EEKAAPEEVEETJE. Jaargang 19 nummer 2 maart - april 2009

Transcriptie

1 EEKAAPEEVEETJE Jaargang 19 nummer 2 maart - april 2009 In dit nummer o.a.: verenigingsnieuws Ladderquiz Reis door Spanje door Rob van Teeseling De gebroeders Van Limburg op getande miniaturen door R. van t Zelfde het is de tijd om vakanties te plannen, misschien een reisje naar Spanje? Aan de hand van postzegels hier enkele reistips! blz. 8 e.v. Redactie EeKaaPeeVeetje: Guy Hoenen Weegbree 16, 6374 RP Landgraaf tel.: eekaapeeveetje@ekpv.nl Verenigingslokaal: Catharinahoes Lambertistraat 12 Holz - Kerkrade

2 Briefmarkensammlerverein Herzogenrath 1946 e. V. Ruildagen in 2009: 15 april, 13 mei, 17 juni, 15 juli, 12 augustus, 16 september, 14 oktober, 11 november en 16 december. De ruildagen zijn altijd op een woensdagavond vanaf uur in Bistro Zeitlos in de Bahnhof Herzogenrath maart: Antwerpen: Postzegel- en Muntenbeurs Antwerpfila in Antwerpexpo, Jan van Reijswijcklaan 191. geopend: za uur, zo uur. Toegang 3,00 Franckstraat maart: Filatelica Weert: Postzegelruilbeurs met grote veiling uur. Plaats: Scholengemeenschap Philips van Horne, Werthastraat 1 (wijk Groenewoud) Weert. Toegang 1, XE Kerkrade telefoon

3 Secretariaat: Eerste Kerkraadse Philatelisten Vereniging Pastoor Thelenstraat JH Kerkrade Opgericht: 1 januari 1955 Goedgekeurd bij Kon. Besluit van 15 juni 1964, nr. 79 Ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nr Bestuur: Voorzitter Guy Hoenen tel voorzitter@ekpv.nl Secretaris Ben Berends tel benl.berends@hetnet.nl Op een Franse postzegel uit 1965, die deel uit maakt van de over vele jaren verspreid uitgegeven reeks Oeuvres d'arts, is de maand augustus met een adellijk gezelschap tijdens een valkenjacht afgebeeld (afb. 1). In 1416 overlijden zowel de Hertog van Berry als de drie gebroeders Van Limburg. Hun nauwgezette manier van werken zal zijn sporen nalaten in de schilderkunst van de 15de eeuw. Met name Jan van Eyck, de meester van de kunst op de vierkante centimeter, zal de werkmethode van de miniaturisten in zijn schilderijen voortzetten (afbeelding hiernaast). Penningmeester Ad Stienen tel penningmeester@ekpv.nl Nieuwtjes en evenementencom. Cap Arkenbosch tel carkenbosch@home.nl Archivaris Albert Haan tel archivaris@ekpv.nl Rondzendcommissaris Hub Schulteis tel hschulteis@gmail.com Webmaster Guy Hoenen tel webmaster@ekpv.nl Bankrelaties: Postbank rek. nr.: Rabobank rek. nr.: t.n.v. Penningmeester E.K.P.V., Kerkrade 22 Druk EEKAAPEEVEETJE: AC Nuth Daelderweg JK Nuth tel AC Nuth is een onderdeel van Stichting Gehandicaptenzorg Limburg Verenigingslokaal, tevens bibliotheek: Catharinahoes Lambertistraat 12 Holz - Kerkrade

4 Dhr. F. Rosenke Dr. Jaegersstraat 13 tel.: +31 (0) lid ifsda dinsdag: uur woensdag: uur zaterdag: uur donderdag: alleen op afspraak, ná 17 uur Le Timbre Postzegel- en muntenhandel lid EKPV sinds 1925 Electro Huishoud Laurastraat JH Eygelshoven tel.: fax: Electro: dvd / lcd / home cinema / audio / wassen / drogen / koelen / vriezen / stofzuigen / koken / klein huishoudelijk Alleen de beste merken Uw adres voor persoonlijk, vakkundig advies en snelle service: ook voor niet bij ons gekochte apparaten. Nu al meer dan 80 jaar: Tot Uw Dienst H.T. HEREN- KAPSALON Maria Gorettistraat 5a KERKRADE tel Wij werken iedere dag op afspraak NOTARIAAT te Landgraaf Telefoon Streeperstraat 25 Landgraaf

5 Het is de stijl die aan het eind van de middeleeuwse traditie staat, maar die tevens het hoogtepunt en de zwanenzang van de middeleeuwse hofcultuur vormt. Deze hofcultuur zal in de vijftiende eeuw haar voortrekkersrol moeten gaan delen met de cultuur van een nieuwe elite, de stedelijke burgerij. Deze overgangsperiode vormt het onderwerp van Johan Huizinga s belangrijkste historische studie de Herfsttij der Middeleeuwen waarin hij het culturele leven van de adel beschrijft en waarin de gebroeders Van Limburg ruim aan bod komen (afb. 4). In de herfsttij van de middeleeuwse hofcultuur neemt de miniatuurschilderkunst een belangrijke plaats in. Het was in de mode om rijk versierde getijdenboeken te bezitten. Een getijdenboek is een bundeling van gebeden die verspreid over de dag en het jaar werden uitgesproken. De Hertog van Berry is vermaard om zijn rijk van illustraties voorziene getijdenboeken. Voordat hij de gebroeders van Limburg in dienst nam werkte Jacquemart de Hesdin als miniatuurschilder voor de Hertog. Hij vervaardigde een getijdenboek dat bekend staat onder de naam de Très- Belles Heures du Duc de Berry en dat wordt 5 bewaard in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel. In 1985 gaf de Belgische PTT een postzegel uit met daarop een afbeelding van een miniatuur uit dit getijdenboek (afb. 5). Echter veel bekender dan het getijdenboek dat Hesdin voor de Hertog maakte zijn de twee boeken die de gebroeders Van Limburg vanaf 1409 in diens opdracht hebben verlucht. De Belles Heures du Duc de Berry bevindt zich in New York in het Cloisters Museum. Het beroemdste getijdenboek van de Hertog is echter de Très Riches Heures du Duc de Berry dat in het Musée Condé in Chantilly wordt bewaard. Het boek vormt het hoogtepunt van de middeleeuwse boekverluchtingskunst en diverse malen zijn er miniaturen uit dit werk op postzegels afgebeeld. St. Vincent & The Grenadines gaf in 1994 een serie kerstpostzegels en een blokje met miniaturen waarop het kerstverhaal is uitgebeeld afkomstig uit de Très Riches Heures uit. Ierland kwam in 2002 op hetzelfde idee en gaf een reeks van vier postzegels uit met kerstvoorstelling afkomstig uit hetzelfde werk. (zie volgende blz.) Zijn grote roem dankt de Très Riches Heures echter aan een reeks voorstellingen van de twaalf maanden van het jaar, waarin tegen een achtergrond van kastelen van onder anderen de Hertog van Berry zowel het rijke dagelijks leven van de adel als het harde leven van de gewone bevolking zijn verbeeld. Op vrijdag 20 februari hield onze vereniging de jaarvergadering, die door velen werd bezocht. De laatste maanden hebben we enkele nieuwe leden mogen verwelkomen, n.l. de heren E. Kaesler, R. Kalnenek en T. Vermeulen. We hopen dat deze heren, alle drie woonachtig in de gemeente Landgraaf, zich thuis zullen voelen in onze vereniging. Verder wil ik nog een verzoek aan de leden doen om meer gebruik te maken van de rubriek Vraag en Aanbod. Deze rubriek vindt u niet alleen in het Eekaapeeveetje, maar ook op onze website Albert Haan is vaste gebruiker van deze rubriek, hij heeft op deze manier al veel gevraagde zegels kunnen verkrijgen. Als men laat weten wat men zoekt, kan zelfs één zegel onverwacht worden aangeboden. Niet geschoten, is altijd mis! uw voorzitter, Guy Hoenen 20 5

6 Maand Ledenbijeenkomst Ruilzondag maart Philaixrode april mei juni juli augustus september oktober november december zij neven waren van de eveneens aan een Frans hof verbonden schilder Jan Maelwael. Ondanks deze nu vijftig jaar oude ontdekking zijn zelfs nu nog maar weinig Nederlandse kunsthistorici op de hoogte van de Nederlandse oorsprong van deze "Rembrandts" van de vroege vijftiende eeuw. Om aan deze misstand een einde te maken is er in museum Het Valkhof vanaf 23 augustus een tentoonstelling aan het werk van de gebroeders Van Limburg gewijd. De onbekendheid van de band van de gebroeders van Limburg met de Noordelijke Nederlanden zal er de oorzaak van zijn dat de TPG en in het verleden de PTT nog nooit een van hun miniaturen op een postzegel heeft afgebeeld. We zullen voor dit artikel dan ook naar Frankrijk, Ierland en Sint Vincent moeten uitwijken om het verhaal filatelistisch te illustreren. Omstreeks 1400 verlaten de gebroeders hun geboortestad Nijmegen om bij een Parijse goudsmid in de leer te gaan. Vervolgens treden zij in dienst van de Bourgondische Hertog. Hun vertrek naar Frankrijk is waarschijnlijk op initiatief van hun oom Jan Maelwael, beter bekend onder de naam Malouel, ondernomen. Malouel werkte als schilder aan het Hof van Hertog Philips de Stoute. Er is slechts één schilderij en een handje vol toegeschreven schilderijen van hem bewaard gebleven. Er zijn maar weinig namen van in Frankrijk voor 1400 werkzame schilders bekend en ook het aantal bewaard gebleven schilderijen uit deze periode en dit gebied is gering. Schilders werkten in deze periode in heel Europa in dezelfde stijl die wij nu Internationale Gotiek noemen. De stijl wordt gekenmerkt door de elegante manier waarop figuren werden geschilderd en door de manier waarop kleur en vooral goud werd toegepast. Het zijluik voor een altaarstuk van de eveneens aan het Hof van Philips de Stoute werkzame Melchior Broederlam (afb. 3) vormt een mooi voorbeeld van een werk in deze internationale stijl, die niet alleen in de paneelschilderkunst, maar ook in andere disciplines als de beeldhouwkunst en de miniatuurschilderkunst werd toegepast. Vrijdagbijeenkomsten aanvang 20 uur; bezichtigen veiling uur Ruilzondagen: uur Philaixrode ( maart 2009) uur Dit alles in: "Catharinahoes" Lambertistraat 12 Holz - Kerkrade 19

7 De gebroeders Van Limburg op getande miniaturen. door Reinier van t Zelfde Velen kennen de reeks van twaalf miniaturen van de maanden van het jaar van de gebroeders van Limburg (afb. 1 en 2). Talloze malen zijn ze gereproduceerd op kalenderplaten of komen ze voorbij als illustratie van het dagelijks leven in de middeleeuwen in reportages op televisie, in boeken of in tijdschriften. Slechts weinigen kennen de naam van de vervaardigers van dit werk, de gebroeders Paul, Herman en Johan van Limburg, maar het best bewaarde geheim betreft nog wel hun Nederlandse afkomst uit de stad Nijmegen. LADDERQUIZ December 2008 Vraag 1) Wanneer verschenen de eerste Nederlandse miniatuur velletjes? Vraag 2) Wat is een keerdruk of têtebêche? Vraag 3) Wat wordt onder postfris verstaan? Vraag 4) En nu een gemakkelijke: Wat zijn de voornaamste 4 soorten postzegels? Oplossing: Vraag 1) 1942; de Legioen velletjes. Vraag 2) Een paartje zegels waarvan de ene kopstaand tegenover de andere staat, al of niet met een tussenstrook. Vraag 3) Ongebruikte postzegels met volle (onbeschadigde) gom zonder plakker of plakkerrest. Vraag 4) Frankeerzegels, Luchtpostzegels, Portzegels en Dienstzegels. Januari Tot aan het eind van de negentiende eeuw stonden de miniaturen van de gebroeders van Limburg te boek als van de hand van een niet bij naam bekend kunstenaar, werkzaam aan het hof van de broer van de Franse Koning, de Hertog van Berry. Dankzij archiefonderzoek kon men enige tijd later de miniaturen met de vervaardigers Paul, Herman en Johan van Limburg in verband brengen. Behalve hun naam was hiermee echter niets over hun afkomst bekend. Lange tijd hebben kunsthistorici dan ook in de veronderstelling geleefd dat zij afkomstig waren uit Vlaanderen. Dankzij de Kleefse archivaris Friedrich Gorissen, die in de jaren vijftig van de vorige eeuw een uitgebreide studie heeft verricht naar de herkomst van de gebroeders Van Limburg, weten we dat zij afkomstig waren uit de stad Nijmegen en dat Vraag 1) Hoe moeten wij onze albums bewaren? Vraag 2) Hoe worden verschillende tandingen in een catalogus aangegeven? Vraag 3) En hoe worden de verschillende watermerken aangegeven? Vraag 4) Welke zegels worden als POSTzegels beschouwd? Oplossing Vraag 1) Altijd STAAND, op een droge, niet te warme plaats. Vraag 2) Door de hoofdletters A, B, C enz achter het nummer. Vraag 3) Door de hoofdletter X,Y enz achter het nummer. Vraag 4) Alle zegels voor de eigenlijke postdienst, niet alleen voor het verzenden van brieven en andere poststukken, maar ook voor andere diensten. 18 7

8 Reis door Spanje door Rob van Teeseling Naar aanleiding van mijn favoriete muziekinstrument, de gitaar, reis ik graag naar en door Spanje. Niet alleen voor de muziek, maar ook voor het land zelf. De prachtige steden, die elk anders zijn dan de andere en die ook zo volslagen anders zijn dan in Nederland. De aardige mensen, de sfeer, andere winkels, prachtige kloosters, kastelen en kathedralen, enz. Je kunt het land op vele manieren bezoeken. Velen gaan naar de kust en het strand, maar dat is niet het echte Spanje. Je kunt in gedeelten het land verkennen; rondrijden in Baskenland, beginnend in zuid Frankrijk, over de Pyreneeën, langs Pamplona, Logrono naar Burgos; en langs de noordkust naar Galicië; dwars door het land van noord naar zuid; de steden in Andalucië bezoeken; van Barcelona in Catatonie langs de kust naar het zuiden, enz.enz. Na de vakantie kunnen we natuurlijk de foto s gaan bekijken en de diverse folders nog eens bekijken, maar als filatelist kunnen we ook postzegels over de diverse steden eens gaan bekijken. Een van de reizen voerde, na een tocht er naar toe en ook terugweg niet meegerekend, van Salamanca via Avila, Segovia naar Toledo; allemaal steden rondom Madrid. Een geluk is, dat Spanje veel postzegels over het eigen land, over personen, kunstenaars e.d. heeft uitgegeven en daarom is het volgende stukje over een reisje in het centrum van Spanje, geïllustreerd met postzegels uit Spanje. Door mijn reeds eerder genoemde interesse in de gitaar, was ik behalve in bovengenoemde steden toch ook wel benieuwd naar het tamelijk dichtbijgelegen Aranjuez (waar het zeer bekende concerto de Aranjuez naar vernoemd is). Een uurtje rijden vanuit Toledo. Er staat daar een prachtig paleis (ook weer aan de Taag) van de Spaanse koningen, dat te bezichtigen is, maar verder is de stad weinig opzienbarends. Alleen de componist van het concert (Rodrigo) wordt daar geëerd door op het trottoir op de tegels een grote tekst en muzieknoten te plaatsen dat herinnert aan dit concert, dat de naam Aranjuez over de hele wereld bekend heeft gemaakt. Jammer genoeg geen postzegel van dit concert, alleen een portret van de componist is voorhanden. (afb. 22)

9 Vraag: Portzegel NVPH P 82 (postfris) Albert Haan, tel archivaris@ekpv.nl Vraag en aanbod Vraag: Ik zoek een brief van het bisdom Roermond (maar van een ander bisdom mag ook) met als frankering rechts boven de tekst dik gedrukt: 'TIJDELIJKE FRANKEERREGELING KERKEN". Al Brull, tel albrull@planet.nl Kopij voor Vraag en aanbod? Laat gerust weten. Uw vraag en aanbod wordt ook vermeld op onze website. Onze keuken is geopend woensdag t/m zaterdag: uur zondag: uur maandag en dinsdag zijn rustdagen. Restaurant Old Hickory Asia en Rob Cichecki Kruisstraat AB Kerkrade Nederland bezoekadres Euregiopark JE Kerkrade

10 Middeleeuwse straten en pleinen, maar ook islamitische gedeeltes, kortom een fantastische stad om in rond te dwalen en als je thuis de zegels bekijkt denk je aan al die mooie dingen die je hebt gezien. Hieronder een paar zegels van Toledo (afb. 17 en 18) Verder een velletje dat niet direct herinneringen oproept (afb. 21)en ter completering weer het wapen en de vrouw met klederdracht (afb. 19 en 20). 16 J.J.J.Mols Hoofdstraat 12A 6461 CP Kerkrade Postbus AB Kerkrade Tel Wij verkopen: Goud, Zilver, Horloges Ook vervangen wij batterijen en horlogebanden. Wij zetten piercings en maken oor- en neusgaatjes. lid E.K.P.V

11 POSTKANTOOR HOOFDSTRAAT CP KERKRADE Via de steden Burgos en Valladolid komen we eerst aan in Salamanca. Een prachtige stad aan de rivier de Tormes met als absoluut centrum de Plaza Mayor, die we op bovenstaand velletje zien afgebeeld (afbeelding 1, vorige bladzijde). Altijd vol mensen en muziek. Onder de bogen cafés, restaurants en winkeltjes. Vanuit deze Plaza is de oude stad lopend uitstekend te bezichtigen. Naar de schitterende kathedralen. Twee stuks aan elkaar: de Romaanse Cathedral vieja (oude kathedraal) en de Gotische Cathedral Nueva ( nieuwe kathedraal), de universiteitsgebouwen tegenover de kathedraal, het huis met de schelpen, talloze pleintjes, kleine straatjes, kloostertuinen, toeristen en studenten uit alle landen, die een Spaanse cursus volgen. Alles bij elkaar een gezellige drukte tot laat in de avond. Hieronder nog een gebouw in Salamanca VOOR MEER DAN POSTZEGELS Met al uw drukwerk kunt u terecht bij: AC Nuth Daelderweg HK Nuth Laat gerust een vrijblijvende offerte maken voor al uw drukwerk! (afb. 3) en een vrouw in klederdracht van Salamanca plus het wapen. (afb. 4 en 5) Van Salamanca is er een prima snelweg om te komen in het volgende hoogtepunt Avila. Wie nog nooit een ommuurde stad heeft gezien staat vol verbazing te kijken naar deze volledig ommuurde stad. De muren zijn gemiddeld 12 meter hoog en 3 meter dik. Deze muren zijn versterkt door een groot aantal torens en zoals een echte middeleeuwse stad (de muren zijn gebouwd in de 11 e eeuw) zijn er een aantal poorten( 2 grote en 7 kleine) die toegang geven aan de stad. De stad geeft een onwezenlijke sfeer met zijn smalle, schuin oplopende straten. Een aantal dingen (behalve de dikke hoge muren) vallen op in de stad. De grote kathedraal, zoals in praktisch elke Spaanse stad, maar, voor mij althans, de overheersende aanwezigheid van een heilige: Theresia van Avila. Er staat binnen de muren een groot klooster van Theresia en in de hele stad staan beeldjes en souvenirs van haar; alles draait daar om haar.. 11

12 Ondanks deze overheersende aanwezigheid blijft een bezoek aan Avila een fantastische ervaring. Hieronder eerst 4 zegels van Avila ( afbeelding 6 t/m 9) en voor de volledigheid weer een vrouw in klederdracht en het wapen van Avila. ( afb. 10 en 11) Dat is niet het enige, want onderaan het aquaduct begint een lange tocht naar een naar boven oplopende straat die vol staat met leuke winkeltjes en rastaurantjes, heel gezellig allemaal. Halverwege naar het hoogste punt is de Plaza mayor, een mooi plein waar ook de prachtige kathedraal staat. Dat is niet de enige kerk, er staan nog 20 Romaanse kerken in de stad. Weer verder naar boven naar een volgend plein en eindigt in het machtige Alcazar, het kasteel van Philips II en waar later nog diverse koningen gehuisd hebben. Een bezichtiging en je ziet een prachtig onderhouden paleis met veel vertrekken volledig ingericht en een binnenplein waar de soldaten hebben geoefend enz. Vanuit het Alcazar heb je een mooi uitzicht over het omliggende land. Op twee zegels staat het Alcazar afgebeeld in al zijn pracht ( afb. 13en 14) Verder nog een zegel van een ander kasteel (afb. 15) Van Avila is het maar een vrij korte afstand om naar de volgende bezienswaardigheid te rijden, nl. Segovia. Net, als bovenstaande steden en provincies, ook een stad in de regio Çastilië y Leon. Een stuk kleiner dan Avila, maar ook rijk aan bezienswaardigheden. Als je als automobilist aankomt wordt je direct opgevangen in een grote parkeergarage en als je dan weer bovengronds komt wordt je geconfronteerd met een machtig Romeins bouwwerk. Een schitterend stuk aquaduct uit de 1 e eeuw en bestaand uit 170 bogen en is 813 meter lang.prachtig gerestaureerd en staat dwars op de straten van de benedenstad. ( afb. 12, zie volgende blz.) Dan volgt de ongetwijfeld een van de meest interessante steden Toledo. Het is de hoofd- stad van de regio Castilië La Mancha en uiteraard van de provincie Toledo. De stad is door de Unesco in 1987 verklaard tot Erfgoed der Mensheid en ligt aan de rivier de Tejo, die de stad voor een groot deel omsluit (de Taag, dezelfde, die in Lissabon stroomt). De stad ligt op een berg en de bezoeker wordt verrast door het middeleeuwse karakter en het stratenpatroon van met elkaar vervlochten straten en pleinen en de schuin oplopende (aflopende) straten waar je snel kunt verdwalen. Bij het omslaan van een hoek heb je elke keer weer een ander gezicht op de stad. De ommuurde stad herbergt een groot aantal bezienswaardigheden die steeds weer een ander gezicht aan de stad geven. De smalle straten met winkeltjes en restaurantjes, de prachtige kathedraal, die met midden van de stad volledig domineert en hoogste aartsbisschop van het land huisvest, joodse synagogen (afb. 16), islamitische moskeeën, universiteit met een groot aantal studenten en overal muziek. Maar ook bedelaars en straatmuzikanten, mooie uitzichten over de Taag en het omringende land. 13