Protocol hoofdluis De Neerhof

Transcriptie

1 Protocol hoofdluis De Neerhof

2 Inhoudsopgave pagina 1. Inleiding 3 2. Verantwoordelijkheid 4 3. Hoofdluisprocedure 5 4. Punten ter bespreking met de directeur 6 5. De bestrijding van hoofdluis op school Algemene informatie over hoofdluis Wat kan de school doen om hoofdluis te voorkomen? Ouderbetrokkenheid Praktische tips bij hoofdluisbestrijding 12 Bijlagen: 1. GGD hoofdluisbrief Wervingsbrief ouderwerkgroep Schoolkrantartikel Voorbeelden van luizenweerders 18 2

3 1. Inleiding Het luizenprobleem In Nederland komt hoofdluis vooral bij kinderen voor. Volwassenen kunnen echter ook besmet raken. Hoofdluizen veroorzaken in principe alleen maar jeuk. Jeuk treedt pas na één tot twee weken op. Hoofdluizen dragen geen ziekten over. Door krabben kunnen wel korstjes op de hoofdhuid ontstaan. Hierbij kunnen infecties optreden. Over het algemeen is de besmetting met hoofdluis niet ernstig. Wel is het belangrijk er iets aan te doen, want de luizen breiden zich uit als je te lang wacht met behandelen. Dan bestaat de kans dat ook anderen worden besmet. Kinderen zijn een hoofdluisgevoelige groep. Daarom zijn mensen die veel met kinderen te maken hebben belangrijk voor een effectieve hoofdluisbestrijding. Ouders, school en afdeling JGZ van de GGD hebben op dit terrein dan ook eigen verantwoordelijkheden en mogelijkheden. Het doel van dit protocol is een uniforme begeleiding en advisering van JGZ-medewerkers en derden om zo snel mogelijk de hoofdluis op te sporen en zo gericht mogelijk te behandelen en in de toekomst te voorkomen. 3

4 2. Verantwoordelijkheid Ouders Ouders zijn de eerst verantwoordelijken voor opvoeding, vorming en verzorging van hun kinderen. Hun taak is kinderen zelf leren om te gaan met de persoonlijke verzorging. De school of GGD kan die verantwoordelijkheid van ouder en kind niet overnemen. Door zelf systematisch te controleren, meteen te behandelen indien er hoofdluis wordt geconstateerd en het tijdig waarschuwen van vriendjes, school en clubs kan voorkomen worden dat het probleem zich blijft voordoen en nog meer kinderen besmet worden. Scholen Door op school systematisch te controleren op hoofdluis en bij het constateren van hoofdluis ouders tijdig te informeren, levert ook de school een bijdrage aan het voorkomen en bestrijden van het probleem. De school heeft een aanvullende rol bij de bestrijding van hoofdluis. De school is verantwoordelijk voor de hygiëne en het leefklimaat op school (dit is wettelijk vastgelegd). In de wet op het basisonderwijs is tevens gezondheidseducatie als verplicht vormingsgebied opgenomen. Het leren omgaan met hoofdluis kan daarom ook een verantwoordelijkheid van het onderwijs zijn. Door in de klas gewoon over hoofdluis te praten kan de school bijdragen aan het leren omgaan met de persoonlijke verzorging van ieder kind en het taboe rondom hoofdluis doorbreken. Als bij de schoolbevolking hoofdluis voorkomt kan de school maatregelen treffen. Blijken deze maatregelen onvoldoende dan is de school in tweede instantie aangewezen op de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD. Jeugdgezondheidszorg De jeugdgezondheidszorg heeft een voorlichtende en adviserende taak ten aanzien van hoofdluisbestrijding. De jeugdgezondheidszorg kan de verantwoordelijkheid van de ouders en die van de school niet overnemen. Als in de praktijk echter blijkt, dat de inspanningen van de ouder in de thuissituatie en van de onderwijsgevenden in de schoolsituatie onvoldoende effect sorteren, kan een beroep worden gedaan op de doktersassistente. Het direct als routine ingrijpen van de doktersassistente als zich hoofdluis voordoet, is in de praktijk niet zinvol gebleken. Het bezwaar tegen deze werkwijze is dat het altijd een momentopname is. De hoofdluizen duiken toch op zeer wisselende tijden en plaatsen weer op. Haar taak/taken is/zijn: a. het geven van voorlichting over het voorkomen en verspreiden van hoofdluis; b. adviseren in de samenwerking tussen ouders, kinderen en de school in het bestrijden van hoofdluis; c. begeleiden van gezinnen waar hardnekkige hoofdluisproblemen zijn. 4

5 3. Procedure bij constatering hoofdluis 1. Ouders melden aan school dat hun kind hoofdluis heeft. 2. School geeft informatiebrief van de GGD mee aan de kinderen uit de desbetreffende groep (bijlage 1). 3. Desbetreffende leerkracht brengt de aanwezigheid van hoofdluis onder de aandacht bij de kinderen. 4. Bij blijvende hoofdluis meldt de school het hoofdluisprobleem bij de doktersassistente van de GGD. 5. De doktersassistente neemt contact op met de directeur/contactpersoon van de werkgroep van de betreffende school over de door de school genomen maatregelen t.a.v. uitvoering, voorlichting en preventie op school (zie hoofdstuk 4). 6. School past de informatiebrief (bijlage 1) aan en verspreidt deze. Tevens voert de school n.a.v. het contact met de doktersassistente de nog niet genomen maatregelen uit. 7. Bij blijvende hoofdluis vindt er opnieuw overleg plaats tussen de doktersassistente en directeur, contactpersoon werkgroep en/of team. 5

6 4. Punten ter bespreking met de directeur Is de juiste voorlichtingsbrief meegegeven aan de kinderen (dus geen reclamefolders)? Heeft de leerkracht de aanwezigheid van hoofdluis bespreekbaar gemaakt? Zijn op school de juiste maatregelen getroffen zoals aandacht voor de poppenhoek, gordijnen, speelmatten, vloerbedekking, verkleeddozen (wassen op minimaal 60 graden Celsius of minimaal 48 uur in een afgesloten zak laten staan), kapstokken (min. 15 cm uit elkaar, of tijdelijk de jassen in plastic zakken), voor verkleedhokken voor de gymles geldt hetzelfde, busvervoer. Bij kleding die niet gemist kan worden: goed buiten uitkloppen en kragen goed uitborstelen. Heeft de school een standaardprocedure i.v.m. preventie van hoofdluis, b.v. een hoofdluiswerkgroep, regelmatig een artikel over hoofdluis publiceren in informatiebulletin van de school (zie bijlage 3), instructie voor alle nieuwe leerkrachten, ouders in de werkgroep en aandacht voor hoofdluis in de klas. Zo nodig kan de doktersassistente hier ondersteuning in bieden en voorbeeldbrieven aandragen. Kind waarbij hoofdluis is geconstateerd hangt jas en tas in het eigen lokaal. De kinderen van die groep worden ingelicht en krijgen een informatiebriefje mee. De ouders van het betreffende kind worden door de leerkracht ingelicht. 6

7 5. De bestrijding van hoofdluis op school 5.1 Algemene informatie over hoofdluis Het luizenprobleem In Nederland komt hoofdluis vooral bij kinderen voor. Volwassenen kunnen echter ook besmet raken. Hoofdluizen veroorzaken in principe alleen maar jeuk. Jeuk treedt pas na één tot twee weken op. Hoofdluizen dragen geen ziekten over. Door krabben kunnen wel korstjes op de hoofdhuid ontstaan. Hierbij kunnen infecties optreden. Over het algemeen is de besmetting met hoofdluis niet ernstig. Wel is het belangrijk er iets aan te doen, want de luizen breiden zich uit als je te lang wacht met behandelen. Dan bestaat de kans dat ook anderen worden besmet. Luizenbiologie De hoofdluis komt alleen bij de mens voor en leeft uitsluitend in de haardos op de hoofdhuid. Zuigende luizen leven uitsluitend van het bloed van hun gastheer. De luis prikt een minuscuul gaatje in de huid en zuigt daaruit bloed op. Een volwassen wijfje is ongeveer 3 mm lang (ongeveer zo groot als een speldenknop). Een mannetjesluis is iets kleiner. Een volwassen luis leeft ongeveer 6 weken en legt zo n 8 eitjes per dag: dit zijn de neten. Luizen leggen hun eitjes aan de basis van de haren, bij voorkeur op de donkere, warme plaatsen op het hoofd, zoals onder de pony, achter de oren en in de nek. De eitjes (neten) komen na 7-10 dagen uit. De nieuwe luizen beginnen dan na 7-10 dagen ook met het leggen van eitjes. Het is dus niet verwonderlijk dat het aantal luizen op het hoofd in korte tijd sterk kan toenemen. De neten zijn meestal grijswit van kleur, de luizen grauwgrijs tot zwart. Neten zijn ongeveer 1 mm groot en lijken wat op roos. Ze zitten echter aan de haren vastgekleefd en zijn moeilijk los te krijgen. Het verschil met roos is overduidelijk: roos zit altijd los. Hoe krijgt men hoofdluis? Luizen kunnen niet springen en niet vliegen. Ze kunnen alleen lopen: van het ene hoofd op het andere hoofd. Kinderen zijn meestal het meest bevattelijk voor hoofdluis. Dit komt doordat zij bij het spelen of stoeien vaak letterlijk de koppen bij elkaar steken. Ook kunnen hoofdluizen zich verspreiden doordat ze op kragen van jassen of in shawls of mutsen zitten. Op de kapstok stappen ze dan gewoon over, als de kledingstukken tegen elkaar aanhangen. Luizen houden alleen van mensenbloed. Ze komen dus niet voor bij katten of honden. Gewone lichaamshygiëne is niet van invloed op het krijgen van luizen. Luizen leven van mensenbloed en dat vinden ze ook op een brandschoon en kortgeknipt hoofd. Hoofdluis is niet te voorkomen door elke dag de haren te wassen. De kans op het krijgen van hoofdluis kan verkleind worden door: geen mutsen of shawls van anderen te dragen; iedereen in het gezin een eigen kam of haarborstel te laten gebruiken; eventuele luizen snel op het spoor te komen door regelmatig (bij voorkeur wekelijks) het haar te controleren en bij twijfel of verdenking van hoofdluis het haar uit te kammen met een stofkam of metalen netenkam, (verkrijgbaar bij apotheek en drogist). Een stofkam is geschikt om luizen te verwijderen, de metalen netenkam, verwijdert de neten. 7

8 Hoe weet men of men luizen en/of neten heeft? Als men pas besmet is met hoofdluis, heeft men nog niet veel jeuk. Jeuk is wel altijd een reden om na te kijken of er hoofdluizen en neten op het hoofd te zien zijn. Iedereen kan luizen en neten herkennen. De luizen zijn met behulp van een stofkam op te sporen. Kam de haren boven een stuk wit papier of de wasbak om de luizen goed te kunnen zien. Ga daarbij stevig over de hoofdhuid. Luizen zitten namelijk vlakbij de hoofdhuid. Zorg voor goed licht, anders zijn de luizen niet goed te zien. Als er luizen uit het haar komen, spoel deze dan met veel water door de gootsteen of de wc. Neten zitten vaak tussen de nekharen, onder de voorhoofdsharen of achter de oren. Met enige routine zijn ze goed te ontdekken door iemand die op deze plaatsen de haren nakijkt. Als er neten zijn, zijn er vaak ook luizen. Daarom moet er ook altijd worden gekamd met de stofkam om te kijken of er ook levende luizen zijn. N.B. Als er luizen gevonden worden is het erg belangrijk om alle gezinsleden te controleren en de directe omgeving te waarschuwen, zoals de school en de ouders van vriendjes en vriendinnetjes. Zij kunnen dan ook zo snel mogelijk maatregelen nemen. Alleen wanneer iedereen meewerkt, kunnen de luizen zo volledig mogelijk bestreden worden. Hoe is luis te behandelen? De behandeling van hoofdluis geeft het beste resultaat wanneer er gekamd wordt. Bestrijdingsmiddel worden niet aangeraden, want tegen de antihoofdluismiddelen is de hoofdluis steeds vaker resistent. Een beschrijving van deze middelen staat niet in dit protocol. Mochten ouders het per se willen gebruiken, dan kan de apotheker de ouders daarover voorlichten. Als school adviseren wij zowel te kammen als te behandelen. Het heeft weinig zin om een bestrijdingsmiddel ter voorkóming (preventie) van hoofdluis te gebruiken. De hoofdhuid kan erdoor op den duur geïrriteerd raken en de luizen zouden resistent kunnen worden (ze gaan dan niet meer dood van het middel). Hoe werkt de uitkammethode? Kam gedurende 14 dagen elke dag het haar met een netenkam. Men gaat als volgt te werk: - Was het haar eerst met gewone shampoo en spoel het uit. Bescherm dan de ogen met een washandje. - Doe ruim crèmespoeling in het haar en laat het zitten om het kammen makkelijker te maken. - Kam eerst met een gewone kam de klitten uit het haar. - Houd het hoofd voorover boven een wasbak of een stuk wit papier. Pak de netenkam en kam het haar van achter naar voren, tegen de schedelhuid aan; start bij het ene oor en schuif, plukje voor plukje, na elke kambeweging op naar het ander oor. - Veeg tijdens de kambeurt de kam regelmatig af aan een witte papieren servet of zakdoek en kijk of u luizen ziet. Spoel gevonden luizen door de wc of wasbak. - Spoel vervolgens de crèmespoeling uit het haar en maak de kammen goed schoon. U kunt de kammen 5 minuten uitkoken of ze ontsmetten met alcohol (70%). De uitkammethode is effectief maar biedt geen 100 % garantie. Het voordeel is dat u geen chemicaliën gebruikt. Welke kam moet ik gebruiken? Er bestaan stofkammen en netenkammen. Een netenkam gebruikt u in ieder geval als u kiest voor de uitkammethode. Het is een fijne metalen kam die u kunt kopen bij drogist of apotheek. Een stofkam is een plastic kammetje met dicht op elkaar staande tanden. Hij is geschikt om levende luizen op te sporen én om te gebruiken in combinatie met een antihoofdluismiddel. Neten krijgt u er echter niet mee weggekamd. Bij krullend haar is soms een netenkam met extra lange tanden nodig om goed bij de hoofdhuid te komen. Er zijn gaasjes te koop die u eventueel op de netenkam kunt prikken. De neten en luizen blijven dan in het gaasje hangen. 8

9 Hoewel de hoofdluizen alleen van mensenbloed leven, kunnen ze maximaal 3 dagen zonder. Daarom moeten kleding en beddengoed waarop hoofdluizen kunnen zitten goed schoongemaakt worden. Dat betekent: kleren en beddengoed wassen op minimaal 60 graden, kleding die niet heet gewassen mag worden, 48 uur opbergen in een goed afgesloten plastic zak. Dan zijn alle luizen en neten dood. Kammen en haarborstels na gebruik goed reinigen. Jassen e.d. welke niet gemist kunnen worden goed uitborstelen en uitkloppen. Spullen kunnen ook 24 uur in de diepvries worden gestopt. 5.2 Wat kan de school doen om hoofdluis te voorkomen? Regels en afspraken Zowel de ouders als de school dragen verantwoordelijkheid met betrekking tot het bestrijden van hoofdluis. De verantwoordelijkheid van de ouders omvat de controle op en verwijdering van hoofdluis uit de haren van hun kinderen. Het is de verantwoordelijkheid van de school om preventieve maatregelen te treffen. Om een hoofdluisepidemie op school te voorkomen is het gewenst dat de school regels vaststelt en afspraken maakt met het team en met de ouders. Hieronder geven we enkele voorbeelden van regels en afspraken die u kunt vastleggen in de schoolinformatiegids: een standaardprocedure opstellen voor hoe te handelen bij hoofdluis (zie hoofdstuk 5.3 Ouderbetrokkenheid en de bijlagen); deze standaardprocedure met alle leerkrachten bespreken; zo nodig een ouderwerkgroep instellen die het hoofdluisprobleem in de gaten houdt (zie beschrijving in hoofdstuk 5.3 Ouderbetrokkenheid ); de ouderwerkgroep controleert alle kinderen, geen enkel kind uitgezonderd; regelmatig ouders stimuleren om hun kinderen en zichzelf te controleren op hoofdluis en nadrukkelijk verzoeken de constatering door te geven aan de school; bij een melding van hoofdluis hierover een brief meegeven aan alle kinderen van de betreffende klas/groep (zie bijlage 1); als er hoofdluis op school voorkomt attenderen wij de ouders over hoofdluis door middel van onze nieuwsbrief. Er gaat aanvullende informatie mee over wat te doen. (zie bijlage 3); kapstokhaken bij voorkeur minimaal 15 cm uit elkaar plaatsen (zie ook bijlage 4); verkleedspullen regelmatig wassen en niet gebruiken tijdens een hoofdluisepidemie in de klas. Verkleedspullen kunnen ook gedurende 48 uur opgeborgen worden in een plastic zak. Ondersteuning door de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD Jarenlang hebben medewerkers van de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD de hoofdharen van leerlingen nagekeken op hoofdluis en werden ouders op de hoogte gebracht van de mogelijkheden om deze ongenode gasten aan te pakken. Deze aanpak heeft niet geleid tot een verdwijning van de hoofdluis. Het opsporen van hoofdluis in de klas door een GGD-medewerker in de klas wordt in het algemeen niet zinvol meer gevonden. Het bezwaar tegen deze werkwijze is dat het altijd een momentopname is en daarom niet effectief. Een dag nadat een klas is bekeken, kan er al weer een leerling zijn besmet. Opsporing en behandeling is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de ouders. De GGD heeft wel een adviserende en ondersteunende taak ten aanzien van hoofdluisbestrijding. Deze ondersteuning bestaat uit: het verstrekken van schriftelijke informatie (brieven en folders voor de ouders). Enkele schriftelijke materialen zijn als bijlagen opgenomen en kunnen op school worden gekopieerd of aangevraagd bij de GGD; het instrueren en begeleiden van een door de school in te stellen ouderwerkgroep (zie hoofdstuk ouderbetrokkenheid ). 9

10 5.3 Ouderbetrokkenheid Informeren van de ouders Op plaatsen waar veel mensen bij elkaar komen kan de hoofdluisbesmetting gemakkelijk van de één naar de ander worden overgebracht. De school is, ongewild, zo n plaats, evenals clubjes, kinderfeestjes e.d., en niet te vergeten: het gezin. Voor een effectieve hoofdluisbestrijding is vooral de communicatie tussen ouders en school van belang met als doel: vroegtijdige herkenning en behandeling. Hieronder geven wij u enkele mogelijkheden om het onderwerp te bespreken met ouders. U kunt daarbij kiezen tussen een procedure met of een procedure zonder een ouderwerkgroep. We gaan uitgebreid in op de mogelijkheid om het probleem met een ouderwerkgroep aan te pakken. Naar onze mening kan dit een efficiënte aanpak zijn. Het is raadzaam aan het begin van het schooljaar de hoofdluisprocedure onder de aandacht te brengen van ouders en (nieuwe) leerkrachten. U kunt informatie over hoofdluis opnemen in de kalender en de schoolgids. Voor dit doel kunt u gebruik maken van het bijgevoegde schoolkrantartikel. Belangrijk is dat ouders gemotiveerd worden om zo snel mogelijk de school te waarschuwen, als ze bij hun kind hoofdluis hebben geconstateerd. Als binnen een groep een melding van hoofdluis is binnengekomen, geef dan alle kinderen van die groep een brief mee voor de ouders. U kunt hiervoor gebruik maken van de bijgeleverde voorbeeldbrief (bijlage 1). Ouderwerkgroep Belangrijk bij de bestrijding van hoofdluis is de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de ouders op het gebied van de hoofdluisbestrijding. De ervaring heeft geleerd dat uitstekende resultaten worden bereikt wanneer ouders zelf verantwoordelijk zijn voor de controle op hoofdluis op school. Een ouderwerkgroep kan na een instructiebijeenkomst zorgdragen voor de uitvoering van de hoofdluiscontrole en de voorlichting aan andere ouders. Opzet van een ouderwerkgroep De school bekijkt op welke wijze de ouders benaderd kunnen worden voor deelname aan de ouderwerkgroep en vraagt twee ouders om de ouderwerkgroep te coördineren. Voor schriftelijke werving is een voorbeeldbrief bijgevoegd (zie ( )). De ouderwerkgroep wordt door de doktersassistente van de GGD geïnstrueerd en begeleid. Zij geeft voorlichting over de wijze van besmetting, het zo vroeg mogelijk signaleren, herkennen en adequaat bestrijden van de hoofdluis. Het accent ligt zowel op het bijbrengen van kennis als het aanleren van vaardigheden om het hoofdluisprobleem aan te pakken. De doktersassistente ondersteunt de ouders. De doktersassistente neemt echter de zorg en controle niet over. De doktersassistente voorziet de ouderwerkgroep van de volgende informatie: achtergrondinformatie over de hoofdluis: - hoe ziet de hoofdluis eruit; - hoe krijg je hoofdluis; - hoe spoor je hoofdluis op; - wat doe je als je hoofdluis hebt; - hoe kun je hoofdluis voorkomen; de techniek van het kammen; de wijze van ouderbenadering waarbij ook aandacht wordt besteed aan privacy en aan informatie voor buitenlandse ouders. 10

11 Taken ouderwerkgroep De ouderwerkgroep zal na de instructiebijeenkomst zorg dragen voor de uitvoering van de hoofdluiscontrole en de voorlichting aan andere ouders. Voordat de eerste controle wordt uitgevoerd worden alle ouders ingelicht over deze werkwijze. De uitvoering is als volgt: de controle op hoofdluis vindt plaats als er een hoofdluisbesmetting gemeld is en preventief na iedere vakantie; de controle vindt per groep plaats, als de leerkracht ook gecontroleerd wil worden geeft deze dat aan bij de controle van de klas; afwezige leerlingen worden naderhand zo snel mogelijk gezien; er wordt aan de kinderen géén melding gedaan over het wel of niet voorkomen van neten en/of luizen bij zichzelf of klasgenoten; de coördinator van de werkgroep geeft de namen van kinderen bij wie luizen en/of neten gevonden zijn door aan de leerkracht; te overwegen is het vóórkomen van luizen en/of neten op een leerlingenlijst te laten noteren. Deze lijsten dienen zorgvuldig opgeborgen te worden (privacy). Bij hardnekkige problemen van steeds terugkerende hoofdluis binnen gezinnen bestaat de mogelijkheid de doktersassistente van de GGD in te schakelen. de leerkracht of de coördinator van de werkgroep belt vervolgens de ouders van die kinderen op. Ze krijgen derhalve de melding ook uitleg over hoe ze het kind moeten behandelen (schriftelijk); na het vaststellen van de hoofdluisbesmetting is het raadzaam nog tweemaal te controleren met een tussenpoos van 2 weken; als er nog luizen geconstateerd worden, moet de procedure herhaald worden. 11

12 6. Praktische tips bij hoofdluisbestrijding Controleer alle gezinsleden (ook de volwassenen) en behandel gelijktijdig alle besmette personen. Het is noodzakelijk om dagelijks de haren met stof/metalen netenkam, te kammen. De luizen lijken niet meer gevoelig voor antihoofdluismiddelen. Daarom raden wij alleen het kammen aan. Veel ouders zullen toch de middelen willen gebruiken. Ook dan moet er dagelijks gekamd worden! Als Loxazol niet lijkt te werken, schakel dan over op bijvoorbeeld Para- Speciaal en omgekeerd. Lijkt ook dit middel niet te werken, probeer dan Noury/Prioderm lotion. Meestal is echter onjuist gebruik van het hoofdluismiddel of een nieuwe besmetting de oorzaak. Er is vrijwel geen school, die zich kan houden aan het advies om kapstokhaken minstens 15 cm uit elkaar te plaatsen; bij een hardnekkige luizenplaag valt te overwegen te adviseren om iedere jas apart in een plastic draagtasje te stoppen en de plastic draagtasjes aan hun hengsels aan de kapstok te hangen. Wel moeten dan gaatjes in de onderkant van de plastic zak geknipt worden om ongelukken te voorkomen. Als kinderen nl. met de draagtassen spelen en deze over het hoofd trekken, kunnen ze stikken. Men kan ook gebruik maken van een bug-bag. De kinderen in de groepen 1 t/m 5, waarbij hoofdluis is geconstateerd, hangen hun tas en jas in het lokaal. De groepen 6 t/m 8 krijgen bij een besmetting een bug-bag uitgereikt om verdere besmetting te voorkomen. Het systeem gehanteerd in de groepen 1 t/m 5 wordt in fasen doorgevoerd voor de groepen 6 t/m 8. De procedure loopt dus mee met de overgang van de kinderen naar de volgende groep. Op grond van de wet is het niet mogelijk een kind met hoofdluis van school te weren. Hygiënische tips voor de school: reinig verkleedkleren regelmatig en gebruik ze niet in een periode met hoofdluis; bewaar geen pruiken/kammen in de klas; zorg dat speelkussens van wasbare hoezen zijn voorzien. 12

13 Bijlage 1 Hoofdluis Elke haardos kan een luizenbos worden U hoort regelmatig dat hoofdluis de kop weer opgestoken heeft. Dit is beslist geen drama en u hoeft uzelf geen verwijten te maken als uw kind hoofdluis heeft opgelopen. Het krijgen van hoofdluis heeft helemaal niets te maken met lichamelijke hygiëne: hoofdluis komt niet alleen voor op vuile, ongewassen hoofden, maar ook op schone haren. Hoofdluis is betrekkelijk onschadelijk. Het geeft alleen veel jeuk en door krabben kunnen er infecties ontstaan. Hoe komen kinderen aan hoofdluis? Heel eenvoudig: zodra ze haarcontact hebben met iemand met hoofdluis. De luis loopt dan van het ene hoofd naar het andere over. Ook is de luis in staat om zich via jassen, sjaals, mutsen, borstels en dergelijke te verspreiden. Wat zijn luizen en neten? Hoofdluis komt alleen voor bij mensen. Hoofdluizen leven van bloed en zijn dol op warme plekjes achter de oren, in de nek of onder de pony. De eitjes van een luis worden neten genoemd. Neten zijn grijswit en lijken op roos. Neten zitten vastgekleefd aan de haren en zijn moeilijk los te krijgen. Roos daarentegen zit helemaal los. De hoofdluis heeft een grauwgrijze kleur en is ongeveer 3 mm groot. Het voortplantingsvermogen van luizen is enorm groot. Een jonge luis is na ± 7-10 dagen volwassen en klaar om zelf weer eitjes te leggen. Een luis leeft dan nog ongeveer één maand en legt in die tijd zo n 250 eitjes. Snel ingrijpen bij hoofdluis is daarom noodzakelijk. Hoe kunt u ontdekken dat uw kind hoofdluis heeft? Door in de haren van uw kind te kijken. Als uw kind hoofdluis heeft, ziet u witte puntjes in het haar (neten). Deze puntjes zitten vastgeplakt aan de haren dicht tegen de hoofdhuid. Door na te gaan of uw kind vaak krabt op het hoofd. Door een stofkam (plastic luizenkam) te gebruiken. Kam het haar uit boven een stuk wit papier of boven de wasbak. De luizen en neten zitten vlakbij de hoofdhuid, dus u moet goed kammen. Als u luizen vindt, spoel ze dan weg in het toilet of in de wasbak. Omdat luizen overlopers zijn, kunnen ook andere gezinsleden besmet zijn. Het is daarom verstandig om alle gezinsleden op dezelfde dag te stofkammen en dit herhaaldelijk te controleren. De stofkam is geschikt om luizen op te sporen; niet om stevig vastzittende neten te verwijderen. Hoe zijn luizen en neten te behandelen? Er zijn twee mogelijkheden: 1. Kammen De netenkam moet minstens twee weken lang iedere dag worden gebruikt. Hiermee verwijdert u luizen en neten uit de haren. Was het haar met shampoo en spoel het uit. Doe ruim crèmespoeling in het haar en laat het zitten. Kam het haar plukje voor plukje vanaf de hoofdhuid heel goed door. Dit is een heel precies werkje; blijf regelmatig kammen tot alle neten verwijderd zijn. Veeg tijdens het kammen de kam regelmatig af aan een papieren servet/zakdoek. Spoel de crèmespoeling uit het haar. Maak de kam na gebruik goed schoon. U kunt de kam 5 minuten uitkoken of ontsmetten met alcohol (70%). De netenkam is te koop bij drogist of apotheek. 13

14 2. Antihoofdluismiddelen De luizen lijken niet meer gevoelig voor antihoofdluismiddelen. Daarom raden wij alleen het kammen aan. Veel ouders zullen toch de middelen willen gebruiken. Ook dan moet er dagelijks gekamd worden! Er zijn diverse middelen. Deze producten zijn te koop bij drogist of apotheek: informeert u bij hen naar eventuele bijwerkingen of contra-indicaties (dat wil zeggen: wanneer u het middel niet mag gebruiken). In de bijsluiter staat duidelijk vermeld hoe u het middel moet gebruiken. Lees deze daarom heel nauwkeurig door. Bij alle middelen moet u de dode luizen en neten na behandeling uit de haren kammen. De neten blijven namelijk na de behandeling aan de haren plakken. U kunt de luizen uitkammen met een stofkam; de neten met een metalen netenkam. Het beste resultaat krijgt u door veel en vaak te kammen. Verdere maatregelen Luizen kunnen makkelijk terechtkomen op sjaals, kussenslopen, mutsen, knuffelbeesten enz. Handdoeken, beddenlakens en kleding moet u goed uitwassen op minimaal 60 graden. Kleding, dekens, mutsen, speelgoedknuffels e.d. die niet gewassen kunnen worden, moeten 48 uur in een dichtgebonden plastic zak bewaard worden of minimaal 24 uur in de diepvriezer. Zo verhongeren de luizen. Borstel alles daarna goed uit en laat alles luchten. Ook vloerbedekking en bekleding (auto) moet grondig gestofzuigd worden, borstels e.d. moeten goed schoongemaakt worden. Voorkomen Hoofdluis helemaal voorkomen kan niet. U kunt er wel alert op zijn door: controleer iedere week met een stofkam of iemand in het gezin hoofdluis heeft; wanneer er hoofdluis is geconstateerd, is het van belang dat u de directe omgeving hiervan inlicht. Hierbij kunt u denken aan de school, (sport)clubjes en ouders van vriendjes; zorg ervoor dat ieder zijn eigen muts opzet. Zorg er bovendien voor dat kinderen na de gym- of zwemles hun borstels niet van elkaar lenen; gebruik geen bestrijdingsmiddelen uit voorzorg; gebruik deze middelen alleen als er luizen en/of neten te zien zijn. Dus alleen bij de persoon die hoofdluis heeft. Als u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met de eventueel op school aanwezige hoofdluiswerkgroep of afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD. 14

15 Bijlage 3 (Schoolkrantartikel) HOOFDLUIS, DOE ER SNEL IETS AAN! Iedereen kan hoofdluis krijgen. Al zorg je nog zo goed voor jezelf en was je heel vaak je haar, dan nog kan hoofdluis de kop op steken. Kinderen of ouders schamen zich er soms voor en durven het aan niemand te vertellen. Dat is jammer, want het wordt dan veel te laat ontdekt waardoor andere kinderen ook luizen krijgen. Hoe krijg je hoofdluis? Luizen kunnen niet vliegen, niet springen, alleen maar lopen. Het zijn overlopers. Hoofdluis krijg je altijd van een ander. Omdat kinderen meer bij elkaar in de buurt komen, bijvoorbeeld door het spelen, komt hoofdluis bij hen vaker voor dan bij volwassenen. Behalve door contact kun je hoofdluis krijgen via mutsen en kragen van jassen (bijvoorbeeld op volle kapstokken) en door het gebruik van een kam of borstel van iemand anders. Hoe weet je of je luizen hebt? Luizen zijn kleine grauwgrijze beestjes en zijn bijna zo groot als de knop van een speld. Ze leggen eitjes die ook wel neten worden genoemd. Ze zitten vaak in de nekharen, onder de pony en achter de oren. Deze neten hebben een grijswitte kleur en lijken op roos. Het verschil is dat neten vastgekleefd zitten aan de haren en dat ze moeilijk los te krijgen zijn. Roos kun je zo uit je haren kammen. Als er neten zitten, zijn er meestal ook luizen. Daarom is het belangrijk even te kammen met een stofkam (verkrijgbaar bij apotheek en drogist) om te kijken of er luizen zijn. Als je pas besmet bent, heb je nog niet veel jeuk. Jeuk is wel altijd een reden om je hoofd na te kijken. Wat te doen als je hoofdluis constateert? 1. Kammen Om de hoofdluis weg te krijgen moet je de haren twee weken lang iedere dag kammen met een netenkam. Volg de volgende stappen. Was het haar met gewone shampoo en spoel het uit. Bescherm dan de ogen met een washandje. Doe crèmespoeling in het haar en kam eerst met een gewone kam de klitten weg. Pak dan de netenkam en kam al het hoofdhaar, pluk voor pluk, vanaf de haarwortel. Begin bij het ene oor en pak na elke kambeweging een pluk in de richting van het andere oor. Veeg tijdens de kambeurt de kam regelmatig af aan een papieren servet of zakdoek. Spoel de crèmespoeling uit en maak de kammen schoon. U kunt ze 5 minuten uitkoken of ontsmetten met alcohol (70%). Ook kun je je haar wassen met een speciaal middel waar de luis van dood gaat (verkrijgbaar bij apotheek en drogist). Maar de luis is vaak ongevoelig voor antihoofdluismiddelen, daarom raden wij alleen kammen aan. Wil je het toch gebruiken, lees dan goed de gebruiksaanwijzing in de bijsluiter. Het heeft geen zin deze middelen te gebruiken om hoofdluis te voorkomen. 2. Voorkom herbesmetting: pak ook de omgeving aan 15

16 Zorg ervoor dat de hoofdluis niet alleen weg is maar ook weg blijft. Neem de volgende maatregelen op de eerste dag van de behandeling en 7 dagen later nog een keer. Was kleding, beddengoed, jassen, dassen, mutsen, verkleedkleren, knuffels, etc. minimaal 10 minuten op ten minste 60 C. Het gaat om spullen die tot 48 uur voor de behandeling gebruikt zijn. In plaats van wassen kunt u de spullen stomen of 48 uur buiten luchten. Een andere mogelijkheid is om ze 24 uur in de diepvries te leggen of 48 uur te bewaren in een afgesloten zak bij kamertemperatuur. Vergeet ook niet om borstels en kammen goed schoon te maken. Stofzuig (auto)stoelen, banken, matrassen en kussens grondig en gooi de stofzuigerzak weg. De school moet ingelicht worden, want behandeling helpt alleen als iedereen tegelijk hier iets aan doet. Zo worden we met z n allen die beestjes wel de baas. Voor uitgebreide informatie kunt u terecht op school (hoofdluiswerkgroep) of bij de afdeling Jeugdgezondheidszorg van de GGD. 16