De Omroeper. Evangelisch-Lutherse Gemeente Zutphen. Informatieblad van de. (preekplaatsen Zutphen, Twekkelo en Hengelo)

Transcriptie

1 De Omroeper Informatieblad van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zutphen (preekplaatsen Zutphen, Twekkelo en Hengelo) 36e jaargang, nr 4 (november februari 2017) 1

2 Kerkgebouw Beukerstraat 10, 7201 KP Zutphen tel.: Postadres: Korte Beukerstraat 15, 7201 KP Zutphen Secretariaat: ELG Zutphen, p/a Heeckerenlaan BC Zutphen; Kerkdiensten in Zutphen Elke zondag om uur Predikant Mw. ds. Louisa Vos, Backermarke 59, 8016 LJ Zwolle tel: ; Ledenadministratie Dhr. Peter Folmer, Ramshof 19, 7232 DA Warnsveld tel.: ; Koster Dhr. Peter van der Zalm, Rossinistraat 10, 7204 NX Zutphen tel.: Cantor Mw. Agnes Bedeker, Van Hoornlaan 52, 7207 JL Zutphen tel.: ; Organist Dhr. Jan de Ruiter, tel.: ; Website: Namen, telefoonnummers en adressen van de kerkenraadsleden vindt u in het Kerkenwerkboekje. 2

3 Inhoud Van de redactie 3 Kerst 2016, meditatie 3 Uit de Bongerd 4 Van Twentse bodem 6 Advents- en kerstviering Twekkelo 8 Reformatieherdenking - Dank 8 Kerstavond Terugblik op een paar bijzondere diensten 9 Gewijzigde organisatie kinderkerk 11 Voor hetzelfde geld geeft u meer 11 Collectes/bloemengroet Kirchentag 2017 Afsluiting vier groene weken 25e verjaardag Middagpauzedienst Kerststal en kerstboom Herdenking 500 jaar reformatie in Lund in de St. Jan bij Leren van Luther Lezing over Maarten Luther Kerkdiensten Van de redactie Beste lezers, Voor u ligt het laatste nummer van 2016 van De Omroeper. Het is dus toch weer gelukt een nummer te produceren, met allerlei informatie over wat er in onze gemeente zoals gebeurt/gebeurd is. Veel leesplezier gewenst! Kerst 2016 Vandaag is het 9 november en ik schrijf voor De Omroeper die ook gaat over kerst Vanmorgen is de wereld wakker geworden met het nieuws dat Donald Trump verkozen is tot president van Amerika. Veel mensen zijn geschrokken. Ik vraag me af: is de wereld nu ook wakker geschrokken, wakker geworden. Want is dit nou helemaal een verrassing dat Trump het is geworden? Hierin schuilt de vraag: hoe is het zo gekomen dat een ruime meerderheid van de Amerikanen op hem heeft gestemd? Uit onvrede, hoor je al snel zeggen. Dat kan. Maar hoe steekt die onvrede in elkaar, waardoor wordt die dan gevoed? Door heel veel dingen, is het antwoord. De wereld is zo ingewikkeld geworden, dat hier eigenlijk geen antwoord meer op mogelijk is, zeggen mensen dan, laat staan een oplossing. Zo ingewikkeld dat het lamheid wekt. En zo redeneren, soms lijkt het ook op babbelen, we maar door. Met een toenemend gevoel dat wat er in de politiek en de maatschappij gebeurt groter is dan mensen en ook nog eens 3

4 wordt opgehitst door de sociale media. Met een alles doortrekkend gevoel van machteloosheid. Een kwade geest is dat. Nu u dit artikel leest, is het bijna kerst. We gedenken en vieren de geboorte van het Kind, God die mens is geworden. Een gebeurtenis die als een vlijmscherp mes de tijd doorklieft. De eeuwigheid dringt voorgoed in de tijd binnen in dat Kind, gewikkeld in doeken, gekoesterd en aanbeden. Gewikkeld, niet ingewikkeld. Onmiskenbaar mens is Hij in de ontmoetingen die Hij in zijn leven heeft met mensen. En onmiskenbaar God, zoals Hij naast mensen staat. Dat kind, Christus, is bij machte mensen te helpen, en Hij weet dat en Hij doet dat. Daarvoor doorklieft Hij het overheersende gedachtegoed met alle ingewikkeldheden van dien. Christus laat zich niet weerhouden door mores omtrent omgang met bijvoorbeeld onreine mensen, arme mensen, vrouwen. Hij zet zichzelf niet klem door coalities en sympathieën. Hij maalt niet om wat is not-done. In Christus wordt duidelijk dat een mens die naar hem heet, een christen, nooit meer kan zeggen dat deze wereld te ingewikkeld is om haar te doen kantelen naar de menselijkheid, de menswaardigheid, de barmhartigheid. Nooit meer hoeven we ons lamgeslagen te voelen door alle lawaai en druk in deze wereld. Daarom: laten we ons op het Kind concentreren en Hem opzoeken, bij zijn kribbe. En al het onze bij Hem brengen en speuren in zijn ogen, om Hem te ontwaren, en al die mensen die ons nodig hebben. In zijn handen ontdekken we de barmhartigheid die mensen weer opbeurt. Dicht bij Hem raakt zijn Geest ons aan. Laten we Hem opzoeken. Een goede kerst toegewenst! Ds. Louisa Vos Uit de Bongerd Het houdt mij bezig. Allerlei ontwikkelingen in de wereld, in de maatschappij waarin wij leven. Donald Trump heeft de verkiezingen in Amerika gewonnen. Daar valt van alles over te zeggen, onder andere dit: er zijn aanwijzingen dat hij geen gevolg wil geven aan klimaatafspraken die de afgelopen jaren moeizaam tot stand kwamen. America great again. En in dat great America wakkert de 4

5 verdeeldheid iedere dag verder aan rondom racisme, moslim-haat, seksisme, homo-haat. De één tegen de ander. Buren die elkaar het leven erom zuur maken. En dwars door alles heen de vraag of de democratie het wel gaat houden. Dat is een heel fundamentele vraag, waar ik de laatste maanden veel aan denk. En nu Amerika heeft gestemd, dringt die vraag zich des te meer aan mij op. Hoe kan het nou dat er is gestemd voor een man die klimaatverdragen wil opzeggen, die het heeft over een muur tussen landen, die zonder respect spreekt over vrouwen? En ga zo maar door. Als dit de vrucht is van hedendaagse democratie, misschien moeten we dan maar overgaan tot een ander staatsbestel. Vragen te over. Waar het op mis is gegaan, is dat er in Amerika en in heel veel andere landen, ook in Nederland, in toenemende mate mensen zijn die ervaren dat ze geen enkele invloed hebben, niet gehoord worden, niet gekend worden, en zich niet meer gerespecteerd voelen. Die toekijken dat er mensen in het maatschappelijk systeem zijn die het wel lukt om invloed uit te oefenen, die niet benauwd hoeven zijn om hun materiële omstandigheden, die niet de nodige steun in deze hectische wereld hoeven ontberen. Er is achterdocht ontstaan dat mensen van een bovenklasse elkaar de hand boven het hoofd houden. Of dat helemaal de werkelijkheid is? In ieder geval wordt het door heel wat mensen zo gevoeld. En dan gaat een democratie scheef. Er worden verschillen in kansen en respect en invloed gevoeld, die niet goed te maken zijn in een verkiezingscampagne. Dat vraagt om een structurele herziening van de maatschappij, waarin mensen zich gerespecteerd weten in hun bijdrage aan de samenleving en in hun rol in de democratie. Hier valt nog zoveel meer over te zeggen. Maar dat lijkt me vooral voer voor politicologen. Great America. Groot Nederland? De verkiezingen komen eraan, 15 maart En in 2017 zijn er ook verkiezingen in Duitsland en Frankrijk. Hoe is het hier in Europa gesteld? Hebben we hier ook een 5

6 hele grote groep van mensen die zich keren tegen de huidige politieke verhoudingen en één grote tegenstem willen geven? En de kerk in dit alles? Nee, stemadviezen geven is niet aan de kerk. Maar wel: opkomen voor faire kansen voor alle mensen, de nood van mensen aan het licht brengen, mensen bijstaan in hun onzekerheid en angsten voor wat komen gaat. En klip en klaar zijn over dat we als gelovige mensen de weg van barmhartigheid gaan, achter Christus aan. Deze week kopte Trouw: Er is dringend behoefte aan nieuwe Luthers, moedig dwarsliggers. Het artikel zegt de dingen wat anders dan dat ik het zou doen, maar toch eindig ik met dit citaat: De Reformatie begon met verontwaardiging over de 'aflaat'. Dat was in die tijd een wijd vertakt systeem van uitbuiting, waarin de angst van mensen (voor een hiernamaals) werd geëxploiteerd. Is de aflaat ondertussen helemaal verdwenen? Dat lijkt maar zo. Vandaag zijn er andere machtscentra van waaruit ten eigen bate op onze gevoelens wordt ingespeeld. Nu zijn het niet de kerken maar politici, de financiële sector en slimme ondernemers in de medicijnen- en voedingsmiddelenindustrie die menselijke zorgen, onzekerheid - en hebzucht - genadeloos weten uit te buiten. En zelfs onze zo onkreukbare rechterlijke macht maakt nog regelmatig gebruik van het aflaatmechanisme: wie veel geld heeft kan 'een deal maken' om aan zijn gerechte straf te ontkomen. Klopt dit nou allemaal wel? Als u het mij vraagt: ieder van ons is geroepen om hier zelf kritisch over na te denken, juist om de democratie bestendig te maken naar de toekomst toe. Ds. Louisa Vos Van Twentse Bodem Blad, blad en nog eens blad, tijd om de bezem te pakken en in elk geval je eigen domein enigszins bladvrij te maken en te houden. Het is begin november en wat de kalender voorschrijft voltrekt zich onder je ogen en voeten: eerst de prachtigste herfsttinten en 6

7 vervolgens het grote loslaten. De natuur heeft daar aanzienlijk minder moeite mee dan wij! Je zou er een preek over kunnen houden, nu stip ik het alleen maar even aan, u kunt zich daar trouwens zelf wel het nodige bij voorstellen Extra meeleven is er op onze bodem met Aam van Dijk, met wie het nog steeds niet echt lekker gaat, al zijn er gelukkig ook goede dagen tussendoor, het blijft onvoorspelbaar. Ilona Manger kreeg een nieuwe heup, de eerste berichten zijn hoopgevend, dat dat zo mag blijven! Voor alle zekerheid, mocht dit nummer van de Omroeper nog voor 27 november, 1e Advent, bij u op de mat vallen: de dienst op die dag is geschrapt i.v.m. een afscheidsdienst in Delden, waarbij verschillenden van ons, onder wie de organist, betrokken zijn. Als het goed is heeft u daar al telefonisch bericht van gekregen. En zo gaan we dan de donkere dagen voor Kerst weer in, Advent noemen we die tijd in de kerk. Een tijd met toch ook weer z n eigen charme, z n eigen gezelligheid. Een tijd vooral ook om te dromen van wat er komen gaat, want we hoeven niet te blijven hangen in het duister en het loslaten, we leven ergens naartoe, naar het Licht van het Kerstkind. Heel mooi vind ik dat verwoord door Hanna Lam in het volgende gedicht: Advent is dromen dat Jezus zal komen, dromen van vrede voor mensen van heden en weer in geuren en kleuren herhalen wat wij al weten uit oude verhalen: herders en sterren, een stal en een kind, omdat het kerstfeest weer begint. Iedere week weer een licht ontsteken, vlammen van vuur voor de komende weken, tekens van hoop in de duisternis omdat het bijna kerstfeest is. 7

8 Allen een dromenrijke Advent toegewenst en daarna goede Kerstdagen, ik hoop dat het u lukt het duister achter u te laten! Een hartelijke groet van IJda de Mol-Buizert. Advents- en Kerstviering in Twekkelo Graag nodigen wij u uit voor onze traditionele adventsmiddag in Twekkelo op zondagmiddag 11 december, zondag Gaudete (Verheugt u!), aansluitend aan de gewone adventsviering die voor die gelegenheid om uur begint. Daarna is er koffie en een lunch, en om uur gaan we de kerk weer in voor misschien ook wel ùw bijdrage in geuren en kleuren op het gebied van adventsgedichten en verhalen. Muzikale opluistering gegarandeerd! Een en ander zal tot ca uur duren. Bijdragen in natura t.b.v. de inwendige mens zijn ook welkom neemt u daarvoor contact op met Patricia Veerman, tel. (074) of patjul0303@hetnet.nl. Om enig idee te hebben op hoeveel mensen we kunnen rekenen is het handig om ook even aan haar te melden of u komt. Weet u in ieder geval hartelijk welkom, er is ruimte genoeg, en hoe meer zielen, hoe meer vreugd, toch? We zullen u graag begroeten! Op 2e Kerstdag, maandag 26 december dus, hebben we dan om uur onze kerstviering. De eerste dienst in het nieuwe jaar zal zijn op 15 januari, dan zullen we ook het Heilig Avondmaal vieren dat eerder al aangekondigd stond voor 11 december. De dienst daarna is op 26 februari, dat lijkt op het moment nog heel ver weg Herdenking 500 jaar Reformatie in Twente en in Warnsveld/Zutphen - Dank! Inmiddels zijn de herdenkingsactiviteiten begonnen. Hierbij zijn heel wat gemeenten betrokken. In Twente zijn ze georganiseerd door de beide classes, van Enschede en van Almelo. We proberen door het jaar heen het grote gebied te bestrijken met uiteenlopende activiteiten. En in Warnsveld en Zutphen zijn het de Parochie HH. Twaalf Apostelen Zutphen, Protestantse Gemeente Warnsveld, 8

9 Evangelisch-Lutherse Gemeente Zutphen en Protestantse Gemeente Zutphen die gezamenlijk het voortouw hebben genomen. Er zijn folders en er wordt het komende jaar in de verschillende bladen melding gemaakt van aanstaande activiteiten. Dit alles zou niet mogelijk zijn geweest zonder subsidie. En die subsidie moest worden aangevraagd en dat was een enorme klus, waar dhr. Gerrit Azink zijn schouders onder heeft gezet. Aan hem: veel dank! We zijn blij dat we dankzij deze subsidie aan de slag kunnen om de Reformatie te herdenken en daarmee het erfgoed van Luther breed onder de aandacht kunnen brengen! Namens de werkgroep Herdenking 500 jaar Reformatie. Ds. Louisa Vos Kerstavond 2016 Op 24 december vieren we met elkaar kerstavond met een kerstverhaal dat wordt verteld door mw. Sophieke Folmer. Ook zullen we kerstliederen met elkaar zingen. Liederen die we vaak al vanaf onze jeugd met onze meedragen. Na de dienst is er warme chocomel en kerstbrood. De viering begint om uur. Indien u wel wil komen, maar geen eigen vervoersmogelijkheden hebt, dan kunt u hierover contact opnemen met ds. Louisa Vos. Er wordt dan gezorgd voor vervoer. Wij hopen u dan allemaal te ontmoeten! De kerkenraad. Terugblik op een paar bijzondere diensten Op 9 oktober was de oogstdienst. Geweldig om te zien hoeveel houdbare voedingswaren de gemeenteleden bijeen hadden gebracht. Alweer was het jammer dat er geen foto van de bijeengebrachte noten, jampotten, appels, pakken koffie, thee en andere spullen kon worden gemaakt omdat ik, net als vorig jaar, had vergeten mijn fototoestel mee te nemen naar de kerk. De spullen werden, samen met de opbrengst van de collecte 9

10 geschonken aan de voedselbank in Zutphen. Jammer dat die nog steeds in een behoefte moet voorzien. Ook op 16 oktober was er wat bijzonders: kanselruil. Het klinkt haast wat plichtmatig: af en toe vindt er een ruiling van predikanten plaats tussen de elg Zutphen en de PG Zutphen. Deze keer ging ds. Ronald Heins bij ons voor, terwijl mw. ds. Louisa Vos in de Walburgiskerk voorging. Dat kan zomaar, wie het niet wist zou niet gemerkt hebben dat er een niet-lutheraan voorging in onze dienst. Fijn dat we eigenlijk zo dicht bij elkaar staan! Na de dienst werd gezamenlijk koffie of thee gedronken in de Walburgiskerk. En daarna begaven we ons naar het schoolplein van de gereformeerde basisschool De Bongerd, waar enkele appelbomen werden geplant. Niet dat wij nu speciaal verwachtten dat morgen de wereld zou vergaan, maar het planten van een boom geeft toch altijd aan vertrouwen te hebben in de toekomst. Elders vindt u een verslag van de bomenplanterij. En op 23 oktober ging ds. Hans Günther bij ons voor; altijd een bijzondere dienst, met soms een heel eigen, zorgvuldige, liturgie. Zo ook deze keer. Omdat we staan aan de vooravond van de herdenking van 500 jaar reformatie, vond hij het gepast om in de 10

11 liturgie terug te gaan naar Luthers eigen tijd. Hoe zat toen de orde van dienst in elkaar? Luther week af van de RK traditie door de landstaal (Duits) te gebruiken, in plaats van het toen in de RK kerk gebruikelijke latijn. Niet alleen in de preek, maar ook in de gebeden en de lezingen. En die werden dan ook nog veelal gezongen. Zo gebeurde het die zondag bij ons ook: haast alle liturgische elementen (niet de preek en de voorbeden, die hoorden we in het Nederlands) werden (in het Duits) gezongen in een gregoriaanse modus. Zo ook het evangelie over de onrechtvaardige rentmeester (de Nederlandse vertaling stond in de gedrukte orde van dienst die de gemeenteleden meekregen). Ik vond het een bijzondere gewaarwording de evangelietekst te horen worden gezongen. Op 30 oktober was de gedachtenisdienst. Dit jaar werden daarbij wel vijf gemeenteleden genoemd, die onze kleine gemeente dit jaar waren ontvallen. Altijd een heel emotioneel gebeuren: bij elke naam werd een kaarsje aangestoken, veelal door een nabestaande. Daarna was er voor alle gemeenteleden de gelegenheid een kaarsje aan te steken om een dierbare dode te gedenken. Gewijzigde organisatie Kinderkerk In de Omroeper trof u bij de kerkdiensten altijd een opgave van wie de leiding bij de kinderkerk had. Gezien de beschikbare menskracht en het aantal kinderen dat de kinderkerk bezoekt is gekozen voor een nieuwe opzet: in principe kan op elke zondag gebruik gemaakt worden van de mogelijkheid de kinderkerk te bezoeken, maar dan moet u dat tevoren even aan Agnes Bedeker laten weten. ( a.b.bedeker@online.nl; tel ). Voor hetzelfde geld geeft u meer Steun uw kerk met een periodieke gift Waarschijnlijk weet u dat uw giften aan de gemeente onder bepaalde voorwaarden aftrekbaar zijn van de belasting. Dat geldt voor giften boven de 1% (minimaal 60) en tot een maximum van 10 % van uw verzamelinkomen. Maar weet u dat die grensen niet gelden voor een periodieke gift? 11

12 Een periodieke gift eis een gift waarbij u voor minimaal 5 jaar een vast bedrag per jaar aan de gemeente (of diaconie) schenkt. Tot 1 januari 2014 moest u daarvoor naar de notaris. Dat hoeft nu niet meer. U kunt een periodieke gift nu zelf vastleggen in een overeenkomst. Ook onze gemeente biedt die mogelijkheid Periodieke giften zijn volledig aftrekbaar van de belasting zonder drempel of maximum. Kiest u ervoor dit belastingvoordeel ten goede te laten komen van de gemeente, dan kunt u uw bijdrage aan de gemeente verhogen zonder dat het u meer kost. Wilt u weten wat dit voor u betekent? Bereken dan via de schenkcalculator op welk bedrag u terugkrijgt van de belastingdienst bij een periodieke gift. De schenkcalculator laat ook zien hoe u uw bijdrage aan de gemeente kunt verhogen, zonder dat het u meer kost. Een periodieke gift is vooral interessant voor mensen die met hun reguliere giften niet boven de drempel van 1 % komen, of juist meer schenken dan 10 % van hun verzamelinkomen. Wilt u meer weten over periodieke giften of wilt u een overeenkomst met de gemeente aangaan voor een periodieke gift? Neem dan contact op met onze kerkrentmeester mw. Anita van Dijk tel , f.a.vandijk@utwente.nl Collecteopbrengsten sept/okt 2016 en bloemengroet De 2e collecte is zoals bekend bestemd voor kerk en eredienst. Datum Doel 1e collecte 2e bloemengroet Vredesweek 42,15 35,15 Mw.S. van der Zalm Diaconie 59,75 38,50 Mw. Bedeker Kerk en Israel 35,05 30,40 Dhr. H. van der Zalm Voedselbank 41,40 33,35 Mw. S. Folmer Polen 41,00 35,65 Mw. Westdorp Lutherstichting 48,50 34,30 Dhr. H. van der Zalm Diaconie 55,19 43,50 Mw. I. Wanders 6-11 Onderhoudsf. 46,90 45,25 Dhr. S. Oonk Binnenl. diac. 38,35 39,20 Dhr. W. Marijt (Middagdienst) 26,00 E.e.a. onder voorbehoud van tel- of schrijffouten. Irma Wessels-Derks 12

13 Kirchentag mei 2017, Wittenberg en Berlijn Dit jaar vindt de Kirchentag plaats in Wittenberg en Berlijn. Lutherstadt Wittenberg, van de 95 stellingen. Berlijn, waar Dietrich Bonhoeffer woonde en werkte, de stad waar de Muur viel. Het thema van de Kirchentag is dit jaar: Du siehst mich (Genesis 16,13). In 2015 bezochten deelnemers aan de cursus Leren van Luther de Kirchentag in Stuttgart. Ook nu willen we samen naar de Kirchentag afreizen en is er gelegenheid om gezamenlijk aan de activiteiten deel te nemen. Hiervoor worden alle Lutherse gemeenten van Noord- en Oost Nederland en twee betrokken protestantse gemeenten worden uitgenodigd. De kosten voor de aanmelding zullen 98 of 149 euro zijn. Het verschil zit m in het vervoer in Berlijn. Het informatiepunt voor bezoekers gaat per december open. Op dit moment kan ik daar niet preciezer in zijn. Wanneer u mee wilt, kunt u worden ondergebracht bij een gastgezin. De bemiddelingskosten zijn tussen de 20 en 30 euro. Het verblijf bij het gastgezin brengt voor u verder geen kosten met zich mee. Omdat we met een groep willen gaan, is bijtijdse aanmelding van belang. Het geeft meer zekerheid dat het onderkomen goed kan worden geregeld. Daarom willen wij u vragen: wanneer u mee wilt: meldt u zich dan aan vóór 1 januari 2017 bij Maren Overbosch (maren.overbosch@gmail.com) of Louisa Vos (louisa.vos@gmail.com of ). Voorafgaande aan de Kirchentag zal een voorlichtingsbijeenkomst worden georganiseerd. Wanneer u zelf al eens wilt kijken op de site van de Kirchentag, dan kunt u terecht op Afsluiting vier groene weken met appeltaart en appelbomen Zonnig zomers was het op zondag 16 oktober. Na de dienst en koffie met zelfgebakken appeltaart in de Walburgiskerk werden in 13

14 bijzijn van een twintigtal leden van de Protestantse gemeente en de Lutherse gemeente, samen met dominee Heins en dominee Vos twee appelbomen geplant op het schoolplein van de Gereformeerde basisschool De Bongerd. Ook aanwezig was Elza-Baukje Lap, directrice van de basisschool: Ik ben heel blij met de appelbomen, 14

15 het zijn mooie grote exemplaren. We richten ons schoolplein momenteel anders in zodat er meer ruimte is voor natuurlijk spelen voor de kinderen. Fruitbomen passen daar perfect bij. De fruitbomen zijn geschonken door de gezamenlijke diaconieën van de beide kerken. In de Stadsboomgaard Zutphen die naast de basisschool ligt, werd ook een appelboom geplant. Deze fruitboom is beschikbaar gesteld door de gemeente Zutphen. Het planten van de appelbomen vormde de afsluiting van de vier groene weken in het kader van de groene kerk. Voor liefhebbers was er na het planten nog een fietstocht langs verschillende fruitplukplaatsen in Zutphen. Middagpauzedienst viert 25ste verjaardag Op donderdag 24 november was het 25 jaar geleden dat de donderdagse middagpauzediensten in de lutherse kerk aan de Beukerstraat 10 in Zutphen begonnen. Aan deze oecumenische diensten verlenen de voorgangers en organisten van vrijwel alle kerken en geloofsgemeenschappen in Zutphen en omgeving hun medewerking. De feestelijke viering had als thema Samenspel. Voorganger was ds. W. Stolte en het Lohmanorgel werd bespeeld door Jan de Ruiter. Verdere muzikale medewerking werd verleend door Anita Berrier, dwarsfluit, Alie Boiten-Oosterhoff, zang, Alyde Touwen, zang en Menno Slagter, zang. Helaas verschijnt dit nummer van de Omroeper te laat om u nog uit te nodigen voor deze feestelijke viering, die plaatsvindt tussen het schrijven van deze tekst en de verspreiding van dit nummer. In de kerkdiensten in onze kerk op de zondagen voorafgaand aan deze viering is er wel de aandacht op gevestigd. Kerststal en Kerstboom Toen ik als kind verhuisde van Oosterend op Texel naar Grevenbicht (bij Sittard) kwam ik in een heel andere cultuur terecht. Ik herinner me dat mijn zussen en ik in de kerstvakantie een keer bij onze (Rooms Katholieke) buren werden uitgenodigd om de kerststal te komen bekijken. Wij kenden van huis uit wel de 15

16 kerstboom, maar dit was voor ons iets geheel nieuws. Buurman legde de voorstelling uit, en haperde opeens: Dat verhaal van die stal, dat vertellen ze bij jullie (= protestanten) toch ook, of niet? Ik kon hem gelukkig geruststellen. Veel later ben ik eens op zoek gegaan naar waar die hapering van buurman vandaan kwam. Gek genoeg is de kerststal een veel oudere traditie (volgens wikipedia afkomstig van Franciscus van Assisi) dan onze kerstboom. De invoering van de kerststal wordt toegeschreven aan Franciscus van Assisi, die in het jaar 1223 in Greccio (Italië) een 'levende' kerststal liet maken. Hij heeft de kerststal zoals wij die nu kennen sterk beïnvloed. Daarvóór werd namelijk met Kerstmis een kribbe op of naast het altaar gezet tijdens de Heilige Mis op kerstdag. Spoedig kwamen daar meerdere figuren bij: behalve Maria en Jozef en het Christuskind ook herders, de drie koningen, soms met kamelen en al, en ook schapen en de os en de ezel. De franciscanen bevorderden dit gebruik in kerken en gezinnen. Traditioneel vormgegeven kerststal in Vierakker (kerst 2009) In rooms-katholieke gezinnen is een kerststal daardoor een zeer gebruikelijk attribuut met kerst; in protestantse gezinnen komt het (althans bij mijn weten) in Nederland weinig voor. 16

17 In de kerk St. Antonius van Padua ( op de Kranenburg, achter Vorden) wordt in de kerstperiode een grote tentoonstelling van kerstgroepen en kerststallen ingericht, elke dinsdag, donderdag en zondag geopend van 11 tot 17 uur vanaf 11 december. Ook in de RK kerk in Vierakker is een mooie kerststalexpositie te zien, dagelijks gratis geopend van 11 t/m 26 december van tot uur.(op 14 december sluit de expositie om uur) Sinds vele jaren is het in onze kerk gebruikelijk dat er met Kerst een kerststal én een kerstboom in de kerk staan. Ds. Bras heeft Onze kerststal (kerst 2009) hem hier geïntroduceerd, later heeft de familie Azink een fraaie, modern vormgegeven, kerststal vanuit Oostenrijk naar Nederland meegenomen, waarvan wij nog elk jaar mogen genieten. Merkwaardig is, dat de kerstboom door de RK kerk lang is bestreden: de boom heeft natuurlijk ook niets met kerst te maken, de Germanen vierden (net als de Romeinen trouwens) de overwinning van de zon op de duisternis (de dagen gaan lengen, het midwinterfeest) en versierden ter gelegenheid daarvan grote eikenbomen met licht, en/of er werden grote vuren ontstoken. De 17

18 kerk vond dat maar een heidens gebruik. Dat kerst überhaupt als apart christelijk feest gevierd wordt, dateert ook pas uit de vierde eeuw, toen de (inmiddels gekerstende) Romeinse overheid een van oorsprong heidens midwinterfeest annexeerde door er een christelijk verhaal aan vast te knopen. Vooral de Rooms-katholieke Kerk, heeft de kerstboom lange tijd geweerd. De kerstboom heeft met de inhoud van het christelijke kerstfeest niets te maken. Opvallend genoeg zijn het juist hun negentiende-eeuwse protestante geestverwanten die ervoor hebben gezorgd dat de kerstboom in Nederland ingang vond. In de negentiende eeuw heeft het Réveil een belangrijke rol gespeeld bij de introductie van de kerstboom. Kenden in eerste instantie alleen rijke vrijzinnige protestantse gezinnen het gebruik van een spar in huis, de zondagsschool bezorgde hem brede populariteit. De zondagsschool, opgericht door figuren uit het Réveil, was niet alleen een geschikte manier om het evangelie te verspreiden maar ook om armen van middelen voorzien. Sindsdien staat de kerstboom volgens sommige kerken symbool voor 'het Licht'. In een Frankische tekst uit de 13e eeuw wordt voor het eerst een groene boom vol kaarsen beschreven. Tijdens winters aan het eind van de middeleeuwen plaatsten inwoners van de Elzas een boom, versierd met kaarsen, klatergoud, gekleurd papier, appels, koek en suikergoed in hun huis. Dit gebruik waaide pas halverwege de 19e eeuw over naar andere West-Europeese landen, waaronder Nederland en België. Maar daar werden vanaf het begin alleen sparren gebruikt. Jan van Beijeren. 18

19 Gezamenlijke oecumenische herdenking van de reformatie Op 31 oktober 2016 hielden de Lutherse Wereldfederatie (LWF) en de Rooms-Katholieke Kerk gezamenlijk een oecumenische herdenking van de Reformatie in Lund, Zweden. Lokaal medegeorganiseerd door de Kerk van Zweden en het katholieke bisdom van Stockholm. De herdenking werd gehouden in twee delen: een gemeenschappelijke gebedsdienst in de Kathedraal van Lund en een publiek evenement in de Malmö Arena. Kurt kardinaal Koch (Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Eenheid der Christenen), bisschop dr. Munib Younan (LWF voorzitter), paus Franciscus en ds. Dr. Martin Junge, leidden de Common Prayer in Lund Cathedral op 31 oktober Foto: Kerk van Zweden / Magnus Aronson De dienst in de Kathedraal volgde de Common Prayer liturgische gids, op basis van het rapport van de de Lutherse-katholieke dialoog Van conflict naar communie. Malmö Arena was het podium voor activiteiten gericht op de inzet voor gemeenschappelijk getuigenis en dienst van de katholieken en lutheranen in de wereld. Paus Franciscus, LWF voorzitter bisschop dr. A. Munib Younan en LWF algemeen secretaris ds. dr. Martin Junge leidden de gemeenschappelijke gebedsdienst en het arena-evenement, in samenwerking met de leiders van de (Lutherse staats-)kerk van Zweden en het rooms-katholieke bisdom van Stockholm. De 19

20 opbrengst van de kaartverkoop voor de Malmö Arena was bestemd voor projecten van de Lutherse Wereld Federatie en Caritas Internationalis. Zij ondersteunen Syrische vluchtelingen in het Midden-Oosten. Bisschop Munib Younan is naast voorzitter van de LWF ook bisschop van de lutheranen in Israël en Jordanië. Dat de paus van Rome samen met de voorzitter van de Lutherse Wereldfederatie gezamenlijk betrokken zijn bij een herdenking van 500 jaar reformatie mag wel een mijlpaal, zo niet een wonder genoemd worden! Ook in Nederland werd hieraan aandacht besteed in een indrukwekkende oecumenische (ook de RK bisschoppenconferentie was aanwezig) bijeenkomst in Amsterdam. Vijfhonderd jaar reformatie gevierd in St. Jan Het mag bepaald een opmerkelijk fenomeen genoemd worden, dat op 6 november s avonds in de RK kerk St. Jan de Doper een bijeenkomst plaatsvond waarin de PG Warnsveld, de PG Zutphen, de ELG Zutphen en de RK parochie HH. Twaalf Apostelen gezamenlijk herdachten dat 500 jaar geleden de reformatie begon. In de ruim bezochte avond bracht het Vocaal Theologen Ensemble o.l.v. mw. Hanna Rijken een programma met liederen van vóór, tijdens, en ván Luther, afgewisseld met samenzang van een flink aantal kerkliederen, ook enkele uit een latere periode. Tussen de liederen door vertelde mw. ds. Irma Pijpers boeiend over de achtergrond van de gekozen liederen, alle met een link naar de reformatie. Vijfhonderd jaar reformatie bij Leren van Luther In het jaar waarin we gedenken dat 500 jaar geleden de reformatie begon, wordt natuurlijk ook in de cursus Leren van Luther hieraan aandacht besteed. Op 26 oktober was in Zutphen de aftrap, met prof. Marcus Matthias als spreker. Op deze drukbezocht avond (19 toehoorders, ook van buiten onze gemeente) ging hij in op de geschiedenis achter de 95 stellingen, waarmee de reformatie wordt geacht te zijn begonnen. Hij legde uit dat het verhaal over het vastspijkeren van die stellingen uit veel later tijd (1547) dateert, 20

21 veeleer betreft het een brief die Luther schreef aan de keurvorst, tevens aartsbisschop van Mainz. Een van de belangrijkste punten uit die brief is dat Luther aan zijn aartsbisschop vraagt om een andere instructie bij de aflaten, omdat de bestaande instructie volgens Luther niet strookte met de RK leer. Pas na enige tijd zijn de stellingen in deze brief in bredere kring gepubliceerd, maar binnen een maand verschenen verschillende kopieën ervan. Het gaat dus om ideeën over de aflaat. Dat was een onderdeel van de biecht. Door de doop wordt je opgenomen in de gemeenschap van de Kerk; daar horen hoge ethische normen bij. Normoverschrijding (= zonde) kan worden goedgemaakt door het boetesacrament: de biecht. Dan werd een boetedoening opgelegd, pas na boetedoening werd je weer opgenomen in de kerkelijke gemeenschap. Zo werkte het althans in de oude kerk. Die boete was bedoeld als een persoonlijke straf om de rechtvaardigheid te herstellen. Het was de uitdrukkelijke bedoeling dat je die straf persoonlijk zou voelen, daarvan zou je een beter mens worden. In de loop van de middeleeuwen ging men daar anders tegenaan kijken. Iedereen hoorde bij de kerk, ook na een misdaad. Je moest je zonden biechten, en kreeg dan absolutie van de priester, die een straf oplegde (bijv. bidden, vasten, maar ook: ter kruistocht gaan). niet genoeg is.? Daar is wat op bedacht: iets wat in de plaats van die boetedoening een rol kan spelen: het vagevuur. En ook: goede werken doen, en in een latere tijd: ook geld. Zo komen we bij de aflaat: het kwijtschelden van straffen voor de zonden tegen betaling van geld. Aflaat is minder persoonlijk dan boetedoening. En juist dat gold voor Luther als een belangrijk bezwaar. Na de pauze passeerden enkele stellingen de revue, ook hier wordt duidelijk dat het Luther gaat om de persoonlijke, innerlijke boetedoening. Volgens prof. Matthias tonen enkele stellingen aan dat Luther zich dan ongeveer halverwege het onderscheid RK-Protestants bevindt. Op 9 november was de tweede avond in deze serie, met mw. Overbosch-Mielke. Toen ging het vooral over het begrip verlossing, en in hoeverre werken daarvoor voorwaarde voor, dan wel gevolg 21

22 van zijn. Daar is heel wat discussie over geweest. Op 11 januari volgt de derde avond in Zutphen van deze serie. Facsimile van het origineel van de 95 stellingen (latijn). 22

23 Lezing over Maarten Luther en aspecten van zijn theologie Maarten Luther Maarten Luther werd geboren op 10 november Het Europa van zijn tijd stond bol van ontwikkelingen. Ontdekkingsreizigers gingen op weg om nog onbekende gebieden te ontdekken, de boekdrukkunst bracht veel veranderingen. De filosofie, de theologie en de kerk kregen te maken met het rationalisme en alles wat daaruit voortvloeide. Luther werd in die wereld groot. En als student theologie werd hij voor het eerst gewaar hoe ingrijpend het denken van mensen veranderde. Later als monnik en professor in de theologie kwam hij tot de Reformatorische ontdekking van genade en rechtvaardiging. In de lezing wordt een schets gegeven van het leven van Luther en gaan we in op een aantal aspecten van zijn theologie. Sprekers: ds. Deddie van Alphen en ds. Louisa Vos Data en plaats: 17 november 2016: Bethelkerk, Jan Harm Boschstraat 30, Enschede 15 februari 2017:, Beukerstraat 10, Luther 16 maart 2017: Open Hofkerk, Stationsdwarsweg 2, Rijssen Nieuw boek over Maarten Luther Op 31 oktober was het weer hervormingsdag. Op deze datum sloeg Maarten Luther de 95 stellingen aan de deur van de slotkapel te Wittenberg. Dit was het begin van de hervorming. Ook dit jaar zult u hieraan waarschijnlijk aandacht aan geven. Mede met het oog op het Lutherjaar 2017 verschijnen talloze nieuwe uitgaven van en over de hervormer. Op 28 oktober verscheen bij ons: Maarten Luther. De hervormer van Duitsland, P. de Zeeuw JGzn. Dit geeft jong en oud een toegankelijke boeiende beschrijving van zijn leven. In dit boek zijn uit drie boeken van P. de Zeeuw verhalen uit het leven Luther samengevoegd met als basis De mijnwerkerszoon van Mansfeld. Aan deze boeiende beschrijving zijn nieuwe gegevens verhalend er aan toegevoegd en onjuiste beschrijvingen gecorrigeerd. De prijs is 14,95. Het boek telt 176 pagina's. Boekhandel/ Uitgeverij De Ramshoorn,Lange Vorststraat 21, 4461 JL Goes, Tel: , bgg

24 Kerkdiensten: 27 november 1e zondag van de advent paars mw.ds. L. Vos HA miss. werk mw. ds. I. Pijpers 4 december 2e zondag van de advent paars mw. M. Brussel opvang daklozen ds. R. Heins 11 december 3e zondag van de advent paars mw. ds. L. Vos diaconie mw. ds. I. Pijpers 18 december 4e zondag van de advent paars ds. F.A. Wiersma kerstpakkettenactie ds. G.W. vd Brug 24 december Walburgiskerk Walburgiskerk 25 december Kerstavond wit mw. ds. L. Vos (19 u) Kinderen in de knel KiA ds. R. Heins (19.30 u, kinderkerstfeest) mw. ds. I. Pijpers (23 u, kerstnachtdienst) 1e kerstdag wit mw. ds. L. Vos HA Kinderen in de knel KiA ds. R. Heins 31 december Oudjaar mw. ds. I. Pijpers 1 januari 1e zondag na kerst ds. G. vd Brug mw. ds. I. Pijpers wit diaconie 8 januari Epifanie ds. H. Günther mw. ds. I. Pijpers mw. ds. L. Vos HA wit Polen u (middagdienst)

25 15 januari 2e z. na Epifanie wit mw. ds. L. Vos onderhoudsfonds kinderleerhuis, ds. R. Heins 22 januari 3e z. na Epifanie wit mw. ds. Günther-v.Dijk catechese KiA kinderleerhuis, ds. R. Heins 29 januari 4e z. na Epifanie wit mw. ds. L. Vos HA miss. werk KiA afsluiting kinderleerhuis, mw. ds. I. Pijpers 5 februari 5e z. na Epifanie mw. ds. IJ. De Mol ds. R. Heins wit werelddiac. KiA 12 februari Septuagesima mw. ds. L. Vos ds. R. Heins groen project diaconie 19 februari Sexagesima ds. F. Wiersma mw. ds. I. Pijpers groen hospice 26 februari Quinquagesima groen mw. ds. L. Vos HA diaconie (dienst samen met PG Lochem) ds. R. Heins 1 maart Walburgiskerk Aswoensdag paars mw. ds. I. Pijpers en mw. ds. L. Vos (19.30 u) 5 maart 12 maart Invocavit mw. ds. L. Vos mw. ds. I. Pijpers Reminiscere 25 paars binnenl. diac. KiA paars

26 ds. K. Touwen onderhoudsfonds ds. R. Heins u (middagdienst) mw. ds. I. Pijpers Diensten in Twekkelo: 27 november mw ds. L. Vos 11 december mw. ds. IJ. De Mol, HA 26 december mw. ds. IJ de Mol Diensten in Hengelo (Lebuïnuskapel) 4 december ds. O. Mulder, HA 1 januari mw. ds. L. vos, HA 22 januari mw. ds. L. Vos (dienst samen met de OK statie) 5 februari mw. ds. L. Vos, HA Middagpauzediensten: 1 december mw. ds. M. Terwel-Hamster 8 december mw. ds. D. van Alphen-Ubbens 15 december ds. C. Bochanen 22 december ds. S.A. Meijer 29 december ds. G. van der Brug 5 januari ds. J. Bruin 12 januari ds. W. Stolte 19 januari ds. S.A. Meijer (gebedsweek) 26 januari ds. R. Heins 2 februari mw. ds. M. Terwel-Hamster 9 februari mw. pastor G.Pols 16 februari mw. ds. E. Diepeveen 23 februari dhr. R. de Boer Op de valreep nog dit berichtje: De Lutherse gemeente Rotterdam reikt sinds 2006 zo mogelijk jaarlijks een Lutherpenning uit. Op Een Advent, 27 november wordt de vierde penning uitgereikt aan dr. G.K. van Manen. De heer Van Manen was en is van grote betekenis op het terrein van de geschiedschrijving over de Nederlandse lutheranen. Wie op facebook zit en "Lutherse Gemeente Zutphen" intikt komt uit op onze site. De directe link is: Bankrekening Diaconie: NL74ABNA t.n.v. Diaconie Evangelisch-Lutherse Gemeente Zutphen 26

27 Bankrekening Evangelisch-Lutherse Gemeente Zutphen: NL18ABNA t.n.v. Kerkrentmeester van de ELGZ te Almelo Financiële bijdrage De Omroeper: Postgiro NL72INGB t.n.v. Evangelisch-Lutherse Gemeente te Zutphen o.v.v. "voor de Omroeper" Autodienst: Wilt u opgehaald worden om naar de kerk te gaan? Belt u dan uiterlijk een dag tevoren naar Jos Petersen ( ). Hand- en spandiensten: Peter Folmer ( ; peter@folmer-pruis.nl) Verhuur kerk/gemeentecentrum: mw. Irma Wessels-Derks; tel.: i.wessels_derks@upcmail.nl Gegevens preekplaats Twekkelo: Johanneskerk, Twekkelerweg 110, 7547 RN Enschede Predikant Twekkelo: Mw. ds. IJ. de Mol-Buizert, Zuivelweg 17, 7003 CA Doetinchem tel.: ; ijda.buizert@hotmail.com Postadres: Duivenvoorde 20, 7608 KW Almelo Kerkrentmeester Twekkelo: Mw. F.A. van Dijk De Wiersse 29, 7608 CD Almelo; tel.: f.a.vandijk@utwente.nl NL65RABO t.n.v. ELG Enschede Contactadressen Twekkelo: Mw. P. Veerman - de Graav, Gentiaan 15, 7521 BE Borne tel. : ; A. Wolff, Moerbeistraat 10, 7552 SR Hengelo; tel.: Gegevens preekplaats Hengelo: Lebuïnuskapel, Dorpsmatenstraat 40, 7551 BV Hengelo Kopij voor het volgende nummer inleveren: uiterlijk zaterdag 25 feb bij de redactie p/a : janvanbeijeren@planet.nl 27