TSS / Total Specific Solutions realiseert met 1800 ervaren, gespecialiseerde medewerkers succesvolle business- en software oplossingen voor typisch

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2012

2

3 TSS / Total Specific Solutions realiseert met 1800 ervaren, gespecialiseerde medewerkers succesvolle business- en software oplossingen voor typisch Nederlandse, kennisintensieve vraagstukken. Oplossingen voor nu, maar vooral voor straks. Oftewel: Anticipating Solutions.

4 Financiële kengetallen Totale activa (x 1.000) Netto-omzet (x 1.000) Totaal aantal medewerkers Omzet per deelgebied in % 4,2 Consulting 18,4 ICT Services 26,1 Software gerelateerde dienstverlening EBITAE (x 1.000) ,3 Software Omzet per sector in % Omzet in % Professionals & Staf in % , ,9 44,1 86,5 ICT en communicatie Consumentenmarkt Financiële dienstverlening Overheid Gezondheidszorg Industrie Non-recurring Recurring Staf Professionals

5 Kengetallen winst- en verliesrekening (x 1.000) Netto-omzet EBITDAE % 18,4% 15,8% 15,5% 15,2% 17,2% EBITAE % 11,1% 10,0% 10,4% 11,2% 14,9% Kengetallen balans (x 1.000) Totale activa Groepsvermogen Materiële vaste activa Immateriële vaste activa Netto-omzet en EBITAE (x 1.000) Totaal aantal medewerkers (fte) Instroom / uitstroom medewerkers (fte) Netto-omzet EBITAE Aantal fte per Aantal fte per instroom uitstroom

6 Inhoud 5 VOORWOORD 6 VERSLAG RAAD VAN BESTUUR 12 Maatschappelijk verantwoord ondernemen 14 Organisatie en medewerkers 16 Corporate governance 18 Verslag raad van commissarissen 20 Jaarrekening 22 GECONSOLIDEERDE WINST-EN-VERLIESREKENING OVER GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN HET TOTAALRESULTAAT OVER GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER GECONSOLIDEERD MUTATIEOVERZICHT EIGEN VERMOGEN 27 GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT OVER TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 60 ENKELVOUDIGE WINST-EN-VERLIESREKENING OVER ENKELVOUDIG OVERZICHT VAN HET TOTAALRESULTAAT OVER ENKELVOUDIGE BALANS PER 31 DECEMBER ENKELVOUDIG MUTATIEOVERZICHT EIGEN VERMOGEN 63 TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING 66 OVERIGE informatie 67 overige gegevens Een uitgave van Total Specific Solutions (TSS) B.V., Utrecht Concept conflictamsterdam.com Realisatie overburen.nl / pantheondrukkers.nl 6

7 Voorwoord Het is een vraag die in deze tijd bij veel bedrijven speelt: wat te doen als er bezuinigd moet worden? Investeringen in IT zijn een makkelijke prooi voor wie zoekt naar kostenbesparingen, terwijl bezuinigen juist zo veel makkelijker gaat met behulp van IT. Anders gezegd: bezuinigen op IT is een managementkeuze die gericht is op de korte termijn, terwijl bezuinigen met IT een keuze is voor de lange termijn. Dit laatste is wat de mensen van TSS dagelijks doen: innovatieve en stabiele software creëren die bedrijfsprocessen efficiënter en effectiever maakt. Toegewijd, ondernemend en vooruitstrevend zorgen de medewerkers van TSS ervoor dat TSS in deze tijden van economische tegenwind nog steeds groeit en goede bedrijfsresultaten laat zien. We spreken met onze klanten niet alleen over onze softwareproducten, maar juist ook over hun markt: wat hebben zij nodig om op hun markt onderscheidend en succesvol te opereren? TSS kijkt steeds net wat verder vooruit en formuleert nu vast een antwoord op de klantvraag van morgen om als partner voor de lange termijn daadwerkelijk toegevoegde waarde te kunnen creëren. Dat vergt diepgaande sectorspecifieke kennis, die de afzonderlijke TSS-bedrijven in ruime mate bezitten. Daar investeren we in: niet voor niets is anticipating solutions, waarbij de behoeften van de eindgebruiker centraal worden gesteld, ons onderscheidende kenmerk. Het gaat goed met TSS. Ondanks de moeilijke markt is in 2012 een omzet van meer dan 201 miljoen gerealiseerd. De verwachting voor 2013 is, gezien de economische context waarin onze klanten opereren, consolidatie van deze resultaten. De interne processen van productieproces tot leveringsketen zijn goed onder controle, wat alle ruimte biedt om met onze anticiperende productontwikkeling verder door te groeien. Intussen nemen we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid door, juist in deze tijden, bij te dragen aan het beter en efficiënter laten functioneren van onder andere de gezondheidszorg, de overheid en de financiële sector. We zijn optimistisch over de ontwikkelingen die voor ons liggen. Onze gezamenlijke strategie en onze positie als grootste vertical market software-onderneming in de Benelux vormen een stevige basis voor de toenemende samenwerking tussen de TSS-bedrijven. Ze getuigen van de meerwaarde die we als TSS bieden aan onze klanten, de klanten van onze klanten (burgers, patiënten en consumenten) en aan de maatschappij als geheel. Robin van Poelje CEO Matthieu van Amerongen CFO Abdeluheb Choho CMO Klaar voor de toekomst Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 7

8 Verslag Raad van Bestuur Robin van Poelje (CEO) en Matthieu van Amerongen (CFO) vormen de Raad van Bestuur van TSS. Robin van Poelje (40) Robin van Poelje werd in januari 2010 lid van de Raad van Bestuur van TSS en is sinds mei 2010 Chief Executive Officer. Van Poelje is afkomstig van Strikwerda Investments, de investeringsmaatschappij achter TSS. In die functie was Van Poelje betrokken bij de oprichting van TSS. Daarvoor werkte hij onder andere voor Royal Numico. Matthieu van Amerongen (44) Matthieu van Amerongen is vanaf begin 2007 Chief Financial Officer van TSS. Voor deze periode deed hij brede ervaring op in finance, consultancy en operationeel management. Van Amerongen vervulde eerder managementfuncties bij Accenture en Arthur Andersen. 8

9 Strategie TSS is als specialist in vertical market software de grootste in de Benelux. Dat is voor een groot deel te danken aan de toewijding van TSS aan de business van de klant: met welke softwareoplossingen kunnen we onze klant toekomstbestendig maken? Daarvoor is diepgaande kennis van de specifieke markten nodig: waar gaat die sector heen? Met welke technische toepassingen kunnen die klanten de uitdagingen van de toekomst aan? TSS richt zich op sectoren die een grote maatschappelijke relevantie hebben: de gezondheidszorg, de centrale en lokale overheid en de financiële sector. En of het binnen deze focusdomeinen nu om cliënten, patiënten of burgers gaat: men wil efficiënt draaien tegen lagere kosten en daarbij het persoonlijke contact met de klant verder versterken. Want in deze tijd gaat het er vooral om klanten erbij te betrekken, via co- creatie bijvoorbeeld of door klanten meer zelf aan de knoppen te laten zitten. TSS is gespecialiseerd in het ontwerpen, bouwen en implementeren van software die dergelijke mass customization - de paradox van kostenefficiënte grootschaligheid in combinatie met maatwerk op individueel niveau - mogelijk maakt. Bij luchtvaartmaatschappijen is het al gebruikelijk om klanten zelf allerlei handelingen te laten verrichten; dankzij slimme softwaretoepassingen kunnen persoonlijke voorkeuren, zoals de plek in het vliegtuig, generiek worden afgehandeld. Op dezelfde manier kan TSS bijvoorbeeld gemeenten in staat stellen burgers beter van dienst te zijn. Dat geldt voor de overheid, maar net zo goed voor zorg of finance. Verstand van de specifieke sector is dan wel van belang; wat zijn daar de eisen, wat is de cultuur, de dynamiek? TSS investeert dan ook veel tijd en energie in het verwerven van kennis van de domeinen zorg, overheid en finance. De reden ligt voor de hand: inzicht in de vraagstukken die daar leven, is van eminent belang om de business van de klant verder te brengen. Het verbinden van die businessvraagstukken aan softwaremogelijkheden is immers de meerwaarde van TSS. Vandaar de focus op vertical market software: dankzij al die sectorspecifieke kennis bedient TSS niet alleen de klant, maar ook de klant van de klant. Het is deze focus, met de bijbehorende expertise, die de TSS-bedrijven in staat stelt om nieuwe werk- en verdienmodellen te ontwikkelen. Voorbeelden zijn er binnen TSS genoeg. Een oplossing als mijngezondheid.net geeft een patiënt het beheer over zijn eigen zorgdossier en stelt hem in staat zelf afspraken te maken en herhaalrecepten aan te vragen. Zo is de patiënt tevredener en besparen huisarts en apotheek tegelijkertijd kosten. Financiële resultaten en acquisities Voor TSS was 2012 een goed jaar. Gezien de economisch moeilijke tijden in alle zakelijke markten, ook die van software en IT, heeft TSS een goed bedrijfsresultaat behaald. Waar vele bedrijven menen dat IT-investeringen uitgesteld kunnen worden om kosten te reduceren, maken de TSS-bedrijven hun klanten juist duidelijk dat die besparingen sneller te realiseren zijn met 2012 was voor TSS een goed jaar Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 9

10 Het grootste vertical market software bedrijf in de Benelux behulp van slimme en efficiënte IT-toepassingen. Dat die boodschap overkomt, blijkt uit het feit dat de omzet van 201,1 miljoen zelfs is gegroeid ten opzichte van TSS heeft dan ook niet stil gezeten in Intern zijn diverse kwaliteitsslagen gemaakt door investeringen in productontwikkeling, in HR-beleid en talentontwikkeling, in de aanscherping van de interne bedrijfsvoering en in zaken als dataveiligheid. Intussen blijft de blik naar buiten gericht. Zo heeft PinkRoccade Healthcare, de grootste softwareleverancier in de zorg, aan het einde van 2012 de klanten en intellectuele eigendomsrechten overgenomen van Magister. Daarmee heeft PinkRoccade Healthcare haar positie als marktleider verder uitgebouwd met software voor voedings- en dieetmanagement binnen zorginstellingen. Door steeds open te staan voor dergelijke versterkende of verbredende acquisities, ontwikkelt TSS zich tot een intrinsiek goed en stabiel bedrijf, dat ook in de toekomst steeds meer een prominente positie in de Europese softwaremarkt zal innemen. Kwaliteit Kwaliteit en dataveiligheid staan centraal bij TSS. Niet alleen in de manier waarop onze software ontwikkeld wordt, ook in de kwaliteitsbewaking van zowel proces als product. Daartoe worden het hele jaar door diverse kwaliteitscontroles uitgevoerd. Dat gebeurt door KZA, de specialist in kwaliteitsmonitoring binnen TSS, maar ook door onafhankelijke externe auditors. Op deze wijze scherpen we als bedrijf de borging van kwaliteit procesmatig steeds verder aan. Kwaliteitsmanagers zorgen verder voor kwaliteitstrainingen en er is geregeld overleg om ervaringen uit te wisselen. In 2012 werden meerdere kwaliteitsoefeningen gehouden om de stabiliteit en werkwijze van de systemen te testen. Niet voor niets hebben de individuele TSS-bedrijven zich ingespannen om alle relevante kwaliteitscertificaten te halen, van ISO 9001 en ISO tot zelfs CMMI-level 3. Dit laatste keurmerk geeft aan dat de professionaliteit en voorspelbaarheid van de softwareontwikkelingsprocessen een niveau heeft bereikt dat slechts een handvol bedrijven in Nederland kan evenaren. Bovendien zijn dankzij alle veiligheidsen back-upprotocollen de continuïteit, kwaliteit en dataveiligheid bij de TSS-bedrijven geborgd. Merk TSS is een merk in ontwikkeling. Kernwaarden zijn toegewijd, ondernemend en vooruitstrevend. In lijn hiermee loopt een reputatieprogramma, dat via in- en extern onderzoek de kwaliteit van de onderneming in kaart brengt aan de hand van zeven reputatiedrivers: Producten en diensten Innovatie Arbeidsklimaat Governance Citizenship Leiderschap Financiële prestatie TSS heeft in 2012 nadrukkelijker haar positie in de IT- en softwaremarkt geclaimd. Die positie wordt ook gezien en erkend in de branche; in november 2012 kwam TSS als nieuwkomer 10

11 binnen op nummer 47 in de Europese Truffle 100, het overzicht van de 100 grootste Europese softwarefirma s. Daarnaast zette investeringsmaatschappij Main TSS op nummer 1 van haar Main Software-lijst van belangrijkste Nederlandse softwarebedrijven. TSS neemt die vooraanstaande rol graag op zich, ook door publiekelijk vooruit te kijken en zakelijke perspectieven te schetsen. Het belangrijkste voorbeeld hiervan was de grootschalige najaarscampagne over de tablet revolutie, die als doel had de zakelijke mogelijkheden van tabletcomputers en smartphones onder de aandacht te brengen. Om dit perspectief te schetsen, zijn artikelen geschreven, is een bijeenkomst met klanten georganiseerd en is in samenwerking met de FD Mediagroep een FD Outlook Special gepubliceerd rond dit thema. TSS kiest ervoor leidend te zijn in het denken over de kansen en mogelijkheden voor IT. In 2012 heeft TSS een eerste white paper gepubliceerd: De ontplooiingsperiode; een nieuw ICT-tijdperk, met een nieuw en optimistisch perspectief voor de toekomst van ICT. Via is deze whitepaper te downloaden. Ook in 2013 wordt door middel van diverse marketingacties verder gebouwd aan het merk en de positionering van TSS. Centraal daarbij staat de boodschap dat TSS het grootste vertical market software-bedrijf is van de Benelux. Innovatie TSS investeert voortdurend in het up-to-date houden van de eigen softwareproducten. Daarnaast zijn de individuele TSS-bedrijven steeds op zoek naar nieuwe marktkansen, waarbij de behoeften van de eindgebruiker centraal worden gesteld: anticipating solutions. Een mooi voorbeeld hiervan is het nieuwe product iburgerzaken van PinkRoccade Local Government. Naast dergelijke individuele innovaties en productontwikkeling wordt ook steeds meer samengewerkt tussen de TSS-bedrijven. Om aansluiting te houden bij wat er op technologisch gebied aan innovaties op de markt komt en hoe deze innovaties toe te passen zijn voor de TSS-bedrijven, is er een TSS-innovatiecommunity opgezet. Deze komt regelmatig bij elkaar om inzichten, ervaringen en ontwikkelingen structureel te delen en zo de onderlinge samenwerking te bevorderen en te verdiepen. Voor dit doel worden ook geregeld seminars georganiseerd. Maatschappelijk verantwoord ondernemen TSS hecht eraan maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Dat wordt duidelijk zichtbaar in de focus van de TSS-bedrijven op maatschappelijk relevante sectoren als de gezondheidszorg en de overheid. Zo zijn PharmaPartners en PinkRoccade Healthcare marktleiders in het ontzorgen van de gezondheidszorg met slimme, klantgerichte softwareoplossingen. Dit betekent dat de gezondheidszorg met behulp van de software van deze TSS-bedrijven klantvriendelijker, efficiënter en uiteindelijk goedkoper zal kunnen functioneren. PinkRoccade Local Government richt zich op de lokale overheid en helpt de publieke dienstverlening ook buiten kantooruren te ontsluiten Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 11

12 voor de burger. De activiteiten van TSS bewegen zich nadrukkelijk op die markten waar consumenten en burgers direct profiteren van verbeterde dienstverlening, grotere afhandelingsnelheid en meer keuzevrijheid. Andere activiteiten waarmee TSS zijn betrokkenheid bij de Nederlandse en internationale samenleving toont, komen terug in het aparte hoofdstuk Maatschappelijk verantwoord ondernemen, verderop in dit jaarverslag. TSS is nog niet tevreden met de man-vrouwverhouding in de directie- en bestuurslagen bij de TSS-bedrijven en TSS. Bij het invullen van vacatures spant TSS zich extra in om geschikte vrouwelijke kandidaten te vinden. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen van TSS hebben nog geen vrouw in hun midden. Om deze samenstelling op termijn tot een evenwichtige man-vrouwverdeling te brengen, zal ook hier bij het invullen van toekomstige vacatures extra aandacht aan besteed worden. TSS kernwaarden: Toegewijd, Ondernemend en Vooruitstrevend Medewerkers De directieraad van TSS heeft in 2012 de intentie uitgesproken gedurende 2013 en 2014 People Performance Management in te voeren. Hierbij wordt de blik gericht op het ontwikkelpotentieel van de medewerkers; meer tijd en aandacht zal worden besteed aan het ontdekken en verder ontwikkelen van het talent voor de toekomst. Nu beschikt TSS al over een professioneel personeelsbestand met een gemiddeld hoge opleidingsgraad: 95% van de medewerkers heeft een universitaire graad of een hogere beroepsopleiding gevolgd. Met het verder differentiëren van het HR-beleid beoogt TSS talentvolle en ambitieuze mensen meer mogelijkheden te bieden binnen het bedrijf. Belangrijk zijn daarbij de kernwaarden van TSS: toegewijd, ondernemend, vooruitstrevend. TSS investeert graag in de ontwikkeling van zijn mensen, maar verwacht er wel iets voor terug; de inzet om met TSS de slag naar de toekomst te maken. TSS en Co-maker TSS heeft met de positionering als grootste vertical market software-onderneming in de Benelux een strategische heroriëntatie uitgevoerd. Daarbij is de potentie geanalyseerd van elke verticale markt waar TSS actief is. Uit deze analyse kwam naar voren dat de automotive leasemarkt een te beperkt potentieel heeft om aan te sluiten bij de gewenste ambities en positie van TSS in elke markt. Dit onder andere doordat de automotive leasemarkt consolideert en internationaler wordt. Co-maker, die actief is in deze markt, is daarnaast een verliesgevende onderneming. TSS heeft daarom gezamenlijk met Co-maker besloten de activiteiten in de automotive leasemarkt af te bouwen. Zowel de markt zelf als de ondernomen marktactiviteiten komen om deze reden beperkt terug in dit jaarverslag. 12

13 De anticipating softwareproducten van TSS Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 13

14 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Binnen TSS is maatschappelijke verantwoordelijkheid een onlosmakelijk deel van de bedrijfsfilosofie. De mens is immers het belangrijkste voor een softwareonderneming als TSS: die ontwerpt de innovaties waar klanten op zitten te wachten. Dat betekent zorgvuldig omgaan met medewerkers en hen veel kansen bieden zich verder te ontwikkelen via opleidingen, cursussen of trainingstrajecten. Dat verklaart ook het lage ziekteverzuim bij TSS (2,4 procent); het werk blijft boeiend en uitdagend. Ook op het gebied van bestuurlijke inrichting wordt door TSS ontworpen software gebruikt om bijvoorbeeld kennisintensieve processen als subsidieaanvragen te stroomlijnen. Een efficiënte overheid is van cruciaal belang voor de Nederlandse samenleving. PinkRoccade Local Government zet zich in voor een betere dienstverlening aan burgers en meer eigen regie. Via slimme software-innovaties wachttijden, fouten en kosten reduceren, is de bijdrage van het bedrijf aan de BV Nederland. Via slimme softwareinnovaties bijdragen aan de BV Nederland Betere samenleving TSS heeft ervoor gekozen zich te richten op drie sectoren die van groot belang zijn voor Nederland: de gezondheidszorg, de overheid en de financiële sector. De intelligente software van PharmaPartners en PinkRoccade Healthcare levert een duidelijk herkenbare bijdrage aan de gezondheidszorg. Processen worden sneller, goedkoper, efficiënter, inzichtelijker en betrouwbaarder. Betere organisatie van de zorg en meer multidisciplinaire samenwerking leidt tot een betaalbare en adequate zorg. Meer interactie en dialoog met de zorggebruiker verhoogt bovendien de positieve beleving van de ontvangen zorg. Yonder, dat zijn werk voor klanten vooral in Roemenië verricht, heeft daar pro bono gewerkt aan het ontwikkelen van software die meehelpt om de corruptie in de Romeense gezondheidszorg tegen te gaan. Zo dient het werk van Yonder twee doelen tegelijk: een betere gezondheidszorg en een betere samenleving. Minimale belasting Zorg voor het milieu is een belangrijk aspect van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De belangrijkste milieubelasting door TSS is - naast autogebruik - het elektriciteitsverbruik door alle computers. Met groene datacenters en maatregelen als automatische lichtschakeling wordt dat waar mogelijk tot een minimum gereduceerd. De mobiliteit binnen Yonder wordt beperkt door veelvuldig gebruik te maken van videoconferencing in het contact met mensen in de Roemeense vestiging. Verder worden leaserijders binnen de TSS-bedrijven gestimuleerd te kiezen voor compacte en zuinige leaseauto s. Everest doet dat zelfs met een verkiezing van de zuinigste leaserijder. Voor de leasemarkt als geheel heeft TSS-bedrijf TASS met ucan een vinding gedaan waarmee leaserijders tot duurzamer rijden kunnen worden aangezet. Het apparaat registreert alle voertuigdata, waarmee het mogelijk is om het rijgedrag van bestuurders in kaart te brengen en te vergelijken 14

15 met dat van andere automobilisten. Ook kan met ucan worden geanalyseerd met welke rijtechnieken de slijtage van auto-onderdelen en het brandstofverbruik kunnen worden teruggebracht. Zo zorgt TSS er zowel direct als indirect voor dat leaserijders het milieu minder belasten. Succes delen TSS is een succesvolle softwareonderneming, die graag iets teruggeeft aan de maatschappij die dat succes mogelijk maakt. In Roemenië, waar Yonder één van de grotere IT-werkgevers is, kiest het bedrijf elk jaar een of twee onderwerpen om extra steun aan te verlenen. Ook worden medewerkers gestimuleerd mee te doen aan zogenaamde challenges of op andere manieren iets te doen voor het maatschappelijk belang. De inzet van Yonder is doorgaans gerelateerd aan het eigen specialisme, de IT. Zo heeft Yonder de organisatie van een TEDx-evenement ondersteund. Ook andere TSS-bedrijven zijn actief als sponsor van sportevenementen of andere goede doelen. Everest ondersteunt bijvoorbeeld een aantal organisaties die zich richten op gehandicapten, kinderen of de bestrijding van kanker. Twee hardloopteams van PinkRoccade Local Government lieten de ziekte MS tijdens de Zevenheuvelenloop in Nijmegen hun hielen zien. De medewerkers zamelden daarmee op eigen initiatief geld in voor de Stichting MS Research en de ontwikkeling van een online patiëntenportaal. KZA heeft gekozen voor een structureel partnerschap met Sherpa, een zorginstelling uit de regio voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Medewerkers van KZA zetten zich daar als vrijwilliger in met het doen van klussen of in gezamenlijke activiteiten met de cliënten. Het contact tussen mensen met en zonder beperking staat ook centraal door workshops en personeelsmeetings te houden op één van de locaties van de zorgorganisatie. PinkRoccade Healthcare richt zich eveneens op ontmoeting, met bijvoorbeeld het organiseren van high tea s voor de klanten van opdrachtgevers. Ook op het terrein van sport en sponsoring gebeurt veel: de medewerkers kiezen jaarlijks twee organisaties om te ondersteunen. De TSS-onderneming werkt aan het behalen van het internationaal erkende MVO Prestatieladder-certificaat voor het totaal aan mvo-activiteiten, zowel voor mens als milieu. Als belangrijkste industrie van de toekomst is informatietechnologie in zichzelf een maatschappelijk verantwoorde activiteit, met een relatief geringe milieubelasting. Door samenwerking tussen de TSS-organisaties van het overnemen van elkaars best practices tot gezamenlijke inkoop wordt die voetafdruk nog verder verkleind. Sportief goede doelen ondersteunen Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 15

16 Organisatie en medewerkers Dichtbij de klant en dichtbij collega s Professionaliteit TSS richt zich op de kernactiviteiten van de klant. Elk TSS-bedrijf werkt aan slimme, kostenbesparende en kwaliteitverhogende softwareoplossingen die meer business genereren door in te spelen op de toekomstige behoeften van de eindgebruiker. Dat vraagt om talentvolle en ambitieuze medewerkers die de vertaling kunnen maken van business naar technologische mogelijk heden. Niet voor niets zijn de kernwaarden van TSS: toegewijd, ondernemend en vooruitstrevend. Het kennisniveau bij TSS is hoog: 95% van de medewerkers heeft een universitaire graad of een hogere beroepsopleiding gevolgd. Nieuwe medewerkers Op de arbeidsmarkt is de strijd om jong ICTtalent volop gaande. TSS betreedt die markt met een aantrekkelijke propositie. Hoewel TSS een groot bedrijf is, voert de menselijke maat de boventoon. Iets minder dan medewerkers opereren binnen zelfstandige eenheden en overzichtelijke units, waar collega s nauw met elkaar samenwerken. Binnen TSS staat de werknemer dichtbij de klant en dichtbij zijn collega s. Een bijkomend voordeel van TSS is dat het verrichte werk een voelbare impact heeft op de markt. Om een voorbeeld te noemen: wie zich wil inzetten voor een betere en efficiëntere gezondheidszorg, kan bij TSS aan het werk voor de grootste softwareleverancier voor de zorg in Nederland. Ook binnen de overheid en de financiële sector spelen TSS-bedrijven een cruciale rol voor vele talentrijke en gemotiveerde ICT ers een reden voor TSS te kiezen. De arbeidsvoorwaarden zijn decentraal geregeld: elk TSS-bedrijf voert daarin een eigen beleid. Gezien het geringe verloop binnen het personeelsbestand, zijn die arbeidsvoorwaarden marktconform. Persoonlijke ontwikkeling De TSS-bedrijven zijn organisaties die de atmosfeer van hun markt ademen. Elke markt heeft een eigen dynamiek. De nauwe verwevenheid van IT en sectorspecifieke kennis zorgen voor een karakteristiek werkklimaat dat inspireert en uitdaagt. Daarbinnen krijgen medewerkers de ruimte om zich te ontwikkelen en aan hun persoonlijke ambities te werken, in lijn met de organisatiedoelstellingen. TSS hecht veel waarde aan persoonlijke ontwikkeling. Het stelt de onderneming in staat om te blijven innoveren en excelleren. Daarom is ook de intentie uitgesproken in 2013 en 2014 People Performance Management in te voeren, gericht op het ontwikkelpotentieel van de medewerkers. Overleg Vanwege het specifieke karakter van elk TSSbedrijf is er geen centrale ondernemingsraad, maar heeft elk bedrijf, afgezien van Yonder en Co-maker, een eigen ondernemingsraad. Met de ondernemingsraden wordt uitgebreid gesproken over een diversiteit aan onderwerpen die de bedrijven raken. Stand van zaken in 2012 Eind 2012 telde TSS medewerkers (1.689 fte): mannen en 395 vrouwen (78% om 22%). Van de medewerkers was 86,5 procent professional en 13,5 procent staf. Ten opzichte van 2011 is het personeelsbestand met 3,7 procent gegroeid. Het gemiddelde ziekteverzuim bedroeg in ,4 procent (2011: 2,6 procent). De gemiddelde leeftijd van de medewerkers was 38,7 jaar. Uit het medewerkeronderzoek blijkt een waardering van 7,2 voor de werkomgeving. 16

17 De organisatiestructuur van TSS Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 17

18 Corporate governance De directieraad geeft vorm aan strategie TSS TSS is een vennootschap met een two-tier board, samengesteld uit een Raad van Commissarissen en een Raad van Bestuur. Raad van Bestuur De Raad van Bestuur wordt benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders. Die bepaalt ook de bezoldiging en de verdere arbeidsvoorwaarden van de directeuren. De Raad van Bestuur vertegenwoordigt de vennootschap en is bevoegd functionarissen met vertegenwoordigingsbevoegdheid aan te stellen. De directeuren binnen de Raad van Bestuur hebben een collectieve taak, waarbinnen elk van hen een eigen portefeuille beheert. Directieraad In 2010 heeft TSS een Directieraad ingesteld. Deze raad bestaat uit de leden van de Raad van Bestuur en de algemeen directeuren van alle TSS-bedrijven. Hoewel de Directieraad geen statutair orgaan is, is er een reglement opgesteld waarin doel, werkwijze en besluitvorming zijn vastgelegd. De Directieraad geeft vorm aan de strategie van TSS. De Directieraad bestond in 2012 uit: Robin van Poelje, CEO Matthieu van Amerongen, CFO Abdeluheb Choho, CMO Kees Buisman algemeen directeur Everest Buisman was tien jaar in diverse functies werkzaam bij Bolesian, waaronder als operationeel directeur en algemeen directeur. Buisman is oprichter van Everest. Ton Hafkamp algemeen directeur PinkRoccade Healthcare Hafkamp is sinds 1992 actief binnen (de rechtsvoorgangers van) PinkRoccade, vanaf 2004 in de directie. Carlos Hagenaars algemeen directeur Co-maker Hiervoor was Hagenaars bij diverse marktleidende internationale softwarebedrijven verantwoordelijk voor productinitiatieven en developmentteams. Ronald Kasteel algemeen directeur KZA Kasteel vervulde hiervoor diverse directiefuncties bij Ordina, waaronder die van CEO. Han Knooren algemeen directeur PinkRoccade Local Government Hiervoor was Knooren mede-eigenaar en algemeen directeur van Yuki en bekleedde hij diverse directiefuncties bij McKesson. Edwin Manten algemeen directeur TASS Manten was hiervoor directeur van Imtech Technical Systems en business unit manager bij Ordina Technical Automation en High Tech Automation. Robi Nederlof algemeen directeur PharmaPartners Sinds 1989 directeur van PharmaPartners. Hij behaalde zijn MBA en Master of Business Informatics, onder andere aan de Erasmus Universiteit. Ramon Zanders algemeen directeur Yonder Zanders heeft een sterke achtergrond in dienstverlening en outsourcing en was voorheen managing director bij SAP outsourcing partner Perfect for People. 18

19 Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen wordt benoemd door de aandeelhoudersvergadering en houdt toezicht op het directiebeleid en de algemene gang van zaken bij TSS en de TSS-bedrijven. Daarnaast staat dit orgaan de Raad van Bestuur met advies terzijde. De Raad van Commissarissen komt naast de reguliere vergaderingen bijeen wanneer een commissaris of de Raad van Bestuur dat nodig acht. Alle besluiten van de Raad van Commissarissen worden genomen bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen. Financiële verslaglegging De Raad van Bestuur rapporteert de financiële resultaten aan zowel de Raad van Commissarissen als aan de aandeelhouders. Voor de jaarlijkse financiële verslaglegging hanteert TSS de International Financial Reporting Standards, de internationale eisen die aan elke beursgenoteerde onderneming gesteld worden. Dat is een bewuste keuze: hoewel zelf niet beursgenoteerd, wil TSS onderscheidend zijn in de markt en de hoogste kwaliteit bieden. De Raad van Bestuur stelt de jaarrekening op en laat die door een accountant controleren. Deze accountant voldoet aan alle professionele en wettelijke eisen van deskundigheid en onafhankelijkheid. Binnen vijf maanden na afloop van het boekjaar wordt de jaarrekening door de Raad van Bestuur openbaar gemaakt. De algemene aandeelhoudersvergadering stelt de jaarrekening uiteindelijk vast. Interne risicobeheersing Marktrisico s TSS is actief binnen complexe en kennisintensieve markten, waar de klanten groot in aantal en sterk verschillend in grootte zijn. Door deze diversiteit aan klanten en opdrachten weet TSS de marktrisico s de invloed van marktbewegingen op bedrijfsresultaat en kapitaalbeslag te beperken, ook doordat sommige markten contrair kunnen bewegen. Tegelijk levert TSS diensten die ook in een economische laagconjunctuur steeds nodig zijn; meer dan de helft van de omzet van TSS bestaat uit recurring business. Financiële risico s Voor een groot en innovatief bedrijf als TSS is het van groot belang de financiële risico s tot een werkbaar minimum te beperken. TSS voert daarom een zeer actief debiteurenbeleid; de allereerste stap om kredietrisico s te reduceren. Het kredietrisico blijft verder beperkt doordat TSS actief is op meerdere markten en daar klanten van verschillende omvang bedient. TSS beschikt over voldoende financieringsbronnen, dankzij gecommitteerde kredietfaciliteiten. De ver wachting is dat dit in de toekomst ook zo zal zijn. De strategie van TSS is er niettemin op gericht de net debt to EBITDA ratio lager dan 3 te houden. Gedetailleerde rapportages stellen TSS in staat krachtig projectbeheer te voeren. Zo worden de operationele risico s van TSS voortdurend geëvalueerd via heldere verslaglegging en uniforme kwaliteitsstandaarden, waaronder een genormeerde Balanced Scorecard. De evaluatie van de operationele risico s wordt daarnaast ook ondersteund door onafhankelijk extern onderzoek. Meer dan 50% van de omzet is recurring business Jaarverslag 2012 Total Specific Solutions 19

20 Verslag Raad van Commissarissen Steeds meer samenwerking tussen TSSbedrijven Voor de Raad van Commissarissen (RvC) van Total Specific Solutions was 2012 een verdiepingsjaar, waarin de in 2010 en 2011 ingeslagen koers op voortgang is gemonitord. Met verhoogde belangstelling zijn de strategische ontwikkelingen van de onderneming gevolgd. Specifiek aandacht was er voor KZA en Co-Maker. Verder zijn TASS, PinkRoccade Local Government en Yonder in de gelegenheid geweest hun strategie voor de komende jaren te presenteren en daarover met de RvC in gesprek te gaan. Ook is de ontwikkelde strategie voor de zorgmarkt door PinkRoccade Healthcare en PharmaPartners besproken. Tot slot is stilgestaan bij de strategische positionering van TSS als grootste softwareonderneming voor verticale markten in de Benelux. Naast deze strategische oriëntatie heeft de RvC zich laten informeren over de markt- en financiële ontwikkelingen voor TSS in het algemeen en over specifieke markten en producten in het bijzonder. De RvC constateert dat de gekozen bestuursstructuur onder leiding van de Raad van Bestuur (RvB) goed functioneert. Er vindt steeds meer samenwerking plaats en de leden van de Directieraad richten zich mede op het belang van het gehele concern. Daarmee wordt de onderneming van binnenuit verder versterkt. Juist in deze economische tijden betekent dit dat opdrachtgevers de samenwerking met een TSS-bedrijf als stabiel en kwalitatief er varen. De geschetste hechte onderlinge samen werking en de zeer goed gekwalificeerde medewerkers zijn daarvoor een solide basis. Inzake het bepaalde in artikel 2:276 BW (man-vrouwverhoudingen) wordt verwezen naar pagina 10. In 2012 is regelmatig contact geweest met de RvB, zowel in vergaderingen als anderszins. Tijdens bijeenkomsten met de RvB kwamen aan de orde: de ontwikkelingen in de markt de strategie en organisatie het strategisch personeelsbeleid het acquisitiebeleid de financieringsstructuur de corporate governance en de ontwikkeling van de wetgeving de budgetten voor de jaarrekening De Raad van Commissarissen bedankt alle medewerkers voor hun inzet het afgelopen jaar. De werkzaamheden die zij verrichten, maken het succes van TSS. De Raad van Commissarissen bestaat uit drie leden en heeft in 2012 vier keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats bij KZA, TASS, Co-Maker en op het hoofdkantoor van de Rabobank in Utrecht. De RvC is voltallig aanwezig geweest bij elke vergadering. Ook de Raad van Bestuur van Total Specific Solutions woonde deze vergaderingen bij. De accountant nam deel aan de vergadering waarin de jaarrekening van 2011 en bijbehorende stukken zijn besproken. De algemene vergadering van aandeelhouders vond plaats in april