Veertig dagen met Openbaring

Transcriptie

1 1 Veertig dagen met Openbaring In de Wilhelminakerk en Verlosserkerk van Bussum was er in de Veertigdagentijd 2017 een doorlopende lezing uit het boek Openbaring. Zeven zondagen lang werd steeds éen brief uit het begin van dit Bijbelboek gelezen, samen met éen tekst uit de rest van dit boek, die deze brief kan toelichten. De zevende brief viel op de zevende zondag, Pasen. In deze Veertigdagen heb ik vier diensten gedaan; u vindt de preken uit deze diensten in dit document, samen met de belangrijkste onderdelen van de liturgie en twee meditaties die ik in dezelfde tijd over hetzelfde thema hield. Het eerste visioen van Openbaring Het getuigenis van Jezus is de geest van de profetie (Openbaring 19:10) Hans Memling (15 e eeuw)

2 2 I Het laatste oordeel Vanmorgen krijgt u een pluim. De tweede brief die Johannes meegeeft als begeleidend schrijven bij zijn apocalyptische visioenen, is een lovende brief. Dat is bijzonder, want de meeste van deze brieven wijzen op dingen die ontbreken of niet goed zitten in het gemeenteleven, en Johannes windt daar geen doekjes om. Maar de gemeente van Smyrna krijgt van de Heer een pluim. Hoewel u in allerlei misère verkeert, hoewel er allerlei mensen over u mompelen, u bent trouw gebleven. In al uw armoe maakt dat u ook rijk. Velen van u vrezen wat er nog komen gaat, of u als gemeente niet zult breken of mensen zult kwijtraken. Er ligt een spannende tijd voor u, dat zal een tijd van beproeving zijn. Maar de meesten van u zijn trouw gebleven, en dat is lovenswaardig. Een spannende tijd zo spannend dat het erop of eronder kan worden. Het zal om ons christelijke geloof en leven gaan op het scherp van de snede. Dat hoorden we vorige week ook, bij de eerste brief uit Openbaring. Openbaring is een boek dat past bij de Veertigdagentijd, waarin we gedenken hoe het voor de Heer zelf erop aan kwam, op leven en dood, hoe hij zijn uur van beproeving tegemoet ging en er doorheen kwam. Ook deze tweede brief komt van hem, en dit keer zegt hij het er apart bij: Ik die dit aan u laat weten ben degene die dood was en nu leeft. U krijgt een pluim en de enige oproep die daarop volgt is: ga zo door. U bent trouw, blijf trouw. Wat er ook gebeurt, blijf trouw aan uw geloof, hoop en liefde. Als het er dan op aankomt, als het echt menens wordt, is er opnieuw maar éen ding nodig: blijf trouw, blijf trouw tot in de dood. De dood, velen van u zullen nu wat terugdeinzen, denk ik. Er is nood in onze gemeente, er is armoe en kwaadsprekerij, maar dat is toch nog geen dood. Een samenvoegingsproces zien vastlopen of een kerkgebouw verliezen, is toch nog geen dood. Nee, er zijn ergere, grotere dingen. Een kind verliezen, ongeneeslijk ziek worden, te oud of verward worden om nog zelfstandig te kunnen leven, dat is erger. Toch zijn kerkelijke perikelen ook erg. Omdat het in al deze dingen de geest het zwaarste weegt. Dat wil er bij ons westerlingen niet zo goed meer in. Voor ons is het fysieke het belangrijkst geworden. Hebben we genoeg geld, kunnen we het gebouw behouden, zal ik nog kunnen lopen en fietsen? Maar al die dingen worden gedaan vanuit een bepaalde geest. Wat doe je met je geld? Met welke motivatie vecht je voor je gebouw? Hoe kom ik de ouderdom door? In de Veertigdagentijd gaat het op het scherp van de snede, zei ik. Maar het scherpst van de snede is niet het fysieke, is niet de kwestie: geld of geen geld, gebouw of geen gebouw. Het scherpst van de snede ligt in het geestelijke. Dat is ook zo als het menens wordt. Want er is dood en er is dood, zegt Johannes. Er is een fysieke dood en er is een geestelijke dood. Een eerste en een tweede dood. De eerste dood kennen we allemaal. Openbaring noemt die meestal gewoon de dood. Het wonderlijke biologische systeem van ons lichaam begeeft het een keer. Hoe ouder we worden, hoe meer ons lichaam hapert, tot het bezwijkt. Maar er is nog een andere dood, zegt Johannes. Opvallend is het eerste wat hij daarvan zegt: die hoeft u niet te vrezen. Dat heeft met die pluim te maken. U bent trouw, blijf trouw, tot in de dood, en de tweede dood zal u geen schade doen. Wat is die tweede dood, wat bedoelt Openbaring daarmee? We sterven de tweede dood als onze relatie met God verbroken wordt. Als God zich van ons afwendt. Dat gebeurt alleen als wij ons van hem

3 3 afwenden, als wij niet trouw zijn. En dat is omdat de relatie met God niet iets automatisch is, het is een persoonlijke relatie, en een persoonlijke relatie wil gevoed worden door vrije toewending en toewijding. Als het daaraan schort, raakt de verhouding verstoord we kennen dat allemaal in menselijke relaties. De relatie kan zelfs zo verstoord raken, dat ze breekt. Ontrouw breekt een relatie. Ondertussen heeft Johannes hiermee ook iets gezegd over de eerste dood, de gewone dood. Die kan gevreesd worden, die kan pijnlijk zijn, die kan onrechtvaardig zijn, die zal vroeg of laat komen, maar die is niet het einde. Hoe zwaar u het ook te verduren krijgt, zegt Openbaring, u hoeft daarvoor niet bang te zijn. De tweede dood is beslissender. In de tweede tekst uit Openbaring die we hoorden, vinden we meer over deze tweede dood. Het is de bekendste tekst over het laatste oordeel. Daarin wordt de tweede dood uitgelegd met het beeld van twee soorten boeken. Als de doden voor de Troon verschijnen daar heb je de eerste dood dan worden de boeken geopend. Even later wordt nog een boek geopend, het boek des levens. Wat wordt bedoeld met de boeken die geopend worden? De tekst geeft dat helder aan: dat zijn de werken van de mensen die leefden en stierven. Ieder mens zal beoordeeld worden naar de daden die hij of zij gedaan heeft. Dat is niet alleen goed oudtestamentisch (bv Ps 62:13). Het komt in het evangelie terug (bv Mat 16:27, Rom 2:6). Iedereen wordt geoordeeld naar wat hij of zij deed of naliet. De boeken die opengaan zijn de levensverhalen van de doden waarin hun werken staan opgeschreven. Daarom staat het ook in het meervoud: de boeken: voor elk mens is er zo n boek. En dan is er nog het boek des levens. Wat wordt dáarmee bedoeld? Ook dat boek wordt geopend bij het laatste oordeel. Ook dat komt in het Oude Testament al voor (bv Ps 69:29). God schrijft de namen van mensen in het boek des levens, staat daar. Soms staat er ook, dat God die namen er weer uitwist (bv Ex 32:33). In het boek des levens wordt iedere naam apart in- of uitgeschreven. Dus als je voor Gods rechterstoel verschijnt, gaat eerst het levensboek open: wat heb je gedaan? En dan gaat ook het boek des levens open: sta je daarin? Veel uitleggers van protestantse huize zitten bij deze voorstelling met de handen in het haar. Dat eerste boek, dat klinkt voor hen veel te rooms-katholiek. Worden wij dan toch naar onze werken beoordeeld? Maar we worden toch door geloof alleen behouden, niet door werken? Hebben we dat niet van Paulus geleerd, en van Luther? Juist dit jaar, met de herdenking van de Reformatie, zullen we deze stem weer vaker horen. Bij dat tweede boek voelen we ons meer vertrouwd. Wanneer staat een mens in het boek des levens? Dankzij Gods initiatief, niet ons werk! Dat klinkt Luthers genoeg: door genade alleen. Of gereformeerd: dankzij verkiezing. Bij nader inzien krijgen veel protestanten ook hier kriebels bij. Is die inschrijving alleen van God afhankelijk? Kan iemand goed werk gedaan hebben en niet in het boek des levens staan? Of kan iemand slecht leven en behouden worden? Twee soorten boeken, in Openbaring staan ze naast elkaar, als vanzelfsprekend, beide hebben kennelijk hun plek en recht. Naar mijn overtuiging moeten we dit ook zo laten. In onze tekst, Openbaring 20 is duidelijk, dat het tweede boek beslissend is voor ons uiteindelijk lot: als we daarin staan, zullen we niet de tweede dood ondergaan, maar leven met God. Dat wordt niet van de eerste boeken gezegd. Tegelijk geldt dat deze boeken met de werken wel degelijk meewegen in het oordeel.

4 4 Het laatste op leven en dood hangt af van het feit, of we ons tot God wenden of niet; en als er een storing of breuk in de relatie met God was, of we ons tot hem terug-wenden of niet. Is er geloof, is er spijt na zonde, dan zijn we van de tweede dood gered. Blijf trouw in deze zoeken van Gods aangezicht! Deze trouw redt ons van de tweede, niet van de eerste dood. Trouw is iets geestelijks. Maar dan maken de werken nog altijd verschil. Die worden óok meegewogen. Laten we even naar Paulus gaan. Zegt hij inderdaad wat anders dan Johannes? Ik denk het niet. Wat Johannes hier met het beeld van boeken zegt, zegt Paulus met een ander beeld. Paulus zegt (1Kor3:9vv): wij zijn in het oordeel van God als een huis in het vuur. Als we geloven in Christus, is het fundament van dat huis van onbrandbaar materiaal: dat blijft behouden en zo worden wij gered. Maar dan maakt het nog wel verschil wat we daarop gebouwd hebben, wat we als gelovigen gedaan of nagelaten hebben. Zijn onze werken van hetzelfde materiaal als het fundament, zijn ze in de geest van Christus gedaan, dan zullen ze niet verbranden, dan blijven ook zij behouden. Zijn ze van mindere kwaliteit, bv niet van steen, maar van hout of van stro, dan zullen ze ten dele of geheel verbranden. Ziet u, dezelfde gedachte in een ander beeld. Paulus: bouwen we op het fundament van Christus; Johannes: staan we in het boek des levens. Paulus: wat we daarop bouwen maakt nog altijd verschil; Johannes: de boeken waarin onze werken staan wegen ook mee. Van het fundament / het boek des levens hangt af, of we wel of niet de tweede dood ondergaan. Van de opstal / de werken hangt af, hoe we zullen zijn als we de tweede dood niet ondergaan of als we die wel ondergaan. De kerk van alle tijden en plaatsen, van de kerkvaders en tot lang daarna, heeft dit zo begrepen en uitgewerkt. Geloof werkend door liefde maakt, dat we de tweede dood niet ondergaan, maar zullen opstaan en op de nieuwe aarde komen. Onze werken bepalen, hoe we daar zullen komen, waar we terecht zullen komen. Ongeloof zonder liefde maakt, dat we na de eerste dood de tweede dood zullen ondergaan. En onze werken bepalen dan, hoe we die zullen ondergaan. Beide boeken zijn nodig om helemaal recht te doen aan de liefde en gerechtigheid van de Heer. Dit past ook helemaal bij wat we in Jesaja en Mattheus hoorden tijdens de Advents- en Epifanietijd. Beslissend in Israëls geschiedenis is het afwenden of toewenden tot God, geloof of ongeloof, met daaraan gekoppeld: wel of geen spijt van verkeerde daden. Overal waar dit gebeurt komt de Heer met redding. Maar die daden zelf, hoe lang ze al gedaan zijn, ten goede of ten kwade, maken dan nog wel verschil. Wat er nog gered kan worden, hoe je zult zijn na de redding, hangt van deze werken af. Soms kan het volk, wanneer het zich eindelijk omkeert, veel van wat was opgebouwd in de relatie met God niet meer behouden. Op een bepaald moment is ballingschap onafwendbaar, ook als het volk zich zou omkeren. Dan is er opnieuw toekomst; maar de eigen tempel en stad zijn verloren. U bent trouw blijf trouw in geloof en goede daden, blijf trouw als gemeente en als persoon. Blijf trouw tot in het einde. Het gewone einde zal u niet bespaard blijven, misschien al tijdens uw leven, als u iets verliest dat u graag had behouden. Maar het tweede einde, die met onze geestelijke houding te maken heeft, hoeft dan geen vrees aan te jagen. Blijf trouw, tot in de dood, en u krijgt de kroon des levens. Dat belooft hij, die trouw was tot in de dood en nu leeft.

5 5 Tweede zondag Veertigdagentijd UIT DE LITURGIE Gebed om de nood van de wereld Orgelspel Stilte Bemoediging allen gaan staan O: Onze hulp is in de Naam van de Heer A: die hemel en aarde gemaakt heeft O: die trouw houdt tot in eeuwigheid A: en niet loslaat wat zijn hand begon. V: Genade zij u en vrede van God onze vader en van onze Heer Jezus Christus, amen Drempelgebed Lied 118: 5,6,9 Groet: V: De Heer zij met u, G: Ook met u zij de Heer daarna gaan alle zitten Woord van welkom en Inleidend woord Gebed om de nood van de wereld Kyrielied: 598 (Nederlands gezongen) 3x Zondagsgebed Moment met de kinderen en kinderlied (beamer) Lezing: Openbaring 2: 8 t/m 11 Lied 766: 1,3 Openbaring 20: 11 t/m 15 Lied: 769: 1,2 Uitleg en Verkondiging Lied: 115 (OLB, beamer) Gebeden: Dankgebed Voorbeden Stil gebed Onze Vader Mededelingen door de ouderling van dienst Inzameling van de gaven 1 e collecte, 2 e collecte, Kinderen sparen voor Slotlied 726: 2,3,4 allen gaan staan Zegen en gezongen Amen Lied 431b Orgelspel Heer Jezus, in de wereld om ons heen leeft een besef dat we in de kerk een beetje kwijtgeraakt lijken. Toch is het een wijsheid van u zelf. Wat heb je eraan een wereld te winnen, maar schade te lijden aan je ziel? Dat is een schade die met niets materieels goed gemaakt kan worden. Wat heb ik eraan geld te krijgen als dat schade berokkent aan mijn ziel, bv doordat ik ervoor moet liegen of ontrouw worden? Wat hebben we er als gemeente aan een kerkgebouw te behouden als dat schade berokkent aan de ziel van ons als gemeente? Heer, help ons deze rechtheid terug te vinden waar we die verloren hebben, maak ons moediger als die er nog is maar aarzelend en zwak. Geef dat we mogen leren van mensen buiten de kerk die deze rechtheid hooghouden, zo bidden wij U tezamen. Kindertijd Naar landkaart, het oude Turkije, vandaag: Smyrna En weer een brief in de brievenbus

6 6 Ineke Smit steekt een kaars aan voor alle zieken Voorbede Diaken God, we leggen U de nood voor van mensen in onze samenleving die heel ziek zijn en sterven in armoede. Mensen die geen familieleden hebben die voor hen zorgen en zelf geen geld hebben voor opname in een zorghotel of een verzorgingstehuis. Nu meer en meer voorzieningen in onze samenleving door mensen zelf betaald moeten worden, zijn de rijkere mensen beter af, maar dat is niet altijd rechtvaardig. Heer, geef ons als kerk een open oog voor de nieuwe noden om ons heen, zo bidden wij Predikant Heer, durven we in ons pastoraat elkaar nog aan te moedigen om voor die lauwerkrans, die kroon van het leven te gaan? U stelt die in het vooruitzicht voor ieder die trouw blijft, die in geloof, hoop en liefde volhardt. Durven we aan een ziekbed te zeggen: Wees niet bang wat u te wachten staat, heb de moed uw leven onder ogen te zien en te vertrouwen op de Heer. Durven we aan een sterfbed nog te zeggen: Blijf trouw tot in de dood en de tweede dood zal u geen schade doen? Geef ons moed, Heer, het gaat hier om het leven van onze broeders en zusters! Zo bidden wij U allen Heer, help ons de kern van ons christelijk geloof weer terug te vinden, help ons de spoken van een scheefgetrokken traditie uit te bannen. Zoals het spook van een willekeurige God, die maar éen boek heeft, het alleen door hem geschreven boek des levens, of het spook van een strenge God, die ook maar éen boek heeft, het door ons doen en laten geschreven levensboek. Geef ons moed en mildheid, maak ons eerlijk en barmhartig, ontferm U over ons allen, zo bidden wij U tezamen

7 7 II Het duizendjarige rijk Een rijk van vrede en gerechtigheid op aarde, wie droomt daar niet van? De meesten van ons doen dat heel bescheiden. Hier en daar een lichtpuntje, dat is al mooi. Bijvoorbeeld iemand die uit de brand geholpen wordt. Anderen zijn meer gedreven, meer georganiseerd, idealistischer. Zij zien iets van dat rijk wanneer een bevolkingsgroep na vele jaren niet meer vervolgd wordt. Weer anderen maken er zelfs politiek van, soms zelfs wereldpolitiek. Een rijk van vrede en gerechtigheid op de hele aarde, het is de droom van onze westerse wereld. Wist u dat die droom niet alleen bij religieuze, maar ook bij seculiere voorvechters vooral door éen bijbeltekst gevoed is? Dat is de tekst uit Openbaring over het Duizendjarige Rijk. De tekst die zegt dat er vóor de eindtijd, dus in de geschiedenis van de wereld, een tijd zal aanbreken waarin vrede op aarde heerst. Een rijk, niet in de hemel, niet na het eind der tijden, maar op aarde, op de aarde zoals we die kennen uit de geschiedenisboeken en nieuwsberichten. Deze tekst is vooral geliefd in evangelische kring. Er is in alle details over gedebatteerd: wanneer zal dat rijk aanbreken, hoe moeten we het ons voorstellen, wat betekent het dat in die tijd de duivel gebonden zal zijn? In de gevestigde kerken wordt er meestal omheen gelopen. Het staat in de bijbel, maar misschien per vergissing. Zo dacht Luther erover, en Augustinus eigenlijk ook. Als er zoiets als een duizendjarig rijk zal komen, is het waarschijnlijk al aangebroken: met de dood en opstanding van Jezus en met de uitstorting van de Heilige Geest. Hoewel, dat lijkt toch ongeloofwaardig: zijn de laatste tweeduizend jaar vredelievender en rechtvaardiger geweest dan de tijd daarvóor? Laten we goed naar de tekst zelf luisteren. Openbaring, dat hebben we al gemerkt, zet ons gemakkelijk op een verkeerd been. Neem die eerste opstanding waarmee het rijk van vrede en gerechtigheid zal beginnen: wat zegt onze tekst daarover? Het lijkt me goed vooral hierbij stil te staan omdat het vandaag de vierde zondag in de Veertigdagentijd is, en die wordt in de traditie ook wel Voor-Pasen genoemd. Midden in de Lijdenstijd is er een pauze, die ons even een blik op het einde, op het Paasfeest gunt. Hoeveel strijd en beproeving nog zullen volgen, het perspectief is opstanding. Maar wat is opstanding? De tekst over het duizendjarig rijk werpt daar een verrassend licht op. Er staat dat mensen die omwille van hun geloof gedood zijn, dus christelijke martelaren, zullen opstaan en duizend jaar met Christus regeren. In zijn visioen ziet Johannes tronen staan. Hij zegt er niet bij waar hij deze tronen ziet; hoogst waarschijnlijk in de hemel. Dan ziet hij de zielen van hen die als martelaar stierven. En vervolgens ziet hij dat zij tot leven komen om duizend jaar lang met de Messias te heersen. Tot leven komen, dat is oudtestamentische taal en betekent: een nieuw lichamelijk bestaan krijgen. Zonder een herkenbaar lichaam zijn we als mens maar een schim van de persoon die we waren. Dus de martelaren krijgen een vernieuwd lichaam om te regeren met Christus. Wel, hoe regeert Christus? Hij is al opgestaan. Hij regeert al, en hij regeert vanuit de hemel. Zijn opgestane lichaam is bij God. Als Jezus regeert vanuit de hemel, ligt het voor de hand dit ook voor de martelaren aan te nemen. Maar hoe kunnen zij dan op aarde regeren? Daar ging het toch om, een vredesrijk op aarde! Wel, hoe regeert Christus die in de hemel is, op aarde? In de kracht van de Heilige Geest die op aarde is uitgestort. De Geest vertegenwoordigt Christus onder ons. In zijn evangelie tekent Johannes de

8 8 Geest als Christus plaatsbekleder. Het meest voor de hand liggende is dus dat, als bepaalde mensen opstaan vóor het eind van de tijd, dit eenzelfde opstanding zal zijn als bij Jezus. Dat is op zich iets ongehoords. Wat gelovigen aan het eind van de geschiedenis zullen krijgen (iets dat ook joden en moslims geloven), wat Jezus al midden in de geschiedenis heeft gekregen, krijgen ook deze mensen al in de geschiedenis. Ook zij krijgen een nieuw lichaam dat bij God in de hemel is, en ook zij krijgen die ongewone invloed op aarde, die veel sterker is dan die van inspirerende mensen. De Heilige Geest gaat ook hen vertegenwoordigen. Laten we even pas op de plaats maken. Sommigen onder ons zien het letterlijker en komen dan uit bij die verdubbelingen die ik al noemde. Anderen, die dit ongeloofwaardig vinden, verwerpen elke letterlijke uitleg. Daar heb je weer het rechts en links in onze kerken. Links ziet in dit visioen een symbolisch gebeuren waaraan geen historische verwachtingen, laat staan berekeningen gekoppeld kunnen worden. Rechts denkt: als deze heiligen opstaan, krijgen zij hun lichaam terug; daarmee komen ze op die tronen te zitten (dat moeten dan aardse tronen). Daar zitten ze dan samen met Christus, die voor deze gelegenheid ook lichamelijk terugkomt. Alleen zo komt het koninkrijk echt op aarde. Deze uitleg heeft éen groot probleem. Een wederkomst van Christus aan het begin van dat messiaanse rijk komt in Openbaring 20 helemaal niet voor. Het ligt daarom veel meer voor de hand om aan te nemen, dat Christus tijdens dat vredesrijk daar blijft waar hij daarvóor zijn heerschappij al op aarde uitoefende: in de hemel. Trouwens, over de Wederkomst van Christus staat heel weinig in de visioenen van Openbaring. In de teksten die voorafgaan onze tekst staat, dat Christus als de mensenzoon op de wolken zal verschijnen (de bekende uitdrukking uit Daniël7 die in het hemelvaartverhaal terugkomt), maar dan zo, dat Jezus niet met die wolken neerdaalt op aarde. Hij werpt zijn sikkel op aarde, om te oogsten. Zelf blijft hij boven. Openbaring laat ons niet alleen nadenken over de Wederkomst, maar ook over Pasen, en Hemelvaart. Wat is er met Pasen gebeurd? Eigenlijk is Jezus opstanding al een gaan naar de Vader, zoals Johannes het noemt, zijn ten hemel varen. Zijn verschijningen in de veertigdagentijd na Pasen zijn geen terugkomst in het aardse leven. Met zijn verschijningen wil hij zijn volgelingen geruststellen, zekerheid geven. Het is een pastorale tijd. Jezus is een nieuw leven ingegaan. Ook van de heiligen die met Christus zullen regeren, wordt in onze tekst niet gezegd dat zij terugkomen in de condities van ons aardse bestaan. Zij staan op zoals Jezus is opgestaan en regeren met hem zoals hij regeert. Daarmee kunnen de condities in dat rijk van heiligen in feite dezelfde zijn als in de huidige geschiedenis na Christus. Er is bijvoorbeeld ziekte en zonde en dood. Het is echt een deel van de wereldgeschiedenis zoals we die kennen. En toch is er ook iets nieuws: zij die net als Jezus overwonnen, zullen net als hij opstaan en eenzelfde unieke invloed krijgen. Dat moet toch verschil maken in de impact op mensen! Als Jezus dankzij de uitstorting van de Geest al zoveel invloed kreeg, zal die nog sterker worden wanneer zijn volgelingen iets vergelijkbaars ten deel zal vallen! Nu komen natuurlijk ook de andere vragen bij onze tekst terug. Wat betekent het dat de duivel in die duizend jaar gebonden is? En wanneer zal dat rijk komen, of is het al geweest? Hoe lang zal het duren? Is het een aaneengesloten tijd of niet? En wat doen de opgestane heiligen dan in die tijd? Al deze vragen moet ik nu laten rusten (op de laatste zal ik met Palmpasen ingaan). Voor vandaag is het genoeg om ons op die ene goede boodschap te richten.

9 9 Laat ik deze boodschap als vraag formuleren. Is alleen Jezus opgestaan, terwijl alle andere mensen zullen moeten wachten tot na het einde van de wereldgeschiedenis? Nee, zoals hij uit de dood gered is en macht gekregen heeft, zo zullen ook anderen dat krijgen, namelijk zij die net als hij dankzij de Heilige Geest tot een vergelijkbaar leven, lijden en sterven komen. Zij zullen met hem regeren zoals hij al regeert. Johannes zegt het zo: Zij krijgen deel aan de eerste opstanding. Zalig en heilig zijn zij die deel hebben aan de eerste opstanding. Er is kennelijk een verschil tussen zalig en heilig. Openbaring zegt zes keer: zalig zijn zij die.. (die bijvoorbeeld hun kleren hebben gewassen in het bloed van het lam ). Slechts éen keer, de zevende, zegt Openbaring: zalig en heilig zijn zij die.. U raadt het al: dat is in onze tekst. Zalig zijn zij die geloven en Gods wil willen doen; heilig zijn zij die dat zo doen, dat zij net als Jezus hun leven geven voor Gods zaak. Zalig zijn dus ook zij die in de navolging van Christus niet zo ver gaan als die heiligen, die martelaars. Zalig zijn ook de gewone gelovigen, de kleingelovigen, zij met veel vallen en opstaan geloven de meeste mensen die we in onze kerken tegenkomen. De tweede dood heeft geen macht over hen, zegt Johannes, dat wil zeggen: zij zullen opstaan aan het eind der tijden en leven met Christus. Vandaag horen we, dat sommigen niet alleen zalig, maar ook heilig zijn. Ook deze mensen hebben niets te vrezen van de tweede dood, maar krijgen bovendien een bepaalde macht over de eerste ( gewone ) dood. Zoals Jezus die kreeg. De macht om over de eerste dood heen in dit leven een door God zelf uitgeoefende invloed te hebben. Vandaag zegt de Heer tot de gemeente van Tyatyra, vandaag zegt hij ook tot ons, zijn gemeente in Bussum Centrum en Oost: Wie overwint, wie tot het einde mijn wil blijft doen, die zal ik macht geven over anderen om hen te weiden met de sterke staf van een goede herder, zoals ook ik die macht van mijn vader ontvangen heb. Wie overwint krijgt eenzelfde macht als de Heer zelf op dit moment in onze geschiedenis uitoefent. Wie overwint, helemaal, tot in de dood, zal opstaan zoals Jezus opstond en met hem regeren op de wijze waarop hij nu regeert. Wat een uitzicht! Dat is uitzicht op een Pasen na Pasen in deze wereldtijd. En dat maakt vandaag waarlijk tot een paasfeest vóor het paasfeest.

10 10 Vierde zondag Veertigdagentijd Bemoediging Ouderling: gemeente: ouderling: gemeente: Drempelgebed ouderling: gemeente: ouderling: Orgelspel Stilte de gemeente gaat staan Onze hulp is de Naam van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft die trouw houdt tot in eeuwigheid en niet loslaat wat zijn hand begon, amen Heer, onze God, door nacht en ontij, door dood en donker zijt Gij uw volk voorgegaan. Aan ons allen wilt Gij zo een weg wijzen, gunt Gij ons een bestemming brengt Gij ons leven terecht. Maak ons stil en aandachtig, ogen en harten gericht op hem die ons diende. gemeente: Houd ons gaande in het spoor van uw Zoon, op weg naar uw toekomst. Amen Intochtslied: 66: 1,3,5 Groet: voorganger: De Heer zij met u gemeente: Ook met u zij de Heer de gemeente gaat zitten Welkom en inleidend woord Gebed om de nood van de wereld besloten met: keervers Stilte Gebed bij de opening van de Schrift Moment met de kinderen Door één van de kinderen wordt de kinderkaars aangestoken. De andere kinderen komen naar voren en we zingen het kinderlied. Kinderlied de kinderen gaan naar hun eigen ruimte Eerste lezing door de lector: Openbaring 2: 18 t/m 29 Zingen: 726: 2,3,4 Tweede lezing door de lector: Openbaring 20: 1 t/m 6 besloten met: U komt de lof toe Uitleg en Verkondiging Orgelspel Zingen: 753: 1,2,3 Herdenken overlijden Gebeden: Voorbeden - Stil gebed - Onze Vader de kinderen komen terug en vertellen wat ze gedaan hebben Mededelingen door de ouderling van dienst. Inzameling: 1 ste Stichting Voedselbank 2 de Plaatselijke gemeente

11 11 UIT DE LITURGIE de gemeente gaat staan Slotlied: 737: 9, 10, 11, 21 Zegen : voorganger: Gezongen Amen Kyriegebed God, we bidden U voor Europa. Voor velen van ons is dat ver weg, en toch is het ook steeds weer dichtbij. Zoals deze week in het nieuws, zestig jaar Europese Unie. Eens had ons werelddeel de droom om een rijk van vrede en gerechtigheid te worden. Maar momenteel trekken de meeste landen zich op zichzelf terug, op veiligheid en welvaart. En vrijheid, natuurlijk. Daar zitten we nu met onze vrijheid. Heer, wat hebben we per saldo aan een vrije markt die het sociale gevoel in de samenleving en in de kerk steeds meer stukmaakt? Of aan vrije gedachten die niet meer op éen lijn te brengen zijn, zelfs niet in een kerkenraad? Of aan een vrije meningsuiting die al brutaler wordt en al gemakkelijker draait en liegt als dat uitkomt, ook in de politiek? Heer, help ons buiten en binnen de kerk, om niet meegezogen te worden in de jacht naar een goedkope of gewapende vrede, zo bidden wij U allen tezamen We noemen de zieken die we kennen, binnen en buiten de kring van onze gemeente. Stil gebed Kindertijd (de kinderen zijn in de Verlosserkerk): Naar Tyatyra (brief en landkaart) Gebeden Diaken God, we bidden U voor Oost Afrika. De droogte die al jaren aanhoudt, heeft tot een hongersnood geleid in landen, die bovendien lijden onder politieke conflicten. We bidden U voor de families die vluchten en dan vaak in nog slechtere omstandigheden komen. En voor de hulpverleners die de mensen die hen het hardst nodig hebben vaak het moeilijkst kunnen bereiken. Heer, hebben wij deze droogte mede veroorzaakt, door het effect van de opwarmende aarde? U bent de Schepper van hemel en aarde, schenk regen voor het te laat is voor veel van uw schepselen! Zo bidden wij U allen Predikant God, over je eigen graf heen regeren, dat vinden wij over het algemeen geen goede zaak. En het werkt ook gauw verkeerd. Maar als we de tekst van vanochtend mogen geloven, is er één die dit helemaal zuiver kan, omdat hij het helemaal door U laat doen. Uw zoon, Jezus, onze Messias. Hij regeert over zijn graf heen! En daarom hoort lijden en sterven bij zijn wijze van regeren. En daarin wil hij niet alleen blijven. Heer, wij willen meestal meer, we willen regeren vóor onze dood. We willen slagen in leidinggeven zonder de volle liefde en gerechtigheid te betrachten die u ons hebt laten zien. En zo zit er in ons regeren altijd enig geweld. Wie meer wil dan u kreeg, krijgt uiteindelijk minder. Daarom vragen we U, help ons zuiver te worden in onze verwachtingen. Leer ons uitzien naar een heiligheid die U belonen wil, hoeveel moeite we juist als protestanten daarmee hebben. En leer ons niet bang zijn van leed,

12 12 zelfs niet van het grootste leed, omdat Hij het ons vergoeden wil zoals Hij dat bij u heeft gedaan. Zo bidden wij u allen tezamen Onze Vader Wegzending We zongen: Er is een land van louter licht, waar heiligen heersers zijn. De vraag die we vanmorgen meegekregen hebben is: hoe realistisch mogen we dit opvatten? Is dat land een droom, inspirerend, maar nooit realiseerbaar? Of is het werkelijkheid in de hemel of na het eind van de geschiedenis? Wonderlijk hoe links en rechts in onze kerken naast elkaar blijken te staan... Misschien zijn we allemaal bang voor een regering van heiligen die anderen gaan terroriseren of tiranniseren, zoals we dat in de geschiedenis wel hebben gezien. De tekst van vanochtend wijst een andere, meer realistische weg. Een rijk in de geschiedenis, ja, maar van hen die na hun dood regeren, zoals Jezus deed Zegen

13 13 Intermezzo I: Paulus en het duizendjarige rijk Meditatie Gooise Warande, Bijbellezing: 1Kor15:20-28 In Openbaring 20 wordt gesproken over een duizendjarig rijk. Een messiaans rijk van vrede en gerechtigheid op aarde, niet na maar vóor het eind van de wereldgeschiedenis. Als je naar het nieuws luistert, bv uit het Midden-Oosten, is het moeilijk daarin te geloven. Toch is niet te ontkennen dat een dergelijke verwachting bij de profeten in Israël leefde. Na alle strijd en alle straf komt er een heilstijd voor Israël, ja voor heel de aarde! In de Adventstijd hoorden we bijvoorbeeld Micha profeteren, dat ooit iedereen heel oud zal worden en vredig onder zijn eigen wijnstok en vijgenboom zal zitten. Na Christus kreeg dit toekomstbeeld een nadere invulling. In dat rijk zal Jezus als Messias regeren, samen met hen die net als Jezus voor Gods zaak letterlijk hun leven gaven. Deze christelijke martelaren zullen opstaan en met Christus heersen, zegt Openbaring. Nu zijn er bijbeluitleggers die menen dat ook Paulus gelooft in dat messiaanse rijk. Zij baseren zich daarbij met name op de tekst uit 1Korinte15 die we zojuist hoorden. Maar als we Openbaring 20 letterlijk lezen, vinden we daarvan eigenlijk niets bij Paulus terug. Een letterlijke lezing zegt, dat het duizendjarig rijk begint met een wederkomst van Christus. De Heer komt terug in zijn oude lichaam, of hij komt terug zoals hij op Paasmorgen verscheen: met zijn vernieuwde lichaam (weet u wel, hij stelde zich toen in de kamer waar de discipelen waren en liet Thomas zijn wonden aanraken). In het messiaanse rijk komt Jezus terug om te gaan regeren als erfgenaam van David, letterlijk, als politiek leider van Israël die ook wereldleider wordt. Alleen, in Openbaring 20 wordt niets over een wederkomst van Christus gezegd. Daar staat niet, dat het messiaanse rijk begint met een eerste terugkomst van Jezus. Het ligt daarom meer voor de hand om te denken, dat hij in dat rijk van vrede en gerechtigheid met zijn opgestane lichaam daar blijft waar hij sinds zijn hemelvaart is. En dat dan hetzelfde geldt voor de heiligen of martelaren die met hem zullen opstaan. Ook zij krijgen vernieuwde lichamen, die net als Jezus in de hemel zijn. Ik denk dus dat we Openbaring 20 letterlijk, maar niet te letterlijk moeten nemen. Christus is al opgestaan. Mensen die in hem geloven zullen opstaan, aan het eind van de tijd. Maar sommigen van hen, die het meest op hem lijken, staan al vóor die tijd, in de geschiedenis op, net als Jezus zelf. Openbaring voegt nog iets toe: zij zullen met hem regeren. Jezus regeert al. Hij is opgestaan en ten hemel gevaren en zit aan de rechterhand van God. Hoe oefent Jezus zijn macht op aarde uit? Vanuit de hemel. In de kracht van de Heilige Geest. Daarover vind je in Openbaring weinig, maar bij Paulus des te meer. De Geest is op aarde uitgestort en vertegenwoordigt daar Jezus. Laten we naar Paulus zelf gaan: heeft hij zo n messiaans rijk in gedachten gehad? Nu is er meer dat we bij hem herkennen! Er zijn tenminste drie verrassende overeenkomsten. Wie in Christus gelooft, zegt Paulus in onze tekst, zal met hem opstaan. Maar in een bepaalde volgorde. Christus als eerste, dan volgen de gelovigen, en dan komt het einde. Dit lijkt inderdaad een beetje op Openbaring. Christus is opgestaan, gelovigen zullen daarna opstaan, maar dan is het einde er nog niet, dan is de strijd tegen de antichristelijke machten nog bezig. In Paulus eigen taal: dan is Christus nog steeds strijder-koning. Bij hem is regeren of heersen gekoppeld aan strijden en overwin-

14 14 nen (op de wijze van het evangelie). Pas als het einde komt, zegt Paulus, kan Christus deze taak neerleggen; dan zijn alle machten overwonnen (vanaf 1Kor15:24). Het lijkt er dus op, dat ook Paulus een opstanding van sommige of alle gelovigen verwacht vóor het eind der tijden. Deze indruk wordt nog sterker als we naar andere brieven van Paulus kijken. Zo zegt hij onder meer, dat christenen niet alleen met Christus zullen opstaan, maar ook met hem zullen heersen (bv 2Tim2:12). Ook dat lijkt op wat Openbaring zegt over het messiaanse rijk: er is een tijd dat heiligen opstaan en met de Messias regeren. Er is nog een overeenkomst. Hoe ziet Paulus dat opstaan en meeregeren? Meestal zegt hij dat dit zal gebeuren als Christus komt. Maar zodra hij dit toelicht zegt hij: wij worden op de wolken weggevoerd, hem tegemoet (zie bv 1Tes4:17). De komst van Christus die Paulus verwacht brengt Christus dus niet terug in de condities van ons aardse leven. Wij krijgen een vernieuwd lichaam, net als Jezus. Met hem regeren doen we dus inderdaad bij hem, daar waar hij nu al is aan Gods rechterhand. Nu is het niet onmogelijk om al deze aanduidingen van Paulus te lezen als verwijzingen naar de situatie na het laatste oordeel. Dan denkt hij aan maar éen opstanding voor iedereen. Maar dan moeten we wel beseffen, dat er volgens Paulus na het einde geen koningschap van Christus meer is. We hoorden het in onze tekst: na het overwinnen van alle kwalijke machten geeft Christus de heerschappij terug aan de Vader. Dan hoeven natuurlijk ook zijn volgelingen niet meer te regeren. Het regeren met Christus dat Paulus voorziet, zal dus vóor die tijd gebeuren. In onze wereldgeschiedenis. Dit wordt door de meeste uitleggers ook wel beaamd. Alleen, ze vatten het niet letterlijk op. Zij zeggen: wij leven nog in dit leven, in ons oude lichaam, maar ons hart is al bij de Heer. En zo strijden we op aarde onze eigen strijd tegen de machten en overwinnen we dankzij de Heilige Geest. Dat is meeregeren met Christus. Voor werkelijk opstaan moeten we tot na het laatste oordeel wachten. Of mogen we opstaan en meeregeren toch letterlijker opvatten? Onze uitleg tot nu toe wijst sterk in deze richting. Zij die hun leven voor God gegeven hebben tot in de dood, net als Jezus, krijgen het voorrecht om, net als hij, op te staan en vanaf dat moment met hem te regeren vanuit de hemel. Zij regeren met Christus in onze geschiedenis, in de kracht van de Geest. Zij regeren met hem mee zolang hij regeert, dus tot God met het laatste oordeel een einde maakt aan alle strijd. Wanneer dat gebeurt, is daarmee nog niet beslist. Paulus teksten laten deze uitleg zeker toe; het brengt hem dichter bij Openbaring. En het brengt het messiaanse rijk onverwachts dicht bij ons. Het stelt ons een indringende vraag. Christus is opgestaan omdat hij overwonnen heeft christenen mogen in zijn opstanding delen. Hoe realistisch mogen we dit laatste opvatten? Misschien even realistisch als het eerste. Een letterlijke (Evangelische) lezing van Openb20

15 15 III Regeren in Jeruzalem Voor de Tafel Jezus zou toch koning worden in Jeruzalem? Of waren de palmtakken een vergissing? Nee, de verwachting was niet verkeerd. Jezus nam zelf het initiatief. Wij denken vaak: Jezus is toch niet koning geworden, de intocht in Jeruzalem liep uit op een fiasco. Het Hosanna sloeg om in Kruisig m. Tot zover zijn we het meestal eens, over de hele bandbreedte van de kerk. In de verdere uitleg van het intochtsverhaal gaan links en rechts opnieuw uiteen. Aan de linkerkant wordt gezegd: de palmtakdragers hebben zich ten dele vergist. Jezus is nooit een politieke figuur geweest. Zijn Koninkrijk is niet van deze wereld, het is een geestelijke zaak, iets van ons innerlijke leven. Met deze uitleg komen we tot een scheiding tussen twee levensdomeinen. Met een term van Paulus zou je dit Grieks denken kunnen noemen: denken in een tweedeling van het lichamelijke en het geestelijke. Dat zit diep in onze moderne Westerse samenleving. Aan de rechterkant wordt gezegd: de palmtakdragers hebben zich ten dele vergist. Zij begrepen niet, dat Jezus eerst priester moest zijn, om het offer van zijn leven te brengen. Later komt hij terug om koning te zijn, dan zal hij vanuit Jeruzalem over Israël en de wereld regeren. Met deze uitleg komen we tot een scheiding tussen twee tijden, twee komsten. Bij Jezus eerste komst is het werk niet afgemaakt. Dit zou je met Paulus Joods denken kunnen noemen: denken in een tweedeling in chronologie, in historische opeenvolging. Ook dat zit diep in ons Westerse denken. Maar in Christus is noch Griek noch Jood, hebben we dat ook niet van Paulus geleerd? Laten we zoeken naar het Bijbels realisme van Palmpasen. Bij de Bijbel We zullen het intochtsverhaal zelf vandaag niet horen. Maar het zal u zeker zijn opgevallen, dat Openbaring nadrukkelijk spreekt over Christus koningschap. En ook dat Openbaring de heerschappij van Christus sterk verbindt met het verslaan van tegenstanders en verdrijven van vijanden. In de visioenen van Johannes zijn de beelden van strijd en onderwerping niet van de lucht. Daar heb je het, roept de Griek in ons, of juist de Jood in ons, elk met zijn eigen uitleg. Maar laten we opnieuw goed toekijken: hoe zijn deze beelden bedoeld, welke symbooltaal spreken zij? Twee weken geleden stonden we stil bij het Duizendjarige rijk, weet u wel, die tekst uit Openbaring met dat visioen van een rijk van vrede en gerechtigheid op aarde. Dat rijk zal er komen als heiligen, christelijke martelaren, zullen opstaan en met Christus regeren. Wist u ook, dat deze heiligen éen keer eerder in Openbaring genoemd zijn? Johannes ziet hen die gedood zijn omdat zij met hun woord en hun leven van Christus getuigden. Hij tekent hen bewust als lammeren (6:9): Toen het lam het vijfde zegel verbrak, zag ik onder het altaar de zielen van al degenen die geslacht waren omdat ze over God gesproken hadden en vanwege hun getuigenis (..) Zij riepen luid: O heilige betrouwbare Heer, wanneer zult U met uw oordeel over de mensen komen en ons bloed op hen wreken?

16 16 Deze roep klinkt krijgszuchtig genoeg. Hij klinkt als een oudtestamentische roep om wraak. We houden ons hart vast. Wat zullen deze martelaren doen als zij gaan heersen in het messiaanse rijk? Wat doen heiligen als zij mogen meeregeren met de Heer? Is dan het uur van de vergelding gekomen? Maar dit is de roep van mensen die martelaar werden zoals Jezus dat werd. Hoe zou iemand, die net als Jezus zijn leven gaf, rechter en beul willen worden als hij zelf eenmaal aan de macht gekomen is? Hoe zou iemand die zijn leven geeft in liefde voor anderen, waaronder ook zijn moordenaars, om hen te vergeven en te redden alsnog deze moordenaars willen doden?? Op de kansel Regeren met Christus is regeren vanuit de liefde en gerechtigheid die Jezus tot in de dood heeft getoond. Zo strijdt de Messias tegen zijn tegenstanders. Zo deed hij het op aarde, zo doet hij het vanuit de hemel. In Johannes beeldtaal: de Messias regeert als lam. Dit past uitstekend bij andere visioenen uit Openbaring. Bijvoorbeeld bij het beeld van Christus die op een wit paard strijdt met het zwaard dat uit zijn mond komt. Dat is dus geen echt zwaard. Christus is niet een soort Gandalf. Hij strijdt met zijn woord; dat snijdt naar twee kanten. Christus getuigt en incasseert hoe anderen daarop reageren op de wijze beschreven in de evangeliën. Zo is onze Heer. Zij die hem helemaal volgen, strijden op eenzelfde wijze. Wist u dat de eerste christenen niet christenen heetten, maar mensen van de weg? Zo werden ze in Jeruzalem genoemd. Zij die de weg volgen die Jezus gewezen heeft en die hij zelf eerst helemaal gegaan is. Die weg gaan is strijden. Langs die weg worden tegenstanders verslagen, onderworpen, tenslotte overwonnen. Al het andere, mogelijk meer succesvolle heersen, is in feite minder. Het is altijd vermengd met geweld en daarom afgedwongen, we hebben er politie of een leger, en wapens voor nodig. Het heeft harde schaduwkanten en het krijgt niet het eeuwige leven. Echt strijden kun je alleen met liefde en gerechtigheid. De ander moet zich in vrijheid gewonnen geven, anders is de strijd niet echt gewonnen. En dat betekent in onze wereld voor de strijder, dat hij moet durven lijden. In de brief uit Openbaring hoorden we Jezus zeggen: Houdt vast wat u hebt, ik zal u bewaren in het uur van de beproeving. Niet bezwijken als je op de proef gesteld wordt, dat is je vijand verslaan, dat is koning zijn. Wat de anderen doen is hun daad, recht of slecht; die kun jij uiteindelijk niet afdwingen. Laat niemand je kroon ontnemen dat is het wat Jezus deed toen hij binnenreed in Jeruzalem. Hij hield zijn kroon, ook de dagen na zijn intocht; en tenslotte, toen hij stierf aan het kruis, kon hij zijn kroon definitief houden. Koning Jezus, in Jeruzalem. Bij de Bijbel Dit voelt voor ons als de omgekeerde wereld. Toch heeft Jezus het al vóor zijn lijden zo uitgelegd. Op een dag komt de moeder van twee van zijn discipelen bij hem en vraagt, of in zijn koninkrijk haar twee zoons naast hem mogen zitten (Mat 20:20v). Rechts en links van de koning. Jezus antwoordt: Jullie beseffen niet wat jullie vragen. Zijn jullie in staat de beker te drinken die ik ga drinken? De discipelen antwoorden: Ja, dat kunnen wij! Jezus zegt: Jullie weten dat de heersers van de volkeren met harde hand regeren en misbruik maken van hun macht. Dat mag bij jullie niet gebeuren.

17 17 De moeder die opkomt voor haar zoons, komt met haar ambitie niet puur vanuit zichzelf. Jezus had daartoe zelf aanleiding gegeven. Kort voor het voorval met de moeder had hij tot zijn discipelen gezegd: Als de Mensenzoon zal zitten op de troon van zijn heerlijkheid, zullen ook jullie die mij gevolgd zijn, zitten op de twaalf tronen en heersen over de twaalf stammen van Israël (Mat 19:28). Jezus zegt dus niet: Het verlangen om te regeren is misplaatst, je moet niet willen heersen. Hij zegt zelfs: jullie zullen heersen. Hij zegt er alleen bij: weten jullie wel hoe je heerser bent? Dat laat Jezus zien, tot de laatste consequenties toe. En hij is daarin allerminst jaloers, hij gunt zijn volgelingen de hoogste plaatsen, naast hem. We zijn hier niet ver van het duizendjarige rijk. Voor de Tafel Rechts in onze kerken wordt gezegd: die troonsbestijging van Jezus mislukte bij zijn eerste komst, dat moet nog een keer over. Nee, hij heeft de troon bestegen. Vandaag, op Palmpasen, vieren we de intrede van de Messias. Straks met Hemelvaart vieren we het begin van zijn koningschap. Links zegt: geloof is geen politieke zaak, het gaat om het hart. Nee, geloof is óok een politieke zaak. Als Jezus aan de gemeente van Philadelphia schrijft dat hij de sleutel van David is heeft deze symbolische uitdrukking een letterlijke wortel. Hij is de afstammeling van David die op de troon van David zit. Die troon staat in de stad die David uitkoos om er te regeren. Dat vertelt de Thora, en de Profeten voegen toe: de stad die God uitkoos om er Zijn troon neer te zetten. Bijna tweeduizend jaar geleden is de troon van David definitief bestegen. Dat is gebeurd, de Heer regeert vanuit Jeruzalem. Daar is God Heer geworden op aarde, als een mens die tot het einde toe koninklijk bleef en het daarom waarlijk verdient te regeren. Daar zien we ook de discipelen terug. Toen Jezus Jeruzalem binnentrok, konden ze niet met hem meekomen, konden ze niet met hem mee de troon bestijgen. Petrus kon dat niet, Paulus kon dat ook niet. Beide grepen naar het zwaard. De anderen renden weg, ze haakten af, allemaal. Maar later konden ze inderdaad de beker drinken die hij dronk. Want ook zij hebben tenslotte hun leven gegeven. En zo konden ook zij tenslotte de troon bestijgen die Jezus hen heeft toegezegd. Johannes ziet dit terug in het visioen van het nieuwe Jeruzalem dat uit de hemel neerdaalt. Hij ziet een stadsmuur met twaalf grondstenen waarop de namen staan van de twaalf apostelen van het Lam. De discipelen hebben hun leidersrol gekregen. In de stadsmuur zijn twaalf poorten, die staan voor de twaalf stammen van Israël. De discipelen regeren met Christus over Gods volk in Sion. Dat wat zij in de tijd deden, maakte hen waardig om Gods volk voor altijd te leiden. Vandaag vieren we de intrede van een unieke leider die allesbehalve afgunstig is. Een intrede die hij daarom graag deelt. En voor alle gewone gelovigen, zoals de meesten van ons? Ook voor ons is er een plaats bereid. Misschien geen troon, maar wel een zuil. Hoor wat de Geest vanmorgen tot de gemeenten zegt. Als u vasthoudt wat u gekregen hebt, zegt de Heer, schrijf ik op u de naam van de stad van mijn God, het nieuwe Jeruzalem.

18 18 Zesde zondag Veertigdagentijd: Palmpasen Drempelgebed Orgelspel Stilte Bemoediging allen gaan staan O: Onze hulp is in de Naam van de Heer A: die hemel en aarde gemaakt heeft O: die trouw houdt tot in eeuwigheid A: en niet loslaat wat zijn hand begon. V: Genade zij u en vrede van God onze vader en van onze Heer Jezus Christus, amen Drempelgebed Openingslied 24:4,5 Groet: V: De Heer zij met u, G: Ook met u zij de Heer daarna gaan alle zitten Woord van welkom en Inleidend woord Gebed om de nood van de wereld met responsie Lied 301a Glorialied: 726: 1,3,4 Moment met de kinderen Kinderlied: Vandaag krijgen wij weer een brief (beamer) Zondagsgebed Eerste lezing: Openbaring 3: 7 t/m 13 Lied: 675:2 Tweede lezing: Openbaring 21: 9 t/m 14 Lied: 550: 1,2,3 Verkondiging Lied: 122: 1,2 Gebeden Dankgebed met responsie: 368f Stil gebed, Onze Vader (beamer) Mededelingen door de ouderling van dienst Inzameling van de gaven 1 e collecte: JOP, Jeugdorganisatie Protestantse Kerk. 2 e collecte: Plaatselijke Gemeente Kinderen sparen voor Stichting PhySCI gehandicapte kinderen Bangladesh/Nepal Slotlied: 737:1,2,3,4,5 Wie mag de berg van de Heer beklimmen, Wie mag staan in zijn heilig domein? Wie rein is van handen en zuiver van hart, wie niet onoprecht is, wie doet wat hij belooft. Hij draagt uw zegen, Heer! En U, U doet hem recht, U doet hem goed! Amen Zegen & gezongen amen Orgelspel allen gaan staan naar Psalm 24, eerste deel (het tweede deel zingen we als intochtslied)

19 19 Gebed om de nood van de wereld We steken een kaars aan, zoals Ineke een paar diensten geleden voordeed. Ieder van ons kan in stilte namen van zieken noemen. ( ) Hoor ons gebeden, Heer, zo bidden wij U allen tezamen Er is ook veel om dankbaar voor te zijn. Heer, we danken U voor Riet en Wouter Batelaar, ze zijn morgen 60 jaar getrouwd. Dank U voor allen die lang samen mochten zijn en dat konden vieren met elkaar, de familie, en met U! Zo bidden wij U allen We bidden U voor mensen in situaties van onzekerheid. Een diagnose die nog niet duidelijk is of een risicovolle operatie waarop gewacht moet worden. Een kerkgebouw dat nog niet gekozen is. Hoe lang nog? Loopt het verkeerd af, moeten we overnieuw beginnen? Heer, we hopen op uw zegen, en dan zien we u op een ezeltje ons leven binnenkomen. Zie onze vreugde, onze vrees, zo bidden wij U

20 20 Herdenken van twee overledenen Sipkje Dijkhuizen Korfmaker (94 jaar) Maria Bloemendaal Geisterfer (89) Gebeden Diaken Heer Jezus, we vieren uw intocht, maar die zal ook een praktische kant gehad hebben. Er moest vervoer geregeld, een zaal besproken, uw discipelen hadden een kleine gezamenlijke pot. Heer, hoe bescheiden bent u geweest bij uw intrede. Hoe hebt u het kleine geëerd. En U hoopt tenslotte tot ieder van ons te kunnen zeggen: Je was trouw over weinig, over veel zal ik je aanstellen. Dank U wel voor uw gaven, Heer, wees met ieder van ons in het beheer van persoonlijk bezit of gezamenlijk geld, hoe veel of hoe weinig het ook is. Zo bidden wij U allen tezamen Predikant God, bij ons zit de vrees er toch in. Openbaring spreekt van discipelen, van heiligen, van martelaren die met Christus zullen regeren. Maar als heiligen gaan heersen, wordt dat op onze aarde al gauw een schrikbewind. Zien ook religieuze terroristen zich niet als heiligen en martelaren? Ook zij die aanslagen plegen geven hun leven. Help ons te onderscheiden! Hoe ontzettend anders is het om je leven te geven door tegelijk anderen te doden, en met die bedoeling. Hoe anders dan de christelijke martelaren uit Openbaring, anders dan Jezus. Hij gaf zijn leven om anderen te redden. Heer, help ons te onderscheiden, zo bidden wij U allen Stil gebed, Onze Vader Kinderen terug in de kerkzaal 1. De kinderen lopen met palmstokken door het gangpad naar het liturgisch centrum. 2. Ondertussen zingen de mensen Gezegend hij die komt in de naam van de Heer: hosanna! 3. Zijn alle kinderen gearriveerd, dan leest een kind de regel uit de brief aan Philadelphia. 4. Daarna gaat iedereen staan en zingen we het slotlied. 5. Dan wegzending en zegen. 6. De kinderen lopen voor ambtsdragers de kerkzaal uit en vormen een haag. Alle mensen gaan door de haag en krijgen iets lekkers. Wegzending Eigenlijk zouden we vanmorgen voor de zegen even op éen knie moeten gaan. Het is tenslotte de zegen van onze koning. Voel u even als zijn ridders. Maar ik begrijp dat dit lastig is, vanwege de opstelling van de stoelen en misschien ook onze leeftijd. Niettemin, hier is de zegen van uw koning: De Heer zegene u en hij behoede u

21 21 Intermezzo II: Final perspectives on Christian life (1) Ruling with Christ ETF meditation Day Opening 21-4 theme Open University Day: Discipleship reading: Rev 20: 4-6 Being a disciple means learning from the Lord, following in his footsteps. Of course, learning and following begin with serving, not ruling. Yet serving Christ has a grand perspective. According to some texts in the New Testament those who follow Jesus will rise with him and may even rule with him. One of the most outspoken texts testifying to this outlook is the one we just heard from Revelations 20. Let me only repeat two verses from it: I saw thrones on which were seated those who had been given authority to judge. And I saw the souls of those who had been beheaded because of their testimony about Jesus (..) They came to life and reigned with Christ a thousand years. This is an exceptional text within the New Testament. And it raises intriguing questions. What does it mean to reign with Christ? When and how will this happen? The text is very dear to evangelical Christians, and with good reason for it safeguards the prophetic perspective that the history we live in, the history of Israel and the world as we know it, will come to its completion thanks to God. If not, if the Messianic reign of peace and justice for which the prophets yearned will come after the end of time, world history will be left without its own finale and probably end with a bang or a whimper. When interpreting the Bible, when trying to do that in a more careful and accurate way, we nowadays turn to hermeneutics. In an open-minded evangelical setting hermeneutics may be defined, at least to some extent, as the skill and art to establish how literally or how figuratively a bible-text wants to be read. So let us try to do this for Revelations 20. Here is a moderately figurative reading. Those thousand years are meant symbolically, it s just a long period. This period probably starts with the death of Jesus because in the Gospel of John it is said that the ruler of this world, the devil, is cast out at the moment that Jesus was glorified, which means: when he died. How do the souls of the Christian martyrs rule with Christ? By inspiring us as the communion of saints we believe in. And how do the saintly Christians on earth rule with him? By fighting sin and evil as Christ has fought them in his earthly life. There is at least one big problem with this reading. It takes out a central element in the bible-text. It erases the resurrection of the martyrs, the so-called first resurrection. Let us turn to a literal reading. At the end of history, before its final end, Christ will return and reign with the saints. For that occasion they will rise before all other believers rise. Christ will return either in his former earthly body, or in his Easter body, the one he showed to the disciples after his resurrection. This picture can be made more concrete, for instance by stating that Christ will come back at the mount of Olives and will become king in Jerusalem as the true descendant of David and also as the political leader of the world, with his best disciples seated right and left of him. This reading, too, has at least one big problem. It brings a central element into the bible-text. The text does not speak of a coming of Christ at the beginning of that Messianic kingdom.

22 22 In our text there is nothing suggesting that Christ s second coming is moved forward, or doubled. But then, during that kingdom Christ most likely remains where he is now: at the right hand of God the Father. After his resurrection Jesus ascended to this place, where he received all power in heaven and earth. And then the saints ruling with him, most likely they, too, after their death get incorruptible bodies and receive such a place with God to share in the power given to Jesus. To be clear, Christ really rules on earth; but he rules from heaven. How does he do that? In the power of the Holy Spirit who represents him on earth (as John in his Gospel points out). Similarly, saints ruling with Jesus most likely receive the same privilege: ruling on earth from heaven. This reading is reinforced by the fact that in Revelation 20 it is only said that these saints shall live (which is basically Old Testament idiom for they will receive renewed bodies) and rule with him. The text does not say that they will rule with these new bodies on earth. All thrones seen by John in his visions are in heaven. There he also sees the souls of saints. So again, most likely, they, like Jesus, get their resurrected bodies to rule with him from heaven. Looked at the Messianic millennium in this way, it can be very well a part of human history as we know it, before it ends. For the conditions of human life are the same in that kingdom and that period as they are now. There is sickness and sin, for instance. The only difference is that some people will actually reign in the same influential way as Jesus reigns: in the power of the Spirit. Surely, that gives them power over other people, a power fitting a follower of Christ. And that will considerably weaken the devil s influence, it will chain him. Seen in this way, we don t need to suppose an extra second coming of Christ at the beginning of the millennium in order to make up for what his first coming left unfinished. When Jesus entered Jerusalem on Palm Sunday he was not enthroned, but crucified, which seems to be a failure. This has been explained by claiming that Jesus first came to fulfill his priestly office, and later has to come again to fulfill his kingly office. But what if he really fulfilled both offices in Jerusalem 33 AD? What if it is fully true what he said at the cross: It is accomplished? But then his ruling includes suffering and dying, it even culminates in it. And so will it be for those who rule with him. Back to discipleship, and to Revelation 20 which offers a dazzling perspective for it. Have you ever noticed that in Revelation it is said six times Blessed are those who... for instance, wash their clothes in the blood of the Lamb? There is a seventh time saying Blessed and holy are those who share in the first resurrection in our millennium text. Apparently, there is a difference between being blessed and being holy. Blessed are those who walk in faith with the Lord. The second death will have no power of them, which means they will be saved and get eternal life. Holy are those who follow Jesus up to the point of giving their lives for God s cause, like Jesus did. The second death has no power over them, too, but in addition they receive a unique power over the first ( regular ) death, the kind of power that Jesus received when he rose from the dead and ascended to his Father. This is highly remarkable. One of its implications is, of course, that there is a degree in discipleship. And that, in turn, implies that there is a promise to grow in discipleship, to increase in Christ-conformity. This growth is rewarded in a very special way. When Revelation 20 speaks of the first resurrection it means that there is only one resurrection, for all who believe; but for some it may come before the end of the world, so that they may truly reign as Christ already reigns, with him. The good Lord is anything but envious, he loves to share, not only in his service, but also in his leadership.

23 23 (2) Two books are opened ETF Meditation, Chapel Worship at the Open Dag, reading: Rev 20: 8-11 As you all know, the visions of Revelations are introduced by seven letters to seven Christian communities. The author of these letters presents himself as the one who has died and lives. It is the risen Christ who is speaking and he makes a promise about death and life. What time would be more fitting for meditating on this promise than the time after Easter the present time? In his second letter, Christ formulates this promise as follows: If you are faithful unto death, the second death cannot damage you. In the text we just heard this rather enigmatic expression second death recurs, in the context of the last judgment. What is meant by it? We all know the first death. Revelations usually calls that death simply death. The wonderful biological system of our body starts to fail and some day it shuts down. For many this happens with age, for some much sooner. Christ does not promise to save us from this death. In the text we just heard from Revelations 20, the second death is explained by the image of two kinds of books. When the dead appear before the Throne of God there you have the first death the books are opened. A little later another book is opened, the book of life. What is meant by the books, in plural, is quite clear: they show the works of the people who lived and died. Every human will be judged by the actions he or she has done, or left undone. This is in fact Old Testament conviction (see for instance Psalm 62:13); but it is also very present in the New Testament (like in Math 16:27 and Rom 2:6). Everyone will be judged by what he or she did, or neglected to do. The books that are opened are the stories of our lives as they are written within the margins of our personal freedom. That explains the plural: each human has such a book. Besides, actions are always influenced by other humans, and they affect other humans another good reason why these books are mentioned in plural. An important part of the last judgment will have a social nature. And then there is the book of life. That book too is already mentioned in the Old testament (for instance in Ps 69:29). Those belonging to God s people are written in the book of life. Sometimes he blots them out (Ex 32:33). It seems that each name is inserted or erased individually. So before the Throne of God, your life-book is opened: what did you do? Then the book of life is opened: is your name in it? At this point many protestant exegetes are quite at a loss. The first books sound far too Roman Catholic. Are we going to be judged by our works after all? But we are judged by faith alone, not by works: isn t that what we have learned from Paul, and from Luther? This vital question will certainly be raised again during one of the commemorations of the Reformation this year. That second book is more familiar to protestants. When do we find ourselves in the book of life? When God wills it, not by our effort! By grace alone, a Lutheran would say. Or by election alone, a Calvinist would prefer. On closer inspection many protestants are troubled by this second book, too. Is that inscription due to God only, no matter what we do? But then someone who is a good person but not a believer and hence not written in the book of life, will suffer the second death. And someone who lives badly but believes, will be saved. How can that be just?

24 24 Two kinds of books, in Revelations 20 they stand side by side, as a matter of course. I think that it is best to leave it like this. Both have their place and right. In our text it is clear that the second book decides whether we will suffer the second death or live with Christ. That is not said of the first book. Our works do not determine our ultimate salvation or perdition. Still, they clearly do have their own weight in the final judgment of our lives. Let s go to Paul for a while. Does he really say something other than John in Revelations? I don t think so. What John says with the image of the books, Paul says with the image of a house (see especially 1Cor3:9ff). We are in the judgment of God as a house on fire. When we believe in Christ, the foundation of our house is fire-proof; with it we will survive. But then it still makes a difference what we have built on that foundation, what we have done in our lives. To the extent that our works are made of the same stuff as the foundation to the degree that our actions are in the spirit of Christ they will be fire-proof, too. But when that their quality is less in Pauls image: not made of gold or precious stone like the foundation, but of wood or straw they will burn, partially or completely. See, in a different image we find very much the same thought. Paul: when we build on the foundation of Christ, when we believe in him, we will be saved John: when our name is written in the book of life, we will not suffer the second death. Paul: but we will be saved through fire, so what we build on the foundation makes a difference John: the book with our deeds will be opened too. Hence it depends on the foundation / on the book of life whether we will or will not suffer the second death. It depends on the walls and roof / on our works how we will be in our final state. The church of all times and places, from the early church fathers to the Modern time, has understood it like this. In Renaissance and Reformation, however, this view started to break up. Lutherans and orthodox-reformed tend to claim that the Lord in his final judgment uses only one book: the book of life. Whether and how we are saved is God s choice alone; when it is positive, he communicates this to us by giving us faith. Liberal protestants and secularized christians, too, tend to claim that God uses one book only: the book of our actions. Whether or what you believe is free and ultimately of no consequence; what matters is whether you do good to other people. The classical-christian view maintains that both books are needed. Faith working through love ensures that we do not suffer the second death, we will live with Christ. Our works determine how we will live. Unbelief without love will end in the second death. And our deeds determine how we will be in that death. Christ does not save us from our works, he saves our works. And for that he needs our faith and love. Reading Revelations 20 is like looking through a keyhole into a vast and differentiated room quite similar to the one pictured by Dante with very different images. Evangelical Christians are in a challenging position. They usually share with the Reformation a strong and joyful emphasis on the grace of God. Build on all that Christ has done for you! Evangelicals often share with catholics and modern secularized people an emphasis on free will and personal effort. Conversion is needed, your own choice and commitment make a difference! Both books are needed to do justice to the judgment of God, to the mercy and righteousness proper to persons whose being is in a relation with the most perfect Person. There is no reason for fear, says Christ. Have faith in me, keep this faith to the end, and I will give you the crown of life. And the more you will let my passion become yours, the more you not only believe in me but actually follow me and become like me, the greater this crown will be. You may even rule with me! This is my promise says the one who was faithful and loving unto death and now lives.

25 25 IV Opstanding als overwinning Lijkt Laodicea een beetje op Bussum? Johannes die namens Christus de brieven schrijft, is meestal heel negatief òf heel positief over de gemeente aan wie hij schrijft, maar dit keer is hij genuanceerd. Misschien is beter te zeggen: dit keer is hij zowel heel positief als heel negatief. Dat kun je hebben met een gemeente die in veel opzichten in het midden zit. Laten we horen wat Johannes zegt: Bij u is er wel goud, maar het is niet door vuur gelouterd. Er is wel rijkdom, maar het is een rijkdom die vergaat, die je niet zult kunnen houden. Het is een rijkdom die meer aan de buitenkant zit, terwijl er vanbinnen, in de ziel veel armoe is. Er is wel enthousiasme, maar die is niet beproefd, dus hoe sterk en zuiver dat élan is weten we eigenlijk niet. Als het op de proef gesteld wordt, bijvoorbeeld wanneer u werkelijk iets van uw rijkdom moet inleveren, gaat het vuur van de geestdrift voor Christus vervaarlijk flakkeren. Wat Johannes aan de gemeente van Laodicea schrijft, doet denken aan wat Paulus aan de gemeente van Korinthe schrijft (1Kor4:8): U hebt al genoeg, u bent al rijk, u regeert reeds zonder ons. Ach was het maar waar [dat u echt rijk bent], dan zouden wij graag in uw koningschap delen. Paulus spreekt hier ironisch, maar dat maakt zijn punt alleen maar scherper. In Korinthe is het probleem dat er geen echte rijkdom is terwijl de gemeente meent van wel. Met als gevolg dat het ongelouterde goud met veel felheid verdedigd wordt. Het gaat Paulus dus om twee dingen: hoe eerlijk ben je over wat je hebt, hoe rijk ben je feitelijk? En: hoe ga je daar dan mee om, hoe beheer je dat? Zelfkennis en regering. Voor de gemeente in Laodicea is ook Johannes daarover ongerust. En de Heer ook. Dan komt de oproep van de Heer zelf. Koop bij mij goud in vuur gelouterd. Verwerf bij mij rijkdom die niet vergaat. Leer van mij regeren nadat je beproefd ben. Dan ben je het waardig geworden. Dit woord waardig herinnert aan een visioen verderop in Openbaring. U kent het vast wel, bijvoorbeeld uit de finale van de Messiah van Händel die juist deze dagen weer her en der wordt uitgevoerd: Worthy is the Lamb that was slain waardig is het lam dat geslacht is. In Openbaring wordt deze regel door een koor in de hemel gezongen, na een uiterst kritisch moment. Daar ligt voor de Troon het boek van de geschiedenis tussen God en mens, het is verzegeld met zeven zegels wie is in staat deze zegels te verbreken? Wie kan zeggen hoe het tussen God en mensen afloopt? Om de zegels te verbreken moet je wel God en mens zijn, en moet je ook als mens waardig zijn om dat te doen. Niemand meldt zich Johannes die dat ziet, barst in tranen uit. Maar dan zegt een engel: Huil niet, de leeuw uit de stam van Juda, de wortel van David, heeft overwonnen. Wie stapt dan naar voren? Het Lam. Weer zo n paradox in de beeldtaal van Openbaring! De leeuw van Juda, hij overwint, en hij doet dat als Lam van God. Meestal beginnen wij aan de andere kant, bij dat lam, en dan blijft Jezus heel vaak zo vreselijk lief en zwak. Maar hij is ook leeuw, soms klinkt er gebrul vanuit de hemel, zegt Johannes. En hij is dat niet na zijn lijden en sterven, maar in zijn lijden en sterven. Wat hij als lam deed, was koninklijk, was overwinnen. Daarmee verdiende hij het om naast God op de troon te gaan zitten. Overwinnen, dat doe je met vijanden, met weerstanden. En dan gaat het er niet alleen om dat je die overwint, maar ook hoe je overwint. Het lam dat zijn leven gaf, dat is Jezus die op Goede Vrijdag

26 26 stierf wat of wie heeft hij toen overwonnen? Welke vijanden, welke weerstanden? En op welke wijze heeft hij hen overwonnen? Wat had hij volbracht, toen hij aan het kruis zei Het is volbracht? In onze protestantse traditie komen we dan al gauw met een antwoord dat niet verkeerd, maar wel abstract is. Christus heeft het kwaad of de zonde overwonnen. Maar kwaad en zonden zijn altijd concreet. Om te zien wat Jezus concreet overwon, moeten we terug naar de evangeliën en met name naar het verhaal van de afgelopen week. Laat ik een paar momenten noemen. Na zijn arrestatie werd Jezus bespot, werden er valse getuigenissen over hem afgelegd, door mensen van hoog tot laag, van geestelijke leiders tot heidense soldaten. Hoe reageert Jezus? Hij zwijgt. Dat is opmerkelijk omdat hij kort voor zijn arrestatie heel fel kon uithalen naar bv de farizeeën en de tempelhandelaars. Hij moet voor zwijgen gekozen hebben. Een zwijgen waarin hij zich niet voor de aantijgingen afsluit, deze ook niet vergoelijkt, en de daders er ook niet om gaat haten, maar bereid blijft te vergeven. Dat is kwaadsprekerij overwinnen. Toen kwam het vluchten, het verloochenen, zelfs het verraden van zijn vrienden en volgelingen. En daarna ook nog het verlaten worden door God zijn Vader. Wat deed hij om ook dit te overwinnen? Hij liep niet bij hen weg, liet hen niet in de steek, hij hield de armen geopend hoe zeer het ook deed. En hij bleef vertrouwen op God ook toen dit niet meer dan een vraag, een noodkreet kon zijn. En aan het begin en einde van dit lijden stonden de doodsangst en de dood. Gethsemane en Golgotha. Hoe overwon hij deze vijanden? Door vrijwillig te sterven, en door op te staan. Wie overal een beetje tussenin zit, overwint meestal weinig of niets. Als je tevreden bent met ongelouterd goud, met vergankelijke rijkdom, met onbeproefd enthousiasme, zal je het daarbij ook laten. Je zult je tong over het algemeen bewaken, maar zo nu en dan toch roddelen. Meestal ben je trouw, maar soms loop je ook weg. En de dood neem je wel serieus, maar je praat er liever niet over, je denkt dat komt later wel en dan zal alles wel goed komen. Misschien meen je bij dit alles, dat dit ook het verstandigste is om te doen. In de brief aan Laodicea heeft Christus daar een woord voor: wie zo leeft, is lauw. Zo iemand is noch leeuw noch lam. Jezus zelf ging voor het leven dat helemaal goed is, en hij heeft dat ook gekregen. Hij was bereid en in staat daarvoor de volle prijs te betalen: niet zondigen, en: je leven ervoor geven. Van dat leven waar alles goed is geeft Johannes een schitterend beeld. Daar is geen smart meer. Dat zal zeker mede komen omdat daar geen leugenaars, ontrouwen en moordenaars meer zijn. Als zij daar nog zijn, is het omdat ze stevige spijt kregen. Pesten en onterecht beschuldigen zijn daar voorgoed voorbij. Daar wordt ook niet meer gehuild, en dat zal zeker mede komen omdat er niemand meer is die ons in de steek zal laten. Want daar zijn we bruid van het Lam, en daarmee zoon en dochter van God, zegt Johannes. God beschouwt aangetrouwde kinderen als eigen kinderen; ben je bruid van zijn zoon, dan ben je zijn zoon, zijn dochter. En daar is geen dood meer. Openbaring zegt het met een heel Hollands symbool: de zee zal er niet meer zijn. Niemand hoeft er meer te sterven. Niet iedereen zal even gemakkelijk in deze boodschap mee kunnen komen, maar de meesten van ons die hier zitten zullen toch niet denken, vermoed ik, dat die nieuwe aarde alleen maar een mooie droom is. Het is meer dan dat. Maar misschien denkt u wel, dat het toekomstmuziek is. Iets voor na het einde van ons leven als mens en wereld. Toch is dat niet waar. Jezus is er, hij is daar, dat is het wat wij vanochtend vieren: hij heeft een nieuw bestaan, zijn oude lichaam is vernieuwd, hij kent geen lijden, geen dood meer. God heeft de tranen van zijn ogen afgewist. Met zijn opgestane vlees en bloed is die nieuwe aarde daar, en daarom is die aarde ook al hier. Het is Pasen!

27 27 Wel, hoor ik u denken, dan is het toekomstmuziek voor alle andere mensen. Jezus is opgestaan, maar hij is ook de enige. Maar ook dat is niet waar, tenminste als we geloof hechten aan het visioen van het duizendjarige rijk uit Openbaring 20. Weet u nog, drie weken geleden hier in deze kerk, we spraken toen over die tekst die zegt, dat zij die net als Jezus hun leven voor Gods zaak gegeven hebben, net als Jezus vóor het einde van de wereld zullen opstaan om met hem te regeren. Ook zij krijgen een vernieuwd lichaam, ook zij krijgen dus eigenlijk al een stukje nieuwe aarde. Ze zullen dan over mensen regeren die zelf nog leven met spot en laster, met verlating en verraad, met doodsangst en dood. De condities in dat messiaanse rijk zijn die van onze oude aarde, maar het geestelijke klimaat is zeer veel beter. Zo helpen de heiligen de anderen in dit leven om op hun beurt te overwinnen. En na het einde krijgen ook zij die overwonnen hebben dat leven dat niet meer stuk kan. Misschien denkt u nog: dat mag dan waar zijn, maar alleen als je het gelooft, je kunt het niet weten. En we willen zo graag weten. We zouden inderdaad slechts kunnen geloven als het allemaal aan het eind van de tijden zou gebeuren. Want dan is het er nu niet. Zo geloven bijvoorbeeld orthodoxe joden, ook in Jezus tijd, zij geloven dat mensen dan zullen opstaan. Maar het unieke van het evangelie is, dat Jezus is opgestaan. Hij heeft het aan de vrouwen bij het graf laten zien; hij heeft het aan de discipelen in hun gesloten kamer laten zien; en aan vele, vele anderen. Op Paasmorgen is ons evidence gegeven voor het feit dat éen mens is opgestaan, midden in de geschiedenis. De Bijbeltekst van het Paasverhaal over de getuigen roept ons niet alleen op tot geloof, maar geeft ons ook bewijs. Eén mens met een lichaam en een ziel net als wij, éen van ons is helemaal over, is helemaal daar. Met zijn opstanding heeft zich de nieuwe aarde, de nieuwe mens onder oude mensen gemeld. En deze mens biedt zichzelf als waarborg aan, dat ook wij daar kunnen komen. Hij houdt van ons lichaam en onze ziel evenveel als van zijn eigen lichaam en ziel. Wat hij gekregen heeft, gunt hij ook ons. Tot en met het regeren. Hij is allerminst afgunstig. Sterker dan aan het eind van de brief aan Laodicea kan hij het niet zeggen: Wie overwint, zal ik naast mij plaatsen op mijn troon zoals ik zelf overwonnen heb en met mijn Vader zetel op zijn troon. Ik sta voor de deur en klop. Ik ben opgestaan en ik sta voor de stenen deur die u scheidt van uw voltooide leven. Een leven vrij van de halfheden waarmee u het nu leidt. Ik ben blij met u, maar ik heb ook zorgen over u. U laat u niet verleiden door schijn-rijkdom, maar u laat u wel verleiden door vergankelijke rijkdom. U valt niet voor namaak-goud, maar u neemt wel genoegen met vijf of tien karaats. Soms spreekt ook u kwaad. Soms laat ook u uw broeder of zuster in de steek. En soms deinst ook u terug als de prijs om verder te gaan op de goede weg hoger wordt. Leg uw lauwheid af, ga voor het echte, gave, blijvende leven. U hebt mijn woord: Wie overwint zal ik plaatsen op mijn troon.

28 28 Pasen 2017 Orgelspel Stilte Bemoediging allen gaan staan O: Onze hulp is in de Naam van de Heer A: die hemel en aarde gemaakt heeft O: die trouw houdt tot in eeuwigheid A: en niet loslaat wat zijn hand begon. V: Genade zij u en vrede van God onze vader en van onze Heer Jezus Christus, amen Drempelgebed (Cantorij): The Easter Song of Praise Openingslied 118: 5,6,9 met antifoon door Cantorij Groet: V: De Heer zij met u, G: Ook met u zij de Heer daarna gaan alle zitten Woord van welkom en Inleidend woord Gebed om de nood van de wereld Met responsie: Lied 301a Glorialied: 622: 1. Allen, 3. Cantorij, 5. Allen, 6. Allen Zondagsgebed Moment met de kinderen en kinderlied (beamer) Eerste Bijbellezing: Openbaring 3: 14 t/m 22 Lied 634 Tweede Bijbellezing: Openbaring 21: 1 t/m 8 Lied: 766: 1. Allen, 2. Cantorij, 3. Allen Uitleg en Verkondiging Lied: 637: 1. Allen, 2. Cantorij, 3. Allen, 4. Allen Gebeden: Dankgebed Voorbeden Stil gebed Onze Vader Met responsie: Lied 368f Mededelingen door de ouderling van dienst Inzameling van de gaven Slotlied 630 allen gaan staan Zegen en gezongen Amen Orgelspel Gebed om de nood van de wereld Lieve Heer, het is Pasen en het is lente, we danken U voor nieuw leven! Buiten bloesemen honderd bomen en staan duizend bloemen in het gras. We danken U bovenal voor nieuw menselijk leven. Elke geboorte is een kadootje van U, elk kind is een werkstukje van onze Schepper. Dank voor alle kinderen en kleinkinderen, binnen en buiten de kerk. Zo bidden wij U allen Heer, als we aan kinderen denken, kunnen we niet vergeten hoeveel kinderen het slachtoffer worden van wat volwassenen elkaar aandoen. Dit weekend nog, met die gruwelijke ontploffing van al die bussen in Aleppo, waarbij ook tientallen kinderen omkwamen. Goede Vrijdag en Pasen liggen dicht bij elkaar, soms te dicht. Heer, wees vooral met de moeders daar, zo bidden wij U En om deze slachtoffertjes heen zien we andere kinderen staan, er zijn er zoveel die lijden onder het oorlogsgeweld van volwassenen. We bidden U voor de 300 kinderen die ontvoerd zijn door Boko Haram en nu al 3 jaar in een soort gevangenschap opgroeien. We bidden U voor de 3000 kinderen of

29 29 meer die in het kalifaat van IS opgevoed worden. En voor de kinderen die al meer dan 30 jaar lang geronseld worden als kindsoldaten in Noord-Oeganda en Zuid-Soedan door het leger van Joseph Kony. We bidden U voor de kinderen die wereldwijd de dupe zijn van gewapende conflicten. Zo bidden wij U allen tezamen Kinderverhaal Laodicea, de laatste brief Dankgebed, voorbeden Heer, we willen blijven leven. We hoeven niet diep in ons hart te kijken om dat te weten. Wat doen wij mensen niet om niet te sterven. Om iets langer te leven. Er is nog iets waarvoor we niet diep in ons hart hoeven te kijken om het te weten: we willen gelukkig leven. Al ons streven naar welvaart, al ons zoeken naar de ware partner, of naar goede familieverhoudingen, we doen het allemaal om gelukkig te zijn. En eigenlijk weten we nog iets, Heer, al kost het ons wat meer moeite het toe te geven: we willen met een goed geweten leven. We willen rechtdoen, aan mensen, aan U. Heer Jezus, soms twijfelen we of deze menselijke verlangens er mogen zijn. Want we weten eigenlijk allemaal nog iets: dat zij in dit leven maar zeer ten dele vervuld kunnen worden. En dan voelen we een triestheid opkomen, die ook onze betere momenten kleurt. Of we worden gretig, om toch het maximale uit dit leven te halen. Of we blijven in het midden en komen tot dat verstandige afknabbelen en afbieden: Dit lukt niet, maar dat misschien nog wel, wees reëel, als je het zus of zo aanpakt.. Maar wat als algehele vervulling toch realiseerbaar is? Is dat niet de hoop die uw opstanding in ons wekt? Wat als datgene wat we verlangen niet gedroomd is, maar werkelijk bereikbaar, zelfs nog mooier dan we dachten? Wat als u in uw leven en sterven de weg daarheen getoond hebt? Heer, klop aan onze deur, maak deze hoop sterk in ons, spoor ons aan als we terugdeinzen of hou ons terug als we menen al verder te zijn dan we feitelijk zijn. Zo bidden wij U allen tezamen Stil gebed, Onze Vader