PRAKTIJKGIDS. voor de multidisciplinaire teams

Transcriptie

1 PRAKTIJKGIDS voor de multidisciplinaire teams Versie Maart 2005 Sterrenkundelaan 30 Tel.: Brussel Fax: Vlaamse openbare instelling

2 1 De puzzel krijgt vorm? Het is niet gemakkelijk om als burger met een handicap de weg te vinden in de doolhof van de overheid. Door de opdeling in sectoren en diensten is het welzijnsaanbod een complex netwerk geworden. Een handicap grijpt bovendien ook in op alle aspecten van het leven en is dus heel veelzijdig van aard, net als het leven zelf. Er bestaan heel wat voordelen voor mensen met een handicap, maar men moet ze weten te vinden. Daarom erkent het Vlaams Fonds voor de sociale integratie van personen met een handicap (verder kort het Vlaams Fonds genoemd) multidisciplinaire teams. Bestaande deskundige organisaties uit de welzijnssector, die de persoon met een handicap kunnen informeren over het aanbod van het Vlaams Fonds en hem desgevallend begeleiden tijdens de inschrijvings- en zorgtoewijzingsprocedure. U bent één van deze erkende teams. Maar om als team de mensen met kennis van zaken te kunnen oriënteren, moet u eerst zelf wegwijs raken in het aanbod van het Vlaams Fonds. Daarom deze praktijkgids 2005 voor de multidisciplinaire teams. Ook al bent u misschien reeds een oude rot in het vak, we hopen dat u er een steun aan hebt. Voor nieuwkomers kan het misschien een handig opleidingsinstrument zijn. Binnen in deze leidraad stellen we ons zelf, zoals het hoort, eerst voor. Daarna focussen we onmiddellijk op dé basisvoorwaarden om beroep te kunnen doen op het Vlaams Fonds: de leeftijd en de verblijfsvoorwaarden. Vervolgens belichten we de mogelijkheden die verbonden zijn met de woonplaats van de persoon of de vestigingsplaats van een voorziening. In een volgende stap zetten we de spots op het begrip handicap zelf. We zoemen ook in op de bevoegdheden en mogelijkheden voor het Vlaams Fonds om tot betaling of subsidiëring over te gaan: residuariteit en subrogatie. Dan komen we aan de dienstverlening van het Vlaams Fonds. De zorgsector en de hulpmiddelen voor in de thuissituatie. Het Persoonlijke-Assistentiebudget zetten we ook in de schijnwerpers samen met de opleidings- en tewerkstellingsmogelijkheden. We nemen even gratis de bus en kijken wat er in de rugzakjes van het persoonsgebonden budget kan komen. We staan uiteraard ook stil bij de hele inschrijvingsprocedure. U, als team, zal er zich misschien over verwonderen dat we dat hier pas doen. Maar om mensen met een handicap echt te helpen, moet u eerst weten wat kan en wat er mogelijk is, zodat u niet nodeloos een procedure met hen doorloopt, die alleen maar tot ontgoocheling kan leiden. We beginnen met de algemene principes, daarna hebben we het over de bijkomende mogelijkheden voor tussenkomst bij hulpmiddelen en over de deskundigencommissie in het kader van het Persoonlijke-Assistentiebudget. We zetten ook de burgerrechterlijke bepalingen van minder- en meerderjarigheid in de kijker, omdat het zeer belangrijk is om te weten wie wat wanneer reglementair kan vragen en doen. We hebben het over de bijstandsvelden werk en zorg en de doelgroepen uit de zorgsector. En we verzwijgen zeker niet de wachtlijsten. Uiteraard zeggen we ook een paar woorden over de ó zo belangrijke datum vanaf wanneer het Vlaams Fonds kan terugbetalen of subsidiëren: de datum tenlasteneming. En wat iemand kan doen die niet tevreden is met zijn beslissing of die zelfs klachten heeft, vertellen we u ook. Om te eindigen met de integrale jeugdhulpverlening. Wetteksten, formulieren of adressenlijsten werden niet toegevoegd. U kan er ons om vragen of u kan deze terugvinden op onze website onder de rubrieken: adressen en wetgeving.

3 2 We hebben het steeds over de personen met een handicap. Wanneer er specifieke bepalingen gelden voor de wettelijk vertegenwoordiger dan wordt dit ook duidelijk vermeld. Mocht u nog vragen hebben over deze praktijkgids dan kan u steeds contact opnemen met Anne Ruysseveldt (02/ of anne.ruysseveldt@vlafo.be). Of u surft naar het loket voor zelfbediening: onze website Onze website schetst een totaalbeeld van de werking van het Vlaams Fonds. U vindt er een overzicht van de bijstand die het Vlaams Fonds aan mensen met een handicap biedt, de formulieren en adressen die u nodig hebt om een aanvraag in te dienen, wetgeving, beleidsinformatie, vacatures en het laatste nieuws over onze werking. U vindt er tevens informatie over studiedagen die wij organiseren en u kunt er publicaties bestellen. We wensen u een leerzame lectuur en hopen dat u met al deze informatie uw taak voor het Vlaams Fonds nóg beter kan uitoefenen!

4 3 Inhoudstafel Wat is het Vlaams Fonds en wat doet het... 4 Voor wie is het Vlaams Fonds er... 6 De definitie van handicap bij het Vlaams Fonds De partners van het Vlaams Fonds De sector zorg voor jong en oud Hulpmiddelen in de thuissituatie tijdens begeleiding of opname Het Persoonlijke-assistentiebudget De sector tewerkstelling en opleiding Beter bestuurlijk beleid Het gratis netabonnement bij De Lijn Het Persoonsgebonden budget De procedure bij inschrijving voor hulpmiddelen en aanpassingen voor een Persoonlijke-assistentiebudget De burgerrechterlijke bepalingen voor aanvragers en handtekeningen De bijstandsvelden werk zorg De doelgroepen uit de zorgsector Het zorgtoewijzingsbeleid nu en in de toekomst De datum tenlasteneming De procedure bij beroepen klachten De integrale jeugdhulpverlening... 43

5 4 Het raderwerk van het Vlaams Fonds Met de staatshervorming werd het welzijnsbeleid een regionale materie. Welzijn of de bijstand aan mensen met moeilijkheden is een persoonsgebonden materie. Het welzijnsbeleid van de Vlaamse Gemeenschap is verspreid over verschillende sectoren: maatschappelijk opbouwwerk, armoedebestrijding, gezinshulp, bejaardenzorg, bijzondere jeugdbijstand, gehandicaptenbeleid, enzovoort. De verschillende sectoren in het welzijnslandschap richten zich elk naar een specifieke doelgroep: zoals naar migranten, bejaarden, het gezin, de persoon met een handicap. Om het welzijnsbeleid vorm te geven zijn er enerzijds de overheidsdiensten en anderzijds ook de voorzieningen. De overheidsdiensten hebben een overkoepelende taak van het afstemmen van de vraag en het aanbod, van de nood van de doelgroep en de regelgeving van de diensten. Het Vlaams Fonds is een Vlaamse Overheidsinstelling (VOI). Door te luisteren naar de ervaringen van de doelgroep zelf en door nieuwe wetenschappelijke inzichten op de voet te volgen, adviseert het Vlaams Fonds de minister in haar beleid. Als overheidsdienst beschikt het Vlaams Fonds echter niet over eigen voorzieningen of ambulante diensten. Zij erkent, subsidieert en controleert wel deze, vaak door privéinitiatieven opgerichte, voorzieningen en diensten. Een smaakmaker van wat we doen Het Vlaams Fonds werd opgericht bij Decreet van 27 juni 1990 en neemt de meeste taken over van het vroegere Rijksfonds voor Sociale Reclassering van de Minder-Validen (Rijksfonds/RF) en van het Fonds voor medische, sociale en pedagogische zorg voor gehandicapten (het zogenoemde Fonds 81). Concreet verleent het Vlaams Fonds een helpende hand aan mensen die het, tengevolge van een handicap, minder gemakkelijk hebben dan anderen om zich in onze samenleving te kunnen redden. Het Vlaams Fonds verleent financiële steun op meerdere domeinen: - Personen met een handicap kunnen een tussenkomst genieten voor diverse vormen van hulpmiddelen en aanpassingen (aanpassing auto, sprekende agenda, doventolk, ) in hun privésituatie op voorwaarde dat hierdoor hun sociale integratie bevorderd wordt. Dit is wat het Vlaams Fonds de individuele materiële bijstand (IMB) noemt. De wettelijke basis hiervoor is het Besluit van de Vlaamse regering van 13 juli Het domein van de zorg omvat begeleiding aan huis of verblijf en begeleiding in een voorziening. Deze diensten bestaan zowel voor minderjarige als meerderjarige mensen. Het Vlaams Fonds betaalt deze diensten rechtsreeks per begeleiding of voor de duur van het verblijf. Gebruikers betalen zelf een klein remgeld. - Mensen met een handicap krijgen via het Vlaams Fonds de mogelijkheid om een, bijkomende of nieuwe, opleiding te volgen. Het Vlaams Fonds betaalt de werking van deze centra. De gebruikers ontvangen een bijkomende vergoeding voor de periode waarin ze een dergelijke opleiding volgen. Het Vlaams Fonds moedigt werknemers ook aan om mensen met een handicap in dienst te nemen. Door werkgevers een premie te geven indien zij deze mensen aanwerven, kunnen heel wat gehandicapten een geschikte job met een volwaardig loon vinden of verder uitoefenen. Wanneer een dergelijke tewerkstelling niet meer mogelijk is, kunnen de mensen in een beschutte werkplaats werken. Mensen met een handicap kunnen bij hun zoektocht naar een passende job begeleid worden door arbeidstrajectbegeleidingsdiensten (de ATB s). - Sinds 2001 bestaat tevens de mogelijkheid dat mensen met een handicap een assistent in dienst nemen om voor hen te zorgen, via het Persoonlijke-Assistentiebudget (PAB). De juridische grond voor dit PAB kan u nalezen in het Besluit van 15 december Elk van deze vormen van bijstand wordt verder nog uitvoerig toegelicht. Om gebruik te maken van bovenstaande bijstand, is de goedkeuring van het Vlaams Fonds vereist. Hoe dit in zijn werk gaat, vindt u terug bij het luik over de procedure.

6 5 Toch kort even vermelden dat u voor een aantal zaken niet terecht kan bij het Vlaams Fonds. Zo komt het Vlaams Fonds nooit tussen in de uitbetaling van inkomensvervangende of aanvullende tegemoetkomingen, noch bij mutualiteitsuitkeringen of (verhoogde) kinderbijslag. Bij de sociale dienst van de gemeente kan u terecht voor aanvragen voor een speciale parkeerkaart. Voor terugbetaling van kosten voor medicijnen en hospitalisatie, maar ook voor therapeutische en orthopedische hulpmiddelen kan u best contact opnemen met het ziekenfonds. Kinderen en adolescenten met een handicap kunnen voor hun pedagogische noden, indien deze niet zonder meer in het gewoon onderwijs opgevangen kunnen worden, terecht binnen het buitengewoon of geïntegreerd onderwijs. Het Vlaams Fonds kan bij rolstoelgebruik of wanneer verplaatsingen te voet van minstens 300 meter onmogelijk zijn wel tussenkomsten geven voor de verplaatsingen van en naar de gewone school. Het Vlaams Fonds voert een inclusief gehandicaptenbeleid. De mening van het Vlaams Fonds is immers dat de mate van (on)aangepastheid van de omgeving maakt dat iemand minder of meer hinder ondervindt van de beperkingen die zijn handicap met zich meebrengt. Het Vlaams Fonds vindt dat personen met een handicap op een evenwaardige manier moeten kunnen deelnemen aan alle aspecten van het maatschappelijk leven. Daarom dringt het Vlaams Fonds er in dit kader van haar inclusief beleid steeds op aan bij andere overheidsdiensten om bij het nemen van beleidsmaatregelen ook rekening te houden met personen met een handicap. Zo voorzien de openbare vervoersmaatschappijen voor trein, tram, bus en metro reeds diverse vervoersfaciliteiten voor hun reizigers met een handicap, waaronder ook de gratis netabonnementen voor mensen met een handicap. Hoewel Vlaanderen over een heel scala aan organisaties beschikt die allerlei vrijetijdsactiviteiten organiseren, is het niet voor iedereen evident om aan deze activiteiten deel te nemen. Om personen met een handicap zinvolle vrijetijdsbesteding te kunnen garanderen, besliste het Vlaams Fonds verscheidene organisaties die aangepaste vrijetijdsactiviteiten organiseren te erkennen en subsidiëren. De meeste van hen ontwikkelen en organiseren aangepaste activiteiten, anderen kiezen ervoor om personen met een handicap te stimuleren en begeleiden bij activiteiten in een vrijetijdsorganisatie die zich niet specifiek richt op personen met een handicap. Bij hen ligt de nadruk meer op vrijetijdsbemiddeling. Het Vlaams Fonds: een goed geoliede machine Het Vlaams Fonds is een openbare instelling die onder toezicht staat van de Vlaamse minister voor het welzijnsbeleid, Inge Vervotte. De Raad van bestuur is het belangrijkste bestuursorgaan van het Vlaams Fonds en telt bijkomend aan de gemeenschapscommissarissen Welzijn en Begroting een twintigtal leden: allemaal vertegenwoordigers van gehandicaptenverenigingen, voorzieningen en sociale partners. Op die manier krijgen alle partijen uit het werkveld inspraak in de beslissingen van het Vlaams Fonds. Uit de leden van de Raad van bestuur wijst de Vlaamse regering een aantal leden aan die samen met de voorzitter en de ondervoorzitters het Bureau vormen. Dit Bureau bereidt de vergaderingen van de Raad van bestuur voor en houdt toezicht op het dagelijks beheer van het Fonds. De Raad van bestuur heeft een aantal adviserende ad-hoc commissies opgericht, die haar bijstaat met advies over de hun toegewezen aangelegenheden. Zo is er onder andere een ad-hoc commissie voor inschrijvingen, voor hulpmiddelen en voor professionele integratie. De administratie van het Vlaams Fonds bestaat uit het hoofdbestuur en de provinciale afdelingen. Het geheel wordt geleid door een Administrateur-generaal, die hierin bijgestaan wordt door zijn twee adjunct-leidend ambtenaren. Samen met de afdelingshoofden vormen zij de directieraad van het Vlaams Fonds. De directieraad beraadslaagt over de beleidsvoorstellen en problemen inzake beleidsuitvoering en over

7 6 bevoegdheidsverschillen binnen de instelling. De directieraad is tevens bevoegd voor personeelsaangelegenheden, zoals bevorderingen. Het hoofdbestuur is gevestigd te Brussel en omvat meerdere entiteiten: - een ambtenaar inclusief beleid, die gangmaker is om alle personen met een handicap te laten deelnemen aan het maatschappelijk leven. Diverse projecten hiertoe werden reeds opgestart. - een studiecel die wetenschappelijke ondersteuning geeft aan de beleidsvoering. Dit door analyse van verzamelde gegevens en het vertalen van inzichten uit het wetenschappelijk onderzoek naar het beleid. - een juridische dienst voor individuele dossiers én voor de beleidsvoering. Deze dienst houdt zich ook specifiek bezig met kinderrechten. - een inspectiedienst, omdat het Vlaams Fonds een kwaliteitsvolle dienstverlening door de voorzieningen en diensten hoog in het vaandel voert. Dit zijn echter geen boemannen, maar elk jaar gaat de regio-inspecteur bij de voorziening langs voor een audit om te zien of de instelling inderdaad kwalitatief goed scoort en om verbeterpunten te adviseren. - een cel internationale betrekkingen, om internationale ontwikkelingen en visies op de voet te volgen. - een Europese cel voor de opvolging van de cofinanciering vanuit het Vlaams Fonds aan projecten, die gesubsidieerd worden met gelden uit het Europees Sociaal Fonds. - een medische cel die beleidsvoorbereidend en ondersteunend werk verricht - een voorlichtingsdienst, opgericht om de rechtszekerheid van de gebruiker en de doorzichtigheid van de administratie te verbeteren. In de loop der jaren werd deze dienst verder uitgebouwd met een ombudsfunctie, waar men met klachten terecht kan. - een dienst die de subsidies en investeringen berekent en betaalt aan de erkende voorzieningen en ambulante diensten. - een cel verantwoordelijk voor de tussenkomsten aan hulpmiddelen en aanpassingen in de thuissituatie, het Persoonlijke-Assistentiebudget, tewerkstellingsinitiatieven, de inschrijvingsprocedure en de werking van de provinciale afdelingen. Met deze dienst hebt uzelf als team contact voor uw erkenning en kwaliteitsvolle dienstverlening. - een Kennis- en Ondersteuningscentrum (KOC) voor informatieverspreiding over, inventarisatie van het marktaanbod aan en gespecialiseerde adviesverlening bij hulpmiddelen en aanpassingen voor mensen met een handicap. - ondersteunende diensten, zoals informatica, personeel, human resources management, logistiek, boekhouding, begroting. In iedere Vlaamse provincie is een provinciale afdeling van het Vlaams Fonds, vijf in totaal dus. De verantwoordelijke en zijn medewerkers, samen een ploeg van een dertigtal mensen, staan rechtstreeks in contact met de gebruiker, de persoon met een handicap én met u, het multidisciplinair team, zijn begeleider. Iedere zorgvraag moet immers bij de provinciale afdeling ingediend worden. Zij beheert de dossiers van de zorgvragers die in haar provincie gedomicilieerd zijn. Rechten en kansen bij het Vlaams Fonds Om zich in te schrijven mag iemand nog geen 65 jaar zijn en moet hij in België en Vlaanderen verblijven. Op deze algemene regel zijn wel uitzonderingen mogelijk. In tweede instantie moet de persoon een handicap hebben volgens artikel 2 van het decreet van het Vlaams Fonds én moet hij door die handicap behoefte hebben aan bepaalde zorgen of hulpmiddelen binnen het aanbod van het Vlaams Fonds én dit met het oog op de eigen sociale integratie. Bovendien zal het Vlaams Fonds maar de kosten van de hulpverlening dragen als deze niet tot de bevoegdheid van een andere subsidiërende instantie behoort. Dit is het residuariteitsprincipe van het Vlaams Fonds.

8 7 De leeftijd heeft al veel stof doen opwaaien Een persoon met een handicap kan ten laatste de dag vóór hij de leeftijd van 65 bereikt, zijn eerste aanvraag om inschrijving indienen bij het Vlaams Fonds. Zoniet kan hij geen aanspraak maken op enige steun van het Vlaams Fonds. De persoon die ingeschreven was bij het Rijksfonds, het Fonds 81 of het Vlaams Fonds vóór hij 65 jaar werd, kan een tussenkomst verkrijgen na het bereiken van deze leeftijd. Deze tussenkomst kan hij voor hulpmiddelen en aanpassingen maar verkrijgen voor zover de tussenkomst verband houdt met een aandoening die reeds vóór deze leeftijd bestond. Hij bewijst dit door middel van een oud dossier bij het Vlaams Fonds, het Rijksfonds of Fonds 81. Ofwel door een attest of uitspraak van een overheidsdienst, een verzekeringsinstelling met inbegrip van een ziekenfonds of een gerechtelijke instantie, waaruit blijkt dat de officiële vaststelling van de handicap gebeurd is vóór de aanvrager 65 jaar geworden is. Het bepalen van de leeftijdsgrens van de doelgroep op 65 jaar is ingegeven vanuit de residuaire bevoegdheid van het Vlaams Fonds, waardoor het Fonds rekening moet houden met het feit dat vanuit andere wetgevingen eveneens specifieke bijstandsvormen voor personen worden aangeboden. De zorg voor personen die na 65 jaar gehandicapt worden, is in principe toegewezen aan het bejaardenbeleid. Alle bejaarden, ook zij die geen tijdige aanvraag bij het Vlaams Fonds hebben of hebben kunnen doen, hebben een recht van toegang tot deze bejaardenzorg. Deze visie van het Vlaams Fonds werd reeds bevestigd door een arrest van het Arbitragehof: de leeftijdsgrens van 65 jaar, die het Vlaams Fonds aan de inschrijfbaarheid stelt, is niet in strijd met het grondwettelijk gelijkheids- en niet discriminatie beginsel. Hoewel controversieel, kan het Vlaams Fonds juridisch haar visie terzake blijven hanteren. Kan iedereen zomaar binnen zonder kloppen? Alvorens iemand zich kan wenden tot het Vlaams Fonds om bijstand te vragen, moet hij tegelijkertijd aan de twee volgende basisvoorwaarden voldoen: - én werkelijk in België verblijven. Hiermee bedoelt het Vlaams Fonds ingeschreven zijn in het bevolkings- of vreemdelingenregister (wettelijk verblijf) en ook effectief (daadwerkelijk) verblijven in ons land. Aan de voorwaarde van werkelijk verblijf moet door de persoon met een handicap zelf worden voldaan. - én voorafgaand aan het ogenblik van zijn vraag ofwel 5 jaar ononderbroken ofwel 10 jaar in de loop van zijn leven in België verblijven. Deze voorwaarde van voorafgaand verblijf moet bij de niet-ontvoogde minderjarigen, de verlengd minderjarigen en onbekwaam verklaarden vervuld zijn in de persoon van hun wettelijk vertegenwoordiger. Van de voorwaarde van voorafgaand verblijf kan afgeweken worden voor: - de volwassene die werkelijk in België verblijft - de wettelijk vertegenwoordiger van de minderjarige, op voorwaarde dat beiden werkelijk in België verblijven wanneer deze: - Belg is - burger is van de Europese Unie en sociale zekerheid geniet - staatsloze of een persoon met een onbepaalde nationaliteit is - erkend vluchteling is volgens de normale procedure - bijkomende kinderbijslag geniet voor het gehandicapte kind

9 8 - minderjarige geplaatst is door de Jeugdrechtbank in een door het Vlaams Fonds erkende voorziening of bij verwijzing door het Comité van Bijzondere Jeugdzorg naar een Observatie- en Behandelingscentrum van het Vlaams Fonds (met het oog op een voorlopige inschrijving volgens artikel 8 van het inschrijvingsbesluit, waarover verder meer). Belangrijk hierbij is dat bij deze uitzonderingsgrond niet wordt verwezen naar een wettelijk verblijf van de wettelijk vertegenwoordiger. - op grond van Europees sociaal recht zou gediscrimineerd worden, indien hij niet kan genieten van de bijstand op het vlak van opleiding en tewerkstelling Minderjarigen die niet voldoen aan de voorwaarde van wettig verblijf en/of de voorwaarde van voorafgaand verblijf kunnen hiervan vrijgesteld worden door de leidend ambtenaar van het Vlaams Fonds via een bijzondere procedure op voorwaarde dat: - "hun gesteldheid en de omstandigheden van hun ouders of van de persoon die voor hen zorgt zo behartigenswaardig zijn dat zij bijstand vereisen overeenkomstig de bepalingen van het Decreet van 27 juni 1990 en - ze niet in aanmerking komen voor bijstand krachtens andere wettelijke, decretale of reglementaire bepalingen, noch in hun land van herkomst, noch in België." De minderjarige moet wél daadwerkelijk in België verblijven. Concreet betekent dit dat een aanvraag omtrent een minderjarig kind, dat niet wettig in België verblijft (bijvoorbeeld illegaal) en/of waarvan de wettelijk vertegenwoordiger niet voldoet aan de voorwaarde van voorafgaand verblijf, door de leidend ambtenaar van het Vlaams Fonds tóch ontvankelijk kan worden verklaard. Indien een aanvraag ontvankelijk wordt verklaard, volgt het dossier de gewone gang van zaken. Het doorloopt de inschrijvingsprocedure en wordt behandeld door de provinciale evaluatiecommissie. Waarover verder meer. Het betreft echter een uitzonderingsprocedure voor behartigenswaardige gevallen. Het is de leidend ambtenaar, in persoon, die beslist over deze uitzondering. Het behartigenswaardige van de situatie dient gemotiveerd vanuit het feit dat er voor het kind geen andere oplossing kan bedacht worden dan een vanuit het Vlaams Fonds verleende bijstand. Er dient ook bevestigd te worden dat het kind om welke reden dan ook, niet in aanmerking komt voor andere gesubsidieerde bijstand, noch in België, noch in het land van herkomst. De motivatie, opgesteld door de persoon in kwestie, het multidisciplinair team, de voorziening, of andere begeleiders, wordt verzonden naar de provinciale afdeling. Indien de persoon illegaal in België verblijft verstuurt men de aanvraag naar de provinciale afdeling van de provincie waar de persoon zijn gebruikelijk verblijf heeft. Het bewijs van daadwerkelijk verblijf in België kan geleverd worden door een document van een bestuur of een openbare dienst, zoals de Dienst Vreemdelingenzaken, een politiedienst, een gemeentebestuur of een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, of door een instelling, zoals een ziekenhuis of een school. Alleen voor inwoners van Vlaanderen? Het Vlaams Fonds is er in de eerste plaats voor iemand die in Vlaanderen woont. Iemand die officieel gedomicilieerd is in Vlaanderen en voldoet aan bovenstaande bepalingen kan een aanvraag doen bij het Vlaams Fonds zonder bijkomende voorwaarden. Wanneer er een wettelijk vertegenwoordiger is, moet deze in Vlaanderen wonen.

10 9 En als iemand in Brussel woont of naar een voorziening in Brussel wil? Onderstaand schema laat zien wat mogelijk is en hoe. Woonplaats? Welke voorziening? Wie beslist en wie betaalt? Inwoner van Brussel-Hoofdstad Vlaams Fonds voorziening beslissing + subsidie Vlaams Fonds Inwoner van Brussel-Hoofdstad voorziening van commission communautaire française Service bruxellois francophone des personnes handicapées (= COCOF) beslissing + subsidie COCOF Inwoner van Brussel-Hoofdstad voorziening van de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad (GGC) beslissing + subsidie GGC Inwoner van Vlaanderen (niet Brussel) Vlaams Fonds voorziening beslissing + subsidie Vlaams Fonds Inwoner van Vlaanderen (niet Brussel) voorziening van commission communautaire française Service bruxellois francophone des personnes handicapées (= COCOF) geldige beslissing Vlaams Fonds = subsidie COCOF Inwoner van Vlaanderen (niet Brussel) voorziening van de gemeenschappelijke gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad (GGC) geldige beslissing Vlaams Fonds = subsidie GGC Een inwoner van Brussel-Hoofdstad richt zich met zijn vraag naar een Vlaams Fonds voorziening tot de provinciale afdeling te Leuven.

11 10 Of de persoon wil beroep doen op een voorziening van de Duitstalige Gemeenschap of buiten België Het Vlaams Fonds heeft een unilaterale regeling die het mogelijk maakt dat in individuele noodsituaties het Vlaams Fonds de kosten op zich neemt van een verblijf in een voorziening in de Duitstalige Gemeenschap of het buitenland. Er zijn wel maximale bedragen van tussenkomst vastgesteld. De regeling is van toepassing op alle vragen voor tussenkomst bij verblijf in een zorgvoorziening, tewerkstelling in een beschutte werkplaats, een bedrijfsopleiding of opleiding in een centrum voor beroepsopleidingen, een aanpassing van de arbeidspost of een tussenkomst bij de werkgever in het loon. De persoon moet een specifieke en goed gemotiveerde schriftelijke aanvraag tot bijstand buiten het Nederlandse taalgebied (BNT) indienen bij de provinciale afdeling, met nominatieve vermelding van de voorziening of de werkgever. Indien de persoon reeds een positieve beslissing heeft voor de gevraagde vorm van bijstand, adviseert de provinciale evaluatiecommissie alleen over deze specifieke vraag. Voor het formuleren van zijn vraag kan de persoon zich eventueel laten bijstaan door een multidisciplinair team of een gehandicaptenorganisatie. Indien de persoon nog geen ticket heeft voor de gevraagde vorm van bijstand, dient hij zijn vraag tot bijstand buiten het Nederlands taalgebied in, samen met zijn inschrijvings- of herzieningsvraag. De specifieke vraag moet in dat geval ook door het multidisciplinair team in het multidisciplinair verslag worden gestaafd. Over de specifieke vraag tot tenlasteneming van bijstand buiten het Nederlandse taalgebied geeft de provinciale evaluatiecommissie alleen een advies. Het is niet omdat dit advies ongunstig is dat ook de beslissing over de bijstandsvorm (bijvoorbeeld beschutte werkplaats) ongunstig kan zijn: de combinatie van een gunstige beslissing over de bijstandsvorm samen met een ongunstige BNTbeslissing is dus mogelijk. Indien de beoordeling van de handicap en/of de zorgbehoefte van meet af aan ongunstig is, moet er uiteraard geen advies meer worden verleend over de vraag tot tenlasteneming buiten het Nederlandse taalgebied. Vervolgens neemt het afdelingshoofd, verantwoordelijk in Brussel voor de inschrijvingsprocedure, de beslissing. Positieve beoordelingselementen hierbij zijn dat het geëigende aanbod niet aanwezig is of de afstand overdreven groot is naar een gelijkaardige voorziening. In ieder geval moet de buitenlandse voorziening of de voorziening in de Duitstalige Gemeenschap erkend zijn door de bevoegde overheid voor categorieën van gehandicapte personen waartoe de aanvrager behoort. Indien het om een werkgever gaat, moet deze zijn wettelijke verplichtingen nakomen. Plaatsgebrek, taalgebruik, tekort aan jobs, continuering van opname of ideologische, filosofische of godsdienstige overtuiging zijn op zich geen voldoende motivering voor tenlasteneming. De provinciale afdeling verstuurt deze BNT-beslissing aan de persoon (in voorkomend geval samen met de beslissing over de bijstandsvorm) én een kopij ervan aan de voorziening of werkgever in kwestie. Het is dus zeer belangrijk om bij de begeleiding van personen die een vraag tot tenlasteneming van bijstand buiten het Nederlandse taalgebied wensen in te dienen, rekening te houden met de procedure en de criteria zoals hierboven uiteengezet. Dit kan de beslissing alleen maar versnellen.

12 11 En hoe zit dat dan met een voorziening in Wallonië of met een inwoner van Wallonië? Een samenwerkingsakkoord tussen de Vlaamse Gemeenschap en het Waalse Gewest regelt hoe en in welke situaties een Vlaming bijstand kan ontvangen van het Agence Wallonne of omgekeerd een Waal van het Vlaams Fonds. Dankzij dit akkoord kan een persoon met een handicap die woont in Vlaanderen of Wallonië zich met zijn vraag naar tewerkstelling, opleiding of professionele begeleiding in de zorgsector wenden tot het andere landsgedeelte onder bepaalde voorwaarden. Het samenwerkingsakkoord is van toepassing op de gehele zorg- en werksector, niet op individuele materiële bijstand. Voor tussenkomsten op dit laatste vlak moet de persoon zich nog steeds tot de bevoegde instantie van zijn deelgebied richten. Het samenwerkingsakkoord stelt wel dat dit enkel kan indien de persoon nood heeft aan deze bijstand op het grondgebied waar hij niet woont, omwille van zijn woonplaats, persoonlijkheid of specifieke handicap. Het akkoord betekent dat een persoon die woont op het grondgebied waarvoor het Waals Fonds bevoegd is, een vraag voor bijstand kan doen bij het Vlaams Fonds. Omgekeerd kan een persoon die woont op het grondgebied waarvoor het Vlaams Fonds bevoegd is, een vraag stellen aan het Waals Fonds. Het Fonds tot wie de persoon zich moet richten, beslist over de vraag. U, als team, zult wellicht het meest geconfronteerd worden met een Waal die een aanvraag bij het Vlaams Fonds wil indienen. We overlopen samen met u een aantal belangrijke punten uit het samenwerkingsakkoord. We benadrukken daarbij de taak die het Vlaams Fonds heeft ten aanzien van de inwoner uit Wallonië. Een inwoner van Wallonië die toegang vraagt tot een erkende en gesubsidieerde voorziening van het Vlaams Fonds moet cumulatief aan twee voorwaarden voldoen: - Hij dient de procedure tot inschrijving bij het Vlaams Fonds te doorlopen. Hij zal bijgevolg bij u komen aankloppen voor de opmaak van een multidisciplinair verslag (zie verder). Alle aanvragen voor bijstand aan Walen zullen voorgelegd worden aan de provinciale evaluatiecommissie te Leuven. Een verdeling over de verschillende provinciale afdelingen kan moeilijk daar er geen aanknopingspunt is met de woonplaats. Het hoofd van de provinciale afdeling voor Brabant heeft terzake beslissingsbevoegdheid. - De persoon moet een verzoek indienen dat gerechtvaardigd is op grond van één van de twee volgende motieven. Ofwel is het noodzakelijk dat hij toegang krijgt tot een voorziening van het Vlaams Fonds rekening houdend met zijn woonplaats of zijn persoonlijkheid of zijn handicap. In deze situaties zal het Vlaams Fonds betalen. Ofwel is er in Wallonië geen specifieke voorziening die aangepast is aan de handicap. In deze situatie zal het Agence Wallonne, mits instemming met de beslissing, betalen voor de bijstand die door het Vlaams Fond wordt geleverd. De persoon dient zijn aanvraag (het aanvraagformulier vergezeld van een multidisciplinair verslag) om tussenkomst in het kader van het samenwerkingsakkoord steeds in bij de provinciale afdeling te Leuven. Het dossier moet motiveren waarom hij als Waal toegang vraagt tot een voorziening van het Vlaams Fonds. Afhankelijk van de situatie van de persoon, moet de aanvraag al dan niet nominatief de voorziening of de werkgever vermelden. De persoon woont bijvoorbeeld in Wallonië net aan de grens met Vlaanderen. Kortbij in Vlaanderen is een voorziening én veel dichterbij dan één in Wallonië. Dit geldt enkel voor die éne voorziening, dus moet ze bij naam genoemd worden. De provinciale afdeling bezorgt een kopie van de aanvraag aan het Waals Fonds. Het Waals Fonds bezorgt per kerende post een kopie van het dossier en de beslissingen die zij eventueel hebben van deze inwoner van hun bevoegdheidsgebied.

13 12 Eens al deze gegevens in het bezit zijn van de provinciale afdeling wordt het dossier op de agenda van de provinciale evaluatiecommissie geplaatst. De commissie oordeelt over de handicap en over de zorgvraag. De commissie oordeelt tevens of aan de voorwaarden van het samenwerkingsakkoord voldaan zijn. Het komt aan de provinciale evaluatiecommissie toe om de noodzakelijkheid van de opname te onderzoeken. Het is niet omdat een inwoner van Wallonië bijvoorbeeld enkel Nederlands spreekt, dat onmiddellijk een positief antwoord volgt. De commissie heeft een beoordelingsvrijheid. Afhankelijk van de situatie van de persoon zal een gunstige beslissing soms beperkt blijven tot een bij naam genoemde voorziening of werkgever. In andere situaties kan de beslissing uitgebreid worden. De persoon is bijvoorbeeld Nederlandstalig, werkt in Vlaanderen en ervaart in Wallonië ernstige taalproblemen. Hier kan een aanvraag tot het Vlaams Fonds gerechtvaardigd zijn op basis van het persoonlijkheidscriterium, zonder dat een welbepaalde voorziening bij naam gewenst is. De provinciale afdeling bezorgt een kopie van de beslissing aan het Waals Fonds. Indien de provinciale afdeling een gunstige beslissing wil nemen over de toegang tot een met naam genoemde, specifieke handicapgebonden voorziening, deelt zij dit eerst schriftelijk mee aan het Waals Fonds. Dit Fonds laat binnen de maand weten of het al dan niet instemt met deze beslissing. Indien het Waals Fonds instemt, verbindt het zich om de kosten van de bijstand te dragen. De terugbetaling gebeurt aan de hand van een jaarlijkse afrekening. De voorwaarden van tenlasteneming in het kader van het samenwerkingsakkoord moeten ook vervuld zijn uit hoofde van de inwoner van Vlaanderen die bijstand wenst van een voorziening van het Waals Fonds. Zijn verzoek moet voldoen aan de regelgeving van het Waals Fonds. Hij richt zijn aanvraag aan AWIPH (Agence Wallonne pour l Integration des Personnes Handicapées), t.a.v. G. Rovillard, Administrateur generaal, Rue de la Rivelaine 21, 6061 Charleroi (Montignies/Sur/Sambre) (071/ ). Het Waals Fonds stuurt een kopie van de aanvraag naar het Vlaams Fonds en vraagt desgevallend het dossier en de beslissingen van deze persoon op. Het Waals Fonds onderzoekt ook of de persoon op basis van het woonplaats-, persoonlijkheids- en/of handicapcriterium in aanmerking komt voor bijstand in het kader van het samenwerkingsakkoord of, in de andere situatie, hij kan toegelaten worden tot een specifieke voorziening van het Waals Fonds. Hier gelden dezelfde principes van beslissen en betalen als voor een inwoner van Wallonië. In het kader van het samenwerkingsakkoord werd een samenwerkingscommissie opgericht, samengesteld uit drie leden langs Vlaamse zijde, drie leden langs Waalse zijde. Deze commissie heeft als doel de goede werking van het akkoord te bewerkstelligen. Zij heeft ook als taak bij te dragen tot het oplossen van toepassingsproblemen of het voorkomen van geschillen. Kan een gebruiker van een niet-vlaamse voorziening dan nog beroep doen bij het Vlaams Fonds voor andere tussenkomsten? Voor personen met een handicap, wonend in Vlaanderen of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en die verblijven in een bicommunautaire voorziening, kan het Vlaams Fonds tussenkomst geven voor andere vormen van bijstand. Deze tussenkomsten kunnen echter slechts wanneer de persoon verblijft in deze bicommunautaire voorziening én geen tussenkomst krijgt voor deze andere bijstand van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) of van de Commission Communautaire Française (COCOF). Personen die van het Vlaams Fonds een gunstige beslissing voor tenlasteneming buiten het Nederlands taalgebied (BNT) hebben ontvangen, kunnen tegelijk bij het Vlaams Fonds aanspraak maken op andere vormen van bijstand. Tussenkomst in hulpmiddelen en aanpassingen wordt door de tekst van het samenwerkingsakkoord uitdrukkelijk uitgesloten. Dit wil zeggen dat een inwoner van Vlaanderen die op basis van het

14 13 samenwerkingsakkoord naar een Waalse voorziening gaat, nog steeds materiële bijstand krijgt van het Vlaams Fonds. Omgekeerd moet een inwoner van Wallonië die verblijft in een Vlaamse voorziening een tussenkomst in materiële bijstand vragen aan het Waals Fonds. Een inwoner van Vlaanderen die van vóór de inwerkingtreding van het samenwerkingsakkoord in een Waalse voorziening verblijft kan enkel een tussenkomst voor materiële bijstand van het Vlaams Fonds ontvangen voor zover bewezen wordt dat hij hiervoor nog geen tussenkomsten ontving van het Waals Fonds. Waarom niet alle handicaps handicaps zijn voor het Vlaams Fonds Het is niet zo dat éénieder die bepaalde ongemakken ondervindt, in aanmerking komt voor hulp van het Vlaams Fonds. Om uit te maken of men al dan niet ingeschreven kan worden, grijpt het Vlaams Fonds terug naar de invulling van het begrip handicap die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) vooropgesteld wordt. De definitie vinden we in artikel 2 2,1 van het basisdecreet van het Vlaams Fonds ( ): een handicap is elke langdurige en belangrijke beperking van de kansen tot sociale integratie van een persoon tengevolge van een aantasting van zijn mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden. Dit is één van de zogenoemde sleutelartikelen van het decreet. Het legt het toepassingsgebied vast, zowel wat betreft de personen als de voorzieningen. Hoewel deze definitie reeds veel stof tot discussie gegeven heeft, vooral over de zogenaamde grijze zone is deze definitie door de wetgever bewust vrij algemeen geformuleerd, omdat voor het Vlaams Fonds een individuele dossierbenadering mogelijk zou zijn. Bij sommige personen stelt men inderdaad vast dat bepaalde beperkingen niet het rechtstreeks gevolg zijn van een stoornis in de persoon zelf of kan men twijfelen of de handicap de kansen op een normaal maatschappelijk verkeer wel degelijk in belangrijke mate beperkt. De evaluatie of de aanvrager bij het Vlaams Fonds behoort tot deze definitie wordt toevertrouwd aan de multidisciplinaire teams, de provinciale evaluatiecommissies en de adviescommissies voor heroverweging. Deze diensten en commissies worden verder uitvoerig besproken. Het Vlaams Fonds stapt dus af van een strikt medische evaluatie en beschouwt niet enkel de persoon zelf, maar de persoon in zijn relatie tot de maatschappij. Hierbij gaat het Vlaams Fonds niet uit van een bepaalde maatschappelijke functie, maar van het geheel van functies die een persoon in de maatschappij kan vervullen, zoals wonen, werken, mobiliteit, ontspanning. Zoals reeds eerder vermeldt, vertoont de Vlaams Fonds definitie een duidelijke relatie met internationale definities, ook met deze in de nieuwe Internationale Classificatie van het Menselijk Functioneren, afgekort ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health). Deze ICF is de revisie van de ICIDH (International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps) en de volwaardige en compatibele aanvulling op de ICD (International Classification of Diseases and Related Health Problems). Voor de definitie (ernst en langdurigheid) en voor de classificatie van psychische stoornissen (o.m. gedrags- en emotionele stoornissen) baseert het Vlaams Fonds zich ook op de DSM versie IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Voor de bepaling van een verstandelijke handicap oriënteert het Vlaams Fonds zich op de definitie van de AAMR (American Association on Mental Retardation). Hieronder worden de 3 belangrijkste elementen uit de definitie nader belicht, met de ICF als achtergrond. 1 Er is een stoornis of een aantasting van de mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden aanwezig bij de persoon: Een stoornis is een afwezigheid of afwijking van een psychologische, fysiologische of anatomische structuur of functie.

15 14 Deze stoornis is het gevolg van een ziekte of aandoening, die eventueel zeer kortdurend of niet meer aanwezig (bijvoorbeeld bij een trauma) of onbekend kan zijn. Een stoornis is soms moeilijk aan te tonen, bijvoorbeeld bij een bedreigde ontwikkeling. Ontwikkelingsstoornissen zullen nochtans in sommige omstandigheden tot een belangrijke beperking van de kansen tot sociale integratie leiden. De stoornis hoeft op zich niet steeds zeer ernstig te zijn, en hoewel aantoonbaar, moet deze niet noodzakelijk gepaard gaan met een duidelijk organisch substraat (inzonderheid de psychische en mentale stoornissen). Het kan dus om elke soort stoornis gaan; geen enkele ziekte of aandoening wordt als oorzaak uitgesloten. Het Vlaams Fonds werkt niet met een lijst van erkende aandoeningen. Een welbepaalde diagnose op zich is dan weer onvoldoende om te kunnen spreken van een handicap. Zo leidt stotteren op zich niet automatisch tot een handicap voor het Vlaams Fonds. De stoornis is geen op zichzelf staand gegeven, maar moet steeds in interactie met omgevingsfactoren beschouwd worden. Alhoewel het op de eerste plaats de gevolgen van een stoornis op de sociale rolvervulling van de persoon zijn die geëvalueerd moeten worden, behoren personen met verminderde kansen op een sociale integratie louter omwille van sociale omstandigheden niet tot de doelgroep van het Vlaams Fonds. Aan de basis van de handicap moet steeds een aantasting van de mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden liggen. De stoornis moet identificeerbaar zijn en op de persoon zelf betrekking hebben. Bij sommige mensen kan een aantasting van de mentale en psychische mogelijkheden immers ook veroorzaakt worden door problematische pedagogische factoren. Met ander woorden: als de omgevingsfactoren dominant zijn, hoort de persoon niet tot de doelgroep van het Vlaams Fonds. 2 De beperking van de kansen tot sociale integratie: Een beperking is iedere vermindering of afwezigheid, ten gevolge van een stoornis, van de mogelijkheid tot een voor een mens normale activiteit uit te voeren, zowel wat betreft de wijze als de reikwijdte ervan. Het is dus een uiting van een stoornis en weerspiegelt het minder goed functioneren als persoon. Het betreft vooral de mogelijkheid tot het verrichten van samengestelde handelingen, die algemeen aanvaard zijn als wezenlijke onderdelen van het dagelijks leven. Het woord beperking is voor het Vlaams Fonds onlosmakelijk verbonden met de kansen tot sociale integratie. Sociale integratie dan wel begrepen in de algemene betekenis van integratie in de gemeenschap en volwaardige participatie aan het maatschappelijk leven en niet beperkt tot sociale interactie. Deze sociale rolvervulling is een dynamisch gegeven en situeert zich in een evoluerende context van leeftijd, van sociale en culturele situaties, van maatschappelijke normen en dergelijke. De evaluatie ervan mag geen momentopname zijn, maar moet in een dynamisch perspectief gebeuren, rekening houdend met de toekomstige mogelijkheden en beperkingen van de betrokkene. Hoe groter echter het onvermogen tot het uitvoeren van bepaalde activiteiten (= de beperking op zich), hoe groter de kans op een beperking van de kansen tot sociale integratie (= beperking in een sociale dimensie voor het Vlaams Fonds). 3 Het langdurig en belangrijk karakter: Hoewel een aandoening vrij acuut en kortdurend kan zijn (bijvoorbeeld een trauma), moet er vooral gelet worden op eventueel blijvende gevolgen. De aantasting van de mogelijkheden moet een langdurig, chronisch of definitief karakter hebben. Aandoeningen waarvan verwacht wordt dat zij op vrij korte termijn zonder bijzondere maatregelen geheel zullen verdwijnen, geven geen aanleiding tot beperkingen voor het Vlaams Fonds. Aandoeningen die een speciale pedagogische zorg vragen, zoals mentale en psychische stoornissen, hebben uiteraard langdurige beperkingen. Verschillende aandoeningen zijn in de beginfase erg evolutief (bijvoorbeeld in het geval van een hersenbloeding of na een operatie), waardoor het niet altijd duidelijk is in hoeverre ze uiteindelijk tot blijvende beperkingen zullen leiden. Indien er binnen het jaar na het begin van de aandoening een toewijzing moet gebeuren, geldt deze beslissing nooit langer dan voor één jaar. Daarna wordt opnieuw gekeken naar het al dan niet langdurig karakter. Voor bepaalde mensen met een lichamelijke, zintuiglijke, matig en ernstig mentale stoornis is het belangrijk karakter van de beperking gemakkelijk aantoonbaar.

16 15 Voor andere mensen zal uit de elementen van het multidisciplinair dossier de ernst van de beperkingen van de kansen tot sociale integratie moeten blijken. Op zichzelf beschouwd kunnen stoornissen wellicht een bepaalde indicatie geven. Zij moeten nochtans bekeken worden in de sociale en/of pedagogische context waarin zij zich voordoen en welke beperkingen van sociale integratiekansen hieruit voortvloeien. Residuariteit? Subrogatie? Rara, wat is dàt? De omschrijving van handicap in het decreet laat toe om de doelgroep af te bakenen ten aanzien van categorieën die op andere vormen van welzijns- of gezondheidszorg zijn aangewezen. Bovendien beoogt artikel 6 in hetzelfde decreet dat het Vlaams Fonds niet de kosten moet dragen die normaal ten laste vallen van andere wetgevingen. In ieder afzonderlijk dossier moet men zich over de nood aan speciale zorg uitspreken. Iedere persoon vertoont bepaalde beperkingen die echter niet steeds het beroep op de specifieke voorzieningen of diensten van het Vlaams Fonds verantwoorden. De beperkingen van de kansen tot sociale integratie moeten de gewone beperkingen waar elke mens mee geconfronteerd wordt, en die geen bijzonder hulpverlening vereisen, overschrijden. Het Vlaams Fonds houdt er ook rekening mee dat vanuit andere wetgevingen eveneens voorzieningen of hulpmiddelen voor personen met een handicap worden gesubsidieerd. Zoals bijvoorbeeld de diensten voor geestelijke gezondheidszorg, de revalidatiecentra, het buitengewoon onderwijs, het ziekenfonds. Dubbel gebruik en overlappingen dienen vermeden. Desgevallend kan het Fonds wel een aanvullende rol spelen. Na een ongeval heeft iemand het soms moeilijk om zijn job te behouden of aan een job te raken of heeft hij nood aan tussenkomst voor hulpmiddelen of gespecialiseerde begeleiding of is zelfs een opname nodig. Zo iemand heeft mogelijks wel recht op een uitkering hiervoor van de verzekering. Maar tot zolang hij deze uitkering niet gekregen heeft van zijn verzekering, kan hij deze vragen tot ondersteuning ook stellen aan het Vlaams Fonds. Heeft hij recht op een tussenkomst van het Vlaams Fonds, dan zal hij die tussenkomst onmiddellijk verkrijgen. Ook als een verzekering later nog een tegemoetkoming zal storten. Met andere woorden: wie een handicap heeft opgelopen door een ongeval, krijgt een tussenkomst van het Vlaams Fonds in afwachting van de verzekering waar hij of zij eventueel recht op heeft. Aangezien het Vlaams Fonds met haar tussenkomst eigenlijk in de plaats van de verzekering betaalt, mag het automatisch voor de gehandicapte optreden om dat verzekeringsbedrag terug te krijgen van de verzekering. En dit voor alle vormen van bijstand waarvoor het Vlaams Fonds tussenkomst kan geven. Dus niet enkel voor hulpmiddelen in de thuissituatie. Deze regeling heeft niets dan voordelen, zowel voor de persoon als voor het Vlaams Fonds zelf. Het Vlaams Fonds zal het geld kunnen terugkrijgen dat het uitgeeft voor handicaps waarvoor een derde aansprakelijk is. Daardoor komen middelen vrij waarmee meer personen beter kunnen worden geïntegreerd in de maatschappij. En de persoon zelf ondervindt geen hinder van het systeem: als de verzekeringsmaatschappij uiteindelijk minder geld geeft dan het Vlaams Fonds al heeft toegekend, vordert het Vlaams Fonds die som niet terug van hem. De toegekende tussenkomsten blijven wat ze zijn, de persoon met een handicap blijft recht hebben op bijstand van het Vlaams Fonds. Vol pension, half pension of bed and breakfast? Om een aanvraag te richten tot het Vlaams Fonds is men minderjarig tot de leeftijd van 18 jaar; volgens de huidige burgerrechterlijke bepalingen. Iemand kan echter tot zijn 21 jaar gebruik maken van de voorzieningen en begeleidingsdiensten van het Vlaams Fonds voorzien voor minderjarigen. In uitzonderlijke gevallen kan een (semi-)internaat of observatie- en behandelingscentrum tot de leeftijd van 23 jaar, mits dit genoodzaakt is opdat de jongere zijn schoolloopbaan kan beëindigen en hij geen andere opvangmogelijkheid heeft.

17 16 Deze leeftijden zijn zeer belangrijk in het kader van een verblijf in een pleeggezin of een kortverblijf. Dit kan immers niet meer na de leeftijd van 21 jaar met enkel de doelgroep gedrags- en emotionele stoornissen. De diensten voor thuisbegeleiding bieden pedagogische en psychologische ondersteuning aan ouders die instaan voor de zorg van hun kind of jongere met een handicap. Deze diensten kunnen hun handicapspecifieke kennis ter beschikking stellen wanneer er sprake is van een motorische, mentale, sensoriële of autistische handicap bij de minderjarige. Niet bij enkel een gedrags- of emotionele stoornis. De begeleidingsintensiteit is variabel naargelang de nood. Gemiddeld worden per gezin 10 begeleidingen per jaar gerealiseerd. ¾ van de begeleidingen moeten in de thuissituatie gebeuren of in een andere niet-schoolse situatie die deel uitmaakt van het secundair opvoedingsmilieu. Niet alle diensten voor thuisbegeleiding hebben reeds een adolescentenwerking. Omgevingsfactoren op zich zijn geen reden om beroep te doen op een thuisbegeleidingsdienst van het Vlaams Fonds. Wanneer een gezin gedurende korte tijd, door welke omstandigheden ook, niet voor hun kind kan zorgen, is opvang en begeleiding mogelijk in een voorziening die kortverblijf mag aanbieden. In principe kan men per 5 jaar maximum 92 dagen kortverblijf benutten, maar gegronde afwijkingen zijn gerust mogelijk. Ook hier moet er wel degelijk een handicap bij de minderjarige aanwezig zijn. Wanneer ouders niet meer voor hun gehandicapt kind of jongere kunnen zorgen, kan de minderjarige met een handicap de nodige ouderlijke zorgen krijgen in een pleeggezin. Aan de basis van de handicap moet steeds een aantasting van de mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden van de minderjarige liggen. Deze aantasting moet identificeerbaar zijn en op de persoon zelf betrekking hebben. Kinderen en jongeren met een handicap kunnen overdag opgevangen en begeleid worden in semiinternaten. s Avonds, s nachts en in de weekends verblijven ze thuis. De voorzieningen zijn vaak verbonden aan onderwijsinstellingen voor buitengewoon onderwijs. Ze richten zich naar minderjarigen met een mentale handicap, met een emotionele- of gedragsstoornis, autismespectrumstoornis, sensoriële of motorische stoornis. In een aantal gevallen is het niet mogelijk dat de minderjarige in zijn thuisomgeving wordt opgevangen. Internaten bieden 24 uur op 24 opvang en zijn net als semi-internaten veelal verbonden aan een onderwijsinstelling voor buitengewoon onderwijs. Wanneer er nog geen duidelijkheid bestaat over de aard van de handicap, kan een kind of jongere verblijven in een observatie- en behandelingscentrum (OBC). Deze centra richten zich tot minderjarigen met gedrags- of emotionele stoornissen. De ouders worden gedurende het verblijf van hun kind nauw betrokken bij de diagnosestelling en behandeling. De verblijfsduur is in principe onbeperkt en vaak zal het centrum na een tijd gericht doorverwijzen naar een aangepast type van voorziening. Observaties en behandelingen langer dan 36 maanden moeten uitzondering blijven, doch het centrum kan een termijnverlenging krijgen op basis van een motiveringsrapport overgemaakt aan het Vlaams Fonds. Dit gebeurt in samenspraak met de minderjarige, maar zonder deze te belasten met de procedure, tenzij hij een expliciet beperkend toegangsticket heeft gekregen. Alle observatie en behandelingscentra zijn slechts erkend voor de doelgroep gedrags- en emotionele stoornis, één heeft een bijkomende erkenning voor mentale stoornis. Om van één van bovenstaande zorgvormen gebruik te kunnen maken moet de minderjarige beschikken over het, al dan niet in tijd beperkte, toegangsticket die deze zorgvorm vermeldt. Over deze toegangstickets vindt u verder meer informatie.