ADMINISTRATIEVE en OVERIGE INDELINGEN van HERLAER, GHESTEL bij HERLAER en SINT-MICHIELSGESTEL VAN 698 TOT 1952

Transcriptie

1 ADMINISTRATIEVE en OVERIGE INDELINGEN van HERLAER, GHESTEL bij HERLAER en SINT-MICHIELSGESTEL VAN 698 TOT 1952 Door de toponiemgroep van de heemkundevereniging De Heerlijkheid Herlaar zijn de afgelopen vier jaar bijna 5000 veldnamen en toponiem vermeldingen van Sint-Michielsgestel geregistreerd. Het betreft individuele vermeldingen, deel verzamelingen (bijv Akkerveldnamen, zie : en vermeldingen uit de zogenaamde Kaartenbak Gemeente enz. enz.. In het Liber aureus Epternacensis dat is opgesteld tussen 1191 en 1222 blijkt uit een regest dat in 698 een zekere Hadericus filius Odonis aan Willibrord schenkt in villa Rumelacha et in Datmunda et in Tadia goederen met de daarbij behorende onvrijen die hij door erfenis van zijn vader verkregen had. In 1951 weet de historicus N.P. Sprenger de Rover uit Vught deze goederen te identificeren als zijnde de gehuchten : Ruimel, Gemonde en Theede. Het zijn de oudst bekende toponiemen van Sint-Michielsgestel. (Bron : Brabants Heem 1951, pag 51 e.v.) Deze keer heb ik getracht een overzicht samen te stellen van dorpsdeelnamen, zoals tiendblokken, heertgangen, rotten, wijken, kadastersecties, straatnamen enz., die in de periode van 700 tot omstreeks 1950 in gebruik zijn geweest, veel van deze namen zijn reeds lang niet meer in gebruik en in de vergetelheid geraakt. 1. Gemeijnt of Gemeene gronden. Alle niet in gebruik zijnde woeste gronden in de middeleeuwen waren in eigendom van de hertog of de plaatselijke heer, die deze gronden dan voor gemeenschappelijk gebruik uitgaven aan de omwonenden tegen een betaling van cijns. 1.1 Die Vier Gemaelen of de Bodem van Elde Deze gemeijnte gelegen tussen Herlaar en Boxtel is in 1374 door de hertog van Brabant uitgegeven aan de bewoners van de vier omliggende dorpen Boxtel, Schijndel, Sint Oedenrode en Sint-Michielsgestel. Deze gemeijnte lag dus maar voor een deel op Gestels grondgebied. Bron : ARR BoZ inv. Nr Gemeijnte gelegen: van Thede ende van Gestel tot Maasbrugske toe en het gerecht van Boxtel wederom tot de Dommel ( de Theereheide) Deze gemeijnte is door Willem van Huerne, heer van Herlaar, uitgegeven aan de luden van Nijeherlair, van Thede ende van Gestel tot Maesbrugxken thoe in Parochies Bron : ARR BoZ inv. Nr Op het grondgebied van de heerlijkheid Sint-Michiels-Gestel lagen drie parochies : 2.1 De parochie van Gestel, die aan de H. Michaël is toegewijd. In 1413 wordt als eerste pastoor genoemd Joannes van Vessem. Reeds in het Cijnsboek van de Hertog van Brabant van 1340 werd er cijns betaald op 29 september de feestdag van de H. Michaël. 2.2 De parochie van Gemonde, die aan de H. Lambertus is toegewijd en bij het kapittel van Boxtel was ingelijfd en deels op Gestels grondgebied lag. In 1403 wordt als eerste pastoor genoemd Nicolaus van Boxtel pastoor van Ghemonden, deze is in 1415 overleden. In 1662 verklaren de deken en kanunniken van de Sint Pieter kerk te Boxtel dat aan hen toebehoort het tiendblok genaamd de Geenenberchse Thiende

2 Bron : BHIC Raad en Rentmeester Generaal der Domeinen toegangsnr. 9 inv nr 18 doc De parochie van Vught, die aan de H. Lambertus is toegewijd, lag deels op Gestels grondgebied bij Oud Herlaar. Reeds in het Cijnsboek van de Hertog van Brabant van 1340 werd er cijns betaald op 17 september de feestdag van de H. Lambertus Bron : L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het Bisdom s-hertogenbosch, Tiend blokken 3.1 Tiendblokken in 1536 tot 1542 Deze tiendblokken waren gelegen in Gestel bij Herlaer en waarvan de ontvangst toebehoorde aan de rector van de kapel van Herlaer. -1 e blok : Rumel -2 e blok : Hoechstraet -3 e blok : Thee -4 e blok : Heezelair -5 e blok : Roversdonck -6 e blok : Pettelair Bron : Rijksarchief Brussel, Familiearchief van Merode, inv. Nr. O Tiendparcelen in 1589 en 1639 Deze tiendparcelen komen uit het Register van inkomsten der Pastorie van de heerlijklijkheid St. Michiels Gestel uit de jaren 1589 en e parceel : de Midackersen Thiende -2 e parceel : de Groote Nieuwe Thiende het eerste part : het eerste parceel der nieuwer thiende is beginnende van der Hoochstraten aen Lenaert hoecx woninge westwaerts, ende alsoo voort noortwaerts op lopende totter Horricx straeten toe, tot Jan van Merendoncx toe, ofte die twee dreijbomen toe bij het heijlich huijsken op te Dungen, bij welcke eerste parceel ofte thiende voorscreven vanden driest achter den Hert liggende, lopende soo voorts oost waerts op tot bij den Gestelwijntmolen ende niet verdere -3 e parceel : het tweede part der nieuwe thiende hier toe sijn gevoegt alle andere parcelen tot de nieuwe thiende toebehorende, die gelegen sijn buijten Horricx straete westwaerts oplopende nae Haenwijck, ende die Pleijn, ende den Houw< met alle die ackeren die inden selven quartiere altijt onder de nieuwe thiende vergadert ende aengebuert sijn geweest, waar toe oock sijn toebehorende den eersten acker opden Pettelaer inden Houw gelegen -4 e parceel : het derde part der nieuwer thienden hier toe sijn gevoegt andere parcelen beginnende noordwaerts vande Hooghstraete aft, soo voort suijtwaert, op streckende, soo verre als de des pastoirs recht van alden tijden gaende is geweest, steijtende tot aan het cleijn thiendeken dat totter pastorie oock is toebehorende, dat genoemt wordt novalie vande Heesackeren, geheten het Schoortiendeken, dat met die Heesackere ofte op sijn selven soo den pas-

3 toir belieft verpacht wordt in desen parceel niet wordt begreepen -5 e parceel : Heesackeren dit parceel der thienden wordt genoempt de Heesackers daer onder sorteert Schilders hoeve met der novalien van het Schoor, ofte Schoorthiendeken -6 e parceel : het seste parceel : Thielens dit parceel genoempt Thielens thiendeken,daer in gelegen is Kraeckensteijnsche hoeve -7 e parceel : het sevenste parceel : Donckse oft Horricx hoeve het Doncksche ende Horricx hoeve, dese twee parcelen rijden tegen malcanderen, ende worden van jaeren tot jaeren gewisselt tegens Jonkheer Jan van Meroden ende den pastoir van Gestel -8 e parceel : het achtste parceel : het Schoorthiendeken -9 e parceel : het negenste parceel het nieuthiendeken onder Thede gelegen oock gemeijn met Meroden in die Blocxthienden Bron : ARR 2832 BoZ, transcriptie door Nico van Hengstum. 3.3 Tienden 1664 tot 1788 Pastorale goederen -1 e en 2 e parceel van den Mudakker of Midackers tiende - Houwsche tiende - Horkse of Horrikse tiende - Donkse tiende - Oude Tiende - 1 e en 2 e parceel van Hoogstraten - Schoortiende - Tiende van den Heesakker - Correwagen of Cruijwagen tiende - Tiele of Thielens Hoef Tiende - Ruijmel tiende - Tiende van Theede - Pettelairs tiende - 1 e en 2 e parceel van de Logt - Tiende van de Schildershoeve - Tiende van den Grooten Block Bron ; ARR BoZ De Heeren Canoniken van Boxtel -De Thienden genaamt Gemonde boven de Loop -De Oghele Thienden of Gemonde beneden de Loop -De Thienden genaamt Gemonde, Boxtel, Rode of in de wandeling De klijne Thiend Bron : BHIC GA 5039 Liggers 3.5 Het Gemeene Land, wegens de naarvolgende Clampen Thienden -Cruiwagen Thienden -Horrixe Thienden -Thee Thienden -Oude Thienden aan de Dungensen kant

4 -Thienden van de Pettelairsche Hoeven -Ruimelsche Thienden -Heesacker Thienden -Schoor Thienden -Het 1 e en 2 e parceel van de Midackers Thienden -Schildershoeve Thienden -Houwsche Thienden -Donksche Thienden -Het 1 e en 2 e parceel van den Grooten Blok op de Hoogstraat -Thielens Thiendeken -Het 1 e en 2 e parceel van de Thienden op de Logt Bron : BHIC GA 5039 Liggers 3.6. Domaniale Tienden van de Gemeente Sint-Michiels Gestelin Sectien A en B -De Hooge Mudakkers tiende -De Houwsche tiende -Sectien A, E en F -Novalia tiende 1 e deel - Sectie B -1 e, 2 e en 3 e perceel van de Hoogstratensche tiende - Sectie B en Sectie B Den Dungen - Oude Tiende -Horsiksche tiende -Donksche tiende - Sectie C,D en F -Kruiwagen tiende -Heesakker tiende - Sectie C en F -Hooge Logt -Ruimelse tiende - Sectie D en Boxtel en Sint-Oedenrode -Eerste perceel van Gemonde boven de Loop (bijgenaamd : Genenberg) -Tweede perceel van Gemonde boven de Loop (bijgenaamd : Slebeke) -Derde perceel van Gemonde boven de Loop (bijgenaamd : Kaarscheuf) -Eerste perceel van Gemonde beneden de Loop ( bijgenaamd : den Bendel) (deels op Boxtel) -Tweede perceel van Gemonde beneden de Loop ( bijgenaand : den Bredepad) -Eerste perceel van Gemonde de Kerkakker (deels op Boxtel en St.Oedenrode) - Sectie F -Tielens Tiendje -Lage Mudakkersche tiende Bron : BHIC 5129 Tiendkaarten 1872 (zie de bijbehorende kaarten) Opmerking : De Tiendheffing is in 1907 afgeschaft.

5 4. Heertgangen Sint-Michielsgestel was in de middeleeuwen administratief verdeeld in drie heerdgangen (in 1465 wordt het herscap van Rumell vermeld in de Tafel van de H.Geest inv, nr 1456) en dit bleef zo tot omstreeks Eerste heerdgang : De Plaets De eerste heerdgang werd gevormd door de dorpsdelen : de Plaets, Thede. Herlaer en Haenwijck, zoals vermeld staat op den Theetsen ligger van In de ligger van 1717 (Plaets Boeck genoemd) wordt de eerste heertgang onderverdeeld in : -Nieuherlair -Thede int Haldersch Rot -Heijkant onder het Halders Rot -Thede int Plaats Rot -Clopberg -Hogen Heijkant onder het Plaats Rot -Zegenwerp -De Plaats -Haanwijck -Oudt Herlair 4.2 Tweede heerdgang : Gemonde De tweede heerdgang werd gevormd door de dorpsdelen : Gemonde, Heselair, Beeckant en Stockhoeck, zoals vermeld staat in de Gemondtsen Ligger van In de ligger van 1717 (Setboeck van de Verpondinge en Conincx Bede over den Heertganck van Gemonde, Heselair, Stockhoeck en Beeckandt) wordt de tweede Heertgang onder verdeeld in : -Gemonde -Heselair -Beeckandt -Vencant -Stockhoeck 4.3 Derde heerdgang : Ruijmel De derde heerdgang werd gevormd door de dorpsdelen : Ruijmel, de Pleijn en de Dungensen Cant, zoals vermeld staat in de Ruijmelsen Ligger van In de ligger van 1717 (Setboeck van de Verponding en Conincx Bede over den Heertganck van Ruijmel, Pleijn en Dungensenkant) wordt de derde heerdgang onder verdeel in : -Pleijn -Pettelair -Ruijmel -Brandse Heijde -Horsick -Mugheuvel Bron : BHIC GA ,62,63 en 71, 72, Rotten met Rotmeesters De heerlijkheid Sint-Michiels Gestel en Gemonde was in acht rotten verdeeld.

6 Aan het hoofd van een rot stond een rotmeesters, die waren aangesteld door drost en schepenen en deze waren verplicht hun ambt aan te nemen. Hun taak was velerlei met name de bescherming van hun rot (wijk). In 1733 was de heerlijkheid in de volgende rotten opgedeeld : -Plaats, Clopberg, Zegenwerp, Hoogen Heijcant en Theesestraat tot en met de hoef van heer van Grave -Nieu Herlair, Leegen Heijcant en Theesestraat tot de hoef van de heer Grave -Ruijmel, Pleijn, Haanwijck en Oud Herlair -Pettelair, Horsick, Brandsche Heijde en Mugheuvel -Dungense Cant, van t Wout of Moleneijnd af tot de Keer -Stockhoeck, Vencant en Beeckant -Heselair -Gemonde Bron : BHIC GA Resolutieboek, 23 augustus Polders en waterschappen - Ouden Sint-Michielsgestelse polder of Polder aan den Dungense kant Belending : Noord : De polder van Den Dungen Oost : De Hoogstraatsche akkers Zuid : De Nieuwe Sint Michielsgestelsche Polder West : Het Bellenbroek - Nieuwen Sint-Michielsgestelschen Polder Belending : Noord : den Hoogen Pettelaar Oost : de Petterlaarsche Dreef en het Boschbroek Zuid : de Mudakkersche en Plijnsche Polder West : de Dreef van Haanwijk en de Voortsche Straat - Mudakker en Plijnsche Polder Belending : Noord : de Haansche Akkers Oost : den Pleinschen Dijk Zuid : den Muudakkerschen Dijk, tegen de Ruimelsche Beemden en den Ruwenberg West : het kasteel Haanwijk - Waterschap Theereheide en Herlaer Waterschap Het Moerschot Bron : Inventairs van de archieven van Waterschap De Dommel Maatboek sub-delen agter Duikenburg de Groote en Kleine Beemden Genenberg de Wiel 32-37, 41 49, de Kalkakker den Moezelberg 50-54, d Oggelen 55-83,

7 -den Dikkenbosch 84-86, den Vinkenslag den Hoogaart den Kerkakker den Kerkvonder , het Willig Stuk Loopstraat de Driessen de Rulaart , de Hyde de Bogt /het Heufken Lariestraat , , , de Heyde het Kerkeind bij het Gasthuis Buttershof de Spekhaes de Bogt Laag Gemonde den Hoogen Akker de Kaart de Prang , de Walbraak de Heykant/Heykens het Loo het Look de Sleebeeken , het Heselaar , , het Hoog Heselaar , de Hoef den Bil-,Poort- en Vaartakker de Molenakker Schildershoef het Laag Heselaar , de Stempels den Heykamp Hirkhuyzenhyde de Hyde het Moerschot , , , , , , de Paal de Staart Beekkant , , , -Thielens Hoef , t Woud , de Landweer den Heyman de Lage Logt de Hyde de Heyde de Plak , , -Venkant , 914 -Heesakkers de Spijt , , -de Beekgraaf het Rotven ,

8 -de Logt het Moleneind Hoogstraat , , , , -Dungense kant Triest Raveschotsche Heyde Kleine Molenstraat , den Kwaden Akker Maaskantje Molenstraat Palse Heyde de Hey bij de Brandse stoep de Brandsche heyde , , de Horsik , de Brandsche Hoef , de Meugheuvel , de Leenakker Donkse straat , Hermesveldje , -Groote Molenstraat de Zwaan de Keer , St. (An)Teunisakker de Hyde aan den Dungensen kant Halder , , , de Willigen Akker de Zandberg de Doorenboom Halderse Akkers den Krayenakker (bij de Groote Leeuw en Laag Donderswijke) -Hoog en Laag Donderswijke den Blesakker Steltstukken en de Flaas Theede , , , , , -Lagen Schuilenburg Hogen Schuilenburg Lage Heikant de Hopvelden Volmeerse Akker Kleine Volmeer den Kivitsakker de Volmeer de Nieuwe Erf den Akker (met Verbrande-, Hoogen-, Bles-, Graafen Hengakker) -de Hoef het Busselen de Kool- en Ribakker de Oude Hoef den Heykant den (Molen)berg , den Brouwmeer de Bleeken of

9 Groote wyde de Hoeve de Donk Gestelsche Bosch , de Mortel de Langen Akker den Hogaart den Klopberg de Hoeve den Boezenberg Zegenwerp Oud Herlaer , Sneppenscheut den Houw Haanwijk Haanwijkschen Berg Korte en Lange Boonakkers Beekschen Akker Haanwijksche Akkers , , den Venakker het Maarsel de Midakkers den Beemdkant Ruymel Lokaart Bij de Schutsboom de Jonker het Hemelrijk , het Kleine Hemelrijk het Leeken de Plijn , Venstraat Sleeuwenhoef de Vogelzang de Patersberg de Pettelaar de Pettelaarse Hoef de Horsikse Hoef de Horsik , den Heykamp de Horsikse straat in t Emaus , , , t Hoog Emaus , 2315, Varrenbroek , , Pettelaarsestraat , het Berkveld Plijn, buitendijks Brandse straat de Roodstaart Krakestein de Stokhoek den Hazenbaard Slingerbos de Dommelakker Horsik buitendijks op de Vaart

10 -Bellenbroek , den Hoge Keer de Keer Bellenbroeksdijkje , de Donk de Lange Winkels , Dragonderskamp Ossekampen Haverkampen en Paardsweyden Ruymelse Beemden de Waay de Biezen Vinkerswyde vanouds den Bruul de Warande de Korsbeemd den Laagen Bruul den Waard Halderse Brug de Theederbeemden Balsbroek Dooibroek Ouden Beemd en Laagveld de Horsten en Horstenhyde de Haas de Staar den Houw Houwsestraat de Wouwelaar in de Mortel het Sterrenbosch de Damveldjes den Hoogen Turf den Lagen Turft de Varkenshorsten , den Kleine Turf Eymkensbeemd de Hoge acht Mergen de Endekooy de Paardswyde of Afgegraven wyde den Hulst het Holder de Koeweide Pettelaarsche Schans den Omloop den Kersenmaker den Lieskamp den Bultkamp de Hoge en Lage Ossenkampen Bron : BHIC GA Maatboek1792, herzieningen en BHIC GA Onbebouwde eigendommen 1816

11 8. Bevolkingsregister 1830 Buurtschap huisnummers -Herlaar 1-33a -Thede Heide 55a - 74a, 80 84b -Zegenwerp Dorp Gemonde Hezelaar Beekkant , 237, b -Beekkant (Heesakkers) Stokhoek 238, Plak Venkant Maaskantje Horsik 352, Mugheuvel a -Ruimel Hemelrijk b -Plijn Haanwijk Oud Herlaar Pettelaar Kadaster Bron : BHIC GA Register van bevolking Secties Sectie A B C D E F genaamd Haanwijk Horsik Het Heesselaar Gemonde Zegenwerp Gestel 9.2 Sectie delen Sectie A Het Bossche Veld De Petelaar De Patersberg Oud-Herlaar Den Houw Het Dooibroek De Vogele Zang De Haanwijkse Akkers Haanwijk De Waarden Sectie B De Pettelaar De Ossche Kampen

12 De Donk De Lange Winkels De Horsiksche Hoef Het Varenbroek Den Horsik De Vaart Het Bellen broek De Heide De St. Antonius Akkers Den Mugheuvel De Hoogstraatsche Akkers De Molenstraatsche Akkers De Triest Sectie C Het Moleneind Het Roden Ven De Hoge Logt De Lage Logt Den Heiman De Tielsche Hoeve Het Moerschot De Plak Den Stokhoek Den Beekkant De Heesakkers Sectie D Sectie E Sectie F De Beemden De Molenakkers Den Geenen Berg Het Look De Sleebeken De Prang Het Heesselaar De Kaatsche Hoeve Gemonde Den Breeden Pad De Wiel De Gemondsche Akkers Het Doggelen De Theere Beemden De Volmeer De Kievits Akkers Schuilenburg De Haldersche Akkers De Theesche Akkers De Theere Heide Zegen werp Het Balsbroek De Plijn Het Hemel Rijk De Mud Akkers Den Haanwijkschen Berg Den Beemdkant Ruimel De Ruimelsche Beemden

13 Nieuw-Herlaar Halder De Thee Den Gestelschen Bosch Het Dorp De Dommel Akkers De Ruwenberg Het Lookert Het Hemel Rijk De Brandsche Heide Het Krakenstein Bron : voorheen Bevolkingsregister 1850 Wijk Gehucht Huisnummers A Halder 1-41 Theede Dorp B Gemonde 1-66 Hezelaar C Stokhoek 1-62 Wout Maaskantje D Mugheuvel 1-20 Horsik Ruimel Hemelrijk 53-65a Plijn Haanwijk Pettelaar Bron : BHIC GA t/m 1168 Bevolkingsregister Wijk A t/m D Opmerking : Na 1935 is Wijk A opgesplitst in Wijk A en Wijk E 11. Afdeling Heide, Halder en Dorp Straatnamen In 1950 wordt voorgesteld om de wijkindeling te laten vervallen en over te gaan tot indeling in straten, pleinen en buurtschappen. Dit vanwege de toename van het aantal woningen, dat tot verwarring leidt bij de tot dan toe gebruikte wijkindeling. Op 16 september 1952 besluit de raad het voorstel over te nemen. De oude benaming of omschrijving waren : 1. Petrus Dondersplein 2. Weg van café Jansen tot aan de Dommelbrug 3. Theesestraat of Theerestraat van Dommelbrug tot Halder 4. Heistraat of Esscheweg

14 5. Mgr. Hermuslaan 6. Zegenwerp 7. Theere- of Theese Heide 8. Schuilenburg 9. Halderse akkers 10. Halder tot de brug 11. Straatje van Bullens naar winkel Sanders 12. Weg Sint-Michielsgestel Schijndel 13. Weg langs de middenstandswoningen naar de Schijndelseweg 14. Gemondseweg tot aan de Kaart 15. Hezelaar 16. De Genenberg 17. De Wielse Hoeven 18. De Kaartse Hoeven 19. Den Hoogert of Gemonse akkers 20. Verharde weg van de Kaart tot grens Boxtel 21. Straat van het Kerkeind 22. De Lariestraat 22a. Kruisstraat 23. De Loopstraat 24. Loopstraat naar de Veestraat langs de Brede Pad 25. Heesakkerseweg 26. Pleintje t.o. R. K. Kerk 27. Middenweg Dommelterrein 28. Rondweg Dommelterrein 29. Spijt 30. Bestaaande zandweg op de Heesakker 31. Kerkpad over de Heesakker naar Eekels 32. Nieuwe verbindingsweg v.d. Spijt naar Schijndelseweg 33. Nieuwe weg langs de Beekgraaf op de Heeakker 34. Nieuwe weg op de Heesakker uitlopende op de Spijt 35. Verbindingsweg v.d. nieuwe weg langs de Beekgraaf naar de bestaande Zandweg op op de Heesakker 36. Verb. weg van de Zandweg op de Heesakker naar de verharde Heesakkersestraat 37. Verb. weg van de Zandweg op de Heesakker naar de Heesakkersestraat. (Kunstweg) langs de oude school b. Beekkantsestraat 39. Wegje naar Seminarie 40. v. Beekkantsestraat naar Heesakker 41. Ringweg langs nieuwe woningen in het Beekkantblok 42. De Bus 43. Tielse Hoeven 44. Venkantsestraat 45. Zandstraat 46. Zijweg Den Dungen 47. Berkdijk 48. Hoogstraat tot de Molen 49. Verlengde Hoogstraat 50. Verb. weg v.d. Prov. Kunstweg naar het einde v.d. Verlengde Hoogstraat 51. Grinselsestraat 52. Hoofdweg van Nol van Kuyk tot Grens Den Dungen 53. Verbindingsstraatje tussen Prov. Weg (K. v.d. Westelaken) en de Grinselsestraat (bakker v.d. Westelaken) 54. Kleine Molenstraat 55. Grote Molenstraat 56. Straat van zuivelfabriek naar Grote Molenstraat

15 57. Bospad. gewijzigd in Bosscheweg 58. De Donksestraat 59. Mugheuvelsteegje 60. Horziksestraat 61. Lang Winkelse steeg 62. Nieuw Dijk 63. Branse straat 64. Weg van Overberg naar den Bierwagen 65. Weg van de Bierwagen naar P. v.d. Westelaken 66. v.d. Pettelaarseweg (café Cox) naar Bransestraat (Duifhuis) 67. Verb. weg vanaf boerderij v. Nielen naar J. Mauriks 68. Rooistaartsestraat 69. Kastanjedijk van Brandsestraat naar Pettelaarseweg 70. Weg van Kastanjedijk naar einde Rooistaartsstraat (Kad. Genoemd Pleinsedijk) 71. Verb. weg van Grote Molenstraat naar de Pleinsedijk (achter Hemelrijk) door het Krakestein 72. Vanaf splitsing Overberg tot Rooistaartstraat 73. Vanaf Not. Leemans tot vuilnisbelt 74.Pettelaarseweg (geen huizen) Ruimelsestraat 77. De Mudakkersedijk 78. Ruimel 79. Venstraat 80. De Wolfsdreef 81. Oud Herlaer 82. De pettelaar 83. Haanwijk Nieuwe officiële namen met toelichting na Raadsbesluit 16 september Petrus Dondersplein Deze naam is officieel vastgesteld bij Raadsbesluit van 4 maart Torenstraat Naam ontleend aan de gemeente-toren, die staat op het punt waar deze weg aanvangt. 3. Theerestraat Op de oude kadastrale plans komen namen voor als : Theesche straat, Theessche straat, Thersche Heide en Theereheide. De naam Theerestraat is ingeburgerd; derhalve wordt aan deze naam de voorkeur gegeven. 4. Esscheweg Deze weg is in de kadastrale plans bekend onder de naam Heistraat, doch wordt Esscheweg genoemd, welke laatste benaming steeds meer gebruikelijk is geworden en ook door de bewoners van deze weg algemeen wordt gebezigd. Daarom verdient de naam Esscheweg de voorkeur. 5. Mgr. Hermuslaan Deze straat is reeds tientallen jaren door de volksmond zo genoemd, naar aanleiding van het feit, dat de meeste daar staande woningen door het Instituut voor Doofstommen, waarvan Mgr. Hermus directeur was, zijn gebouwd. De naam dient onveranderd te worden gehandhaafd. 6. Zegenwerp De op alle kadastrale plans voorkomende naam Zegenwerp dient te worden behouden. 7. Theereheide

16 Alhoewel op de kadastrale plans naast Theereheide ook Theesche heide voorkomt, wordt aan de eerst genoemde naam de voorkeur gegeven, aangezien de tweede naam door de bevolking nimmer wordt gebruikt. 8. Schuilenburg Deze naam is overgenomen van de kadastrale plans. 9. Halderse Akkers Deze naam is overgenomen van de kadastrale plans. 10. Halder De op de kadstrale plans voorkomende benaming Halder is ook in de volksmond gebruikelijk en wordt dus gehandhaafd. 11. Schildershof Het kleine complex huizen, dat aan deze straat ligt is van oudsher Schildershof genoemd. Deze naam is als straatnaam over te nemen. 12. Schijndelse weg De naam Schijndelse weg is ingeburgerd en komt ook op de kadastrale plans voor. 13. Beemdweg Deze naam is ontleend aan de aan de overzijde gelegen beemden, die in de volksmond de Beemd genoemd wordt. 14. Gemondse weg De ingeburgerde benaming Gemondse weg dient behouden te blijven. 15. Hezelaar Op de kadastrale kaarten komen voor deze buurtschappen de namen Het Heeselaar en het Heesselaar voor. Gebruikelijk is echter de naam Hezelaar, welke naam ook reeds in het bevolkingsregister van 1850 voorkomt. 16. Genenberg Deze naam is ontleend aan de kadastrale kaarten. 17. De Wielse Hoeven Deze naam is ontleend aan de kadastrale kaarten. 18. De Kaatse Hoeve Deze naam is ontleend aan de kadastrale kaarten. 19. De Hogert Alhoewel op de kadastrale kaarten de naam Gemondsche Akkers voorkomt, is deze buurtschap in de volksmond sinds mensenheugenis de Hoogert genoemd, waarschijnlijk tengevolge van de hoge ligging van deze gronden. 20. St. Lambertusstraat Deze straat heeft geen oorspronkelijke benaming. Zijnde de hoofdstraat van het kerkdorp Gemonde, wordt het gewenst geacht te noemen naar de beschermheilige van genoemd kerkdorp. 21. Kerkeind Deze naam is ontleend aan de kadastrale kaarten. 22. Lariestraat Deze naam is ontleend aan de kadastrale kaarten en ook in de volksmond gebruikelijk.

17 23. Loopstraat Kadastrale benaming is overgenomen. 24. Brede Pad Ontleend aan kadastrale benaming. 25. Nieuwstraat Alhoewel deze straat in de kadastrale kaarten De Heesakkerse straat wordt genoemd is het gebruik van de naam Nieuwstraat reeds vele tientaljaren ingeburgerd. 26. Dommelplein Deze benaming is gebruikelijk sinds in 1935 de bocht, die de rivier de Dommel vroeger maakte, is afgesneden. 27. Middenweg Deze naam is gekozen, omdat deze straat midden over het door Dommelbocht afsnijding verkregen Dommelterrein loopt. 28. Dommelstraat Deze naam is ontleend aan de in de nabijheid stromende rivier de Dommel. 29. Spijt Deze van oudsbekende benaming dient te worden gehandhaafd. 30. Korenstraat Deze naam is gekozen om er aan te herinneren, dat de gronden van de Heesakkers eertijds voornamelijk uit korenakkers bestond. 31. Heesakkerstraat Deze naam is gekozen om de van ouds bekende naam Heesakkers te doen voortleven. 32. Hoefstraat Deze naam is ontleend aan de oude benaming De Hoef, die in de volksmond gebruikt werd ter aanduiding van de gronden waarover deze weg gedeeltelijk loopt. 33. Beekgraaf De naam Beekgraaf was in de volksmond reeds gebruikelijk, en is waarschijnlijk ontstaan als gevolg van het feit, dat langs deze weg een klein beekje liep, welke loop in 1942 echter is omgelegd. 34. Hondsklauw Het punt waar deze straat in de Spijt overgaat is van oudsher Hondsklauw genoemd.. het ontstaan van deze naam is niet bekend. 35. Gijzelaarsstraat Deze naam is gekozen ter herinnering aan het feit, dat het in de onmiddelijke nabijheid aan deze straat gelegen Seminarie Beekvliet gedurende de bezettingsjaren door de Duitsers als gijzelaarskamp werd gebruikt. 36. Victoriastraat Deze naam is ontleend aan de naam der voetbalclub Victoria, die te dezer plaatse gedurende vele jaren haar voetbalterrein had. 37. Oude-Schoolstraat Deze naam is ontleend aan het daar staande schoolgebouw, hetwelk tot 1910 als gemeentelijke openbare school werd gebruikt.

18 38. Beekkant Deze naam komt voor op de kadastrale kaarten en is ook in de volksmond gebruikelijk. 38a. Beekvlietstraat Deze naam is gekozen, omdat het eindpunt (of beginpunt) gelegen is nabij de hoofdingang van het Seminarie Beekvliet. 39. Seminarielaan Deze straat is als oprijlaan van het Seminarie te beschouwen, vandaar deze benaming. 40. Kromme weg Benaming ontleend aan groot aantal bochten op een zeer kort traject. 41. Molenbergstraat Naam ontleend aan de terreinhoogte, die door deze straat wordt omsloten en waarop vroeger een windmolen stond. 42. De Bus Deze naam is voor deze buurtschap reeds van oudsher gebruikelijk. 43. Tielse Hoeve Deze naam (alhoewel in de volksmond uitgesproken als : Tiellishoef ) is ingeburgerd en komt ook op de kadastrale kaarten voor. 44. Venkant Deze straat, die op de kadastrale kaarten als De Venkantsche straat voorkomt, wordt in de volksmond met Venkant of Ventkantje aangeduid. 45. Zandstraat Deze benaming is bij de bevolking ingeburgerd. 46. Zijweg Den Dungen Dit gedeelte weg maakt deel uit van de verharde weg van Den Dungen naar de Prov. Weg St.Michiels Gestel Schijndel en wordt in de volksmond Zijweg Den Dungen genoemd. 47. Berkdijk Deze naam is ontleend aan de kadastrale kaarten. 48. Hoogstraat Deze naam komt op de kadastrale kaarten voor en is ook in de volksmond gebruikelijk. 49. Verlengde Hoogstraat Aangezien deze weg geen kadastrale aanduiding heeft, doch beschouwd kan worden als een voortzetting van de Hoogstraat, wordt de naam Verlengde Hoogstraat het meest aanvaardbaar geacht. Opgemerkt wordt, dat de bewoners deze straat wel eens aanduiden als Kuipertjeswal doch dat uit de kadastrale kaarten blijkt, dat hiermede bedoeld is een verbindingsweg tussen de onderhavige straat en de Zandstraat. 50. Triestweg Naam ontleend aan de kadastrale benaming De Triest. 51. Grinsel Deze naam is reeds ingeburgerd en komt ook op de kadastrale kaarten voor. 52. Maaskantje

19 Alhoewel deze weg op de kadastrale de Gestelse weg wordt genoemd, wordt aan de naam Maaskantje de voorkeur gegeven, ten einde deze ingeburgerde naam ter plaatse te behouden. 53. Schoolstraatje Deze straat werd door de mannelijke schoolgaande jeugd van het Maaskantje jarenlang gebruikt om de aan het einde van de straat gelegen school te bereiken. 54. Kleine Molenstraat Bestaande naam, die ook op de kadastrale kaarten voortkomt. 55. Grote Molenstraat Bestaande naam, die ook op de kadastrale kaarten voortkomt. 56. St. Jacobusstraat Deze straat heeft geen oorspronkelijke benaming. Aangezien het Maaskantje parochieel ressorteert onder Den Dungen is de naam van deze straat ontleend aan de naam van de beschermheilige van de Parochie Den Dungen. 57. Boschpad Deze grensstraat met de gemeente Den Dungen wordt in de volksmond en ook kadastraal Boschpad genoemd. 58. Donksestraat Deze naam is ingeburgerd en komt ook op de kadastrale kaarten voor. 59. Mugheuvelsteegje De kadastrale benaming is overgenomen. 60. Horziksestraat De kadastrale benaming is overgenomen. 61. Langewinkelse Steeg De kadastrale benaming is overgenomen. 62. Nieuwe Dijk De kadastrale benaming is overgenomen. 63. Brandse straat De kadastrale benaming is overgenomen 64. St. Michielsstraat Deze straat heeft noch kadastraal noch in de volksmond een naam. De gekozen naam is afgeleid van de naam van de beschermheilige van de parochie dezer gemeente. 65. Gildestraat Deze naam is gekozen omdat op een perceel langs deze straat sinds mensenheugenis de `schutsboom` stond van het Gilde `St. Antonius en Barbara`. 66. Duifhuisstraat Deze benaming is gekozen omdat deze straat de Pettelaarse weg met `het Duifhuis` verbindt. 67. Stokhoekstraat Teneinde de buurtschapsnaam `Stokhoek` niet verloren te laten gaan, is het wenselijk deze naam aan deze straat te verbinden.

20 68. Rooistaartstraat Het betreft hier een ingeburgerde naam, die gehandhaafd kan blijven 69. Kastanjedijk Deze naam is ingeburgerd en dient behouden te blijven. 70. Pleinsedijk De kadastrale benaming is overgenomen. 71. Krakensteinweg Deze weg loopt door de percelen, die kadasteraal `Het Krakenstein`worden genoemd. 72. Ruwenbergstraat Deze benaming is ontleend aan de aan deze weg gelegen kostschool voor jongens `Huize Ruwenberg`. 73. Hemelrijkstraat Deze benaming is ontleend aan het aan deze weg gelegen landgoed `Hemelrijk`. 74. Pettelaarseweg Het betreft hier een ingeburgerde naam, die behouden dient te blijven. 75. Kapelbergstraat Deze naam is gekozen daar deze straat leidt naar de op Ruimel gelegen `Kapelberg`. 76. Lookertstraat De naam is afgeleid van de kadastrale benaming`het Lookert`. 77. Mudakkersedijk De kadastrale benaming is overgenomen. 78. Ruimel De kadastrale benaming van deze buurtschap kan behouden blijven, te meer daar deze ook in de volksmond gebruikelijk is. 79. Venstraat De kadastrale benaming is overgenomen 80. Wolfsdreef De kadastrale benaming is overgenomen 81. Oud Herlaar De kadastrale benaming is overgenomen 82. Pettelaar De kadastrale benaming is overgenomen 83. Haanwijk De kadastrale benaming is overgenomen Bron: Gemeenteraadsbesluit16 september 1952 Sint-Michielsgestel, 17 juli 2008 Jef van Veldhoven, lid van de Toponiemwerkgroep

21 - - -