Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond

Transcriptie

1 Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond Milieudienst IJmond Oktober 2008 Defintief

2 Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond dossier : B registratienummer : MD-MK versie : 1.0 Milieudienst IJmond Oktober 2008 Definitief DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

3 SAMENVATTING Overschrijdingen van de normen vragen om actie In de rapportage van de luchtkwaliteit voor het jaar 2005 zijn overschrijdingen van de plandrempel voor stikstofdioxide vastgesteld voor de gemeenten Velsen, Beverwijk en Heemskerk. Daarnaast zijn er in de gemeenten Beverwijk en Velsen overschrijdingen van de etmaalgemiddelde grenswaarde voor fijn stof gerapporteerd. Vanuit de Wet luchtkwaliteit (onderdeel van de Wet milieubeheer) moet er, in geval van een plandrempeloverschrijding, een actieplan worden opgesteld ter verbetering van de luchtkwaliteit. Het opstellen van het actieplan luchtkwaliteit is op regionaal niveau opgepakt. De problematiek op het gebied van luchtkwaliteit kwam in 2005 nadrukkelijk op de agenda door strenge regelgeving die de ruimtelijke ontwikkeling in gevaar bracht. Sindsdien is het luchtkwaliteitsdossier bijna dagelijks in beweging door veranderlijke wet- en regelgeving, vormgegeven samenwerking tussen verschillende overheden, nieuwe inzichten en meetresultaten en verfijndere methoden om de luchtkwaliteit modelmatig te bepalen. Dit heeft geresulteerd in een eenduidige aanpak van luchtkwaliteitsknelpunten op nationaal, provinciaal en regionaal niveau binnen het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Het NSL volgt uit de Wet luchtkwaliteit en heeft als doel om ervoor te zorgen dat er op termijn overal aan de normen wordt voldaan zonder dat ruimtelijke ontwikkeling onnodig wordt belemmerd. De termijn om te voldoen die binnen het NSL is afgesproken is 2011 voor fijn stof en in 2015 voor stikstofdioxide. Onderdelen van die wet zijn daarmee het compenseren van de negatieve effecten van ruimtelijke ontwikkeling (salderingsaanpak) en het terugbrengen van overschrijding van de grenswaarden (saneringsaanpak). In het kader van het NSL is door de rijksoverheid een salderingstool ontwikkeld, waarmee de projecten die in betekenende mate bijdragen aan de luchtkwaliteit worden gesaldeerd met maatregelen ter verbetering van de PROJECTEN IN GENERIEKE GENERIEKE LOCATIEluchtkwaliteit. Daarnaast is een BETEKENENDE MAATREGELEN MAATREGELEN SPECIFIEKE tweede instrument ontwikkeld, MATE RIJK REGIONAAL EN MAATREGELEN LOKAAL LOKAAL de saneringstool. De saneringstool geeft de omvang van de saneringsopgave weer en is gericht op het oplossen Salderings- Saneringsaanpak van lokale knelpunten. Nadat aanpak bleek dat de salderingsopgave ruim gehaald werd doordat de Samenhang saldering en sanering luchtkwaliteit generieke maatregelen voldoende ruimte gaven ter saldering van de projecten in betekenende mate, is de nadruk in het samenwerkingsprogramma sterk komen te liggen op het saneren van de resterende knelpunten. Het Actieplan Luchtkwaliteit Regio IJmond is de bijdrage aan het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (RSL) Noordvleugel binnen het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). De uitgangssituatie in de regio IJmond Dit actieplan Luchtkwaliteit regio IJmond beschrijft de luchtkwaliteit in de regio IJmond. Conform afspraken in het NSL vormt de luchtkwaliteit in 2006 de uitgangssituatie voor dit actieplan. In 2006 waren er geen

4 plandrempeloverschrijdingen meer maar wel een aantal grenswaardeoverschrijdingen fijn stof in Velsen en Beverwijk. In Heemskerk en Uitgeest zijn vanaf 2006 geen knelpunten meer geconstateerd. Voor het jaar 2006 is de luchtkwaliteit met de saneringstool in kaart gebracht. Overschrijdingen grenswaarde fijn stof in Velsen en Beverwijk volgens de saneringstool(2006) Dit beeld van de saneringsopgave is bevestigd in een aanvullend onderzoek door KEMA. Het beeld voor 2006 ziet er hetzelfde uit als uit de saneringstool. Tevens wordt duidelijk dat vanaf 2008 er geen knelpunten meer zijn voor de meest kritische stoffen fijn stof en stikstofdioxide. Meten is weten Naast de modelmatige berekeningen beschikt de regio over een netwerk aan meetpunten. Deze punten meten de daadwerkelijke concentraties. De nauwkeurige TEOM- metingen in onderstaande tabel geven de meeste recente concentraties fijn stof. Meetresultaten fijn stof jaargemiddeld Industriegebied IJmond (datarapport 2007)

5 Het actieplan en gezondheid De goede luchtkwaliteit is van groot belang voor onze gezondheid. In 2004 is door de GGD Kennemerland onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van de luchtkwaliteit in de IJmond [8]. Op grond van de bevindingen van het GGD rapport hebben de 4 IJmond gemeenten zich aangesloten bij het uitvoeringsprogramma van de GGD, waarmee het thema gezondheid een belangrijke motivatie is geworden voor het opstellen van dit actieplan luchtkwaliteit. Actieplan gericht op mobiliteit en verkeer Het actieplan heeft als doel ten minste te voldoen aan de normen van de Wet Luchtkwaliteit (Wlk), om zo in algemene zin de luchtkwaliteit te verbeteren en in specifieke zin de gezondheid van mensen te verbeteren. Maatregelen die ervoor zorgen dat de concentratie verder onder de norm komt of maatregelen die de uitstoot van de kleinste fractie fijn stof verminderen, maar nauwelijks effect hebben op de daadwerkelijke concentratie, zijn daarom ook relevant voor dit actieplan. De ambities en motieven van het Provinciale Actieplan worden door de IJmond gemeenten ondersteund, waaronder het verbeteren van de gezondheid van burgers, het voldoen aan de wettelijke normen en eisen uit de Wet luchtkwaliteit en het voorkomen van stagnatie in de ruimtelijke ordening en de economische ontwikkeling. In aanvulling daarop heeft de regio IJmond een aantal aanvullende motieven om een actieplan op te stellen. De regio wil de aandacht voor fijn stof als gezondheidsprobleem bevorderen en de beeldvorming en kennis omtrent luchtkwaliteit door beheer van deze kwaliteit: meten is weten. In dit plan worden de lijnen uitgezet voor het nemen van maatregelen luchtkwaliteit voor de IJmond gemeenten. Daarbij zijn maatregelen geselecteerd, voornamelijk gericht op mobiliteit en verkeer, die op gemeentelijk of regionaal niveau uitgevoerd kunnen worden. Vanwege de doorlooptijd zijn enkele maatregelen al in de uitvoeringsfase. Lopende maatregelen als schoon gemeentelijk vervoer en stimulering van het fietsgebruik hebben een positief effect op de luchtkwaliteit en verdienen blijvende aandacht. Overige bronnen Naast wegverkeer dragen ook de luchtvaart, scheepvaart en industrie bij aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. De bijdrage van Schiphol is door de grote afstand tot IJmond verwaarloosbaar. De bijdrage van scheepvaart is inzichtelijk gemaakt door KEMA. Tevens neemt het Milieu en Natuur Planbureau voor de bepaling van de regionale achtergrondconcentraties emissiecijfers mee voor zeescheepvaart en binnenvaart. De regio IJmond heeft industriegebieden en bedrijventerreinen waar de industriële processen bijdragen aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Op grond van het TNO-meetonderzoek is een relevante bijdrage fijn stof vanuit het industriegebied IJmond aangetoond, waarbij er op een enkel punt de wettelijke grenswaarde wordt overschreden. Metingen van stikstofdioxide tonen geen overschrijdingen van de grenswaarden aan. De RIVM onderzoekt momenteel in opdracht van de minister of de stoffen die het staalbedrijf Corus uitstoot de gezondheid van de bewoners van IJmond mogelijk schaadt. De minister rapporteert de resultaten en conclusies aan de Tweede Kamer. Knelpunten worden tijdig opgelost Volgens de laatste berekeningen met de saneringstool en het model STACKS+ van KEMA voldoet de Regio IJmond, wanneer de maatregelen uit het NSL worden uitgevoerd, aan de doelstelling van het NSL. De maatregelen uit dit actieplan zijn daarbij aanvullend. Als blijkt dat de maatregelen uit het NSL minder effect hebben dan verwacht en niet meer wordt voldaan aan de normen, dan zal samen met de NSL partners gezocht worden naar een oplossing,

6 INHOUD SAMENVATTING 1 1 KADERS VOOR HET ACTIEPLAN IJMOND Aanleiding en context Ambitie en motieven Luchtkwaliteit in internationale en nationale context Europese richtlijn Nieuwe Wet luchtkwaliteit Luchtkwaliteit in regio IJmond meten en berekenen Gezondheid en het actieplan Aanpak luchtkwaliteit Doorstap van ontwerp naar definitief actieplan 11 2 BRONNEN IN IJMOND GEBIED Wegverkeer Achtergrondconcentratie modelberekeningen Luchtvaart Scheepvaart Industrie Consumenten en diensten 16 3 METEN IS WETEN Metingen fijn stof IJmond gebied Metingen stikstofdioxide IJmondgebied Metingen Benzo(a)pyreen 20 4 MAATREGELEN LUCHTKWALITEIT VOOR MEER RUIMTE Status actieplan Maatregelen generiek op hogere niveaus Maatregelen op lokaal niveau Regionaal generiek: Verkeer- en mobiliteitsgericht Brongericht Locatiespecifiek Prioritering maatregelen 25 5 VAN ONTWERP NAAR DEFINITIEF: DE INSPRAAKREACTIES 26 6 LITERATUURLIJST 35 7 COLOFON 36

7 BIJLAGEN 1 Toetsingskader luchtkwaliteit 2 Rijks- en Provinciale maatregelen 3 Lopende maatregelen Regio IJmond 4 Inspraakreacties 5 Memo Saneringstool 6 RIVM-onderzoek in IJmond

8 1 KADERS VOOR HET ACTIEPLAN IJMOND 1.1 Aanleiding en context Voor het jaar 2004 is door de Milieudienst IJmond voor de gemeenten Beverwijk, Heemskerk, Uitgeest en Velsen de rapportage luchtkwaliteit opgesteld conform het Besluit luchtkwaliteit. Daarbij zijn geen overschrijdingen van de plandrempels gerapporteerd. In dat zelfde jaar is door de GGD Kennemerland onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van de luchtkwaliteit in IJmond [8]. Op grond van de bevindingen van het GGD rapport hebben de 4 IJmond gemeenten zich aangesloten bij het uitvoeringsprogramma van de GGD en daarom is gezondheid een motief voor het opstellen van een actieplan luchtkwaliteit. Begin 2006 zijn nieuwe achtergrondconcentraties voor fijn stof en stikstofdioxide beschikbaar gekomen en is de Regionale Verkeersmilieu Kaart daarmee geactualiseerd en nader gedetailleerd. Op basis daarvan is de rapportage van de luchtkwaliteit over het jaar 2005 opgesteld. Hierbij zijn overschrijdingen van de plandrempel voor stikstofdioxide vastgesteld voor de gemeenten Velsen, Beverwijk en Heemskerk. Daarnaast zijn er voor 2005 in de gemeenten Beverwijk en Velsen overschrijdingen van de etmaalgemiddelde grenswaarde voor fijn stof gerapporteerd. Om wel aan de normen te gaan voldoen zijn maatregelen nodig die de luchtkwaliteit verbeteren. Om hier invulling aan te geven is in 2006 een ontwerp Actieprogramma Luchtkwaliteit voor de Regio IJmond opgesteld. Op grond van het Besluit luchtkwaliteit en de huidige Wet luchtkwaliteit is dit verplicht bij overschrijdingen van de plandrempel. Het Besluit luchtkwaliteit 2005 is met de komst van de Wet luchtkwaliteit vervallen. Artikel 5.9 van de Wet milieubeheer gaat in op plandrempelplannen (luchtkwaliteitplannen). Dit artikel geeft aan dat in de in bijlage 2 van de Wet milieubeheer aangegeven gevallen waarin een plandrempel wordt overschreden, een plan wordt vastgesteld. Er zijn plandrempels voor stikstofdioxide en benzeen. In de rapportage van de luchtkwaliteit in het jaar 2005 zijn overschrijdingen van de PM10-grenswaarde (zwevende deeltjes, fijn stof) en de NO 2-plandrempel (stikstofdioxide) geconstateerd. Er is niet vastgesteld dat de plandrempels voor benzeen zijn overschreden. Dit actieplan is opgesteld ter uitvoering van artikel 5.9 Wet milieubeheer. Met de Wet luchtkwaliteit is ook in artikel 5.12 Wet milieubeheer een programma-aanpak geïntroduceerd: Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). De gemeenten hebben besloten met het Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond een bijdrage te leveren aan het NSL. Op landelijk niveau is op uniforme wijze de luchtkwaliteit voor 2006 vastgesteld. Dit beeld dient als uitgangspunt voor het NSL en ook voor dit actieplan. Dit actieplan maakt onderdeel uit van het Regionaal actieprogramma luchtkwaliteit Noordvleugel (RSL) dat in Noordvleugelverband is opgesteld. Het RSL is onderdeel van het NSL. Deze aanpak borgt een integrale benadering van het vraagstuk luchtkwaliteit. 1.2 Ambitie en motieven Het actieplan heeft als doel ten minste te voldoen aan de normen van de Wet luchtkwaliteit, om zo in algemene zin de luchtkwaliteit te verbeteren en in specifieke zin de gezondheid van mensen te verbeteren. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

9 Maatregelen die de uitstoot van de kleinste fractie fijn stof verminderen, maar nauwelijks effect hebben op het bereiken van de norm, zijn daarom ook relevant voor dit actieplan. De ambities en motieven van het Provinciale Actieplan worden door de IJmond gemeenten ondersteund. Dit zijn: - Het verbeteren van de gezondheid van burgers in de Regio IJmond - Het voldoen aan de wettelijke normen en eisen uit de Wet luchtkwaliteit - Het voorkomen van stagnatie in de ruimtelijke ordening en de economische ontwikkeling De regio IJmond heeft de volgende aanvullende motieven om een actieplan op te stellen: ten minste voldoen aan de wettelijke normen van de Wet Luchtkwaliteit het bevorderen van aandacht voor fijn stof als gezondheidsprobleem het verbeteren van de beeldvorming en kennis over luchtkwaliteit door beheer: meten is weten onderbouwing van maatregelen voor het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) 1.3 Luchtkwaliteit in internationale en nationale context EUROPESE RICHTLIJN De luchtkwaliteit is sinds 1980 steeds verder verbeterd. Dit is enerzijds bereikt door strengere milieueisen aan de industrie en anderzijds door de introductie van steeds schonere brandstoffen en verbrandingstechnieken voor voertuigen. Er zijn op Europees niveau regelgeving en toetsingskaders opgesteld voor luchtkwaliteit. In Europese Richtlijnen zijn de kaders vastgesteld om voor heel Europa een zelfde minimumstandaard voor de luchtkwaliteit te kunnen garanderen. De normstelling is gebaseerd op studies van de World Health Organisation (WHO), waarbij gekeken is naar de schadelijke gevolgen die de stoffen kunnen hebben op de gezondheid. Daarnaast zijn een aantal normen opgenomen ter bescherming van het milieu. Voor de grenswaarden en overige Europese regelgeving wordt verwezen naar Bijlage 1. Op grond van de Nederlandse wet- en regelgeving voor luchtkwaliteit (bijlage 1) zijn gemeenten verplicht om te rapporteren over de luchtkwaliteit in hun gemeente en indien er overschrijdingen vastgesteld worden een actieplan met maatregelen op te stellen. Daarnaast toetst het bevoegde gezag nieuwe ontwikkelingen op de gevolgen voor de luchtkwaliteit. Op nationaal niveau worden de concentraties in de buitenlucht op jaarbasis bijgehouden door het Planbureau voor de Leefomgeving met een landelijk meetnet en grootschalige verspreidingsberekeningen. Met name voor stikstofdioxide en fijn stof zijn er in stedelijke en industriële gebieden overschrijdingen van de normen vastgesteld. Ook kunnen er vanwege de bijdragen van verkeer op drukke wegen lokale overschrijdingen optreden NIEUWE WET LUCHTKWALITEIT In gebieden waar sprake is van overschrijdingen van grenswaarden, zijn nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen sterk onder druk komen te staan. De Wet luchtkwaliteit verlangt maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit om de negatieve effecten van ruimtelijk ontwikkeling volledig of meer te compenseren. Hiermee kan de luchtkwaliteit niet verder verslechteren. Voornamelijk grote bouwprojecten lopen het risico om eindeloos vertraagd te worden. Deze problematiek vraagt om een geïntegreerde aanpak vanuit centraal en decentraal niveau om de luchtkwaliteit te verbeteren. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

10 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit maakt grote RO-plannen mogelijk Het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) vormt een onderdeel van de Wet luchtkwaliteit. Het NSL heeft als doel het mogelijk maken van de realisatie van plannen die in betekende mate bijdragen aan een verslechtering van de luchtkwaliteit in (potentiële) overschrijdingsgebieden door tegelijkertijd maatregelen te nemen ter verbetering van de luchtkwaliteit. Deze maatregelen betreffen zowel generieke maatregelen door het Rijk, als maatregelen op regionaal en lokaal niveau. Het programma levert met een saldo-benadering, van alle plannen en alle maatregelen, de onderbouwing voor de verbetering van de luchtkwaliteit. Daarnaast moet met het programma aangetoond worden dat het op termijn zal leiden tot het voldoen aan de grenswaarden. In het NSL worden verschillende regio s in Nederland onderscheiden. De regio IJmond maakt deel uit van de NSL-regio Noordvleugel. PROJECTEN IN BETEKENENDE MATE GENERIEKE MAATREGELEN RIJK GENERIEKE MAATREGELEN REGIONAAL EN LOKAAL LOCATIE- SPECIFIEKE MAATREGELEN LOKAAL Salderingsaanpak Saneringsaanpak Figuur 1 Samenhang salderings- en saneringsaanpak In de bovenstaande figuur is de samenhang tussen de salderingsaanpak en de saneringsaanpak weergegeven. De saldering wordt aangepakt op het niveau van de Noordvleugel. De sanering is een verantwoordelijkheid van het locale bestuur. Naast de locale maatregelen hebben ook de maatregelen op nationale of regionale schaal effect op de locale knelpunten. Plannen in betekenende mate De in betekenende plannen van het NSL zijn vastgesteld op grond van het criterium dat deze ten minste 3% van de grenswaarde toevoegen aan de feitelijke concentratie luchtverontreiniging. Dit is voor een aantal categorieën geconcretiseerd: 1500 woningen bij één ontsluitingsweg, 3000 bij twee ontsluitingswegen en resp en bvo kantooroppervlak. Voor overige projecten zoals bedrijventerreinen en infrastructuur projecten zal in de AmvB die het begrip in betekenende mate nader zal uitwerken geen specifieke grens in omvang worden opgenomen. Tools in het kader van het NSL In het kader van het NSL is een tweetal tools ontwikkeld. In de salderingstool worden de projecten in betekenende mate ingevoerd, en de lokale of regionale maatregelen voor het terugdringen van het personenautoverkeer en vrachtverkeer en voor het terugdringen van emissies van busverkeer. De bijdrage van Rijksmaatregelen is reeds in de tool ingebracht. Runs met de tool kunnen vervolgens voor verschillende jaren in beeld brengen of het saldo van concentratie-effecten per vierkante kilometer van plannen enerzijds en maatregelen anderzijds over het hele gebied positief is. Uit de eerste doorrekeningen met de salderingstool bleek dat de salderingsopgave ruim gehaald zou worden. Binnen het NSL ligt de nadruk sterk daardoor op het saneren van de knelpunten. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

11 De tweede tool is de saneringstool. In deze tool kunnen, voor toekomstige jaren, regionale maatregelen als hierboven worden ingevoerd. Voor de dan nog resterende knelpunten kan ook locatiespecifiek beleid worden ingevoerd, en kan bekeken worden of dat voldoende kan zijn om het knelpunt op te lossen. De tool laat zien hoeveel resterende knelpuntkilometers er nog zijn en in welke gebieden die dan vallen. Dit kan voor 2010, 2015 en 2020 in beeld gebracht worden voor zowel PM 10 als NO 2 en voor een tweetal Rijksbeleid scenario s. De saneringstool kan worden gebruikt als een aanvulling op de regionale verkeersmilieukaart. De saneringstool geeft aanvullende informatie over de effecten van maatregelscenario s voor toekomstige situaties. 1.4 Luchtkwaliteit in regio IJmond Fijn stof Fijn stof bestaat uit kleine deeltjes van minder dan 10 μm (PM10) met een zeer diverse samenstelling en herkomst. Het kan variëren van zeezout tot pollen tot roetdeeltjes. De kleinste fractie van fijn stof deeltjes kleiner dan 2,5 μm (PM2,5) komst met name vanuit verbranding van fossiele brandstoffen vrij (roet) en is schadelijker voor de gezondheid, omdat ze dieper doordringen in de longen. Stikstofdioxide Niet stikstofdioxide zelf is de belangrijkste veroorzaker van de gezondheidseffecten, maar de componenten die samenhangen met het verbrandingsproces waarbij stikstofdioxide vrijkomt. Stikstofdioxide is een belangrijke maat voor verkeersgerelateerde luchtverontreiniging METEN EN BEREKENEN De Regio IJmond volgt twee sporen om de luchtkwaliteit te bepalen. Enerzijds wordt de luchtkwaliteit beschreven met de VerkeersMilieuKaart (zelfde methodiek als de saneringstool). De VerkeersMilieuKaart bepaalt de luchtkwaliteit in nabijheid van IJmondse wegen en maakt prognoses voor de toekomst op basis van verwachte voertuigbewegingen. Met de introductie van de saneringstool kunnen ook de effecten van de maatregelen in beeld worden gebracht voor toekomstige jaren (2010, 2015 en 2020). Hoofdstuk 2 geeft meer uitleg over de saneringstool. In januari 2008 is er een tweede modelberekening uitgevoerd door de KEMA [15]. Deze modelberekeningen zijn met een ander, meer gedetailleerd luchtkwaliteitsmodel uitgevoerd dan de modelberekeningen met de saneringstool. Met dit model is ook het effect van scheepvaart berekend. Anderzijds wordt de luchtkwaliteit in de regio IJmond bepaald door meetapparatuur. Dit meetnet is primair bedoeld voor data-uitwisseling binnen Corus, Provincie Noord-Holland met derden. Het meetnet heeft vier doelen: o Inzicht verschaffen in het concentratieniveau van luchtverontreinigende componenten. o Het volgen van trendmatig verloop van het concentratieniveau. o Het bieden van inzicht in de lokale luchtkwaliteit. o Toetsen aan de normen. De meetresultaten van de afgelopen jaren staan vermeld in hoofdstuk 3. Deze twee sporen worden regelmatig op elkaar afgestemd door het Planbureau voor de Leefomgeving (via Landelijk meetnet luchtkwaliteit) zodat de modelberekeningen blijven stroken met de daadwerkelijke concentraties. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

12 1.4.2 GEZONDHEID EN HET ACTIEPLAN Luchtverontreiniging met fijn stof veroorzaakt luchtwegproblemen en problemen bij mensen met hart- en vaatziekten en longaandoeningen. Stikstofdioxide heeft effecten op de luchtwegen en longen, maar wordt met name toegepast als indicatorstof voor de combinatie van stoffen die vrijkomen tijdens de verbranding van fossiele brandstoffen (met name uitlaatgassen van verkeer). Deze luchtverontreinigende stoffen zijn schadelijk voor de gezondheid van de mens en veroorzaken bij langdurende blootstelling vermindering van (gezonde) levensjaren. Met name groepen die dichtbij drukke wegen wonen staan bloot aan hogere concentraties en ondervinden negatieve gezondheidseffecten. Daarnaast zijn kwetsbare groepen als kinderen, zieken en ouderen extra gevoelig voor negatieve effecten van de luchtkwaliteit. In 2004 heeft de GGD Kennemerland een rapport [8] uitgebracht naar de gezondheidseffecten van luchtverontreiniging door fijn stof in de IJmond, op vragen vanuit met name de regiogemeenten. De adviesaanvraag van de regiogemeenten Velsen, Beverwijk, Castricum, Heemskerk en Uitgeest is ingediend bij de Coördinerend Beraad. Hierin is aangegeven dat de regio IJmond te maken heeft met een wat verhoogde concentratie fijn stof ten opzichte van het gemiddelde in Nederland. Langs wegen worden in IJmond minder mensen blootgesteld, maar er is ook sprake van industriële bijdragen van het industrieterrein IJmond. Eind 2005 is de GGD Richtlijn gezondheidsaspecten Besluit luchtkwaliteit [10] opgesteld. Hierin is een aantal richtlijnen opgenomen die de GGD s hanteren bij het toetsen van ruimtelijke plannen in het kader van luchtkwaliteit. Tevens wordt een scoresysteem geïntroduceerd voor ruimtelijke objecten. Momenteel wordt door RIVM een onderzoek uitgevoerd in opdracht van minister Cramer van VROM of de stoffen die staalbedrijf Corus uitstoot de gezondheid van de bewoners van IJmond kunnen schaden. Eind 2008 worden de eerste resultaten verwacht. Minister Cramer zal dan de uitkomsten naar de Tweede Kamer sturen 1.5 Aanpak luchtkwaliteit De bovengenoemde gegevens en ontwikkelingen zijn de aanleiding om voor de IJmond gemeenten Beverwijk, Heemskerk, Uitgeest en Velsen de Milieudienst IJmond te verzoeken het Actieplan Luchtkwaliteit regio IJmond op te laten stellen. Het actieplan wordt niet vastgesteld door de colleges van Heemskerk en Uitgeest omdat deze gemeenten geen overschrijdingen hadden in Wel wordt het actieplan ter kennisname voorgelegd. Het Actieplan richt zich op het aanpakken van overschrijdingen van grenswaarden aan de bron en het voorkomen van potentiële overschrijdingen in de toekomst, in de IJmondgemeenten Beverwijk, Heemskerk, Uitgeest en Velsen. De focus ligt op de stoffen stikstofdioxide (NO 2) en fijn stof (PM 10), omdat deze stoffen in Nederland en ook in het IJmondgebied concentraties hebben dichtbij de normen. Tevens zijn deze stoffen relevant voor de gezondheid van de mens. Er is een overzicht opgesteld van de beschikbare informatie per bron. Voor verkeer zijn data gebruikt van 2006 uit de VMK. Daarnaast is gebruik gemaakt van beschikbare meetgegevens. Uit de beschikbare data is geconcludeerd: - of er sprake is van locaties met overschrijdingen? - en of de overschrijding aan een specifieke bron is gerelateerd? Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

13 Er is een overzicht opgesteld van maatregelen. Er is onderscheid gemaakt in reeds uitgevoerde maatregelen, lopende maatregelen, te onderzoeken maatregelen en overig interessante maatregelen. In de lijst met actiepunten zijn de activiteiten voor de komende periode opgenomen, die er op gericht zijn de luchtkwaliteit en de maatregelen beter in beeld te krijgen en te verbeteren. Hoofdstuk 4 gaat uitgebreid in op de maatregelen. 1.6 Doorstap van ontwerp naar definitief actieplan Het Ontwerp Actieprogramma Luchtkwaliteit regio IJmond heeft ter inzage gelegen. Om tot een definitief actieplan te komen is het ontwerp op de volgende punten aangepast of aangevuld: In dit definitieve actieplan zijn de inspraakreacties opgenomen en beantwoord. Er zijn drie inspraakreacties binnengekomen (bijlage 4) Het actieplan is geactualiseerd aan de hand van de nu geldende wetgeving op het gebied van luchtkwaliteit (Wlk). Verder is het actieplan aangevuld met nieuwe luchtkwaliteitsgegevens volgend uit o Een doorrekening met de saneringstool (bijlage 5) o Een doorrekening met een specifieker model (KEMA rapportage [16]). o Metingen uit het Datarapport Luchtkwaliteit IJmond 2006 & 2007 Het woord actieprogramma is vervangen door actieplan. Dit is in overeenstemming met de terminologie uit artikel 5.9 van de Wet milieubeheer. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

14 2 BRONNEN IN IJMOND GEBIED 2.1 Wegverkeer ACHTERGRONDCONCENTRATIE Diverse bronnen leveren een bijdrage aan de overschrijdingen, uitgaande van de relevante achtergrondconcentraties. De beschikbare informatie per bron is verzameld om te bepalen of er een relevante bijdrage aan de luchtkwaliteit verwacht kan worden en indien mogelijk de luchtkwaliteit te toetsen aan de normen van de Wet luchtkwaliteit. Naast de analyse per bron zijn ook de metingen opgenomen. De achtergrondconcentratie wordt vastgesteld voor heel Nederland op een rooster van 5x5 km voor fijn stof en 1x1 km voor stikstofdioxide. Dit gebeurt door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL, voormalig MNP). Zij berekenen de concentraties door in een groot model alle bekende emissies van alle algemene bronnen mee te nemen, zoals rijkswegen, vaarwegen, industriegebieden en buitenlandse emissies. Daarnaast heeft het RIVM een landelijk meetnet luchtkwaliteit met meetpunten voor verschillende stoffen. De meetresultaten van het meetnet worden gebruikt om het grootschalige model van het PBL mee te ijken. Op grond van het kilometer raster kan voor elke locatie in Nederland een generieke concentratie ofwel achtergrondconcentratie worden bepaald. De achtergrondconcentraties voor de toekomst komen tot stand op grond van economische scenario s en emissie-ontwikkelingen bij voertuigen en overige bronnen. De achtergrondconcentraties vormen hiermee belangrijke input voor ieder model dat de luchtkwaliteit bepaald MODELBEREKENINGEN De Milieudienst IJmond heeft recentelijk twee onderzoeken laten uitvoeren naar de luchtkwaliteit in de regio IJmond. Door DHV B.V. is onderzoek uitgevoerd waarbij gebruik is gemaakt van de saneringstool en door KEMA is onderzoek uitgevoerd met een alternatief luchtkwaliteitsmodel, STACKS+. Memo Saneringstool De saneringstool is een verkeersmilieu model, waarmee luchtkwaliteitsknelpunten op uniforme wijze op Nederlands grondgebied in kaart gebracht worden (CAR II methode). De verkeersgegevens inclusief de invloed van de projecten in betekenende mate, wegkarakteristieken, Europese en generieke maatregelen en de autonome ontwikkeling staan als vast gegeven in de tool. De tool lijkt daarmee sterk op de VerkeersMilieuKaart. De nadruk ligt echter op de eigen invoer van generiek regionale en specifiek lokale maatregelen. De tool geeft daarmee inzicht in de beleidsinspanning en het soort maatregelen die genomen moeten worden om de luchtkwaliteitsknelpunten te laten verdwijnen. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

15 De saneringstool (versie 2.2.1) levert voor het wegverkeer de toetsingen luchtkwaliteit. Het toetsingsjaar 2006 is als basis gebruikt, met een doorkijk naar de toekomstjaren 2010 en Voor de toekomstjaren zijn autonome groei en vastgelegde ontwikkelingen betrokken in de vaststelling van de verkeersintensiteiten. Van alle stoffen uit de Wet luchtkwaliteit zijn er alleen voor de grenswaardeoverschirjidngen van fijn stof te melden. Figuur 2 Grenswaardeoverschrijdingen fijn stof uit de Saneringstool (in 2006) In een memo (bijlage 5) is ingegaan op een pakket van generiek regionale en specifiek lokale maatregelen om de luchtkwaliteitsknelpunten op te lossen. De lokale en regionale gegevens dienen in de saneringstool als invoer. De saneringstool bevat de verkeersgegevens inclusief invloed van de projecten in betekenende mate, wegkarakteristieken, Europese en generieke maatregelen en de autonome ontwikkeling. Kema rapportage Om een beter inzicht te krijgen of en waar eventueel overschrijdingen van de normen zullen plaatsvinden is in het onderzoek van de KEMA [16] op de belangrijkste punten in de regio IJmond getoetst aan de grenswaarden, primair voor de jaren 2006 en Hierbij is gebruikt gemaakt van het integrale model STACKS+. Op basis van het actieplan IJmond uit 2006 en analyses met het screeningsmodel CAR zijn negentien locaties geselecteerd, waarvan dwarsprofielen zijn doorgerekend. Voor 2006 geldt dat op alle doorgerekende dwarsprofielen het aantal overschrijdingen van de daggemiddelde grenswaarde boven de toegestane 35 dagen per jaar uitkomt. Het aantal overschrijdingen varieert tussen de 37 en 50 dagen. Voor 2015 ligt het aantal overschrijdingsdagen veel lager, tussen de 13 en 19 dagen. In de KEMA rapportage worden aan deze constateringen geen conclusies verbonden. Om een beeld te geven over de termijn waarop het aantal overschrijdingsdagen onder de grenswaarde zal komen is voor een tweetal locaties, Parallelweg en Stationsweg, een additionele berekening uitgevoerd voor Op basis van de KEMA-rapportage is de verwachting dat er vanaf 2008 geen overschrijdingen van fijn stof meer zijn. Dit wordt bevestigd met berekeningen uit de saneringstool voor de jaren 2010 en Ook dan zijn er geen overschrijdingen meer. 2.2 Luchtvaart Uit de second-opinion rapportage van het PBL op de rapportage van ADECS [1], blijkt dat de luchtvaart van Schiphol een bijdrage van ca. 1% levert aan de totale verkeersemissies in de directe omgeving van de luchthaven Schiphol. In 2010 is voor stikstofdioxide een bijdrage van ca. 1-2 μg/m 3 verwacht als Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

16 gemiddelde voor de omliggende woonlocaties. De bijdrage van het vliegverkeer aan de fijn stof concentraties is echter gering (kleiner dan 0,2 μg/m 3 ) [1]. Op grond van deze rapportage kan daarom gesteld worden dat de invloed van vliegverkeer op de luchtkwaliteit in de regio IJmond, door de grotere afstand tot Schiphol, verwaarloosbaar is. 2.3 Scheepvaart De scheepvaart levert een bijdrage aan de luchtkwaliteit langs de vaarwegen in de regio IJmond. Uit literatuur blijkt dat de scheepvaart een aandeel heeft in zowel de uitstoot van stikstofdioxide als fijn stof.. De relevantie van de emissies van scheepvaart is aangetoond in het Rijnmondgebied [5]. Tevens neemt het MNP voor de bepaling van de regionale achtergrondconcentraties emissiecijfers mee voor zeescheepvaart en binnenvaart. Figuur 3 Bijdrage scheepvaart aan de concentratie NO2 naast de Stationsweg Uit figuur 3 blijkt dat de scheepvaart een relevante bijdrage levert aan de verslechtering van de luchtkwaliteit. Wanneer er worst case wordt gerekend, dat wil zeggen, alle schepen varen dichtbij de stationsweg (50m vanaf de kade), dan zou er bijna sprake zijn van een plandrempeloverschrijding in De concentratie komt echter niet boven de 48 µg/m3. Voor toekomstige jaren wordt er ook binnen de worst case aan de grenswaarde (geldig vanaf 2010) van 40 µg/m3 voldaan. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

17 Figuur 4 Bijdrage scheepvaart aan de concentratie PM10 naast de Stationsweg Ook aan de concentratie fijn stof levert de scheepvaart een zichtbare bijdrage. Er worden geen grenswaardeoverschrijdingen gerapporteerd. De grafiek maakt duidelijk zichtbaar dat de luchtkwaliteit in de toekomst verbetert. Dit is grotendeels te wijten aan dalende trends in de achtergrondconcentraties. De zeehaven IJmuiden, de zeehaven Corus en de sluizen van IJmuiden worden door de provincie Noord Holland voorlopig beschouwd als werkplek [6]. Hierdoor vallen deze gebieden mogelijk buiten de toetsing van de Wlk. 2.4 Industrie De van belang zijnde bedrijven op het industrieterrein IJmond zijn de NUON PEN-energiecentrale, ENCI (Betoncentrale), DSM Agro (stikstofhoudende minerale meststoffen en industriële producten) en Corus (Staalproductie). Overige relevante bedrijven zijn de NUON Centrale Velsen, Crown Van Gelder Velsen en de Nederlandse Gasunie Beverwijk. Het is bekend dat bij deze bedrijven emissies plaatsvinden van stikstofdioxide en fijn stof. In de vergunningen zijn emissie-eisen opgenomen voor NOx/NO2 en stof. In de nieuwe vergunningaanvraag van Corus wordt specifiek aandacht besteed aan luchtkwaliteit. Er is voorzien in een uitbreiding van de productie, maar de gevolgen worden gecompenseerd met maatregelen voor luchtbehandeling, zodat de luchtkwaliteit per saldo niet verslechtert. In Tabel 1 zijn de emissie-eisen voor fijn stof opgenomen. Voor NOx/NO2 neemt Corus deel aan de emissiehandel en zijn geen aanvullende eisen te stellen door de provincie in de Wm-vergunning. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

18 Tabel 1 Vergunningseisen fijn stof emissies ontwerp-beschikking Corus [13] emissie PM (ton/jaar) (ton/jaar) open bronnen puntbronnen Het RIVM uit Bilthoven onderzoekt momenteel in opdracht van minister Cramer van VROM of de stoffen die staalbedrijf Corus uitstoot de gezondheid van de bewoners van IJmond kunnen schaden. Hierbij wordt ook onderzocht van de concentraties van de verschillende stoffen zijn. Minister Cramer heeft het RIVM in juni 2008 die opdracht gegeven omdat omwonenden van het staalbedrijf ongerust zijn. Het RIVM en het ministerie van VROM bekijken rond half oktober of een tussentijdse rapportage aan de Tweede Kamer mogelijk is (zie bijlage 6). 2.5 Consumenten en diensten Op regionaal en landelijk niveau zijn deze emissies in de vorm van kentallen opgenomen in de bepaling van de achtergrondconcentraties. Het gaat dan om emissies van b.v. open haarden, koken, cv-installaties. Aangezien niet wordt verwacht dat de bijdrage van deze bronnen overschrijdingen in de regio IJmond tot gevolg hebben zijn deze nader apart beschouwd in dit actieplan. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

19 3 METEN IS WETEN 3.1 Metingen fijn stof IJmond gebied In deze paragraaf zijn de meetresultaten van de nauwkeurige TEOM-meetpunten van de provincie en Corus opgenomen. De Osiris-metingen geven een indicatie van de situatie en zijn derhalve niet vermeld. Figuur 5 Links TEOM inlaat, rechts OSIRIS meetinstrument Een meetmethode met de TEOM monitor, registreert continu in massa-eenheden. Deze monitor wordt gebruikt door de provincie Noord Holland en Corus. De TEOM-metingen worden door de GGD Amsterdam, afdeling luchtkwaliteit, gecorrigeerd met een standaardfactor 1,3 om te compenseren voor de verliezen van vluchtige fijn stof componenten. De Osiris Environmental Dust Monitor is een continu registrerende monitor via een optische meetmethodiek. Deze methodiek is vervolgens gekalibreerd met andere meetmethoden in massa-eenheden. De Osiris-metingen in IJmond zijn gecorrigeerd met een factor 1,35 om vergelijkbaar te zijn met de TEOM-resultaten in IJmond. Op grond van het TNO-meetonderzoek [2] is een relevante bijdrage vanuit het industriegebied IJmond aangetoond: De bijdrage van IJmond (bedrijventerrein, lokaal verkeer op bedrijventerrein en scheepvaart) aan de jaargemiddelde concentraties van fijn stof bedraagt op de meeste meetpunten 3 6 µg/m 3. Aan de zuidoost zijde van het gebied is de bijdrage circa 1 µg/m 3. [2] De vertaalslag naar de bronbijdrage voor de industrie op grond van tijdelijke Osiris bepalingen, is echter oriënterend van aard. Daarom is op 2 posities een TEOM-meetopstelling gesitueerd door de provincie Noord Holland: Creutzberglaan (Beverwijk West) Industrieterrein IJmond (in gradiënt-opstelling t.o.v. Beverwijk West). Vanuit de vergelijking van deze meetstations kan de industriële bijdrage nader bepaald worden. De meest recente resultaten van deze monitoringsmetingen zijn gepubliceerd in het datarapport luchtkwaliteit IJmond 2007 [17]. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

20 x 1 Figuur 6 Meetpunten fijn stof IJmondgebied 1= IJmuiden West : Haven IJmuiden (Ferrypier); x= voorgesteld meetpunt TEOM op Corus terrein 13 = nieuw meetpunt TEOM in Beverwijk West Figuur 7 Meetresultaten fijn stof jaargemiddeld Industriegebied IJmond (datarapport 2007[17]) Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

21 Figuur 7 geeft de resultaten uit het datarapport Op punt 558 is de afgelopen jaren een concentratie gemeten ver boven de etmaalgemiddelde en jaargemiddelde grenswaarde voor fijn stof. Het betreft hier echter een locatie die kan worden beschouwd als werkterrein. Hierop is de Wet luchtkwaliteit niet van toepassing. De concentratie op punt 553 is Wijk aan Zee is boven de etmaal gemiddelde norm voor fijn stof. Deze overschrijding moet, volgens afspraken binnen het NSL, in 2011 zijn opgelost Metingen stikstofdioxide IJmondgebied Voor stikstofdioxide heeft de Milieudienst IJmond gedurende 3 maanden (maart 2005 t/m mei 2005) op 30 meetpunten stikstofdioxide concentraties bepaald middels een TEOM monitor. Deze monitor maakt gebruik van een passieve methode met TEA buisjes. Het meetrapport van TNO uit juni 2005 [3] geeft de afgeleide jaargemiddelde concentratiesvoor de periode juni 2004-mei Er zijn geen overschrijdingen van de grenswaarde van 40 μg/m 3 vastgesteld. De hoogste waarden liggen rond de μg/m 3 [3]. De meetpunten zijn geplaatst in de zone rondom het industrieterrein IJmond, maar niet ter hoogte van wegen of kruispunten. Deze metingen geven lagere concentraties dan de VerkeersMilieuKaart-berekeningen van stikstofdioxide concentraties, die juist wel direct langs wegen zijn uitgevoerd. Figuur 8 TEOM meting stikstofdioxide Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

22 3.3 Metingen Benzo(a)pyreen Figuur 9 concentratieverloop BaP (datarapport, 2007) In figuur 9 staat het concentratieverloop van Benzo(a)pyreen (BaP). BaP is een indicator stof voor alle Polycyclische Aromatisch Koolwaterstoffen (PAK s) die er in de lucht zitten. Uit het Datarapport 2007 blijkt dat op meetpunt 553 Wijk aan Zee de streefwaarde voor benzo(a)pyreen wordt overschreden. Het gaat hierbij om een indicatieve meting. Aan de richtwaarde voor B(a)P moet uiterlijk in 2013 worden voldaan. Deze metingen B(a)P zijn een aandachtspunt in de IJmond. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

23 4 MAATREGELEN LUCHTKWALITEIT VOOR MEER RUIMTE 4.1 Status actieplan Knelpunten zijn overschrijdingen van een norm. Dit is een hard gegeven op basis van getallen. Er liggen echter een aantal onzekerheden achter deze in principe eenduidige toetsing. Voor de vastgestelde concentraties zijn er onzekerheden in onder meer de metingen en modellen en de prognoses van de achtergrondconcentraties en emissiefactoren. Specifiekere modellen (bijv. STACKS+) kunnen mogelijk lagere bijdragen van het verkeer berekenen. Anderzijds zijn de achtergrondconcentraties juist mogelijk in de komende jaren weer hoger, omdat dit ook sterk afhangt van de meteorologische omstandigheden. Het PBL vraagt daarom om enige speelruimte te betrachten. Uit het voorafgaande hoofdstukken blijkt dat er vanaf 2008 geen knelpunten meer zijn, op de dagwaarde overschrijding van fijn stof in Wijk aan Zee na. Dit wil niet zeggen dat de maatregelen op de lange baan worden geschoven, integendeel. Juist vanwege alle onzekerheden rond meten en modellen is het gewenst om de maatregelen uit het ontwerp actieprogramma toch uit te voeren. De maatregelen uit dit Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond zijn daardoor gericht op de punten waar de luchtkwaliteit onder druk staat (ofwel bijna knelpunten). De punten waar de luchtkwaliteit onder druk staat komt overeen met het beeld uit de saneringstool, het beeld uit de KEMA rapportage en uit het beeld dat in het Ontwerp Actieprogramma was geschetst op basis van de prioritaire knelpunten. Daarom is ervoor gekozen de acties uit dit hoofdstuk gewoon uit te voeren. 4.2 Maatregelen generiek op hogere niveaus Internationale maatregelen (Beleidsrijk) Voor de analyse van de haalbaarheid van de grenswaarden in toekomstige jaren is het van belang de ontwikkeling van bestrijdingsbeleid in Europese Unie mee te kunnen nemen. Immers, het buitenland draagt substantieel bij aan de concentraties in ons land. Het mag verwacht worden dat nieuw communautair beleid wordt ontwikkeld en in de buurlanden aanvullende maatregelen worden genomen. In de scenarioanalyses wordt er van uitgegaan dat de bestaande Europese afspraken worden uitgevoerd zodanig dat in 2010 wordt voldaan aan de emissieplafonds uit de NEC-richtlijn. Het is realistisch te veronderstellen dat ook na 2010 internationaal nieuw beleid zal ontstaan. Voor de ontwikkeling in de EUlidstaten wordt op dit moment de emissiereductiedoelstelling uit de Europese CAFE Thematische Strategie beschouwd als de best mogelijke schatting voor het verloop in de emissies tussen 2010 en Voor de saneringstool wordt naast het Prinsjesdag+ scenario, uitgegaan van het Beleidsrijkscenario. Dit scenario gaat er vanuit dat de NEC-doelen en ambities uit de Europese Strategie luchtkwaliteit worden gerealiseerd. Volgens dit scenario neemt de NO X emissie tot 2010 met ca. 34% af, tot 2015 tot 45% en vervolgens tot 2020 ca. 49%. Daarnaast neemt de PM10 emissie tot 2010 met ca. 19% af. Daarna nemen de emissies niet verder meer af, maar stijgen lichtjes zodat er in 2020 sprake is van ca. 17% emissiereductie. Nationale maatregelen (Prinsjesdag+) Tijdens Prinsjesdag 2005 heeft Hare Majesteit een omvangrijk pakket aan maatregelen aangeboden ter verbetering van de luchtkwaliteit. In de weken na prinsjesdag heeft daarop nog een aanvulling Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

24 plaatsgevonden, wat de naam prinsjesdag+ draagt. De maatregelen uit het prinsjesdag+ pakket staan vermeld in bijlage 3. Maatregelen provincie De provincie Noord-Holland heeft een actieplan opgesteld. Daarin zijn een aantal generieke maatregelen voorgesteld (bijlage 3). Deze maatregelen richten zich met name op wegverkeer. Het is niet bekend wat het exacte effect is van deze generieke maatregelen van provincie en rijk. Door in te steken op knelpunten waar in 2010 sprake is van overschrijdingen van meer dan 10% boven de norm, is een deel van de verbetering door generieke maatregelen reeds meegenomen. Uitgangspunt voor dit actieplan is dat voor locaties waar de overschrijding meer dan 10% van de norm is, aanvullende locale maatregelen noodzakelijk zijn. Het is een actiepunt voor de regio IJmond om met het saneringstool op km 2 niveau het effect van rijksbeleid en generiek beleid in beeld te brengen. 4.3 Maatregelen op lokaal niveau Op grond van een concept- studie van VROM over analyse van het effect van maatregelen voor binnenstedelijke en overige niet-rijkswegen is een volgende indeling gemaakt van allerlei maatregeltypen. 1. Regionaal generiek: Verkeer- en mobiliteitsgericht 2. Brongericht 3. Locatiespecifiek Maatregelen die reeds getroffen zijn voor 2005 kunnen niet meer ingebracht worden om een bestaand knelpunt aan te pakken. In bijlage 5 is een lijst opgenomen van maatregelen die voor de regio IJmond effectief kunnen zijn. Er is onderscheid gemaakt in de status van de maatregel: lopende maatregelen maatregelen in een onderzoeksfase nader te onderzoeken maatregelen Hieronder zijn voor de drie categorieen de belangrijkste maatregelen kort beschreven, ingedeeld in een categorie voor het NSL-salderingstool (;)en zijn de acties voor aanvullend onderzoek opgenomen ( ) REGIONAAL GENERIEK: VERKEER- EN MOBILITEITSGERICHT Aansluitingen rijkswegen optimaliseren De verkeerssituatie bij de op- en afritten van de snelwegen worden in samenwerking met RWS opgepakt. Naast de verkeerstechnische kant heeft de Milieudienst aandacht gevraagd voor de effecten op luchtkwaliteit van de verbetering van de aansluitingen op de A22 en A208 (Beverwijk en Velsen). Deze maatregel is voor het NSL te beschouwen als verkeersmanagement-maatregel om de doorstroming te bevorderen. Actiepunt: Luchteffecten van verbeteringen aansluitingen rijksweg A22 en A208 vaststellen in samenwerking met RWS regionale Dienst Noord Holland. Nieuwe randwegen aanleggen Vanwege het grote aandeel van vrachtwagens aan de luchtknelpunten in de is het onderzoeken van alternatieven voor het vrachtverkeer een actiepunt en kunnen nieuwe randwegen daarin mogelijk een rol spelen. Deze maatregel is voor het NSL te beschouwen als verkeersmanagementmaatregel om de doorstroming te bevorderen. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK

25 Door aanleg van de Oostelijke randweg Beverwijk wordt het verkeer gebundeld en buiten het centrum omgeleid, waarbij tevens de doorstroming voor het verkeer verbeterd wordt. De Westelijke randweg heeft als doel de Velsertraverse en de Rijk de Waalweg te ontlasten en doorstroming vanaf de A22 te vergemakkelijken. De Raad van Velsen heeft gekozen voor het aanleggen van een busbaan voor hoogwaardig openbaar vervoer over een deel van het (voormalig) spoor tracé. Hiermee komt de aanleg van een westelijke randweg in Driehuis te vervalllen. De Westelijke randweg Deze maatregel is voor het NSL te beschouwen als volumemaatregel omdat het doorgaand personen en vrachtverkeer uit het centrum wordt gehaald en als verkeersmanagementmaatregel omdat de doorstroming op de randweg wordt geoptimaliseerd. Actiepunt: Effecten op de luchtkwaliteit van de oostelijke randweg Beverwijk en westelijke randweg vaststellen. Actiepunt: Onderzoeken van maatregelen ter verbetering van de doorstroming voor vrachtverkeer. Gebruik openbaar vervoer en fietsverkeer bevorderen De IJmond gemeenten bevorderen het toerisme naar de stranden. In het project Reach the beach wordt door middel van communicatie en inzet van middelen als, frequentere en goed aansluitende pont- en busdiensten en OV-strandfietsen bij stations en haltes, het gebruik van OV en fiets bevorderd. Het doel is files naar het strand op mooie dagen te voorkomen en een schoon alternatief te bieden voor de auto. De omvang van de maatregel is gering, omdat het een klein deel van het jaar effectief is. De fietsroutes in Velsen worden verbonden (ontbrekende schakel Zwarte pad) en fietsoversteekbaarheid van de hoofdroutes worden geoptimaliseerd. Verder wordt onderzocht of fietsers prioriteit kunnen krijgen bij VRI s. De effecten van deze maatregelen zijn naar verwachting gering, vanwege de beperkte omvang. De omvang kan vergroot worden door goede communicatie over de verbeteringen voor fietsverkeer in de gemeente en dit te combineren met beloning van woon-werk fietsverkeer bij locale instellingen en bedrijven. Deze maatregel is voor het NSL te beschouwen als kleine reductiemaatregel voor het volume personenverkeer. Onderzoeken % volumevermindering vanwege Reach the beach. Monitoren % fietsgebruik BRONGERICHT Industrie en monitoring De bijdrage van fijn stof op het meetpunt Wijk aan Zee (557) zal door verplaatsing van activiteiten bij Corus de komende tijd waarschijnlijk afnemen. Deze maatregel is voor het NSL te beschouwen als reductiemaatregel actieplan industrie Actiepunt: Monitoring luchtkwaliteit met meetpunten: uitwisseling gegevens met provincie en 2 aanvullende meetpunten met TEOM instellen. Schone bussen en veren In de concessieverlening zal de provincie Noord-Holland voor de regio IJmond schone bussen vereisen. De veerdiensten over het Noordzeekanaal worden per 2008 vervuld door een andere maatschappij die schonere boten in zal zetten. Milieudienst IJmond/Actieplan luchtkwaliteit Regio IJmond ````, versie 1.0 MD-MK