Xeltis en de kunst van meegroeiende hartkleppen. We zoeken naar een goeie verhouding tussen risk en benefit
|
|
- Simon Mertens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Xeltis en de kunst van meegroeiende hartkleppen We zoeken naar een goeie verhouding tussen risk en benefit Augustus 2013, dankzij de vakantie zijn er op het terrein voor het Catalyst-gebouw plotseling lege parkeerplekken. Dat betekent een onverwacht korte wandeling naar het gebouw, waar Martijn Cox net de trap af komt. We gaan meteen weer omhoog, naar de bovenste verdieping. Martijn wijst drie, vier deuren aan: Hier heb je de laboratoriumruimtes die Xeltis gebruikt. Naarmate je hoger komt in het gebouw, zijn de eisen van de labs hoger. Gewoon praktisch, omdat je voor bijvoorbeeld afzuiging vlak onder het plafond zit. Martijn Cox maakt met zijn bedrijf Xeltis meegroeiende hartkleppen voor kinderen. Foto: Het Xeltis team Meegroeiende hartkleppen Kunstmatige vervangers bieden voor veel mensen met falende hartkleppen een uitkomst, maar er zijn belangrijke nadelen. Het is bijvoorbeeld noodzakelijk om levenslang bloedverdunners te slikken, en bovendien hebben deze kunstmatige vervangers in veel gevallen maar een levensduur van 10 tot 15 jaar. Bij kinderen moeten kunstmatige hartkleppen vanwege het groeiende hart en de noodzakelijkerwijs meegroeiende kleppen zelfs regelmatig worden vervangen. Xeltis werkt aan de ontwikkeling van de COR technologie. COR staat voor Cardiac Organ Regeneration. Hierbij worden innovatieve, degradeerbare biomaterialen gecombineerd met geavanceerde technieken voor het verwerken van materialen, om zo een hartklep te creëren die patiënten in staat stelt om een nieuwe, natuurlijke hartklep te maken, in hun eigen lichaam, met hun eigen cellen. Omdat het materiaal langzaam verdwijnt, blijft uiteindelijk alleen een levende, natuurlijke hartklep over. Het kantoor Hier zit het management, leidt Martijn ons binnen in een langwerpige ruimte waar zakenpartners Mirjam Rubbens en Oleg Svanidze aan het werk zijn. Twee grote geschilderde vierluiken aan de muur springen in het oog. Ze hebben elk als centrale impressie, hoe kan het ook anders, een hartklep. Het ene vierluik is geel, het andere blauw. Bij navraag zijn de schilderijen gemaakt op een teambuildingsuitje, het gele door de vrouwen, het blauwe door de mannen: Respectievelijk impressionistisch en expressionistisch.
2 Foto s: de vierluiken Jullie heetten vroeger QTIS/e, nu Xeltis? We zijn samengegaan met een Zwitserse partner, Xeltis. Het interessante is dat we uit hetzelfde nest komen. Ons bedrijf QTIS/e en het Zwitserse bedrijf Xeltis zijn beiden ontstaan uit een onderzoekssamenwerking tussen de universiteiten van Zürich en Eindhoven die al loopt sinds eind jaren 90. De mogelijkheid om samen te gaan hing altijd al in de lucht. Nu hebben we het gedaan. Kun je iets meer vertellen over de start van QTIS/e? Mirjam (Rubbens) en ikzelf deden ons promotieonderzoek als onderdeel van de samenwerking tussen Zürich en Eindhoven. Toen in 2007 nieuwe subsidie beschikbaar kwam in het TeRM Smartmix (FES-subsidieprogramma van EZ) programma besloten we QTIS/e op te richten en mee te doen met een Valorisation Grant workshop. Zo is het begonnen. Foto: Mirjam Rubbens op een poster van TU Eindhoven En, klopte de realiteit met jullie businessplan? Je leert het pas echt als je het gaat doen. Als je verder komt, moet je je aannames bijstellen. Geplande verrassingen Toen je begon, waren er nog verrassingen? Glimlachje. We hadden de verrassingen gepland, min of meer. Een aantal jaren geleden hoorde ik wel dat het renderen van een bedrijf lang duurde, nu weet ik dat het zo is. Het duurt wel een aantal jaren voor je de eerste patiënt kunt behandelen. En na de workshop is de Valorisation Grant aangevraagd? Toen hebben we fase 1 gekregen. Zodra het kon, hebben we ook fase 2 gekregen. Daar waren we bij fase 1 al klaar voor. Met QTIS/e hebben we behoorlijk veel gebruik kunnen maken van subsidies.
3 Komt dat door het goede businessplan? Zeker. Maar we hebben ook veel gehad aan bestaande samenwerkingen met de Technische Universiteit Eindhoven, waar we bij konden aanhaken. En we kregen andere subsidies. Alleen waren we daardoor op een gegeven moment zo groot dat we tussen wal en schip vielen. Durfkapitaal Hoe heb je dat opgelost? Het water heeft ons nooit aan de lippen gestaan, maar het werd tijd voor de volgende stap. Het durfkapitaal. Daarbij zie je dat er voor een bedrijf als dat van ons minder venture capitalists zijn. Een venture capitalist maakt een Risk Benefit analyse en het risico bij een bedrijf als QTIS/e is hoog. Dat is niet in ons voordeel. Ze willen pas laat instappen, als we mensen hebben geholpen. Maar daar komen we weer niet zonder geld. Andere fondsen zoeken? Mede daarom zijn we samengegaan met Xeltis. Zij werkten al met private investeerders. We besloten te gaan partneren; daar hebben we geen spijt van gehad. Xeltis werkte op hetzelfde terrein, waren jullie eigenlijk geen concurrenten? Nu we gefuseerd zijn in ieder geval niet meer. Vandaag zit al ons Research & Development in Eindhoven, maar het hoofdkantoor en de meeste investeerders zitten in Zürich. Tegenvaller Je zei dat het langer duurt dan je verwachtte. Wat is je grootste tegenvaller? Denkt na. We zijn begonnen met het maken van levend weefsel in het lab. Dat werkt wel, maar het is ook ingewikkeld.. De regelgeving rondom het kweken van levende producten is complex, duur en mede daarom is zo n aanpak lastig te commercialiseren. Inmiddels zijn we van deze aanpak afgestapt. De mal wordt nu in het lichaam geplaatst. Die is afbreekbaar en de hartklep blijft in het lichaam. Het lichaam is het lab. Nu zijn we een bedrijf voor medical devices in plaats van een celkweekbedrijf. Technologisch een uitdaging, maar qua regelgeving veel eenvoudiger. Intrinsieke lol En wat was een meevaller? Ik heb altijd heel veel lol gehad. Het is leuk om je eigen bedrijf van de grond op te bouwen. Bovendien, iedereen snapt wat je doet en wil ook helpen. Daar haal ik heel veel intrinsieke voldoening uit. OK, naar het heden. Hoe gaat het? Prompt: Goed. We zijn bezig met de laatste preklinische studies. We kijken of het product veilig en effectief is voor mensen. Er wordt gekeken naar toxiciteit, of het werkt zoals het moet werken, en naar een goeie verhouding tussen risk en benefit. Ik kan me voorstellen met levend weefsel dat sommige modellen het niet doen. Heb je een plan B? Er is altijd een plan B. Maar vooralsnog zijn de resultaten met plan A veelbelovend. We doen nu bevestigende studies, waarbij we niks geks verwachten. We werken met zijn allen gestructureerd samen om de beste oplossing te vinden. Als bedrijf kun je meer focussen dan met universitair onderzoek. Is er veel concurrentie? Nou, er zijn grote bedrijven die de twee soorten bestaande hartkleppen maken: varkenskleppen of metalen kleppen. Deze bedrijven zijn concurrenten, maar in een later stadium zouden ze ons ook kunnen overnemen, en zo zorgen dat onze producten snel veel patiënten bereiken. Er zijn wel onderzoeksgroepen die aan vergelijkbare onderwerpen als het onze werken. En bedrijven? We hebben geen bedrijven gevonden, wat niet wil zeggen dat ze er niet zijn. Onder de radar misschien. Investeerders vinden ook geen anderen. We hebben het idee dat we uniek zijn. Wanneer verwacht je de hartkleppen op de markt te hebben?
4 Je moet sowieso een paar jaar klinische studies doen met patiënten. Ons tienjaar-doel is dat onze producten standard of care worden in de industrie. Dat je liever deze hartklep hebt dan een metalen of een varkensklep. Dat de risico s acceptabel laag zijn. Zit je al met zorgverzekeraars om de tafel? Jawel. Voor hen is health economics belangrijk. Je moet laten zien dat onze producten op de lange termijn kostenbesparend en beter voor de patiënt zijn. Daar houden we nu al rekening mee bij het opzetten van onze studies. Dus, kunnen we ze over tien jaar kopen? Dichter bij vijf dan bij tien jaar. Als alles goed gaat natuurlijk. Foto: Het Catalyst-gebouw Weten wat je niet weet Voor we opstaan, zegt Martijn: Ik wil nog iets zeggen over de Valorisation Grant. Die is voor ons belangrijk geweest omdat hij flexibel is. Alle andere subsidies zijn specifiek voor onderzoek. Van de Valorisation Grant konden Mirjam en ik een MBA doen in ondernemerschap, dat heeft ons geholpen goed de fundamenten neer te zetten. Ik zou mee willen geven niet te schromen jezelf met bijvoorbeeld een MBA bij te spijkeren. Het is belangrijk om ook te weten wat je niet weet, en daarbij hulp te zoeken. Valorisation Grant De Valorisation Grant van Technologiestichting STW is een persoonsgerichte subsidie om ondernemende onderzoekers aan te zetten tot het ontwikkelen van innovatieve high-tech bedrijvigheid op basis van binnen de universiteit en onderzoeksinstelling ontwikkelde kennis. Er zijn twee fases die na elkaar moeten worden aangevraagd. In Fase 1 wordt de technologische en commerciële haalbaarheid van het voorstel uitgewerkt. Voor deze fase wordt een subsidiebedrag van maximaal euro verstrekt. Vervolgens wordt in Fase 2 de bedrijfsmatige ontwikkeling van product en bedrijf ter hand genomen. Aan het einde van deze fase moet het punt zijn bereikt waarop private financiers de verdere commerciële ontwikkeling voor hun rekening willen nemen. Voor Fase 2 geldt een maximum subsidiebedrag van euro. In 2015 is de Valorisation Grant opgegaan in Take-off
5 2014 Xeltis haalt 27 miljoen op voor voltooien vervangende hartklep Het Nederlands-Zwitserse Xeltis heeft 27 miljoen euro opgehaald in een Serie B-financieringsronde (voor gevorderde start-up-bedrijven). De ronde vond plaats op 2 december 2014 in Zürich, Zwitserland. De investeerders zijn Life Sciences Partners Amsterdam, Kurma Partners en VI Partners, samen met al bestaande investeerders. Eerder ontving Xeltis van Technologiestichting STW twee Valorisation Grants. Met het geld gaat Xeltis zijn eerste product, een vervangende hartklep voor kinderen, op de markt brengen. Daarnaast wordt de productpijplijn van het bedrijf verder ontwikkeld. De vervangende hartklep is bedoeld voor de behandeling van ernstige, aangeboren misvormingen aan het hart. Xeltis is een niet-beursgenoteerd bedrijf in medische apparatuur dat werkt aan de ontwikkeling van een nieuwe generatie hartkleppen en bloedvaten. Hierbij worden innovatieve, degradeerbare biomaterialen gecombineerd met geavanceerde technieken voor het verwerken van materialen. Zo wil het bedrijf een hartklep creëren die patiënten in staat stelt om een nieuwe, natuurlijke hartklep te maken, in hun eigen lichaam, met hun eigen cellen. Omdat het kunstmatige materiaal langzaam verdwijnt, blijft uiteindelijk alleen een levende, natuurlijke hartklep over.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat straks iedereen CyclOx tankt? Nieuwe diesel uit plantenafval voorkomt uitstoot van stikstofoxiden én roet
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat straks iedereen CyclOx tankt? Nieuwe diesel uit plantenafval voorkomt uitstoot van stikstofoxiden én roet Boukje Huijben verontschuldigt zich terwijl ze de lange trap afkomt.
Nadere informatieKunstklep Xeltis stimuleert groei natuurlijke hartklep
INTERVIEW Kunstklep Xeltis stimuleert groei natuurlijke hartklep INTERVIEW Xeltis 1 Door de Mibiton lening konden we meteen op eigen benen staan Elk jaar worden er zo n 80.000 kinderen in de wereld geboren
Nadere informatieVisie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils
Visie op Valorisatie van onderzoeken naar ondernemen InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011 Maarten van Gils Agenda Persoonlijke introductie Het onderzoeken bij MICORD De overgang in
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieOp bouwen staat geen leeftijd. www.sibomat.be
Op bouwen staat geen leeftijd. www.sibomat.be Op Batibouw botsten we op Sibomat. We waren op de juiste plek op het juiste moment. - Catheline John S. (70) en Catheline S. (64) hebben geen tijd om zich
Nadere informatieEen van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.
Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatie!!!!! !!!!!!!!!!!! Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams)! (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel)! Hoe voel je je nu? Beter?!
Uit: Glazen Speelgoed (Tennesse Williams) Jim Laura Jim Laura Jim wijn aan) Laura Hallo Laura (zacht) Hallo. (Ze schraapt haar keel) Hoe voel je je nu? Beter? Ja. Ja, dankje. Dit is voor jou. Een beetje
Nadere informatieSLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12
SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen
Nadere informatieFLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2
FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van
Nadere informatieJe bent jong en je wilt wat!
Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatiePresentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A
Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen
Nadere informatieE-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!
Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde
Nadere informatieHoogbegaafdheid: Een uitdaging! Clarinda de Jonge en Marjo Oosterbaan
Hoogbegaafdheid: Een uitdaging! Clarinda de Jonge en Marjo Oosterbaan Hoogbegaafdheid, pff, dat bestaat niet. Hoezo hoogbegaafd, hij moet eerst maar eens een voldoende halen voor de wiskunde repetitie.
Nadere informatieDe opmars van een kunststof meniscus
De opmars van een kunststof meniscus De kamer van prof.dr. Pieter Buma is aan de achterkant van het immense UMC St.Radboud, afdeling Orthopedie, in een soort semi-permanent noodgebouw. Binnen wordt alle
Nadere informatieEr was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieKlein Kontakt. Jarigen. in april zijn:
A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over
Nadere informatieKosten voor de baat. Valorisation Grant. De STW-variant van de Nederlandse SBIR
Kosten voor de baat #02 _ De Valorisation Grant als springplank voor academische bedrijvigheid Technologiestichting STW _ april 2011 De Valorisation Grant is een programma voor het creëren van nieuwe high-tech
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatieDe brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim
De brug van Adri Rollen: Verteller Martje Adri Wim Daar loopt een meisje. Ze heet Martje. Ze kijkt boos en loopt langzaam. Ze weet niet waarheen. Martje kent Wim. Hij woont in dezelfde straat, maar Wim
Nadere informatieProcesverslag project Blok 1. Luc Kersbergen
Procesverslag project Blok 1 Luc Kersbergen Minor Data Beleving 2013 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Voorafgaand 4 Het concept/idee 4 Werkwijze 5 Voice-over 7 Inspiratie 8 2 Inleiding In dit procesverslag
Nadere informatieOnderhandelen met lef en liefde
Lodewijk van Ommeren, directeur van Bureau Zuidema, interviewt Judith Schoenmaeckers Onderhandelen met lef en liefde Dirty tricks? Judith Schoenmaeckers, commercieel directeur bij Randstad, heeft er niets
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieDe bij die niet kon vliegen
De bij die niet kon vliegen De kleine bij zat in het gras en keek treurig om zich heen. Daar vlogen alle andere bijen af en aan. Hun kleine pootjes vol met stuifmeel, de mond vol met de nectar van de mooie
Nadere informatieValorisation Grant. Richtlijnen voor het aanvragen van financiering voor Valorisation Grant fase-1 en fase-2 projecten
Valorisation Grant Richtlijnen voor het aanvragen van financiering voor Valorisation Grant fase-1 en fase-2 projecten Versie: augustus 2012 Pagina 1 / 7 Inhoud Indienen van projectvoorstellen... 2 Doel
Nadere informatieOBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C
OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3
Nadere informatie7.5 Script en plaatjes post-test
7.5 Script en plaatjes post-test De vorige keer waren we hier om Drakie wat beter te leren praten en Drakie heeft toen een heleboel van jou geleerd. Dat vond ie heel leuk. Vandaag gaan we wat dingen die
Nadere informatieMet een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling.
Leerzaam, leuk, nieuwe contacten opgedaan, nieuwe ideeën. Het open Space concept is geweldig. Met een rugzakje vol info ga ik naar huis, veel gesprekken, leuke manier van middagvulling. Ontspannen maar
Nadere informatie2 spelers in de poppenkast. (het kan gespeeld woorden door 1 persoon) Speler 1: Katrijn en de koningin Speler 2: Jan Klaassen
Het schilderij voor de koningin door Nellie de Kok Samenvatting De koningin heeft gevraagd of Katrijn voor haar een schilderij wil maken. Katrijn wil dat wel graag, maar ze heeft geen idee wat ze op het
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieNeus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen
Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind
Nadere informatie5 jaar in beeld. www.lifesciencesatwork.nl
5 jaar in beeld www.lifesciencesatwork.nl Het LifeSciences@work programma Innovaties in de Life Sciences kunnen grote impact hebben voor de samenleving. Het LifeSciences@work programma helpt startende
Nadere informatieGedreven door ratio en strategie, voor een wendbare organisatie. Xavier De Vil Pomax
1 2 Gedreven door ratio en strategie, voor een wendbare organisatie Xavier De Vil Pomax Xavier De Vil is managing director bij Pomax, een internationale speler in interieurdecoratie zoals woonaccessoires,
Nadere informatieDe epilepsie van Annemarie Als je hersens soms op hol slaan
Annemarie begreep er niks van. Had ze zo raar op de grond liggen doen? Wat stom. Zelf wist ze alleen nog maar dat haar buik naar aanvoelde en dat ze heel bang werd. Van de rest wist ze niets. Annemaries
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieDaphne. Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders.
Wij hebben de g.k.ij. op bezoek gekregen. We hebben spelletjes gedaan. Dat moest bij. Met 1 arm of iets anders. Zo konden we voelen hoe is om gehandicapt te zijn. Ik zelf vond het heel leerzaam en heb
Nadere informatieGenesis 1 en 2 enkele verzen Marcus 16: 1 8 11-04-2004. Pasen is opstaan
Gelezen: Genesis 1 en 2 enkele verzen Marcus 16: 1 8 11-04-2004 Pasen is opstaan Gemeente, Het woord, het werkwoord dat bij Pasen hoort is: opstaan. Daarbij horen de afgeleide zelfstandige naamwoorden:
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieOntwerp je eigen prefabhuis
Ontwerp je eigen prefabhuis Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Wist jij dat er in Nederland iets meer dan 7 miljoen huizen staan? Tegenwoordig worden de meeste
Nadere informatiePROFIEL TOERISTISCHE EN INFORMELE TAALVAARDIGHEID
PROFIEL TOERISTISCHE EN INFORMELE TAALVAARDIGHEID Instructies voor de examinator Afname-instructies DEEL C: Mondeling gedeelte Voorbeeldexamen 3 Inhoudsopgave Het boekje bevat de volgende onderdelen: ~
Nadere informatieLes 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper
Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieTake-off: een introductie
Take-off: een introductie Valorisation Grant vs Take-off Voorheen: VG fase I max. 25.000,- euro subsidie haalbaarheidsstudie/marktverkenning aanvrager universiteit VG fase II max. 200.000,- euro subsidie
Nadere informatieIs snel starten wel effectief?
Is snel starten wel effectief? Stijn van Merendonk Trainer Motivational Interviewing Elke week 1 tip? @stijnvmerendonk Programma Gedragsverandering Welke uitspraken wil je zeker niet hebben Ambivalentie
Nadere informatieEvaluatie project webshop 2.0
Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk
Nadere informatieKanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding
Kanker Inhoud Inleiding Inleiding Wat is kanker? Soorten kanker In het kinderziekenhuis Wat kan je doen tegen kanker? Afsluiting Bronvermelding Ik houd mijn werkstuk over kanker, omdat het mij een moeilijk
Nadere informatieOosterparkBOOM! Waar staat de OosterparkBOOM eind 2014?
OosterparkBOOM! Waar staat de OosterparkBOOM eind 2014? Mark C Hoogenboom Deze tekst is eind 2013 geschreven alsof het eind 2014 is. De tekst is bedoeld om een beeld te schetsen waar de OosterparkBOOM
Nadere informatieHoe houden we de jongens binnenboord?
Verschenen op 10 juli 2009 in Haarlems Dagblad (onder de ietwat misleidende kop Jongens zijn slimmer dan meisjes ) Hoe houden we de jongens binnenboord? De achterstand van jongens in het onderwijs groeit.
Nadere informatieArbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde
wo bedrijfskunde Goede managers komen altijd aan de bak, ook in tijden van crisis. Maar nu het herstel tegen lijkt te vallen moet je wel voorbereid zijn op verrassingen. Veel bedrijfskunde-opleidingen
Nadere informatiezomer Vakantie zomer
NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken
Nadere informatieAndrea Voigt. Augustus in Parijs. Uitgeverij De Geus
Andrea Voigt Augustus in Parijs Uitgeverij De Geus I Loretta deed de deur open. Ze was op haar pantoffels. De roze lippenstift klonterde een beetje om haar mond en haar ogen waren zwartomlijnd. - Dat is
Nadere informatietje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al
Hoofdstuk 1 Echt? Saartjes mond viel open van verbazing. Maar dat is supergoed nieuws! Ze sloeg haar armen om haar vriendin heen. Waaah, helemaal te gek. We gaan naar Frankrijk. Zon, zee, strand, leuke
Nadere informatieValorisatie Technosprong. Paul Althuis, 10-10-2011
Valorisatie Technosprong Paul Althuis, 10-10-2011 Visie Op regionaal niveau heeft Technosprong over 2010-2016 bijgedragen aan de realisatie van een optimaal starterklimaat in een regio vol open innovatie
Nadere informatieJoost Verberk, Business Consultant en oud-trainee
verbind jezelf aan Cofely sprak me aan omdat ze behalve technisch ook qua duurzaamheid vooroploopt. En haar ambities omzet in concrete producten voor klanten. Zo heb ik tijdens mijn traineeship een Energie
Nadere informatieDe vrouw van vroeger (Die Frau von früher)
Roland Schimmelpfennig De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Vertaling Tom Kleijn Personen FRANK, midden veertig CLAUDIA, zijn vrouw ROMY VOGTLÄNDER ANDI, zoon van Frank en Claudia TINA, Andi's vriendin
Nadere informatieNotulen Informatieavond Lighting donderdag 10 september, Eindhoven.
Notulen Informatieavond Lighting donderdag 10 september, Eindhoven. 1. VOSP (Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan). In het stedenbouwkundige plan wordt de ruimtelijke ordening geregeld en het vormt
Nadere informatie1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.
Nadere informatieKennis over Kinderarbeid
Kennis over Kinderarbeid Context onderzoek Naam: Daniël Seton Klas: G&I 1D Datum: 13 Maart 2016 Docent: Harald Warmelink Module: Pr.Context: Research Opdracht: Context Onderzoek Inleiding Uit vooronderzoek
Nadere informatieTwee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong
Twee blauwe vinkjes Door: Lenneke Sprong Nog steeds maar een vinkje. Buiten begon de zon te schijnen, waardoor er schaduwen op de lichtblauwe muur ontstonden. Waarom ontvangt hij niet mijn berichtje vroeg
Nadere informatieJonge startende ondernemer. en wat nu?
Jonge startende ondernemer en wat nu? Inleiding We zijn op onderzoek uitgegaan op zoek naar jonge startende ondernemers dit hebben we op verschillende manieren gedaan: - we zijn bij bedrijven langs geweest
Nadere informatieDino en het ei. Duur activiteit: 30 minuten Lesdoelen: De kleuters: kunnen een prent linken aan een tekst; kunnen het verhaal navertellen.
Dino en het ei Bibliografie: Demyttenaere, B. (2004). Dino en het ei. Antwerpen: Standaard. Thema: niet alles is steeds wat het lijkt, illusies Korte inhoud: Elke nacht staat er een groot wit ei tussen
Nadere informatieInspirerend Presenteren
Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatieLes 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"
Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...
Nadere informatieBij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.
Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral
Nadere informatieWater Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.
Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt
Nadere informatieHij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te
Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieKosten voor de baat. Valorisation Grant De STW-variant van de Nederlandse SBIR
Kosten voor de baat #02 _ De Valorisation Grant als springplank voor academische bedrijvigheid Technologiestichting STW _ april 2011 De Valorisation Grant is een programma voor het creëren van nieuwe high-tech
Nadere informatieEen Islamitische Verrassing
Frederica Hugenholtz Een Islamitische Verrassing 2014 www.eenislamitischeverrassing.nl Rotterdam Inhoud Baardmannen Couscous Geestelijke armoede Overgave Vrouwen Merkkleding Kopvoddentax Islamisering Verwarring
Nadere informatiePROJECT PLAN. Datum: 14 februari Project: Medical Team: Tibor Dujmovic IAD1 Nick Marlow IAD1 Jasmijn Groot GAR1 Peter Uithoven IAD1
PROJECT PLAN Datum: 14 februari Project: Medical Team: Tibor Dujmovic IAD1 Nick Marlow IAD1 Jasmijn Groot GAR1 Peter Uithoven IAD1 1 INHOUD Project Plan... 1 Inhoud... 2 Project Plan... 4 Project Definitie...
Nadere informatieCharles den Tex VERDWIJNING
Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken
Nadere informatieDe MS van Tess Als elke dag onzeker is
Morgen gaan we naar de huisarts, zegt haar moeder s middags. Ik weet niet wat er met je is. Je bent zo moe de laatste tijd. En nu heb je ook nog last van je oog. De juf zegt dat ik misschien een bril moet,
Nadere informatieD E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout
D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk
Nadere informatieKortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.
Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.
Nadere informatieRapportage Werksoorten. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Werksoorten (QWSM) 2 Inleiding Wat voor soort werk spreekt jou aan? Ben jij
Nadere informatieWie praat wanneer met het kind? Methodisch Kind- Interview. Afstemming noodzakelijk. Voorwerk! Methodisch kind-interview.
Wie praat wanneer met het kind? Methodisch Kind- Interview Aafke Scharloo & Irene Martens Voorwerk! Afstemming noodzakelijk - Afstemming politie - Informatie verzamelen - Via de ouder/ begeleider het kind
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KUN JE JEZELF EEN NIEUW GEZICHT GEVEN? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van spiegels. Met de exhibit kunnen de bezoekers een nieuw
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieHuiselijk geweld tussen zussen
Huiselijk geweld tussen zussen Motiverende gespreksvoering: Casus huiselijk geweld tussen zussen Door drs. Sergio van der Pluijm Een tijd terug had ik een jonge vrouw (18) van allochtone afkomst in begeleiding
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieKortdurende Act voor tijdens een kerkdienst verzonnen door Margriet Gosker
Kortdurende Act voor tijdens een kerkdienst verzonnen door Margriet Gosker ROLVERDELING Johannes Calvijn Maarten Astrid Guillaume (Willem) Farel Astrid: : Calvijn. Calvijn We krijgen geloof ik hoog bezoek
Nadere informatieIk ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent.
De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent Zo! Goedemorgen of goedemiddag, wat is t? Ik moet zo de koeien weer melken, dus... Excuus, dat ik wat stink. Ik heb het zo
Nadere informatieBusiness Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!
Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:
Nadere informatieResearchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink
Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink Inleiding Om onderzoek te doen naar rituelen is het in eerste plaats belangrijk om te definiëren wat een ritueel is.
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatiePORTFOLIOPLAN 1/5. Student: Tim van Dartel Student nr: 0720444. Datum: Maart 2011 Plaats: Eindhoven
1/5 Student: Tim van Dartel Student nr: 0720444 Datum: Maart 2011 Plaats: Eindhoven Dit portfolioplan is gemaakt in het kader van het vak 7PF03 (Masterportfolio) aan de Technische Universiteit Eindhoven.
Nadere informatiewww.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.
www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken
Nadere informatieGemaakt door: Kelly.
De kanjertraining. Gemaakt door: Kelly. Inhoud. Inhoud. 1 Inleiding. 2 Wat is de Kanjertraining? 3 Hoe en wanneer is de Kanjertraining ontstaan? 4 Wanneer ga je naar de Kanjertraining? 6 Welke stappen
Nadere informatieGames & Interactie 2015 1c Art, Media & Me Saskia Freeke Sonja van Vuuren Martin Lacet John Hennequin
Games & Interactie 2015 1c Art, Media & Me Saskia Freeke Sonja van Vuuren Martin Lacet John Hennequin 1. Intro 1 2. Wat is mijn selfie 2 3. Waarom mijn selfie 4 4. Evaluatie medestudenten 5 5. Bijlage
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatie