VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST ZIJN NAAST ELKAAR AANWEZIG

Transcriptie

1 20 PARK BERG EN BOS Park Berg en Bos, een stadspark met een rijke geschiedenis en een grote bekendheid. Bekendheid vooral dankzij grote publiekstrekkers, zoals de Apenheul, het Boschbad en Lumido. De afgelopen jaren onderging het park een grote metamorfose; een nieuw ontwerp met de historische romantische kenmerken van vroeger. Een prachtig intiem decor voor natuur, kunst en cultuur. In deze tweede editie van Cultuurhistorisch Apeldoorn nummer 20 staat niet alleen de historie van het park centraal. Ook de herbeleving van de geschiedenis door een nieuw ontwerp is een belangrijk thema. Met nieuwe invullingen, terug naar de allure van weleer!

2 VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST ZIJN NAAST ELKAAR AANWEZIG Van woeste grond tot natuurpark Halverwege de negentiende eeuw werden de woeste gronden van de toenmalige Ordermark verkocht aan particulieren. In die tijd was er grote behoefte aan stuthout voor de mijnbouw. De aanleg van productiebos met veel dennen was gestart. In de tweede helft van de negentiende eeuw werd, na een grote brand, het bos uitgebreid door toenmalig eigenaar en houthandelaar J.C. Wils, die het gebied ook gebruikte als particulier jachtterrein. In 1917 werd het landgoed verkocht aan de gemeente Apeldoorn. De gemeente zag in het terrein een aantrekkelijke locatie voor nieuwe woningbouw en huurde een landschapsarchitect in om met behoud van het natuurschoon een nieuw stadsdeel te ontwerpen. Hoewel het raamwerk van hoofdwegen in zijn geheel is aangelegd, werd uiteindelijk alleen het deel ten noorden van de J.C. Wilslaan als woonwijk aangelegd. Het zuidelijk deel werd gebruikt als wandelgebied: Natuurpark Berg en Bos. In de crisisjaren voor de oorlog was de werkloosheid hoog. In het kader van de werkverschaffing werden projecten van maatschappelijk nut opgezet. Eind 1931 moest op korte termijn zo n nieuw project worden gevonden in Apeldoorn. Natuurpark Berg en Bos kreeg een vijver! Met de hand gegraven en zonder vooropgezet plan startten de werkzaamheden en werd de bosvijver een feit. Daaromheen werden glooiende slingerpaden aangelegd, die de bezoeker langs idyllische taferelen leidde, zoals de uitkijktoren, de rotstuin met waterval en de stenen bank, waar Koningin Wilhelmina graag schilderde. Ook de sprengvallei als verbinding naar de Badhuisspreng vormde onderdeel van het graafwerk. Het Boschbad werd daarna aangelegd in In de loop der jaren is Park Berg en Bos gebruikt voor uiteenlopende festiviteiten en activiteiten. Van de eerste Landbouwtentoonstelling in 1925 tot diverse omroeplanddagen, (openlucht) concerten en toneeluitvoeringen en bloemententoonstellingen in 1948 en Voor deze bloemenfestijnen is een aantal (tijdelijke) voorzieningen gebouwd, die nog heel lang in het park een functie hielden. De Acaciahal, de Bloemenhal, het Theehuis en het Lido zijn hier voorbeelden van. De bloemenborders langs de Jubileumlaan zijn tot op de dag van vandaag te bewonderen. In 1953 werd voor de eerste keer Lumido georganiseerd, een (letterlijk) spetterende avondvoorstelling met muziek en een water- en verlichtingsspel in de Bosvijver. Ook werden gondels op de vijver geïntroduceerd. In 1971 vestigde de Apenheul zich in het park in de voormalige Bloemenhal. Van verleden naar heden Aan het begin van de 21 e eeuw was het park behoorlijk versleten. Ouderdom, slijtage en het ontbreken van een toekomstvisie maakten grote ingrepen noodzakelijk. Ook vroeg een aantal ontwikkelingen om extra aandacht, zoals het parkeren in de omgeving en aanpassingen binnen de Apenheul. De hoofdstructuur van het park werd met het oog op de toekomst herzien. Dit leidde in 2008 tot een Masterplan, waarin het Park Berg en Bos onder andere ruimte kreeg voor nieuwe functies zoals nieuwe horeca, het duurzame door RAU architecten ontworpen werkgebouw de St@art, het klimbos en een avontuurlijke speelweide. De bloemenloper royal mile, die tijdens de Landschaps-Triennale in 2008 in het park te zien was, is nog te herkennen aan de kleurige borders langs de centrale Jubileum-

3 VAN VERLEDEN NAAR HEDEN Stenen bank stralend in talud na aanleg Massieve balustrade ontheemt het zicht op bank De stenen bank is in zijn volle luister hersteld Cascades en uitkijkheuvel na aanleg Beplanting ontneemt zicht op cascades en uitkijkheuvel De cascades en heuvel zijn van hun beplanting ontdaan Oude ingang park Berg en Bos 1952 Ingang park Berg en Bos Het gerestaureerde theehuis Bloemen in Berg en Bos 1948 Uitbaggeren vijver jaren dertig Speelweide VERHALEN VAN VROEGER VERHALEN VAN NU

4 Klassieke romantiek Moderne romantiek laan. Vanaf 2010 onderging het park een grote metamorfose, terug naar de allure van toen. Geen letterlijke reconstructie, maar een nieuw ontwerp dat de historische romantische kenmerken opneemt in een nieuwe jas. De beleving van de bezoeker staat centraal. De bezoeker kan een gevarieerde wandeling maken met afwisselende doorkijkjes in het park. Van hoog naar laag, van donker naar licht, in het park is geen plek hetzelfde. Wandelend dichtbij de waterlijn of hoog er boven maken de route verrassend en afwisselend. De paden rond de vijver zijn versmald en vernieuwd, de ontsierende oude hekjes en paaltjes opgeruimd. Met steile groene wanden zijn de hoogteverschillen overbrugd. De klassieke allure van vroeger is hersteld en de taferelen rond de vijver hebben weer de volle aandacht. De nieuwe fontein voegt hier een sprankelend waterschouwspel aan toe. Het park trekt jaarlijks meer dan bezoekers. De overgrote stroom betreft bezoekers van het primatenpark Apenheul. Maar sinds de renovatie komen er ook veel bezoekers speciaal voor het park, voor een evenement, een dwaalwandeling in het bos, een avontuurlijk uitje voor de kinderen zoals het klimbos aan de rand van de speelweide of een bezoekje aan het herten- en zwijnenbos. Vanaf het geheel vernieuwde voorplein, dat zich uitstrekt van parkeerterrein tot in het park, wordt de bezoeker als vanzelfsprekend langs reuze zebrapaden naar de nieuwe monumentale parkingang geleid. Oud en nieuw zijn hier vervlochten in vormgeving en materiaalgebruik. Een slingerend betonpad voert de bezoeker in een intieme bossfeer en langs de naar de entree van de Apenheul. Deze route is romantisch van opzet, maar de gebruikte materialen passen in het natuurlijke en stoere karakter van het bos en de Apenheul. Houten platforms geven als balkons uitzicht op de vijver. Hierdoor ontstaat er een bijzonder contact tussen oud en nieuw en tussen de Apenheul-bezoekers op het hoge pad en de bezoekers van Park Berg en Bos op het lage pad. Grote houten banken markeren mooie uitkijkplekken. Vanaf de uitkijktoren is goed te zien hoe enorm groen Apeldoorn is en vanaf die plek is het moeilijk voor te stellen dat er tussen al die bomen ook nog eens ruim mensen wonen. Ook de bebouwing van de het restaurant De Boschvijver, en kiosken maken onderdeel uit van dit vernieuwde landschap. Door een zorgvuldige inpassing in het terrein vormt de bebouwing een extra decor in de rondwandeling. Elementen uit verleden zijn weer terug gebracht in het park. Zoals een vernieuwde versie van het Lumido-licht en luisterschouwspel. De feeërieke Sprengenvallei is hersteld en vormt nu een nieuwe entree voor de wandelaar. En natuurlijk het volledig gerenoveerde Theehuis. De vier watervallen Berg en Bos 1939

5 RONDWANDELING

6 Colofon Uitgave Gemeente Apeldoorn Vormgeving True Communications Fotografie Apenheul, Ruud Berlang CODA Archief, Peter Evers, Linda Hooijer Jolanda van Looij, Judith Zwikker april 2017, Gemeente Apeldoorn