WAYANG KULIT IN BALI H.I.R. HINZLER 2009
|
|
|
- Casper van Beek
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 WAYANG KULIT IN BALI H.I.R. HINZLER 2009
2 WAT IS WAYANG? Spel met platte poppen van leer Armpjes hebben scharnieren bij schouder en elleboog Pop en armpjes bewogen via stokjes van hout of hoorn Speler beweegt poppen en praat en zingt Begeleiding door orkest van metallofonen, die gendèr wayang heten Spel wordt gespeeld bij Hindoe rituelen bij mensen thuis of in tempel
3 WAT BETEKENT WAYANG? Wayang kan veel betekenissen hebben; de oudst bekende is die voor pop in het poppenspel, verder een week uit een speciale kalender en een figuur met een krom lichaam. Later werd het ook uitgesproken als bayang, wat schaduw betekent. Een ander woord dat voor het spel werd gebruikt is ringgit, dat betekent met een ribbeltjesrand, want de figuren hadden een gekartelde omtrek.
4 HOE OUD IS WAYANG? Wayang werd in Java misschien voor het eerst vertoond. Oudste bron is inscriptie uit 840 AD uit Midden Java. Een koning stond een stuk land af aan een heiligdom. Dat werd bekrachtigd met een ritueel en met entertainment waaronder een wayangvoorstelling. De ceremonie was overdag, de voorstelling misschien ook Wayang werd ook op Bali vertoond, in ieder geval vanaf 940 AD.
5 HOE ZAG ZO N POP ERUIT? In een 11e eeuwse tekst uit Java wordt geschreven dat de poppen van leer zijn. Er zijn geen poppen bewaard gebleven uit die tijd. Op tempelreliëfs uit Oost Java worden verhalen getoond met figuren die eruit zien als de huidige poppen op Bali. De oudste reliëfs zijn uit 1268 AD. Bijna alle tempels op Oost Java uit de 13e-15e eeuw hebben wayangfiguren. Misschien zagen de poppen er ook zo uit.
6 Hanoman, aap, Java, Panataran, 14e AD (l) en Zuid Bali (r)
7 VERANDERING IN VORM POP OP JAVA NA 1600 Toen de Islam op Java de belangrijkste religie werd, werden de Hindoe vorsten vervangen door Sultans. Sultans bleven wayang en Hindoe verhalen gebruiken. Zij veranderden vorm van poppen: langere nekken, gestyleerdere gezichten, langere armen en benen.
8 Bhima op Java en Bali Midden Java, 70 cm Zuid Bali, 50 cm Noord Bali, 50 cm
9 HOE WORDT WAYANG GESPEELD OP BALI? Het spel kan in de avond gespeeld worden, dan wordt met hulp van een lamp de schaduw van de pop geprojecteerd op een scherm. Dat gebeurt op Java en Bali. In Bali kan het ook overdag gespeeld worden, zonder scherm.
10 AVOND WAYANG, SCHERM, LAMP WAARIN OLIE EN KATOENEN PIT
11 DAG WAYANG, 2 STOKKEN, TOUW, 2 TAKKEN FICUS
12 Wayang lemah, P.Intaran, Pejeng
13
14 WANNEER GESPEELD? Bij een religieuze ceremonie 5 categorieën ceremonies op Bali: 1) voor mensen, 2) voor doden en zielen, 3) voor goden, 4) voor demonen, 5) voor mensen die ingewijd worden als priester, 6) na gelofte of eis van voorouder bij 1) of 2), 7) op festivals en voor toeristen; wordt niet als echt beschouwd
15 TOT WELKE STAND BEHOORT IEMAND? Nog steeds belangrijk: hoeveelheid ceremonies, uitgebreidheid is ervan afhankelijk Standen van hoog naar laag: brahmanen, satria dalem, satria, wesya, jaba waaronder: gevallen brahmanen, satria en wesya, sengguhu, pasek, pande, voormalige slaven, die Hindoe zijn Satria dalem, satria en wesya wonen in wat zij noemen een paleis of paleisje Buitenlanders (Chinezen, Islamieten, Europeanen), maar die doen niet mee omdat ze geen Hindoe zijn
16 CEREMONIES VOOR MENSEN Bij geboorte; afvallen navelstreng; 3- maandsdag ceremonie; 6 maandsdag ceremonie (= 1e verjaardag volgens Hindoe kalender); volgende verjaardagen, bijv. na ziekte of iets bijzonders; 1e menstruatie bij meisjes; tandenvijlen; huwelijk
17 3 maandsdag baby, eerste aanraken van de grond
18 tandenvijlen
19 huwelijk
20 CEREMONIES VOOR DODEN Crematie Zielenzorg ceremonie 12 dagen na dood Zielenzorg ceremonie 42 dagen na dood Zielenzorg ceremonie langere periode na dood Zielenzorg ceremonies afhankelijk van stand waartoe iemand behoort
21 crematie Opgebaard lijk in paleis satria
22 Dode wordt in sarcofaag met stiervorm gecremeerd
23 CEREMONIES VOOR GODEN DEWAYADNYA (DEWA = GOD, HEER) 1x per 210 dagen (volgens de Balinese Wuku kalender) is de jaardag van een tempel Dorpstempels (stichter dorp), Familietempels, tempels voor Durga bij crematieplaats (Pura Dalem), staatstempels, zeetempels, bergtempels, tempels om iets te gedenken, bijv. vogelnestjestempel, duizenden tempels God & partner komen op bezoek; 1 7 dagen entertainment voor hen met eten, drinken, muziek, theater waaronder wayang
24 Schrijn met god en godin op weg
25 WIE IS DE SPELER? Naam voor speler is dalang Hij is een priester, maar een bijzondere; hij vertolkt verhalen via poppen; hij wordt ingewijd door hogere priester als dalang Hij maakt een wijwater na afloop van voorstelling Andere priesters (die huis inwijden, dodenritueel houden, etc.) maken ook een wijwater, maar dat is hoger van rang Dalang s wijwater voor verlossing bij gewelddadige dood en geboorte in slechte week is onontbeerlijk
26 WIJWATER MAKEN NA AFLOOP VAN DE VOORSTELLING belangrijkste van een wayang voorstelling is het wijwater dat speler maakt bij ceremonies voor mensen en doden Wijwater gebruikt om over slachtoffer te sprenkelen Mensen geboren in de verkeerde week (wuku wayang) alleen door voorstelling met wijwater te verlossen. Mensen die gewelddadige dood zijn gestorven (ongeluk, enge ziekte/opname in ziekenhuis, dood in kraambed, kunnen ook alleen verlost worden met voorstelling en wijwater. Wanneer iemand geen geld heeft voor voorstelling, kan hij ook alleen het wijwater laten maken
27 WELKE STUKKEN GESPEELD? Gebaseerd op de Hindoe Epen Mahabharata en Ramayana Episode gekozen die aansluit bij aard van de ceremonie Bij huwelijk: iets over Epische helden die trouwen Bij tandenvijlen: iets over pijn Bij dodenritueel: iets over Epische held die gestorven ouders verlost uit hel Bij demonen ritueel: iets over demonen die goden aanvallen Bij tempelfeest: iets over goden
28 NIEUW REPERTOIRE Dalangs die voor toeristen of op festivals, buiten kader van ceremonie spelen, maken vaak nieuwe verhalen Wayang dyno(saurus) Wayang dierverhalen (Tantri) Wayang familie/vorstengenealogie (Babad) Na afloop wordt er natuurlijk geen wijwater gemaakt
29 STRUCTUUR VOORSTELLING Altijd zelfde, onafhankelijk van verhaal Scenes: audiëntie, op reis, liefdes scene, gevecht Verhaalstructuur: audiëntie minister bij koning; koning is bedroefd; waarom? Er is een probleem: aanval vijand, of kidnap prinses, of bijzonder object zoeken voor ritueel. Hoe oplossen? Bespreking. Op reis naar andere streek/land om vijand, prinses of object op te sporen via bos. In bos zijn wilde dieren, demonen en spoken. Kleine gevechten. Grote gevechten als vijand, prinses, object nabij is. Eerst tussen lageren. Zodra die dood zijn, weet men wie overwint. Zelden gevecht tussen hoogste figuren. Publiek loopt weg, want spanning is eruit. Einde verhaal. Dalang gaat wijwater maken en geeft dat aan of sprenkelt het over opdrachtgever.
30 POPPEN Poppen stellen goden, koningen, prinsen/essen, ministers, dienaren/essen, geestelijken en bijfiguren voor Herkenbaar aan uiterlijk: koning met kroon, prins met kuif op voor- en achterhoofd, prinses met lang haar, Indiase kleding en sieraden; dienaren: dik, weinig kleding, geen sieraden of bloemen in oor/haar Karakter van figuren te zien aan: mond, fijne of uitstekende tanden, slagtanden, amandelvormige ogen of bolle ogen, weinig of veel lichaamshaar, benen dicht bij elkaar of wijd uiteen Stem: verfijnde piepstem, of rauwe donderstem
31 OFFERS - BANTEN Opdrachtgever moet zorgen voor de offers: voor openen kist, maken wijwater, voor de muziekinstrumenten, dalang, etc. Duur... Hoe groter en gecompliceerder ritueel (bijv. reinigen bij gewelddadige dood, of geboorte in verkeerde week) hoe duurder de offers Offers bestaan uit etenswaar voor goden/kosmos/demonen opgediend in gevlochten bakjes van palmblad, bloemen, vruchten, drank/sterke drank
32 MUZIEK Dalang kan niet zonder muziek spelen Bij verhalen uit het Mahabharata bestaat begeleiding uit 2 of 4 metallofonen met 10 bladen boven klankkast van bamboe: de gendèr wayang Bij verhalen uit het Ramayana kan een orkestje spelen (duurder, dus niet zo vaak) bestaande uit 4 gender, grote en kleine gongs, trom. Bij moderne stukken kan groter orkest spelen (heel duur) Dalang geeft tempo, wisselingen, stoppen aan via houten hamertje dat hij tussen zijn rechter grote en wijs teen houdt Hij tikt/roffelt tegen poppen kist, die links van hem staat
33
34
35 Groot orkest, opvoering in Nederland
36 Groot orkest, Nederland
37 OPSTELLING PISANGSTAM PISANGSTAM DALANG KIST KIST GENDER SPELERS ACHTER DALANG KAN HELPER ZITTEN OM POPPEN AAN TE GEVEN
38 TALEN Poppen die helden uit de Epen voorstellen spreken een andere taal: Oud Javaans Gewone kijker verstaat geen Oud Javaans Poppen van hoge stand hebben 2 dienaren, een dikke en een dunne hun woorden vertalen in het Balinees Dienaar spreekt Hoog Balinees tot baas, en Laag Balinees tot zijn makker Dienaren resumeren onderling wat er gezegd is en geven commentaar Dienaren relateren dilemma s, problemen behandeld in het stuk aan het heden Dienaren kunnen (meestal verboden) commentaar op politiek geven
39 POPPEN VERDEELD IN PARTIJEN Rechter partij, vanuit de dalang gezien, dus links voor de kijker, is de goede partij Alle poppen die bij goede partij horen komen op van rechts en gaan af via links Linker partij is de slechte partij Alle poppen die bij de slechte partij horen komen op van links een gaan af van rechts Kijker weet dus precies wie goed en wie fout is zelfs als hij verhaal niet kent of verstaat Kijker herkent ook stand van poppen: koning, dienaar, zelfs als hij namen niet weet
40 ICONOGRAFIE POPPEN
41 HEILIGE BOOM KEKAYONAN/BABAT
42 GOD SIWA ZUID BALI NOORD BALI
43 GOD SIWA BOOS, PAMURTIAN Alleen in Zuid Bali
44 Essentie van al het goddelijke: Cintya Alleen in Zuid Bali
45 KONINGEN Duryodana (l), Kresna (r)
46 PRINSEN BHIMA
47 DIENAREN GOEDE PARTIJ Twalen, Zuid en Noord Bali Mredah en Wana, Zuid en Noord Bali
48 DIENAREN SLECHTE PARTIJ Delem, Zuid en Noord Bali Sangut, Zuid en Noord Bali
49 DIENARES VAN PRINSES KAN GOED DANSEN DIENAAR WORDT ALTIJD VERLIEFD OP HAAR
50 POPPEN MAKEN
51 POP MAKEN: LEER, BEITELTJES
52 HAMER, BEITELTJES
53 VERVEN
54 DROGEN
55 KLAAR, ALLEEN NOG DE STOKJES
56 WAYANG DINO
57 DE VOORSTELLING
58 ONDERDELEN EN DUUR Lamp aansteken, meditatie, 20 min Poppen uit kist en rangschikken, min Boom pakken, wereld scheppen, 10 min Audiënties bij goede en slechte partij, 1 uur Op reis, 15 min Gevechten afgewisseld met besprekingen, 1 uur Wijwater maken min
59 KIST BRENGEN BIJ OPDRACHTGEVER
60 SCHERM MONTEREN
61 Scherm en lamp aanraken voor begin Dalang Made s 1e voorstelling
62 Spreuk voor lamp
63 Lamp aansteken
64 Eerbetoon aan vuur en lamp
65 Eerst meditatie bij boom; hiermee dan wegegen = scheppen van de wereld van de wayangpoppen
66 Poppen rangschikken: links demonen, rechts goden, boom in midden
67 Conversatie vorst slechte partij en god, dienaar Delem vertaalt
68 Koning slechte partij draagt prins op te vechten, wapens worden gepakt; dienaar vertaalt
69 Aap Hanoman geeft advies aan goede partij
70 gevechten
71 Dienaren goede partij bespreken gebeurde onder elkaar
72 Slot: dienaren goede partij tegen boom
73 Wijwater maken: boom, dienaar Twalen, god Siwa en andere figuur gebruikt om wijwater te maken; stokje pop in vuur, olie en dan in pot met water gedoopt
74 Dalang Mas: Twalen, Siwa, Boom
75 Dalang Geria: stok pop in vuur
76 Dalang Ida Bagus Gede: stok pop in pot
77 Dalang Tawi: wijwater aan man in verkeerde week geboren
78 Wijwater opvangen in handpalmen
79 Dalang Mas: wijwater voor kinderen in verkeerde week geboren
DE VORST IS DOOD LEVE ZIJN ZIEL CREMATIE I GUSTI GDE DJELANTIK 1E STEDEHOUDER VAN KARANGASEM
DE VORST IS DOOD LEVE ZIJN ZIEL CREMATIE I GUSTI GDE DJELANTIK 1E STEDEHOUDER VAN KARANGASEM WAAR LIGT KARANGASEM? WIE WAS I G GDE DJELANTIK? Hij kwam uit de 13e generatie afstammelingen van de dynastie
India. Delhi, Craftsmuseum, nyagrodha, beeldje aan de voet van de stam
India Delhi, Craftsmuseum, nyagrodha, beeldje aan de voet van de stam Ganesa en Hanuman bij nyagrodha, Cintapurni, Nagini tempel Siva, Ganesa en Parvati onder nyagrodha, Pathankot, Siva tempel Kotla, Shir
VROUWEN IN BALI. Episoden uit het dagelijks leven van vrouwen en meisjes in Zuid-Bali in 2006 en 2007 H.I.R. Hinzler
VROUWEN IN BALI Episoden uit het dagelijks leven van vrouwen en meisjes in Zuid-Bali in 2006 en 2007 H.I.R. Hinzler Iets over de bevolking van Bali Iedereen die op Bali geboren is, of uit een familie komt
GAMBUH PANJI VERHALEN VERBEELD IN BALI. H.I.R. Hinzler, 4 november 2012
GAMBUH PANJI VERHALEN VERBEELD IN BALI H.I.R. Hinzler, 4 november 2012 BETEKENIS NAMEN Gambuh, naam voor voorstelling door mensen die stukken uit de Malat spelen en begeleid worden door een speciaal gamelan
5,6. Werkstuk door een scholier 1798 woorden 26 december keer beoordeeld. Levensbeschouwing. Het ontstaan van het Hindoeïsme.
Werkstuk door een scholier 1798 woorden 26 december 2002 5,6 109 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Het ontstaan van het Hindoeïsme. Het Hindoeïsme is de oudste godsdienst ter wereld. Deze godsdienst
KRISSEN IN BALI. H.I.R.Hinzler mei 2007
KRISSEN IN BALI H.I.R.Hinzler mei 2007 Oudste vermelding kris Bali Inscriptie 1011 AD, Batur, kris onder cadeautjes bij ceremonie 1065 AD, Sembiran, kris onder cadeautjes Het woord kris wordt gebruikt
14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.
Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het
root boom met wortels, luchtwortels hemelboom levensboom, wensboom, kennisboom
root boom met wortels, luchtwortels hemelboom levensboom, wensboom, kennisboom belang van bomen in Azie boom geeft schaduw boom levert hout (brandhout, timmerhout) bladeren worden gegeten (mens, dier)
Les 3: en toen ging het mis. Het begin
Les 3: en toen ging het mis Het begin Les 3: en toen ging het mis. Dit verhaal kun je lezen in Genesis 3 Heerlijk, wat is het hier toch heerlijk! Eva voelt de zonnestralen op haar blote armen. Ze loopt
WAYANG BALI-HOOFDTOOIEN-WAYANG PARWA & RAMAYANA
WAYANG BALI-HOOFDTOOIEN-WAYANG PARWA & RAMAYANA Kronen candi kurung, model Krambitan, Zuid Bali, door dalang en poppenmaker Pan Robin voorbeeld poppen uit het paleis, Puri Gede in Krambitan candi agung,
Christendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan?
Christendom In Christendom zijn de Bijbel en Jezus het belangrijkste. In de wereld is het de grootste godsdienst, gevolgd door de Islam. In het Christendom geloven de mensen in één God, die uit Drie Personen
I GUSTI PUTU SANA. SCHILDER-TEKENAAR UIT banjar PENGOSÈKAN, MAS BALI GEBOREN 1945
I GUSTI PUTU SANA SCHILDER-TEKENAAR UIT banjar PENGOSÈKAN, MAS BALI GEBOREN 1945 winkel Februari 2011 collectie OPLEIDING Les van I Gusti Ketut Kobot (1917-1999) Kobot had les van Tjokorda Oka Gambir
Waarom stuurde koning Hiram zijn dienaren naar koning Salomo?
De tempelbouw en de inrichting er van. Waarom stuurde koning Hiram zijn dienaren naar koning Salomo? 1 Koningen 5:1 1 Hiram, de koning van Tyrus, stuurde zijn dienaren naar Salomo, want hij had gehoord
Voorbeelden van een kerstwandeling en een lichtjestocht
Voorbeelden van een kerstwandeling en een lichtjestocht U vindt hier een voorbeeld voor een kerstwandeling en twee voorbeelden van een lichtjestocht. Kerstwandeling Voor deze kerstwandeling is een route
1. Bij een nieuw begin
Inhoudsopgave Bij een nieuw begin 13 Een bijeenkomst beginnen 37 Bij het begin van de dag 59 Bij een goed gesprek 85 Bij verdriet 119 Bij vreugde 147 Bij twijfel 183 Bij zorgen 215 Bij ziekte 245 Om troost
Dit verslag is van Ylaine en Ryanne Mulder 29-10-'03. Verslag van het oude Egypte Ylaine en Ryanne Mulder 29-10- 03
Dit verslag is van Ylaine en Ryanne Mulder 29-10-'03 blz.0 Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 De Egyptenaren jagen en oogsten blz. 3 De Farao blz. 4 Doden blz. 5 Arm of welvarend blz. 6 Ik ben de Farao blz.
TEKENEN EN SCHILDEREN OP BALI TRADITIONEEL EERSTE VERNIEUWINGEN
TEKENEN EN SCHILDEREN OP BALI TRADITIONEEL EERSTE VERNIEUWINGEN Doek of hout traditioneel, wayangpoppenstijl HOE? WAAR? Vaste formaten door plaatsing Dakrand, smal en lang, ider-ider Gordijn van bed, langsé
Maak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van
Maak hier de gaatjes voor in je multomap Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN _ Dit boekje is van Welkom bij de Romeinen! In Welkom bij de Romeinen maak je kennis met het Romeinse leven. Je zult merken
1. Het verhaal Circus Orpheus. 5. Vraaggesprek na de voorstelling
LESBRIEF INHOUD 1. Het verhaal Circus Orpheus 2. Thema 3. Speelstijl van Theatergroep Dolle Maandag 4. Vooraf 5. Vraaggesprek na de voorstelling 6. Zelf spelen Benodigdheden voor de les : een grote doek
Priesterschap onder het Oude Verbond Priesterschap in deze tijd Meer informatie... 4 Bron... 4
Zowel het Oude Testament als het Nieuwe Testament kent het werk van een priester. Inhoud: schap onder het Oude Verbond................................................. 2 De stam van Levi..................................................................................................
Genisis. Zuivering & Consecratie. Sekhem Iset
Zuivering & Consecratie Sekhem Iset 2015 Genisis.: Isian Witchcraft. Zuivering en consecratie zijn in elke basis van spirituele- en religieuze uitoefening te vinden. Deze rituele handeling leert om een
Genisis. Nijlwater maken. Sekhem Iset. Dit ritueel beschrijft hoe iemand op het magische pad het heilig Nijlwater van Isis kan creëren.
Nijlwater maken. Sekhem Iset 2015 Genisis.: Isian Witchcraft. Dit ritueel beschrijft hoe iemand op het magische pad het heilig Nijlwater van Isis kan creëren. - http://www.genisis.nl] - www.facebook.com/genesofisis]
LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5
LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5 Wolfje is voorbestemd om een SprookjesWolf te worden. Hij is namelijk de oudste zoon van de oudste zoon in de oudstezonenfamilielijn.
STYLE SHEET WAYANG. I UITERLIJK - MENSFIGUREN JAVAANS Cirebon Bandung Midden Java Yogya Solo Klaten Magelang Oost Java Madura
STYLE SHEET WAYANG WAYANGFIGUREN (KULIT, KLITIK EN GOLEK) 0 MATERIAAL Leer (soort leer: karbouw, koe, hert, buffel, ander, onbekend) Karton Cassave (gethuk) of ander plantaardig materiaal Hout (soort hout)
Samenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Welkom bij deze jeugddienst met als thema: Echt of onecht. Fijn dat je er bent!
Welkom bij deze jeugddienst met als thema: Echt of onecht Fijn dat je er bent! Welkom Zingen: Opw. 123 Groot is uw trouw, o Heer Votum en groet Zingen: Opw. 221 vers 1 en 5 Prijst de Heer met blijde galmen
HINDOEÏSME BALI - MODERN. H.I.R. Hinzler 2006
HINDOEÏSME BALI - MODERN H.I.R. Hinzler 2006 VERANDERINGEN NA 1945 Republik Indonesia ontwikkelt zich 1945-50 Panca Sila (5 Zuilen) als staats filolsofie 1 god, mens centraal, 1 volk, volkssouvereiniteit,
In deze dienst wordt gedoopt: Tijn Bouter. Van harte welkom!
In deze dienst wordt gedoopt: Tijn Bouter Van harte welkom! Welkom en gebed Weet Je Dat De Lente Komt Weet je dat de lente komt, lente komt, lente komt Weet je dat de lente komt, alles loopt weer uit De
Voorbereiding op de Eerste heilige Communie R.K. Parochie van de H.Dionysius Heerhugowaard
Voorbereiding op de Eerste heilige Communie 2017-2018 R.K. Parochie van de H.Dionysius Heerhugowaard Eerste Communieproject - les 1 2 DIT BEN IK De volgende bladzijde gaat over jou! Vraag aan papa of mama
Wat schrijft de Bijbel over de levenshouding en het gedrag van de zonen van de hogepriester Eli?
De zonen van Eli en Samuel geroepen. Wat schrijft de Bijbel over de levenshouding en het gedrag van de zonen van de hogepriester Eli? 1 Samuel 2:12 12 De zonen van Eli echter waren verdorven mannen; zij
De boom van Isaï. Vragen. Lezen: Jesaja 11:1-10
1 De boom van Isaï Lezen: Jesaja 11:1-10 Heb je weleens een afgekapte boom gezien? Wat in de grond blijft zitten, noem je een tronk. De boom lijkt helemaal dood. In de Bijbel wordt de familie van Isaï
Samenvatting Mensen ABC
Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom
Een Balinees Ritueel Voor Positieve En Harmonieuze Energie
Een Balinees Ritueel Voor Positieve En Harmonieuze Energie In Bali wordt er elke dag gebeden. Op verschillende punten buiten of in gebouwen worden offers gemaakt Het doel is de energie te neutraliseren.
maandag januari NIEUWJAARSDAG Gelukkig is iemand die niet luistert naar slechte mensen. Psalm 1:1
maandag 1 januari NIEUWJAARSDAG Gelukkig is iemand die niet luistert naar slechte mensen. Psalm 1:1 Gelukkig is iemand die niet luistert naar slechte mensen, die nee zegt tegen hun verkeerde plannen. Als
Maria en Hanna, hun harten juichen om God
Eerste Synagogeviering van de Theresiagemeenschap 11 mei 2014 Maria en Hanna, hun harten juichen om God Opening (Hanna en Elkana, Maria en Jozef) GvL 212 Zingen om ontferming Ontsteken van het licht God,
Het hindoeïsme heeft geen stichter. Voor het ontstaan van het hindoeïsme moeten we naar India gaan: een groot land in Azië.
Het hindoeïsme Hoe is het hindoeïsme ontstaan? Het hindoeïsme heeft geen stichter. Voor het ontstaan van het hindoeïsme moeten we naar India gaan: een groot land in Azië. Eeuwenlang leefden in dat land
OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF--
OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- Confrontatie scene Written by Loïs Vehof Genre: Avontuur Locatie: De oude tempel Protagonist: Wachter Antagonist: Dief Conflict:
Zoeken naar liefde. Kerstmorgen 2016
Zoeken naar liefde Kerstmorgen 2016 Aan deze dienst werken o.a. mee: Het Nicolauskerkkoor o.l.v. Henk den Haan Organist René Nijsse De jongste gemeenteleden Voorganger ds. Corine van Eck Orgelspel Samenzang
Advent 2017 God komt naar ons toe
Advent 2017 God komt naar ons toe Lucas 1 en Mattheüs 1 17 december 2017 1 Lucas 1 : Zacharias en Elisabet 5 Toen Herodes koning van Judea was, leefde er een priester die Zacharias hee'e en tot de priesterafdeling
Mededelingen. De bloemen gaan vandaag naar (naam) Gezang 121: 1 (schoollied) >
Mededelingen De bloemen gaan vandaag naar (naam) Gezang 121: 1 (schoollied) > God, die was en is en komt, leg een lied in onze mond, dat de hele wereld hoort, want nabij ons is uw woord. Ontferm U, Heer.
Hulpvragen werkstuk: land of gebied
werkstuk: land of gebied Algemene informatie - Waar ligt het land? (werelddeel, buurlanden) - Wat is de hoofdstad? - Hoe worden de inwoners genoemd? - Zijn er provincies? - Welk geld gebruiken ze? Hoe
Is het moeilijk voor de mensen om de opdrachten van Jezus uit te voeren? Zo ja, waarom, zo nee waarom niet?
Bidden, praten met God LES 5 DEEL 5 DISCIPLE OPDRACHT: Lees de vier tekstgedeelten en beantwoord de 4 bijbehorende vragen. Hand 1:12-14, Hand 2:42, Hand 4:23-31 Hand 6:3-6 Hand 8:17, Hand 16:18, Hand 28:8
Werkstuk wizard Hulpvragen
Hulpvragen Hulpvragen dieren Waarnemen Hoe ziet het dier eruit? Hoe beweegt het dier? Welke geluiden maakt het dier? Hoe voelt het dier aan? Hoe reageert het dier op je? Hoe neemt het dier waar? Leven
INDONESIA SERUMPUN VERWELKOMT U VAN HARTE OP DEZE CULTURELE MIDDAG
INDONESIA SERUMPUN VERWELKOMT U VAN HARTE OP DEZE CULTURELE MIDDAG 2 WAARHEEN GAAT DE REIS? Indonesië ligt te paard op de evenaar tussen India (N-W), Indochina (N), Australië (Z) en Filipijnen (N-O) Op
De grote familie. Foto s van het materiaal
De grote familie Focus van dit verhaal De focus in dit verhaal ligt bij God en het volk van God (Genesis 12 15, 24). Dit verhaal is één van de heilige verhalen en behoort tot de Kernpresentatie. Lesdoelen
Sterker dan de dood Paasprogramma 2016 Groep 1 t/m 4 Joh. Bogermanschool Houten
Sterker dan de dood Paasprogramma 2016 Groep 1 t/m 4 Joh. Bogermanschool Houten Kinderen zingen Vertel me eens Heer Jezus Toen u op aarde was Waarom geloofde niemand toen Dat u de koning was? Ze wilden
Op reis naar Bethlehem
Op reis naar Bethlehem Rollen: Verteller Jozef Maria Engel Twee omroepers Kind 1 Kind 2 Kind 3 Receptionist 1 Receptionist 2 Receptionist 3 Kind 4 Kind 5 Herder 1 Herder 2 Herder 3 Herder 4 Drie wijzen
Noem vijf voorbeelden uit de film die kenmerkend zijn voor het leven van de jaren negentig/nu (denk aan situaties, handelingen, objecten of types):
Boekverslag door Joey 2014 woorden 6 juni 2017 0 keer beoordeeld Vak CKV Romeo & Juliet Vraag 1: Verklaar onderstaande krantenkoppen: 1. Romeo and Juliet for the nineties 2. Shakespeare voor de MTV-generatie
Om 9.55 uur zingen we samen met de muziekgroep: U bent heilig
Westlanddienst op zondag 28 mei in de Dorpskerk te s-gravenzande m.m.v. de Muziekgroep; Schriftlezer is Sjaan van der Kaaij Thema: Kopje onder Voor de dienst zingt en speelt de muziekgroep Om 9.55 uur
Jong zijn, oud worden
Jong zijn, oud worden Van baby tot bejaarde Mensen worden allemaal geboren als baby. En als alles goed gaat, worden we uiteindelijk allemaal oude opaatjes en omaatjes. Maar tussen jong zijn en oud worden,
Kruisweg in Flanelscenes
1 e statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld Kruisweg in Flanelscenes Achtergrond: Interieur T1 = trap (Troonzaal) T3 = paars gordijn (Troonzaal) T4 = 3 pilaren (Troonzaal) 70 = Jezus (ontkleed) 70A =
Wijkgemeente Ichthus Noordwijk. vrije genade. LEER HEM KENNEN 15 bewaarexemplaar. Ds. F. van Roest, zondag 22 juni
LEER HEM KENNEN 15 bewaarexemplaar Wijkgemeente Ichthus Noordwijk vrije genade Ds. F. van Roest, zondag 22 juni 1 Ga mij niet voorbij, o Vader, zie hoe mij mijn zonde smart. Trek mij met Uw koorden nader,
Versie A SAMENLEESBIJBEL
Versie A SAMENLEESBIJBEL Tien bijbelvragen BIJBELVRAGEN Vraag 1 2 BIJBELVRAGEN Vraag 1 Over welk bijbelgedeelte gaat het lied 'Als een herder is de Heer voor mij'? A. De goede herder B. Het verloren schaap
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 4 Boeddhisme, een stijl van leven
Samenvatting Levensbeschouwing Hoofdstuk 4 Boeddhisme, een stijl van leven Samenvatting door een scholier 1684 woorden 8 maart 2004 6 70 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Hoofdstuk 3 Boeddhisme, een
Psalmen 36:7 8. uw gericht is een geweldige watervloed. Mens en dier verlost Gij, HERE.
Psalmen 36:7 8 7 uw gerech*gheid is als de bergen Gods, uw gericht is een geweldige watervloed. Mens en dier verlost Gij, HERE. 8 Hoe kostelijk is uw goeder*erenheid, o God; daarom schuilen de mensenkinderen
Eerst een houten kapel, en daarna, rond 1180 het stenen. gebouw, dat door de jaren heen uitgroeide tot wat het nu is.
1 Verkondiging Maartenskerk 18 november 2018 1 Koningen 6, 11-13 en Marcus 12,37-13,2 Teun Kruijswijk Jansen I Al vanaf de 10 e eeuw is dit een religieuze plek. Eerst een houten kapel, en daarna, rond
DE VURIGE HOUTHAKKER
DE VURIGE HOUTHAKKER Het kinderverhaal De vurige houthakker is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE). Alle informatie is te vinden op de website
KRUISWOORDRAADSEL 1: WILDE DIEREN
KRUISWOORDRAADSEL 1: WILDE DIEREN KRUISWOORDRAADSEL 1: WILDE DIEREN Vul de benamingen van onderstaande dieren in rooster 1 in. 10 3 6 18 16 12 8 23 21 22 19 5 9 17 4 15 14 20 27 1 7 2 13 26 24 25 11 KRUISWOORDRAADSEL
Het verhaal van onze kerststal
Het verhaal van onze kerststal In dit boekje wordt het verhaal van onze kerststal verteld. Het verhaal gaat over wat er gebeurde toen Jezus geboren werd. Op onze internetpagina is iets meer te zien. Ook
Jezus blijft altijd bij ons
Eerste Communieproject 46 Jezus blijft altijd bij ons Jezus staat op uit het graf Jezus is dood. In les 7 heb je gezien dat Jezus wordt vermoord. De vrienden van Jezus zijn bedroefd. Ze leggen Hem in een
Samenzang: Kom allemaal samen (op de wijs van Komt allen tezamen)
Samenzang: Kom allemaal samen (op de wijs van Komt allen tezamen) Kom allemaal samen. Zing het uit van vreugde. Kom nu, ja, kom nu, naar Bethlehem. Hier is de Koning van ons hart geboren. Kom, laten wij
ORDE VAN DIENST voor zondag 5 juni 2016 2 e zondag na Trinitatis
ORDE VAN DIENST voor zondag 5 juni 2016 2 e zondag na Trinitatis Thema Wat is mijn waarheid? Organist Peter de Rijke Lectrice Natasja Bezemer-Poort Liturgische kleur Groen Ouderling van dienst Thea den
Start: Welk dier hoort bij...?
Start: Welk dier hoort bij...? Druk op de deksel van het muziekdoosje. Luister naar het geluid. Welk dier is dit? (Cavia) Zoek ze in de stal. Kijk eens goed, hebben alle cavia s dezelfde jas (vacht) aan?
1 Maleachi was een profeet. Hij moest een boodschap van de Heer doorgeven aan Israël. Hier volgen de woorden van Maleachi.
Maleachi 1 1 Maleachi was een profeet. Hij moest een boodschap van de Heer doorgeven aan Israël. Hier volgen de woorden van Maleachi. De liefde van de Heer 2-3 De Heer zegt: Ik houd van jullie, Israëlieten!
Samenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Heer ik kom tot u Heer, ik kom tot U, hoor naar mijn gebed. Vergeef mijn zonden nu, en reinig mijn hart.
Toon mijn liefde Aan de maaltijd wordt het stil, als de meester knielen wil, en vol liefde als een knecht, elk apart de voeten wast en zegt: Dit is wat Ik wil dat jullie doen, dit is waarom Ik bij jullie
Eén eeuwig verbond. Verbond. Verbond. Discussie. Twee manieren van bijbellezen. blok F - nivo 3 - avond 7
Eén eeuwig verbond blok F - nivo 3 - avond 7 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugblik, herhaling 19.20 Discussie over de positie van Israël 19.30 Twee manieren van bijbellezen 19.35
Korte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013
Korte lesbrief Koningsbomen Ter gelegenheid van het planten van de Lindeboom voor Koning Willem Alexander Op 30 april 2013 Geschiedenis Op 30 april 2013 wordt de Prins van Oranje, beter bekend als Prins
EEN PRINS WORDT EEN HERDER
Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld
Verhaal 1 ORPHEUS IN DE ONDERWERELD
Verhaal 1 ORPHEUS IN DE ONDERWERELD 9 Muziek Orpheus voelt zich blij. Orpheus heeft ook veel geluk in zijn leven. Hij is de zoon van een koning. Hij ziet er goed uit. En hij kan iets wat haast niemand
MET NEHEMIA HET OUDE JAAR UIT EN HET NIEUWE JAAR IN
BIJBELLEESROOSTER VOOR GEZINNEN met kinderen in de basisschoolleeftijd STILSTAAN BIJ OUD & NIEUW MET NEHEMIA HET OUDE JAAR UIT EN HET NIEUWE JAAR IN 28 december: Terugkijken Lees Nehemia 1:1-7 Stel je
Hartelijk Welkom bij
Hartelijk Welkom bij Tienduizend redenen Opwekking 733 De zon komt op, maakt de morgen wakker; mijn dag begint met een lied voor U. Heer, wat er ook gebeurt en wat mij mag overkomen, laat mij nog zingen
Paasviering. Sing-in 2017
Paasviering Sing-in 2017 Welkom en gebed Psalm 100:1 Juich, aarde, juich alom den HEER; Dient God met blijdschap, geeft Hem eer; Komt, nadert voor Zijn aangezicht; Zingt Hem een vrolijk lofgedicht. Wij
Is dan het uiterlijk waterbad de afwassing van de zonde zelf?
Zondag 27 Zondag 27 gaat over gedoopte kinderen Lees de tekst van Zondag 27 Vraag 72 : Is dan het uiterlijk waterbad de afwassing van de zonde zelf? Antw : Neen het; want alleen het bloed van Christus
Hindoeïsme vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 05 August 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/77305 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Ds. Arjan van Groos ( ) Tekst: Mattheüs 5, Middagdienst. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: Mattheüs 5, 23-24 Middagdienst Broeders en zusters, 1 Votum 2 Zegengroet 3 Zingen : Psalm 150 : 1 en 2 4 Gebed voor de opening van het Woord 5 Schriftlezing : Genesis
Welkom op het kerstfeest van groep 3 en 4
Welkom op het kerstfeest van groep 3 en 4 Komt allen tezamen, jubelend van vreugde: Komt nu, o komt nu naar Bethlehem! Ziet nu de Vorst der eng len hier geboren. Komt, laten wij aanbidden, komt, laten
Welkom in de Hoeksteen. Voorganger: ds. H.J.J. Pomp
Welkom in de Hoeksteen Voorganger: ds. H.J.J. Pomp Lezen : Psalm 124 Psalm 100 : 1, 2, 3 en 4 Gezang 176a : 1 en 2 Gezang 176a : 12 en 13 Psalm 65 : 1 en 3 Psalm 124 Gezang 145 Welkom in de Hoeksteen
Wat waren op aarde de belangrijkste ruimten van het heiligdom?
Deel 7 Wat waren op aarde de belangrijkste ruimten van het heiligdom? De oudtestamentische tabernakel bestond uit drie onderdelen: de Voorhof, het Heilige en het Heilige der Heilige. Welke voorwerpen waren
KINDEREN VAN HET LICHT
KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,
L Voor aanvang van de dienst : Keruchma zingt voor ons: Heer, U bent
1 Voor aanvang van de dienst : Keruchma zingt voor ons: Heer, U bent 2 3 4 5 6 Keruchma zingt voor ons: Aan uw voeten Heer Welzalig de man 7 8 Bijbellezing: Lucas 2 : 40 50 De 12-jarige Jezus in de tempel
1 Joël, de zoon van Petuel, was een profeet. De Heer sprak tegen hem. Nu volgt wat Joël van de Heer moest zeggen.
Joël 1 1 Joël, de zoon van Petuel, was een profeet. De Heer sprak tegen hem. Nu volgt wat Joël van de Heer moest zeggen. De Heer straft zijn volk Sprinkhanen hebben alles opgegeten 2-4 Leiders en inwoners
Op weg naar het beloofde land
Op weg naar het beloofde land Een bordspel voor Pasen, te maken in de veertigdagentijd. Het maken van het spel: Teken op elke dag van de veertigdagentijd een plaatje bij een vak en kleur dit. Je krijgt
De boodschap voor Laodicea
Teun de Jager De boodschap voor Laodicea Overwinnen in een postmoderne christenheid (...) en u weet niet dat u arm, blind en naakt bent Openbaring 3:17 Lauwheid De brief aan Laodicea is, om het zo maar
VIERENDE GEMEENSCHAP...
... IN EEN BIDDENDE EN VIERENDE GEMEENSCHAP... KEN JIJ DE EN? 7 is al eeuwenlang een heilig getal. De zevende dag bijvoorbeeld is een rustdag. Zo zijn er ook zeven sacramenten, zeven belangrijke momenten
MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Let op de hogepriester De Bron Hans-J. Reumerman
Let op de hogepriester De Bron 7-7-2019 Hans-J. Reumerman Afbeelding en schaduw van de hemelse dingen, volgens aanwijzing van God Heb 8:5 De tabernakel is geen museum voor joden! God laat aan Mozes de
EEN PRINS WORDT EEN HERDER
Bijbel voor Kinderen presenteert EEN PRINS WORDT EEN HERDER Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: M. Maillot en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Erna van Barneveld
Zingen: Op Toonhoogte 275 (Joh.de Heer, lied 569) Heer, wees mijn Gids
22 juli 2018 10.00 uur SM Alserda orgel: Geert Burgler schriftlezing: Marina de Vries Votum & Zegengroet Zingen: GK 99:1, 6, 8 Wet: Lev 19:1-4, 9-18 Zingen: GK 56:4 Schriftlezing 1: Numeri 9:15-23 Zingen:
Christus in de Psalmen
De Bijbel Open seizoen 2011-20 27 aug Christus in de Psalmen Een inleiding op de Psalmen 24 sep Ps. 2 Christus, de Zoon 29 okt Ps. 8 Christus, de Mens 26 nov Ps. 16 Christus, de Dienaar 17 dec Ps. 22,23
Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten. thema: Wat draagt je? zondag 24 augustus 2014
Remonstranten en Vrijzinnige Protestanten thema: Wat draagt je? zondag 24 augustus 2014 voorganger: lector: organist/pianist: fluitiste: ds. Joep de Valk Herman Vinckers Erik Visser Jeanette van Wingerden
Opdracht Levensbeschouwing Goed en kwaad
Opdracht Levensbeschouwing Goed en kwaad Opdracht door een scholier 2131 woorden 11 januari 2007 6,6 35 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Opdracht 1 Kaïn & Abel. Vraag 1: Denk jij dat er meer slechte
Woordenschat blok 06 gr4 Les 1 Bidden: hardop of in je hoofd tegen God praten. De bijbel: het boek van God. De kerkdienst: een moment waarop mensen
Woordenschat blok 06 gr4 Les 1 Bidden: hardop of in je hoofd tegen God praten. De bijbel: het boek van God. De kerkdienst: een moment waarop mensen die in God geloven bij elkaar komen in de kerk. De kerktoren:
Genisis. Ritueel : Openen van de weg. Sekhem Iset
Ritueel : Openen van de weg Sekhem Iset 2015 De energie van dit ritueel stelt jou instaat om je aura te openen voor de invloed van Isis en maakt de weg vrij hoe deze energie naar jou als Genisis persoon
EEN MAN DOOR GOD GESTUURD
Bijbel voor Kinderen presenteert EEN MAN DOOR GOD GESTUURD Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Byron Unger en Lazarus Aangepast door: E. Frischbutter en Sarah S. Vertaald door: Arnold Krul
Brandoffer; (Leviticus 1) Spijsoffer; (Leviticus 2) Dank of vredesoffer; (Leviticus 3) Zondoffer; (Leviticus 4) Schuldoffer; (Leviticus 5)
De verschillende offers: het zondoffer. Hoeveel offers worden in de Bijbel genoemd? Zie Leviticus 1-9 Brandoffer; (Leviticus 1) Spijsoffer; (Leviticus 2) Dank of vredesoffer; (Leviticus 3) Zondoffer; (Leviticus
Voorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Liturgie voor zondagochtend 6 december in de Westerkerk te veenendaal
Liturgie voor zondagochtend 6 december in de Westerkerk te veenendaal Gezang 126 : 1 en 3 1.Verwacht de komst des Heren, o mens, bereid u voor: reeds breekt in deze wereld het licht des hemels door. Nu
De sprookjesverzamelaar
De sprookjesverzamelaar Lieve ogen die dit boek lezen, lieve warme handen die het vasthebben. Sprookjes zijn de beste reizigers en de succesvolste migranten die ooit op onze prachtige planeet hebben bestaan.
Met open armen Schrijvers voor gerechtigheid
Hartelijk welkom Met open armen Schrijvers voor gerechtigheid Kom, als je honger hebt of dorst. Hier kun je eten, deel met ons. Kom met je tranen en je pijn. Hier is het goed, hier mag je zijn. Met open