing opsporen? 7 Tot waar is er spanning? 8 Wat is de oorzaak van de storing? 9 Hoe kun je deze storing opheffen? Afsluiting Bij de Uitvoering heb je genoteerd wat je dacht dat de oorzaak was. a Klopte dit met je uiteindelijke bevindingen? b Hoe weet je zeker dat je de juiste oorzaak hebt gevonden? Opdracht 2.4 Storing in een hydraulisch systeem Doel Je kunt een storing in een hydraulisch systeem en de oorzaak van die storing opsporen. Oriëntatie Om energie van het ene naar het andere punt te brengen zijn er verschillende mogelijkheden. Een van die mogelijkheden is de mechanische overbrenging. Met assen, tandwielen, kettingen en riemen wordt de energie overgebracht. Als er geen 28 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

29 beschermkappen om heen zitten kun je ook zien dat ze draaien én zie je snel waar een eventuele storing in het systeem zit. Energie kun je ook hydraulisch overbrengen. Hierbij is het niet zo gemakkelijk om te zien of er olie door een slang gaat. Je kunt wel voelen of er druk op komt, maar je weet niet of dat voldoende is. a Hoe kun je inzicht krijgen in de werking van een hydraulisch systeem? Uitvoering In deze opdracht ga je een storing in een hydraulisch systeem van een werktuig of voertuig opsporen. 1 Noteer in de volgende tabel wat je moet weten, wat je moet kunnen, welk gereedschap je nodig hebt en waar je informatie vandaan kunt halen om een storing in een hydraulisch systeem op te sporen. Wat moet je weten? Wat moet je kunnen? Welk gereedschap heb je nodig? HET OPSPOREN VAN STORINGEN 29

30 Wat moet je weten? Waar haal je informatie vandaan? 2 Vraag aan je begeleider bij welk werktuig of voertuig (aanbouw of getrokken) er een hydraulische storing is. Vraag ook naar de gebruikershandleiding en de eventueel aanwezige hydraulische schema s. 3 Noteer de naam van het werktuig. 4 Omschrijf de storing zo zorgvuldig mogelijk. Wat denk je dat de oorzaak is? 5 Noteer de componenten die deel uitmaken van het hydraulisch gedeelte waar de storing zich voordoet. 6 Spoor, samen met je begeleider, stapsgewijs de oorzaak van de storing op. Volg de stappen 1 t/m 5. Zet je bevindingen in de tabel. Houd rekening met de veiligheid. De olie komt tijdens de meting onder hoge druk te staan! 1 Sluit een hydrauliektester aan (bijvoorbeeld gecombineerde druk, volume, temperatuur meter en smoring) vlak na de overdrukklep in de persleiding van een hydraulisch systeem. Let op de in- en uitgang van de meetapparatuur! 2 Meet bij een draaiende pomp en een nominaal toerental de volumestroom onbelast. 3 Smoor de oliestroom totdat de volumestroom sterk vermindert. Zet de smoring iets verder open, zodat je de druk meet waarbij de volledige volumestroom nog aanwezig is. Noteer de volumestroom en de bijbehorende druk. 4 Sluit de meetapparatuur aan op de A- en B-aansluitingen van de stuurschuif op het werktuig. 5 Meet de volumestroom onbelast en belast en noteer de druk. 30 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

31 Plaats meting Toerental motor Volumestroom onbelast Volumestroom belast Druk bij belasting drukleiding A en B aansluiting op de stuurschuif van het werktuig 7 Wat is de conclusie van deze meting? 8 Omschrijf duidelijk de oorzaak van de storing. 9 Hoe kun je deze storing opheffen? Afsluiting Je hebt een storing in een hydraulisch systeem opgespoord. a Welke handelingen heb je zelf uitgevoerd? b Vond je het moeilijk? HET OPSPOREN VAN STORINGEN 31

32 Opdracht 2.5 Beveiligingen op werktuigen Doel Je kunt beveiligingen op werktuigen herkennen en controleren. Oriëntatie Beveiligingen kom je op bijna ieder apparaat of werktuig tegen. Kijk maar eens naar het handgereedschap dat je in de werkplaats gebruikt. Bij een handboormachine bijvoorbeeld zet je de juiste boor in de machine en je steekt de stekker in het stopcontact. Je trekt aan de schakelaar en de boormachine gaat draaien. Heb je je nu aan een gevaarlijke situatie blootgesteld? 220 V spanning is toch gevaarlijk? Draaiende delen zijn toch gevaarlijk? a Welke gevaren zijn er voor jezelf als gebruiker bij het gebruik van elektrisch handgereedschap? En welke beveiliging is er aangebracht? Gevaar voor gebruiker Aangebrachte beveiliging b Je hebt gekeken naar de mogelijke gevaren voor jezelf. Maar het is natuurlijk ook prettig als de boormachine lange tijd goed blijft werken. Welke gevaren zijn er voor de boormachine? Op welke manier wordt de boormachine zelf beschermd tegen gevaren van buitenaf? Gevaar voor boormachine Aangebrachte beveiliging Er zijn dus twee soorten beveiligingen: beveiligingen voor de gebruiker en beveiligingen voor het apparaat. 32 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

33 Uitvoering In deze opdracht ga je de beveiligingen opzoeken die een werktuig beschermen. 1 Vraag je begeleider welk werktuig je voor deze opdracht mag gebruiken. Een werktuig met een elektrische en/of hydraulische installatie heeft de voorkeur. 2 Welk werktuig gebruik je? 3 Over welke installaties beschikt dit werktuig? 4 Zoek de gebruikershandleiding van het werktuig. Lees daarin het gedeelte over de beveiligingen. Welke beveiligingen zitten er in deze installaties? Beveiliging Beschermt tegen Afstelling 5 Waar beschermen deze beveiligingen tegen? Noteer dit in de tweede kolom. 6 Hoe moet je de beveiligingen afstellen? Noteer dit in de derde kolom. 7 Enkele beveiligingen moet je nadat ze gewerkt hebben herstellen of vervangen. Is daarmee het probleem dan opgelost? Zo nee, wat moet je dan doen? HET OPSPOREN VAN STORINGEN 33

34 8 De meeste beveiligingen zijn instelbaar of er is aangegeven aan welke eisen ze moeten voldoen. Waarom is het niet verstandig hiervan af te wijken? 9 Controleer de beveiligingen op het werktuig. 10 Welk gereedschap of welke meetapparatuur heb je daarvoor nodig? 11 Waarom zouden beveiligingen instelbaar zijn? 12 Laat je begeleider je werk controleren. Afsluiting Je hebt een aantal beveiligingen gecontroleerd. a Beschrijf kort waarom het volgens jou belangrijk is om de beveiligingen te kennen die er op een werktuig zitten. 34 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

35 3 Demonteren volgens werkplaatshandleiding Leerdoelen Na het maken van de opdrachten kun je: de juiste demontagevoorschriften raadplegen; de constructietekeningen raadplegen; het werktuig reinigen; het gereedschap op de juiste wijze gebruiken; een werkplan opstellen voor het demonteren; de afstelgegevens noteren. 3.1 Opdrachten Opdracht 3.1 Storingen oplossen Doel Je kunt aangeven hoe je een storing van een elektronisch aangestuurd werktuig kunt oplossen. Oriëntatie Als er een storing aan een werktuig wordt gesignaleerd, moet dit zo snel mogelijk worden opgelost. De storing kan mechanisch, hydraulisch, elektronisch, elektrisch of pneumatisch van aard zijn. Bij deze opdracht gaat het om een storing bij een elektronisch aangestuurd werktuig. a Noteer vier storingen die kunnen voorkomen bij een elektronisch aangestuurde kunstmeststrooier of een ander elektronisch aangestuurd werktuig. b Geef bij iedere storing aan hoe jij de storing zou oplossen. DEMONTEREN VOLGENS WERKPLAATSHANDLEIDING 35

36 Uitvoering In deze opdracht ga je een elektronische storing oplossen.vraag aan je begeleider welk werktuig je mag gebruiken voor deze opdracht. 1 Om een storing van een werktuig te verhelpen is het verstandig om dat te doen volgens een stappenplan. In de tabel vind je verschillende stappen. Volg deze stappen om het werktuig te controleren. Noteer de gegevens in de tabel. Let op: er hoeft voor deze opdracht geen storing aanwezig te zijn. Stap Bevindingen Controleer of de voedingsspanning de juiste spanning heeft. Controleer de ingevoerde programmagegevens. Controleer de stekkerverbindingen van de sensoren. Controleer de afstand tussen de sensor en de magneten. Controleer of het LED-lampje van de sensoren brandt Controleer de voeding en de bedrading van de cilinders/kleppen Controleer of de cilinders/kleppen goed vastzitten Afsluiting In de oriëntatie heb je zelf bedacht hoe je storingen kunt lokaliseren. In de Uitvoering heb je storingen gelokaliseerd met een stappenplan. a Vind jij het gebruik van een stappenplan een goede manier om een elektronische storing op te lossen? Waarom wel of waarom niet? b Op welke punten zou jij de antwoorden die je in de oriëntatie hebt gegeven, willen aanpassen? 36 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

37 c Op welke punten zou je het stappenplan van de uitvoering willen aanpassen? Opdracht 3.2 Hydraulisch schema lezen Doel Je kunt een hydraulisch schema van een werktuig lezen. Oriëntatie Achterin een gebruikershandleiding van een werktuig vind je meestal hydraulische schema s. In figuur 3.1 staat een hydraulisch schema van een kistenwasser. Fig. 3.1 Hydraulisch schema van een kistenwasser a A B b a A B b 9 a 6 A B b P T 8 P T a A B b a A B P T b P T P T P 7 P T A1 B1 A2 B2 A3 B3 A4 B4 A5 B5 T Reserve x Klemmen Links Klemmen rechts Sproeier x Kantelen kist Afstempel wielen DEMONTEREN VOLGENS WERKPLAATSHANDLEIDING 37

38 a Bekijk het schema en noteer in de volgende tabel de namen van de onderdelen 1 tot en met 9, en de functie van die onderdelen of de betekenis van de letters. Vermeld bij de stuurschuiven ook het aantal aansluitingen en het aantal standen. Nummer Naam onderdeel Functie onderdeel Aansluitingen van de stuurschuif P = T = A = B = b Vergelijk je antwoorden met die van een klasgenoot. Welke overeenkomsten en verschillen komen jullie tegen? Uitvoering In deze opdracht ga je zelf een hydraulisch schema opzoeken en lezen. 1 Maak een kopie van een hydraulisch schema van een werktuig op een agrarisch bedrijf. 2 Geef de onderdelen een nummer. 38 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

39 3 Maak een lijst met de nummers en zet de naam en de functie van het onderdeel erachter. Nummer Onderdeel Functie Afsluiting Je hebt een hydraulisch schema gelezen en de namen en functies in de tabel gezet. a Laat de tabel controleren door een medeleerling. b Controleer ook zijn tabel. c Bedenk minstens vijf vragen over zijn hydraulisch schema en leg die aan hem voor. d Kan hij al jouw vragen beantwoorden? En jij die van hem? Wat vind je moeilijk? DEMONTEREN VOLGENS WERKPLAATSHANDLEIDING 39

40 Opdracht 3.3 Demonteren van een elektrische regeling Doel Je kunt beschrijven hoe je een elektrische regeling moet demonteren. Oriëntatie Veel werktuigen van een loonbedrijf zijn uitgevoerd met elektrisch-hydraulische regelingen. Een elektrische component stuurt de hydraulische componenten aan. In deze opdracht gaat het om het elektrische gedeelte. a Noteer in de volgende tabel welke elektrische regelingen er in een zodenbemester zitten. En in een precisiezaaimachine. Elektrische regelingen in een zodenbemester Elektrische regelingen in een precisiezaaimachine Uitvoering In deze opdracht ga je kijken waar de te demonteren elektrische regelingen zitten. Ook ga je ze doormeten en demonteren. Zodenbemesters en precisiezaaimachines zijn uitgevoerd met sensoren. Sensoren geven elektrische signalen af. Deze sensoren zijn niet altijd van buitenaf goed te zien. 1 Lees eerst de hele opdracht door. 2 Zoek een werktuig waarbij je deze opdracht kunt uitvoeren. Welk werktuig heb je gekozen? 40 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

41 3 Zoek de sensoren van het werktuig op. Noteer in de eerste kolom welke typen sensoren er op dit werktuig zitten Type sensor Functie Beschadigd ja/nee 2- of 3- aderige sensor Kleur plusdraad Kleur mindraad Kleur schakeldraad 4 Vul in de tweede kolom in wat de functie van dit type sensor is. 5 Noteer in de derde kolom of de sensoren zichtbaar beschadigd zijn. Noteer ook waaraan je kunt zien dat ze beschadigd zijn. 6 Zoek in een werkplaatshandboek het elektrisch aansluitschema op van de aanwezige sensoren. Maak daarvan een kopie en voeg die bij deze opdracht. 7 Vul met behulp van het aansluitschema de vierde, vijfde, zesde en zevende kolom van de tabel in. 8 Meet samen met je begeleider een sensor door. DEMONTEREN VOLGENS WERKPLAATSHANDLEIDING 41

42 9 Maak hiervan een aansluitschema. 10 Beschrijf hoe je een sensor kunt demonteren. Afsluiting Je weet waar de elektrische regelingen zitten, hoe je ze moet doormeten en demonteren. a Vraag aan je begeleider of hij de tabel, het aansluitschema, het doormeten en de demontage wil beoordelen. b Welke verbeterpunten noemde hij bij die beoordeling? 42 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

43 c Ben jij het eens met zijn beoordeling? Op welke punten wel? Op welke punten niet? Opdracht 3.4 Demonteren van een hydraulische wielbesturing Doel Je kunt beschrijven hoe je een hydraulische wielbesturing kunt demonteren. Oriëntatie Normaal gesproken kun je met een trekker en een pomptankwagen makkelijk scherpe bochten maken. Als je extra gas moet geven om de bocht te halen, is de kans groot dat de cilinder van de wielbesturing een kapotte afdichting heeft. a Lees de hele opdracht door. b Schrijf in ongeveer vijf regels op waar deze opdracht over gaat. c Lijkt deze opdracht je moeilijk? Verklaar je antwoord. Uitvoering In deze opdracht ga je de cilinder en de afdichtingen van die cilinder demonteren of beschrijven hoe je dat doet. 1 Kies een werktuig met wielbesturing waarvan een bedieningshandleiding aanwezig is. DEMONTEREN VOLGENS WERKPLAATSHANDLEIDING 43

44 2 Voordat je aan een hydraulisch systeem gaat werken, moet je het drukloos maken. Hoe doe je dat? 3 Als het hydraulisch systeem drukloos is, koppel dan de hydrauliekslangen los. 4 Hoe kun je voorkomen dat de slangen leeglopen en de uiteinden beschadigen en vuil worden? 5 Als je de cilinder aan beide zijden hebt losgemaakt, demonteer je de cilinder. Laat de cilinder eerst leeglopen voordat je hem demonteert. 6 Maak een schets van de stuurcilinder met daarbij de namen van de onderdelen. 44 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

45 7 In welke volgorde demonteer je de cilinder? Met andere woorden: wat zijn de stappen die je uitvoert? 8 Als je de cilinder gedemonteerd hebt, zie je de zuigerafdichting, de stangafdichting en de schraapring. Teken de dwarsdoorsnede van de afdichtingen en de schraapring. 9 In de dagelijkse praktijk ga je na het demonteren de cilinder ook weer monteren, zodat je weer kunt werken met het werktuig. In deze opdracht gaat het alleen om het demonteren. DEMONTEREN VOLGENS WERKPLAATSHANDLEIDING 45

46 Afsluiting Je hebt een cilinder gedemonteerd. a Laat het werk door je begeleider beoordelen. b Welke sterke punten heeft je begeleider genoemd? c En welke verbeterpunten? Ben je het met zijn verbeterpunten eens? Verklaar je antwoord. 46 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

47 4 Repareren en herstellen volgens werkplaatshandboek (kunstmeststrooier) Leerdoelen Na het maken van de opdrachten kun je: een elektrisch systeem repareren; een bandendrukwisselsysteem herstellen; de verlichting van een werktuig herstellen; de vering van een werktuig herstellen. 4.1 Opdrachten Opdracht 4.1 Elektrisch systeem repareren Doel Je kunt het elektrisch systeem van een werktuig repareren. Oriëntatie Het elektrisch systeem van een werktuig stuurt de verlichting en de hydraulische stuurventielen aan. Bovendien krijgt het werktuig via het elektrisch systeem informatie van sensoren. Die informatie wordt in de computer verwerkt. Over de elektrische aansluitingen van de hydraulische stuurventielen en sensoren vind je informatie in de gebruikershandleiding. a Geef voor de volgende storingen mogelijke oplossingen. Storing Mogelijke oplossingen Het remlicht doet het niet De hydraulische regelventielen werken wel handmatig, maar de elektrische aansturing werkt niet De sensor werkt niet Uitvoering In deze opdracht ga je het elektrisch systeem van een werktuig repareren. 1 Maak een stappenplan voor het repareren van de verlichting. 2 Maak ook een stappenplan voor het vervangen van een sensor. 3 Vergelijk jouw stappenplannen met die van twee medeleerlingen. Stel je eigen stappenplan bij daar waar het nodig is. REPAREREN EN HERSTELLEN VOLGENS WERKPLAATSHANDBOEK (KUNSTMESTSTROOIER) 47

48 4 Overleg met je begeleider welke verlichting je mag repareren. Repareer aan de hand van het stappenplan de verlichting van een werktuig. 5 Het repareren van een sensor komt weinig voor, maar het kan wel. Vervang aan de hand van het stappenplan een sensor. Doe dit onder begeleiding. Afsluiting Je hebt de verlichting gerepareerd en een sensor vervangen. a Controleer de verlichting. b Controleer de sensor door met het werktuig te werken. c Werken de verlichting en de sensor? Zo niet, zoek dan uit waarom niet. d Waren je stappenplannen bruikbaar? Op welke punten wel, op welke punten niet? e Wat zou je een volgende keer anders aanpakken? Opdracht 4.2 Herstellen van het bandendrukwisselsysteem Doel Je kunt beschrijven hoe je het bandendrukwisselsysteem kunt herstellen. Oriëntatie Grote werktuigen zijn zodanig uitgevoerd dat een persoon in korte tijd veel werk kan verzetten. Ze zijn uitgevoerd met grote banden. Die banden dragen het gewicht van het werktuig, maar ze laten ook hun sporen na. Diepe sporen verdichten de grond. Daarom zijn sommige werktuigen voorzien van een bandendrukwisselsysteem. Daarmee kun je onder het rijden de luchtdruk in de banden veranderen. a Wat zijn volgens jou de voordelen van een bandendrukwisselsysteem voor de loonwerker? Noem twee voordelen. 48 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

49 b Om deze opdracht uit te kunnen voeren heb je een werktuig nodig met een bandendrukwisselsysteem. Welk werktuig heb je gekozen? c d Zoek de gebruikershandleiding van het werktuig erbij. Lees de informatie over het bandendrukwisselsysteem. Maak een samenvatting van de werking van het bandendrukwisselsysteem van het werktuig. Uitvoering In deze opdracht ga je beschrijven hoe je een kapot bandendrukwisselsysteem van het door jou gekozen werktuig kunt herstellen. Daarvoor moet je eerst weten uit welke onderdelen het systeem bestaat. 1 Zoek een schema van het bandendrukwisselsysteem. Als je geen schema kunt vinden, teken het dan aan de hand van het werktuig. REPAREREN EN HERSTELLEN VOLGENS WERKPLAATSHANDBOEK (KUNSTMESTSTROOIER) 49

50 2 Uit welke onderdelen bestaat het bandendrukwisselsysteem? Zet de onderdelen in de eerste kolom van de tabel. Onderdelen bandendrukwisselsysteem Beoordeeld op In orde? 3 Beoordeel de onderdelen van het bandendrukwisselsysteem op lekkage, werking en druk. Geef van elk onderdeel aan waarop je het hebt beoordeeld. Noteer dit in de tweede kolom. 4 Geef in de derde kolom van de tabel aan of het onderdeel in orde is of niet. Is een onderdeel niet in orde, geef dan ook aan waarom niet. 5 Schrijf in de volgende tabel op welk onderdeel niet in orde is en hoe je het moet herstellen. Als alles in orde is, geef dan aan welke problemen er zouden kunnen ontstaan. Of vraag je begeleider welke problemen er al eens geweest zijn. Noem ten minste twee problemen. Probleem Hoe moet je herstellen? Afsluiting Je hebt beschreven hoe je een bandendrukwisselsysteem kunt herstellen. a Vraag je begeleider om de tabel van vraag 5 te beoordelen. b Wat heeft hij voor opmerkingen gemaakt? 50 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

51 c Op welke punten ben je het met zijn opmerkingen eens? Opdracht 4.3 Het herstellen van de verlichting van een werktuig Doel Je kunt de verlichting van een werktuig herstellen. Oriëntatie In het oogstseizoen ben je dagelijks met de trekker en de wagen op de weg. Je vervoert de landbouwproducten naar de verwerkende industrie of naar een plek waar ze worden opgeslagen. Op de weg is het belangrijk dat de verlichting van zowel de trekker als de wagen of het werktuig erachter goed werkt. a Lees de hele opdracht goed door. b Vind je dit een nuttige opdracht? Waarom wel of waarom niet? c Heb je al eens de verlichting aan een werktuig hersteld? d Zo ja, hoe ging dat toen? Wat ging goed en wat ging niet zo goed? Uitvoering Stel: je vergeet bij het afkoppelen van een werktuig de stekker van de verlichting los te koppelen. Je rijdt weg en alle draden worden uit de stekker getrokken. In deze opdracht ga je de stekker van de verlichting herstellen. 1 Vraag aan je begeleider welk werktuig je voor deze opdracht kunt gebruiken. Welk werktuig is dat? REPAREREN EN HERSTELLEN VOLGENS WERKPLAATSHANDBOEK (KUNSTMESTSTROOIER) 51

52 2 Noteer in de volgende tabel de aansluitcodes van de draden. Aansluitcode Draadkleur Functie 3 Noteer de draadkleur en de functie van de draden. Omdat de draadkleur niet genormaliseerd is, moet je kijken op welke kleur de lampen van het werktuig zijn aangesloten. De ANWB en de EEG hebben wel een aansluitschema voor draadkleur en aansluitcode, maar dit is slechts een advies. 4 Herstel de verlichting van dit werktuig. Afsluiting Je hebt de verlichting hersteld. a Test of de verlichting het weer doet. Zo nee, wat is er nog niet goed? b Wat ging goed in deze opdracht? c Welke fouten heb je in deze opdracht gemaakt? 52 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

53 d Verklaar hoe het komt dat je die fouten hebt gemaakt. Opdracht 4.4 Herstellen van de vering van een zodenbemester Doel Je kunt de vering van een zodenbemester herstellen. Oriëntatie Trekkers en werktuigen hebben steeds vaker allerlei extra voorzieningen zoals voorasvering en wielbesturing. Deze voorzieningen leveren de gebruiker voordelen op, zoals meer comfort en minder bandenslijtage. Ook een zodenbemester kan voorzien zijn van vering. a Wat kan er gebeuren als de vering van een zodenbemester niet goed is? Uitvoering In deze opdracht ga je de vloeistofvering van een zodenbemester herstellen. 1 Bekijk een zodenbemester die is uitgerust met geveerde assen. Kijk daarbij niet alleen naar de mechanische vering, maar ook naar de hydraulische vering. 2 Hoe kun je zien of een vering mechanisch of hydraulisch is? Wat zijn de verschillen? Mechanische vering Hydraulische vering REPAREREN EN HERSTELLEN VOLGENS WERKPLAATSHANDBOEK (KUNSTMESTSTROOIER) 53

54 3 Maak een tekening van de as met vering. Doe dit voor zowel de mechanische als de hydraulische vering van de zodenbemester. 4 Zoek in de gebruikershandleiding op welke afstellingen nodig zijn voor een goede hydraulische vering. 5 Vergelijk die gegevens met de huidige afstelling van het veersysteem. Volgens de gebruikershandleiding Huidige afstelling zodenbemester Afstellingen hydraulische vering 6 Controleer de vering op lekkage en breuk en kijk of de druk en de bevestigingen goed zijn. Lekken de leidingen? Zijn er leidingen gebroken? Is de druk juist? Kloppen de bevestigingen? ja/nee ja/nee ja/nee ja/nee 54 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

55 7 Overleg met je begeleider of je een vering mag herstellen. En welke onderdelen je dan mag herstellen. Voer de werkzaamheden uit en noteer wat je hebt gedaan. Afsluiting Je hebt de vering hersteld. a Rijd met het werktuig over de weg om te controleren of de vering nu wel in orde is. b Wat zou je kunnen verbeteren als het gaat om het herstellen, afstellen of vervangen van onderdelen van de vering? REPAREREN EN HERSTELLEN VOLGENS WERKPLAATSHANDBOEK (KUNSTMESTSTROOIER) 55

56 5 Monteren volgens handleiding Leerdoelen Na het maken van de opdrachten kun je: de nieuw te monteren onderdelen controleren op juistheid; de onderdelen monteren met behulp van de handleiding en volgens voorschrift; controleren of het nieuwe onderdeel correct gemonteerd is; controleren of het nieuwe onderdeel correct werkt ten opzichte van de overige onderdelen van het werktuig. 5.1 Opdrachten Opdracht 5.1 Elektrische bedieningskast aansluiten Doel Je kunt de bedrading van een elektrische bedieningskast veilig aansluiten. Oriëntatie Je hebt vast wel eens een nieuwe stekker aan een snoer gezet. a Waarop moet je letten bij het vastzetten van de draden? Noem ten minste vier punten. b Wanneer zou het monteren van een stekker een gevaarlijke klus kunnen zijn? Uitvoering In deze opdracht ga je een bedieningskast aansluiten voor het inschakelen van een krachtstroommotor. Voor deze opdracht heb je nodig: een bedieningskast; een krachtstroommotor; de bijbehorende bedrading. 1 Vraag aan je begeleider waar je deze onderdelen kunt vinden en zoek ze bij elkaar. 56 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

57 2 Is er een aansluitschema aanwezig? Soms zit er één in het deksel van de kast. 3 Neem het aansluitschema over in figuur 5.1 of teken de schakelaar met de aansluitpunten zelf. Fig. 5.1 Met behulp van een schema kun je een bedieningskast aansluiten. aansluitblokje elektromotor 4 Neem de letters of symbolen uit het aansluitschema over in je tekening. Als er geen aansluitschema is, zet dan de letters of symbolen die bij de aansluitingen in de bedieningskast staan in je tekening. 5 Laat je tekening door je begeleider controleren. MONTEREN VOLGENS HANDLEIDING 57

58 6 Noteer in de volgende tabel de gegevens van de aan te sluiten draden. Functie Kleur Letter/symbool bij aansluitpunt Draad komt van/draad gaat naar Draad 1 Draad 2 Draad 3 Draad 4 Draad 5 Draad 6 Draad 7 7 Sluit de bedrading aan. 8 De aardeaansluiting is erg belangrijk voor de veiligheid. Hoe kun je controleren of je de aardedraad goed hebt vastgemaakt? 9 Een elektrische installatie moet na iedere reparatie door een bevoegde deskundige gecontroleerd worden. Dit kan een speciaal daarvoor aangewezen persoon van het eigen bedrijf zijn. Waarop controleert hij deze reparatie? Noem drie punten. 10 Laat het geheel door een bevoegde deskundige controleren. Afsluiting Je hebt een bedieningskast aangesloten. a Test nu samen met je begeleider de werking van de motor. 58 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN

59 b Wat is het resultaat van de test? c Wat moet je doen als de draairichting verkeerd is? Opdracht 5.2 Een aansluitschema van een elektronische component maken Doel Je kunt een aansluitschema van een elektronische component maken. Oriëntatie Een werktuigcomputer is een waardevol instrument om vanaf de trekker het werktuig aan te sturen. Ook kan de computer meetgegevens verwerken. De gegevens van en naar de computer lopen door de draden tussen bijvoorbeeld de sensor en de computer. Als er storingen optreden, moet je wel eens een elektronisch onderdeel of component vervangen. Het vervangen is op zich niet zo moeilijk. Maar waar moeten al die draden vastgemaakt worden? a Hoe kun je er achter komen waar je de draden vast moet maken? Uitvoering In deze opdracht ga je een aansluitschema van een elektronische component maken. 1 Zoek een werktuig met een elektronische component. Bekijk de kabels en draden die aangesloten zijn. 2 Maak een schets van de kast met daar omheen de apparatuur waar de draden naar toe lopen. Doe dit op een A4'tje en maak de schets zo ruim dat je ook nog tekst bij de draden en de aansluitingen kunt zetten, zoals in figuur Teken er de aansluitpunten in. Noteer ook de aanduiding die er bij staat, zoals letter, cijfer of symbool. 4 Teken de draden die op de aansluitpunten zijn vastgemaakt. Zet erbij waar de draden vandaan komen. Zet de kleur van de draad erbij en eventueel ook de nummers die op de draden staan. 5 Op welke manier zijn de draden vastgemaakt? Met kabeloogjes, met adereindhulzen of met schuifstekkers? 6 Waarom zijn de draden in de aansluitkast niet allemaal even dik? MONTEREN VOLGENS HANDLEIDING 59

60 Fig. 5.2 In de aansluitkast zie je waar draden vandaan komen en waar ze vastgemaakt zijn. pinno.82 = +12 Volt (achter contactslot) pinn 0.31 = 0 Volt pinno.15/30 = +12 Volt blauw geel/groen bruin DIN/ISO plug (niet gebruiken) voedingsspanning LH 500 computer bruin blauw bruin blauw S26 Variator omlaag tank leeg vulsignaal pomp wiel driewegkraan S25 Variator omhoog bruin blauw bruin blauw blauw zwart bruin bruin blauw (optie) komt van massa (2) van S8 S8 9 vulsignaal 10 inductiesensor blauw pomp sensor tands signaaltandwiel ( ) 15 bruin Printplaat LH Relais massa (2) naar S9 op print massa van print S9 2 voorschakelventiel driewegkraansensor wielsensor 60 WERKTUIGEN EN INSTALLATIES ONDERHOUDEN