FRATERS MARISTEN WEST- EN MIDDEN-EUROPA BULLETIN

Transcriptie

1 FRATERS MARISTEN WEST- EN MIDDEN-EUROPA BULLETIN

2 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 2 REDACTIE Fr. Jacques Scholte Fr. Victor Vermeersch Mevr. Nellie Beelen Mevr. Daphne van Dongen Sophiaweg 4 NL 6523 NJ Nijmegen VERTALERS Dhr Philippe Charrier Fr. Jozef De Meyer Fr. Alois Engel Fr. Charles Gay Fr. Dietrich Gleixner Fr. Augustin Hendlmeier Fr. René Mailloux Dhr Michael Murphy Fr. Albert Thomé INHOUD Van de redactie - Dankbaar 3 Brief Frater Brendan Geary 4 Verwachtingen voor het komende Provinciaal Kapittel 7 Vooruitblik naar het komende Provinciaal Kapittel 8 Vooruitblik naar het komende Provinciaal Kapittel 9 Aandachtig 10 Mijn werk en mijn leven 11 Ooit werkten de Maristen in Altötting 13 Niet te veel vertellen, laat maar zien 14 Colloquium over eerste vorming 15 Die eerste dag van juli 1916 aan de Somme 16 In Memoriam - Dhr. Josef Geßler 18 In Memoriam - Frater Maurice Vilz 19 In Memoriam - Frater Frédéric Pellegrin 20 In Memoriam - Frater Luitpold Ramsauer 21 Hoewel het vanuit het secretariaat van de Provincie West- en Midden-Europa gebruikelijk is zowel de term Broeders als Fraters te gebruiken, is ervoor gekozen in dit schrijven alleen de term fraters te gebruiken, dit om de leesbaarheid te bevorderen

3 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 3 VAN DE REDACTIE Z o vlak voor ons Provinciaal Kapittel verschijnt het eerste nummer in 2016 van ons Bulletin. Het is tegelijk het laatste nummer dat verzorgd wordt door het huidige redactieteam. Bij het verschijnen van dit laatste nummer in deze bestuursperiode geeft de redactie haar opdracht terug. Alle reden om het gebruikelijke thema verbondenheid zoals het in de afgelopen jaren werd belicht in het redactiewoord, te verruilen voor dankbaarheid. DANKBAAR Dankbaar mogen we zeker zijn. Gedurende deze bestuursperiode is, net als voorgaande jaren, het Bulletin vier keer per jaar verschenen en zijn er twee extra nummers geweest. Een groot aantal schrijvers heeft garant gestaan voor een eveneens grote verscheidenheid aan artikelen. Hiervoor heel veel dank aan alle schrijvers van artikelen. Onder de schrijvers waren fraters, paters, medewerkers in onze onderwijs-, pastorale en sociale projecten en anderen die op een of andere manier betrokken zijn bij het leven in onze Provincie. Dankbaar mogen we zijn voor de medewerking van zeker een tiental mensen die iedere keer weer beschikbaar waren voor vertalingen in een van de vier talen waarin ons Bulletin verschijnt. Dankbaar voor de voortreffelijke inzet van de leden van de redactie, onder wie Frater Victor Vermeersch, die voor de vormgeving zorgde. Dankbaar voor u, alle lezers en lezeressen van ons Bulletin. Dankbaar omdat het Bulletin een zo waardevolle schakel is in de communicatie in onze Provincie. Dankbaar omdat de variëteit van ons leven en van de projecten in onze Provincie terug te vinden was in veel nummers en ook in de verscheidenheid in opvattingen en belevingen van spiritualiteit. En er zijn nog veel meer redenen om dankbaar te zijn. In het Nederlandse woord dankbaar is het werkwoord denken aan terug te vinden, en denken aan wil zeggen dat we niet willen vergeten wat ons goed gedaan heeft. Het doet ook denken aan de Joodse wijsheid: vergeten is ballingschap en herinneren (denken aan) is bevrijding (Ba al Sjem Tov). In relatie tot dankbaar zijn voor alles wat samenhangt met ons Bulletin, moet ik denken aan alle woorden die we elkaar in de afgelopen jaren toevertrouwd hebben. Deze woorden waren uitdrukking van idealen die iemand of een groep mensen in hun hart meedroegen of in daden omgezet hadden en deze wilden delen met anderen. Wat een rijkdom is het dat wij, als Provinciegemeenschap, zoveel waardevolle gedachten, mijmeringen en veel van wat ons bezighield, gedeeld hebben. We hebben ze niet voor onszelf gehouden. Het doet denken aan de projecten die in deze jaren afgerond zijn en aan andere projecten en initiatieven die het leven zagen. Ook mogen we terugdenken aan de verslagen van bijeenkomsten in de Provincie, die op een of andere manier tot doel hadden om het dagelijkse leven te blijven voeden en inspireren. De gedachtenis aan onze overleden confraters was een manier om in dankbare en levende herinnering ze een plaats te geven in onze gemeenschap van vijf landen, opdat hun namen niet verloren gaan. Beste lezers en lezeressen, in de afgelopen jaren was het een bijzondere ervaring om bij het verschijnen van een nummer van het Bulletin iedere keer nog artikelen in voorraad te hebben voor een volgend nummer. De redactie heeft dit werkelijk als een rijkdom beschouwd en zag het alleen maar als een luxeprobleem om artikelen nog in de map te hebben. Heel veel dank, nogmaals!, aan alle schrijvers. Nu we, als redactie, onze opdracht teruggeven, zijn we blij dat we deze dienst aan onze Provincie mochten leveren. We hopen dat u evenzeer genoten hebt als wij gedaan hebben. Namens de redactie, Frater Jacques Scholte

4 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 4 IDENTITEIT EN ZENDING VAN RELIGIEUZE BROEDERS IN DE KERK Vier jaar geleden verwees ik in een brief naar een schrijven over de rol en identiteit van religieuze broeders; aan dit schrijven werd toen gewerkt door de Congregatie voor de Instituten van Gewijd Leven en Gemeenschappen van Apostolisch Leven. De brief is officieel gepresenteerd op 4 oktober 2015, de feestdag van de heilige Franciscus van Assisi. Ik heb de brief net gelezen en kan in alle eerlijkheid zeggen dat hij niet tegenvalt. Hij is gericht aan broeders in alle religieuze broedercongregaties en broeders in gemengde Instituten, maar hij leest alsof de auteurs stiekem hebben meegeluisterd met de gesprekken die wij als Instituut de afgelopen 50 jaar intern hebben gevoerd. De titels van hoofdstuk twee van het document geven een goed beeld van de inhoud: ` 1. Het Mysterie: broederschap, het geschenk dat we ontvangen 2. Verbondenheid: broederschap, het geschenk dat we delen 3. Zending: broederschap, het geschenk dat we weggeven Deze driedeling doet denken aan het huis in La Valla en de manier waarop de architect deze drie aspecten van onze roeping als Maristen benadrukt: spiritualiteit, gemeenschap en zending. Onder Mysterie gaat men in op onze toewijding als religieuze broeders en op het onderwerp spiritualiteit. Dit document gaat uit van wat we een incarnatiespiritualiteit kunnen noemen, geworteld in levenservaring en geheel van de wereld. Broeders hebben vaak een dienstverband voor wat betreft ons werk en onze activiteiten en beroepsopleiding. We ontmoeten de wereld ook door onze relaties met mensen, vooral mensen in armoede of moeilijke omstandigheden. Tijdens het lezen herkende ik allerlei dingen die onze Algemeen Oversten ook hebben gezegd. Zo legde Broeder Charles Howard er veel nadruk op dat wij mannen met een zending zijn, wat een rode draad is in het document. We lezen bijvoorbeeld: Er worden veel charisma s zichtbaar onder de gelovigen om verbondenheid te doen groeien door de ander als broeder te dienen. Zo bereikt verlossing de allerarmsten: de blinden zien, de lammen lopen, gevangenen worden vrijgelaten, de jeugd krijgt onderwijs, de zieken en ouderen worden verzorgd. Broederlijke liefde krijgt concrete vorm in vele diensten die voor een groot deel worden geïnstitutionaliseerd of erkend als werk van de Kerk. (12) De brief geeft ook aan dat broeders geroepen zijn om hoop een gezicht te geven, om aanwezig te zijn in treurige en ellendige situaties, om te laten zien dat Gods tederheid geen grenzen kent (29). Deze ideeën zijn ook terug te vinden in de circulaire Zaaiers van hoop van Broeder Charles.

5 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 5 Ook de inzichten van Broeder Benito Arbués over de profetische rol van broeders en onze roeping om eenvoudig te leven en naar de marges van het bestaan te gaan, krijgen een plek in deze brief. In paragraaf 30 lezen we: Het zoeken naar de mens die vervreemd is geraakt, een andere afkomst heeft, de weg kwijt is, uit een andere cultuur komt, is iets wat de Kerk vanuit haar oorsprong na aan het hart ligt. De uitdaging van een eenvoudig leven is te vinden in paragraaf 25: Armoede, het delen van een bescheiden en eenvoudige levensstijl, betekent het delen van goederen om broederlijke verbondenheid met anderen te ervaren. Broeder Seán Sammon noemde broeders eens het gevaarlijke geheugen van de Kerk, waarmee hij bedoelde dat onze roeping deels inhoudt de Kerk te herinneren aan wat ze hoort te zijn. De brief herhaalt dat het religieuze leven sinds de eerste eeuwen voornamelijk uit leken bestaat en dat broeders geroepen zijn het profetische geheugen van de Kerk te zijn, de Kerk ervan bewust te maken en op te roepen de verleiding van macht, succes, status en invloed te weerstaan en voorrang te geven aan dienstbaarheid, trouw en broederschap: Het broeder-zijn van religieuze broeders is een bemoediging voor de hele Kerk omdat het de Evangelische waarde van broederlijke, gelijkwaardige relaties present stelt in het licht van de verleiding om te domineren, te zoeken naar de beste plek, gezag uit te oefenen als macht. (7) Broeder Emili roept ons op om profeten en mystici te worden en hij nodigt ons uit ons erop toe te leggen dat we contemplatiever worden in onze leefwijze. Het is zijn wens dat broeders mensen zijn die een gids en reisgenoot kunnen zijn voor anderen op hun geestelijke zoektocht; dit zien we terug in paragraaf 29 van de brief: Broeders bieden zich aan als gids bij de zoektocht naar God; ze zijn zich bewust van hun eigen inconsequenties maar in staat mensen van hun eigen tijd te begeleiden op hun geloofsreis. Op communiteitsniveau richten de broeders hun communiteiten in als vindplaatsen van Evangelische spiritualiteit en zij stellen ze open als bevoorrechte plaatsen waar mensen de wegen die naar God leiden ervaren. Deze woorden lijken misschien ver af te staan van hoe velen van ons het communiteitsleven hebben ervaren, vooral als we druk waren met lesgeven, sport- en andere activiteiten organiseren, corrigeerwerk doen en lessen voorbereiden. Deze woorden uit de brief lijken misschien uitdagend of zelfs bedreigend, vooral voor broeders wier eigen vorming op het vlak van gebed en spiritualiteit niet zo grondig was als hun professionele vorming. Tegelijkertijd biedt de bovenstaande paragraaf een programma voor de toekomst, als onze rol en identiteit wellicht meer samenhangen met de manier waarop wij ons tot elkaar verhouden als broeders, met het verlangen en vermogen om op betekenisvolle wijze op te trekken met anderen die op zoek zijn naar God en zin in hun leven. Dit doet me denken aan de beroemde uitspraak van Albert Camus: Loop niet voor me uit ik zal misschien niet volgen. Loop niet achter me aan ik zal misschien niet leiden. Loop naast me en wees gewoon mijn vriend. Deze paar regels vatten in al hun eenvoud de essentie van ons streven als broeders: naast de ander lopen en broederschap (verbondenheid) en vriendschap bieden.

6 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 6 Broeder Emili zei tijdens het colloquium over vorming in oktober 2015 dat een sleutelelement van de identiteit van de broeders is dat zij wevers van broederschap zijn. Dit is een van de drie basiscriteria van het leven van de broeders, waarover niet te onderhandelen valt; de andere twee zijn dat ze God-zoekers zijn en de jeugd evangeliseren. Dit inzicht vinden we in de brief (24), waar wordt gezegd dat broeders experts in verbondenheid zijn en dat de communiteit voor broeders eerder een ervaring dan een plaats is. De brief eindigt met een hoofdstuk getiteld Vandaag broeder zijn: een genadeverhaal. Als ik over ons Maristenerfgoed nadenk, kom ik tot de conclusie dat wij, in tegenstelling tot andere religieuze instituten die belangrijke oorspronkelijke documenten en teksten hebben waaruit zij putten voor inspiratie en geestelijke steun, als Broeders Maristen naar een verhaal kijken: het verhaal van Marcellinus Champagnat en onze eerste broeders. Deze brief nodigt ons uit verder te kijken dan het verhaal van onze oorsprong en ook oog te hebben voor de verhalen van al onze broeders; we zullen er verhalen van genade opgetekend vinden. In paragraaf 33 lezen we: Er zijn nog veel meer gezichten die blijven wachten op de barmhartige Samaritaan die naar hen toekomt om hun broeder te zijn en hen leven te geven. Zij nodigen religieuze broeders vandaag uit, ongeacht hun leeftijd, een verhaal van genade te schrijven, met passie te leven voor Christus en voor de mensheid. In deze brief heb ik geprobeerd een kort overzicht te geven van dit belangrijke en inspirerende schrijven. Ik heb geprobeerd te laten zien hoe het onderwerpen aan bod laat komen en onderstreept die we de afgelopen 50 jaar zelf ter overweging hebben gekregen van de leiders van ons eigen religieuze Instituut, en hoe de uitdaging voor ons ligt in termen van onze rol en identiteit. Ik heb exemplaren van het document besteld en zal erop toezien dat elke broeder er een krijgt in het Engels, Frans of Duits. Als de tekst ook in het Nederlands verschijnt, zorg ik ervoor dat de Nederlandstalige broeders die krijgen. We hebben ruim vier jaar op dit document gewacht. Ik kan vol vertrouwen zeggen dat het voor ons Maristen het wachten waard was. Met een hartelijke groet, Broeder Brendan Geary, Provinciaal Overste Noot van de vertaler: De citaten hierboven zijn een eigen vertaling. Op het moment van verschijnen van dit Bulletin was het document Identity and Mission of the Religious Brother niet voorhanden in het Nederlands. Presentatie, 4 oktober 2015

7 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 7 VERWACHTINGEN VOOR HET KOMENDE PROVINCIAAL KAPITTEL V oor mij is een Provinciaal Kapittel daadwerkelijk een heel belangrijk moment in het leven van een Provincie. Democratisch gekozen kapittelleden en nu ook vooral een significant aantal Maristen van Champagnat komen bijeen om naar de actuele situatie van onze Provincie te kijken, ideeën voor de toekomst uit te denken en speerpunten voor het beleid vast te leggen. Onze Provincie staat voor een beslissende fase in haar nog jonge geschiedenis. Vier centrale, deels specifiek Duitse ontwikkelingen van de laatste drie jaar zou ik hier willen noemen waaruit ik voor het Provinciaal Kapittel concrete verwachtingen afleid. 1. In de voorbije periode is met de onderwijsconferentie in Guardamar in 2014, het ge ntensiveerde pedagogische werk op onze scholen en de benoeming van Aisling [Demaison] als coördinator Maristenonderwijs een duidelijk accent gelegd op onze zending op onze scholen. Deze structuren zijn nog heel nieuw en hebben in de toekomst nog veel begeleiding en versterking nodig. 2. Ook nieuw is in Duitsland, vooral in Mindelheim, het werk met onze vrijwilligers die via Cmi-Deutschland intensief worden voorbereid op hun inzet in Maristenprojecten in het buitenland; tijdens hun verblijf daar worden ze verder begeleid. 3. Parallel aan deze beide ontwikkelingen vande laatste drie jaar werden voor Duitsland radicale en pijnlijke beslissingen genomen met betrekking tot ons onroerend goed. De verkoop daarvan is in juridische zin afgewikkeld, maar de concrete gevolgen zullen de betreffende communiteiten nog langer bezighouden, op organisatorisch en emotioneel vlak. kenbaar. Ik had dit aspect leken-maristen of Maristen van Champagnat als apart vijfde punt kunnen toevoegen, maar omdat het als een rode draad door de andere vier punten loopt, kun je dat vijfde punt er steeds als vanzelfsprekend bij denken. Mijn wens voor de toekomst, en daarmee voor de gesprekken en besluiten van het Provinciaal Kapittel, is het verdiepen en uitbreiden van de ontwikkelingen die reeds in gang zijn gezet en, wat nieuw is, het bewuste onderlinge koppelen van deze verschillende deelgebieden: Door intensief te blijven werken op het vlak van Maristenonderwijs en verdere vorming op onze scholen (bijscholing van leerkrachten, acties en de opbouw van Maristenjongerenwerk op onze scholen), ontstaan internationale contacten tussen onze scholen. Dat heeft tot gevolg dat leraren en leerlingen via Cmi vrijwilligerswerk willen doen in het buitenland. Ik hoop dat ook wij in West- en Midden-Europa mogelijkheden creëren voor Maristen uit andere Provincies, zodat zij bij ons kunnen komen om te studeren (Kessel-Lo) of mee te werken in projecten. Vrijwilligers die terugkomen uit het buitenland zullen door hun ervaringen daar nog meer willen inbrengen in het leven van de Provincie. We zouden voor de jonge terugkomers structuren moeten creëren waarmee we hen bewust kunnen blijven begeleiden op hun levensweg, om dan eventueel een roeping als Marist verder te ontwikkelen. De MFMV zou in deze zeer internationaal georiënteerde ontwikkeling zeker nieuwe werkterreinen kunnen vinden. Door het verbinden van deze losse deelgebieden en het uitbreiden van de internationale contacten stel ik me voor dat in onze Provincie WME sterke impulsen ontstaan die een eigen dynamiek creëren en nieuw Maristenleven kunnen doen ontstaan. 4. De vereniging Maristen Fürsorge- und Missionsverein (MFMV) is na een turbulente periode weer succesvol en innovatief bezig, met een nieuwe directie. Nog dit jaar legt de MFMV de laatste hand aan nieuwe statuten waarin de samenwerking met de Provincie wordt vastgelegd. Op al deze vier gebieden is de toenemende medeverantwoordelijkheid van leken-maristen duidelijk her- Frater Michael Schmalzl

8 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 8 VoOORUITBLIKr NAAR HET KOMENDE PROVINCIAAL KAPITTEL H et Provinciaal Kapittel van 2016 vindt plaats in een bijzondere fase in het leven van onze Provincie. Dit schreef Frater J. Scholte toen hij mij uitnodigde een artikel voor het Bulletin te schrijven. Ik ben het met zijn uitspraak eens, omdat het mij voor het eerst in de inmiddels 23 jaar dat ik leraar ben aan het Maristenkolleg in Mindelheim de mogelijkheid geeft deel te nemen aan een Provinciaal Kapittel. In al die tijd heb ik allerlei ervaringen mogen opdoen in de zin van wat het kan betekenen om je als pedagoog aan een Maristenschool in te zetten voor het welzijn van de kinderen en jongeren. Zowel collega s als ook enkele fraters gaven me in dat opzicht steeds weer een goed voorbeeld, en het grootste deel van de tijd werd er heel prettig en harmonieus samengewerkt. Deze positieve stemming, de oplettende omgang met elkaar is ontstaan doordat mensen zich op bijzondere wijze om elkaar willen bekommeren. Dat is voor volwassenen en jongeren voelbaar, ook al weten laatstgenoemden het niet meteen te waarderen, bijvoorbeeld als leerkrachten op ethische of christelijke normen staan. Door de betrokken inzet van veel fraters en leken, hun intensieve streven om een rol te spelen in de opvoeding van kinderen en jongeren en om dat in Maristenzin te doen, is er op onze school sprake van een geest die er de reden voor is dat generaties ouders hun kinderen naar het Maristenkolleg sturen. Opvallend is bovendien dat oud-leerlingen terugkomen om hier zelf les te gaan geven, omdat ze tijdens hun schooltijd iets speciaals hebben meegekregen en die waarden willen doorgeven. Ik schrijf dit zo uitgebreid omdat het, in een tijd waarin het aantal actieve fraters daalt op onze school of op alle vier de scholen in Duitsland, in toenemende mate leken zijn die de spiritualiteit van Marcellinus Champagnat verder dragen, die, zoals ik, deze spiritualiteit in de voorbije decennia hebben leren kennen en waarderen. Hiervoor is het volgens mij belangrijk dat men doorgaat op de ingeslagen weg van het bieden van vormingsmogelijkheden voor leken. De regionale bijeenkomsten, zoals die in Furth, Freising, Niederaltaich en Koblenz, waren leerzaam en stimulerend voor ons deelnemers. De internationale onderwijsconferentie in Guardamar of de vormingsbijeenkomsten in L Hermitage verbinden gelijkgezinden over grenzen heen met elkaar en werken door in het dagelijkse schoolleven; reisjes met leerlingen naar Dublin of Cham waren een creatief gevolg ervan. Doordat er een functie is gecreëerd voor het coördineren van het werk op scholen in de Provincie, onder leiding van Aisling Demaison, is het Maristenleven op onze school intensiever geworden. De Maristenbenadering van opvoeding en onderwijs is na jaren teruggekeerd in het schoolleven van alledag. Voor mij is het Kapittel geslaagd als dit streven van de orde verdere steun krijgt. Ik vind het belangrijk om ook in de toekomst verdere vorming te bieden, gelegenheden te organiseren zodat men op nationaal en internationaal vlak met elkaar van gedachten kan wisselen, het creëren van onderwijsmateriaal vanuit de Maristenbenadering op te drijven en zo meer leken te winnen voor functies op Maristenscholen. In Mindelheim bestaat sinds korte tijd het Cmi-project, waarmee leerlingen van onze scholen na hun eindexamen vrijwilligerswerk kunnen gaan doen in de buitenlandse zending. Dit project is in zijn derde jaar en heeft al zoveel succes dat het een voorbeeld voor andere scholen in de Provincie is geworden. Steun voor dit project zou naar mijn mening zeker een van de resultaten van het Kapittel moeten zijn, omdat jongvolwassenen die zich tot nu toe voor deze sociale dienst hebben gemeld na terugkeer een zo positief Marist-zijn uitstralen dat ze bij ons op school niet alleen met glanzende ogen vertellen over wat ze allemaal hebben meegemaakt

9 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 9 maar ook vele toehoorders enthousiast maken, waardoor het aantal aanmeldingen voor dit vrijwilligerswerk alsmaar stijgt! Mijn verwachtingen van het Kapittel zijn dat de fraters hun tijd en energie blijven steken in de groeiende verbondenheid met ons leken, om hen inzicht te geven in hun geschiedenis en tradities en betrokken te zijn bij een nieuw opkomende beweging in de toekomst. Bij de MIMA 2014* in Nairobi werd gesproken van een nieuwe tent waarin fraters en leken actief zijn. Met de woorden van Frater Emili Turú zou ik willen eindigen: Als erfgenamen van Champagnat in de 21 e eeuw willen wij het erfgoed van onze 200 jaar geschiedenis met alle achting aannemen en ons geroepen voelen het te verrijken met onze eigen bijdrage, vertrouwend op de goddelijke Voorzienigheid en op Maria, die altijd alles bij ons heeft gedaan. Ik verheug me op het Provinciaal Kapittel. Wolfgang Hacker * Tweede Internationale Bijeenkomst voor Maristenzending VoOORUITBLIKr NAAR HET KOMENDE PROVINCIAAL KAPITTEL P rovinciale Kapittels zijn voor Provincies een uitgelezen gelegenheid om de inventaris op te maken, de voorgaande drie jaren te evalueren en de richting voor de volgende drie jaren te bepalen. Het vorige Kapittel koos als prioriteit voor de volgende drie jaar het promoten van verbondenheid onder fraters en leken op het vlak van zending, spiritualiteit, gedeeld leiderschap en communiteiten van de fraters. Sinds dat Kapittel is er in verschillende delen van de Provincie een aantal leken benoemd in belangrijke functies in de zending en het beheer van de Provincie. Het feit dat er evenveel leken zijn uitgenodigd voor dit Kapittel als er gekozen gedelegeerden zijn, geeft aan dat er sinds het vorige Provinciale Kapittel sprake is van een belangrijke ontwikkeling in de verbondenheid tussen leken en fraters. De verdere ontwikkeling van onze zending en de zorg en het welzijn van de fraters zijn twee fundamentele thema s die de gesprekken tijdens dit Provinciale Kapittel grotendeels zullen domineren. Het gebrek aan fraters die beschikbaar zijn om plaatselijk leiderschap uit te oefenen is een kwestie die veel zorgen baart in de Provincie. Het Kapittel moet onze leken-maristen in staat stellen verantwoordelijkheid te nemen voor de zending en we moeten bereid zijn hen te steunen en voldoende vormingsmogelijkheden te bieden zodat zij zich verder kunnen verdiepen in Champagnats charisma en daar een hedendaagse invulling aan kunnen geven. Ik vind dat het Kapittel meer middelen in de zin van mankracht en financiën beschikbaar moet maken voor vorming als geheel. Vorming is de sleutel tot persoonlijke en geestelijke groei voor alle Maristen, fraters en leken. We hebben een gouden kans om onze leken-maristen mogelijkheden te geven om zich te laten doordringen van de rijkdom van onze traditie. We moeten onze lekencollega s leidinggevende functies in de zending blijven geven en we moeten structuren creëren om hen de bevoegdheid te geven beslissingen te nemen ter verdere ontwikkeling van de zending. Ik ben van mening dat we naar een meer Europese structuur toe moeten die verantwoordelijkheid neemt voor de zending in Europa en tegelijk de plaatselijke autonomie respecteert in de manier waarop wij ons unieke charisma laten zien. Naar mijn mening moeten we er de eerstvolgende jaren noodzakelijk meer urgentie aan geven dat leken verantwoordelijk worden voor het beheer en de zorg van de fraters. Dit zorgmodel moet in elk land van de Provincie worden uitgewerkt en de structuren van gezondheidszorg in elke bestuurlijke eenheid meenemen. Dit is een gebied waar we op enige weerstand kunnen stuiten, maar ik vind dat we niet moeten wachten tot er vanzelf iets gebeurt maar zelf meer actie moeten ondernemen om te kunnen garanderen dat al onze fraters de zorg krijgen die hen toekomt. Ik verheug me op dit Provinciaal Kapittel omdat het volgens mij een aanzienlijke verschuiving zal laten zien in de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van leken-maristen in onze gezamenlijke zending en zorg voor de fraters. Het Kapittel is ook een prachtig moment van samenzijn als gemeenschap en een gelegenheid om op te laden en elkaar te steunen in de manier waarop elk van ons gehoor geeft aan wat Champagnat van ons vraagt in de wereld van vandaag. Frater P.J. McGowan

10 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 10 AANDACHTIG Aandachtig Aanwezig : een mariale spiritualiteit Vijfentwintig jaar geleden deden in de wereld van de Maristen (paters en fraters) in Nederland de woorden Aandachtig Aanwezig hun intrede. Het waren nieuwe woorden in de woordenschat van de Maristen. De Nederlandse Maristen hadden eigen inspirerende woorden: Als het ware verborgen en onbekend (paters) en Jezus leren kennen en beminnen (fraters). Terecht of niet, er was huiver en zelfs wel weerstand tegen het overnemen van deze woorden in een hernieuwd samen optrekken als Nederlandse Maristen, begin jaren negentig. De sterke, leven-gevende vragen in de gesprekken in die tijd waren: Waar gaat het ons om? Wat is er gaande? Wat is er aan het gebeuren? In de gesprekken over deze vragen kwamen er nieuwe woorden naar boven. Er werden woorden gegeven aan gebeurtenissen en ervaringen van dat moment, in plaats van dat er gezocht werd naar aangepaste nieuwe woorden voor uitdrukkingen zoals die in het verleden ontstaan waren. De nieuwe woorden kwamen pas toen gebeurtenissen, ervaringen en bewogenheid voldoende bevraagd waren. Zo zijn, in de pastorie van de Paters Maristen in Utrecht, ons de woorden Aandachtig Aanwezig gegeven. Nu, vijfentwintig jaar later, hebben Maristen en veel anderen het voorrecht gehad (citaat van Jan Snijders, 1990) om Aandachtig Aanwezig te doordenken en te doorleven. Het valt op dat deze woorden, als ze geduid en verklaard worden, jongvolwassenen aanspreken. Aandachtig Aanwezig: in het licht van onze huidige wereld We worden uitgenodigd om opnieuw Aandachtig Aanwezig ter reflectie en verdieping in ons midden te leggen. Jan Snijders s.m. zegt daarover: in het licht van onze huidige wereld. In deze woorden klinkt een oproep om in het licht van onze huidige wereld onze bewogenheid opnieuw met elkaar te delen, te verdiepen en te beleven. Het gaat nog steeds om dezelfde vragen als in 1990: Waar gaat het ons om, wat is er gaande, wat is er aan het gebeuren? We komen in het licht van onze huidige wereld bekende en nieuwe woorden tegen die Aandachtig Aanwezig een diepere dimensie geven, zoals: de geestelijke weg gaan, stilte, innerlijk leven, echtheid, eenvoud, soberheid, wachten en waken Aandachtig Aanwezig: wachten en waken In spirituele teksten worden aandacht, wachten en waken vaak naast elkaar genoemd. Als een fundament van het gaan van de geestelijke weg wordt in de literatuur aandachtig wachten aangegeven. Waken is aandachtig leven, zegt Peter Nissen en waken hoort bij het gaan van de geestelijke weg (Speling 2013/2). Deze woorden laten een dimensie van onze mariale spiritualiteit zien die (jonge) mensen dierbaar is of wordt in hun innerlijk leven. Aandachtig Aanwezig: het kwetsbare, het wezenlijke beschermen en niets bepalen Wat verstaan we onder kwetsbaar in de context van het gaan van de geestelijke weg? Het kwetsbare is waar ik tegen mijn menselijke grenzen aanloop en deze nogal eens wil overschrijden. Dit houdt mij af van wie ik in wezen ben. In zulke botsingen wordt mijn ziel, mijn diepste zelf, getroffen en wordt voor mij zichtbaar hoe kwetsbaar ik kan zijn in mijn verlangen om zuiver te leven. Kwetsbaar is ook de erkenning dat mijn er willen zijn voor een ander of anderen nog vaak zo broos is. Het is een pijnlijke erkenning van hoe klein mijn vermogen kan zijn om er echt voor de ander te zijn. Het is ook het kwetsbare buiten mij waarmee ik in aanraking kom, vaak zonder aangeraakt te worden. Mijn aandacht gaat dan voorbij aan de kwetsbare mens die ik ontmoet, want het is, bijvoorbeeld, zo lastig te verdragen om oog in oog te staan met wie het niet uithouden in onze samenleving. Wat is beschermen? Als we iets of iemand beschermen, dan zijn we ons ervan bewust dat wie of wat we beschermen in gevaar is of kan raken. Beschermen vraagt dan om bewaken en behoeden. We hebben aandacht voor het kwetsbare in onszelf of buiten onszelf. We laten ons door ons aandachtig-zijn leiden om te kunnen bewaken en behoeden. Een

11 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 11 bewaker is alert, op zijn hoede, zal niet slapen. De behoeder voorziet een veilige plek, goede omstandigheden. Om het kwetsbare te beschermen is een aandachtige levenshouding nodig. Onvoorwaardelijk aandachtig zijn voor wat leven afsnijdt en leven kansen geeft. Soms is aandachtig zijn niet-handelend handelen, een andere keer is het leven in afwachting of juist in actie komen. En ook nog: niets bepalen. Misschien is iets willen bepalen wel een van de grote valkuilen van onze aandachtige levenshouding. In het gaan van de geestelijke weg gaat het erom te begroeten wat je tegenkomt en het vervolgens mee te nemen als ontvangen gave. Je laat dan komen wat komt, niet zomaar vanuit de houding van we zien wel. Wat komt verdient al onze aandacht, heeft ons iets te zeggen, mag bij ons gaan horen. Het willen bepalen van wat gedaan moet worden, zou een negatieve inspanning zijn. Het ligt zo voor de hand dat je je eigen inspanning (te) belangrijk gaat vinden en die laat dan geen ruimte voor de verwondering waarmee je mag zien wat gebeurt aan goeds of hoe iemand gaaf zijn weg gaat. Als ik niet bepaal, dan maak ik ruimte om in volle waarheid te ontvangen wat echt is. Alle ballast gaat weg en ik ont-dek wat ik werkelijk mag verwelkomen in mijn leven of in dat van een ander. Uiteindelijk dat ik mag verwelkomen wat mij door de Ene aangereikt wordt om mijn bestemming te vinden in Zijn Liefde. Aandachtig Aanwezig komen in Zijn naam, Wees-er (de Godsnaam naar Kees Waaijman). Ons bewustzijn van het aanwezig zijn in deze geest schept vrije levensruimte. Het laat ons het echte, het ware van ons leven zien. Het is vol mededogen voor wat nog onaf is. Uitnodiging Wat brengen deze gedachten ons? Jan Snijders nodigde ons uit om ons Marist-zijn te bezien tegen het licht van onze huidige wereld. We mogen de oproep horen om oude en nieuwe waarden (opnieuw) op te nemen in onze spirituele beleving en deze rijker te maken. We raken dan vertrouwd met woorden als: de geestelijke weg gaan, waken, beschermen, niet bepalen Ze mogen staan naast de ons bekende en vertrouwde waarden uit onze Maristentraditie. De verbinding is gelegd. Frater Jacques Scholte MIJN WERK EN MIJN LEVEN I k heb altijd met veel plezier met jonge kinderen gewerkt. Ze zijn interessant en vriendelijk om les aan te geven. Door de jaren heen heb ik gewerkt met kinderen in de leeftijd van vier en een half tot negentien. Soms was dat een enorme uitdaging, vooral met kinderen met leerproblemen, kinderen die speciale zorg en aandacht nodig hebben. Dat vereist veel geduld, inlevingsvermogen en vriendelijkheid; je moet zulke kinderen altijd prijzen als ze hun best hebben gedaan. Voor ik Frater Marist werd Na afronding van je school moest je je melden voor achttien maanden militaire dienst. Ik werd aangenomen in het leger, in het korps dat de financiële aangelegenheden beheert. Tijdens de opleiding werd ik ziek en lag ik in twee militaire hospitalen; ik werd vrijgesteld van verdere dienst en kreeg een prachtig getuigschrift mee. Toen ik uit een regulier ziekenhuis werd ontslagen, nam een jonge bevriende arts me mee naar Liss, in het zuiden van Groot-Brittannië, voor een bezoek aan Leonard Cheshire. Deze vroeg mij of ik hem zou willen helpen een tweede tehuis voor gehandicapten op te richten in Ruan Minor in Cornwall. Dat deed ik. (De zogenaamde Cheshire Homes zijn nu overal ter wereld te vinden.) Hij was echt een superkerel om te leren kennen en mee te werken. Deze man was tijdens de Tweede Wereldoorlog piloot geweest in de Britse luchtmacht en had voor zijn inzet vele onderscheidingen gekregen; als afgevaardigde van de premier was hij getuige geweest van de eerste atoombom op Japan in Waar ik in latere jaren ook was, ik probeerde altijd contact met hem te houden.

12 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 12 Omdat het mijn wens was om les te geven aan jonge kinderen, ging ik me verdiepen in de Montessori-methode voor het onderwijs. Ik volgde een opleiding in Portsmouth en lessen aan een Maristenschool in Fulham, een wijk van Londen. Een aantal jaar gaf ik les op een basisschool in Reading in Engeland. Misschien is het leuk om te weten dat ik daar Mike Oldfield leerde kennen, die, naar ik begrijp, later een beroemdheid werd in de muziekwereld, en ook een jongetje dat Mitchel heette en wiens opa het beroemde Spitfire-jachtvliegtuig had ontworpen. De vader van Mike was mijn huisarts, een uitstekende dokter. Toen ik acute rheuma opliep, was ik lange tijd in het ziekenhuis. Vervolgens werd ik ambtenaar op het Bureau voor Bevolking en Inspectie in Titchfield, in het uiterste zuiden van het land. Daar leerde ik Frater Dorotheus kennen, maar daarvoor had ik ook al Fraters Maristen ontmoet tijdens een roepingenbeurs in Londen. En zo vertrok ik in 1973, dankzij de hulp van Frater Douglas Welsh (wiens hartelijke houding ik nooit zal vergeten), naar Largs aan de westkust van Schotland om aan het postulaat te beginnen. Sinds ik Frater Marist ben Als frater heb ik lesgegeven in Largs, korte tijd in Dublin (Ierland), aan het Saint Joseph s College in Dumfries (Schotland), in Libanon, Glasgow, Londen en Wolverhampton. In Dublin en ook toen ik enkele jaren later aan de universiteit van Maynooth studeerde, deed ik vrijwilligerswerk in een Cheshire-tehuis. In Dumfries deed ik dat op zaterdagen en tijdens schoolvakanties: het was ontzettend dankbaar werk. Soms kwam Frater Elme er op zaterdag met de auto en een aantal bovenbouwleerlingen naartoe om te helpen met allerlei klusjes. Dat werd zeer gewaardeerd door het personeel en de bewoners (patiënten). In 1980 ging ik naar Libanon. Een van de eerste dingen die me op de school daar werd gevraagd, was of ik typeles wilde geven aan de leerlingen van 17 en 18 jaar. Dat was nieuw voor mij, dus ik moest het me eigen zien te maken en, zoals u zich kunt voorstellen, ervoor zorgen dat ik de leerlingen steeds één stap voor bleef! Soms vroegen oudere internaatsleerlingen me te helpen met hun huiswerk Engels als ze voor een belangrijke toets leerden. Als leerlingen niet vaardig genoeg waren in Engels, mochten ze niet naar de Amerikaanse universiteit in Beiroet. Intussen woedde er in de jaren 80 een hevige oorlog, waardoor er vaak geen school was en het schoolleven zware omstandigheden kende. Toch waren de jongens bijzonder leergierig, wat er ook mocht gebeuren. Na enkele jaren in Libanon ging ik voor een paar maanden naar Jersey, een van de Kanaaleilanden, daarna naar Glasgow en vervolgens naar het noviciaatshuis in Tatum in het noordwesten van Kameroen. Ik vond het geweldig om bij de novicen en postulanten te zijn en kennis te maken met hun gewoontes en cultuur. Helaas werd ik na vrij korte tijd ziek en moest ik naar Londen voor behandeling in het tropenziekenhuis. Mijn volgende functie was in Londen. Na zo n vijf jaar daar en een kort oponthoud in West Sussex werd ik overgeplaatst naar Wolverhampton in de West Midlands. Daar bleef ik ruim negen jaar en was ik lid van het pastorale team in een groot ziekenhuis. De meeste patiënten waren blij met een bezoek van een van ons, vooral als ze katholiek waren en wij hen Jezus in de vorm van het Heilig sacrament brachten. Veelal voelden familieleden en vrienden zich getroost door onze aanwezigheid als voor een dierbare het einde naderde. Eén dag per week hielp ik met het begeleiden van kinderen met een leerachterstand en eindexamenleerlingen en gaf ik geschiedenis aan de eerstejaars; dat deed ik aan Our Lady and Saint Chad s Catholic School, voorheen een Maristenschool. (De oud-leerlingenvereniging bestaat nog steeds.) Verder was ik voor één avond per week gevraagd als pastor voor de cadetten van het marinekorps ter plaatse. Zo leerde ik van alles over de zeevaart, mensen als Admiraal Nelson en beroemde zeeslagen zoals die bij Trafalgar in oktober Maar het ging er natuurlijk om dat ik de mannen en cadetten in geestelijk opzicht wat steun en overweging gaf. In augustus 2001 verhuisde ik naar de communiteit Saint Benet s in Glasgow, waar ik ruim tien jaar heb gewoond. Op verzoek van mijn oversten bezocht ik fraters in het ziekenhuis en in verzorgingstehuizen, wat ik heel graag deed. Verder hielp ik onze pastoor door onder andere als aalmoezenier in twee gevangenissen te werken en Eucharistievieringen te houden in verzorgingstehuizen. Het deed me altijd goed om daar mensen van dienst te zijn. Als niet-katholieken de vieringen wilden bijwonen, waren ze van harte welkom. Sinds november 2011 woon ik in de communiteit Marist House in de wijk Partick in Glasgow. Ook nu bezoek ik confraters die in tehuizen wonen en verricht ik twee dagen per week hand- en spandiensten op een basisschool in de buurt. Terugkijkend wil ik graag hartelijk dank zeggen aan alle communiteiten en confraters met wie ik verbonden ben geweest, voor hun trouw en voor hoe zij laten zien hoe je als Marist leeft. Welk werk ze ook doen, voor de Kerk of niet, ze doen het altijd zo goed als ze kunnen, ter meerdere eer en glorie van God, en zoals onze heilige stichter Marcellinus Champagnat zou zeggen: en voor Maria, onze goede Moeder. Frater Robert Lee

13 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 13 OOIT WERKTEN DE MARISTEN IN ALTÖTTING A ltötting geldt als het grootste bedevaartsoord van het Duitse taalgebied. Gelegen in de bondsstaat Beieren, in het zuidoosten van Duitsland, huisvest het stadje een gotisch beeld van Maria dat sinds 1489 wordt vereerd omdat het wonderen zou bewerken. Jaarlijks bezoeken ruim één miljoen pelgrims de heilige kapel met het genadebeeld. Altötting staat daarmee op één lijn met de grote Europese centra van Maria-devotie: Fatima, Loreto, Lourdes, Mariazell en Czestochowa. Sinds 1996 hebben deze zes bedevaartsplaatsen een samenwerkingsverband onder de naam Shrines of Europe. Ook de Duitse Maristen hebben geprobeerd op deze beroemde plek voet aan de grond te krijgen en hadden er van 1921 tot 1923 een kleine communiteit. Na het einde van de Beierse monarchie in 1919 kwam het tot een reorganisatie van het staatsbestuur en schoolwezen. Zo was het leraren per direct verboden om als bijverdienste nevenactiviteiten voor de kerk te doen. De pastoor van Altötting moest daardoor op zoek naar geschikte mensen om bepaalde taken in de kerk te verrichten. Verrassend genoeg dacht hij daarbij aan de Fraters Maristen, die toentertijd pas zes jaar in Duitsland waren. De dichtstbijzijnde communiteit was zo n 30 km ten zuiden van Altötting te vinden, in Stein an der Traun. In 1920 verplaatsten de fraters hun juvenaat, een driejarige voorbereidende school voor jongens van ongeveer 12 tot 17 jaar, van Furth bei Landshut naar Stein. In november 1920 zocht de pastoor voor het eerst contact met de fraters in Stein, in december 1920 volgde een eerste bezoek van de communiteitsoverste, Frater Leo, aan Altötting. Het ging er de pastoor vooral om het werk van de koster en de kerkmuziek over te dragen aan de Maristen, wat echter niet overeenkwam met de eigenlijke roeping van de orde. Daarom besprak men hoe het werk van de Maristen in de toekomst zou kunnen worden uitgebreid met onderwijs en opvoeding, om meer te voldoen aan het doel van de orde. Men dacht aan het geven van onderwijs aan de misdienaars en het jongenskoor van Altötting, omdat die ter plaatse zo veel taken hadden dat ze te weinig naar school gingen. Eventueel zou dit zelfs kunnen uitgroeien tot een internaat en een instituut voor de jonge koorzangers. Frater Leo toonde zich zeer ge nteresseerd in de plannen voor Altötting; die vormden immers een mogelijkheid om zich te vestigen in het bisdom Passau en bovendien in de grootste bedevaartsplaats van het land. Ook elders waren Maristen werkzaam als koster, omdat ze veel fraters zonder lesbevoegdheid hadden. Daarom besloot men in augustus 1921 drie fraters naar Altötting te zenden om in eerste instantie het kosterwerk in de parochiekerk op zich te nemen. Op 1 oktober 1921 aanvaardden de Maristen hun werk; Frater Candidus Dengel ( ) werd als overste van de communiteit benoemd. Hem wachtte al meteen die eerste week een gevaarlijk incident. Hij was onder andere verantwoordelijk voor de schatkamer van Altötting en het pronkstuk daarvan, het welbekende Gouden Ros, een beeld van Franse goudsmeedkunst uit de vroege 15 e eeuw. In de nacht van 6 op 7 oktober 1921 drongen twee dieven de schatkamer binnen en activeerden het alarm. Frater Candidus slaagde erin, met hulp van de politie die erbij was geroepen, de gewapende daders te overmeesteren, waarbij een van de dieven dodelijk werd getroffen. Aantekeningen over het dagelijkse werk van de Maristen in Altötting zijn nauwelijks te vinden. Slechts uit enkele rekeningen van de parochiestichting blijkt dat zij als koster werkzaam waren in de parochiekerk. Voor de periode van 1 oktober tot en met 31 maart 1922 bevestigt Frater Candidus de ontvangst van 400 mark. Nadat er voor de periode van 1 april tot 30 september 1922 opnieuw 400 mark is uitbetaald, gaan de bedragen ten gevolge van de algehele inflatie razendsnel omhoog. Het volgende halfjaar, van 1 oktober 1922 tot en met maart 1923, is er al een uitbetaling van mark. Deze inflatie-ontwikkelingen hebben er zeker toe bijgedragen dat het werk van de Maristen in Altötting zich eigenlijk beperkte tot het kosterschap. Het andere geplande werk liep echter ook op niets uit doordat de woningnood ernstiger werd, wat het bijvoorbeeld onmogelijk maakte om geschikte ruimte te vinden voor een instituut voor de koorjongens. Anderzijds ontstond vanuit de publieke opinie een zeker wantrouwen jegens de Maristen doordat de functies op het vlak van de kerkmuziek die zij zouden gaan vervullen, zoals die van organist, voornamelijk in handen van de plaatselijke bevolking waren. Zo bericht de kroniek van de orde dat de zangschool voor jongens nooit tot stand kwam door onvoldoende steun vanuit de kerkelijke instanties.

14 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 14 In de zomer van 1923 stond de communiteit in Altötting, die in het geheel niet aan de verwachtingen beantwoordde, opnieuw ter discussie bij de districtsraad van de Maristen. Aangezien een uitbreiding van het werk niet in het vooruitzicht lag, trokken de Maristen zich eind 1923, na slechts twee jaar, terug uit Altötting. Frater Candidus verliet het stadje zelfs al eerder: in april 1923 werd hij verantwoordelijk voor de opbouw van het nieuwe internaat Sankt Josef in Cham. In het dagblad van Altötting werd nog een kort woord van dank gericht aan de Fraters Maristen, over de kerstversiering in de parochiekerk: Met de versiering van deze kerk hebben de binnenkort vertrekkende Broeders van de Scholen een blijvend aandenken gecreëerd. Het zou ondankbaar zijn hen niet ook in alle openbaarheid onze waardering uit te spreken. De Broeders van de Scholen hebben, ondanks dat de meningen daarover niet altijd overeenstemmen, in de korte tijd dat ze hier hebben gewerkt hun plicht geheel en al vervuld. Ze mogen zich bij hun vertrek troosten met de gedachte dat ze hun dienst op uiterst onzelfzuchtige wijze hebben uitgeoefend, gedachtig aan de woorden van de psalmist: Ik heb het sieraad van Uw huis, o Heer, liefgehad. Christian Haringer Maristen-Realschule Cham "NIET TE VEEL VERTELLEN, LAAT MAAR ZIEN" Een reis door onze Provincie H et begin van mijn reis door de Provincie West- en Midden-Europa volgde op mijn benoeming tot coördinator onderwijs, een nieuwe functie die veel vragen, kansen en mogelijkheden met zich meebracht en een sterk Maristennetwerk als uiteindelijke doel heeft. Als eerste stap ging ik de mensen ontmoeten die het werk van Champagnat elke dag ten uitvoer brengen. Allereerst ging ik nadenken over mijn eigen wirwar van emoties ik was enthousiast en vol verwachting, maar ook nerveus voor wat komen zou. Tot mijn vreugde bracht mijn reis me bij een soort schatkist, bij hartelijke mensen en momenten van verwondering over het inspirerende werk dat hier wordt gedaan. Telkens als ik scholen en projecten in de Provincie bezocht, overnachtte ik bij de fraters. Elke communiteit had een open deur en een open hart: een uitnodigende, warme Maristensfeer. De fraters maakten een plaats bij hen aan tafel vrij en een kamer in hun huis; ze gaven hun kostbare tijd, waarmee ze, zonder het te beseffen, blijk gaven van oprechte gastvrijheid als Maristen; en dit alles van harte. Door een mooie balans van samen lachen, samen praten en de ander het gevoel geven echt welkom te zijn, schitterde elke Frater Marist in mijn hart als een waar voorbeeld van Marcellinus Champagnat. Mijn oprechte dank aan alle fraters voor deze momenten. De Maristenscholen die ik bezocht, hadden een opvallende overeenkomst: ze voelden als thuis. Leraren en leerlingen gingen zorgzaam, respectvol en toegewijd met elkaar om. Ik zag een lach bij elke persoon die de tijd nam om zijn of haar Maristenschool te laten zien en over de geschiedenis ervan te vertellen. In alle projecten, programma s en vieringen van Maristen was de passie van de mensen voelbaar. Tijdens gesprekken over mijn werk stelde ik een honger naar meer middelen vast, een verlangen naar meer informatie en zin in connecties met andere Maristen. Het voelde als een voorrecht om verbonden te zijn met deze scholen en vooral als mijn plicht om deze behoeften te vervullen. Een markant en belangrijk deel van mijn reis was de projecten. Ik moet bekennen dat ik daarover het minste wist, maar juist zij maakten de meeste indruk. Onze projecten richten zich op degenen die dat het hardste nodig hebben in onze gemeenschappen; ze geven onze leerlingen kansen om iets te doen voor mensen in nood; ze scholen de jonge leiders van morgen; maar bovenal houden ze Maria in het middelpunt, in de vorm van een Frater Marist. Mijn woorden schieten tekort om alles en iedereen recht te doen; daarom citeer ik die van een jongeman in Nijmegen, die me raakten. Hij schreef een brief om me te bedanken voor het bezoeken van zijn project. Het is als een plek vol hoop. Een plek waar je de warmte als van een familie voelt, na een lange periode van verdriet. Een tweede kans die me heeft geleerd de hoop nooit te laten varen en aan een betere toekomst voor mijn kinderen te werken dan wat ik zelf heb meegemaakt. Onze projecten zijn belangrijk omdat ze direct ontstaan vanuit een behoefte in een gemeenschap. Zoals een leidinggevende in een project het verwoordde: ze worden voor jonge mensen in het leven geroepen en door jonge mensen geleid. Deze projecten laten die jonge mensen zien dat er voor hen allemaal evenveel liefde is. Als ik één ding had mogen vragen toen ik begon, ongeacht hoe gek, zou het dit zijn geweest: Niet te veel vertellen, laat maar zien. En dat is precies wat elke Marist die ik op mijn weg ben tegengekomen, heeft gedaan. Aisling Demaison, trotse Marist

15 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 15 COLLOQUIUM OVER EERSTE VORMING L'HERMITAGE: 5-14 OKTOBER 2015 H et feit dat ik werd uitgenodigd om de Provincie te vertegenwoordigen op dit colloquium was een verrassing. Toen ik in L Hermitage aankwam, besefte ik dat het onderwerp eerste vorming zowel de vorming van leken-maristen als die van Fraters Maristen betrof, als een gezamenlijk traject. De resultaten van vooraf verspreide enqu tes werden uitgedeeld aan de deelnemers en besproken. Het gevoel daarbij was dat het bestaande proces kwalitatief niet consistent was. Er was niets wat als slecht werd bestempeld, maar te veel antwoorden waren gewoon oké en niet heel goed. Tegen de derde dag was de verwachting ontstaan dat er iets gedaan moest worden, maar hoe en waarom was nog onduidelijk. Het was een presentatie van Pater Michael McGuire die de katalysator bleek. Pater Michael, van de congregatie der Columbanen, heeft een graad in psychologie en uitgebreide ervaring op het vlak van, onder andere, de psycho-spirituele ontwikkeling van jonge mensen. Hij heeft met vele religieuze gemeenschappen en groepen wereldwijd gewerkt, met name in Zuidoost-Azië. De ideeën die hij tijdens zijn presentatie en latere workshops voorstelde, begonnen in het denken van velen tot één geheel samen te smelten en gaven inzicht in de manier waarop jongemannen hun geestelijke en persoonlijke leven ontwikkelen aan het begin van hun weg naar een leven als religieus. Hij liet ook zien hoe een psy- chologisch profiel een waardevol instrument kan zijn in de begeleiding van kandidaten in het vormingstraject tot aan het punt waar de Kerk het in kanonieke zin overneemt. Het werd duidelijk dat de ontevredenheid over het bestaande model is ontstaan doordat jonge mensen zich door de jaren heen anders zijn gaan ontwikkelen, doordat de invloed van de vele culturen heel divers is en doordat er een grote verscheidenheid is van mensen die zich melden voor het vormingstraject. Er is geen sprake meer van één simpele beschrijving van de roeping als Frater Marist. De aanname dat lesgeven het uiteindelijke doel is, is inmiddels overal in de Maristenwereld achterhaald. Men besefte dat, door de cruciale rol van vorming voor de toekomst van het Instituut, de rol van vormingsleider net zo goed een roeping is als die van leraar, schooldirecteur of Provinciaal Overste. Het zou een vrijwillige en bewuste keuze moeten zijn en er zou een aparte opleiding voor moeten zijn. De Vicaris General, Frater Joe McKee, haakte daarop in tijdens zijn centrale toespraak de volgende dag. Hij keek naar Marcellinus leven en hoe hij de vorming van de eerste fraters aanpakte, in een omgeving waar ze als familie voor elkaar waren, zodat zij kinderen en jongeren via het onderwijs dichter bij God konden brengen. Op basis daarvan somde Frater Joe een aantal waarnemingen op: Hebben we de vorming ge nstitutionaliseerd en dat wat Marcellinus daadwerkelijk deed uit het oog verloren? Wat is het milieu in onze vorming? Onderdrukt het zichzelf? Maakt het angstig en inschikkelijk? Is het te hiërarchisch, te streng? De benaming jonge frater past misschien niet bij iemand die bij de fraters komt met werkervaring als technicus in een fabriek of in de handelsvloot, iemand met een universitaire graad op zak; zo n benaming kan ertoe leiden dat iemand onvolwassen wordt behandeld. Tijdens de dagen die volgden, begonnen de fraters een lijst op te stellen met hun ideeën voor het vernieuwen van het traject voor eerste vorming. De lekendeelnemers werd gevraagd hun standpunt over gezamenlijke eerste vorming te geven. Dat was een moment waarop vraagtekens werden geplaatst bij het idee van gezamenlijke vorming. Men was van mening dat er voor leken zo veel verschillende routes naar de Maristengemeenschap waren dat er een eigen traject nodig is dat dat van de fraters aanvult en vice versa. Dit werd erkend in het slotdocument dat als richtsnoer werd aangeboden aan de Algemene Raad: het bevat geen specifieke aanbevelingen voor het proces van lekenvorming en laat het onderwerp open voor verdere discussie. Het document concentreert zich op het hele eerste-vormingsprogramma voor fraters en de selectie en scholing van vormingsleiders. Er zijn veel aanbevelingen om door de Algemene Raad te worden besproken, waaronder het stimuleren van vorming voor meerdere Provincies samen, het ontwikkelen van meertalige expertise onder fraters, het benadrukken dat het vormingstraject afgestemd zou moeten worden op de individuele kandidaat in plaats van dat de kandidaat zich in het traject dient te voegen, en het aanwijzen van een specifieke persoon in elke fase om de kandidaat tijdens diens reis te begeleiden. Tony McLean

16 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 16 DIE EERSTE DAG VAN JULI 1916 AAN DE SOMME I n Nijmegen wordt elk jaar de Zevenheuvelenloop gehouden. Een sportevenement waarbij een afstand van ongeveer 15 km over een hoofdzakelijk heuvelachtig parcours moet worden afgelegd en waarvan men, niet zover meer van de finish, voorbij de Westerhelling loopt. Vorig jaar waren er, volgens de krant, deelnemers, en toen ik daar stond te kijken naar die voorbijlopende mensenmassa dacht ik onwillekeurig aan de grote aantallen slachtoffers tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarvan in woord en beeld vermelding werd gemaakt in een TV-serie van de BBC. En als vanzelf dacht ik aan de Slag aan de Somme, toen er op één dag, eigenlijk in nog geen twee uur tijd, bijna doden vielen Al die mensen die de dood tegemoet lopen...! Vandaar onderstaande, wellicht nogal macabere vergelijking Maar zo was het echt! Al vanaf begin 2014 is er in de media heel wat aandacht besteed aan het begin van de Eerste Wereldoorlog ( ), honderd jaar geleden, waarbij dan meestal werd stilgestaan bij de veelal enorme verliezen aan manschappen, bij de intensivering van de wapenwedloop, de modernisering ervan door het inzetten van vliegtuigen, gevechtswagens op rupsbanden, snelvuurwapens en zelfs chemische wapens in de vorm van diverse gifgassen. Begin augustus 1914 waren de Duitsers door België getrokken en in Noord-Frankrijk aangekomen. Daar werden ze door het Franse leger tegengehouden bij de rivier de Marne. De Duitsers terugdringen konden de Fransen niet, ook niet met de hulp van de inmiddels gearriveerde Britse troepen. Aan beide kanten gingen de legers zich ingraven en ontstonden loopgraven die soms maar honderd meter van elkaar vandaan lagen en die zich uiteindelijk uitstrekten van de Belgische kust bij Nieuwpoort tot de Zwitserse grens. De Duitsers waren de eersten die achter die loopgravenlijn op een afstand van ongeveer 200 meter een tweede lijn gingen graven, voorzien van ondergrondse bunkers van soms wel 5 meter diep, versterkt met spoorwegbielzen. De wanden van de loopgraven werden daar ook verstevigd met gevlochten rijshout. Rollen prikkeldraad werden ook nog, soms in dubbele rijen, op korte afstand uitgerold. Het hele jaar 1915 werden er wel van beide kanten pogingen ondernomen om terreinwinst te boeken, maar meestal bleef dat beperkt tot zeer plaatselijke en kortstondige veroveringen ten koste van duizenden slachtoffers. Maar direct al, in januari 1916, besloten de Britten om in samenwerking met de Fransen een grootscheepse aanval te plannen en kozen daarvoor het stroomgebied van de Somme-rivier uit. Een exacte datum voor die aanval werd niet direct vastgelegd, want de uitgebreide voorbereiding zou heel wat tijd in beslag nemen. Uiteindelijk werd het 1 juli Voor die Slag aan de Somme waren 18 Britse divisies bestaande uit 234 bataljons beschikbaar met in totaal meer dan man. Een volledig bataljon bestaat uit 1000 man van wie gemiddeld 800 man de effectieve gevechtskracht vormen.

17 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 17 De Slag aan de Somme werd dus voorafgegaan door een wekenlang in stelling brengen van kanonnen van allerlei kaliber en van een zeven dagen durende beschieting / bombardement waarbij ongeveer granaten werden afgevuurd op de Duitse stellingen. De vernietiging van de prikkeldraadversperringen was op vele plaatsen mislukt door onnauwkeurigheid bij het schieten maar ook doordat naar schatting 30% van de Britse granaten niet tot ontploffing kwam. Onnauwkeurigheid ook bij het opvolgen van het afgesproken startsein tot de eigenlijke aanval. Afspraak was dat de Britse artilleriebeschietingen om uur zouden ophouden en de stormloop 5 minuten later zou beginnen. Omdat enkele kanonnen nog even bleven vuren werd het startsein pas om uur gegeven. Toen de Duitsers merkten dat de beschietingen ophielden, kwamen ze onmiddellijk uit hun ondergrondse schuilplaatsen en brachten hun nieuwste Maxim-mitrailleurs in stelling. Daar kwam nog de tijd bij die de Britten nodig hadden om de meter van het zogenaamde no-mans-land te overbruggen. Ongeveer 15 minuten duurde het voor de Duitsers de eerste aanvalsgolf dichtbij genoeg achtten om het vuur te openen. Ze hadden zelfs genoeg tijd gehad om voldoende kisten munitie aan te slepen. Op de openingsdag van de Slag aan de Somme werden door het Britse opperbevel 143 bataljons ingezet met een effectieve gevechtskracht van man. Het verlies op deze rampzalige eerste dag van juli 1916 was het zwaarste dat de Britten ooit hebben geleden op één enkele dag tijdens een oorlog, namelijk man: doden, gewonden, vermisten en 585 krijgsgevangenen. Het slagveld was letterlijk bezaaid met doden en gewonden. Een groot aantal gewonden, vooral de vele zwaargewonden, konden pas veel te laat een verbandpost of veldhospitaal bereiken door een tekort aan brancards en transportmiddelen, zodat tijdens het daarop volgend etmaal nog honderden manschappen aan hun verwondingen overleden. En de vermisten, waar zijn die gebleven?! - Nog vóór uur hadden bepaalde plaatselijke bevelvoerende officieren door dat het vooropgestelde doel, het veroveren niet alleen van de eerste Duitse loopgravenlijn, maar ook nog van de daarachter liggende tweede lijn, niet volgens plan verliep. Toch bleef het opperbevel nog bijna een uur lang nieuwe aanvallen bevelen, zodat het aantal slachtoffers in zeer korte tijd zo enorm groot werd. Toch weigerde de legerleiding het falen van de actie in te zien en werd nog bijna een heel uur lang de ene aanvalsgolf na de andere het niemandsland in gestuurd. Na anderhalf uur waren er al bijna doden. Op die eerste dag werd het verder aanvallen, na anderhalf uur, rond uur gestaakt. Maar de strijd ging daarna nog ruim drie maanden door. Pas op 18 oktober 1916 werd de aanval gestaakt. De tol was te hoog! Terreinwinst? Jawel, 9 10 km. Ondertussen hadden Duitsers een zogenaamde stoplijn aangelegd op een tiental kilometers achter de tweede loopgravenlijn bestaande uit kleine en grotere betonnen bunkers, gebouwd veelal naast een boerderij, midden in een schuur. Eenmaal de bunker klaar, dan werden de muren van de schuur gesloopt en stond er een bunker in het open veld. Tijdens het verdere verloop van de Slag aan de Somme en in heel wat meer regio s zijn er nog veel meer slachtoffers gevallen zoals bij Verdun en Ieper en Arras, maar nog nooit zoveel op één dag en in zo n korte tijd! Frater Carlos Lacante

18 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 18 IN MEMORIAM Dhr Josef Geßler Geaffilieerd lid van de Provincie sinds 1997 * 1 maart januari 2016 J osef Geßler, geaffilieerd lid en vriend van de Maristenfamilie in Mindelheim, werd op 15 januari onder grote belangstelling ten grave gedragen. De uitvaartdienst in de plaatselijke parochiekerk werd bijgewoond door Fraters Maristen uit Mindelheim, Furth en Cham, andere geaffilieerde leden van de Provincie, talrijke oud-collega s, oud-leerlingen en vrienden van de Maristenfamilie. Dhr Geßler werkte van 1966 tot 2000 als leraar, sectiehoofd en conrector aan het gymnasium van het Maristenkolleg Mindelheim en heeft door zijn inzet en vakkundigheid een duidelijk stempel gedrukt op het schoolleven. Frater Michael Schmalzl sprak lovende woorden over de overledene als geaffilieerd lid van de Maristenprovincie: Dhr Josef Geßler was, als ik het zo mag zeggen, een ouwe rot voor de Maristen in Mindelheim. Al in 1947 werd hij door Frater Anton Metzger als leerling aangenomen op de toenmalige voorbereidende middelbare school. Sindsdien was zijn leven verbonden met onze school en ons Maristen. Toen Marcellinus Champagnat in 1955 door Paus Pius XII zalig werd verklaard, mocht hij als een van de weinige leerlingen mee naar Rome. Dat was in die tijd iets heel bijzonders, als je bedenkt dat zelfs maar heel weinig fraters die gelegenheid kregen. Toen we in 1999 Marcellinus heiligverklaring mochten vieren, sprak het voor dhr Geßler voor zich dat hij, met zijn vrouw, opnieuw zou meegaan naar Rome. Ik meen te mogen zeggen dat hij zich kon rekenen tot een wereldwijd zeer select gezelschap van mensen die zowel bij de zalig- als bij de heiligverklaring aanwezig zijn geweest. Ik weet van hem persoonlijk hoe belangrijk deze gebeurtenissen voor hem waren en hoe trots hij was om er beide keren bij te zijn geweest in Rome. Naast de Maristenfamilie voelde dhr Geßler zich op geestelijk vlak vooral thuis bij de Schönstatt-beweging. Ongetwijfeld hebben deze twee Mariale stromingen zijn werk in het onderwijs beïnvloed. Als dank en waardering voor zijn grote inzet voor de leerlingen en voor zijn steun aan de communiteit verleende de toenmalige Maristenprovincie Duitsland hem in 1997 het erelidmaatschap. Ik citeer uit het motiverende schrijven daartoe: Dhr Geßler streeft er altijd naar de geestelijke oriëntatie van de school te bevorderen, hij is in zijn werk vriendelijk en behulpzaam, hij maakt in dezelfde mate tijd voor collega s en leerlingen. Samengevat toont hij in zijn manier van doen dat het welzijn van de kinderen en jongeren op onze school hem bijzonder na aan het hart ligt. Ook toen hij met pensioen was, bleef dhr Geßler ons Maristen trouw. Elke zondag kwam hij met zijn vrouw naar de viering in de kerk die bij de school hoort, en elk jaar gaf hij graag gehoor aan de uitnodiging voor het feestelijke samenzijn op 2 januari, de stichtingsdag van ons Instituut. Wanneer hij kon, kwam hij naar reünies van oud-leerlingen. Het gaf hem een gevoel van trots te zien wat er allemaal was geworden van zijn leerlingen. Ik wil onze Heer bedanken dat Hij ons Maristen deze mens heeft gegeven. Geaffilieerd lid is slechts een titel, maar voor ons was dhr Geßler ook echt een Marist. God moge hem belonen voor zijn inzet als pedagoog en Marist in Mindelheim. Frater Heinrich Schamberger Frater Michael Schmalzl Externe bronnen

19 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 19 IN MEMORIAM Frater Maurice Vilz * 15 april januari 2016 D e kleine Hubert wordt geboren op 15 april 1920 in Büllingen, in het Duitstalige deel van België. Zijn leven is heel gewoon, zoals bij elk kind van zijn leeftijd. Tijdens zijn jeugd neemt hij echter een roeping waar die anders is dan bij de meeste van zijn leeftijdgenoten: een roeping tot het religieuze leven een roeping die zijn hart en zijn idealen in beroering brengt. Naar het voorbeeld van Samuel in de Schrift hoort hij zich persoonlijk geroepen en hij antwoordt: Spreek, Heer, Uw dienaar luistert. En dan gaat de dialoog vanuit onze jonge Hubert verder: Me toeleggen op het volgen van Christus? Waarom ik niet? Op de dag van zijn overlijden, 13 januari, was de lezing tijdens de Eucharistie precies die passage uit het boek van Samuel. Toeval, of knipoog van God? Frater Maurice heeft zijn ja als antwoord op Gods wil steeds herhaald. Dat ja was onderdeel van een tweegesprek dat voor onze menselijke oren te horen noch te begrijpen is. Een intiem gesprek tussen mens en de Ander, een gesprek dat tijdens de 79 jaar van zijn kloostergeloften mocht voortduren, ook tijdens die laatste, in onze ogen donkerder jaren. Hij is de enige die het weet In 1937, na twee jaar vorming aan het postulaat en noviciaat in Mont-Saint-Guibert, is het een piepjonge frater die zijn eerste geloften uitspreekt. Hij neemt de naam Antoine-Maurice aan, die in de loop der jaren gewoon Frère Maurice of zelfs Le petit Maurice wordt. In 1942, midden in de oorlog, legt hij de eeuwige geloften af. We herinneren ons zijn liefde voor planten en zijn joviale lach. Velen weten nog dat de gang van de regentaatsafdeling van het ISMA in Arlon vol potten met kleurige bloemen stond, de christusdoorn en cactussen die hij besproeide en verzorgde. Frater Maurice heeft op verschillende plekken gewoond, verschillend werk gedaan, van student in Arlon en Leuven tot leraar, schooldirecteur en groepsleider. Het vak dat hem het meeste deed, was wiskunde. En het is geen toeval dat we in een van zijn albums foto s met Georges Lemaître en Albert Einstein aantreffen. Frater Maurice was een groot deel van zijn leven leraar en directeur. Hij legde zijn hart in zijn werk als opvoeder en pedagoog, overeenkomstig de woorden van de heilige Marcellinus Champagnat aan zijn fraters: Om kinderen te onderwijzen, moet je van hen allemaal evenveel houden. Hij wist tact en hoge verwachtingen in balans te houden, en zonder al te veel ophef was hij gewoon een man van het onderwijs. Zijn leven als Marist bracht Frater Maurice van Arlon naar Courcelles, Brussel en Jumet; daar was zijn laatste benoeming voor hij naar Genval kwam voor een welverdiend pensioen. Toch was hij toen al 80 jaar. Hij heeft sindsdien elk jaar in de communiteit van Genval Kerstmis gevierd en dat nieuwe licht in de wereld zien komen. En het was ook aan het einde van de liturgische tijd van Kerstmis dat hij ons heeft verlaten. Frater Roberto Di Troia

20 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 20 IN MEMORIAM Frater Frédéric Pellegrin * 2 december januari 2016 G eboren te Vilvoorde, op 2 december 1921, kende Julien het ritme van het leven aan de oevers van de Zenne, met het dagelijkse ontschepen van de mosselen die hij in zijn jeugd ging kopen. De kooplui lieten zich op een heel eigen manier horen en alleen Frater Frédéric kon dat nadoen met de plaatselijke tongval en zijn diepe basstem. Al vroeg in zijn leven verhuisde hij naar Quevaucamps, waardoor hij op de school van de Fraters Maristen in Péruwelz terechtkwam. Waarschijnlijk door zijn contact met de fraters en leraren daar begon een speciale roeping tot het religieuze leven wortel te schieten in dit jonge hart dat openstond voor de wereld. In 1936 vertrekt onze jonge Julien naar Mont-Saint-Guibert voor twee jaar Maristenvorming: postulaat en noviciaat. Aan het einde van die twee jaar spreekt hij zijn eerste geloften uit en neemt de naam Frédéric aan, Fr re Frédéric. En wee degene die het waagde die te koppelen aan zijn familienaam, Pellegrin de onmiddellijke reactie was zonder uitzondering: Frédéric Pellegrin bestaat niet! In 1943, midden in de oorlog, wijdt Frater Frédéric zich geheel en definitief aan God door het afleggen van de eeuwige geloften. Tijdens zijn loopbaan als leraar vinden we hem in Brussel, Moeskroen, Genval, Arlon, Mont-Saint-Guibert, Florenville en in Zele in Vlaanderen. Een groot deel van zijn carri re is hij leraar scheikunde op de regentaatsafdeling van het ISMA in Arlon. Zo leidt hij vele leraren op. Hij doet dat niet als een taak maar met passie. Hoewel een deel van zijn leven zich in de communiteit en in de kapel afspeelt, weten we ook dat zijn domein of liever zijn rijk het fysicalaboratorium van het ISMA is. Het is, om het zo te zeggen, alsof hij er woont. Frater Frédéric was nieuwsgierig van aard, altijd op zoek naar antwoorden op allerlei vlakken, vooral wetenschappelijke. De tijdschriften die hij las, gaven hem veel voldoening door alle onderzoeksgebieden die ze voor hem openlegden. De informatica en het Internet, waarmee hij op 80-jarige leeftijd begon, waren voor hem opnieuw een deur die toegang gaf tot de wereld. Frater Frédéric kon extreem streng en rechtlijnig zijn, maar ook teder; af en toe gaf hij blijk van kwetsbaarheden die hij niet tot uiting kon brengen. Gevoelig als hij was, vertelde hij soms over kwetsuren die hem in de loop van zijn leven hadden getekend. We kenden hem allemaal ademloos en verkleumd van de kou. Maar tegelijk staan we ervan versteld dat zijn lichaam het zo lang heeft volgehouden. Frater Frédéric lag de laatste week van zijn leven in het ziekenhuis en dat was een ware beproeving voor hem; hij wilde zo snel mogelijk terug naar de communiteit en, al dan niet bewust, hij wist waarom Op 15 januari 2016, precies twee jaar nadat hij in de communiteit van Genval arriveerde, verliet Frater Frédéric ons om voort te leven in die nieuwe realiteit die hem, zo willen we graag geloven, veel antwoorden geeft op wat hij zocht. We zijn niet zo zeer verdrietig als wel dankbaar voor alles wat Frater Frédéric in zijn lange leven van 94 jaar heeft mogen meemaken. Frater Roberto Di Troia

21 BULLETIN 2016 Nummer 1 bladzijde 21 IN MEMORIAM Frater Luitpold Ramsauer * 31 augustus maart 2016 I n de nacht van 7 op 8 maart 2016 overleed Frater Luitpold in het ziekenhuis van Landshut-Achdorf na een mooi gevuld leven in dienst van zijn confraters, leraren en leerlingen, en in het bijzonder van onze zieke en zorgbehoevende fraters. De laatste jaren, maar vooral de laatste maanden en weken, ging het met zijn gezondheid snel achteruit en was hij steeds meer op krukken, rolstoel en zorg aangewezen. Moge God de Heer hem zijn verdiende loon geven samen met alle heilige en zalige Maristen. Frater Luitpold werd op 31 augustus 1933 geboren in Mörsdorf, een dorpje in de regio Mittelfranken in Beieren, waar zijn ouders Blasius en Creszentia Ramsauer een boerderij hadden. In de zomer van 1947 ging hij naar het juvenaat in Furth, dat na de oorlog een nieuwe bloeitijd kende en talloze jongens aantrok. Na postulaat, inkleding en noviciaat in Furth legde hij op 29 augustus 1951 zijn eerste geloften af. Op 29 augustus 1956 wijdde hij zich definitief aan God en onze lieve Moeder door de eeuwige geloften af te leggen, eveneens in Furth bij Landshut. Op 27 oktober 1951 slaagde hij voor het vakexamen als schoenmaker. Van juli 1956 tot maart 1957 volgde hij een opleiding tot verpleegkundige bij de Barmhartige Broeders in Regensburg, die daar een academisch ziekenhuis hebben. Achter deze droge cijfers gaat een grote inzet en toewijding schuil. Van 1951 tot 1954 werkte Frater Luitpold in de schoenmakerij van het Maristenklooster in Furth. Daarna werd hij door de oversten aangesteld in de wasserij. We kunnen ons goed voorstellen dat de hoeveelheid was die van 50 fraters en vele internaatsleerlingen kwam niet mis was. Na afronding van zijn opleiding tot verpleegkundige vervulde hij van 1957 tot 1988 met grote toewijding, deskundigheid en een sterk inlevingsvermogen de zware en verantwoordelijke functie van verpleegkundige. In die jaren begeleidde en verzorgde hij talrijke oude, zieke en stervende confraters. Daarvoor houden we zijn nagedachtenis dankbaar in ere. In 1988 gaven de oversten Frater Luitpold opdracht te verhuizen naar Mindelheim om op de school als conciërge te gaan werken en later ook in het internaat, met ruim tweehonderd leerlingen. In 2008 kon hij eindelijk van zijn welverdiende pensioen gaan genieten, aanvankelijk in Mindelheim en vanaf 2009 in Furth. Deze laatste jaren in Mindelheim en Furth waren vaak gekenmerkt door klachten, ziekte en pijn, die Frater Luitpold zonder veel te klagen verdroeg. We hopen dat hij, samen met al onze dierbare overledenen, zijn plek heeft gevonden bij God en Zijn heiligen. Frater Dietrich Gleixner