Criminaliteit & rechtsstaat

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marijke Laverman 11 april 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave rechtsstaat rechters het dilemma van de rechtsstaat strafrecht & strafprocesrecht functies van straffen theorieen over het ontstaan van criminaliteit Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 rechtsstaat Dit onderdeel is nog een work in progress, ik hoor graag jullie feedback. Nederland is een rechtsstaat. Basis van de Nederlandse rechtsstaatgedachte is de bescherming van burgers tegen willekeurig machtsmisbruik van de overheid. Het optreden van de overheid is gebaseerd op wet en recht. Een rechtsstaat kent de volgende kenmerken: Er is sprake van klassieke/ politieke grondrechten en er zijn sociale grondrechten, zoals de vrije keuze van arbeid, aanspraak op sociale zekerheid en recht op onderwijs. Er is een grondwet, De overheid is gebonden aan de wet (legaliteitsbeginsel) Niemand kan een bevoegdheid uitoefenen zonder verantwoording schuldig te zijn of zonder dat op uitoefening controle bestaat, De rechterlijke macht is onafhankelijk van de wetgevende en de uitvoerende macht Er is openbaarheid van bestuur. En heeft een aantal beginselen van de inrichting van het recht in een rechtstaat Er is rechtszekerheid: het recht is vastgelegd in wetten en jurisprudentie de overheid dient de rechtsorde te handhaven met de middelen die de wet de overheid geeft, met zorg voor de rechten van de burger scheiding van machten De grondrechten zijn gewaarborgd (verzekerd) doordat het recht de grenzen bepaald van de inbreuk die de overheid op de grondwet mag maken Bekijk onderstaande filmpje en maak de vraag die hierbij hoort Mussert kn.nu/ww.6fcb082 (deoorlog.nps.nl) Welk kenmerk of beginsel van de rechtsstaat wordt overtreden na de Tweede Wereldoorlog? rechters Een belangrijk uitgangspunt van de rechtsstaat is de onafhankelijke rechter. in dit filmpje valt kort te zien wat een rechter doet. iwag8?wmode=transparent&rel=0&autohide=1&showinfo=0&enablejsapi=1 Pagina 2

4 De onafhankelijkheid van de rechter is gewaarborgd door de Trias Politica, maar in sommige landen waar ook Trias Politica is zijn rechters toch te beïnvloeden. Wat zijn redenen dat rechters in Nederland onafhankelijk zijn? Een rechter wordt voor het benoemd Een rechter kan niet ontslagen worden door de of het het aantal per staat van te voren vast de van de rechter is bij de wet geregeld het dilemma van de rechtsstaat Een dilemma bij het bekijken van de kenmerken en beginselen van de rechtsstaat is dat er geen rangorde in zit, er is er niet één die het belangrijkst is, ze zijn allemaal even belangrijk. Dit geldt ook voor de grondrechten. Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst zijn allebei even belangrijk. Het is wel moeilijk als de kenmerken, beginselen of grondrechten botsen. Dan ontstaat er een dilemma. Bekend is het dilemma tussen de belangen van rechtsbescherming van de burger en van de handhaving van de rechtsorde (waartoe de bestrijding van de criminaliteit behoort). Bij de beginselen van de rechtsstaat bestaat op alle niveaus spanning tussen de belangen die zijn gediend met optreden door de overheid om bepaalde doelen te bereiken en burgers te beschermen tegen criminaliteit, overlast en dergelijke (rechtshandhaving) en het respect dat de overheid ook dient op te brengen voor de vrijheid van burgers (rechtsbescherming). Dat dilemma leidt tot voortdurende discussie Een voorbeeld hiervan is de vraag of de privacy van burgers belangrijker is (rechtsbescherming) of dat de overheid in het kader van de strafvordering de verkeersgegevens mag opvragen van alle communicatie van burgers over telefonie- en internetstructuren (rechtshandhaving). De overheid wil de privacy van de burger beschermen, de rechtsbescherming, maar ook verkeersgegevens opvragen om mensen op te pakken die nog een boete hebben uitstaan, of die door rood zijn gereden ( rechtshandhaving). Bij het dilemma van de rechtsstaat denk je vanuit de overheid. Juist ook de noodzaak van bescherming tegen terrorisme leidt tot veel discussie over welke bevoegdheden de overheid mag beschikken. Het fenomeen van de veiligheidsparadox maakt dat dilemma ingewikkelder: de burger eist meer rechtshandhaving/veiligheid, maar wil ook geen last daarvan voor zich zelf. Soms is het heel duidelijk wat de overheid heeft gekozen, maar dit is niet per se de juiste keuze, zoals te zien is in het volgende filmpje Pagina 3

5 dilemma van de rechtsstaat kn.nu/ww.3a94405 (youtube.com) Bekijk het filmpje hiervoor. Leg uit waarom er hier sprake is van een dilemma van de rechtsstaat Pagina 4

6 strafrecht & strafprocesrecht Eén van de beginselen van de rechtsstaat is dat de overheid zich aan de wet moet houden (legaliteitsbeginsel), ook als het gaat om criminaliteit. In de Nederlandse wet zijn de regels voor criminaliteit vastgelegd in het strafrecht en in het strafprocesrecht. In het strafrecht staat vastgelegd welk gedrag strafbaar is, wanneer je hiervoor gestrafd wordt en welke straf je hiervoor kunt krijgen. In het strafprocesrecht zijn de regels vastgelegd voor de procedure van opsporing, vervolging en berechting die de politie, het openbaar ministerie en de rechter moeten gebruiken. Het strafrecht en het strafprocesrecht hebben een aantal (verschillende) uitgangspunten. Hier gaat de volgende vraag over. Wat zijn de vijf uitgangspunten van het strafprocesrecht? Kies de uitgangspunten uit onderstaande. Wet kent per delict maximumstraffen en dwingt de rechter rekening te houden met persoonlijke omstandigheden, leeftijd en recidive Strafrechtprocedure moet zich aan voorschriften houden, om alles zo eerlijk mogelijk te houden. Je kunt maar één keer vervolgd worden voor hetzelfde feit Onschuldpresumptie Een feit kan verjaren Geen straf zonder schuld Dwangmiddelen zijn aan regels gebonden Recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke/onpartijdige rechter Recht op een advocaat/verdediging Legaliteitsbeginsel Pagina 5

7 Wat zijn de vijf uitgangspunten van het strafrecht? Kies de uitgangspunten uit onderstaande. Wet kent per delict maximumstraffen en dwingt de rechter rekening te houden met persoonlijke omstandigheden, leeftijd en recidive Strafrechtprocedure moet zich aan voorschriften houden, om alles zo eerlijk mogelijk te houden. Je kunt maar één keer vervolgd worden voor hetzelfde feit Onschuldpresumptie Een feit kan verjaren Geen straf zonder schuld Dwangmiddelen zijn aan regels gebonden Recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke/onpartijdige rechter Recht op een advocaat/verdediging Legaliteitsbeginsel functies van straffen Ondertussen weten we dat er in de wet is vastgelegd dat je wordt gestraft als je de wet overtreedt. In het wetboek van strafrecht staat wat de maximumstraf is voor elk delict. In Nederland hebben we vier hoofdstraffen boete taakstraf (werkstraf of leerstraf) hechtenis (opgesloten worden voordat je rechtszaak is geweest, bijvoorbeeld omdat je vluchtgevaarlijk bent) gevangenisstraf Er zijn ook een aantal bijkomende straffen. Deze worden vaak opgelegd in combinatie met een hoofdstraf. Innemen van het rijbewijs In beslag name criminele goederen (verbeurd verklaren heet dit) schadevergoeding voor het slachtoffer Het verschilt per delict welke straf je krijgt. Dit komt doordat we onze straffen met een bepaald doel geven. De straf heeft een functie. Vaak willen we bereiken dat iemand niet (meer) crimineel gedrag vertoond, maar soms hebben we het idee dat dit toch niet meer lukt en willen we iets anders bereiken, voor de samenleving of voor het slachtoffer. Er zijn verschillende functies/doelen van straffen Vergelding. Dit betekent dat iemand moet boeten voor wat hij heeft gedaan, dit is de wens van het publiek en/of de slachtoffers een (lange) gevangenisstraf past bij deze functie van straffen. Speciale preventie. Dit betekent dat er voorkomen moet worden dat iemand terugvalt in de criminaliteit: voorkomen van recidive. een stadionverbod, innemen rijbewijs of voorwaardelijke straf past bij dit doel van Pagina 6

8 straffen Generale preventie. Door een voorbeeld te stellen worden anderen afgeschrikt. in theorie zijn alle straffen bedoeld om ervoor te zorgen dat mensen niet crimineel worden, toch werkt het niet zo. Het bekendmaken van nieuwe straffen (stadionverbod) of verhogen van straffen (levenslang) past bij deze functie. Beveiliging van de maatschappij en burgers gevangenisstraf past bij deze functie van straffen. Als iemand in de gevangenis zit, zijn de samenleving en de burgers veilig en beschermd. Handhaving van de rechtsorde en het voorkomen van eigenrichting. Doordat we weten dat er mensen opgepakt worden en worden gestraft, gaan mensen geen eigen rechter spelen. alle straffen passen bij deze functie van straffen, maar vooral de wat zwaardere straffen Heropvoeding (resocialisatie). Door een dader nieuwe normen en waarden te leren, zal hij/zij geen crimineel gedrag meer vertonen en weer kunnen terugkeren in de maatschappij. taakstraf (cursus omgaan met alcohol, woedebeheersing, of werken in een bejaardentehuis als iemand een oud vrouwtje heeft beroofd) past bij deze functie van straffen. Genoegdoening aan het slachtoffer. Een straf waar het slachtoffer mee kan leven. Als het slachtoffer het gevoel heeft dat er rechtvaardig is gehandeld. Dit kan bijvoorbeeld een schadevergoeding zijn, maar ook een gevangenisstraf. Er volgen nu een aantal filmpjes waarbij je moet kiezen welke functie van straffen hierbij past. Pagina 7

9 Crimineel duo Antonio en Enise voor rechter Het criminele duo Antonio van der P. (25) en Enise B. (20), dat vorig jaar een spoor van geweld trok door Nederland, staat vanaf maandag voor de rechter in Assen. Het Openbaar Ministerie (OM) beschuldigt de twee van afpersing, bedreiging, diefstal met geweld, poging tot moord en poging tot doodslag. De rechtbank heeft vier dagen voor de zaak uitgetrokken.? De gewelddadige rooftocht begon in de nacht van 9 op 10 februari 2014 bij het Drentse dorpje Echten, in de buurt van Hoogeveen. Van der P. en B. dwongen een automobilist tot stoppen en sloten hem op in de kofferbak van diens auto. De man wist op miraculeuze wijze te ontsnappen. Dezelfde dag sloeg het duo toe in Meppel, 20 kilometer verderop. Tijdens een inbraak in een woning werden ze betrapt door de bewoonster. Zij werd onder bedreiging in de kofferbak van haar auto meegenomen en die nacht in een bos bij Lelystad achtergelaten. Daar werd ze de volgende ochtend in verwarde toestand door voorbijgangers gevonden. Bron: De Telegraaf 1 maart 2015 Bekijk onderstaand filmpje Lees het artikel en bekijk het filmpje. Leg uit welke twee functies van straffen vallen te herkennen in de straffen die het criminele duo heeft gekregen. Pagina 8

10 Pagina 9

11 Pagina 10

12 Pagina 11

13 Pagina 12

14 Pagina 13

15 Pagina 14

16 Pagina 15

17 Pagina 16

18 Pagina 17

19 Pagina 18

20 Pagina 19

21 Pagina 20

22 Pagina 21

23 Pagina 22

24 Pagina 23

25 Pagina 24

26 Pagina 25

27 Pagina 26

28 Pagina 27

29 Pagina 28

30 Pagina 29

31 Pagina 30

32 Pagina 31

33 Pagina 32

34 Pagina 33

35 Pagina 34

36 Pagina 35

37 Pagina 36

38 Pagina 37

39 Pagina 38

40 Pagina 39

41 Pagina 40

42 Pagina 41

43 Pagina 42

44 Pagina 43

45 Pagina 44

46 Pagina 45

47 Pagina 46

48 Pagina 47

49 Pagina 48

50 Pagina 49

51 Pagina 50

52 Pagina 51

53 Pagina 52

54 Pagina 53

55 Pagina 54

56 Pagina 55

57 Pagina 56

58 Pagina 57

59 Pagina 58

60 Pagina 59

61 Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen die eronder staan. Het is het handigst om alle vragen te beantwoorden en dan pas na te kijken. In het filmpje wordt de rechtszaak tegen meneer Helmers gevolgd. Voordat de rechtszaak begint wordt er gesproken over een voorwaardelijke straf die de verdachte eerder heeft ontvangen. 1. Wat is de functie van deze voorwaardelijke straf en leg uit of deze functie is bereikt. Bekijk de eerste 3 minuten van het filmpje 2. Verdachten hebben bepaalde rechten. Op welk recht doet de verdachte duidelijk geen beroep en op welk recht wel? Bekijk het filmpje verder De advocaat heeft besloten een getuige op te roepen. Zij is verplicht de waarheid te spreken, vandaar dat zij de eed of de gelofte dient af te legen 3. Wat gebeurt er als de getuige niet de waarheid spreekt? In het tweede gedeelte vanaf minuut 9.20 gaan we verder met de rechtszaak. 4. Er wordt door de rechter gesproken over een tenlastelegging. Wat staat hier in en wie stelt dit op? Pagina 60 Vanaf minuut 10 gaan we kijken naar wat wellicht de oorzaken zijn van de misdaden

62 theorieen over het ontstaan van criminaliteit uit het afgelopen filmpje is duidelijk geworden dat er een belangrijk onderdeel is waar we het nog niet over hadden gehad en waar wel vaak examenvragen over komen. Dit zijn de theorieen die een verklaring geven waarom iemand crimineel is geworden. Deze kun je indelen in twee categorieen: individuele oorzaken maatschappelijke oorzaken De theorieen die gaan over maatschappelijke oorzaken van criminaliteit worden ook wel sociologische theorieen genoemd. er zijn hierbij twee benaderingen 1. criminaliteit wordt verklaard vanuit structurele verklaringen voor crimineel gedrag (door maatschappelijke ongelijkheid bijvoorbeeld) 2. criminaliteit wordt verklaard vanuit een subculturele benadering (hierin wordt de nadruk gelegd op conflicten tussen de dominante cultuur en (sub)culturen die hier geen deel van (kunnen of willen) uitmaken. Groepen die niet volledig zijn geintegreerd krijgen dagelijks te maken met frustratie door onheuse behandeling en vooroordelen. Dit leidt tot machteloosheid en dit kan weer zorgen voor criminaliteit (etiketteringstheorie en anomietheorie bijvoorbeeld) Er zijn 7 sociologische theorieen. Deze staan zeer uitgebreid beschreven op pagina 77 en 78 van de syllabus. Dan kun je nu aan de slag met een paar examenvragen online criminaliteit en rechtsstaat kn.nu/x0inz Je hebt net verschillende opdrachten gemaakt over het onderwerp criminaliteit en rechtsstaat, om je kennis weer even op te halen. Je eindigt nu met een toetsje over het onderwerp dat je net hebt bestudeerd. Dit toetsje bestaat uit een aantal oude examenvragen. Pagina 61

63 Studenten waren het niet eens met de invoering van het sociaal leenstelsel in plaats van de studiefinanciering. Het sociaal leenstelsel is bedoeld om studenten te stimuleren hun studie tijdig af te ronden. Bij de studiefinanciering kregen studenten maandelijks een bepaald bedrag gedurende 4 jaar. Dit hoeft niet te worden terugbetaald als de studie wordt afgerond binnen 10 jaar. Bij het sociaal leenstelsel kan de student lenen bij de overheid tegen een gunstig tarief. Het gehele bedrag moet worden terug betaald naar draagkracht na afstuderen. Nederland is een rechtsstaat. Studenten proberen middels een kort geding een politiek besluit ongedaan te maken. Leg uit welk beginsel van de rechtsstaat te herkennen is in de mogelijkheid een politiek besluit aan te vechten via de rechter. Ivo Opstelten tegen censuur sociale media Ivo Opstelten (VVD) voelt er niets voor om sociale media te censureren om zo rellen zoals in Haren te voorkomen. Dat zei de minister van Veiligheid en Justitie gisteren tijdens het wekelijkse vragenuurtje. "In mijn denkwereld is het toepassen van censuur moeilijk te hanteren." Onder anderen de voorzitter van de politievakbond ACP, Gerrit van de Kamp, opperde dat de politie berichten op sociale media zou moeten kunnen weghalen om problemen als in Haren te voorkomen. Wel vindt minister Opstelten dat de rol van sociale media tegen het licht moet worden gehouden. Lees bovenstaande tekst. De minister van Veiligheid en Justitie verschilt van mening met de voorzitter van de politievakbond. Minister en politie hebben beiden een taak in de rechtsstaat. Bij hun meningsverschil komt het dilemma van de rechtsstaat tot uiting. Wat houdt het dilemma van de rechtsstaat in? Leg uit wat elk standpunt met dat dilemma te maken heeft. Pagina 62

64 Antwoorden Welk kenmerk of beginsel van de rechtsstaat wordt overtreden na de Tweede Wereldoorlog? Het legaliteitsbeginsel, want de wet werd aangepast om mensen te straffen. Toen de misdaden werden gepleegd, stonden deze nog niet in de wet. Dit is dus in strijd met het legaliteitsbeginsel. De onafhankelijkheid van de rechter is gewaarborgd door de Trias Politica, maar in sommige landen waar ook Trias Politica is zijn rechters toch te beïnvloeden. Wat zijn redenen dat rechters in Nederland onafhankelijk zijn? Een rechter wordt voor het benoemd Een rechter kan niet ontslagen worden door de of het het aantal per staat van te voren vast de van de rechter is bij de wet geregeld Juist antwoord: De onafhankelijkheid van de rechter is gewaarborgd door de Trias Politica, maar in sommige landen waar ook Trias Politica is zijn rechters toch te beïnvloeden. Wat zijn redenen dat rechters in Nederland onafhankelijk zijn? Een rechter wordt voor het leven benoemd Een rechter kan niet ontslagen worden door de regering of het parlement het aantal rechters per rechtszaak staat van te voren vast de rechtspositie van de rechter is bij de wet geregeld Bekijk het filmpje hiervoor. Leg uit waarom er hier sprake is van een dilemma van de rechtsstaat Het dilemma van de rechtsstaat is rechtshandhaving tegenover rechtsbescherming. Door het online zetten van het filmpje van de 'kopschoppers' in Eindhoven, is er gekozen voor rechtshandhaving. Het was belangrijker om de verdachten op te sporen. Hiermee is de privacy van de verdachten geschonden en was er te weinig aandacht voor rechtsbescherming. Pagina 63

65 Wat zijn de vijf uitgangspunten van het strafprocesrecht? Kies de uitgangspunten uit onderstaande. Wet kent per delict maximumstraffen en dwingt de rechter rekening te houden met persoonlijke omstandigheden, leeftijd en recidive Strafrechtprocedure moet zich aan voorschriften houden, om alles zo eerlijk mogelijk te houden. Je kunt maar één keer vervolgd worden voor hetzelfde feit Onschuldpresumptie Een feit kan verjaren Geen straf zonder schuld Dwangmiddelen zijn aan regels gebonden Recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke/onpartijdige rechter Recht op een advocaat/verdediging Legaliteitsbeginsel Recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke/onpartijdige rechter Onschuldpresumptie Strafrechtprocedure moet zich aan voorschriften houden, om alles zo eerlijk mogelijk te houden. Dwangmiddelen zijn aan regels gebonden Recht op een advocaat/verdediging Wat zijn de vijf uitgangspunten van het strafrecht? Kies de uitgangspunten uit onderstaande. Wet kent per delict maximumstraffen en dwingt de rechter rekening te houden met persoonlijke omstandigheden, leeftijd en recidive Strafrechtprocedure moet zich aan voorschriften houden, om alles zo eerlijk mogelijk te houden. Je kunt maar één keer vervolgd worden voor hetzelfde feit Onschuldpresumptie Een feit kan verjaren Geen straf zonder schuld Dwangmiddelen zijn aan regels gebonden Recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke/onpartijdige rechter Recht op een advocaat/verdediging Legaliteitsbeginsel Legaliteitsbeginsel Geen straf zonder schuld Je kunt maar één keer vervolgd worden voor hetzelfde feit Een feit kan verjaren Pagina 64

66 Wet kent per delict maximumstraffen en dwingt de rechter rekening te houden met persoonlijke omstandigheden, leeftijd en recidive Crimineel duo Antonio en Enise voor rechter Het criminele duo Antonio van der P. (25) en Enise B. (20), dat vorig jaar een spoor van geweld trok door Nederland, staat vanaf maandag voor de rechter in Assen. Het Openbaar Ministerie (OM) beschuldigt de twee van afpersing, bedreiging, diefstal met geweld, poging tot moord en poging tot doodslag. De rechtbank heeft vier dagen voor de zaak uitgetrokken.? De gewelddadige rooftocht begon in de nacht van 9 op 10 februari 2014 bij het Drentse dorpje Echten, in de buurt van Hoogeveen. Van der P. en B. dwongen een automobilist tot stoppen en sloten hem op in de kofferbak van diens auto. De man wist op miraculeuze wijze te ontsnappen. Dezelfde dag sloeg het duo toe in Meppel, 20 kilometer verderop. Tijdens een inbraak in een woning werden ze betrapt door de bewoonster. Zij werd onder bedreiging in de kofferbak van haar auto meegenomen en die nacht in een bos bij Lelystad achtergelaten. Daar werd ze de volgende ochtend in verwarde toestand door voorbijgangers gevonden. Bron: De Telegraaf 1 maart 2015 Bekijk onderstaand filmpje Lees het artikel en bekijk het filmpje. Leg uit welke twee functies van straffen vallen te herkennen in de straffen die het criminele duo heeft gekregen. ze hebben 16 en 12 jaar gevangenisstraf gekregen. Dit is een duidelijk voorbeeld van beveiliging van de maatschappij. de komende 12 tot 16 jaar Pagina 65

67 is de maatschappij veilig voor hen, want ze zitten opgesloten (1 pnt) Het past ook bij vergelding. Ze worden gestraft voor wat ze hebben gedaan, ze moeten boete doen voor hun daden (1 pnt) Pagina 66

68 Pagina 67

69 Pagina 68

70 Pagina 69

71 Pagina 70

72 Pagina 71

73 Pagina 72

74 Pagina 73

75 Pagina 74

76 Pagina 75

77 Pagina 76

78 Pagina 77

79 Pagina 78

80 Pagina 79

81 Pagina 80

82 Pagina 81

83 Pagina 82

84 Pagina 83

85 Pagina 84

86 Pagina 85

87 Pagina 86

88 Pagina 87

89 Pagina 88

90 Pagina 89

91 Pagina 90

92 Pagina 91

93 Pagina 92

94 Pagina 93

95 Pagina 94

96 Pagina 95

97 Pagina 96

98 Pagina 97

99 Pagina 98

100 Pagina 99

101 Pagina 100

102 Pagina 101

103 Pagina 102

104 Pagina 103

105 Pagina 104

106 Pagina 105

107 Pagina 106

108 Pagina 107

109 Pagina 108

110 Pagina 109

111 Pagina 110

112 Pagina 111

113 Pagina 112

114 Pagina 113

115 Pagina 114

116 Pagina 115

117 Pagina 116

118 Pagina 117

119 Pagina 118 Vanaf minuut 10 gaan we kijken naar wat wellicht de oorzaken zijn van de misdaden van de verdachte. Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen die eronder staan. Het is het handigst om alle vragen te beantwoorden en dan pas na te kijken. In het filmpje wordt de rechtszaak tegen meneer Helmers gevolgd. Voordat de rechtszaak begint wordt er gesproken over een voorwaardelijke straf die de verdachte eerder heeft ontvangen. 1. Wat is de functie van deze voorwaardelijke straf en leg uit of deze functie is bereikt. Bekijk de eerste 3 minuten van het filmpje 2. Verdachten hebben bepaalde rechten. Op welk recht doet de verdachte duidelijk geen beroep en op welk recht wel? Bekijk het filmpje verder De advocaat heeft besloten een getuige op te roepen. Zij is verplicht de waarheid te spreken, vandaar dat zij de eed of de gelofte dient af te legen 3. Wat gebeurt er als de getuige niet de waarheid spreekt? In het tweede gedeelte vanaf minuut 9.20 gaan we verder met de rechtszaak. 4. Er wordt door de rechter gesproken over een tenlastelegging. Wat staat hier in en wie stelt dit op?

120 1. De functie van de voorwaardelijke straf is speciale preventie. de straf was bedoeld om recidive te voorkomen. dit is duidelijk niet gelukt aangezien hij weer voor de rechter moet verschijnen. 2. De verdachte doet geen beroep op het zwijgrecht, maar wel een beroep op het recht om een advocaat te hebben. 3. Als de getuige niet de waarheid spreekt wordt zij vervolgd voor meineed, hier staat een behoorlijke gevangenisstraf op. 4. de tenlastelegging is de aanklacht. deze wordt opgesteld door de officier van justitie die besluit of deze aanklacht zwaar genoeg is om te vervolgen (de verdachte voor de rechter te brengen) 5. Er zijn twee mogelijkheden: de anomietheorie. De verdachte krijgt geen uitkering en heeft duidelijk bepaalde zaken waar hij geld voor nodig heeft (bijvoorbeeld drugs). Het lukt hem niet om deze doelen op 'normale' manier te bereiken, dus probeert hij dit op criminele manier. De andere mogelijkheid is de differentiele associatietheorie. De verdachte is een draaideurcrimineel (recidivist) die duidelijk in een omgeving zit waar criminaliteit normaal is. Hij spreekt over maatschappelijke druk die er is. er lijkt van hem verwacht te worden dat hij crimineel is, er lijkt geen andere mogelijkheid te zijn. 6. het gaat hier om de sociologische-criminologische theorie. Er wordt gesproken over een opeenstapeling van risicofactoren zoals zijn gezin en cannabisgebruik. 7. Hij heeft een gevangenisstraf gekregen van 36 maanden. Het lijkt duidelijk dat hiermee vooral vergelding en beveiliging van de samenleving wordt bereikt. Hij heeft de wet overtreden en dient hiervoor gestraft te worden (vergelding). Hij kan niks meer doen als hij opgesloten zit, dit zorgt voor beveiliging van de samenleving. In het verleden hebben ze vooral geprobeerd het doel van heropvoeding/resocialisatie te bereiken door verschillende programma's/therapieen aan te bieden. dit is duidelijk niet gelukt, omdat hij steeds weer terugvalt in de criminaliteit. Hij heeft geen nieuwe normen en waarden aangeleerd waardoor hij nier meer crimineel is. Pagina 119

121 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Marijke Laverman Laatst gewijzigd 11 april 2016 om 23:01 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 5; Leerinhoud en doelen Maatschappijwetenschappen; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 30 minuten Bronnen Bron Mussert dilemma van de rechtsstaat Type Link Link Pagina 120