Nieuw!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nieuw! www.hanzemag.nl"

Transcriptie

1 4 14e jaargang 15 oktober 2008 redactioneel onafhankelijk magazine van de Hanzehogeschool Groningen foto: Pepijn van den Broeke Nieuw! Student of the Year Erika Eilander digitaleschoolbordendebat Lachen is gezond Doping Verkeerschaos op Zernike Israel over Spinoza

2 Bijzonder lector Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid Wilma Boevink Ik ben soms zo gek als een deur voelt om te worden opgenomen op de crisis of om te wachten voor de pillenkast. Daar zijn studenten, en gek genoeg ook hulpverleners, in eerste instantie vaak een beetje bang voor. Maar met een beetje humor breek je daar wel doorheen. Wij hebben psychisch lijden aan den lijve ondervonden en weten hoeveel moeite het kost om simpelweg je hoofd boven water te houden. Sinds 1 september is Trimbos-medewerkster Wilma Boevink bijzonder lector Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid. Ik ben zelf chronisch psychiatrisch patiënt. Wat is een bijzonder lector? Voor mij betekent het dat ik hier acht uur per week ga werken zonder last te hebben van bureaucratische rompslomp en dat ik geen onderwijsverplichtingen heb. Bijzonder betekent ook dat ik zelf chronisch psychiatrisch patiënt ben. Ik ben gevoelig voor psychosen. Met de juiste medicijnen en goede begeleiding heb ik aardig grip op m n lijf en leven. Han de Ruiter (dean Academie voor Sociale Studies, red.) heeft dus het lef om iemand die soms zo gek is als een deur binnen te halen als lector. Dat is uniek in Europa. Er is één hoogleraar in Engeland die ook psychiatrisch patiënt is. Voor de Hanzehogeschool betekent bijzonder dat het lectoraat grotendeels gefinancierd wordt door anderen, het Trimbos-instituut en de Stichting Beschermende Woonvormen Utrecht. De HG draagt bij door medewerkers en faciliteiten beschikbaar te stellen. Leg eens uit wat je onder Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid verstaat. Op het terrein van de psychiatrie en de geestelijke gezondheid groeit de aandacht voor chronisch zieken. Daar hoort bij dat je de psychiatrie niet langer lijdzaam ondergaat, maar m leert gebrui- 2 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4] ken om er beter van te worden. Onder herstel versta ik: leren wat je handicaps zijn, leren ermee om te gaan, aanpassingen zoeken en een leven opbouwen. Empowerment betekent je eigen kracht ontdekken, ontwikkelen en effectief inzetten. Ervaringsdeskundigheid is je eigen en andermans cliëntervaring inzetten. De begrippen zijn bewust aan elkaar gekoppeld omdat zo het belang en de actie bij de cliënten zelf wordt gelegd. Rehabilitatie is wat hulpverleners doen, herstellen is wat je zelf doet. Foto: Luuk Steemers Je hebt dus je persoonlijke ervaringen publiek gemaakt. Dat lijkt me niet makkelijk. Toen ik in 1992 bij het Trimbos-instituut solliciteerde, heb ik niet verteld dat ik psychiatrisch patiënt was. Erger, de keuringsarts vroeg mij of ik behandeld was in een zenuwinrichting. Ik heb dat ontkent omdat dat naar mijn weten een psychiatrisch ziekenhuis heet. Als ik dat niet had gedaan, was ik nooit aangenomen. Pas jaren later, toen ik werd gevraagd mee te werken aan een tv-programma, ben ik, zeg maar, uit de kast gekomen. Vanaf dat moment is mijn creativiteit pas echt tot bloei gekomen. Sinds vorig jaar ben ik projectleider van het HEE-team, een club van vijftig ervaringsdeskundigen die de zorg vernieuwt voor 35 instellingen. Zorg die niet gericht is op de stoornis, maar het helen van de lijdende mens. Wat is de meerwaarde van een ervaringsdeskundige? Je bent rolmodel. Ik zal je een bijna Amerikaans succesverhaal vertellen. Ik moest een tijdje terug mensen voor een onderzoek porren en daarover voorlichting geven in een beschermde woonvorm in Zuid-Limburg. Ik kwam binnen na de huiskamervergadering, de mensen hadden net gegeten en hun pillen gehad. Ze zaten met hun kin op de borst. De spanningsboog was heel beperkt. Ik moest m n verhaal dus heel kort houden. Ik begon te vertellen dat ik zelf al voor mijn twintigste mijn eerste psychose had gehad. Tijdens het vragenrondje vroeg een lang-verblijf-vrouw: Wat zei u helemaal aan het begin? Bent ú psychiatrisch patiënt? Die vrouw is nu uit de beschermde woongroep en getrouwd, met een vrouw. Ze is lesbisch en dat was twintig jaar geleden in Limburg al bijna reden om iemand op te sluiten. Als ervaringsdeskundige kun je studenten vertellen wat het is om psychotisch te zijn. Om stemmen te horen. Hoe het Dus volgend jaar biedt de Hanzehogeschool een HEE-opleiding aan? We beginnen met een module voor reguliere studenten door ervaringsdeskundigen. Menno van Veen heeft al mooie cursussen voor ervaringsdeskundigen opgezet, die gaan we uitbreiden. En het is inderdaad de bedoeling om zo spoedig mogelijk te starten met een opleiding voor ervaringsdeskundigen. Loes Vader Wilma Boevink (1963) Opleidingen Algemene Sociale Wetenschappen (afstudeerrichting Gezondheidsstudies), Universiteit van Utrecht, Master of Science in Health Services Research, Erasmus Universiteit Rotterdam, Loopbaan gastdocent aan de Twentse Academie voor Gezondheidszorg te Hengelo en het MDGO te Borne Sinds toegevoegd docent bij de vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Utrecht onderzoeker bij de RIAGG Westelijk Utrecht Sinds Gastdocent opleiding Werken met eigen ervaring van Basisberaad GGZ Rotterdam en Rehabilitatie 92, Rotterdam Sinds Gastdocent opleiding voor ervaringsdeskundigen van Fontys Hogeschool, GGZ-Eindhoven en het IGPB te Amsterdam en Eindhoven Sinds wetenschappelijk medewerker Trimbos- instituut te Utrecht Sinds docent HEE Sinds promovendus op HEE-studie, Universiteit Maastricht Sinds projectleider HEE Sinds bijzonder lector HEE bij het lectoraat Rehabilitatie van de Academie voor Sociale Studies van de HG Verder heeft Wilma Boevink tientallen boeken, artikelen en presentaties op haar naam staan.

3 INHOUD Pagina 4 Versus Gesteggel over digitale schoolborden Pagina 6 Lachen, gieren, brullen bij De Plint Pagina 7 Bij de Les over doping Pagina 9 Student of the year Erika Eilander roemt Finse aanpak Pagina 11 Lustrumwandeling trekt krap 100 deelnemers. Maar de sfeer was fantástisch Pagina 12 Leonie zoekt het ware geloof. Afl. 2: Taizé in de Haddingestraat 7 Pagina 13 Verkeerssituatie op Zernikelaan gevaarlijk? Pagina 15 Jonathan Israel: Spinoza is de vader van de democratie Pagina 22 Hobson vs. Reynolds - American election debate Pagina 23 Party incident in foreign student house storm in a teacup [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 3

4 VERSUS Digiboards geven het onderwijs een boost Starboard, activboard, in de Hanzehogeschool hangen zo n vijftig digitale schoolborden. Over vier jaar hangt in álle 160 theorielokalen van de HG een digiboard. Docent Financieel Economisch Management Richard Benes loopt ermee weg. Zijn collega bij Facility Management Jan Brilman heeft sowieso weinig op met digitale hulpmiddelen. JA! MWOAAH... Richard Benes (33) Jan Brilman (52) Het enige wat je nodig hebt is je vinger. Wat je niet allemaal kunt doen met zo n starboard. Wie er eenmaal mee werkt, beschouwt de overheadprojector als een relict uit het stenen tijdperk. En ik ben helemaal geen nerd of een computerfreak, hoor. Ik ben docent. Je hebt studenten in alle soorten en maten. En die diversiteit wordt de komende jaren alleen maar groter. Een docent moet net zo goed een jongen die net van de havo komt bedienen als een deeltijdstudent van in de dertig. Je moet dus variëren. Voor elk wat wils, iedere student leert anders. Dat betekent dat je ze de stof op verschillende manieren moet aanbieden. Auditief, visueel, in opdrachten, spelletjes, noem maar op. Informatie- en communicatietechnologie biedt die mogelijkheid om te varieren. Het starboard laat alles zien wat je op je computerscherm ziet. Je vinger op het board werkt als een muis. Wat zei de minister van Financiën twee weken geleden ook alweer over de kredietwaardigheid van Fortis? Klik, klik, youtube en de klas ziet het. Het rollenspel dat Jan en Piet vorige week speelden? Je tovert het zo op het scherm. Je zet het beeld stil: Wat had Jan hier beter kunnen doen? Ik wil altijd weten bij welke onderwerpen studenten de mist in gaan. Die in- formatie kan ik te pakken krijgen door ze proeftesten te laten maken. Ik kan dan zien bij welk onderwerp ze fouten maken. Ik kan zelfs achterhalen wat ze na de proeftest hebben gedaan met het materiaal dat ik ze daarover heb aangeboden. Zo weet ik dus waaraan ik extra aandacht moet besteden. Ik weet zelfs wíe ik extra aandacht moet geven. Dat is nog eens maatwerk. Ik vind wel dat docenten goed begeleid moeten worden bij het gebruik van het digiboard. Als je het leert hanteren, merk je dat het een prachtig medium is. Echt een meerwaarde voor het onderwijs. Soms stelt een student een geweldige vraag in de les. Zo n vraag zet ik dan ter plekke op het starboard, en dus op m n computer. Dat is dan lesmateriaal voor die klas en alle andere klassen die later met het onderwerp aan de slag gaan. Geweldig. Ik geef toe, ik ben niet echt een early adaptor. Op zich heb ik niks tegen het toelaten van digitale middelen in de klas, maar het gaat erom wat ermee wordt gedaan. Uiteindelijk is een computer een relatief dom apparaat: je stopt er wat in en er komt vervolgens iets uit. Je kunt er informatie mee opzoeken, maar leer je er ook echt vaardigheden mee? Leer je analyseren, redeneren, betekenis geven aan zaken? Ik heb het digiboard tot nu toe twee keer gebruikt. Dat ging met vallen en opstaan, geef ik eerlijk toe. Ik weet niet of het iets toevoegt. Ik schrijf net zo lief op een whiteboard. Het lijkt wel of men terug wil naar het frontaal lesgeven, terwijl ik dacht dat we daar allang van waren afgestapt. Er ligt een gevaar verscholen in het toelaten van digitale middelen. Wanneer je studenten een opdracht geeft, vliegen ze meteen het internet op. Daar haal je zo veertig pagina s informatie op, dat kan zelfs een kind. Maar wat doe je vervolgens met die informatie? Dáár gaat het uiteindelijk om. Het meest stoor ik me aan notebooks, wat mij betreft mogen die meteen de klas uit. Een tijdje terug hebben we huisregels opgesteld. Daar heb ik als suggestie ingebracht: laptops uit in de klas! Maar de meeste docenten waren het niet met me eens. Ik vind dat notebooks in de les geen enkele toegevoegde waarde hebben. Zodra ze aan gaan, zie je direct het schermpje van messenger verschijnen. Dat ding wordt gebruikt om te chatten, filmpjes te kijken, spelletjes te spelen. De tijd die je in de klas hebt is kostbaar. Buiten de klas maken studenten al genoeg gebruik van digitale middelen. In de klas wil ik hun volwaardige aandacht. Doe die klep dicht en luister, denk na, analyseer, overleg. Voor al die zaken heb je geen laptop nodig. Goed, je kunt er aantekeningen mee maken. Maar dat kan ook prima met pen en papier. Ander veel gehoord argument: je kunt er snel informatie mee opzoeken. Maar moet dat tijdens de les? Als ik als student de meeste tijd bezig zou zijn met het opzoeken van informatie, zou ik mijn cursusgeld terugvragen. Kwesties gezocht! Ook een heikele kwestie? Een vurig pleitbezorger van t een of ander? Treed in het strijdperk in de rubriek VERSUS. Mail: hanzemag@org.hanze.nl. 4 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

5 Creatieve wand in winkelstraat KORT NIEUWS Studenten kunnen al terecht in het nieuwe kantoor van HanzeSelect, het uitzendbureau van Randstad en de Hanzehogeschool, aan de kop van de winkelstraat bij het Atrium. Uiteindelijk komt er een glazen wand, zegt intercedente Mareen Medema. Maar dat duurt nog wel een week of zes. Daarom hebben we De Cast (Culturele Activiteiten voor Studenten, red.) gevraagd om iets creatiefs te doen met de tijdelijke kale houten wand. Cast-stagiaire Dagmar van der Haak had het idee om iets met het sjablonen van het logo van Randstad te doen. Met haar collega Ruth Mulders zorgde ze voor de uitvoering. We willen de houten wand later gebruiken voor allerlei events, zoals beurzen, vertelt intercedente Angelique van der Vaart. Foto: Luuk Steemers HG wil studenten huisvesten op Zernike Het College van Bestuur van de Hanzehogeschool roept de gemeente Groningen op om te denken over de huisvesting van studenten aan de zuidkant van het Zernikecomplex. Voorzitter Henk Pijlman: De binnenstad kan de studentengroei niet aan. Zernike is dan een optie, zeker voor internationale studenten, die nu al veelvuldig van weekendvoorzieningen als de mediatheek gebruik maken. Pijlman begrijpt de klachten van Groningers over de overvloed aan studenten in sommige wijken. Daar moet de gemeente iets mee. En van mij mag dat heel snel. HG groeit nog steeds als kool Naar verwachting studeren er dit jaar studenten aan de Hanzehogeschool. Het College van Bestuur baseert deze schatting op informatie van inschrijforganisatie Studielink waarmee HG-studenten zich dit jaar voor het eerst moeten inschrijven. De instellingen die met Studielink samenwerken hebben tot 1 november de tijd om hun gegevens te laten verwerken. De HG schat dat twintig duizend HG-studenten een dagopleiding zullen volgen. Bij de deeltijdopleidingen gaat de HG uit van een flinke groei, tot bijna 24-honderd. De aanwas van studenten zorgt voor een toename van het aantal HG-banen van 150. HG benoemt drie lectoren Gert Schout is per 1 september lector Openbare Geestelijke Gezondheidszorg aan de Academie voor Verpleegkunde en de Academie voor Sociale Studies. Zijn lectoraat wordt betaald door vierentwintig gemeentes, Lentis en Verslavingszorg Noord Nederland. Het Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie verwelkomt op 1 december Hugo Velthuijsen als lector New Business met ICT. Dit lectoraat wordt voor de helft gesponsord door KPN. Ben Emans gaat op 1 januari als lector Duurzaam MMRbeleid aan de slag bij het Kenniscentrum Arbeid (van Rechtenstudies, Bedrijfskunde en Sociale Studies). GSb begint huurteam De Groninger Studentenbond (GSb) heeft op 1 oktober een huurteam opgericht ( nl). Vrijwilligers en HG-studenten (Makelaardij en Rechten) bezoeken studentenhuizen, adviseren over de prijskwaliteitverhouding van kamers en helpen huurders met de procedures van de Huurcommissie. Veel studenten durven niet te procederen omdat ze bang zijn voor represailles van hun huisbaas, maar Groninger studenten betalen vaak meer huur dan wettelijk is toegestaan, verklaart GSb-voorzitter Bob de Greef. In Amsterdam, Den Haag en Rotterdam bestaan al huurteams die betaald worden uit de gemeentekas. Bij de gemeente Groningen ving de GSb bot met de aanvraag voor financiering. (GSb-steunpunt tel ). Drie Poppers in finale GP van Nederland Studenten van de Academie voor Popcultuur laten van zich horen in de race voor de Grote Prijs van Nederland. Singer-songwriters Florian Wolff en Miss. Ippie (Berber Visser en Laurens van der Meulen) en de pop/rockformatie Greyline hebben zich geplaatst voor de finale. In december doen ze in Paradiso en de Melkweg een gooi naar de titel. Bekende artiesten als Brainpower, Lucky Fonz 111, Opgezwolle, Ali B en Junkie XL gingen hen voor. Stemmen via www. groteprijsvannederland.nl. Thomas in halve finale Talent Pitch Oud-student Human Technology Thomas Brinkman, bedenker van nieuwe mobiele toepassingen, is doorgedrongen tot de halve finale van de Talent Pitch Noord van RTV Noord. In HanzeMag 3 staat dat mensen die via het programma MyOrder mobiel een bestelling in de horeca willen doen, een speciale bankrekening moeten openen. Dat is onjuist. Ze hoeven alleen een aan hun 06-nummer gekoppelde mobiele portemonnee te openen bij Rabo Mobiel. Het geld wordt dan automatisch van die portemonnee afgeschreven. RTV Noord zendt de halve finale uit op dinsdag 21 oktober. Saxion in problemen met masterdiploma s Hogeschool Saxion in Deventer heeft vanaf maart 2005 misschien ten onrechte 28 master of arts-titels uitgereikt aan afgestudeerden van de opleiding Health Care & Social Work. Deze zogeheten hbo-masteropleiding droeg het keurmerk van de Dutch Validation Council. Maar de belangrijkste onderwijskeurmerkinstantie, de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie, oordeelt dat de studenten die de opleiding volgden, niet de titel Master of Arts mogen gebruiken. Onderwijsminister Ronald Plasterk buigt zich over de kwestie op verzoek van de hogeschool, die een rechtszaak van een door het NVAO-besluit gedupeerde ex-studente aan de broek heeft gekregen. Eurlings trakteert ex-studenten Verkeersminister Camiel Eurlings heeft op 1 oktober het eerste voordeelpakket voor ex-studenten uitgereikt. Dit pakket bestaat uit een buiten de spitsuren geldige jaarkaart voor het Openbaar Vervoer (ook wel de Camielkaart genoemd), twee treinkaartjes, twee stationsparkeerkaarten en het recht om twee keer een OV-fiets te huren. De minister wil met zijn cadeautje voorkomen dat de studenten na hun afstuderen in de auto stappen. Voormalige studenten mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs krijgen de Camielkaart als ze na hun studie hun OV-studentenkaart inleveren. [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 5

6 Begin de dag met een lach MAVERICK Angst regeert Waarom staat mijn naam eigenlijk niet onder dit stukje? Niet dat ik het ooit zelf heb ondervonden, maar ik ken de sfeer op de Hanzehogeschool: veel docenten (en studenten) zijn ervan overtuigd dat mensen die zich kritisch uiten, dat vroeg of laat op hun brood krijgen. Zo n angstcultuur is moeilijk te doorbreken: zelfs als de leeuw kopjes geeft, vergt het moed om het deurtje te openen en de kooi binnen te stappen. Iedere organisatie, of het nou Fortis is of de Hanzehogeschool, is gebaat bij een open en kritische cultuur. Een slimme koning omringt Foto: Pepijn van den Broeke zich met voldoende critici en hofnarren die hem ongezouten de waarheid, hun waarheid, vertellen. Jaknikkers maken geen enkele organisatie beter. Managers hebben vaak moeite om in te zien dat ze er beter van worden als ze zich af en toe voor rotte vis laten uitmaken. Dat een Teye Benedictus (midden): Zoek oogcontact. Zien lachen, doet lachen. onafhankelijk blad als de HanzeMag veel meer waard is dan een reclamefolder, juist omdát ze Ho, ho, ha-ha-ha regelmatig kritische artikelen plaatsen. Dat je dan als leeuw je klauwen thuis moet houden. Wie kritiek toelaat heeft weinig te verbergen Drie woensdagochtenden in oktober organiseert De Plint tussen half negen en negen in de danszaal van het Instituut voor Sportstudies een cursus lachfitness. Een groepje van acht Hanzehogeschoolmedewerkers lachen, gieren, brullen onder leiding van schatergoeroe Teije Benedictus. Als je lacht, maken je hersens stofjes aan waar je gelukkig van wordt: endorfine, serotonine en dopamine. Door deze stofjes ontspant je lichaam en krijg je een lekker gevoel, begint Teije Benedictus zijn eerste sessie lachfitness. De sfeer is op de regenachtige woensdagmorgen nog wat giechelig, maar weldra brult iedereen uit volle borst tijdens de warming-up. Ho, ho, ha-ha-ha schatert Teije voor en klapt daarbij in z n handen. Ho, ho, ha-ha-ha doet de groep hem na. Teije warmt de cursisten verder op. Schudden met de handen en de benen, zwaaien uit de heupen, handen op de schouders, draaien naar achteren en naar voren. Zoek oogcontact. Zien lachen, doet lachen. De cursisten huppelen proestend kriskras door de zaal. Ho, ho, ha-ha-ha. Bewaak je grenzen, waarschuwt Teije. Niets forceren. Lach je eigen lach. Dan laat Teije de cursisten in een kring staan en legt uit: De aaa komt ergens anders vandaag dan de uuu. Die komt dieper weg. De iii zit hoger. Hi, hi, hu, hu, ha, ha, oefent de zaal er lustig op los. Hi, hi, hu, hu, ha, ha. Bij de volgende feel good-oefening complimenteren de cursisten elkaar. Heel goed, heel goed! YEAH! Iedereen ligt dubbel als Teije de grasmaaier voordoet. Oefeningen met namen als: cocktail, mobiele telefoon, schrikdraad, het vliegtuig halen met een rolkoffertje, priemend vingertje en heet zand volgen elkaar in rap tempo op. Afgewisseld door ademhalingsoefeningen die het hart openen. Adem uit uithangen, adem in armen omhoog. Ho ho ha ha ha. De les eindigt met een lachmeditatie. De cursisten zitten in een kring in kleermakerszit op een blauwe rubberen mat. De ogen gesloten. Teije vraagt iedereen nog eenmaal te lachen. Onder uit de buik. De één houdt het bij een serene glimlach, de ander giechelt, gniffelt, grijnst, giebelt of proest het uit. Dan wordt het stil en ontspant de groep zich een paar minuten. De stilte wordt alleen verstoord door het klaterende gelach van studenten die een balspel spelen in de gymzaal ernaast. Meer info over lachfitness en De Plint: hanze.nl/deplint Loes Vader Lachweetjes * Lachfitness combineert eenvoudige ademhalings- en strekoefeningen (uit de yogaleer) met lachoefeningen. Lachfitness is een groepsactiviteit met veel interactie. Lachen stimuleert de fysieke en mentale ontspanning, een speelse houding en het vermogen te kunnen relativeren. * Gelotologie is de wetenschap over lachen. * Volgens een onderzoek van de Duitse psycholoog Michael Titze lachten de mensen in de jaren vijftig zo n achttien minuten per dag, nu is dat nog maar zes minuten per dag. Kinderen lachen 300 tot 400 keer per dag, volwassenen zo n vijftien keer per dag. Vrouwen lachen gemiddeld 62 keer per dag, mannen slechts acht. * Lachen maakt aantrekkelijk en is daardoor goed voor je zelfvertrouwen. Lachen stimuleert de doorbloeding in je gezicht. Je krijgt een blos en straalt. * Bij de slappe lach train je automatisch je buikspieren. * Lachen werkt bloeddrukverlagend. * Cardioloog Michael Miller (Universiteit van Maryland, VS) gaat nog verder. Hij zegt dat als je veel lacht de werking van je bloedvaten verbetert en de kans op hart- en vaatziektes verkleint. * Bijna alle dienstverlenende bedrijven in Japan verplichten vrouwen te lachen. Soms lukt het vrouwen niet meer om die perma-lach van hun gezicht te halen. Makoto Natsume, psychiater aan de universiteit in Osaka (Japan) concludeerde dat verplicht lachen kan leiden tot depressies en tot RSI-klachten. en dat vertrouwen is goud waard. Daar moet je zuinig op zijn: vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard. Wat moet de HG doen om een debatcultuur te krijgen? En wat moet de HG vooral niet doen? Tip 1: Als je een kritische en horizontale organisatie wilt zijn, kun je beter geen toren laten bouwen en op de bovenste verdieping gaan zitten. Tip 2: Verbied het spreekverbod. Al te vaak verbiedt de HG bij een confl ict medewerkers intern of extern over de zaak te praten. Tip 3: Voorkom disciplinaire maatregelen tegen critici. Je zadelt jezelf namelijk altijd op met de verdenking van repressie. (Er staat mij nog een gebouwenverbod voor een lid van de HMR voor de geest.) Tip 4: Prijs je critici de hemel in. Moet je opletten hoe snel dan mijn naam onder dit stukje staat. Maverick PS: Henk Pijlman beklaagde zich in het vorige nummer over de (in zijn ogen foutieve) vermelding van zijn salaris. Ik wil geen polemiek starten over salarisberekeningen, mijn geciteerde salaris kwam uit het Onderwijsblad dat er vrij uitgebreid en gedegen onderzoek naar had gedaan. Blijft staan dat ik het een hoop geld vind en Henk Pijlman s transparantie laat duidelijk zien dat hij meer verdient dan minister Plasterk. 6 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

7 Instituut voor Life Science & Technology BIJ DE LES Sport is veel te mooi voor doping Olivier de Hon van de Nederlandse antidopingautoriteit opent het derde seizoen van de Alife-seminars van het Instituut voor Life Science & Technology. Redacteur Luuk Steemers heeft geen amfetaminen nodig om bij de les te blijven. Foto: Pepijn van den Broeke In een atletiekstadion zie je een aantal Ben Johnson lookalikes uithijgen na de finale op de 100 meter. De cartoon is uit 1988, het jaar waarin Johnson bij de Olympische Spelen op dopinggebruik werd betrapt. Op een scorebord prijkt de uitslag: 1 Stanozolol. 2 Glenbuterol. 3 Nandrolon. Olivier de Hon, wetenschappelijk beleidsmedewerker van de Nederlandse anti-dopingautoriteit, kijkt betekenisvol naar zijn toehoorders. Daarom ben ik tegen dopinggebruik. Als je doping vrijgeeft bepalen de dopingmiddelen wie er wint, niet de atleten. Sport is te mooi voor doping. Hoe meer je gebruikt, hoe beter je presteert en hoe gevaarlijker het is. Sport moet geen circusact zijn waarbij het gaat om wat iemand durft in plaats van wat hij kan. Het auditorium van het techniekgebouw zit vol met studenten van het Instituut voor Life Science & Technology. De Hon heeft kritiek op het besluit van de internationale dopingautoriteit om cannabis op de lijst te zetten. Ik zou het mijn tegenstanders ten zeerste aanraden, lacht hij. Cannabis verslechtert het reactievermogen enorm. Bovendien blijft cannabis lang in de vetcellen. Die spreek je aan bij zware krachtsinspanningen en dan test je positief. De meeste dopingzaken in Nederland hebben met cannabis te maken. Jammer van de tijd. De Hon laat foto s van Mister Olympia zien, de wereldkampioen bodybuilden, tweehonderd kilo spieren, één groot wasbord. Het is maar wat je mooi vindt, zegt hij. Maar bij het bodybuilden zijn er geen dopingcontroles en we weten dat in fitnesscentra heel veel doping wordt gebruikt. Eigenlijk is dat een veel groter probleem dan dat handjevol topsportende dopingzondaars. Cannabis, ik zou het mijn tegenstanders ten zeerste aanraden! Hij laat een foto zien waarop een urinemonster is getest op het hormoon epo met elektroforese, een methode om moleculen van elkaar te onderscheiden. Hij wijst op een patroon van zwarte bandjes. Dit is kenmerkend voor toegediende epo. Bij sprintster Marion Jones ging het lang goed. Bij haar waren die exogene epo-bandjes niet duidelijk zichtbaar. Ze konden niets bewijzen totdat Jones het epo-gebruik ineens zelf toegaf. Floyd Landis die de Tour de France van 2006 won en later werd gediskwalificeerd, heeft altijd volgehouden dat de te hoge hoeveelheid testosteron in zijn urine door alcohol is veroorzaakt. Op zich zou dat kunnen. De hoeveelheid kan door externe factoren behoorlijk variëren. Dus moet je op een andere manier kunnen vaststellen of die testosteron is toegediend of door het lichaam zelf is aangemaakt. Daarom wordt de verhouding tussen testosteron en epitestosteron bepaald, de TE-ratio. Als die hoger is dan normaal, volgt een aanvullend en kostbaar onderzoek naar koolstofatomen. Het bijzondere van toegediend testosteron is namelijk dat het een verhoogde waarde heeft aan zware koolstofatomen. Aanvankelijk was er bij Landis geen aanvullend onderzoek toegepast omdat de TE ratio vrij normaal was. Toen ze dat later wel deden bij die eerdere monsters, bleek dat die ook positief waren. Toch blijft hij ontkennen. De Hon vindt dat de strijd tegen doping vrucht begint af te werpen. Bij epo testten in 2001 nog 3,4 procent van de deelnemers aan de Ronde van Frankrijk positief. Nu nog maar 0,4 procent. Bij de vrouwelijke krachtsporters nemen de prestaties sinds 1980 af. Dat kan alleen maar komen doordat er minder doping wordt gebruikt. Iemand vraagt of de internationale dopinglijst ook geldt voor denksporten. Zeker, zegt De Hon. En dat is niet voor niets. Amfetamines, bijvoorbeeld, houden je wakker en zijn erg verslavend. Voor mij mag de lijst voor denksporten wel iets korter zijn. Om schakers en bridgers op spierversterkers te testen, gaat wel erg ver. Wat vindt u van maatschappelijke doping?, vraagt een student. De Hon kijkt wazig. Bij sollicitaties of examens, verduidelijkt de vragensteller. Als middelen geaccepteerd raken in de maatschappij, is het niet meer houdbaar om ze op de dopinglijst te houden. Tegelijkertijd besef ik dat gangbare ideeën veranderen. Zoals wij nu praten over doping werd er veertig jaar geleden over topsport gepraat. Over veertig jaar denken we misschien ook weer heel anders over doping. Maar nu zeg ik: nééééé! Luuk Steemers [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 7

8 Jubileumcongres Kenniswerkers in Beweging De Olympische Spelen 2028 gaan naar Zernike We zeggen nee tegen de muggenzifters die op voorhand al nee zeggen Jacques d Ancona is voor, Henk Pijlman zeker niet tegen, Bert van der Tuuk is al met de eerste voorbereidingen bezig en Doekle Terpstra voert de bonte stoet hemelbestormers aan. De Spelen van 2028 gaan naar Nederland, en Groningen doet gewoon mee. Yes, we can. In oktober 2028 zullen we blij zijn dat er twintig jaar eerder mensen waren die de moed hebben gehad zichzelf een welhaast onmogelijke uitdaging te stellen: de Olympische Spelen naar Nederland halen. In oktober 2028 zullen we blij zijn en nog nahijgen van de inspanningen die de Hanzehogeschool (HG) heeft geleverd om de Spelen tot een succes te maken. HG-baas Henk Pijlman besluit zijn toespraak op het jubileumcongres Kenniswerkers in Beweging van het Instituut voor Sportstudies met een visioen dat op 3 oktober twijfel zaait onder de bezoekers van de topsporthal. t Zou toch wat wezen Meent ie dat nou? Het is natuurlijk nog wel even kijken hoe het balletje rolt, maar als Amsterdam zich kandidaat stelt, moet Groningen de kans grijpen om een bijdrage te leveren. En het Instituut voor Sportstudies zal dan een prominente rol moeten spelen. Waarom niet? Het instituut is het gewend om voorop te lopen. Niet voor niets is innovatie één van de vier kernwaarden (de andere zijn passie, betrokkenheid en kwaliteit) van het instituut waarvan de voorloper het Groningse Instituut voor Lichamelijke Opvoeding in 1918 werd opgericht. De eerste opleiding voor lichamelijke opvoeding in Nederland, memoreert Pijlman. De pioniers van net na de Eerste Wereldoorlog zouden hun ogen uitkijken in het met hypermoderne snufjes toegeruste pand op het Zernikecomplex waarin Sportstudies sinds het voorjaar van 2008 huist. De man achter het pand, directeur Bert Foto: Hindrik Heerema van der Tuuk, gaat de uitdaging van Pijlman aan. Binnenkort komt de organisator van de Olympische Spelen van Londen langs voor een lezing. Dan kunnen we de kunst alvast afkijken. Hij zegt het met een knipoog. De overvolle zaal twijfelt weer. Meent ie dat nou t Zou toch wat wezen. Doekle Terpstra laat geen enkele twijfel toe. De voorzitter van de HBO-Raad (de vereniging van hogescholen) is het menens. Natuurlijk moeten we de Olympische Spelen naar Nederland halen. Natuurlijk moeten de hogescholen een flinke steen bijdragen aan de organisatie. Terpstra, die in zijn enthousiasme zijn achternaamgenoot Erica (voorzitter van het Nederlands Olympisch Comité) naar de kroon steekt, ziet een groot maatschappelijk belang. Sport brengt binding tot stand. In wijken, dorpen, steden, gemeenten en de hele samenleving. Nederland heeft iets groots nodig, iets wat saamhorigheid brengt in deze maatschappij waarin grote tegenstellingen dreigen te exploderen. Sport verbroedert. Tijdens de Olympische Spelen van Beijing zaten we toch allemaal aan de buis gekluisterd? Nooit is het huppelen van paarden interessant. Alleen tij- dens de Olympische Spelen. Dan zitten we met het zweet in onze handen. Dan is iedereen Oranje, dan is iedereen één. We moeten een Obama-achtige sfeer scheppen. De Spelen naar Nederland? Yes, we can! En we zeggen nee tegen de criticasters die op voorhand al nee zeggen. Een muggenzifter kun je José van Schie niet noemen, maar zij zegt wel nee als Jacques d Ancona, die de ochtend aan elkaar praat, haar voorlegt of er een nieuwe Euroborg moet komen. Die Euroborg (d Ancona: Voor de mensen die niet uit Groningen komen: dat is het stadion van de FC die momenteel zeventien andere eredivisieclubs onder zich duldt. ) is al bijna te klein voor de ambities van FC Groningen, laat staan voor de eisen die de organisatoren van de Olympische Spelen aan een stadion stellen. Nee, zegt Van Schie, Gronings wethouder van Sport, een nieuwe Euroborg is financieel te riskant. Groningen onderkent dat sport bijdraagt aan sociale cohesie, daarom zetten we ons geld ook in voor buurtsport, sport op school, naschoolse sport, de verenigingen, noem maar op. Voor al deze zaken kan Van Schie rustig aankloppen bij de negentigjarige jubilaris. De 320 deelnemers buigen zich in de middag over workshops als De Wijk als Speelplaats. Boudewijn Otten Jubileumcongres Kenniswerkers in Beweging Op het jubileumcongres van het Instituut voor Sportstudies spraken: Henk Pijlman (voorzitter HG), José van Schie (sportwethouder Groningen), Lynn Kidman (coach educator Worcester University), Frans de Vijlder (lector Governance hogeschool Arnhem Nijmegen), Doekle Terpstra (voorzitter HBO-Raad) en Bert van der Tuuk (directeur Sportstudies). De tien workshops in het middagprogramma werden verzorgd door medewerkers van Sportstudies. 8 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

9 Student van het Jaar Erika roemt Finse praktische aanpak Op Minerva blijft het fictie met de opdrachten Erika Eilander, derdejaars Interieurvormgeving op Academie Minerva, is student of the year 2007/2008 geworden in het Finse Joensuu. Foto: Pepijn van den Broeke De verkiezing van de student of the year in Nederland gaat om beauty and brains. In Finland niet, denk ik. Het gaat om het werk. Ik heb een half jaar gestudeerd aan de North Karelia University in Joensuu. Dat is een politechnik vlakbij de Russische grens, met ongeveer vijfhonderd business- en driehonderd kunststudenten. Martha Ballerina, mijn Griekse docente Grafisch Ontwerpen daar, vroeg me vlak voordat ik terugging naar Nederland of ik een essay over mijn werk en mijn visie wilde opsturen. Dat heb ik gedaan. Toen ik terug was in Nederland kreeg ik tot mijn grote verassing een mail dat ik student of the year was geworden. Ik weet eigenlijk niet eens precies hoeveel kandidaten er waren en waarom ze mij gekozen hebben Mijn cijfers waren wel goed. Ik had allemaal vieren en vijven. Het Finse systeem becijfert van nul tot vijf. En wat heb je gewonnen? Geen prijs of zo. Alleen een publicatie in het International Design Magazine, dat wordt verspreid over een heleboel universiteiten in Europa. Waarom koos je voor Finland? Om de simpelheid en de soberheid van de Finse vormgeving. En om het goede onderwijssysteem. Ik denk vaak gecompliceerd en ingewikkeld als ik aan het werk ben. Ik was benieuwd welke invloed de Finse aanpak op mij zou hebben. In januari vertrok ik als exchange student naar Joensuu om een semester International Design te volgen. Ik mocht zelf mijn lessenpakket samenstellen en kon vakken kiezen uit alle leerjaren. Ik koos vakken die we in Groningen juist niet kunnen volgen. Zo heb ik in de steenwerkplaats kunnen werken en een cursus Textielontwerp gevolgd. Ik heb een lamp gemaakt van marmer, kunststof en glas en een spekstenen dubbele eierenkoker ontworpen voor in de oven. Verder bedacht ik een dekbedovertrek in Marimekko-stijl. Kwamen je verwachtingen uit? Finse docenten luisteren heel goed naar de studenten. En, belangrijker, ze geven realistische opdrachten die echt uitgevoerd worden. Aan de universiteit zijn bedrijven verbonden die de studenten opdrachten bezorgen. We moesten bijvoorbeeld een kop en schotel herontwerpen omdat het bedrijf het bestaande model verouderd vond. De opdrachtgever was er steeds bij als wij onze ontwerpen lieten zien. Dat geeft extra motivatie om je werk goed te presenteren. Op Minerva blijft het fictie met de opdrachten, daar was het echt. Wat voor opdrachten heb je nog meer gedaan? Met zes andere studenten deed ik een interieuropdracht voor het Oasisproject. We moesten proberen om een grote conferentieruimte met ronde glazen ramen minder gehorig te maken. We hebben een wandbekleding gemaakt en ik heb schermen ontworpen die je in de ruimte kon plaatsen. Helaas was het budget niet groot genoeg om die schermen te maken. Het is bij de wandbekleding gebleven. Wat ga je nu doen? Het laatste half jaar overdoen. Ondanks mijn hoge Finse cijfers, ja. Omdat het semestersysteem in Finland anders loopt, ben ik al in januari vertrokken. Daardoor heb ik hier op Minerva dingen gemist. Ik heb geprobeerd alles in juni in te halen, maar ik kreeg een onvoldoende op mijn model voor een interieuropdracht. Nee, een aantal competenties die ik in Finland behaald heb, kan ik niet laten doorvoeren in het systeem. Ze zijn niet te vergelijken met die van hier. Wel jammer. Ze propageren op Minerva dat je naar het buitenland moet gaan om je te ontwikkelen en te internationaliseren, maar in de praktijk zijn ze niet zo flexibel. Ze vonden zelfs dat ik eigenlijk moest terugkomen voor een werkbespreking in februari. Dat kon ik niet betalen. Ik had mijn ticket naar Finland al geboekt en ben dus toch gewoon gegaan. Maar niet getreurd. Als ik dit half jaar niet over zou doen, had ik bij het projectbureau van Minerva nooit het project in het Universiteitsmuseum in de wacht gesleept: de komende drie maanden richt ik met twee illustratoren een tentoonstelling in over Charles Darwin wordt het Darwin-jaar. We gaan van de week naar het depot om te kijken wat ze willen tentoonstellen. Rina Tienstra [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 9

10 CULTUUR BestLife FHM Men s Health Comeback van jandoedel Een stief kwartiertje 10 jaar Seks & Spieren BLVD MAN In het jongste nummer van de BestLife ( voor mannen in de kracht van hun leven ) staat een verhaal over mannen die zomaar, opeens, plotsklaps en als een donderslag bij heldere hemel van hun vrouw te horen krijgen dat ze wil scheiden. Sneu! Binnen de kortste keren zijn ze alles kwijt, vrouw, kind, geld, mooie auto en het prachtige huis waarvoor ze zo hebben gesappeld. Jandoedels en janjurken kunnen prima terecht in de BestLife. De nieuwste mode: de voorzichtige comeback van de bandplooibroek. Lekkere hapjes: eet een bolletje, maar word het niet. Leuke dingetjes: welk héél duur apparaat maakt de lekkerste cappuccino? De beste adviezen: drink geen groene thee want daar krijg je maagkanker van (p. 25), als je de kans op kanker wilt verminderen moet je groene thee drinken (p. 48). Beauty is ook belangrijk: fijne fitnessoefeningen, handige haartips en lichttherapie tegen verrimpeling. Toch meer een blad voor mannen waar de kracht een beetje uit is. (Wat treffend wordt geillustreerd door het artikel Moet jij aan het testosteron?) Even wat ontspanning na al die financiële slechtnieuwsberichten. De mooiste vrouwen staan in FHM, zei een vriend, omdat ze daar niet helemaal naakt in hoeven. Inderdaad zijn de interviews met soapster Fayah Lourens, musicaldanseres Frances de Jong en DJ Kristel van Eijk errug mooi. Er staan nog plaatjes bij ook. Het testosteron druipt bijna van het blad af. Snelle auto s, kekke motoren, avontuurlijke games en hightech gadgets. Wist je dat vrouwen dol zijn op het robothuisdiertje Pleo? Ze willen het allemaal aaien. Het is dé versiergadget van Zeg, meisje, wil je mijn Pleo zien? In de rubriek Sofameisjes bespreken Celeste, Nicole en Marianne de mannen. Ik ken mannen die gewoon voetbal aanzetten tijdens de seks. Gelukkig wordt het ego van veel FHM-lezers uiteindelijk toch gestreeld. Ze zeggen altijd dat groter beter is, maar dat vind ik helemaal niet, zegt Nicole. Marianne vindt dat ook: Hoe kleiner hoe dapperder. Na een stief kwartiertje leg ik de FHM maar weer weg. Hoe zou het met de AEX zijn? Vanaf de cover van het jubilerende blad kijkt über-metroman David Beckham ( Ik ben een slechte verliezer ) je woest sexy aan. Nonchalant getrimd baartje, tattoos van pols tot schouder en de vage contouren van een wasbord onder een zwart strak hemd. Kreten als: Slank en sterk (dump je vet in vier weken), Blijf eeuwig jong (8 slimme tips), Sexdrugs die je vandaag moet proberen omringen s werelds populairste voetballer. Hilarisch is de rubriek Vrouwenfluisteraar. In deze aflevering wordt het baren van een kind vergeleken met het uitpissen van een tennisbal. Euhhh! Onder de kop Gezondheid een artikel over man boobs. Ik was soms zo wanhopig dat ik fantaseerde dat ik die tieten er met een slagersmes afsneed. Jakkie! Psycholoog Henk Noort beschrijft de ontwikkeling van de man de afgelopen tien jaar. Vanaf de rokende puinhopen van de tweede feministische golf via de metroman naar de Man 3.0. Interessant! Kortom: smullen voor de liefhebber (m/v). BLVD (afkorting voor Boulevard) ging begin 2007 ter ziele maar vecht zich terug met BLVD MAN. Niet de wereld wordt besproken maar de wereld van de lezer. De goedgeklede gentleman tussen de twintig en 45 zonder kredietcrisis-sores komt in BLVD MAN aan zijn trekken. Veel advertenties, gadgets, auto s, mode, sport, het goede leven, vrije tijd en reizen. Op de cover kijkt de bijna onherkenbaar gephotoshopte D66-politicus Alexander Pechtold als een man van de wereld in de lens. Hij nam zijn eigen kledingadviseuse mee voor de shoot en de fotograaf legde hem met Amerikaanse jaren 60 swung vast. Het hele blad ademt trouwens een sixtiesgeur. De alcoholische Hollywood-ster Dean Martin als superwomanizer. De platenspeler in de vorm van een terreinwagen is grappig macho over de top, maar het item over gangsta-acteurs Robert de Niro en Al Pacino is oudbakken. Weinig nieuws onder de zon, maar wel leuke, oppervlakkige, afwisselende stukkies en lekker veel plaatjes van mooie mannen. Tweemaandelijks 4,95 Maandblad 5,10 Maandblad 5,25 Vier keer per jaar 4,95 Platformtheater.nl ga eens uit ons dak the art of having fun STEENTILSTRAAT GM GRONINGEN TEL HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

11 Honderd wandelaars en een buhond struinen op zaterdagmiddag langs diverse HG-locaties. De lustrumwandeling. Het hadden er wel vijf keer zoveel mogen zijn, maar de sfeer was fantastisch. Lustrumwandeling trekt krap honderd deelnemers Wandelaars bieden helpende handjes Een combo speelt laidback jazz in het atrium. Een kleine honderd bezoekers tellen vijf euro neer voor het goede doel, een bakkersschool in Oeganda van de Stichting Bake for Life. Marian van Os, vicevoorzitter van het College van Bestuur van de Hanzehogeschool, reikt rugzakjes uit met proviand en een lustrumkrant. De lustrumwandeling op zaterdag 5 oktober is één van de durfmomenten waarmee 210 jaar HG wordt gevierd. De Dansacademie in de voormalige drukkerij van Wolters Noordhoff is de eerste stop. Directeur Ruud van der Kooi jaagt de wandelaars in ganzenpas door de catacomben en twee studio s waar Dansstudenten oefenen. Tussen de overwegend middelbare medewerkers lopen twee Communicatiestudenten mee met een videocamera. We doen het voor onze minor journalistiek, zegt Femke van der Meulen. Het verslag komt op vertelt Marjolein Schirring. Behalve menselijke deelnemers loopt er ook een viervoeter mee, de Noorse buhond Ole. Het is per slot van rekening dierendag, zegt Oles baasje, medewerker Onderwijszaken Margreet Riemersma. Bakkersvrouw Marleen Pater, medeoprichter van Bake for Life, loopt met haar gezin mee. Over twee weken ga ik weer naar Oeganda. De missiezusters waarmee we samenwerken hebben al tweehonderd weeskinderen uit vluchtelingenkampen aangenomen voor de nieuwe bakkersschool, terwijl er eigenlijk maar plaats is voor tachtig. In de Gezondheidswerkplaats van het Wiebengacomplex laten de deelnemers hun bloeddruk of vetpercentage meten door Verpleegkundestudenten. Pensionada Betta Schoorveld die meeloopt met een HG-vriendin is blij dat haar bloeddruk goed is. Al had ik eigenlijk niet anders verwacht. Na stops in het Hanzehuis en studentensociëteit Mesacosa komt de groep tegen vieren aan bij Academie Minerva. Binnen is een tentoonstelling van werk van tweedejaars en laten wandelaars zich voor tien euro of meer door Bake for Life fotograferen achter een handvormig sjabloon. Het is de bedoeling dat met de opbrengst van de actie vrachtwagens voor de bakkerijen in Afrika worden gekocht. De foto s met helpende handjes zullen de vrachtwagens opsieren. De wandeling eindigt rond vijf uur in de kantine van het Prins Claus Conservatorium. Er hadden best vijf keer zoveel mensen mee mogen doen, maar de sfeer is geweldig, vindt Marleen Pater. Collegelid Cor de Ruiter had meer deelnemers verwacht. Het weer van afgelopen week heeft kennelijk veel mensen weerhouden. Maar voor het sponsordoel gaat het helemaal goed komen. We hebben 75 bedrijven aangeschreven voor sponsoring. Van de opbrengst kunnen ze heel wat bakken. Op de HG gaan we trouwens ook nog het een en ander organiseren. Misschien dat we de wandeling in het voorjaar opnieuw doen. Het draaiboek ligt er. Dan moeten we het misschien meer vanuit de schools organiseren. Info: Luuk Steemers Foto s: Luuk Steemers [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 11

12 Leonie zoekt het ware geloof Heel het duister is vol van luister Overal in de stad staan kerken. Op haar fiets scheurt Leonie erlangs. Statige gebouwen zijn het, ze stralen iets geheimzinnigs uit. Als de deur openstaat, gluurt ze naar binnen. Wat gebeurt daar toch? Zouden al die geloven zo van elkaar verschillen? Of zijn het alleen nog de rudimenten van achterhaalde tradities? Het is woensdagavond acht uur. Op de Vismarkt voor de Korenbeurs is het druk. Het zijn vooral studenten die nog snel wat kratten bier inslaan voor de naderende nacht. Om de hoek in de Haddingestraat staat een bord: STILTE. Als ik Taizé zie liggen, krijg ik een warm gevoel van binnen, een gevoel van thuiskomen Stilte? Hier? Voorzichtig doe ik de deur open. Ze kraakt hard. Ik voel me opgelaten wanneer ik alle blikken mijn kant op zie gaan. Ongeveer twintig jonge mensen zitten op de houten vloer. Sommigen op kleine houten bankjes, anderen op hun knieën op de grond. Mijn hakken klakken op de vloer. Ik herinner me weer het bordje. Stilte, o, ja. Het laatste stukje loop ik op mijn tenen. Als ik zit, lijken de jongeren weer in zichzelf gekeerd te zijn, alle ogen zijn op de vloer gericht. Foto: Pepijn van den Broeke In de Lutherse kerk is een gebedsdienst van Taizé bezig. Taizé is een Frans dorpje in de Bourgogne. Het hele jaar door komen er jongeren van over de hele wereld naartoe. Ze zingen en bidden in een ongecompliceerde omgeving. Het is een plek waar verschillende geloven en culturen elkaar kunnen ontmoeten. Al zitten we in het centrum van Groningen, de gebedsdienst probeert in alles de sfeer en inhoud van een dienst in Taizé na te bootsen. Een slap aftreksel wil Susanne Buwalda het nog net niet noemen, maar volgens haar gaat er niks boven het echte Taizé: Hier is iedereen bezig met zijn eigen leven terwijl jongeren daar echt open staan voor de ontmoeting met elkaar en met God. Susanne grijpt iedere kans aan om naar Taizé te gaan, ze is er tientallen keren geweest. Wanneer ik die bocht omrijd en de heuvel van Taizé zie liggen, krijg ik een warm gevoel van binnen. Het is een gevoel van thuiskomen. Oranje is de kleur van Taizé en dat zie je in de Haddingestraat terug. De traditionele preekstoel van de Lutherse kerk is bedolven onder een oranje kleed. Het hangt op de grond over een soort platform. Op het kleed staan kaarsen en een boek waarvan ik vermoed dat het de Bijbel is. Ook staan er schilderijen met Bijbelse figuren die ik niet kan thuisbrengen. Het lijkt wel een altaar. Die indruk wordt nog versterkt doordat alle gezichten zich ernaar richten. Heel het duister is vol van luister. De nacht is als de dag, net zo helder. Die regels zingen we wel twintig keer achter elkaar. Herhalingen, herhalingen, herhalingen, het is net een mantra. Ik zoek de teksten eerst nog op in het liedboek, maar al snel kom ik erachter dat de titel van het lied al bijna de gehele tekst is. Na tien keer dezelfde regel gezongen te hebben betrap ik mezelf erop dat ik denk: ja, ja, nu weet ik het wel. Als je een tekst vaak herhaalt, krijgt hij de kans om diep in je hart door te dringen, legt Susanne me later uit. We zingen niet alleen in het Nederlands. Bijna ieder liedje is in een andere taal. Latijn, Engels, Duits, Nederlands. Ook weer zoiets uit die Taizé-traditie. Net als het zitten op de grond. Hoewel er genoeg lege stoelen en kerkbanken zijn, kiest het merendeel ervoor op de vloer plaats te nemen. Dan is het stil. Na dertig seconden begint mijn maag rare geluiden te maken. Waarom juist wanneer ik stil moet zijn? Of was dat geluid er net ook al, maar viel het me toen niet op? Ik probeer me te concentreren op de rust in mezelf, ik probeer te genieten van de stilte. Nu moet het gebeuren! In plaats daarvan begint mijn knie pijn te doen. De rest van mijn stilte ben ik bezig geluidloos mijn knie te bewegen. Ik ben opgelucht als het gebed voorbij is. Susanne moet lachen wanneer ik het haar vertel. Het maakt echt niet uit wat je doet in die stilte. Het is juist een moment waarop eventjes helemaal niks hoeft. Voor Susanne is de stilte een moment voor haar zelf. Ze koppelt de rust die ze dan vindt niet gelijk aan God. De momenten dat ik me verbonden voel met God ben ik vaak niet eens in een kerk. Dat komt eerder voor wanneer ik lekker door de natuur fiets. Leonie Veraar 12 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

13 Verkeerssituatie op Zernikelaan wekt onrust Foto: Luuk Steemers Vooral de eerste keer moet je goed uitkijken Medewerkers en studenten van Hanzehogeschool en Rijksuniversiteit Groningen maken zich zorgen over de verkeerssituatie op het kruispunt Zernikelaan-Blauwborgje vlak voor de campus. Moeten er dan eerst slachtoffers vallen voor er iets gebeurt?, vragen ze zich af. Schijnveiligheid is veel gevaarlijker, zegt de verkeerskundige van de gemeente. Wie wordt het eerste slachtoffer? Ik gok op een niet uitgeslapen student op de fiets die door een auto wordt overreden. Dat schrijft controller Michiel Boekschoten in een ingezonden brief aan de Universiteitskrant naar aanleiding van een artikel over de verkeersituatie op het kruispunt Blauwborgje Zernikelaan waar dagelijks honderden auto s en bussen en duizenden fietsers op weg naar de Zernikecampus langskomen. Een wrange grap, dat geef ik toe. Ik wil op deze manier aangeven dat ik me écht zorgen maak, zegt Boekschoten. Hij is zeker niet de enige. Je moet je op zoveel punten tegelijk concentreren, zegt studente Sociaal Pedagogische Hulpverlening Loes Roeleveld. Vaak gaat het nog maar net goed. Vooral de eerste keer moet je heel goed uitkijken. Dreigende haaientanden Wie de eerste keer op het kruispunt Zernikelaan-Blauwborgje komt, schrikt inderdaad. Een wirwar van haaientanden die dreigend alle kanten op happen en een woud aan driehoekige en ronde verkeersborden. Veel bermpjes, bloembakken, zwart en rood asfalt. Een harmonicabus die van de campus komt, kruist met flinke vaart het kruispunt van links naar rechts en komt op de rechter weghelft van de Zernikelaan terecht die vanaf het Zernikeplein met bloempotten is afgesloten voor autoverkeer. Het autoverkeer vanuit het zuiden dat linksaf naar het Blauwborgje moet afbuigen, stopt om de bus voorrang te geven. De fietsers die vanaf de campus komen en rechtdoor gaan moeten weer voorrang geven aan de afslaande automobilisten. Promotiestudent Anne van Buul herinnert zich haar eerste keer op het kruispunt nog goed. Ik zag die bloembakken en dacht dat de hele Zernikelaan tot aan de campus eenrichtingsverkeer was. Daardoor lette ik bij het oversteken niet goed op. Ik kon nog net op tijd de bus ontwijken. Ongelofelijk gevaarlijk. Ik snap niet hoe ze dat zo hebben kunnen maken. Bijna geschept Dit is prima voor de auto s maar slecht voor de fietsers, vindt de Koreaanse Renée Wu die een Master in Human Resources Management volgt aan de RUG. Ik heb al een keer een fietser op de grond zien liggen. HG-Postmedewerker Ger Ettes knikt. Ik stond hier vandaag bijna niet meer. Ik werd vanmorgen op de fiets ook bijna geschept door een vuilniswagen die kennelijk ook op de busbaan mag rijden. Ik hou mijn hart vast hoe dat moet in de donkere maanden die eraan komen. Bussen zijn tenminste nog verlicht, maar zo n vuilniswagen niet. Toch is er nog geen ernstig ongeluk gebeurd, zegt verkeerskundige Jeroen Bekhof van de Gemeente Groningen. Tot nu toe is er maar één ongeval bij de politie gemeld, met alleen materiele schade. Natuurlijk gebeuren er ook zaken die niet bij de politie worden gemeld. Daarom hebben we de medewerkers in het portiershuisje aan de kop van de campus gevraagd om voor ons bij te houden wat er gebeurt. Maar vooralsnog is er geen aanleiding iets te veranderen. Lees verder op pagina 16 [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 13

14 Wanted: future masters of criminal investigation Zware criminelen passen de modernste methoden en middelen toe om uit handen van de politie te blijven. De enige manier om ze te pakken is door nóg slimmer te zijn. Daarom is de politie voor de opleiding tot Master of Criminal Investigation nu op zoek naar leergierige en vasthoudende hbo'ers. Jij wilt tot de bodem gaan om de waarheid boven te krijgen. Je combineert de tweejarige opleiding direct met een baan bij de recherche van een regionaal politiekorps. Na succesvolle afronding ga je in de functie van recherchekundige bijdragen aan het onderzoeken en oplossen van complexe en zware misdrijven. Recherchekundige worden? Steek je licht op tijdens de voorlichtingsbijeenkomst op 23 oktober of 13 november in Utrecht. Kijk voor meer informatie op << WAAKZAAM EN DIENSTBAAR >> WIJ ZOEKEN VROUWEN die mee willen werken aan een geneesmiddelenonderzoek (180). Dinox is een onderzoekscentrum in Groningen en Berlijn met ruim 15 jaar ervaring in geneesmiddelenonderzoek op het gebied van vrouwelijke hormonen (zoals anticonceptie, vruchtbaarheidsbehandelingen, premenstrueel syndroom en acné) en seksuologie. Dinox bevindt zich op het UMCG terrein: Hanzeplein 1, ingang 53, 9713 GZ Groningen In dit onderzoek wordt de werking onderzocht van 4 doseringen van een progestageen (vrouwelijk hormoon): in welke mate het progestageen in het lichaam wordt opgenomen, of het van invloed is op het baarmoederslijmvlies, en of het de groei van eiblaasjes in de eierstokken onderdrukt. Dit progestageen is in combinatie met een oestrogeen al onderzocht en geregistreerd als anticonceptiepil. U zou aan het onderzoek kunnen deelnemen als u: een vrouw bent tussen 18 en 35 jaar en gezond bent; bereid bent aanvullende anticonceptie (zoals condooms) te gebruiken tijdens het onderzoek. Bezoeken Na de keuring bezoekt u regelmatig het onderzoekscentrum voor een bloedafname, echoscopie en tweemaal een onderzoek van het baarmoederslijmvlies. De eerste cyclus bestaat uit 7 tot 12 bezoeken. De behandelperiode waarin u één van de 4 doseringen van het progestageen krijgt, duurt maximaal 72 dagen en heeft tussen de 12 en 22 bezoeken. Na de behandelperiode zijn er nog 1 tot 4 bezoeken. Vergoeding Elke vrijwilligster ontvangt -afhankelijk van het aantal bezoeken- een vergoeding voor deelname aan dit geneesmiddelenonderzoek tussen de 1194,- en 1992,-. Reiskostenvergoeding: 0,19 per km. Voor meer informatie kunt u bellen met (050) HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

15 Jonathan Israel breekt lans voor fi losofi sch erfgoed Spinoza is de vader van de democratie Wat zijn de kernwaarden van de westerse democratie? Wie heeft ze eigenlijk bedacht en waarom? De Britse hoogleraar Geschiedenis Jonathan Israel weet het antwoord. Spinoza s ideeën zijn nog net zo revolutionair en even zwaarwegend als twee eeuwen geleden. Ik hou van Nederland, ik hou van de Nederlanders. Maar als er één ding is dat ik op Nederland heb aan te merken is het dit: ze prijzen Spinoza te weinig. Jonathan Israel (1946) doet er alles aan om de zeventiende-eeuwse filosoof de eer te geven die hem toekomt. Baruch de Spinoza was de eerste die de kernwaarden van de democratie vaststelde, doordacht en optekende. Gelijkheid van man en vrouw, de scheiding tussen kerk en staat, vrijheid van denken en expressie, godsdienstvrijheid, onafhankelijke rechtspraak, de bepaling dat voor wet en staat iedere burger dezelfde rechten en plichten heeft. Voor de westerling anno 2008 zijn het universele uitgangspunten voor de inrichting van de maatschappij, maar in de praktijk bestaan ze nog maar kort. De meeste landen kennen die verworvenheden op dit moment nog niet en in het Westen werden ze pas na 1945 gemeengoed. Spinoza gaat radicaal uit van het principe: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet De Britse historicus Israel, hoogleraar aan de Universiteit van Princeton, vindt het belangrijk, zo beklemtoont hij op 6 oktober in de Aula van het Academiegebouw, om de centrale waarden in de huidige democratie te verbinden aan de denkers (Spinoza voorop) die ze meer dan twee eeuwen geleden al bediscussieerden. In onze geschiedenisboekjes lijkt het of die kernwaarden uit de lucht zijn komen vallen. Maar het tegendeel is waar. Ze zijn een reactie op een tijd waarin de westerse wereld zuchtte onder dictatoriale heersers. Een tijd waarin de maatschappelijke orde werd beschouwd als een vaststaand gegeven. Spinoza vond dat die feodale orde mensen geen recht deed en de samenleving niet vooruitbracht. Dat maakt zijn theorieën volgens Israel actueel voor samenlevingen die heden ten dage de democratische principes afwijzen. Hij vermoedt dat denkers in die landen (Afrika, Arabië, Azië) ook druk discussiëren over democratische principes. Maar net als Spinoza zullen ze dat clandestien doen. De in 1632 in Amsterdam geboren Spinoza, een afstammeling van gevluchte Portugese joden, ontwikkelde zijn theorieën zo n beetje ondergronds. Veel van zijn geschriften werden anoniem of onder pseudoniem uitgegeven. Spinoza was een vertegenwoordiger van wat men nu de Radicale Verlichting noemt: filosofen die onder meer meenden dat uitspraken over de werkelijkheid alleen waarde hebben als ze aan de realiteit getoetst kunnen worden. Daarom schreef Spinoza in zijn meesterwerk Ethica dat we niet mogen aannemen dat de Bijbelse wonderen hebben plaatsgevonden. Hij was niet populair. De kerk, de adel, de hogere burgers, velen verzetten ze zich tegen de ideeën van de Verlichting. De hausse aan anti-verlichtingsboeken bestond niet alleen tijdens Spinoza s leven, ze hield eeuwen aan. Ondanks het heftige verzet overwon in het westen uiteindelijk Spinoza s kijk op de inrichting van de maatschappij. Zijn filosofie is zo overtuigend, omdat er voortdurend in doorklinkt dat mensen voor de wet en de staat gelijk moeten zijn. En zijn filosofie gaat radicaal uit van het principe: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Dat is on- Foto: Jussi Puikkonen miskenbaar een christelijke uitspraak. Spinoza was dan ook geen tegenstander van godsdienst, ook al wordt hem dat vaak aangewreven. Dat is onzin. Hij beschouwde Jezus als een uitstekend moraalfilosoof. Maar hij verzette zich tegen de hiërarchie in kerkelijke instituties. Hij was zeer te spreken over geloofsgemeenschappen waar hiërarchie ontbrak, zoals de Nederlandse socinianen en collegianten en de Angelsaksische unitariërs. Het christendom is volgens Israel goed te verenigen met het spinozisme. Geldt dat ook voor de islam?, wil een bezoeker weten. Jazeker, zegt Israel, Alleen al om het ontbreken van wonderen in Koran. Maar Spinoza prees de islam vooral voor de gelijkheid van gelovigen die deze religie voorstaat. Spinoza las echter ook de verslagen van westerlingen die moslimlanden bezochten. Daarin wordt gewag gemaakt van tirannie en religieus despotisme. Daar keerde hij zich tegen. Iedereen mag geloven wat hij wil, maar de staat mag nooit een instrument zijn van een religieuze macht. Voor westerlingen bijna vanzelfsprekend, maar voor het merendeel van de landen nog even radicaal en revolutionair als het voor de tijdgenoten van Spinoza was. Boudewijn Otten [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 15

16 Vervolg van pagina 13 Verkeerssituatie op Zernikelaan wekt onrust Tunnel Niet alleen fietsers zien het gevaar. Ook buschauffeur J. Johannes op lijn 15 naar Zernike vindt dat er iets moet veranderen. Die fietsers letten niet op bij het oversteken. Ik heb al een paar keer bijna iemand onder de wielen gehad. Johannes weet de oplossing. Ze zouden een tunneltje moeten maken. Een erg dure oplossing, vindt Bekhof. Bovendien sociaal ongewenst. Vooral als het donker wordt voelen veel vrouwen zich onveilig in tunneltjes. Ze proberen die onveilige situatie misschien te vermijden, door op andere punten over te steken, wat heel gevaarlijke verkeerssituaties kan opleveren. Tramlijn Bekhof kan zich voorstellen dat weggebruikers raar tegen de huidige situatie aankijken. Maar er zijn weinig andere mogelijkheden. Dat komt doordat waar nu de bussen rijden, over enkele jaren een tramlijn komt. Op het eerste stuk van de Zernikelaan is de rechter rijhelft met bloembakken afgezet om dat het een deel van de campus wordt. Daarom rijden de bussen, en later de tram, vanuit twee richtingen op de linkerrijhelft. Op een gegeven moment moet de tram die naar de stad rijdt weer naar de rechter rijhelft. Dat moet nog vóór het viaduct. Dus moet het wel op het kruispunt met Blauwborgje. En een tram kan geen haakse bocht nemen. Vandaar de vloeiende diagonale lijn dwars over het kruispunt. Ondernemen begint hier! Wil jij jouw innovatieve idee ontwikkelen tot een sterk businessplan? Schrijf je dan in voor de businessplanwedstrijd van New Venture, hét netwerk voor starters op het gebied van innovatief ondernemerschap in Nederland. Stichting New Venture biedt een unieke mogelijkheid om een innovatief idee uit te werken in een sterk businessplan onder kosteloze begeleiding. Zend jouw idee in vóór dinsdag 4 november Maak kans op prijzengeld, ontvang feedback van investeerders op jouw plan en vraag een persoonlijke coach aan. Grijp deze kans en doe mee! Kijk op de website voor belangrijke data, begeleidingsvormen en meer informatie over de wedstrijd van New Venture. van idee naar BV! Polderblindheid Bekhof: Een rotonde maken is niet mogelijk omdat de tram daar onvoldoende manoeuvreerruimte zou hebben. En ik ben beslist geen voorstander van stoplichten. Daarmee creëer je een schijnveiligheid. Mensen die er blindelings vanuit gaan dat rood licht door de andere weggebruikers wordt gerespecteerd, of mensen die net voordat het licht rood wordt nog even flink op het gaspedaal gaan staan, veroorzaken veel ernstige ongelukken. Op dit soort kruispunten die er ingewikkeld en gevaarlijk uitzien, gebeuren gewoon vaak minder ongelukken dan op plekken waar alles veilig lijkt. Zo gebeuren op provinciale wegen met perfect zicht naar alle kanten en met een gelijkmatig uitzicht vaak veel ongelukken. Dan ontstaat er een soort polderblindheid waardoor rijdende auto s tegen de achtergrond wegvallen. Bekhof heeft wel enige twijfels over de voorrang voor de afbuigende auto s. Het lijkt onlogisch. De ontwerper heeft waarschijnlijk gedacht aan de doorstroom van het autoverkeer tijdens de spits. We gaan in december met de universiteit en de Hanzehogeschool evalueren of er zaken anders moeten. Je zou dan de fietsers voorrang kunnen geven en het weggedeelte waar de fietsers oversteken een rode slijtlaag kunnen geven en iets ophogen. Daar moet dan wel aanleiding toe zijn. Voorlopig ga ik er niet van uit dat radicale veranderingen nodig zijn. Je zou ook kunnen zeggen dat er eerst iets ernstigs moet gebeuren. Dat klinkt raar, maar je moet een zeker risico accepteren. Luuk Steemers diploma op zak maar nog niet het juiste? Laat je omscholen tot accountant of controller en volg de post Bachelor Bedrijfseconomie voor Non-Financials! Toelaatbaar met hbo- / wo bachelor 1-jarige deeltijdopleiding Doorstroom richting RA / RC Vergoed door werkgever KOM NAAR DE OPEN DAG VAN DE POST BACHELOR BEDRIJFSECONOMIE VOOR NON-FINANCIALS OP 8 NOVEMBER! LAURA Morgen in Afrika Maandagochtend, zeven uur. Haastig werk ik mijn ontbijt naar binnen, terwijl ik mijn spullen bij elkaar zoek. Elizabeth, onze schoonmaakster, is al begonnen met stofzuigen. Ik roep dat haar lunch in de magnetron staat. Thank you, ma am, zegt ze beleefd. Ik stap in mijn auto, een gedeukte Honda Ballade, en draai de boulevard op. Het uitzicht is, zoals altijd, schitterend. Palmbladeren ritselen in de wind en de ochtendzon doet de zee schitteren. Iedere dag geniet ik hier weer van. Na verloop van tijd maken luxe villa s plaats voor krottenwijken. Ik draai mijn raampje omhoog en doe de autodeuren op slot. Als ik stilsta bij de stoplichten word ik belaagd door verkopers. Luid schreeuwend proberen ze kledinghangers en plastic zakken aan de man te brengen. Kinderen in schooluniform rennen moederziel alleen tussen de grazende koeien en geiten in de berm. Ik concentreer me op de weg, ontwijk een dode hond die, omgeven door vliegen, op het asfalt ligt. Overvolle taxibusjes slingeren van alle kanten de weg op en af. Dan doemt vanuit het niets het ziekenhuis op. Het gebouw is statig en groot te midden van de township. De beveiliging checkt mijn personeelspas, ik mag naar binnen. Een verwarde patiënt klampt me aan op de brandwonden afdeling. Have you got a job for me? Het verband om zijn benen is losgeraakt en hij laat een spoor van bloedvlekken achter op de gladde ziekenhuisvloer. Ik glimlach en help hem terug naar zijn bed, terwijl hij wanhopig zijn vraag blijft herhalen. Ik vraag de zusters naar z n verband te kijken, maar niemand lijkt tijd te hebben. Er zijn ergere gevallen die voorrang verdienen. Ik loop door naar mijn kantoor op de kinderafdeling. Een kakkerlak rent over mijn bureau. Ik volg hem met mijn ogen als hij zich onder een stapel papieren verschuilt. Ik start mijn laptop, terwijl ik me afvraag in wat voor wereld ik toch leef. Het is kwart voor acht, maar mijn dag lijkt al lang geleden begonnen. Laura Hage 16 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

17 Moestuinieren in de Indische buurt UITWONEN Tweedejaars Architectuur Leonardo Kappel woont met zijn vriendin Rebecca van Dijk en hun bullterrier Tank aan de Javalaan in de Korrewegwijk. Het is hier echt een stadjersterritorium. Pal voor de voordeur ligt een brede grasstrook waar de zeven maanden oude bulterriër Tank lekker kan rennen en ravotten. Er wonen hier heel veel jonge mensen, kleine kinderen en honden, vertelt Leonardo (22). Het is s nachts soms wat lawaaierig en er wonen een paar dealers in de buurt, maar dat stoort ons niet echt. Je kunt de Korrewegwijk niet bepaald een skyline noemen, maar het is hier gezellig. Een echt stadjersterritorium. De half-antilliaanse Bredase ex-kok, ( mijn moeder is een kaaskopje ), ex-nachtclubmedewerker en bodypiercer kwam voor zijn studie naar Groningen. Ik heb Rebecca gewoon meegenomen. Ze studeert Godsdienstwetenschappen aan de universiteit. Het stel bivakkeerde eerst een tijdje in een studiootje aan de Paterswoldseweg. Maar dat was niet meer te doen op den duur. Alles moest in één ruimte gebeuren: wonen, slapen, studeren en koken. En omdat koken mijn grootste hobby is, stonken al onze kleren naar roti en pom. De keuken aan de Javalaan is zijn favoriete plek. Een antieke wajangpop van zijn oma kijkt vanaf de geiser neer op de culinaire capriolen van Leonardo. Als ik uit school kom, sta ik hier rustig drie uur achter elkaar te kokkerellen. Muziekje aan, Tank lekker op zijn kleedje in de hoek. Vervolgens schransen we alles in een half uur op. Maakt me niet uit. We hebben zelfs een moestuintje aangelegd met courgettes, paksoi, venkel, tomaten, olijven, vijgen en boerenkool. Ik kook meestal vegetarisch. Rebecca is vegetariër. Dat was wel even wennen. Vlees en kip zijn de belangrijkste ingrediënten van de Antilliaanse keuken. Hun woonkamer hebben ze slim in tweeën gedeeld met een bomvol boeken gestouwde roomdevider. Bovenop staan de maquettes van Leonardo. Vóór is onze werkplek, achter onze chillruimte. In een hoek hangt een hoge retrolamp uit de jaren zeventig die Rebecca van een oom kreeg. De parelmoeren schelpjes bewegen zachtjes heen en weer voor de glazen afscheiding naar de slaapkamer. De wand naast het zelfgetimmerde lage bed van sloophout is beplakt met knipsels, foto s en Chinese kranten uit Leonardo s favoriete supermarkt Oriental. Leonardo en Rebecca houden heel veel van elkaar, staat er in een hart op de muur gekrabbeld. Rina Tienstra Foto s: Luuk Steemers [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 17

18 IN & UIT IN&UIT is bestemd voor studenten- en personeelsactiviteiten. Ook kunnen studenten en medewerkers hier hun gratis advertenties kwijt (maximaal 30 woorden). Informatie voor de uitgave van woensdag 5 november kun je mailen naar hanzemag@org.hanze.nl. De deadline is woensdag 28 oktober. Academie Minerva T/m 23 oktober - Achter de Schermen van Sander Vermeulen, oud-student van Academie Minerva (Interieurarchitectuur 2007). Vermeulen maakte voor Vijversburg VI in Tietjerk het kunstwerk Verzonken Tijd. De relatie tussen Vijversburg VI en Academie Minerva is dat beide werken iets vertellen over het verleden van de specifieke plek waar de expositie plaatsvindt. Wat er ooit was (een gebouw of een ruimte) wordt opnieuw gesuggereerd en weer beleefbaar gemaakt. Hierbij gaat het om de suggestie en niet om de werkelijke herbouw van iets. Evenals bij Verzonken Tijd, is bij Achter de Schermen de tragiek van de machteloosheid voelbaar om terug te halen wat voorbij is. Locatie: Academie Minerva. 15 oktober - Studium Minerva-lezing De Ultieme Ontmoeting van Martin Riebeek, schilder, monumentaal kunstenaar en videokunstenaar. Riebeek heeft de opleiding Schilderen en Monumentale Vormgeving aan Academie St. Joost in Breda gedaan. De chemie en de dynamiek van de eerste ontmoeting tussen twee mensen spelen een constante factor in zijn werk. Aanvang uur, Academie Minerva, Ged. Zuiderdiep 158 in Groningen. Schrijfstrijd Dinsdag 21 oktober, uur, INTheater, Munnekeholm. Een spannende literaire krachtmeting. Schrijfstrijd bestaat uit een cursusdeel en een contest. De deelnemers volgen maandelijks een cursus bij Ronald Ohlsen. Gewapend met kennis en vaardigheden uit die cursus staan de deelnemers twee weken later in het Usva-theater, in een feestelijke literaire contest, met presentator, jury, vj en ander vertier. Schrijfstrijd kent aan het eind maar één winnaar. Entree: 4,-, student/ stadjerspashouder 3,- Info op Studium Generale Groningen Maandag 27 oktober - Pieter Boeke Lezing - Werkt psychotherapie via het internet? prof. dr. Alfred Lange. Vanachter de computer van je depressie of posttraumatische stress afkomen? Je psychologisch laten behandelen door een professional via internet? Dat kan met Interapy, het eerste serieuze behandelmodel dat volledig via internet wordt uitgevoerd uur. Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen. Studenten gratis. Dinsdag 28 oktober - Kosmopolitisme of nationale identiteit? Een avond over Politieke Stukken van Lolle Nauta. De in 2006 overleden filosoof Lolle Nauta dacht hardop na over hete, politieke hangijzers als integratie, burgerschap, mensenrechten en nationalisme. Twee critici spreken over Nauta s gedachtegoed en over zijn laatste stukken uur. Boekhandel Selexyz Scholtens, Guldenstraat 20, Groningen. Gratis. Woensdag 29 oktober - DwarsDiep-debat - Mc Cain vs. Obama. Maakt het verschil voor Europa of Barack Obama of John McCain naar het Witte Huis gaat? En welke president is het best voor Joe Sixpack? uur, Grand Theatre, Grote Markt 35. Gratis. Dinsdag 4 november DwarsDiep-debat - Election night. Groningse USA-watchers volgen de Amerikaanse verkiezingen. DwarsDiep organiseert de strijd van jonge politieke redenaars om de Obama Trophy. Van tot diep in de nacht, Stadsschouwburg Groningen. Info op: Studium Generale Groningen, Kleine Kromme Elleboog 7a1, tel. (050) , Conservatorium Maandag 27 oktober - JAZZ - New York comes to Groningen. Concert en masterclass met Alex Sipiagin (trompet) uur, AE-zaal - Veemarktstraat 76, gratis. Maandag 27 oktober - DIRIGENT HAFABRA - Eindexamen Paulus de Jong m.m.v. Fanfare Joost Wiersma uur, AE-zaal - Veemarktstraat 76, gratis toegang. Ensemble Prins Claus Conservatorium speelt op American Festival Woensdag 29 oktober Atrium Zernikecomplex, uur. Donderdag 30 oktober AE-zaal Veemarktstraat 76, uur en in het Grand Theatre Grote Markt 35, uur. Kom in de CAST! De CAST zoekt enthousiaste, gedreven studenten die in 2008/2009 het programma voor de CAST zullen gaan samenstellen en coördineren! De CAST biedt de mogelijkheid jouw (verborgen) talent (verder) te ontwikkelen in een culturele, creatieve en leerzame omgeving. Word jij programmacoördinator? Dan krijg je drie maanden studiefinanciering doorbetaald! Heb je interesse en wil je graag die CAST in? Stuur dan een sollicitatiebrief met motivatie en cv vóór maandag 27 oktober naar decast@org.hanze.nl of De CAST, t.a.v. E. Janssens, Zernikeplein 7, 9747 AS Groningen. Jubileumconcert KOV Plus afscheid Chris Fictoor als dirigent. Concert door het Concertkoor Katholieke Oratorium Vereniging met als dirigent Chris Fictoor en het Noord Nederlands Orkest op woensdag 19 november om uur in De Oosterpoort. Uitgevoerd worden delen uit: Mozart Krönungsmesse, Haydn Die Schöpfung, Bloch Avodath Hakodesh, Fictoor Zwei Rilke Lieder (wereldpremière) en Mendelssohn Paulis. Solisten: Ellen Schuring (sopraan), Myra Kroese (alt), Marten Schmeding (tenor), Julian Hartman (bas). Kaarten: Anita Kuis ( en a.j.m.kuis@pl.hanze.nl) voor 23,50 (19,50 CJP/Pas65/studenten). Muziekstageleerlingen gezocht Het Prins Claus Conservatorium zoekt onder studenten van de HG stageleerlingen voor verschillende instrumenten. Het gaat om beginnende en gevorderde leerlingen. Voor meer info en opgave: prinsclausconservatorium. Catamaran te koop Catamaran te koop (dart 18), prijs 2500,= Voor meer informatie: m.k.valkema@pl.hanze.nl. Pedicure Brigitte Munzebrock: of Colofon HanzeMag is het redactioneel onafhankelijke magazine van de Hanzehogeschool Groningen. Het blad verschijnt tweewekelijks. Redactie-adres Zernikeplein 7, A0.04 en A0.05, Groningen Postadres Postbus 30030, 9700 RM Groningen telefoon: fax: hanzemag@org.hanze.nl Internet: via Redactie Chris Wind - hoofdredacteur c.f.wind@pl.hanze.nl Boudewijn Otten - (eind)redacteur j.b.m.otten@pl.hanze.nl Luuk Steemers - redacteur lu.a.steemers@pl.hanze.nl Rina Tienstra - redacteur r.h.tienstra-de.knegt@pl.hanze.nl Loes Vader - redacteur j.l.c.vader@pl.hanze.nl Fotografie Pepijn van den Broeke - loexproduxies Luuk Steemers Illustraties Xiao Feng Chiu & Mathieu van der Bij Rick van Duuren Sam Peeters Leo van der Reest Reid, Geleijnse & Van Tol Basis lay-out Art Studio - Groningen Productie Redactie HanzeMag & Grafi sche Industrie De Marne B.V. Oplage: Advertenties Bureau Nassau info@bureaunassau.nl Abonnementen 60 euro per jaar hanzemag@org.hanze.nl ISSN barst jij van ambitie? Instromen op drie niveaus: post hbo, Master en post Master Universitaire deeltijdopleidingen Interactieve en praktijkgerichte colleges op verschillende locaties Je opleiding wordt vergoed door je werkgever Kom naar de open dag van onze accountancy- en controllingopleidingen op 8 november! PZZL DRINKEN Hori 1. Italiaanse druivenlikeur (6) 4. Oranje prik (5) 8. Geen hoger Engels pils (5) 9. Is ook buiten een wijnhuis te koop (7) 10. Persbreidel (7) 11. Herinneringsbriefje (4) 12. Drinkgerei van Bibelebontse kinderen (3) 14. Vulkaan op Sicilië (4) 15. Turkse drank met anijssmaak (4) 18. Het, paleis bij Apeldoorn (3) 21. Kruid dat smaak geeft aan pastis en melk (4) 23. Geen pils voor geiten (7) 25. Balen als een (7) 26. Hout dat voor vloeren wordt gebruikt (5) 27. Daar drinkt een zuigeling door (5) 28. Deftig woord voor gewoonte, gebruik (6) Verti 1. Gebulder of gegier, bijvoorbeeld (6) 2. Jaloezie (7) 3. Komt port en dão vandaan (8) 4. Hap,, weg (4) 5. Pijnlijk gevolg van een geboorte (5) 6. Moderne bejaarde (6) 7. Esdoorn waarvan siroop wordt gemaakt (5) 13. Borrelend fruit aan de spies (8) 16. Hele vroege kersen? (7) 17. Fris van zwarte bessen (6) 19. Kelners (5) 20. Jus d (6) 22. Dat is hoop (5) 24. Boten in de Duitse stad (4) De schuin gedrukte omschrijvingen zijn cryptisch, de vet gedrukte hebben met het thema te maken, net als de oplossing. Mail het woord naar: pzzl@org.hanze.nl en ding mee naar een cadeaubon van 10 euro. Inzenden t/m donderdag 30 oktober. De vorige PZZL is gewonnen door: Janina Wouda. De oplossing is: KIM IL SUNG. Boudewijn Otten 18 HANZEMAG WOENSDAG 15 OKTOBER 2008 [4]

19 Lieve Loes LEEUW Heeft je beste vriendin gezoend met de jongen waar jij al tijden vlinders van in je buik krijgt? Ben je verliefd op je docent en kun je je niet meer op je studie concentreren? Lig je niet lekker in je projectgroep en begrijp je niet waarom? Mail Loes, onze enige echte ervaringsdeskundige. Inzenden mag zelfs anoniem. Lieve Loes, Al twee jaar ga ik in de krokusvakantie met drie huisgenoten op wintersport naar Frankrijk. We logeren in het appartement van mijn broer die daar skileraar is. Nu hebben we sinds kort een nieuwe huisgenoot en toen die opving dat we weer plannen maakten, wilde ze heel graag met ons mee. Ik kan zelf best goed met haar opschieten maar de andere twee meiden hielden de boot af, ze vinden haar een asociale trut en willen absoluut niet dat ze meegaat. Wat moet ik nu? Ik wil de sfeer in huis ook niet verpesten Sneeuwvlokje Lief Sneeuwvlokje, Lastig hè, keuzes maken. Of mensen afwijzen. Zeker als je eigenlijk het liefst iedereen te vriend wilt houden. Vaak kiezen mensen daarom voor een leugentje om bestwil. Om de lieve vrede te bewaren. De beste smoes om onder je nieuwe huisgenoot uit te komen, is natuurlijk door te zeggen dat jullie met het oude clubje meiden gaan wintersporten. Dat het traditie is en al eeuwen geleden is afgesproken. Maar, wil je eigenlijk wel een smoes verzinnen? En moet je die keuze nú al maken? Het is pas oktober, meisje? Wacht nog even af. Kijk de kat nog ff uit de boom. Geef de nieuwe huisgenoot een kans. Wie weet zeg je over een maand: een week met die bitch in een appartement, OVER MIJN LIJK. Maar voor hetzelfde geld zitten jullie gezusterlijk uit een bak Ben & Jerry s te lepelen tijdens een potje Rummikub, lenen jullie elkaars shampoo en bakken jullie samen koekjes. Ik zou zeggen: pappen en nathouden en nog even niets beslissen tot je zeker bent of je jullie nieuwe huisgenoot wel of niet wilt meenemen op wintersport. Lieve Loes, Ik heb sinds een klein jaar een vriend en het volgende gebeurt al. Aan het begin van onze relatie heb ik hem vol trots voorgesteld aan mijn vriendinnen. Als ik tegenwoordig een weekendje naar mijn ouders ga, of als ik een avond echt eens niet kan vanwege een tentamen, kun je er donder op zeggen dat hij contact zoekt met mijn vriendinnen of zij met hem. Hij vindt dat zoiets moet kunnen, want het zijn nu ook zijn vriendinnen, zegt hij. Soms gaan ze naar de film als ik zit te ploeteren en even niet kan. Ze zijn er wel eerlijk over, maar ik krijg er een ontzettend rotgevoel van. Mijn vriend is een vreselijk knappe jongen, waar de meisjes bij bosjes achter aan lopen te geilen en ik was beretrots dat ik hem aan de haak had geslagen. Maar nu heb ik het gevoel dat er achter mijn rug om iets gebeurt. Nee, nee, zegt mijn vriend dan, er gebeurt niets, het is alleen vriendschappelijke gezelligheid. Bij mijn vriendinnen krijg ik ook een naar gevoel, alsof ze achter mijn vriend aan zitten. Lieve Loes, wat moet ik doen? Ik heb het idee dat ik mijn vriend én mijn vriendinnen kwijtraak. Beertje Beertje, Ben jij niet een beetje achterdochtig, Beertje? Het is toch fijn als je vriend met je vriendinnen kan opschieten. One big happy family. Als je je vriend én je vriendinnen al niet kunt vertrouwen! Die vriend van jou is een lekker ding en zo te lezen ook nog eens een gezellig en sociaal tiep. Logisch dat jij niet de enige bent die op hem valt. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat er van alles achter je rug gebeurt. Mijn oude tante Greet zou zeggen: een mooie man heb je nooit alleen. Dat klinkt een beetje zurig, maar er zit een kern van waarheid in. Anderen, of dat nou je vriendinnen zijn of niet, zullen aandacht voor hem hebben. Ik zou er juist trots op zijn. Het is toch juist leuk als andere meiden naar je vriendje kijken? Kijk maar uit dat jij je vriend en je vriendinnen niet kwijtraakt omdat je je gedraagt als een jaloerse bitch. Wereldlosers Een gedeelde vijand zorgt voor verbroedering. Ik mag mijn huisbaas dus eigenlijk wel dankbaar zijn dat hij zo n klootzak is. Dankzij hem zijn mijn huisgenoot en ik goede vriendinnen geworden. Loes en ik hebben samen een jaar in de Poelestraat gewoond. We deelden de keuken, de wc en de douche, maar al snel deelden we veel meer dan dat. We deelden vooral onze zondagen, waarop we binnen bleven in onze slobberkleren. We dronken thee en reconstrueerden de vorige nacht die in stukken lag opgeslagen in onze nog overgebleven hersencellen. Vanaf de straat klonken wazige gesprekken van mensen die de weg naar huis nog steeds niet hadden gevonden. Om vijf uur kwam onze huisdrank uit de kast: sherry. Maar we deelden dus ook een huisbaas. In mijn eerste week kwam hij s ochtends vroeg binnenstormen. Ik hoorde hem schelden op onze keuken. Steeds hetzelfde: Wat een teringzooi, wat een teringzooi. Daarna hoorde ik hem woest op de deur kloppen bij mijn buurvrouw. Ik kon de woorden niet verstaan, maar haar toon was rustig en beheerst. De zijne was agressief en opvliegend. Mijn nieuwsgierigheid won het van mijn irritatie. Ik stak mijn hoofd buiten de deur. Meteen kwam een vochtige windvlaag mijn kant op. Ik keek naar Loes en al kenden we elkaar niet, met één blik was het duidelijk: het was wij tegen hem. En zo bleef het. De woordenwisseling bereikte zijn hoogtepunt toen hij ons De losers van de wereld noemde, en zei dat we nooit iets zouden bereiken in het leven. Ik was verbijsterd. Zo mocht een huisbaas zich niet gedragen! Op het moment dat hij met twee van onze vuilniszakken de gang opliep, draaiden we snel de deur op slot. We keken elkaar aan. Loes deed haar vinger voor haar mond, en zei: Ssssht! Al snel hoorden we zijn vuisten op de deur. Hij vloekte en schreeuwde onze namen. Beschuldigde ons van verstoppingen, lekkage en muizen. Wij lagen op de vloer van het lachen, maar maakten nog steeds geen geluid. Daar, achter die deur begon onze vriendschap. Deze column hang ik op in de wc zodra ik mijn borg terugheb. De losers van de wereld, zoals we onszelf nog vaak noemen, zijn verhuisd, maar vrienden zijn we nog steeds. Bedankt huisbaas! foksuk.nl Leonie Veraar [4] OKTOBER WOENSDAG HANZEMAG 19

20 LEGAL ALIEN Native country: Italy, 58 million inhabitants, 6 times the size of the Netherlands Photo: Luuk Steemers Studies: Loves: Hates: Misses: International Business & Languages music and travel people who don t respect other people my casoncelli, a speciality from Bergamo MATTEO ROSSI (21) Last time you were in Italy? A month ago I left Bergamo. I am third-year student of Economics & Trade at the Università degli studi di Bergamo, fifty kilometres from Milan. I will stay in Groningen for one semester or maybe a year as an exchange student. My friends and family want me to skype with them nearly every day. But I am too busy with projects, my studies, preparing dinner and going out, to remember that. Why did you come to Groningen? A friend of mine studied IBS two years ago and told me about his experiences. Studying in the Netherlands is very different from Italy. We go to classes, read books, do exams and that s it. Here you are doing lots of projects and you practise every day. You are really in contact with companies and speak English all the time. But my friend also told me about the parties every night and meeting new people from all over the world. And I like living in a student city. In Bergamo there is only one place to meet exchange students. It is a little bit boring for young people. Could you live here forever? I don t know. First of all the weather And I would miss my Italian food, my biscuits, my pizza, my casoncelli. My parents just sent me a package of a kilo. It is my favourite food. Groningen really is a good place, but there are more places I like. I love London and I would like to finish my studies there. And I would like to go to the United States. Did you mention any typical Dutch habits? Not really. But I noticed you have these special drawbridges. Sinterklaas will pass underneath them at the end of November I heard. And of course I practised riding my bike again before I came to Groningen. I have a moped, only children ride bicycles in Italy. The only Dutch food I have eaten so far was a kroket at FEBO. I like the Dutch way to say goodbye. Doei doei is such a funny expression. I use it all the time. What are you doing in your leisure time? Going out with my Moesstraat housemates and listening to music. At home I like to ski. But I am a little bit lazy, I am afraid. I used my subscription to the gym only the first two weeks. Give us an Italian proverb. Al cuor non si comanda. You cannot control your heart. Do you have a motto in life? Carpe Diem. And: because I got high. Rina Tienstra

Luisteren naar de Heilige Geest

Luisteren naar de Heilige Geest Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg

Pasen met peuters en kleuters. Jojo is weg Pasen met peuters en kleuters Beertje Jojo is weg Thema Maria is verdrietig, haar beste Vriend is er niet meer. Wat is Maria blij als ze Jezus weer ziet. Hij is opgestaan uit de dood! Wat heb je nodig?

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

Er vaart een boot op het grote meer

Er vaart een boot op het grote meer Er vaart een boot op het grote meer Er vaart een boot op het grote meer, met discipelen en de Heer. Maar bij storm en lelijk weer, roepen de vrienden: Help ons Heer! De Here zegt dan: Zwijg,wees stil.

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen. In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Heer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga

Heer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga Hieronder staan de teksten van nieuwe liedjes, zodat jullie ze thuis ook kunnen oefenen: 'k Heb Jezus nodig heel mijn leven 'k Heb Jezus nodig, heel mijn leven. 'k Heb Jezus nodig, dag aan dag, in m'n

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen

Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen De ezel van Bethlehem Naar een verhaal van Jacques Elan Bewerkt door Koos Stenger Ik ben maar een eenvoudige ezel, maar ik wil je graag een mooi verhaal vertellen over iets wat er met me gebeurd is. Het

Nadere informatie

De geel gearceerde woorden staan op een Bingo-kaart die aan de kinderen is uitgedeeld. Als de kinderen Bingo hebben, roepen ze Amen

De geel gearceerde woorden staan op een Bingo-kaart die aan de kinderen is uitgedeeld. Als de kinderen Bingo hebben, roepen ze Amen Overdenking zondag 13 maart 2016, KSG-dienst, in de Terskflierkerk 5 e zondag 40 dagentijd Wat maakt mij sterk? Lezing Rechters 16: 15-20 Door ds. A.J.Wouda De geel gearceerde woorden staan op een Bingo-kaart

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus Zondag 27 september Markus 9, 30-37 Overdenking Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus 1) Ongemakkelijk gevoel Ik kreeg een beetje een ongemakkelijk gevoel toen ik dat gedeelte

Nadere informatie

GELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN

GELOOFSVRAGEN EN LEVENSVRAGEN WAAROM??? DAAROM!!! Soms sta je met je mond vol tanden, wanneer je kind je met een vraag overvalt. "Waarom zijn de bomen groen?", "Waarom regent het vandaag?" Waarom... waarom..., steeds weer waarom. De

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen,

Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen, Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd Liturgie: Welkom Gezang 172: 1,3,4 Begroeting Psalm 139: 1,2 Gebed Projektlied: Nieuw leven Kindernevendienst Schriftlezing:

Nadere informatie

BUIKVET WORKSHOP LES 2

BUIKVET WORKSHOP LES 2 BUIKVET WORKSHOP LES 2 De beste eet momenten voor een slanke buik Welkom bij de tweede les van de buikvet workshop. Of je nu een vrouw bent die in de overgang zit, of net bevallen bent van je eerste kindje,

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden.

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Taboe Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Sommigen hebben er angst-, dwangmatige of psychische stoornissen

Nadere informatie

PREVIEW. Probeer nu 1 dag DAVID DE JONGE JAREN VAN VIJF DAGEN: GOD, SPORT & JEZELF MET PRAKTISCHE, SPORT- EN PERSOONLIJKE VOORBEELDEN

PREVIEW. Probeer nu 1 dag DAVID DE JONGE JAREN VAN VIJF DAGEN: GOD, SPORT & JEZELF MET PRAKTISCHE, SPORT- EN PERSOONLIJKE VOORBEELDEN PREVIEW Probeer nu 1 dag DE JONGE JAREN VAN DAVID VIJF DAGEN: GOD, SPORT & JEZELF MET PRAKTISCHE, SPORT- EN PERSOONLIJKE VOORBEELDEN DAG 1 GOD ZIET JOU ZITTEN! Het is niet leuk om buitengesloten te worden,

Nadere informatie

Noach bouwt een ark Genesis 6-8

Noach bouwt een ark Genesis 6-8 2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met

Nadere informatie

Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink

Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink Researchverslag: rituelen Joanna Siccama GAR1-B 11-10-2014 leraar: Harald Warmelink Inleiding Om onderzoek te doen naar rituelen is het in eerste plaats belangrijk om te definiëren wat een ritueel is.

Nadere informatie

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten Samenvatting op kaarten 16 kaarten met samenvattingen van de inhoud van de module, psychoeducatie over een Lichte verstandelijke Beperking (LVB) voor cliënten en hun naasten. De kaarten 1 14 volgen de

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen

Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Openingstekst: (Door een ouder en kind) A. Zeg zou jij het licht aandoen? Je moet opschieten, want het is bijna tijd. Dadelijk

Nadere informatie

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31 1 januari OOGGETUIGE Johannes 20:30-31 Een nieuw jaar ligt voor ons. Wat er gaat komen, weten we niet. Al heb je waarschijnlijk mooie plannen gemaakt. Misschien heb je goede voornemens. Om elke dag uit

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Ik denk eigenlijk dat deze blessure niet slecht is geweest voor mijn carrière

Ik denk eigenlijk dat deze blessure niet slecht is geweest voor mijn carrière In de rubriek vertelt een (oud) prof-voetballer/voetbalster over zijn/haar voorste kruisband blessure. Vanaf het moment dat deze blessure werd opgelopen, de operatie, de revalidatie, de rentree en daarna.

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo?

U schrijft ook dat wij Belgen bang zijn voor elkaar. Hoezo? Wablieft praat met Paul Verhaeghe De maatschappij maakt mensen ziek Materieel hebben we het nog nooit zo goed gehad. De meesten van ons hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd Toch voelen veel mensen

Nadere informatie

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.

Vertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan. LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen?

Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Gemeente van onze Heer Jezus Christus! Ze zitten met z'n tweeën op haar kamer: Reinier en Marloes. Ze kennen elkaar al een poosje.

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

Protestantse Gemeente Biddinghuizen. Gezinsdienst. Thema: Ja is ja

Protestantse Gemeente Biddinghuizen. Gezinsdienst. Thema: Ja is ja Zondag 25 oktober 205 Protestantse Gemeente Biddinghuizen Gezinsdienst Thema: Ja is ja Voorganger: ds. Sifra Baayen - Op t Land Meevoorbereid door WJV Muzikale medewerking: True Colors Welkom - door de

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen

Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom

Nadere informatie

Copyright Beertje Anders

Copyright Beertje Anders Copyright Beertje Anders Beren hebben allerlei gevoelens. Kun jij zien hoe Beertje Anders zich nu voelt? Blij. Ik ben blij als ik jarig ben, als ik spelen mag met Beertje Bruin, als ik met de andere beren

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!

Nadere informatie

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL

CHATTEN. verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL CHATTEN verborgen verdriet MARIAN HOEFNAGEL Stotteren Kom op, Roy. Het is allang tijd. De leraar informatica legt een hand op Roys schouder. Maar Roy kijkt niet op of om. Hij zit achter de fijnste computer

Nadere informatie

1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen

1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen 11 1Help: faalangst! Karel heeft moeite met leren. Dat zal wel faalangst zijn! zegt iemand. Een gemakkelijk excuus, want Karel is wel erg snel klaar met zijn huiswerk. Ellen, die ook moeite heeft met leren,

Nadere informatie

Avondsluiting Relaxatie

Avondsluiting Relaxatie Avondsluiting Relaxatie Auteur: Pieter Dejaeger Geschikte leeftijd: Alle Duur activiteit: 20 minuten Terrein: Rustig zaaltje, zonder lawaai! Benodigde begeleiders: Min 2 (Eén lezer en iemand die tussen

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS

OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS OP ZOEK NAAR DE VERBINDING TUSSEN PRAKTIJK, ONDERZOEK EN ONDERWIJS Susanne Smorenburg, programmamanager Ben Sajetcentrum Marjon van Rijn, docent / onderzoeker HvA / AMC Symposium HBO-V van de Toekomst

Nadere informatie

Boventallig? Pech. Of toch niet?

Boventallig? Pech. Of toch niet? Boventallig? Pech. Of toch niet? Op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Harriët (37, foto) werkt drie jaar bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Eerst als projectleider ICT. Maar de verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

Bij meester Wolf in het atelier De kinderen gaan helemaal los.

Bij meester Wolf in het atelier De kinderen gaan helemaal los. Anne Marie van Cappelle annemarievancappelle@ziggo.nl 070-3460845 06-41850198 Bij meester Wolf in het atelier De kinderen gaan helemaal los. Groep 4 van de Rotterdamse basisschool De Wilgenstam werkt één

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

Ga zitten of liggen zodat je je hand op je buik kan leggen, ter hoogte van je navel.

Ga zitten of liggen zodat je je hand op je buik kan leggen, ter hoogte van je navel. DE TECHNIEKEN) Alle technieken doe je zittend of liggend. Liefst waar het stil of rustig is, of waar je je voor je gevoel even kunt terugtrekken uit gesprekken. Wanneer je je ogen kunt sluiten werkt het

Nadere informatie

Johannes 14:1-3 en 28 - Hemelvaart: op weg naar thuis

Johannes 14:1-3 en 28 - Hemelvaart: op weg naar thuis Johannes 14:1-3 en 28 - Hemelvaart: op weg naar thuis Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Dan stuur ik ook de bijbehorende

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Erasmusbestemming: Universiteit

Erasmusbestemming: Universiteit Erasmusbestemming: Rijsel Academiejaar:2006-2007 Één semester Universiteit Waar is de universiteit ergens gelegen (in het centrum/ ver uit het centrum)? De univ ligt vrij dicht bij het centrum, maar als

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan. Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een

Nadere informatie

OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF--

OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- OPDRACHT 1 : SCRIPT EN INTERACTIEVE VERSIE VAK : SCHRIJVEN --LOIS VEHOF-- Confrontatie scene Written by Loïs Vehof Genre: Avontuur Locatie: De oude tempel Protagonist: Wachter Antagonist: Dief Conflict:

Nadere informatie

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen!

Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Geen tijd om elke dag te sporten? Kom thuis in actie met 1-minuut oefeningen! Astrid Witte zomer 2014 Even vooraf: - Deze oefeningen zijn bedoeld voor gezonde volwassenen - Heb je klachten, overleg dan

Nadere informatie