Woordenschat. Pagina 1 van 6

Transcriptie

1 Woordenschat Opdracht 1 1 psychologen: wetenschappers die het innerlijk leven en het gedrag van mensen onderzoeken antropomorfiseren: menselijke eigenschappen aan dingen en dieren toeschrijven 3 gadget: klein, min of meer nutteloos voorwerp 4 toedichten: toeschrijven, toekennen 5 prefrontale cortex: een gebied in de hersenen, gelegen in het voorste gedeelte van de frontale kwabben 6 geassocieerd: in verband gebracht 7 achtten: vonden 8 relatief: verhoudingsgewijs 9 wispelturig: grillig, veranderlijk 10 random: willekeurig 11 expliciet: uitdrukkelijk, met zoveel woorden 1 geometrisch: volgens de meetkunde 13 drijfveer: dat wat iemand ergens toe brengt 14 motief: overweging die tot een handeling leidt (vrijwel synoniem met drijfveer ) Opdracht A 1k, e, 3p, 4l, 5j, 6a, 7b, 8c, 9d, 10g, 11r, 1i, 13f, 14m, 15q, 16h, 17n, 18o B 1 indicatie incapabele 3 banale 4 kwantum 5 nostalgische 6 immense 7 numeriek 8 consternatie 9 genomineerd 10 obligaat 11 penitentiaire inrichting 1 naar rato 13 placebo 14 traineren 15 postuum 16 opteren 17 polariseren 18 aperitief Pagina 1 van 6

2 Opdracht 3 Uiteenzetten Betogen Activeren Beschouwen Amuseren duidelijk maken argumenteren aansporen tot aan het lachen hoe iets werkt handelen maken een ontwikkeling schetsen iets begrijpelijk maken iets beschrijven iets uitleggen iets aantonen je standpunt onderbouwen redeneren voor iets of iemand pleiten een beroep doen op iemand iemand aanzetten om iets te doen iemand verleiden tot een aankoop een oproep plaatsen een onderwerp genuanceerd bespreken iets laten overdenken over een onderwerp van gedachten wisselen ter overpeinzing aanbieden voor- en nadelen afwegen aangenaam bezig houden entertainment bieden ironische stijlmiddelen gebruiken vermaken Lezen Opdracht 4 1 verschijnsel-en-verklaringstructuur; voordelen-en-nadelenstructuur; verschijnsel-enbesprekingstructuur (ook mogelijk: vroeger-en-nu-structuur; vroeger-nu-toekomststructuur; probleem-en-oplossingstructuur) bewering-en-argumentstructuur 3 probleem-en-oplossingstructuur 4 voordelen-en-nadelenstructuur 5 verschijnsel-en-besprekingstructuur 6 a hyperbool (of: tegenstelling) b paradox c retorische vraag d woordspeling e understatement f woordspeling (of: metafoor) Opdracht 5 1 oorzaak-gevolg middel-doel 3 Zo (toelichtend), Verder (opsommend) 4 Excellent onderwijs 1 aanleiding (ook goed: constatering) probleemstelling 3 oorzaak 4 maatregelen 5 kanttekeningen (of: kritiek) 6 conclusie 5 Drie van de volgende metaforen: - Het hoger onderwijs ligt onder vuur (regel 9) -... de examencijfers niet heilig worden... (regel 37-38) - de neerwaartse spiraal (regel 43) 6 C: constatering toelichting Pagina van 6

3 7 a een beschouwing b De tekst is deels objectief, deels subjectief. De schrijver legt uit wat het probleem is en belicht dat van verschillende kanten (alinea ). Ook analyseert hij het probleem (alinea 3) en geeft hij zijn eigen mening (alinea 5 en 6). Voorbeeldsamenvatting: Raoul du Pré Excellent onderwijs Staatssecretaris Zijlstra wil dat het hoger onderwijs overschakelt naar een ambitieuzer studieklimaat. Over het niveau en de kwaliteit van het hoger onderwijs zijn namelijk veel klachten. Dit is het gevolg van het feit dat jarenlang alles gericht was op schaalvergroting. De ambitie van de staatssecretaris is verstandig, want zo zal de achteruitgang van het hoger onderwijs hopelijk doorbroken worden. (59 woorden) Opdracht 7 1 B: vraagstelling beantwoording toelichting De opbouw is: constatering (of: bewering) argument. 3 De aangehaalde zinsgedeelten zijn voorbeelden van clichés (versleten uitdrukkingen) die mensen uiten over de opvang van kinderen in de crèche. 4 alinea 6 en 8 5 alinea 10 en 11 6 a Voorbeelden hyperbool: - gek worden van de herrie in een kinderdagverblijf (regel 1-) - een omgeving... waarin geen seconde stilte heerst? (regel 5-6) - krijgt meteen de hele vrouwenbeweging over zich heen. (regel 3-4) b Voorbeelden metafoor: - Om de haverklap (regel 3-33) - een wegpiraat op een driewieler (regel 51-5) 7 a overtuigen (ook goed: beschouwen) b Overtuigen, want de schrijfster wil de lezers ervan doordringen dat ze kritischer moeten nadenken over het verblijf van kinderen in een kinderdagverblijf. Er moet ook meer onderzoek komen naar de gevolgen voor de kinderen. Beschouwen, want de schrijfster wil de lezers aan het denken zetten over het verblijf van kinderen in een kinderdagverblijf. Ze geeft naast haar eigen mening ook de resultaten van onderzoek. Voorbeeldsamenvatting: José van der Sman Afgepeigerde peuters Het blijkt dat peuters door het verblijf op de crèche vaak uitgeput raken. Dat komt door de drukte en herrie daar. Onderzoek heeft uitgewezen dat crèchekinderen later in hun puberteit gemiddeld onrustiger zijn en zich minder goed kunnen concentreren. Er zou daarom eens wat meer langlopend en grondig onderzoek gedaan kunnen worden naar de effecten van deze opvang op de geestelijke ontwikkeling van kinderen. En ouders zouden serieus kunnen nadenken over goede alternatieven. (73 woorden) Opdracht 8 Weten 1 Twee van de volgende woorden: vraagstelling, constatering, hypothese Twee van de volgende woorden: samenvatting, aanbeveling, oplossing Punten Pagina 3 van 6

4 3a beschouwing 1 3b De schrijver van een beschouwing heeft tot doel de lezer aan 3 het denken te zetten. Daartoe belicht hij zijn onderwerp van verschillende kanten. Hij geeft bijvoorbeeld meerdere verklaringen of voor- en nadelen. 4 verschijnsel-en-verklaringstructuur 5 probleem-en-oplossingstructuur 6a eufemisme ( minder begaafd is een verzachtend woord voor achterlijk ) 6b woordspeling 6c paradox 6d ironie (of: ironische omkering) Maximaal 0 punten. Bereken je cijfer door je totaalscore te delen door. 0 Opdracht 9 Kunnen Punten Vragen Maximumscore 9 punten 1a immers 1 1b Bovendien, Ook 1 De eerste zin is terugblikkend, de tweede aankondigend. 1 3a opsommend 1 3b ook (nog eens) 1 4a opsommend 1 4b Verder 1 5a concluderend 1 5b Met andere woorden 1 Samenvattingsopdracht Maximumscore 19 punten A (voordelen) 3 De elektrische auto is een vervoermiddel dat minder broeikasgas/co uitstoot; (1 zal een alternatief zijn voor het moment dat aardolie schaars wordt/opraakt; (1 en bezit een zekere aantrekkelijkheid. (1 B (stand 3 Desondanks/Ondanks de voordelen; (1 is het onbegrijpelijk dat mensen heil zien in de elektrische auto (want er zijn veel nadelen). ( punten) C (individuele kostenaspecten) De elektrische auto is duur (in aanschaf); (1 en zal dat blijven. (1 D (maatschappelijke kostenaspecten) Extra elektriciteitscentrales moeten worden gebouwd./het elektriciteitsnet moet worden versterkt. (1 De infrastructuur moet ingrijpend worden gewijzigd. (1 E (negatieve consequenties voor milieu) 3 Milieuvoordelen worden deels ongedaan gemaakt: (1 bij opwekken van elektriciteit komt veel vervuiling/co vrij; (1 (milieuonvriendelijke) kolencentrales moeten worden gebouwd om elektriciteit op te wekken. (1 F (beperkingen) In vergelijking met de huidige auto biedt de elektrische auto minder vrijheid; (1 en minder betrouwbaarheid/rijbereik. (1 Pagina 4 van 6

5 G H I (conclusie) Het enthousiasme voor de elektrische auto moet worden gematigd./de overheid moet niet nu al definitief kiezen voor de elektrische auto. ( punten) (aanbevelingen) Er zijn alternatieven./alternatieven moeten beter worden bekeken. (1 De overheid zou terughoudender moeten zijn met financiële prikkels ten gunste van de elektrische auto. (1 Aftrek voor incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik: Maximaal 4 scorepunten aftrek voor fouten tegen de regels voor interpunctie, voor het gebruik van hoofdletters, voor zinsbouw, voor spelling, voor woordgebruik en voor woordvolgorde. 1-3 fouten 1 4 of 5 fouten 6 of 7 fouten 3 Meer dan 7 fouten 4 Aftrek voor woordgrensoverschrijding van de samenvatting: Voor overschrijding met 18 woorden geen aftrek. Voor elke volgende overschrijding per 5 woorden steeds scorepunten aftrekken. Maximaal 14 punten aftrek. Maximaal 8 punten voor vragen en samenvattingsopdracht. Bereken je cijfer door je totaalscore te delen door, Opdracht 15 1 Een onderwerp van verschillende kanten belichten, zodat de lezer gaat nadenken over het onderwerp. In een uiteenzetting beschrijft de schrijver de informatie objectief. Hij beschrijft bijvoorbeeld hoe iets in elkaar zit of tot stand is gekomen. In een beschouwing beschrijf een schrijver een onderwerp van verschillende kanten. Hij belicht zowel de voor- als nadelen. Hij belicht diverse mogelijke oplossingen voor een probleem. Hij beschrijft een verschijnsel en mogelijke oorzaken. In een beschouwing kan hij zijn mening geven, terwijl dat in een uiteenzetting niet kan. 3 Met een betoog wil de schrijver de lezer overtuigen van zijn visie op het onderwerp. Een beschouwing is niet overtuigend, maar meningvormend door het probleem van diverse kanten te belichten. De schrijver kan zijn voorkeur laten doorschemeren, zonder dat hij wil overtuigen. 4 Ja, want de standpunten van zowel voor- als tegenstanders van abortus worden genoemd. 5 a nee b De schrijver beschrijft objectief hoe veranderingen hebben plaatsgevonden. Hij geeft in de tekst niet aan of die veranderingen voordeel of nadeel of problemen hebben opgeleverd. 6 a ja b De verklaringen worden van verschillende kanten bekeken. De lezer kan zijn mening vormen. Ook de schrijver laat in het slot zijn mening doorschemeren. Bij een betoog zou de auteur zijn mening heel duidelijk kenbaar maken. 7 a Ja, in het slot kan de schrijver de verschillende kanten van het onderwerp samenvatten, b c d zodat de lezer een goed overzicht heeft. Dat kan wel, zolang zowel de voor- als tegenargumenten aan de orde komen en de schrijver geen eigen standpunt inneemt. Hij kan wel de argumenten van anderen geven. Ja, een uiteenzetting heeft als doel diverse zaken te beschrijven. Een begrip valt daar ook onder. Nee, want het doel van een betoog is de lezer te overtuigen. Dat doet de schrijver met zijn argumenten. Als hij een of meer van deze argumenten gaat relativeren, dan zwakt hij zijn betoog af. Pagina 5 van 6

6 Opdracht 16 1 probleem-en-oplossingstructuur Herschreven tekst: 1 Helaas neemt de kleine criminaliteit de laatste jaren steeds meer toe. Dat was te verwachten, want het duurt veel te lang voordat de daders bestraft worden. Een groep landgenoten heeft zich over dit probleem gebogen en een aantal oplossingen bedacht. De eerste oplossing betreft het beleid van de politie. Zij moet overgaan op lik-opstukbeleid, zodat de overtreder direct na de overtreding zijn straf hoort. Als de straf een boete betreft, kan hij die direct betalen. Een werkstraf moet vanaf de eerstvolgende dag worden vervuld. De overtreder zal daardoor direct en goed voelen dat hij fout is geweest. 3 Verder moet ze vaker een taakstraf dan een boete opleggen. Voor een aantal overtredingen moet de politie geen boete opleggen, omdat een taakstraf van een behoorlijk aantal uur beter is. Niemand wil immers graag door een ander gezien worden. Ook wil niemand vrije dagen opnemen voor een taakstraf. 4 Om de kleine criminaliteit te bestrijden is het nodig dat de politie haar beleid wijzigt in een lik-op-stukbeleid en dat ze vaker een taakstraf oplegt. De overtreder moet direct en goed voelen dat hij fout was. Pagina 6 van 6