Tussentijdse evaluatie

Transcriptie

1 Defensiestaf Afdeling evaluaties 2002

2 Inhoudsopgave Inleiding 4 Doelstelling 4 1. C-130 Detachement op Manas International Airport in Kirgizië Algemeen Nationale planning Voorbereiding Status of Forces Agreement (SOFA) Verplaatsing Internationale samenwerking Bevinding en aanbeveling Taakuitvoering en invulling opdracht Militaire opdracht Risico s Aansturing van de operatie, nationaal en internationaal Personeel Materieel en Logistiek Juridische en justitiële aangelegenheden Voorlichting Bezoeken Terugkeer naar Nederland F-16 en KDC-10 Detachement op Manas International Airport in Kirgizië Algemeen Duur van de deelname Nationale planning Verkenningsmissie Aanbeveling Missiegerichte voorbereiding en opleiding van de eenheid Aansturing van de operatie, nationaal en internationaal Uitvoering van de operatie Taakuitvoering en invulling opdracht Personeel Materieel en Logistiek Juridische en justitiële aangelegenheden Voorlichting Bezoeken Terugkeer en afwikkeling in Nederland Nederlands Medisch Detachement Oman Algemeen Planning Missiegerichte voorbereiding en opleiding van de eenheid SOFA en MOU Uitvoering van de Operatie Taakuitvoering en invulling opdracht Personeel en logistiek Juridische aangelegenheden Aanbeveling KDC-10 detachement missie naar Qatar van 3 april - 26 juni Algemeen Planning Verkenningsmissie Bevinding en aanbevelingen Juridisch Bevinding en aanbeveling Duur van de deelname...24 Pagina 2/44

3 4.8 Missie gerichte voorbereiding en opleiding van de eenheid Bevinding en aanbeveling Uitvoering van de operatie Taakuitvoering en wijze van invulling opdracht Aansturing van de operatie Personeelszorg Materieel en logistiek Justitieel en ondersteuning Koninklijke marechaussee Geweldsinstructie Bevinding en aanbeveling Voorlichting Terugkeer naar Nederland Inzet van een Maritiem Patrouillevliegtuig-detachement van de Koninklijke marine in 30 de Verenigde Arabische Emiraten t.b.v Operatie Enduring Freedom Algemeen Planning Verkenningsmissie Bevindingen en aanbevelingen Juridisch Bevindingen en aanbevelingen Duur van de deelname Missie gerichte voorbereiding en opleiding van de eenheid Bevindingen en aanbeveling Uitvoering van de operatie Taakuitvoering en wijze van invulling opdracht Risico s Bevinding Aansturing van de operatie Personeelszorg Materieel en logistiek Justitieel en ondersteuning KMAR Rules of Engagement (ROE) MPA Deelname van fregatten van de Koninklijke marine aan operatie Enduring Freedom37 vanaf december Algemeen Planning Uitvoering van de operatie Taakuitvoering en wijze van invulling opdracht Risico s Aansturing van de operatie Personeelszorg Materieel en logistiek Rules of Engagement (ROE) Juridisch Voorlichting Bevindingen en aanbevelingen Financiën...44 Pagina 3/44

4 Inleiding Terroristen kaapten op 11 september 2001 twee civiele lijnvliegtuigen en dwongen deze de beide torens van het World Trade Center (WTC) binnen te vliegen. De torens werden hierdoor volledig verwoest waarbij ruim 2000 mensen het leven verloren. Een derde gekaapt lijntoestel vloog tegelijkertijd het Pentagon binnen waardoor enkele honderden mensen gedood of ernstig gewond werden. Een vierde gekaapt lijntoestel was vermoedelijk op weg naar het Witte Huis en is vroegtijdig neergestort. Deze terroristische rampvluchten hadden een directe relatie met elkaar en werden na onderzoek door de Amerikaanse inlichtingendiensten toegeschreven aan het terroristische Al-Qaeda netwerk, onder leiding van Osama bin Laden. Dit moslimfundamentalistische terroristische netwerk, met vertakkingen over de gehele wereld, had zijn basis in Afghanistan, waar het werd beschermd door het Taliban-regime. De Verenigde Staten reageerde onmiddellijk met een internationale campagne, genaamd Operatie Enduring Freedom, tegen Al-Qaeda en Taliban. Amerikaanse en Britse strijdkrachten brachten, in nauwe samenwerking met de noordelijke Afghaanse Alliantie, de organisatie van Bin Laden in Afghanistan forse verliezen toe. Ook de Nederlandse Regering was bereid een militaire bijdrage te leveren. In militaire besprekingen is vervolgens afgetast welke wensen en mogelijkheden aan beide kanten bestonden. Op basis daarvan ontving Nederland begin november 2001 een concreet verzoek om militaire eenheden ter beschikking te stellen. Dit Amerikaans verzoek betrof een militaire bijdrage die kon oplopen tot ongeveer 1400 militairen, waarbij o.a. de onderstaande eenheden werden genoemd: maritieme patrouillevliegtuigen, fregatten, mijnenjagers, onderzeeboot, F-16 jachtvliegtuigen, KDC-10 voor tanker- en transporttaken. Doelstelling De Regering informeerde de Tweede Kamer op 9 november 2001 omtrent het bovenvermelde verzoek eenheden ter beschikking te stellen voor OEF. De Nederlandse regering besloot om aan dit Amerikaanse verzoek te voldoen, waarbij nog nadere afspraken over de precieze inzet van de militaire eenheden en middelen, het tijdschema, bevelvoering en operatiegebied moesten worden gemaakt. Later werden ten aanzien van specifieke eenheden gerichte verzoeken ontvangen. Ook werd in december een aanvullend verzoek ontvangen voor de inzet van een C-130 transportvliegtuig. Conform de uitkomsten van het debat over het rapport van de Tijdelijke Commissie Besluitvorming Uitzendingen (CBU) beschouwt deze tussentijdse evaluatie alleen de militaire aspecten van de Nederlandse militaire bijdrage aan OEF. Pagina 4/44

5 In deze tussentijdse evaluatie wordt vooral nagegaan welke aspecten van de planning, de voorbereiding, de uitvoering en de afwikkeling van de missie vanuit het oogpunt van doelmatigheid en doelgerichtheid hebben voldaan, en welke vatbaar zijn voor verbetering, zodat in lopende en toekomstige operaties hieruit lering kan worden getrokken. Opzet van deze evaluatie Operatie Enduring Freedom was een operatie die is uitgevoerd in het kader van de verdediging; artikel 100 van de Nederlandse Grondwet was dus formeel niet van toepassing op de beschikbaarstelling van Nederlandse eenheden voor deze operatie. Ook het Toetsingskader was dus formeel niet van toepassing. Niettemin is vanzelfsprekend zoveel mogelijk gehandeld naar analogie met het Toetsingskader. Om die reden is er dus ook van de uitzendingen in het kader van operatie Enduring Freedom een tussentijdse, en in sommige gevallen, een eindevaluatie gemaakt. Hieronder zal per uitgezonden eenheid worden ingegaan op de militairoperationele aspecten van de uitzending. De inzet in het Caribische gebied in het kader van de backfill voor Amerikaanse eenheden die elders moesten worden ingezet, is hier buiten beschouwing gelaten. Vanwege het bijzondere karakter is de onderzeeboot niet geëvalueerd. De volgende uitzendingen zullen hieronder aan de orde komen: 1. C-130-detachement in Kirgizië; 2. F-16 en KDC-10-detachement in Kirgizië 3. Medisch team naar Oman 4. KDC-10-detachement in Qatar 5. Maritiem patrouillevliegtuig in VAE 6. Fregat in CENTCOM gebied. Afgesloten wordt met het financieel overzicht. Pagina 5/44

6 Ministerie van Defensie 1. C-130 Detachement op Manas International Airport in Kirgizië 1.1 Algemeen Op 28 November 2001 maakte Commandant Central Command (CENTCOM) in Tampa (USA), Generaal Tommy R. Franks, bekend dat Amerikaanse en Franse aanvalsvliegtuigen in december 2001 op Manas in Kirgizië gestationeerd zouden worden. Manas International Airport is gesitueerd op korte afstand van de hoofdstad van Kirgizië, Bishkek. Dit voormalige Russische vliegveld ligt 1000 kilometer verwijderd van Afghanistan. Het vliegveld wordt door de Amerikanen aangeduid als Ganci Airbase, ter nagedachtenis aan de New Yorkse brandweercommandant Peter J. Ganci Jr. die omkwam bij de aanslag op het World Trade Center. Van 10 april tot 1 oktober 2002 heeft Nederland op Amerikaans verzoek een C-130 Hercules transportvliegtuig ingezet ten behoeve van tactisch luchttransport vanaf Ganci Airbase in Manas. Dit gebeurde in een samenwerkingsverband met een Noors en Deens detachement onder de verzamelnaam European Participating Airforces C-130 (EPAF C-130). Het C-130 detachement verzorgde in totaal 75 operationele vluchten in het kader van de Operatie Enduring Freedom. 1.2 Nationale planning Het aanvankelijke uitgangspunt van de planning was dat de C-130 per 26 maart (2002) gereed zou zijn. Uiteindelijk bleek dat niet haalbaar; het detachement was vanaf 10 april operationeel en inzetgereed. In het kader van de planning werd een aantal voorbereidende besprekingen gevoerd met een Noorse en Deense delegatie, en werd van 24 tot en met 27 januari 2002 een verkenning uitgevoerd in Manas, Kirgizië. Al het personeel heeft een missiegerichte opleiding kunnen volgen. 1.3 Voorbereiding De samenwerking met de Noorse, Deense en Nederlandse luchtmacht had als doel zo doelmatig mogelijk om te gaan met het materieel en personeel van de drie deelnemende landen. Tijdens diverse planningsconferenties werden afspraken gemaakt, die niet in alle gevallen schriftelijk werden vastgelegd. Sommige afspraken werden door de deelnemende landen afzonderlijk nadien veelvuldig bijgesteld of herroepen. Uiteindelijk had dit als gevolg dat de voorbereiding soms onoverzichtelijk was en het Memorandum of Understanding (MOU) pas in een laat stadium tot stand kwam. 1.4 Status of Forces Agreement (SOFA) 1 Bij deelname van drie verschillende landen aan een dergelijke operatie is een eenduidige en gelijkluidende statusregeling voor het gestationeerde personeel met het gastland zeer wenselijk. Dergelijke afspraken worden overeengekomen in een Status of Forces Agreement die uiteindelijk door het Kirgizische parlement geaccordeerd moest worden. Vanwege de omvangrijke interne Kirgizische procedures voor de goedkeuring van de verdragen werd de behandeling van de SOFA door het Kirgizische parlement telkens met een week uitgesteld, waardoor een aantal planningsaspecten in de voorbereidingsfase, zoals vertrekdata en opbouwwerkzaamheden, werd vertraagd. Hierdoor werd een beroep gedaan op flexibel handelen, improvisatie en aanpassingsvermogen. 1 Een SOFA is een juridisch bindend document waarin de status van het uitgezonden personeel van het ene land op het grondgebied van het andere land is geregeld. Pagina 6/44

7 1.5 Verplaatsing Direct nadat de SOFA werd goedgekeurd door het Kirgizische parlement, kon de kwartiermakergroep vertrekken teneinde de door de verkenningsgroep gemaakte afspraken te waarborgen. In coördinatie tussen Defensie Verkeers- en Vervoersorganisatie (DVVO) met het operatiecentrum van de Koninklijke luchtmacht en de vliegbasis Eindhoven werd een tijdlijn ontwikkeld om het personeel en het materiaal in te vliegen. Dit is in goede orde verlopen. 1.6 Internationale samenwerking Om de opdrachten uit te voeren werkte elk land tot op zekere hoogte onafhankelijk, waarbij op specifieke gebieden, zoals bewaking en verbindingsveiligheid, wel trinationaal werd samengewerkt. Uiteindelijk bleken de landen elk in staat het eigen toestel te onderhouden en te ondersteunen, zodat de problemen op het gebied van samenwerking als gevolg van een ontbrekend MOU 2 konden worden omzeild. Niettemin zou een overkoepelend MOU wenselijk zijn geweest. De samenwerking met de Amerikanen en de overige aanwezige coalitiepartners verliep zonder noemenswaardige problemen en kan als goed worden gekwalificeerd. De coördinatie met civiele Kirgizische autoriteiten lag over het algemeen in Amerikaanse en Franse handen. 1.7 Bevinding en aanbeveling Het is gebleken dat het laat tot stand komen van een MOU in relatie tot het afzonderlijk goedkeuren van een SOFA soms heeft geleid tot onduidelijkheden in verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de afzonderlijke EPAF-landen. Er moet meer nadruk worden gelegd op directe schriftelijke vastlegging van alle gemaakte afspraken en er moet in een zo vroeg mogelijk stadium een MOU worden opgesteld. Idealiter zou voor vertrek naar het missiegebied een MOU tot stand moeten zijn gebracht. 1.8 Taakuitvoering en invulling opdracht 1.9 Militaire opdracht De militaire opdracht was het uitvoeren van tactisch luchttransport in het kader van de Operatie Enduring Freedom. Ook werd de C-130 ingezet voor het transport van Nederlands ISAF-personeel. De missies hebben voornamelijk bestaan uit het transporteren van passagiers en materiaal tussen de verschillende vliegvelden in en rondom Afghanistan (Karshi-Kanabad, Termez en Tashkent in Uzbekistan, Mazar-i-sharif, Bagram, Kabul en Kandahar in Afghanistan, Osh en Bishkek in Kirgizië). In totaal heeft het C-130-detachement (twee lichtingen) 75 missies gevlogen, ruim 600 ton vracht en 724 passagiers vervoerd. In totaal zijn twee detachementen, elk voor een periode van drie maanden, uitgezonden naar Ganci Airbase in Manas Risico s De dreiging of vrees voor incidenten heeft niet geleid tot belemmering van de taakuitvoering. Tijdens het uitvoeren van de missies hebben zich enkele technische problemen voorgedaan, waaronder het uitvallen van een motor boven Afghanistan. Het vliegtuig is op drie motoren veilig teruggekeerd naar 2 Een MOU is een politiek bindend instrument waaraan in rechte geen afdwingbare rechten kunnen worden ontleend. Pagina 7/44

8 Manas. Boven Afghanistan bestond er dreiging van plotselinge inzet van draagbare luchtafweerraketten. Het was bekend dat deze wapensystemen in bezit zijn van Taliban- en Al Qaedaaanhangers. De C-130 is uitgerust met zelfbeschermingsmiddelen om deze dreiging te kunnen pareren. Er is echter gedurende de uitzending geen inzet van deze raketten tegen de C-130 geconstateerd. Ook het vliegen boven de bergen in volstrekte duisternis was niet geheel zonder risico Aansturing van de operatie, nationaal en internationaal Op 12 april 2002 was het eerste C-130 Hercules detachement voltallig aanwezig en vond in Manas de commando-overdracht plaats: de operationele controle (OPCON) kwam in handen van US Central Command (CENTCOM) in Tampa, die dit mandateerde aan Command Joint Forces Air Component Commander (CJFACC) op Prince Sultan Airbase in Saoedi-Arabië. Het operationele commando (OPCOM) bleef in handen van de CDS. De luchtmachtdetachementen vielen organiek onder het commando van de Amerikaanse 376 Air Expeditionary Wing (AEW) op Manas/ Ganci Airbase en opereerden naast andere vrachtvliegtuigen, tankers (brandstof), transportvliegtuigen, jachtvliegtuigen en helikopters Personeel Het personeel van het detachement was afkomstig van meerdere onderdelen en krijgsmachtdelen. Het detachement was dusdanig samengesteld dat een aantal militairen dubbelfuncties kreeg toebedeeld. Deze economische inzet van personeel heeft niet geleid tot extra grote inspanningen of stagnatie door uitval van personeelsleden Medische verzorging Het Nederlandse personeel kon voor geneeskundige ondersteuning terecht bij een eigen militaire arts. Voor alle specialistische en spoedeisende geneeskundige hulp kon worden teruggevallen op een Zuid- Koreaans veldhospitaal op Ganci Airbase. Tijdens de gehele uitzendperiode hebben zich geen noemenswaardige problemen voorgedaan Leiderschap en discipline Ten aanzien van de uitgaansregeling en algemene militaire gedragingen waren duidelijke orders opgesteld. Bij het niet voldoen aan de afspraken konden disciplinaire maatregelen worden getroffen. Er hebben zich geen incidenten voorgedaan die hebben geleid tot ernstige problemen of maatregelen Materieel en Logistiek Voor de ondersteuning tijdens de uitzendperiode was het detachement voor veel zaken aangewezen op de vliegbasis Eindhoven. Gezien de grote afstand en het ontbreken van een reguliere shuttlevlucht met Nederland was een snelle levering van materieel en reserveonderdelen niet altijd mogelijk. Voor het transport werd gebruik gemaakt van reeds geplande Noorse of Deense vluchten, commerciële vrachtvluchten, ook werd soms gewacht totdat de lading dusdanig groot was dat het doelmatiger was om een vliegtuig te charteren. Dit heeft geleid tot lange omlooptijden voor materieel en post. Het heeft echter geen afbreuk gedaan aan het moreel. Er is ook geen materieel verloren gegaan. Tussen de EPAF-deelnemers is voor aanvang van de uitzendingen een taakverdeling gemaakt op een aantal terreinen. Op materieel/ logistiek gebied heeft Noorwegen voorzien in de verbindingen tussen Pagina 8/44

9 Manas en Europa (netwerkdiensten), Denemarken in cargo handeling, transportmiddelen, berichtenverkeer en mobilofoons en Nederland in de noodstroomvoorzieningen. Op het gebied van vliegtuiggebonden materieel is in principe volledig zelfstandig geopereerd. Bij problemen in de aanvoer van reservedelen is daar waar mogelijk aan elkaar ondersteuning verleend zodat zo min mogelijk missies verloren zijn gegaan Verbindingen De detachementen konden vanaf het begin beschikken en gebruik maken van vaste telefoons, portofoons, faxapparatuur, computer en satellietcommunicatie (SATCOM). Tevens is gebruik gemaakt van communicatie, die door de Noren werd ondersteund. Voor het verzenden en het ontvangen van gerubriceerde faxen, is bovendien gebruik gemaakt van gecodeerde satellietverbinding. Het Defensie Crisis en Beheersingscentrum van de Defensiestaf had dagelijks telefonisch contact met het missiegebied. Gedurende de gehele periode hebben de verbindingen goed gefunctioneerd Onderhoud Tijdens de uitzending heeft zowel preventief als correctief onderhoud plaatsgevonden aan de C-130 Hercules. In alle gevallen was de aanwezige Technische Dienst voldoende uitgerust om het vliegtuig operationeel te houden. Slechts in één geval moest de C-130, in verband met een klacht aan het hydraulisch systeem, terug naar Nederland om gerepareerd te worden Juridische en justitiële aangelegenheden Het detachement had twee medewerkers van de Koninklijke marechaussee in het personeelsbestand opgenomen. Binnen het detachement verrichtten zij hun reguliere taken op een professionele manier. Zij assisteerden de detachement commandanten met justitiële adviezen. Op justitieel gebied was slechts één verkeersongeval (blikschade) te rapporteren. De juridische status van het personeel is in de Status of Forces Agreement (SOFA) tussen Nederland en Kirgizië omschreven. Er hebben zich geen juridische problemen voorgedaan Voorlichting Binnen het detachement was niet voorzien in een permanente voorlichtingsofficier. Tijdens de eerste rotatie is veel aandacht geschonken aan de internet website van het 334 squadron, hetgeen een goede aanvulling was voor de berichtgeving van het detachement naar het thuisfront Bezoeken Bij belangrijke bezoeken reisde een voorlichtingsofficier vanuit Nederland mee. De aan de detachementen gebrachte bezoeken hebben geheel voldaan aan de verwachtingen Terugkeer naar Nederland Op 28 september 2002 keerde het detachement terug op de vliegbasis Eindhoven. Op het vliegveld Eindhoven hebben de leden van het detachement door deskundig personeel een debriefings gesprek gehad alvorens naar huis terug te keren. De verdere afwikkeling gebeurde volgens door de Bevelhebber der luchtstrijdkrachten vastgestelde richtlijnen. Pagina 9/44

10 2 F-16 en KDC-10 Detachement op Manas International Airport in Kirgizië 2.1 Algemeen In dit hoofdstuk wordt de stationering in 2002 van zes F-16 s en één KDC-10 in Manas geëvalueerd. De F-16 s zijn nog toegezegd tot 1 oktober 2003; de KDC-10 is per 1 april teruggekeerd naar Nederland en ondersteunt alleen nog de transitvluchten van F-16 s die voor groot onderhoud terugkeren naar Nederland. Op 1 oktober 2002 was het Nederlands- Noors en Deens F-16 detachement op Manas International Airport gereed om operationele missies uit te voeren boven Afghanistan. Dit internationale verband nam de taak over van een gecombineerde Franse en Amerikaanse eenheid. 2.2 Duur van de deelname De duur voor deelname was in principe voorzien voor een periode van zes maanden van 1 oktober 2002 tot 1 april Op 14 februari 2003 heeft het kabinet op Amerikaans verzoek besloten de inzet van F-16 s in Enduring Freedom vanaf 1 april 2003 met een half jaar te verlengen. 2.3 Nationale planning De besluitvorming door het parlement in december 2001 resulteerde in een opdracht aan de Koninklijke luchtmacht om zich voor te bereiden op een uitzending met een F-16 detachement (175 personen inclusief de Koninklijke marechaussee en een KDC-10 tankervliegtuig) naar Kirgizië. Deze missie zou, evenals de C-130-missie, worden uitgevoerd door een Noors-Deens Nederlands verband onder de verzamelnaam European Participating Airforces F-16 (EPAF F-16). De missie was initieel gepland voor twee lichtingen F-16 s voor elk drie maanden (Volkel en Leeuwarden), een KDC-10 detachement inbegrepen. De KDC-10 werd ingezet voor air-to-air refuelling -taken en de logistieke instandhouding van het detachement. Ten behoeve van dit laatste vloog de KDC-10 wekelijks als shuttle voor personeel van de coalitie en tegelijkertijd als tanker voor F-16 s die periodiek onderhoud in Nederland, Denemarken of Noorwegen moesten ondergaan. Vanaf 1 oktober 2002 was het detachement operationeel en inzetgereed. 2.4 Verkenningsmissie Op 20 juni 2002 is door een Nederlands Deens Noorse delegatie een verkenning uitgevoerd in Manas. Met Frankrijk, dat sinds begin 2002 vanaf Manas opereerde, werd onderhandeld over de overname van infrastructurele voorzieningen. De commandant van het Nederlandse object grondverdedigingspeloton, die verantwoordelijk was voor het beveiligingsplan, was niet meegenomen in de verkenningsmissie. Hierdoor had betrokkene vooraf onvoldoende om een sluitend beveiligingsplan samen te stellen. 2.5 Aanbeveling Om al bij aanvang van de operatie een zo goed mogelijk beveiligingsplan te hebben moet de commandant van de grondverdedigingseenheid worden meegenomen bij een verkenning. 2.6 Missiegerichte voorbereiding en opleiding van de eenheid Pagina 10/44

11 Op de vliegbasis Volkel is een projectgroep geformeerd die werd belast met het toezien op het uitvoeren van alle voorbereidende taken. Elke militair heeft de missiegerichte opleiding doorlopen alvorens op uitzending te gaan. 2.7 Aansturing van de operatie, nationaal en internationaal Op 1 oktober 2002 vond in Manas de commando-overdracht plaats van de eerste drie Nederlandse F- 16 s. De operationele controle (OPCON) kwam in handen van US Central Command (CENTCOM) in Tampa, die dit mandateerde aan Command Joint Forces Air Component Commander (CJFACC) op Prince Sultan Airbase in Saoedi-Arabië. Op 10 oktober werd eenzelfde procedure gevolgd voor nogmaals drie F-16 s, waarmee het detachement op volle sterkte was. Het operationele commando bleef in Nederland bij de CDS. Het (EPAF) F-16 detachement viel, net als het C-130 detachement, organiek onder het commando van het Amerikaanse 376 Air Expeditionary Wing (AEW)/ Ganci Airbase. De Nederlandse detachementscommandant was van eind september 2002 tot januari 2003 tevens commandant van het EPAF-detachement. Hierna is het bevel van het EPAF-detachement overgedragen aan een Noorse commandant. De commandant was verantwoordelijk voor de operationele aansturing en was tevens de detachementcommandant van het Nederlandse deel van EPAF. De Denen en de Noren hadden eveneens een detachementcommandant voor hun eigen contingent. De detachementcommandanten waren verantwoordelijk voor de nationale zaken en discipline. Ieder deelnemend land had volgens internationaal gebruik een Senior National Representative afgevaardigd, die voor Nederland fungeerde als de ogen en oren van de CDS, de nationale belangen behartigde en in voorkomend geval optrad als beklagmeerdere. De aansturing van de operatie heeft nationaal en internationaal goed gefunctioneerd. 2.8 Uitvoering van de operatie Verplaatsing/ontplooiing De opbouw voor de ontplooiing van het EPAF F-16 detachement werd uitgevoerd door de Theatre Enabling Forces (TEF), een Noorse eenheid. Deze eenheid heeft in belangrijke mate de vereiste infrastructurele werkzaamheden uitgevoerd, zoals het plaatsen van kantoorcontainers, het opzetten van mobiele hangars, het aanleggen van verbindingen en stroomvoorzieningen. Al het EPAFpersoneel met bijbehorend materiaal is op tijd in Manas ingevlogen Internationale samenwerking Evenals bij het C-130 detachement was het F-16 EPAF-detachement een geïntegreerde Noors, Deens en Nederlandse eenheid. In de praktijk werkte iedere nationaliteit afzonderlijk. Op specifieke gebieden, zoals bewaking en verbindingsveiligheid, werd wel samengewerkt. De totstandkoming van de MOU is ook bij deze uitzending traag verlopen. De totstandkoming van een MOU hangt mede af van de bereidwilligheid van de partners. Door de flexibele opstelling van de militairen ter plaatse is dit aspect van geringe invloed geweest op de uitvoering van de operationele taak. Pagina 11/44

12 De samenwerking met de Amerikanen en de overige aanwezige verliep zonder noemenswaardige problemen. De coördinatie met civiele Kirgizische organisaties en autoriteiten werd over het algemeen door de Amerikanen gedaan. 2.9 Taakuitvoering en invulling opdracht Militaire opdracht De opdracht was het verlenen van tactische luchtsteun aan de grondoperaties van de coalitiepartners in Afghanistan. In totaal heeft het eerste Nederlandse F-16 EPAF detachement 222 sorties gevlogen boven het Afghaanse grondgebied Uitvoering F-16 s operaties De sorties werden gevlogen met twee gevechtsvliegtuigen tegelijkertijd. Er werd dag en nacht gevlogen, zodat de F-16 s de aanwezige grondtroepen te allen tijde konden bijstaan bij hun operaties. De missieduur van een sortie bedroeg gemiddeld zeven vlieguren. De afstand van Manas naar Afghanistan bedroeg ongeveer 1000 kilometer en werd door een F-16 binnen 1,5 uur afgelegd. Boven Afghanistan aangekomen werd eerst in de lucht bijgetankt (AAR), om vervolgens drie uur binnen een opgedragen vak rond te vliegen in afwachting van een mogelijke operationele opdracht. Hierna werd wederom bijgetankt en teruggevlogen naar Manas. Gedurende de evaluatieperiode hebben de Nederlandse F-16 s geen wapens ingezet. Doorgaans was de verschijning of het geluid van jachtvliegtuigen voldoende om mogelijke crisissituaties in te dammen Rules of Engagement (ROE) en doelbepaling In de aanloopfase van de uitzending van het EPAF detachement zijn (Nederlandse) Rules of Engagement (ROE) ontwikkeld. Als basis fungeerden Amerikaanse en NAVO ROE, met waar nodig Nederlandse restricties en/of aanvullingen. De op ministerieel niveau goedgekeurde Nederlandse ROE zijn bekend gesteld bij alle betrokken partijen in de operatie Enduring Freedom. Voorts zijn voor de operatie zogenaamde targeting guidelines uitgevaardigd. Hierin staan de Nederlandse bepalingen en restricties. Deze zijn gebaseerd op Nederlandse wetgeving en op door Nederland geratificeerde internationale wetgeving. Het toezicht op handhaving van de Nederlandse richtlijnen is uitgevoerd door de (NL) Liaison Officier in het Air Support Operation Centre te Bagram (Afghanistan) KDC-10 Naast de inzet voor air to air refuelling (AAR) bij de missies boven het Afghaanse grondgebied, was de KDC-10 ook beschikbaar voor wekelijkse shuttle- en ferryvluchten naar Nederland. In verband met de wekelijkse shuttlevlucht naar Nederland werden twee KDC-10 bemanningen op Manas geplaatst. Door de noodzakelijke shuttle- en ferryvluchten werd de KDC-10 regelmatig aan de pool met Amerikaanse tankervliegtuigen onttrokken. Ondanks deze extra beslaglegging heeft de KDC-10 gedurende de evaluatieperiode 42 AAR sorties gevlogen en 1,5 miljoen pond brandstof afgegeven Overvliegvergunningen Het heeft vrij lang geduurd voordat alle overvliegvergunningen waren afgegeven voor de F-16 s en de KDC-10. In een enkel geval moest door slecht weer of motorstoring worden uitgeweken naar een ander vliegveld. De bemiddeling van een Ambassade of Buitenlandse Zaken was hierbij essentieel. Pagina 12/44

13 Hierbij bleek de bereikbaarheid van het vereiste Ambassade personeel niet altijd gegarandeerd, waardoor de bemanning van het desbetreffende toestel gedurende kortere of langere tijd geen duidelijkheid kreeg over uiteindelijke toestemming om te landen of verblijf. Dit resulteerde in grote onzekerheid bij het vliegend personeel en de staf in Manas Object grondverdediging peloton (OGRV) De beveiliging van de opstelplaats van de F-16 s en het gebied rondom de start- en landingsbaan van de F-16 s werd uitgevoerd door een Object grondverdedigingpeloton. Dit peloton, bestaande uit ongeveer 35 militairen, had de opdracht alle niet geautoriseerde toegang van personeel en materieel tot het genoemde gebied en in de periferie uit te sluiten. De Amerikaanse beveiliging was Manas vooral gericht op het eigen personeel, waardoor de bewaking en beveiliging van de opstelplaats met alle materiaal een eigen verantwoordelijkheid was. De opgelegde taak werd met grote inzet en vakkundigheid uitgevoerd, hoewel hun gebied van verantwoordelijk groter was dan waar zij organiek op was toegesneden Risico s De veiligheidsrisico s waren hoofdzakelijk gerelateerd aan het vliegen boven Afghanistan, zoals de mogelijke dreiging van luchtafweergeschut, grond-luchtraketten en het vliegen boven de zeer hoge en Afghaanse bergen, waar extreme kou heerste. Dit laatste was vooral een risico omdat een piloot slechts een beperkt overlevingspakket bij zich heeft na het gebruik van zijn schietstoel. De search and rescue -helikopters kunnen niet garanderen op iedere plaats te kunnen komen in verband met de soms extreme hoogtes van de bergketen. Met uitzondering van één voorzorgslanding op het vliegveld van de coalitie in Bagram (Afghanistan) hebben zich tijdens het uitvoeren van de missies geen noemenswaardige technische problemen voorgedaan. Door de uitgestrektheid van het civiele deel van Manas en de beperkte afrastering, moest er altijd rekening worden gehouden met lokale dreiging/invloeden van buitenaf. Door zichtbare aanwezigheid van het beveiligingspeloton en door middel van geïntensiveerde patrouillegang werd hierop ingespeeld. In de evaluatieperiode hebben zich geen incidenten voorgedaan CIMIC Gezien de locatie en de aard van deze missie zijn er geen CIMIC-projecten uitgevoerd door het detachement. Via Buitenlandse Zaken waren financiën beschikbaar gesteld voor zogenaamde Hearts and Minds -projecten om de acceptatie door de bevolking te bevorderen. Op kleine schaal is een aantal projecten verzorgd door de plaatsvervangend Senior National Representative en de geestelijk verzorger, zoals het uitdelen van kleding in een vrouwengevangenis, het bezoeken van kankerpatiëntjes in het lokale ziekenhuis van Bishkekkek door Sinterklaas, een kleding- en speelgoedactie voor kansarme kinderen in Bishkekkek. Mede hierdoor verwierf het EPAF detachement veel goodwill. De lokale media (televisie en kranten) hebben hier uitgebreid verslag van gedaan, waardoor het EPAF detachement een graag geziene gast was bij de lokale bevolking. Pagina 13/44

14 2.9.9 Bevinding en aanbeveling Een tijdige en goede afstemming van overvliegvergunningen door bemiddeling van ambassades is essentieel voor het uitvoeren van de opdracht. Hiertoe moeten duidelijke afspraken met de Nederlandse ambassade over de benodigde overvliegvergunningen en bereikbaarheid worden gemaakt om tijdig en adequaat te kunnen handelen Personeel Het Nederlandse personeel was afkomstig uit meerdere onderdelen en krijgsmachtdelen. Gelet op de ervaring die de Koninklijke luchtmacht heeft met eerdere uitzendingen kan worden gesproken van overzichtelijk en routinematig uitvoeren van alle zorgaspecten voor het personeel Medische verzorging Voor alle geneeskundige verzorgingsaspecten kon worden teruggevallen op de eigen Nederlandse militaire arts en het Zuid-Koreaanse veldhospitaal op Ganci Airbase. De Koreanen beheerden en bemanden met ongeveer 40 militairen dit mobiele hospitaal. Zij hadden veel voorzieningen ingebracht zoals specialisten op het gebied van gynaecologie, fysiotherapie, acupunctuur en een volledige operatiekamer. Binnen het Nederlandse detachement was een Sociaal Medisch Team gevormd, dat bestond uit de arts, personeelsofficier, dominee en psycholoog, die de detachement commandant en Nederlandse SNR gevraagd en ongevraagd advies konden geven met betrekking tot individuen en het gehele detachement Arbo en milieu Tijdens de opbouwfase van de werk en legeringlocaties werd witte asbest in vaste vorm in de bovenste grintlaag aangetroffen. Vanuit Nederland zijn direct deskundigen naar Manas gestuurd om bodemmonsters te nemen en de situatie ter plaatse in ogenschouw te nemen. Het bleken vezels van een oude dakbedekking te zijn, die slechts op enkele plaatsen werden aangetroffen. Op deze plaatsen werden bodemmonsters genomen en na onderzoek in Nederland bleek dat er geen gevaar was voor de gezondheid van de aanwezige militairen. De vindplaatsen zijn niettemin gereinigd. De Tweede Kamer is per brief op 18 september 2002 door de Minister van Defensie hierover geïnformeerd Leiderschap en discipline Net als bij het C-130 detachement werd er een uitgaansregeling en orders opgesteld, op grond waarvan bij overtreding disciplinaire maatregelen werden getroffen. Bij het F-16 detachement hebben zich geen incidenten voorgedaan die hebben geleid tot problemen Materieel en Logistiek Voor de ondersteuning tijdens de uitzendperiode was het detachement voor veel zaken aangewezen op de vliegbasis Eindhoven. Door de wekelijkse shuttlevlucht van de KDC-10 tussen Manas en Eindhoven was een snelle levering van materieel en reserveonderdelen gegarandeerd. Pagina 14/44

15 Op het gebied van vliegtuiggebonden materieel werd per land in principe volledig zelfstandig geopereerd. Het reserveonderdelenpakket van het Nederlandse F-16-detachement bleek bij aanvang te gering van omvang te zijn. In een aantal gevallen werd onderling steun verleend teneinde de vliegtuigen operationeel inzetbaar te houden. Gedurende de missie is het Nederlandse reserveonderdelenpakket voor de F-16 bijgesteld. In de bevoorradingslijn werd gebruik gemaakt van een goed functionerend computerprogramma, zodat voorraadbeheer te allen tijde inzichtelijk was. De temperatuur gedurende de wintermaanden was zodanig laag dat het door Defensie verstrekte kledingpakket te weinig bescherming bood tegen de heersende koude. Het personeel schafte op eigen kosten zgn. fleece jacks en warme bergschoenen aan om de lage buitentemperatuur (-30 en lager) te kunnen trotseren. Vooral voor het (beveiliging) personeel op en rondom de opstelplaats was dit noodzakelijk. Het betrof hier artikelen die niet organiek door Kledingbedrijf Persoonlijke Uitrusting (KPU) van Defensie gevoerd worden. Omdat de aanschaf achteraf rechtmatig werd geacht, heeft uiteindelijk restitutie van de gemaakte kosten plaatsgevonden Bevinding en aanbeveling Het verstrekte kledingpakket voldeed, gezien de extreem lage buitentemperatuur, niet geheel aan de heersende omstandigheden. Afhankelijk van het missiegebied en jaargetijde zijn specifieke kleding (o.a. fleece-jacks) en schoeisel noodzakelijk. Het Kledingbedrijf Persoonlijke Uitrusting (KPU) van Defensie dient hierop voorbereid en ingericht te zijn, zodat in niet-organieke kleding voor extreme omstandigheden kan worden voorzien Verbindingen De verbindingen tussen Manas en Nederland waren georganiseerd analoog aan het C-130 detachement. Gedurende de gehele periode hebben de verbindingen goed gefunctioneerd Onderhoud Tijdens de uitzending heeft zowel preventief als correctief onderhoud aan de F-16 s plaatsgevonden. In alle gevallen was de aanwezige technische dienst voldoende uitgerust om het vliegtuig operationeel inzetbaar te houden. Voor de langdurige fase-inspecties moesten de F-16 s bij toerbeurt met de KDC- 10 (ferry) naar Nederland, Denemarken of Noorwegen terug vliegen Voeding In de voorbereidingsfase werd overeengekomen dat het Nederlandse detachement zorg zou dragen voor de voeding van het totale EPAF detachement. Over het algemeen werden de meeste ingrediënten vanuit Nederland ingevlogen en werd op de lokale markt veel verse voeding ingekocht. De verzorging en de kwaliteit van de Nederlandse maaltijden waren goed Juridische en justitiële aangelegenheden Criminaliteit en corruptie is in Kirgizië wijdverbreid. Het personeel werd regelmatig gewezen op de risico s en de wijze van handelen. Bijna alle militairen werden op straat geconfronteerd met Pagina 15/44

16 aanhouding door de lokale politie met slechts als oogmerk het ontvangen van een klein geldbedrag. In principe werd door de Nederlandse militair hier niet op in gegaan. Het EPAF-verband is geen juridische entiteit, hetgeen betekent dat overeenkomsten voor de uitvoering van de taak van EPAF door ieder land afzonderlijk moesten worden gesloten. Hierbij moet worden gedacht aan overeenkomsten met de Amerikanen, Kirgizische autoriteiten, lokale ondernemers en werknemers. Verder dienden de drie landen onderling een MOU en mogelijk Technical Agreements overeen te komen. Ter ondersteuning van het Nederlandse detachement was in eerste instantie tijdelijk een militair jurist opgenomen binnen het detachement. Deze jurist werd bij de uitvoering van zijn taak vanuit Kirgizische zijde al direct geconfronteerd met zeer complexe omstandigheden. Niet alleen de heersende corruptie, maar ook het onbekende en complexe Kirgizische/ Russische recht en het veelal ondoorzichtige hiërarchische stelsel van bureaucratie bij de Kirgizische overheid en lokale bedrijfsleven, maakten het afsluiten van de benodigde overeenkomsten vaak zeer moeilijk. Daarnaast bleek de aanwezigheid van een jurist noodzakelijk voor de contacten met de lokale politie en mogelijke afhandeling van schade veroorzaakt door militairen. Het F-16-detachement had drie medewerkers van de Koninklijke marechaussee in het personeelsbestand opgenomen. Binnen het detachement verrichtten zij hun nationale politietaken taken op een professionele manier. Zij adviseerden de detachementcommandant gevraagd en ongevraagd. De juridische status van het personeel was in de Status of Forces Agreement (SOFA) tussen Nederland en Kirgizië omschreven en afdoende geregeld, waardoor de rechtsbescherming was verzekerd Voorlichting Het detachement was voorzien van een permanente voorlichtingsofficier, die samen met een Deense en Noorse collega de belangen van het EPAF-detachement behartigde. De contacten van en naar het thuisfront en de nationale en internationale pers verliepen goed Bezoeken Er is een beperkt aantal bezoeken geweest aan het detachement, waaronder een bezoek van de Minister van Defensie op 22 oktober Werkbezoeken werden over het algemeen als aangename afwisseling en prettig ervaren Terugkeer en afwikkeling in Nederland Op 6 januari 2003 is het eerste F-16/KDC-10 detachement teruggekeerd op vliegbasis Eindhoven. Net zoals bij het C-130-detachement is de verdere afwikkeling en nazorg doorlopen volgens door de Bevelhebber der luchtstrijdkrachten vastgestelde richtlijnen. Pagina 16/44

17 3 Nederlands Medisch Detachement Oman Algemeen In het kader van de Brits-Nederlandse samenwerking op medisch gebied en op verzoek van het Verenigd Koninkrijk (VK) op 14 maart 2002 besloot Nederland drie chirurgische teams beurtelings voor één maand uit te zenden ter ondersteuning van een Brits veldhospitaal in Thumrait, Oman. De teams waren samengesteld uit reguliere militairen en uit gemilitariseerd personeel afkomstig uit relatieziekenhuizen. 3.2 Planning Nationale planning De bijdrage betrof de uitzending van een klein detachement van vijf medische specialisten en een militaire commandant naar een Britse basis in Thumrait in Oman. De coördinatie berustte bij de Koninklijke landmacht. Het Militair Geneeskundig en Facilitair Bedrijf (MGFB) was verantwoordelijk voor het op de juiste wijze en tijdstip aanleveren van medisch specialistisch personeel. Het personeel was in een eerder stadium aangewezen voor ondersteuning van Britse eenheden op Cyprus in het kader van de VK-NL samenwerking op het gebied van geneeskundige verzorging als gevolg van de afspraken gemaakt ten behoeve van de EU Headline Goal. Deze ondersteuning werd ingetrokken en het personeel werd aangewezen voor de operatie in Oman. Het personeel is op de status van de operatie gewezen met de aantekening dat de ondersteunende activiteiten in Oman een Peace-keeping karakter droegen. Voorts kon bezwaar worden aangetekend tegen uitzending in het kader van deze missie. Eén deelnemer heeft bezwaar aangetekend en is dan ook niet uitgezonden. De termijn van uitzending bedroeg drie maanden, van 1 mei tot en met 31 augustus 2002, waarbij drie medische teams elkaar zouden aflossen. De operatie werd geleid door het Permanent Joint Headquarters (PJHQ) te Londen in het Verenigd Koninkrijk Verkenningsmissie In de periode augustus tot en met november 2001 was reeds in het kader van de oefening Saif Sareea-II in Oman met het VK samengewerkt. Derhalve was voldoende kennis aanwezig en werd het sturen van een verkenningsmissie achterwege gelaten. 3.3 Missiegerichte voorbereiding en opleiding van de eenheid Kort nadat ondersteuning aan het Verenigd Koninkrijk was toegezegd, zijn de voorbereidingen aangevangen. Dit resulteerde in het verstrekken van kledingpakketten, het aanvragen en verstrekken van visa, immuniseren, het organiseren van een informatiedag, het aanvragen van communicatiemiddelen, vliegtickets etc. Op het Infanterie Schietkamp de Harskamp werden de deelnemers nader geïnformeerd over de uitzendlocatie, cultuur, gebruiken, normen en waarden en omgaan met de lokale bevolking. Gelet op de beschikbare voorbereidingstijd is geen thuisfrontdag georganiseerd, hetgeen niet als een gemis werd ervaren. Pagina 17/44

18 De medische voorbereiding betrof tandheelkundige sanering en immunisatie. Alle voorbereidingen voor malariapreventie werden door het personeel zelf genomen. Ook de kleding en uitrusting werden geïmpregneerd met permethrine. 3.4 SOFA en MOU Het bleek niet mogelijk om met Oman een SOFA af te sluiten. Tijdens de daaropvolgende besprekingen bleek het ook niet mogelijk een eigen, bilateraal MOU met Oman af te sluiten. Hierop is in samenwerking met het Verenigd Koninkrijk bezien of het mogelijk zou zijn om het personeel onder de werking te brengen van het MOU tussen het VK en Oman. Er werden echter juridische risico s onderkend, omdat een MOU slechts politiek bindend is en niet in rechte kan worden ingeroepen, alsook omdat hiermee zelfs niet een directe politieke afspraak tussen Nederland en Oman tot stand zou komen. Nederland werd daardoor afhankelijk van de betrekkingen en de afspraken tussen het VK en Oman, onder andere wat betreft de jurisdictie. Het MOU tussen Nederland en de VK inzake de samenwerking van geneeskundige eenheden was uiteraard evenmin juridisch bindend en had geen verplichtende werking ten opzichte van Oman, dat immers geen partij was bij deze MOU. De Tweede Kamer is over deze kwestie uitgebreid geïnformeerd. Naar analogie van de stationeringen in Qatar en de VAE is door de Defensiestaf een aantal richtlijnen 3 opgesteld en opgelegd aan het personeel om de risico s te minimaliseren: Het Nederlandse medisch personeel zou geen Omani behandelen. Het personeel moest gedurende de uitzending op de Britse kampement blijven. Bij noodzakelijke activiteiten buiten het kamp, zou het hierbij te gebruiken voertuig door lokaal personeel moeten worden bestuurd. Transport in Oman van en naar de luchthaven bij Muscat werd door het Verenigd Koninkrijk verzorgd. Voorts werd het personeel geïnstrueerd over de lokale gebruiken en gewoonten. De verstrekte richtlijnen waren afdoende om de risico s te minimaliseren. 3.5 Uitvoering van de Operatie Verplaatsing en ontplooiing Hoewel voor al het uit te zenden personeel een visum werd aangevraagd met een ruime verblijfsduur, werden enkele visa niet tijdig verstrekt. Dit leidde er toe dat het betrokken personeel op een toeristenvisum naar Oman werd gezonden. De Nederlandse commandant heeft voor hen als tijdelijke oplossing bij de Omaanse douaneautoriteiten toeristenvisa aangekocht voor een verblijf van twee weken. Het heeft de commandant veel moeite gekost om uiteindelijk de juiste visa voor al het personeel te verkrijgen. De ontplooiing verliep zonder problemen omdat het Nederlandse detachement werd opgenomen in het bestand van Britse medisch-specialisten en als zodanig werd gelegerd binnen het Britse kampement. 3 Brief van Minister van Defensie aan Voorzitter Tweede Kamer d.d. 04 juli 2002 Bijlage D. Pagina 18/44

19 3.5.2 Bevindingen en aanbevelingen Het was niet mogelijk een SOFA of MOU met Oman af te sluiten. Het uitgangspunt is om de rechtsbescherming van het uitgezonden personeel te garanderen. Hiertoe dient bij voorkeur een SOFA met het gastland te worden afgesloten. Indien dit niet mogelijk is, dienen tenminste rechtstreekse afspraken te worden gemaakt met het gastland. Bij aanvang van de uitzending waren niet alle visa geregeld. Dit betreft echter een incidentele kwestie. In dit geval heeft dit geen blijvende problemen opgeleverd. Teneinde aan de inreisverplichtingen te kunnen voldoen, dienen alle visa voor vertrek naar het missiegebied te zijn verzorgd. Steun door Buitenlandse Zaken is hierbij gewenst Internationale samenwerking De samenwerking met de Britse collegae is over het algemeen uitstekend verlopen. Medisch inhoudelijk bleek dat de Nederlandse chirurg op het gebied van algemene chirurgie en traumatologie breed is geschoold. Dit is snel onderkend door de Britse staf en hierdoor vulden de Britse en Nederlandse specialisten elkaar goed aan Aanbeveling Het is van belang om de geneeskundige samenwerking in het kader van de internationale samenwerkingsverbanden met het VK voort te zetten om de operationele en de medische expertise te versterken. 3.6 Taakuitvoering en invulling opdracht Militaire opdracht De militaire opdracht was het Brits militaire optreden in het kader van Enduring Freedom gedurende drie maanden te ondersteunen met een medisch-specialistisch team in het veldhospitaal in Thumrait, Oman Risico s De werkzaamheden op het kamp brachten geen directe veiligheidsrisico s met zich mee. Het Britse kamp was opgenomen binnen het hekwerk van het Omaanse kamp, waarbij de fysieke bewaking geschiedde door de Omani s zelf. Nadat door een terroristische organisatie een vermeende dreiging was geuit jegens de Britse basis hebben de Britten de bewaking zelf in de hand genomen. Hoewel de dreiging in het gebied laag was, moest men te allen tijde rekening houden met criminele activiteiten Aansturing van de operatie, nationaal en internationaal Het Nederlandse Medische detachement opereerde onder Operational Control van de Britten. OPSBLS heeft als leidend krijgsmachtdeel de uitvoering van de operatie op zich genomen. Het Defensie Crisis en Beheersingscentrum (DCBC) is wel betrokken geweest bij de initiële planning en voorbereiding van deze missie, maar het gehele planningsproces is niet volledig doorlopen. Dit heeft geleid tot onduidelijkheid in de aansturing, beperkte informatievoorziening en opwerking van het detachement en betrokkenheid tijdens de uitvoering. Zo beschikte het Nederlandse detachement niet over de operationele aanwijzingen van de CDS. Pagina 19/44

20 3.6.4 Bevinding en aanbeveling Het komt niet vaak voor dat een medisch detachement zelfstandig wordt uitgezonden. Dit heeft ertoe geleid dat de geldende procedures voor de uitzending van militairen niet volledig zijn nageleefd. Het spreekt vanzelf dat het DCBC een actieve rol dient te spelen bij de planning, voorbereiding van de uitzending van medische detachementen, ook als zij zelfstandig worden uitgezonden. 3.7 Personeel en logistiek Welfare en verzorging De Britten hadden de mogelijkheid gecreëerd om door middel van telefoonkaarten het personeel naar huis te laten bellen. Ook het Nederlandse detachement werd voorzien van welfaretelefoonkaarten. Dit was, in combinatie met de uitgebreide internetfaciliteiten, voldoende om met het Nederlandse thuisfront in contact te blijven. Er waren ruime ontspanningsmogelijkheden en sportfaciliteiten aanwezig. Het gemilitariseerde medische personeel maakt deel uit van een pool van civiel medisch personeel, afkomstig van 15 relatieziekenhuizen. Alvorens dit personeel wordt aangesteld ondergaat het een normale fysieke keuring om vast te stellen of men uitzendbaar is. Een psychologisch onderzoek blijft echter achterwege op advies van Hoofd Militaire Psychologische en Sociologische Dienst Logistieke aangelegenheden Als gevolg van de hoge buitentemperatuur en het fijne stuifzand werd de bedrijfszekerheid van de elektronische apparaten aangetast. Het verstrekte zomer kledingpakket voldeed voor de heersende klimatologische omstandigheden. De Britse operatiekameruitrusting was oud, maar wel berekend voor de taakuitvoering. De verlichting en het instrumentarium was over het algemeen minder modern en luxe uitgevoerd dan Nederland als standaard hanteert. Het Nederlandse personeel was in staat, eventueel na een korte training, met dit materieel te werken. De drinkwatervoorziening werd verzorgd door middel van flessen water om kwaliteit te kunnen garanderen. Het sanitair en douchegelegenheden waren in ruime mate aanwezig Leiderschap en discipline De Nederlandse commandant heeft zijn werkzaamheden op een professionele en kundige wijze voor het aanwezige Nederlandse personeel verricht. Door de kleine omvang van het detachement en de informele wijze van leiding geven bij het Britse detachement hebben zich op het gebied van discipline geen problemen voorgedaan. 3.8 Juridische aangelegenheden De Nederlandse commandant had de rang van kapitein en was uit hoofde van zijn functie de tot straffen bevoegde meerdere van het personeel in het detachement, waaronder hoger gegradueerden dan hijzelf. De voor uitzending geldende norm is dat de hoogste in rang wordt aangewezen als de tot straffen bevoegde meerdere. Gezien de rang en relatief gebrek aan ervaring van de Nederlandse Pagina 20/44