Lucas 14: 1 11 Heusden, 28 augustus Gemeente van Christus,

Transcriptie

1 1 Lucas 14: 1 11 Heusden, 28 augustus 2016 Gemeente van Christus, Ik preekte nog wel eens in een Breukelen aan de Vecht, zo n dorp met allemaal prachtige landhuizen. In vroeger tijden woonde er nogal wat adel in Breukelen en dat zie je zie je terug in de Hervormde Kerk. In de hervormde kerk van Breukelen is een precies tegenover de preekstoel een hoge herenbank gebouwd, vaste bank van een adellijke familie. Een soort vroege skyboxen of businessseats. Die bank is net iets hoger dan de kansel. Zodat de predikant niet op hen neerkeek, maar naar hen opkeek. Het is goed voor zo n predikant, die blijft dan een beetje bescheiden. Het is erg kinderachtig van die adel, en niet erg evangelisch, om zich zo te verheffen. (Ze zater er trouwens nooit, als ik kwam preken.) In de tijd van Jezus was het niet veel anders. Jezus is uitgenodigd om op een sabbat, na de dienst, te komen eten bij een van de hoofden der farizeeën. Hij is niet de enige gast en het valt hem op hoe de heren farizeeërs en schriftgeleerden allemaal hun best doen om de beste plaatsen aan tafel te krijgen. Men lag toen aan. Zij willen niet alleen aanliggen ze willen vooraan liggen. Lucas gebruikt een werkwoordsvorm die een voortdurende handeling uitdrukt. Ze komen uit de synagoge en staan daar een hele tijd te drentelen, te loeren, misschien een beetje te duwen om de eerste plaatsen uit te kiezen. Dat is bijna een woordgrap van Lucas. Zij kiezen die plaatsen uit. Uitverkiezing, goddelijke uitverkiezing is voor velen een moeilijk geloofsthema. Hier zien we een voorbeeld van menselijke uitverkiezing en die is heel simpel. Die komt er dus op neer dat wij het beste en voordeligste en meest eervolle voor onszelf kiezen. De bijbelse uitverkiezing ziet er in de bijbel heel anders uit. Dat laat Lucas meteen zien. Wie kiest Jezus als de centrale figuur bij de maaltijd, wie zet hij op de eerste plek? Dat is een zieke man, een man met waterzucht, oedeem, misschien wel hongeroedeem. Een goede kans dat de Farizeeën hem wel als lokaas hebben ingezet. Zo van: eens kijken wat Jezus op Sabbat doet met een zieke man... Welnu: Jezus kiest ervoor de Wet niet naar de letter maar naar de Geest te nemen. en hij kiest ervoor een zieke, iemand die zwak is en hulp nodig heeft, zijn eerste aandacht te geven en te genezen. Dat is bijbelse, evangelische uitverkiezing! Goed, de schriftgeleerden hebben Jezus vooral uitgenodigd voor een interessante rabbijnse discussie, en Jezus is niet flauw: een discussie

2 2 kunnen ze krijgen. Alleen blijft hij maar heel kort bij het thema: genezen op Sabbat staan, en schakelt hij al heel snel over op een ander onderwerp dan de schriftgeleerden in gedachten hadden. Jezus blijft verrassen... Omdat het Jezus is opgevallen dat ze de ereplaatsen voor zichzelf kozen, komt Jezus met een gelijkenis. Als u uitgenodigd bent (letterlijk: geroepen) op een bruiloft, kies dan niet de ereplaats. Want misschien is er iemand uitgenodigd die voornamer is dan u (...belangrijke mensen komen vaak het laatst...), en dan moet u opstaan en beschaamd de minste plaats innemen. Nee, als u wordt uitgenodigd, kies dan de minste plaats, zodat uw gastheer tegen u zal zeggen: Kom toch dichterbij. Dan wordt u eer betoond ten overstaan van iedereen die samen met u aan tafel aanligt. Want wie zichzelf verhoogt, zal vernederd worden, en wie zichzelf vernedert, zal verhoogd worden. Deze gelijkenis is te lezen op meerdere niveaus. We lichten er twee uit. -1- Het eerste niveau is dat van de moraal. Als een praktische levensles. die les luidt: grijp niet boven je macht. Doe niet alsof je God bent. Blaas niet te hoog van de toren. Bescheidenheid is een mooie eigenschap! we kennen ze wel, de topfiguren in de politiek of in het bedrijfsleven of in de muziek of in de sport die op een gegeven moment gaan denken dat ze God zelf zijn en alles kunnen maken en niet meer openstaan voor kritiek. Zonnekoningen. Over het paard getilde types die vergeten dat ze mens zijn. Napoleon. Hitler. Sadam Hoesein. Khadaffi. Berlusconi... Maar: Wie hoog stijgt, kan diep vallen. En de pers is tegenwoordig dan nooit te beroerd om op hun val ook nog eens een enorm vergrootglas te leggen. Wie zichzelf verhoogt, zal vernederd worden. Maar soms komt hoogmoed ook niet voor de val... Je hebt ook van die opgeblazen types, die keurig, op de toppen van hun macht, in hun zachte bed overlijden. Je hebt ook patsers die tot hun laatste adem een patser blijven. Zo n Assad en Mugabe en heel veel andere over het paard getilde dictators zitten er al jaren en jaren... En hun slachtoffers blijven ze maar vernederen... Als deze gelijken alleen een lesje in moraal in verhaalvorm is, dan is hij hooguit voor de helft waar. -2-

3 3 We kunnen de gelijkenis ook lezen op het niveau van de belofte. De belofte dat God de dingen gaat zal zetten, en mensen op hun plaats. Dat God de scheppingsorde zal herstellen. Het bruiloftsmaal in de gelijkenis verwijst naar de grote messiaanse bruiloft van de Messias en de mensen, en die een nieuwe hemel en een nieuwe aarde in zal luiden. De joden spreken dan over de eeuwige sabbat. Dat is de grote messiaanse belofte! De gelijkenis zit dan ook vol toekomende tijd: Wanneer u de ereplaats voor uzelf kiest, dan zal de gastheer zeggen: sta uw plaats af; en dan zult u de minste plaats moeten innemen. Maar wanneer u de minste plaats kiest, dan zal uw gastheer zeggen: vriend, kom toch dichterbij, en dan zult ten overstaan van iedereen eer worden betoond. Allemaal werkwoorden in de toekomende tijd. Dat geldt ook voor die oneliner, waarmee Jezus de gelijkenis afsluit: Wie zichzelf verhoogt, die zal vernederd worden (nl. door God), maar wie zichzelf vernedert, die zal verhoogd worden (door God). Ook: allemaal toekomende tijd. Allemaal belofte. Allemaal verwijzingen naar het komende Godsrijk, waarin God alles wat scheef staat recht zal zetten. In de huidige wereld is zoveel gebaseerd op competitie, op de strijd om geld en succes en macht en status. In de huidige wereld gaat het zo vaak om winnaars en verliezers, om de struggle for life, om de eerste plaatsen. Maar eens zal het er anders aan toegaan! Eens zal God de verliezers verheffen. Degenen die gebroken zijn, de vernederden, hen met wie het niets geworden is, de lijders aan hongeroedeem... God zal ervoor kiezen hen de ereplaatsen te geven. Is het Koninkrijk van God dan een soort spiegel van de huidige wereld: met winnaars en verliezers, maar dan net omgekeerd? Maar hebben we in het Koninkrijk dan opnieuw met ongelijkheid te maken? We moeten altijd oppassen een gelijkenis te ver op te rekken. We mogen erop vertrouwen dat we in het koninkrijk Gods niet een nieuwe ongelijkheid krijgen; geen nieuwe rangen en standen in de hemel, geen nieuwe klassenmaatschappij. Met alle respect... maar in het Koninkrijk zal het veel radicaler toegaan. De Bijbel getuigt van een koninkrijk dat zo radicaal ander is... dat er het hele aardse systeem van rangen en standen er juist omver wordt gehaald! Luister maar: Het OT vertelt over de onderkruiper Jacob die zich verheft boven zijn sterkere broer Esau. Maar wanneer ze elkaar jaren later weer tegenkomen, zal Jacob zich buigen voor Esau. Dan is het evenwicht hersteld! Dan zien zij elkaar face to face, en Jacob zegt: Ik heb uw aangezicht gezien zoals ik Gods aangezicht heb gezien. Dan is er vrede.

4 4 Het OT vertelt over Jozef, de opschepper, en dat zijn broers hem een toontje lager lieten zingen door hem in een put te gooien. Maar de vernederde Jozef wordt verheven tot onderkoning van Farao, zodat hij zijn broers kan redden; hij nodigt hen aan tafel uit voor een feestmaal. Dan, aan tafel, kijken ze elkaar weer aan van aangezicht tot aangezicht, en herkennen elkaar! Dan is er vrede. Het OT vertelt over de Israëlieten die vreemdelingen waren in Egypte. Maar wanneer zij weer vrij zijn en in het land van de belofte is het niet de bedoeling dat zij op hun beurt veemdelingen en armen gaan onderdrukken! Het is de bedoeling dat zij met hen leven van aangezicht tot aangezicht. Bedenk dat u zelf slaaf bent geweest... hoorden we tweemaal in Dtr. 24: 18 en 22. Dan is er vrede. Het evangelie vertelt over de Allerhoogste, die zich in Zijn Zoon vernederde tot in de dood, en die uit de dood opstond en die zo voor ons allen door de dood een weg baande naar het Koninkrijk van God, waar wij volgens Paulus God van aangezicht tot aangezicht God mogen ontmoeten (1 Kor. 13:12). Dan is er vrede. hemelse vrede. Wie zichzelf verhoogt, die zal door God vernederd worden, en wie zichzelf vernederd, die zal door God verhoogd worden, zodat wij uitkomen op de ontmoeting van aangezicht tot aangezicht. Dat is de radicale, bijbelse, messiaanse belofte En hier en nu op aarde - ja waarom zouden we niet onze best doen om het hier alvast een beetje op dat nieuwe rijk te laten lijken? Dus: ons niet zo druk maken over de ereplaatsen. Ophouden met ellebogenwerk. elkaar een mooie plek gunnen. Tevreden zijn met de eigen plek. Tot slot nog iets over de nederigheid. Wie zichzelf verhoogt zal vernederd en wie zichzelf vernederd zal verhoogd worden... Messiaanse nederigheid is niet hetzelfde als een slaafse houding aannemen, of als ziekelijke bescheidenheid. Laten we eerlijk zijn: Trots is ook een mooie eigenschap. Als je weet dat God jouw geschapen heeft naar Zijn beeld, dan mag je toch een beetje trots op jezelf zijn. Als we onze kinderen een beetje trots door het leven zien gaan, dan maakt ons dat blij.

5 5 Bijbels nederigheid heeft te maken met: je plaats kennen. Die plaats is een plaats voor Gods aangezicht. Maak jezelf niet groter, maar ook niet kleiner dan je bent. God kijkt daar toch wel doorheen. De chef, of leraar, of voorzitter... die zich opstelt als een slapjanus om dat hij niet autoritair wil overkomen, die is geen goede christen, die is gewoon een slapjanus. Speelt u de eerste viool op uw werk? Gefeliciteerd, maar zeur daar verder niet over. Speelt u de tweede viool? Prima, maar doe het goed mogelijk. Een goed orkest kan niet zonder de tweede viool. Wees de beste tweede violist die u kunt zijn. Bent u directeur? Wees dan een goede directeur. Bent u werknemer? Wees een goede werknemer. Bent u een onzichtbare mantelzorger? Wees gewoon de beste mantelzorger die u kunt zijn. Bent u hulpbehoevend? Ontvang de hulp die mensen u geven dan op een waardige manier. Nederigheid heeft alles te maken met een sterk geloof. Met het sterke geloof dat het belangrijkste niet is hoe mensen, de wereld, naar ons kijken, maar hoe God naar ons kijkt. met het geloof dat wij vooral leven voor Gods aangezicht. Volgende week vieren we het Heilig Avondmaal wij vieren de gemeenschap met Christus, we vieren en gedenken dat wij als gemeente deel uitmaken van zijn lichaam. Wij doen dat in een kring. Een kring dat betekent: dat alle plaatsen gelijk zijn. Geen herenbanken of businessklas. Alle plaatsen gelijk. Want voor God zijn wij allen gelijk. Dus volgende week: alleen maar ereplaatsen! Amen.