Cursus Linux versie 2.1

Transcriptie

1 Cursus Linux versie 2.1 Compiled by Jan Celis juni 1999 Some people have told me they don t think a fat penguin really embodies the grace of Linux, which just tells me they have never seen an angry penguin charging at them in excess of 100mph. They d be a lot more careful about what they say if they had. Linus Torvalds 1/70

2 Inhoud 1. Inleiding Waarom Linux? Historiek van Unix Historiek van Linux Installatie Partities-Algemeen Partitie-indeling met een blanco harddisk Partitie indeling zonder blanco harddisk Installatie met Redhat De eerste pasjes Opstarten van het systeem Een account aanmaken -adduser Een account verwijderen -userdel Linux verlaten Permissies Algemene DOS en UNIX commando s Tips Help en Zoeken Help Zoeken Zoeken op naam: Find Zoeken op inhoud: grep Bestanden Bestanden -algemeen Bestandsnamen Switches voor opties Links /70

3 5.2.1 Symbolische of zachte links Harde Links Bestandsrechten Vertalen van commando s van DOS naar Linux Algemene Vertalingen Wildcards en extra s Programma s uitvoeren: Multitasking en Sessies Programma s uitvoeren op de command line Sessies Uitvoeren in voorgrond en achtergrond Directory trees Directories Directory Permissies Vertaling van DOS: Directory commando s Floppies, harddisks en Co Managing Devices Algemene Procedure Mounten Floppies CDROM Harddisk/Partition User Mount Back-ups maken Disks zonder bestandssysteem- Diskcopy Xwindows Window Managers Widget Sets Windows Toepassingen Initialisatie Systeem Initialisatie Opstartbestanden voor het systeem inittab bash_profile bashrc /70

4 9.2 Programma Initialisatie Maken van een bootdisk Hercompileren van de kernel Een beetje programmeren Shells Shells scripts The VI editor Het schrijven van shell scripts C for yourself Allerlei Handige Programma s Veel gebruikte Extensies Zippen zoals bij PKZIP Installeren van applicaties Externe Terminal Referenties Official HOWTO Copyright /70

5 1. Inleiding In the beginning, the file was without form, and void; and emptiness was upon the face of the bits. And the Fingers of the Author moved upon the face of the keyboard. And the Author said, Let there be words, and there were words. Opmaak van de cursus Variabele gegevens In schuin schrift Terminal in-en output Lettertype Courier New Een dollar teken $ betekent dat iets achter de prompt ingegeven wordt (dus $ tik je best niet in voor alle commando s!) 1.1 Waarom Linux? Waarom Linux? Er bestaat niets zoals de beste computer of het beste besturings-systeem. Het hangt ervan af wat je ermee wilt aanvangen. Daarom is Linux niet de beste oplossing voor iedereen, alhoewel het technisch beter is dan vele andere commerciële OS s. Linux kan zeer gunstig zijn als programmeeromgeving, gebruik van het internet, TeX of technische software in het algemeen, maar als je meestal commerciële software gebruikt, of als je niet veel voelt voor het leren van en intikken van commando s, blijf dan maar bij de Gates stuff. Voor het tweede jaar informatica zien we linux onder andere om te leren wat er bij een systeem komt kijken wanneer we met meerdere gebruikers op 1 computer werken. Linux is (voorlopig) nog niet zo gemakkelijk in gebruik en instelling als Windows of een Mac, dus moet je bereid zijn om een beetje te hacken. Ik ben ervan overtuigd dat als je één keer gebeten bent door het Linux virus, je niet meer zonder kan. Onthoud dat Linux tegelijk met DOS/Windows op hetzelfde systeem kan staan. Ik veronderstel dat je voor deze cursus: Je een eenvoudige basis hebt van DOS commando s. Als shell (het equivalent van COMMAND.COM) de Bourne Again Shell of bash hebt. Begrijpt dat er beperkingen zijn aan de onderwerpen van deze cursus. Voor meer informatie, bekijk Matt Welsh s Linux Installation and Getting Started en/of Larry Greenfield s Linux User Guide en The Linux Documentation Project ( De cursus is uitgetest op Red Hat Linux, en de auteur kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor mogelijke directe of indirecte beschadiging van het systeem. Je zal veel referenties vinden naar de (goede?) oude DOS in deze cursus. Er is een hoofdstuk over Windows, maar hou in het achterhoofd dat Windows en Linux totaal verschillend zijn. DOS daarentegen is eerder een zwakker broertje van UNIX. 5/70

6 1.2 Historiek van Unix Cursus Linux versie Bell Labs schrijft een eerste Unix operating system in de taal C 1978 BSD Unix (Berkley Standard Distribution) ontstaat aan de University of California 1981 De eerste IBM PC komt op de markt. Buiten de grote en dure servers bij grote bedrijven, kunnen nu ook gewone gebruikers zich een computer aanschaffen. De eerste versies van Unix voor de PC ontstaan (zoals bv. MINIX) Xenix (spreek uit: k zie niks) wordt door Microsoft ontwikkeld. SCO Unix komt op de markt (Santa Cruz Organisation) Linux onstaat uit Minix. Linux voldoet aan de GNU copyright, dit betekent dat: 1. De auteur de eigenaar blijft van zijn software. 2. Iedereen de software mag verkopen, er bestaan geen royalties. 3. De source code moet geleverd worden bij de software. 1.3 Historiek van Linux Wat is Linux? Linux is een GRATIS (je betaalt enkel voor de cd-rom s waarop Linux geleverd wordt) en vrij verspreidbare Unix kloon. Dit betekent dat bijna alle commando s die in Unix werken ook in Linux werken (BV. ls, rm, mv,...). Op sommige vlakken heeft Linux zelfs meer mogelijkheden dan de commerciële (en overprijsde) unixen. Het is ook stabiel (en zelfs stabieler dan de meeste dure versies van Unix). Ook al lijkt Linux zeer sterk op Unix, het is niet echt gebaseerd op Unix. Het ziet eruit als Unix, het voelt aan als Unix (het voldoet aan de POSIX norm), maar er is geen broncode overgenomen uit de originele Unix. Ondanks dit kunnen toch de meeste Unix programma s zonder problemen gecompileerd worden in Linux. Dit is één van de vele krachten van Linux. Linux is beschikbaar voor de x86 (IBM compatibele), de Motorola 68k (Amiga?), de Digital Alpha en de Motorola Power PC. Natuurlijk is Linux multiuser, multitasking, protected mode,... The auteur(s) en de software Linux is oorspronkelijk ontworpen door de Finse student Linus Torvalds, die de kernel van het OS ontwikkelde omdat hij niet tevreden was met de bestaande alternatieven. In augustus 1991 stuurde Linus deze mail naar de newsgroup comp.os.minix die werkte rond minix, een klein unixachtig OS. Hello everybody out there using minix - I m doing a (free) operating system(just a hobby, won t be big and professional like gnu) for 386(486) AT clones. Deze hobby groeide uit tot wat we op de dag van vandaag als Linux kennen en nu wordt het ontworpen door honderden, misschien wel duizenden goeroes op het Internet. Het is dus niets dat afhankelijk is van één persoon, maar het project wordt nog steeds beheerd door de oorspronkelijke auteur: Linus Torvalds. De beschikbaarheid van Linux heeft geleid tot een enorm aantal programma s beschikbaar voor Linux op het Internet. Om er maar een paar te noemen: X- Windows (Windows achtige voor Linux - zéér populair op webservers enz), TCP/IP netwerken (o.a. PPP/SLIP/ISDN), DOOM, Netscape, Java Development Kit, en nog veel meer... Zoals je kan zien zijn er vele software ontwikkelaars die Linux serieus gaan nemen. 6/70

7 De computers aan boord van de spaceshuttle draaien bijvoorbeeld op Debian Linux (zie bij de distributies verder). Veel beelden uit de kaskraker Titanic werd door meer dan 200 Alpha s samengesteld, draaiende op Linux. Een andere toepassing, de Apache webserver is één van de meest gebruikte webservers in de Benelux. Méér dan 60 procent van de servers draaiden in april 1998 Apache onder Linux (dit zijn rond de servers). De Microsoft servers hebben slechts 30 procent van de markt. Niet te onderschatten voordeel van Apache: Gratis en stabiel! Het jaar 1998 was een bewogen jaar in de linux-wereld, geruchten deden de ronde in de computerwereld, dat Linux vanwege zijn stabiliteit in de toekomst wel eens de plaats kon gaan innemen van Microsoft (98/NT). Verschillende grote bedrijven (Oracle, Netscape, Corel, Lotus, Sun,...) verklaarden hun liefde aan Linux (en hierdoor de oorlog met Microsoft!). De toekomst zal uitwijzen of deze geruchten werkelijkheid worden. De distributies Foto van Linus Torvalds Hier volgt een lijst van de belangrijkste Linux distributies: 1. Redhat (nieuwere, meer gebruiksvriendelijke distributie met een mooie installatie) 2. SuSE (meest uitgebreide en geavanceerde distributie uit Duitsland) 3. Slackware (de oudere en traditionele distributie van Linux) 4. Debian (GNU linux) 5. MKLinux (Linux voor Power Macintosh) 6. Caldera Openlinux Linux stabiele en experimentele kernels De nieuwste stabiele Linux kernel is versie Je kan deze volledige kernel versie (6 MB) downloaden op Funet Finland of op een Belgische mirror van Funet. Een stabiele kernel heeft als tweede cijfer een even getal, een experimentele kernel heeft een oneven getal. Bijvoorbeeld de huidige experimentele kernel is Experimenteel betekent dat er nog fouten in kunnen zitten, maar betekent niet direct dat je een slechte versie van linux hebt. Voor de laatste stabiele/experimentele versies van de kernel zie 7/70

8 2. Installatie Cursus Linux versie 2.1 The software said it requires Windows 3.1 or better, so I installed Linux 2.1 Partities-Algemeen Om een ander operating system dan DOS te installeren heb je op je harddisk een nieuwe partitie nodig. Wanneer je buiten DOS bijvoorbeeld Windows NT of Linux op je computer wil zetten, heb je een extra partitie nodig. Dit komt omdat Windows NT en Linux de harddisk anders indelen, met andere woorden anders formatteren. DOS herkent de partities van Linux en Windows NT niet omdat deze op een andere manier geformatteerd zijn. Voor het installeren van Linux heb je 2 extra partities nodig. Wanneer je bijvoorbeeld een C- station hebt als harddisk en een D-station als CDROM, dan dien je 2 extra partities aan te maken die het E-station en het F-station worden op je computer. Voor het maken van extra partities gebruik je FDISK.EXE in DOS (Opgepast, deze veegt ALLES van je schijf!) of FIPS.EXE (vind je terug op de CDROM van Redhat). De eerste sector op de harddisk of floppy is de root sector of Master Boot Record. Wanneer de machine start (opboot), laadt de bios deze sector op adres 7C00:0000. In het begin van die sector staat code geschreven. Deze code zoekt in de primaire partitie lijst welke partitie bootable is, en laadt dan de eerste sector (the boot sector) op hetzelfde (7C00:0000) adres. Daarna neemt het operating system de controle over. Nu iets meer in detail. Hieronder zie je een map van de root partitie sector (sector 1, head 0, cylinder 0) Deze map heten we ook de MBR of Master Boot Record: Offset 0x000-0x0DA 0x1BE-0x1CD 0x1CE-0x1DD 0x1DE-0x1ED 0x1EE-0x1FD 0x1FE-0x1FF Description Boot code (boot sector) First Primary partition descriptor Second Primary partition descriptor Third Primary partition descriptor Fourth Primary partition descriptor System Marking word (0xAA55) MBR 1ste Ext 2de Ext 3de Ext 1:P 1:L 1:L 1:L 2:P 2:E - 2:E - 2:- 3:E 3:- 3:- 3:- 4:P 4:- 4:- 4:- 8/70

9 Bovenstaande tekening toont een voorbeeld van een partitiestructuur. MBR betekent Master Boot Record (root sector) 1ste, 2de en 3de Ext staan voor de 1ste, 2de en 3de Extended partities. P staat voor een primary partition, E staat voor een extended partition (uitgebreide partitie) L staat voor logische drive. De E partitie in de MBR, noemt men de root of primary extended partition. Men noemt dit zo omdat de hele extended partitiestructuur afhangt van die partitie. De executable code in de MBR laadt de boot partition s boot record. Vanaf dit punt verschilt de verdere opstartprocedure van OS tot OS. Wij bekijken de boot sector voor DOS. Deze is relatief eenvoudig. De eerste sector is de boot sector, net daarachter komen er twee kopies van de FAT (File Allocation Table), daarna zijn er 32 sectors voor de root directory, daarna komen clusters 0 en 1 (ongebruikt) en daarna de rest van de clusters. De boot record is een stukje code dat executable en dat de IO.SYS file laadt (dat is de DOS kernel (als we het kernel kunnen noemen... ;-)). IO.SYS heeft een routine SYSINIT die het bestand MSDOS.SYS laadt in RAM. MSDOS.SYS laadt COMMAND.COM die CONFIG.SYS en AUTOEXEC.BAT uitvoeren (wanneer deze aanwezig zijn). Samengevat (opstarten van DOS): 1. Gebruiker zet computer aan 2. BIOS start POST (Power On Self Test) (nakijken videoram, RAM, keyb,...) 3. BIOS laadt MBR (root sector) In de root sector staat de boot sector (= stukje executable code) 4. Boot sector laadt IO.SYS 5. IO.SYS laadt MSDOS.SYS 6. MSDOS.SYS laadt COMMAND.COM 7. COMMAND.COM laadt (indien aanwezig) CONFIG.SYS en AUTOEXEC.BAT 8. Prompt op scherm C:\>_ 9/70

10 Wanneer je het programma FDISK.EXE in WINDOWS 95 opstart zie je het volgende: Windows 95 Fixed Disk Setup Program Copyright Microsoft Corp Current fixed diskdrive: 1 Choose one of the following: FDISK Options 1. Create DOS partition or Logical DOS Drive 2. Set active partition 3. Delete partition or Logical DOS Drive 4. Display partition information 5. Change current fixed diskdrive Enter choice: [1] Press Esc to exit FDISK Opm: De 5de optie krijg je enkel als je 2 of meer harde schijven hebt. Om te bekijken welke DOS partities je hebt, kies je 4. Wanneer je al linux partities zou hebben, dan ziet het eruit alsof dit een niet gedefinieerde partitie is. Laten we vanuit een praktisch voorbeeld eens Linux Partities aanmaken. Linux heeft, zoals reeds vermeld, 2 extra partities nodig. Eén partitie voor alle bestanden en programma s (best minimum 150 MB), een andere partitie als SWAP ruimte (best minimum 16 MB) Ik heb een harde schijf gekocht van 1150 MB. Deze was al geformatteerd met Windows 95. Ik had dus een C station met 1150 MB ruimte. Wanneer ik FDISK.EXE start en optie 4 koos, kreeg ik het Display Partition Information scherm: Display Partition Information Current fixed diskdrive: 1 Partition Status Type Volume_Label Mbytes System Usage C: 1 A PRI DOS Windows_ FAT16 100% Total disk space is 1150 Mbytes(1 Mbyte= bytes) Press Esc to return to FDISK Options Je ziet dat ik één primaire partitie heb (PRI DOS) van 1150 MB die 100% van de schijf gebruikt. Ik besluit op een regenachtige dag, om eens Linux te installeren. Hiervoor heb ik dus extra partities nodig. 10/70

11 2.2 Partitie-indeling met een blanco harddisk De stappen die ik hiervoor volg: 1. Ik maak een opstartdiskette aan. Door het gebruik van FDISK.EXE in DOS ben ik immers alles kwijt op mijn schijf! 2. Verwijderen van de Primary Partition van 1150 MB 3. Aanmaken van een nieuwe (kleinere) Primary Partition (het C: station) BV. 750 MB 4. Aanmaken van een Extended Partition op de rest van de schijf (400 MB) 5. Aanmaken van Logische Drives (het D: station en E: station) (368 MB en 32 MB) 1. Maken van een DOS opstartdiskette C:\DOS\FORMAT /S /Q /U /S voor Systeemdiskette /Q voor Quick (indien al geformateerd geweest) /U voor Unconditional (geen unformat mogelijk) Verder is het handig om eventueel jouw keyboard en cdrom te voorzien door aanpassingen in de CONFIG.SYS en AUTOEXEC.BAT 2. Verwijderen van de Primary Partition Zie DOS manual 3. Aanmaken van een nieuwe Primary Partition Zie DOS manual 4. Aanmaken van een Extended Partition en Logische Drives Zie DOS manual voor het aanmaken van extended partitions en logische drives met FDISK.EXE. Wanneer je, na installatie van DOS, FDISK.EXE opstart en optie 4 kiest (Display Partition information), krijg je volgende schermen te zien: Display Partition Information Current fixed diskdrive: 1 Partition Status Type Volume_Label Mbytes System Usage C: 1 A PRI DOS Windows_ FAT16 65% 2 EXT DOS % Total disk space is 1150 Mbytes(1 Mbyte= bytes) The extended DOS Partition contains Logical DOS Drives. Do you want to display the logical drive infor (Y/N)??[Y] Press Esc to return to FDISK Options 11/70

12 We zien dus het C-station met een primaire partitie van 750 MB en een Extended Partition van 400 MB. Een Extended Partition bevat in DOS 1 of meer logische drives. De computer vraagt nu of je deze Logische drives wil bekijken. Voor de duidelijkheid: Ik heb één harddisk van 1150 MB De echte drive is in dit geval de harddisk c:, de Primary Partition Om met Logische drives zijn een uitbreiding (Engels: extension) van deze drive naar een stukje van de drive. Wanneer je Y drukt en <ENTER> zie je de Logische Drives voor die partitie: Display Logical DOS Drive Information Drv Volume Label Mbytes System Usage D: 368 FAT16 92% E: 32 FAT16 8% Total Extended DOS Partition size is 400 Mbytes (1 Mbyte= bytes) Press Esc to continue 2.3 Partitie indeling zonder blanco harddisk Wanneer je al iets op je systeem had staan (DOS of Windows 95) zorg je dat je een SCANDISK.EXE hebt uitgevoerd (met de grondigste oppervlaktecontrole, dus tijd voor een koffie!) en hierna DEFRAG.EXE gebruikt hebt met Full Optimization (weer een extra koffie!). In plaats van een SCANDISK.EXE van DOS of Windows 95, mag je natuurlijk ook een Norton Disk Doctor gebruiken. Hierdoor zit alle informatie op je harde schijf vooraan op de schijf. Op het achterste gedeelte van de schijf hebben we zodoende plaatst voor het maken van Linux Partities. 1. Met Partition Magic Een zeer handig programma hiervoor is Partition Magic (en Partition Resizer). Enige nadeel van het programma is zijn prijs (hoewel het echt zijn prijs waard is!). Het programma weigert terecht om met defecte harddisks te werken (dus vergeet zeker de SCANDISK niet!). Partition Magic laat ook toe om je partities direct als ext2 (Linux Native) en Linux Swap te formatteren. 2. Met FIPS.EXE FIPS. EXE vind je terug op de eerste CDROM van RedHat van InfoMagic. Belangrijkste eigenschappen van het programma zijn dat het werkt en dat het gratis is, voor de rest hamert men er in de documentatie op dat ze ABSOLUUT GEEN GARANTIE GEVEN dat het niet alles van uw harddisk veegt. FIPS.EXE werkte vroeger enkel als je een 16 bit FAT had. Nu is er ook een versie beschikbaar die 32 bit FAT s ondersteunt. 12/70

13 Vereisten vóór het gebruik: Vergeet zeker niet om een SCANDISK.EXE en DEFRAG.EXE uit te voeren zoals hiervoor beschreven. Hou een lege diskette bij de hand. Hierop schrijft FIPS een kopie van je root en boot sector, zodat je eventueel nog alles kan herstellen. Werkt enkel in een primary Partition, niet in Extended Partitions. Minimum grootte voor een te maken partitie is 10 MB Gebruik nooit Smartdrive en FIPS tegelijk, disable alle drivers in config.sys en autoexec.bat Gebruik: Maak een bootdiskette in DOS Kopieer RESTORRB.EXE, FIPS.EXE en ERRORS.TXT naar de bootdiskette Start op met de bootdiskette Start FIPS.EXE FIPS detecteert het OS en de harddisks FIPS kijkt de root sector na FIPS toont de boot sector gegevens FIPS kijkt na of er genoeg plaats over is achter aan je harddisk Hierna kan je met je pijltjes naar links j en naar rechts l de grootte aanpassen van je partitie. Met b geef je aan dat het juist verdeeld is. Wanneer er een fout optreedt bij één van deze punten, dan stopt FIPS onmiddellijk en geeft een ERROR boodschap. Eenvoudigste is om na de aanmaak van een partitie, deze in DOS te formatteren (dit is niet noodzakelijk) FIPS maakt een extra primaire partitie aan op je harddisk. Je hebt dan 2 primaire partities. Maak eerst bijvoorbeeld een extra partitie aan van 400 MB. Deel deze dan daarna op in één van bijvoorbeeld 368MB en 32 MB als swap. 2.4 Installatie met Redhat 1. Installatie starten In de directory /DOSUTILS op de eerste CDROM van Redhat van InfoMagic, vind je het bestand autoboot.bat. Hiermee start je de LOADLIN.EXE. Er vliegen een hoop woorden over je scherm. Linux zoekt de harddisks op je systeem. De eerste keuze die je maakt is dat je een kleurenmonitor hebt. Een andere methode is opstarten met de eerste CDROM als bootcdrom. Hiervoor pas je eerst in je BIOS de volgorde van opstarten aan. Normaal is dit FDD, HDD, CDROM. Voor de installatie maak je er CDROM, FDD, HDD van. Toetsenbord: Je kiest de taal van je toetsenbord (voor mijn Belgische win95 azerty is dit be2). Linux detecteert de harddisks of Logische Disks op je systeem. Het programma om Linux partities aan te maken heet fdisk.exe (is niet dezelfde als deze van DOS). 13/70

14 Eerst nog even een toelichting bij de benaming van je harde schijf Een harde schijf is een device in Linux. Devices worden ondergebracht in de directory /dev. Je eerst harde schijf heet hda, je tweede harde schijf hdb, je derde harde schijf hdc,... Wanneer je SCSI harde schijven hebt, heten deze sda en sdb, sdc,... respectievelijk. Met partities per schijf wordt hieraan nog een nummer toegevoegd. Bij wijze van overzicht deze tabel: hda hdb sda fd0 fd1 hda1 hda2 hda3 hda4 hda5 hda6 hele eerste harddisk hele tweede harddisk of uw CDROM! hele eerste SCSI harddisk eerste floppy drive (DOS A:) tweede floppy drive (DOS B:) eerste primaire partitie van de eerste harddisk (Meestal DOS C:) tweede primaire partitie van de eerste harddisk derde primaire partitie van de eerste harddisk vierde primaire partitie van de eerste harddisk eerste logische partitie van de eerste harddisk tweede logische partitie van de eerste harddisk Een normaal systeem heeft 2 IDE controllers die elk 2 devices kunnen bedienen. In linux heten deze ide0 en ide1. ide0 heeft de devices hda en hdb, ide1 heeft de devices hdc en hdd. Normaalgezien gebruik je maar 1 primaire partitie hda1 (namelijk voor DOS of Windows 95), tenzij je nog andere operating systems dan Linux gebruikt. Wanneer je van een blanco harddisk vertrok had je twee extra logische partities aangemaakt en zal je hda5 gebruiken als Linux Native en hda6 als Linux Swap partitie. Linux Native betekent dat je dit als harde schijf voor Linux gaat gebruiken. Linux Swap betekent dat je dat stukje als Swap ruimte gaat gebruiken. Een Swap ruimte gebruikt Linux om tijdelijk tekstbestanden of tekeningen in op te slagen, terwijl je er aan het werken bent. (De swap ruimte komt overeen met het bestand WIN386.SWP, dat je tegenkomt in Windows 3.x, Windows 95 en Windows NT) Wanneer je het programma FIPS.EXE gebruikt hebt, heb je maar één extra logische drive aangemaakt en zal je hda5 nog moeten opdelen in twee partities met het programma fdisk.exe van Linux. Wanneer je Partition Magic gebruikte, kon je ook twee extra logische drives hda5 en hda6 aanmaken. 14/70

15 2. Gebruik van Linux fdisk.exe Op een gegeven moment tijdens de installatie van eender welke distributie moet je ervoor zorgen dat je partities voor Linux geformatteerd zijn als Linux Native en Linux Swap. Je krijgt de keuze tussen verschillende programma s om dit te doen. (bv ook Disk Druid). Een standaard programma hiervoor, dat je bij alle installaties van Linux kan terugvinden, is fdisk.exe. Je ziet het volgende: $ fdisk Using /dev/hda as default device! Command (m for help): _ fdisk gebruikt dus je eerste harddisk (aan te raden om deze te gebruiken wanneer je Linux installeert). Wanneer je m intikt krijg je een lijst van de commando s die je kan gebruiken. Command (m for help): m Command action a toggle a bootable flag c toggle the dos compatibility flag d delete a partition l list known partition types m prints this menu n add a new partition p print the partition table q quit without saving changes t change a partition?s system id u change display/entry units v verify the partition table w write table to disk and exit x extra functionality (experts only) Goed om nu te gebruiken is het commando print met p, zo krijgen we te zien welke partities er zijn. Wanneer je twee logische partities had aangemaakt (zoals in het voorbeeld) krijg je het volgende te zien (waarschijnlijk verschillen de cijfergegevens wel op jou computer, het belangrijkste is wel dat je bij Blocks kan herkennen aan het aantal Bytes over welke partitie het gaat): Command (m for help): p Disk /dev/hda: 64 heads, 63 sectors, 585 cylinders Units= cylinders of 4032 * 512 bytes Device Boot Begin Start End Blocks Id System /dev/hda1 * DOS 16-bit>=32M /dev/hda DOS 16-bit>=32M /dev/hda DOS 16-bit>=32M 15/70

16 Je ziet de eerste rij de eerste harddisk (bootable als DOS primaire partitie), deze is 750MB ( Blocks). De tweede rij zie je de partitie die we als Linux Native gaan gebruiken. Ongeveer 368MB of Blocks. (De plus betekent dat het er meer zijn) De derde rij zie je de partitie die we als Linux swap gaan gebruiken. Ongeveer 32MB of Blocks. Je ziet dat Linux het aantal bytes veel nauwkeuriger geeft dan DOS. (Waar Bill Gates met de overige Bytes en soms Megabytes naartoe gaat is me een raadsel) We gaan nu de Id veranderen van 6 (=DOS) naar een Linux Native en een Linux Swap Id. Een Id veranderen heten we ook toggelen. We kiezen hiervoor het commando toggle t. Command (m for help): t Partition number (1-4): 2 Hex code (type L to list codes): L 0 Empty 8 AIX 75 PC/IX b7 BSDI fs 1 DOS 12-bit FAT 9 AIX bootable 80 Old MINIX b8 BSDI swap 2 XENIX root a OS/2 Boot Man 81 Linux/MINIX c7 Syrinx 3 XENIX usr 40 Venix Linux swap db CP/M 4 DOS 16-bit <32M 51 Novell? 83 Linux native ei DOSaccess 5 Extended 52 Microport 93 Amoeba e3 DOS R/0 6 DOS 16-bit >=32 63 GNU HURD 94 Amoeba BBT f2 DOS sec 7 OS/2 HPFS 64 Noveli a5 BSD/386 ff BBT Hex code (type L to list codes): 83 Voor partitie 2 kiezen we dus Id 83 (Linux native) Hierna kiezen we terug t om de laatste partitie te toggelen. Kies Partition number 3 en geef Hex code 82 (Linux swap) Met het commando new n kan je ook nieuwe partities aanmaken. Opgelet hierbij. 1 verkeerd getalletje en je bent al je gegevens kwijt. Je eindigt als alles juist gedaan is met print p, om te zien of alles wel juist gedaan is, en daarna write w als je zeker bent. Als je niet wil dat het verandert druk je quit q. Hierna zal je Linux native en Linux swap partitie geformatteerd worden.( tijd voor een koffie). Afhankelijk van de versie van Redhat, kan het ook zijn dat je een keuze moet maken van de te installeren software. Grafische kaart: De installatiesoftware zal ook je grafische kaart detecteren. Het type kaart dat hij detecteert, moet je altijd aanvaarden, ook al weet je zeker dat je een eventueel betere kaart hebt. Je kaart zal dan ook compatibel zijn met de voorgestelde kaart. Met MetroX kan je zoals in Windows een grafische kaart en monitor kiezen. Bij de distributie van redhat kan je achteraf de package metroess installeren. Met configx geef je de instellingen als je nog geen Xwindows omgeving hebt. Met xmetro kan je in Xwindows aanpassingen doen. opm: Om MetroX te installeren, mag XFree86 niet geïnstaleerd zijn en moest ik achteraf nog /etc/ X11/X linken naar Xmetro! 16/70

17 Monitor: Wanneer er gevraagd wordt naar de resolutie van het scherm, geef je best 640x480 aan. Dit geeft het beste resultaat, ook al kan je scherm beter aan. (Tenzij je werkt met MetroX, dan mag je gerust de werkelijke waarde geven). Bij een 17 inch scherm kan je 800x600 gebruiken. Wanneer je merk van monitor er niet bijstaat kies je Generic Monitor. Als je wil kan je later in Redhat Linux deze instelling nog veranderen door setup als opdracht te geven. Kleine bug bij de installatie van Xwindows is dat men er default van uitgaat dat een 800x600 resolutie, zowieso een scherm van 17 inch tot gevolg heeft. De installatie werkt dan wel, maar je blad (en de programma s) zijn groter dan je scherm. (Goed voor slechtzienden dus, maar als standaard nogal lachwekkend) Muis: Wanneer er gevraagd wordt of je met een 2-button muis een 3 button muis wil emuleren dan kies je voor Y. Emulate 3 buttons betekent dat als je op de 2 muisknoppen tegelijk drukt, dit identiek is aan een klik op de middelste knop (die je uiteraard niet hebt met een tweeknopsmuis). Als je dat wilt kan je later in Redhat Linux deze instelling nog veranderen door setup als opdracht te geven. Printer: Vraag zeker de installatie van een printer aan, dit bespaart veel moeite om deze zelf te configureren. Duidt ook aan dat je wil dat hij te lange lijnen afkapt, anders krijg je onder Linux een hoop problemen met het afdrukken. Wanneer je type er niet bijstaat kies je een lager type. Wanneer je merk er niet bijstaat kies je Generic Printer. Pakketten: Je krijgt een keuze om verschillende pakketten te installeren. Aanraders vind je in hoofdstuk 11. Mounten: Het mounten is het opzetten of een verbinding leggen naar iets. Tijdens de installatie wordt er gevraagd of je ook andere disks wil mounten. Je kan bijvoorbeeld ervoor zorgen dat je in Linux nog aan je bestanden in DOS/Windows 95 of OS/2 kan (dit is soms handig). Mount nooit een Windows NT partitie, Linux kan deze toch niet lezen! De minimum mount is deze van je Linux Native partitie, deze MOET in / staan (de root directory dus). Je windows partitie kan je bijvoorbeeld in de directory /windows mounten. Swap partities en extended partities mag je NIET mounten. Je zal zien dat linux een onderscheid maakt tussen de verwijzing naar (= de extended partitie) en de eigenlijke uitgebreide partitie. De laatste kan je dus wel mounten). 17/70

18 LILO boot: De LILO boot past je boot record aan zodat je kan opstarten met DOS/Windows 95 of Linux. Opgepast, default staat er Linux om op te starten, kies best DOS als default keuze om op te starten. De pakketten worden geïnstalleerd en de drivers klaar gezet. Je krijgt een melding wanneer je de computer kan herstarten. Normaal krijg je bij het opstarten van je computer nu LILO: te zien. Hierachter typ je dos of linux om respectievelijk DOS /Windows 95 of Linux op te starten. Wanneer je niets intikt start na enkele seconden de default keuze op (meestal DOS, in de laatste installaties echter Linux default (kwestie van prioriteit te geven)). Moest er ergens iets foutlopen, dan kan je met een DOS opstartdiskette (NATUURLIJK heb je een OPSTARTDISKETTE, ja toch? ;-) en het commando FDISK /MBR de boot record van dos herstellen. Je computer start dan terug normaal op. Je bent je linux partities dan wel kwijt. (Tenzij je een programma zoals Linux 95 kan installeren in Windows 95) 18/70

19 3. De eerste pasjes I/O, I/O It s logging in I go, A bit or byte to read or write, I/O, I/O, I/O Opstarten van het systeem Cursus Linux versie 2.1 Je krijgt LILO te zien. Normaal heeft deze een default instelling om Windows 95 op te starten. Je kan Windows 95 ook opstarten door dos te tikken. Linux start je op door linux in te tikken. Normaal krijg je na het mounten van je disks, cd-rom,... en het opstarten van daemons een login prompt voor je naam en je paswoord. 3.2 Een account aanmaken -adduser Je installeerde Linux en de programma s die je erbij wou. Om een account aan te maken moet je ingelogd zijn als root (meestal bekend als de system administrator of super user). Bij COBRAZ kan je bijvoorbeeld inloggen als root met username root en password rootroot. (voor ongure individuen die dit lezen: Wees gerust, dit is NIET het webpaswoord van Cobraz. Op de prompt tik je: $ adduser username Daarna geef je de nieuwe gebruiker een paswoord met: $ passwd username New password: ****** Re-enter password: ****** Log uit als root (met logout, exit of lo op sommige UNIX systemen). Log in met de nieuwe gebruikersnaam. Type het nieuwe paswoord en uw account is klaar! Een gebruiker krijgt een eigen home directory in /home/username. Andere gebruikers kunnen, als je dat wenst niet al je bestanden lezen, veranderen of gebruiken. Een gebruiker kan ook tot een bepaalde groep behoren. Je kan dan ook bestandsrechten of permissies voor de groep definiëren. 3.3 Een account verwijderen -userdel Een gebruiker verwijderen kan je als root door hem in het bestand /etc/passwd te verwijderen of door het commando userdel. $ userdel username De directory /home/username blijft nog wel bestaan. Deze kan je verwijderen met: $ rm -rf /home/username 19/70

20 Je kan in Linux bijna hetzelfde doen als in DOS en nog veel meer. Wanneer je DOS zou gebruiken in plaats van Linux zou je de volgende dingen doen: Programma s uitvoeren Bestanden aanmaken, kopiëren, bekijken, verwijderen, afdrukken en hernoemen. MKDIR, RD en DIR in directories. Formatteren van floppies en ervan/ernaar bestanden kopiëren. Aanpassingen doen aan de AUTOEXEC.BAT en CONFIG.SYS. Je eigen BAT-files en/of QBasic en/of C/Pascalprogramma s schrijven. Al deze taken kan je onder Linux ook doen. Onder DOS gebruikt een gebruiker slechts enkele van de meer dan honderd commando s die er zijn, hetzelfde geldt voor de Linux gebruiker. 3.4 Linux verlaten Om je computer af te zetten (shutdown in Windows 95 of NT) moet je ingelogd zijn als root. Bij COBRAZ kan je bijvoorbeeld inloggen als root met username root en paswoord rootroot. Wanneer je een scherm in text-mode ziet en je de prompt hebt (deze kan eindigen op $ of # ) typ je het commando halt. $ halt Je ziet dat het systeem zijn processen stopt en uiteindelijk System Halted op het scherm toont. Vanaf dan mag je de computer afzetten. Gebruik dit commando NOOIT in Xwindows! Andere mogelijkheden vind je in onderstaande tabel: CTRL-Z CTRL-ALT-DEL stopt het programma dat draait in de voorgrond (soms ook CTRL-C) is iets drastischer, gaat de computer rebooten (soms na 2 keer deze combinatie) CTRL-ALT-BACKSPACE wordt in Xwindows als ESCAPE combinatie gebruikt. Wacht even tot alle taken gestopt zijn. NOOIT de PC resetten of direct uitzetten, dit kan het bestandsysteem onherroepelijk beschadigen. 3.5 Permissies Linux heeft een ingebouwd security mechanisme omdat het een multiuser omgeving is. Multiuser betekent dat er meerdere gebruikers op één systeem tegelijk kunnen werken. Files en directories hebben krijgen een permissie toegekend, en daarom heeft een gewone gebruiker geen toegang tot alle bestanden en directories. Enkel de gebruiker met de loginnaam root mag overal aankomen en veranderingen doen. Deze noemen we ook wel de system administrator. Wanneer je Linux thuis op je PC installeert ben je ook root, heer en meester over je eigen machine. In een bedrijf kan het zijn dat je een gewone gebruiker bent, die bijvoorbeeld niet in de post kan gaan neuzen van zijn collega. DOS, in tegenstelling tot Linux, laat je gerust je ganse harddisk formatteren. In Linux kan je als gewone gebruiker dit proberen, maar je zal er niet echt in slagen. Zie ook Hoofdstuk 5 Bestandsrechten 20/70

21 3.6 Algemene DOS en UNIX commando s DOS Linux Opmerking BACKUP tar -Mcvf devicedir/ totaal verschillend CD dirname\ cd dirname/ bijna dezelfde syntax COPY file1 file2 cp file1 file2 bijna dezelfde syntax DEL file rm file opgepast, er bestaat geen undelete DELTREE dirnamerm -r dirname/ opgepast, er bestaat geen undelete DIR ls ls is uitgebreider DIR file /S find. -name file totaal verschillend EDIT file vi file vi is?veel leuker?? emacs file jstar file beter dan vi lijkt op dos editor FORMAT fdformat, mount, umount verschillende syntax HELP commando man commando zelfde manier MD dirname mkdir dirname/ bijna dezelfde syntax MOVE file1 file2 mv file1 file2 ditto NUL /dev/null ditto PRINT file lpr file ditto PRN /dev/lp0,/dev/lp1 ditto RD dirname rmdir dirname/ bijna dezelfde syntax REN file1 file2 mv file1 file2 niet voor meerder bestanden RESTORE tar -Mxpvf device verschillende syntax TYPE file less file veel beter WIN startx niet vergelijkbaar! De grootste kracht en flexibiliteit van UNIX bestaat uit de eenvoudige manier om opdrachten te redirecten en te pipen. Dit is in UNIX krachtiger dan in DOS. Eenvoudige commando?s kunnen zo samengeweven worden zodat zeer complexe taken kunnen worden uitgevoerd. Maak zeker gebruik van deze mogelijkheid! 21/70

22 3.7 Tips Cursus Linux versie Command completion: Wanneer je een commando moet intikken met een extreem lange bestandnaam, dan is het handig om de <TAB> toets te gebruiken. Deze zorgt ervoor dat de bestandsnaam wordt opgezocht en dat hij de rest van de command-line aanvult. Voorbeeld: Je moet het volgende intikken $ gcc dit_is_een_lange_bestandsnaam.c Het volstaat om te tikken: $ gcc dit<tab> (Als er andere bestanden zijn die met dezelfde karakters beginnen, geeft hij een BEEP en zal hij aanvullen tot waar hij kan. Je zal dan extra letters van de bestandsnaam moeten ingeven om een verschil te maken tussen de twee namen). Wanneer hij overdreven veel mogelijkheden heeft, vraagt hij eerst of je echt alle mogelijkheden wil zien. Bv als je in de directory /usr/info gewoon <TAB> drukt zegt hij: There are 1444 possibilities. Do you really wish to see them all? (y or n)_ 2. Backscrolling: Wanneer je <SHIFT>+<PAGE UP> drukt, kan je enkele pagina s teruggaan (backskrollen). Hoever je kan teruggaan hangt af van de hoeveelheid video memory die je hebt. 3. Reset van het scherm: Wanneer je met more of cat een binaire file bekijkt, kan het zijn dat je scherm vol rommel staat. Om dit te herstellen tik je blind reset of de volgende serie karakters: echo CTRL-V <ESC> c <RETURN>. (Uw keuze tussen deze twee lijkt mij logisch). 4. Tekst plakken in X: Klik en sleep om tekst te selecteren in een xterm window, gebruik dan de middelste knop van de muis (of met een twee-knoppen muis de twee knoppen tegelijk) om te pasten. Bij een tweeknopsmuis kan je ook gewoon met de onderste knop pasten bij nieuwe versies. Het kopiëren gebeurt dus vanzelf bij het selecteren. Er bestaat ook xclipboard (spijtig enkel voor tekst), maar laat je niet misleiden door de zeer trage respons van dat programma. (na je tweede koffie, blijkt het systeem plots terug actief te zijn). 5. Tekst plakken in de console: (dit is met de gewone prompt). Je moet de mouse driver gpm geïnstalleerd hebben voor je console. Klik en sleep om je tekst te selecteren, daarna rechts klikken om de geselecteerde tekst te pasten. Werkt ook over verschillende Virtual Consoles heen. 6. Berichten van de kernel: kijk naar /var/adm/messages of /var/log/messages als root om te zien wat de kernel jou te melden heeft (ook in verband met bootup-messages). Het commando dmesg is ook handig. Sommige berichten kan je ook in je mailbox ontvangen. Zo wordt bijvoorbeeld een 3 keer mislukte loginpoging op de root g d naar de root. 22/70

23 4. Help en Zoeken Cursus Linux versie 2.1 If you can, help others. If you can t,at least don t hurt others. the Dalai Lama 4.1 Help Wanneer je help nodig hebt kan je het volgende doen: 1) Voor help over de interne commando s van de shell, tik help 2) Voor help over deze commando s, type man commando. Dit start het programma man op, die informatie geeft over het gekozen commando. Deze informatie noemen we dus de man-page (moeilijk niet?). Eigenaardig dat unix programmeurs, wat iedereen help noemt, omschrijven als man. Voorbeeld van gebruik van man: man ls of man intro of $ man man man(1) USER COMMANDS man(1) NAME man - display or find manual pages by keyword SYNOPSIS man [ - ][[ section ] title... ] man -k keyword... DESCRIPTION man displays information from the on-line reference manuals. Normally, you provide the title of the man page you want to see. If you give a section, it applies to the titles that follow on the command line (up to the next section, if any). If man cannot find a manual page, it prints an error. If you specify a keyword (-k)instead, man shows a one- line summary of commands related to that keyword. If the output is to a terminal, man pipes its output through more to handle paging. If output is not a terminal (or if the - flag is given) man pipes its output through cat. OPTIONS The following options are available: -k keyword... man searches the whatis database and prints all of the one-line summaries that contain keyword. More (70%) Een man page of manual page is opgebouwd uit volgende onderdelen: 23/70

24 NAME: Geeft de naam van het commando met een éénregelige omschrijving. Deze omschrijving is gegeven door dezelfde nurts die help met man benoemd hebben, dus moet je er niet al teveel van verwachten. SYNTAX: (of usage of synopsis) Toont alle vormen, opties en parameters waarmee je het commando mag gebruiken. Deze staan tussen vierkante haakjes. DESCRIPTION: Geeft een meer gedetailleerde omschrijving van het commando. Soms zo gedetailleerd dat je het eigenlijke doel al niet meer snapt. OPTIONS: Geeft aan welke opties er zijn en waarvoor ze dienen. Elke optie wordt weergegeven met een streepje, maar daarover later meer. SEE ALSO: Geeft een lijst met gerelateerde commando s, dit zijn commando s waarvan de functie in de lijn ligt van het opgevraagde commando. Handig als je net dat andere commando zoekt. Volgende onderdelen kunnen voorkomen, maar zijn niet standaard: ENVIRONMENT VARIABLES: Geeft de variabelen in het systeem weer die iets te maken hebben met het commando en legt uit welke waarde deze variabelen kunnen hebben of mogen gegeven worden. FILES: Geeft de bestanden die verband houden met het commando. Meestal de opstartbestanden van het programma. Een opstartbestand bevat gegevens of instellingen die een programma gebruikt wanneer het gestart wordt. NOTES of WARNINGS: Opmerkingen over het programma (meestal in uw nadeel). EXAMPLE: (zie je zelden). Een voorbeeldje maakt alles meteen duidelijk, vandaar dat je zelden een voorbeeld zal tegenkomen in de man pages BUGS: Zijn fouten die het programma vertoont. Achter het commando zie je dikwijls ook de sectie staan waarin het commando wordt toegepast. Je ziet bijvoorbeeld man(1) en bij SEE ALSO zie je man(7) staan. De secties zijn genummerd van 1 tot 8 en stellen het volgende voor: Sectie 1: Gebruikersopdrachten en applicaties (meest gebruikt) Sectie 2: Functie aanroepen van het OS: voor programmeurs Sectie 3: Bibliotheekfuncties voor de taal C: voor programmeurs Sectie 4: Stuurprogramma s: voor system administrators en programmeurs Sectie 5: Bestandsformaten: (weinig gebruikt) Sectie 6: Spelletjes en demo s: aan jou of deze interessant zijn Sectie 7: Miscellaneous: (mix van alles wat niet in andere secties thuishoort) Sectie 8: Systeembeheer: Programma s voor systeem-en netwerkbeheer. 3) Het commando whatis commando geeft enkel de NAME uit de man-page. Dus enkel een éénregelige beschrijving over een commando. Voorbeeld: $ whatis man man(1)-display or find manual pages by keyword Zie ook de opmerking op de volgende bladzijde! 4) Het commando apropos keyword doorzoekt alle man pages en geeft de NAME- regel waarin het keyword voorkomt. Voorbeeld: 24/70

25 $ apropos time at, batch (1)- execute a command at specified time clock(3) - report CPU time used crontab(5) - tables of time to run periodic jobs profil(2) - execution time profile time(1) - time a command time(3) - get date and time times(3) - get process times touch(1) - update file s access/modification times uptime(1) - show how long the system has been up 5) Met het programma info keyword krijg je een menukeuze voor verschillende commando s (niet allemaal), waarvan er een info-page bestaat. Aanpassingen aan de opstartkeuze die je krijgt, kan je doen door het bestand /usr/info/dir aan te passen. Eer je info kan gebruiken in verband met een bepaald keyword, dien je wel de gegzippedte info file te hebben. (het bestand keyword.info.gz moet voorkomen in de directory /usr/info) 6) Vraag het aan uw collega s of een plaatselijke Unix goeroe, dat is nog de snelste manier om een bepaald commando te vinden. Speciale help symbolen: <...> betekent iets dat moet ingevuld worden [...] betekent iets optioneel (kan ingevuld worden) Bijvoorbeeld: $ tar -tf <bestandsnaam.tar> [>redirection_file] bestandsnaam.tar moet ingevuld worden, maar redirectie(leiden naar) naar redirection_file is optioneel. Opmerking: Om de whatis en apropos databank aan te maken tik je $ /usr/sbin/makewhatis (als root) Dit duurt een heel tijdje, hij bouwt immers een redelijke databank aan met alle keywords die voorkomen in de éénregelige beschrijving van de man page 25/70

26 4.2 Zoeken Zoeken op naam: Find Find is een zeer krachtig en bruikbaar commando. Met find kan je zoeken naar een bestandsnaam, en daarna een actie uitvoeren op de gevonden bestanden. find werkt ook in subdirectories. Je zal in volgorde deze 3 gegevens nodig hebben voor een find: 1. directory waar hij moet beginnen zoeken (aan te raden is dat hij niet op eventueel gemounte harde schijven met Windows 95 of DOS kan zoeken met optie mount) 2. waarnaar hij moet zoeken 3. wat hij met de gevonden bestanden moet doen $ find <directory> <selectiecriterium><actie> Voorbeelden: $ find /home/jan -name *.doc -print zoekt alle bestanden met extensie doc in mijn home-directory en drukt ze af op het scherm $ find / ( -name tekst.* -name *.txt ) -print zoekt in de huidige directory naar 2 soorten bestanden (haakjes moeten tussen quotes!), namelijk de bestanden die beginnen met tekst. of eindigen op.txt. $ find. -type l -exec ls -l {} \ zoekt in de root directory naar alle symbolische links en toont waarnaar ze wijzen $ find / -name *.old -ok rm {} \ zoekt alle bestanden met extensie old en delete ze (nadat je telkens bevestigt). $ find. -perm +111 zoekt alle bestanden met permissie 111 (executable). $ find. -user root zoekt alle files die van user root zijn. Opmerking: de actie -print is niet noodzakelijk bij alle UNIX systemen Om ervoor te zorgen dat hij niet op gemounte schijven (windows/dos) of op je cdrom of floppy gaat zoeken gebruik je de optie -mount. Je ziet dat er een heleboel mogelijkheden zijn hier! 26/70

27 4.2.2 Zoeken op inhoud: grep grep staat voor globale reguliere expressie printer en zoekt naar bepaalde patronen in één of meerdere bestanden in de huidige directory. $ grep -i Geachte Heer * zoekt naar alle bestanden in de huidige directory waarin Geachte Heer voorkomt. Opties grep: * meerdere tekens ^ begin v/e regel (caret) $ einde regel. eender welk teken [KMm] [A-D] keuze reeks in een keuze \ escape teken $ grep -i computer *.txt zoekt naar het woord computer in alle bestanden eindigend op txt Een variant van grep, namelijk zgrep werkt ook op bestanden die gezipt zijn met gzip. 27/70

28 5. Bestanden Cursus Linux versie 2.1 Three Files for the roots under the sky, Seven Files for the Dwarf-users in the halls of stone, Nine for Mortal Men doomed to die, One for the Dark Lord on his dark throne In the Land of Mordor where the Backups lie. One Disk to rule them all, One file to find them, One file to bring them all and in the darkness bind them In the Land of Mordor where the Backups lie. naar J.R.R. Tolkien, The Lord of the Rings 5.1 Bestanden -algemeen Bestandsnamen Linux heeft een bestandssysteem in de betekenis van de structuur van directories en bestanden die sterk gelijkt op die van DOS. Bestanden hebben bestandsnamen en voldoen aan speciale regels, worden opgeslagen in directories, sommige zijn executable, en de meeste executables hebben command switches (hierover vind je meer in de man van elke executable. Je kan ook wildcard-characters, redirection, en piping gebruiken. Er zijn enkele kleine verschillen wanneer we DOS vergelijken met UNIX bij bestanden: lengte Bij DOS zijn bestandsnamen in de 8.3 vorm (8 karakters voor de naam, een punt en 3 karakters voor de extensie) BV. NOTENOUG.TXT. Bij Linux kan je meer karakters gebruiken. Wanneer je Linux geïnstalleerd hebt met een file system zoals ext2 (bij Redhat) of umsdos, kan je langere filenames gebruiken (tot 255 karakters). Je kan ook meerdere punten gebruiken. Bijvoorbeeld: Dit_is.een.ENORM_lange.bestandsnaam_Je.kan.hier.bijna.een.hele.tekst.schrijven Opmerking: Je ziet dat ik kleine -en hoofdletters gebruik. Eigenlijk zijn upper en lower case karakters in een bestandsnaam of commando totaal verschillend. Daarom zijn FILENAME.tar.gz en filename.tar.gz twee verschillende bestanden. Met het commando ls vraag je een DIR van DOS op, LS intikken is fout, dus Linux is spaties CaSe SeNsItIvE! Windows 95 gebruikers willen natuurlijk lange bestandsnamen gebruiken onder Linux. Wanneer een filename spaties bevat, (niet aan te raden, maar wel mogelijk), dan moet je elke keer als je naar het bestand verwijst, de naam tussen dubbele quotes zetten. Bijvoorbeeld, je wil een directory aanmaken met de naam Oude bestanden van 1997 : $ mkdir Oude bestanden van 1997 $ ls Oude bestanden van 1997 bin tmp 28/70

29 verboden karakters Sommige karakters mogen niet gebruikt worden, maar kunnen wel gebruikt worden. Bijvoorbeeld!*$&. Denk er maar niet aan dat ik je zal uitleggen hoe en waar je deze kan misbruiken. extensies Er bestaan geen typische extensies zoals.com en.exe voor programma s, of.bat voor batch files. Executable files worden aangeduid met een asterisk * op het einde van de naam, wanneer je het ls -F commando uitvoert. Bijvoorbeeld: $ ls -F directories/ cat.jpg progje* brief_aan_peter my_1st_script* old~ De bestanden cjpg* en my_1st_script* zijn executable programma s. Bij DOS eindigen backup files met.bak, bij Linux eindigen deze op een tilde ~. Voor de meest gebruikte extensies zie Hoofdstuk 11.2 Extensies verborgen bestanden Een bestand dat met een punt begint is een verborgen bestand (hidden). Je kan het niet zien wanneer je een gewone ls doet. Met ls -al krijg je wel je verborgen bestanden te zien. Voorbeeld:.Ik.ben.een.verborgen.bestand Switches voor opties Programma switchen bij DOS worden met een slash / gegeven, bij Linux is dit met een minstreepje -. Voorbeeld: dir /s wordt ls -R. Opmerking: Vele handige DOS programma s zoals PKZIP of ARJ of GREP gebruiken ook deze UNIX switchen. Ze zijn er dan ook van afkomstig. 5.2 Links Symbolische of zachte links UNIX heeft een bestandstype dat niet onder DOS bestaat: de symbolische link. De link kan je zien als een wegwijzer naar een bestand of naar een directory. Onder Windows 95 zijn deze bekend als een shortcut (hoewel je met links wel meer kan doen). Een voorbeeld van een symbolische links zijn /usr/x11, deze wijst naar /usr/x11r6. De link /dev/modem wijst naar /dev/ cua0 of /dev/cua1 (deze komen overeen met COM1 en COM2, je seriële poorten). Links worden gebruikt om compatibel te blijven met oudere systemen en ook gewoon voor het gebruiksgemak. 29/70