WeBouwbesluit Appendices

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "WeBouwbesluit Appendices"

Transcriptie

1 WeBouwbesluit Appendices Appendices 1 to 9 belonging to the Graduation project essay WeBouwbesluit Inholland University of Applied Sciences - Haarlem, The Netherlands Building Management & Real Estate - Graduation project essay Miquel Marzabal Galano - May 19th

2 2 2

3 Appendices 1. interview with Hein Corstens, advisor for Eindhoven City Council; 2. interview with Edward de Wit, civil servant at the permits department of The Hague City Council; 3. Interview with Liebich, T., BIM consultant in Germany (collaborated in the development of automated compliance check in Singapore); 4. Interview with Gould B., Senior / Strategy Avolve Software Corporation, and member of the team at Fiatech developing the Autocodes project; 5. Interview with Ehrnrooth, J., Sales director at Solibri Finland; 6. Interview with L. Berlo, Innovative BIM consultant at TNO and BIMserver.org; 7. Interview with Dirk Van Rillaer, advisor at the Dutch Service for Government Buildings (Rijksgebouwendienst) and author of the Rijksgebouwendienst BIM Norm; 8. Example of Solibri Model Checker report; 9. Instructions for users on how to build 3D models in the native software (ArchiCAD) to be checked with Solibri Model Checker and explanatory notes on how the tool is built; 10. Advice for Solibri on improvements to be made to further develop the tool for automated compliance check with the Dutch Building Decree Appendices 3 3

4

5 Appendix 1 Appendix 1. Interview with Hein Corstens, advisor for Eindhoven City Council Date: August 21 st 2013 Location: Interview by telephone Report in Dutch This was an exploratory interview previous to the research. Op zoek naar argumenten waarbij Gemeenten winst kunnen behalen bij de toepassing van BIM bij het toetsen van aanvragen voor omgevingsvergunningen werd contact gezocht bij Hein Corstens. Hein Corstens ( werkt als free lance adviseur voor o.a. overheidsinstellingen op strategisch gebied (in relatie tot BIM). Hij vertelt dat hij aan gemeente Eindhoven had voorgesteld stageplekken te creëren voor het onderzoeken van het verloop van het proces voor omgevingsvergunningen met BIM. Hij vertelt dat Gemeente Eindhoven helaas dit niet heeft opgepakt/ doorgezet. Hij zegt dat Gemeente Den Haag actiever hiermee bezig is. Hij stelt voor dat ik contact opneem met Edward de Wit van Gemeente Den Haag. Hein Corstens vertelt in zijn adviesrapport voor Gemeente Eindhoven van 19 april 2013 dat Gemeenten op twee manieren baat hebben bij BIM. Enerzijds voor al het vastgoed in eigen beheer. Anderzijds voor de toepassing van BIM in de wereld van bouw en ruimtelijke inrichting. Hij heeft het over terugdringen van kosten en risico s en verbetering van de kwaliteit van de realisatie, beheer en gebruik van gebouwen en infrastructuur. De vraag is, zou afdeling omgevingsvergunningen baat hebben bij de toepassing van BIM voor het toetsen van aanvragen? De heer Corstens adviseert het opstellen van stageplekken voor een periode van 2 jaar in een BIM-omgeving waar geëxperimenteerd kan worden met BIM en de behandeling van aanvragen voor omgevingsvergunningen die kunnen worden ingediend middels BIM-bestanden. Helaas is dit niet opgepakt door Gemeente Eindhoven. Corstens vertelt dat Gemeenten aan het bezuinigen zijn, dat afdelingen omgevingsvergunningen daarom beschikken over te weinig jong personeel en dat daarom weinig interesse is in BIM. Daarnaast zegt hij dat de opkomst van de privatisering van de Bouwbesluittoets ook niet meewerkt aan nieuwe investeringen voor de ontwikkeling van het proces. 5 5

6 Appendix 2. with Edward de Wit, civil servant at the permits department of The Hague City Council Appendix 2 Date: August 22 nd 2013 Location: City Council The Hague, the Netherlands Report in Dutch This was an exploratory interview previous to the research. Edward de Wit vertelt dat er een pilot zou worden gestart in Gemeente Den Haag. Maar het gaat niet door. De Wit heeft het over een probleem van tijd en geld. Gemeenten kampen met veel onzekerheid omdat er een nieuwe wet in de maak is die het mogelijk gaat maken om de Bouwbesluittoets via gecertificeerde bureaus te doen. Het is daarom niet verstandig om een hoop werk te verrichten als gemeenten er daarna niets aanhebben. Wij staan in de vooravond van de gecertificeerde Bouwbesluittoets. Daarom zijn gemeenten op dit moment niet bezig met BIM. Zij gaan niet veel tijd en moeite investeren voor het automatiseren van de toets als straks het bedrijfsleven het gaat doen. Wat betreft Bestemmingsplantoets hebben zij een pilot gedaan. Het idee is het bestemmingsplan in 3D te hebben op IFC formaat, die dan ter beschikking kan worden gesteld voor aanvragers. Gebruikte software SOLIBRI en TEKLA. Zij werken uitsluitend met IFC formaten, aangezien zij niet kunnen eisen dat iedereen met een bepaald merk software gaat werken. Daarnaast kan men niet verwachten dat gemeenten alle softwarepakketten gaan aanschaffen die er zijn. Ik vraag aan De Wit of hij winst ziet voor gemeenten om te gaan werken met BIM. Hij ziet zeker winst, maar benadrukt dat er voorwaarden aan gesteld dienen te worden voordat dit het geval is. Als 3-D modellen zijn berust met de nodige informatie is er zeker een winst van tijd, geld en gemak. De Wit concludeert dat het in potentie veel winst kan zijn, maar dat zo als het nu gaat het nog niet kan. De Wit praat veel over de Bouwbesluittoets, maar niet over de Welstandstoets en ook niet over de planologische toets. Ik vraag daarom speciaal hoe dat zit. De Wit zegt dat wat betreft de Welstandstoets zijn IFC modellen nog niet bruikbaar. Voor materialen en kleuren zijn IFC modellen nog niet bruikbaar voor de Welstandstoets. Planologisch, daarentegen, zijn er wel mogelijkheden. De Wit heeft het over Clash detection tussen een 3D-bestemmingsplan en een 3D-model. Dit is dus voor het checken van eventuele overschrijdingen van bouwvlakken, bestemmingsgrenzen en maximum bouwhoogten. Ik wil vragen aan De Wit, of er ook geëxperimenteerd is met bestemmingen, dubbel bestemmingen, extra aanduidingen, regels en toelichtingen. BIM omvat de combinatie van het modelleren in 3D en het koppelen van data aan de modellen. Het koppelen van alle data behorend tot een bestemming is daarom bij uitstek wat BIM wil bereiken. Ik kan mij voorstellen dat Clash detection ook zou kunnen werken bij bestemmingen, dus strijdig gebruik, en ook met mogelijkheden om af te wijken van het bestemmingsplan die bestemmingsplannen bieden, aldus De Wit. Om dit te kunnen doen zouden deze categorieën moeten kunnen toegevoegd aan 3D-modellen om zo te checken of het model planologisch in orde is, dus, niet alleen de fysieke grenzen maar ook het gebruik. De Wit praat over de 3D-bestemmingsplannen die gemeenten op IFC formaat zouden kunnen aanbieden. Edward de Wit geeft mij het advies om te werken aan het ontwikkelen van rule sets voor de Bouwbesluittoets. 6 6

7 Appendix 3 Appendix 3: Interview with Liebich, T., BIM-consultant in Germany (collaborated in the development of automated compliance check in Singapore) Date: October 28 th 2013 Location: By telephone Mr. Thomas Liebich has been BIM-consultant for several years. He collaborated between 2002 and 2005 in the creation of the first system to apply for a building permit with BIM for the local building authorities of Singapore. Nowadays he lives in München as BIM consultant. Mr. Liebich explains that Singapore was the first country in the World to apply automated Building Code check with BIM-software. The software used was specially developed for this task and it is called E-plan Check. When it was developed, between 2002 and 2005 not many companies were working yet with BIM. The market was not ready yet. It was too early for implementation. Nowadays BIM is being normally used. The Singapore local Building Authorities provide the applicants with guidelines on how to make a 3D-model and how to submit it. In order to be able to do a proper check the 3D model must be built properly, with the proper definitions and attributes. The software is being used by the Singapore Building authority to check IFC models of applicants but the system also allows a self check. Mr. Liebich cannot say what percentage of rules has been able to be automated. Mr. Liebich agrees that there are rules that are easy to automate, others are difficult to automate and others are impossible to automate. In some cases, he tells, they work only for spaces consisted of rectangular shapes and they do not work on round shapes. In other cases there are qualitative judgements a person must make and these cannot be automated. In other cases we have to do with visual judgements that are also only made by persons and cannot be achieved with an IFC model. He also tells me that some rules contradict each other. Appendix 4 Appendix 4: Interview with Gould B., Senior / Strategy Avolve Software Corporation, and member of the team at Fiatech developing the Autocodes project Date: October 31 st 2013 Location: By and by telephone The first contacts were through and Mr. Gould wrote an answer to these questions: 1. Is the USA Building Code applicable to all States of the USA? There are multiple sources for official USA Building Codes. While there is a standard International Building Code (IBC) that is produced by the International Code Council (ICC), there are two different profiles. The different adoption style is determined by the individual state. To give you a very rough idea, more than half the states adopt the IBC code as-is, while other states (and even jurisdictions within those states) have chosen to modify that standard. Some states have a statewide building code, but that is often accompanied by local/city additions and amendments. Building safety regulations are drawn from multiple code authorities and, generally speaking, States, Counties and Cities have the prerogative to adopt from these sources. A web search should yield more information. 2. What is the percentage of rules you at this moment are able to automate? In the UK they have a programme called BIM4REGS and they estimate to be able to automate around 30% of the rules. I don t think you can assess the progress based up a percentage of rules. Code statements, in their raw form are organized differently in different countries, sometimes into Chapters and/or Sections. In many cases there 7 7

8 is overlap between these sections. There is a process that must be defined to even begin the task of creating a rule or what we might term a rule set. I would be very careful of accepting any statement that claims they can automate around x % of the rules. There are too many variables to be able to make that claim. Most importantly perhaps, you can t automate a rule if the model is not created with the required content. In the world of automated code checking, there are many requirements to be met before any % of rule automation is possible. What CAN be estimated is solely how many code statements or regulations can be re-structured as a rule or an element of a rule set. The measurement we are using is more of an objective, which means that our goal is to be able to check of what can be checked manually, via technology. This does not mean that we can t also add new capabilities to what can (and should) be checked. In this practice it is a case of comparing today s manual checking process with what is possible, via a digital check. Appendix 4 3. Can you make categories of laws that are easy/difficult/impossible to automate? Yes. When addressing the difficult/impossible categories, these are cases where the regulation is vague, does not have any kind of measurable perspective (means that the case is subjective), or require model content that in the majority of instances would not be modelled. It is not so much a category of laws that are easy/hard to check, it is much more the individual regulation. We have developed a process to evaluate what can/ cannot be checked and what is required (in the BIM) to make this check feasible. Then, the task is to work with the design community to articulate what needs to be in the model (both content and level of development) in order to assess compliance. This means the design entity must know that the intent is to use the model for code compliance, when they are authoring the BIM. 4. Could you give me an example? An easy example would be any vague statement (ie. The space must be roomy enough.). Also, there are time-driven requirements that are not really checkable at review time (require an onsite inspection) an example of this could be illumination requirements in a 24-hour period. An easy rule to automate would be something tied to distance requirements to exit a building from any particular space. 5. Are you in contact with the parties that are in charge of developing the Building Code? Yes. One of the defining requirements of the AutoCodes Project is cooperation with Standards Development Organizations (SDOS code authorities) and the National Institute of Building Sciences. 6. Do you know whether the USA authorities consider changing some rules in order to be able to automate them, or that they consider the ability to automate them as a criterium to change these rules? It is too early to tell. We are in the process of working with the ICC to transition to a digital process. Part of this will be discovery of what can be accomplished by including BIM, and what that represents as a capability to build safer buildings. 7. The director of BIM4REGS said that the discussion to lower the pressure of the regulations (time and money) cannot be done without considering BIM. It seems that only in very few countries there is a real collaboration between the authorities and the developers of BIM systems and applications, which in my opinion is necessary to make a real step forward in achieving what all governments want (to reduce the pressure of regulations without lowering the quality of buildings and safety). Something not many governments 8 8

9 Appendix 4 understand yet. BIM is still in it s first decade of evolution and adoption. There is no consensus (yet) on what must be present in a BIM, as a minimal requirement. There is also considerable discussion that not everything needs to be represented in a BIM, which means that we will necessarily have to co-exist in a 2D/BIM world for a while. As the AEC industry continues to advance the uses of BIM, the legislative community will begin to identify the guidelines for moving from acceptable and nice to have to requested, then required (probably). There are several streams of influence that need to converge to bring about the changes you suggest. Market pressures are at work however, and we see change taking place. Progress is more organic here, and transformation in terms of the integration of BIM concepts and regulatory requirements will likely take longer to mature. After this I needed some extra explanations and contacted Mr. Gould by telephone: Bill Gould explained that in the USA there are several different Codes, and that this has a logic explanation: there are many different areas in the USA with different climates and geography. This makes it very complex to be able to automate all the rules. They are working on the ICC Codes, the codes made by the International Code Council, which can be used in all of the states. The 80% of the rules he explained in his written answers is not 80% of the total of the rules, what he means with that is 80% of the bunch of rules they choose to work on. For him the target is to improve the viability of the building process. The development of the rule sets means that a machine could do the process of checking a model on the legislation, doing that much faster than manually and do achieving a higher rate of return. Talking about Singapore Mr. Gould explains that everybody is still playing with it. It is very hard work because there is yet no consensus on how a model should be built. The requirements are not defined yet and the problem is that a model must be built from the beginning in the proper way in order to be able to do a proper check. Autocodes is an on-going project that has been working already for 2 years and it will be on-going for quite a while yet. Autocodes is sponsored by different parties, the International Code Council, the Texas University, Fiatech (international community focused on the development of industry) and also private parties. The work is being done by a group of 6 volunteers. Mr. Gould tells that Solibri Model Checker is the most advanced software at this moment capable of developing such a complete check. Many rule sets are being developed with Java in open source. It has not been decided yet how they will distribute the rule sets. Their next project will be to work on rules about fire safety, which has a high value. Critical on-going questions are: 1. What information ought to be put into the model? 2. Does a created rule set work for all cases? As there are uncountable different architectural models it is difficult to tell whether a rule set will work properly in all models. 3. Related to the last question: Is a rule reliable enough so that it can be certified by the Council (or in the case of the Netherlands certified by the Dutch authorities)? 9 9

10 Appendix 5: Interview with Ehrnrooth, J., Sales director at Solibri Finland Date: December 10 th 2013 Location: By telephone Appendix 5 The first contacts were through and Mr. Ehrnrooth wrote an answer to these questions: 1. Is there a concrete programme going on concerning BIM and the Finnish Building Code? The Ministry of the Environment is developing BIM requirements for building permitting will be ready for commenting before the end of 2013 and available for the public early This is part of COBIM 2012 Finnish National BIM requirements and managed by buildingsmart Finland. We (Solibri) are developing rule sets together with the city of Järvenpää. 2. Is the Finnish government involved? Or is the programme set up by the government? Yes, see above 3. What is the name of the programme? COBIM 2012 series 14: (name of series 14 will be determined later when the translation from Finnish to English will be completed. Other material related to this in English can be found at: 4. In the UK they intend to automate around 30% of the requirements, what is that percentage in Finland? This is not set at this point. 5. What is the role of Solibri Model Checker in this programme? Solibri will use it s existing BIM quality assurance rules to assure that required information, as defined in COBIM series 14, is in the BIM file so that checking is possible. Without the proper information the level of checks that can be performed with the model will be compromised or be mostly even undoable. Solibri will also enhance it s existing building code rules and develop more accordingly. 6. Is anyone making new rules (with Solibri MC) on a check for the Finnish Building Code? Yes, Solibri is. 7. Do you make new rules with Java as in the USA are doing in the programme Autocodes? (They are making new rules with java). The rules are programmed in Java. However, the rules are parameterized so that Solibri Model Checker user can create own Rule sets without any programming. After this I needed some extra explanations and contacted Mr. Ehrnrooth by telephone: Mr. Ehrnrooth tells me that yes, they are working together with the Ministry of the Environment of Finland. The idea is to develop requirements for 3D-models so that they can be checked on the Finnish Building Code. On the other side Solibri is making new rules in order to develop an automated check. I ask him whether this isn t giving them a privileged position in the market. Mr. Ehrnrooth says they are an important party but the requirements are open for everybody to use them and to develop other software. Other companies are also involved and they are also free to create their own solutions. But this is all happening 10 10

11 in collaboration (according to the BIM principle of collaboration). The Finnish Building Code is not as complicated as the Dutch one. The Finish Building Decree is not divided by functions. When specific functions have a certain requirement different from the general requirements it is specified in a separate paragraph of the same section. Appendix 6 Appendix 6: Interview with L. Berlo, Innovative BIM consultant at TNO and BIMserver.org Date: October 24 th 2013 Location: Schiphol airport Report in Dutch De heer Van Berlo vertelt eerst dat de TNO (organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek) 3 soorten projecten heeft. 20% van de projecten bestaan uit experimenteel onderzoek, 30% bestaan uit co-financiërings werk, waarbij prototypen worden gemaakt (deze zijn voor de helft gefinancierd door TNO en 50% door de markt) en als laatst 50% van de projecten zijn in opdracht van het bedrijfsleven. Deze noemt hij contractresearch en ook consultancy. Van Berlo vertelt ook dat de TNO conjunctuurgevoelig is, dat het eerste waar het bedrijfsleven aan bezuinigt is aan onderzoek. TNO had enkele jaren geleden ongeveer 5000 man personeel, op dit moment ongeveer 4000 en binnenkort moeten helaas weer 200 mensen met ontslag. Van Berlo vertelt dat TNO-Bouw niet meer bestaat en dat TNO op verschillende takken onderzoek doet. Hij is vooral bezig met BIM en dan met gebouwde omgeving, energie, veiligheid, en gezondheid. OVER BIM: Wij focussen op het onderzoek met BIM en de bouwindustrie. Van Berlo vertelt dat TNO contact onderhoudt met alle grote softwarefabrikanten. Hij is ook van mening dat de concurrentiestrijd geen belemmering is voor de ontwikkeling van BIM. Hij vertelt dat softwarefabrikanten heel goed luisteren naar hun klanten. Hij zegt ook dat de huidige software al meer dan 10 jaar bestaat en dat hetgeen het meest in ontwikkeling is op dit moment is de toepassing van de software en niet zozeer het software aan zich. Van Berlo is op de hoogte van de ontwikkelingen van BIM van andere landen. Hij vindt het een ietwat opgeklopt verhaal dat Finland en het Verenigd Koninkrijk veel verder zijn met BIM dan Nederland. Zo vertelt hij dat Finland expertise komt inkopen bij TNO (Nederland) en dat is een teken dat wij het zo slecht niet doen. Anderzijds vertelt Léon dat het plan van de Britse overheid om BIM verder te ontwikkelen niet erg ver gaat. Op dit moment wordt door de Britse overheid geëist dat men een spreadsheet gebruikt volgens de standaard COBIE, een standaard voor facility management. Dit noemen zij BIM, veel meer gebeurt er niet, vertelt Léon. PROJECTEN: Van Berlo vertelt over allerlei projecten die een relatie hebben met mijn onderwerp. 1. 3D-Bestemmingsplannen: Het project waar hij vorig jaar aan deel heeft genomen over het 3D over te zetten van bestemmingsplannen is nu afgelopen en het ligt stil. Zij hebben aangetoond dat het technisch mogelijk is. Nu dienen geïnteresseerde partijen ermee aan de slag. Roxit wilt ermee door. Of zij het aan het doen zijn weet hij niet. 2. Het nieuwe Omgevingsplan: Bureau Hoogstraat en Interconcept, in samenwerking met Edward de Wit, zijn bezig om te experimenteren met een nieuw Omgevingsplan. Omgevingsplannen zullen in de toekomst, met de Omgevingswet de oude Bestemmingsplannen vervangen. 3. Er wordt op dit moment gewerkt aan een offerte voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor een onderzoek naar verschillende manieren om de Bouwbesluittoets te kunnen doen met BIM. Nico Scholten, is daarbij betrokken. Hij meent dat 80% van de bouwprojecten zich lenen voor een geautomatiseerde toets; 15% deels en 5% helemaal niet omdat het om zeer bijzondere projecten gaat. Voor het grootste deel is het dus zeker de moeite waard. Van Berlo vertelt dat het maken van rule sets één manier is, maar het kan ook worden geregeld 11 11

12 bijvoorbeeld via bibliotheken of via referentiegebouwen. Het is niet zeker of maar ook niet wanneer dit project van start gaat. 4. In de Verenigde Staten is men bezig met een project genaamd Autocodes om rule sets te maken met Solibri Model Checker zodat het Amerikaanse Building Code kan worden geautomatiseerd. Dit project wordt deels gefinanciëerd door de overheid en deels door het bedrijfsleven. 5. In het Verenigd Koninkrijk loopt er een programma van de Britse rijksoverheid genaamd BIM4REGS (BIM voor regels) met als doel het integreren van de wettelijke regels in BIM. Hiervoor zijn er werkgroepen in het leven geroepen, die zullen werken onder het orgaan BIM Task Group. 6. Van Berlo vertelt ook over BLITTS, een initiatief om heel snel vergunningen te kunnen krijgen voor kleinschalige bouwprojecten zoals dakkapellen, zonnepanelen, bijgebouwen, of gevelwijzigingen (o.a.). BLITTS biedt een snelle en makkelijke manier aan voor mensen die niet veel weten van bouwtechniek en ook niet van de wet- en regelgeving, om op een voordelige manier aan een concreet bouwplan te kunnen komen dat voldoet aan alle vereisten. Gemeenten die aangesloten zijn bij BLITTS.nl kunnen dan heel snel een vergunning verlenen voor dergelijke ingrepen. Het programma genereert de nodige bouwtekeningen, maar of dit een 3D-model genereert en in welk formaat is dat niet bekend. 7. Als laatste noemt Van Berlo ook dat het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf en ook de organisatie van Defensievastgoed bezig zijn met BIM. Appendix 7: Interview with Dirk Van Rillaer, advisor at the Dutch Service for Government Buildings (Rijksgebouwendienst) and author of the Rijksgebouwendienst BIM Norm; Appendix 6 Appendix 7 Date: November 8 th 2013 Location: Rijksgebouwendienst, The Hague Report in Dutch De Rijksgebouwendienst (Rgd) beschikte vóór de crisis over ongeveer duizend personeelsleden. Op dit moment zijn het ongeveer acht honderd en binnenkort wordt het aantal personeelsleden nog kleiner. De BIM-ontwikkeling is belegd bij het cluster Bouwinformatica. Het team bestaat uit 7 personen, waarvan er op dit moment slechts 5 actief bezig zijn met BIM. Als zodanig kan de Rgd gezien worden als een organisatie zonder winstoogmerk voor het uitvoeren van taken voor de Rijksoverheid. De Rgd behoort tot de overheid maar het is geen beleidsorganisatie. Het Rijkshuisvestingsbeleid wordt centraal vastgesteld. De Rgd voert dit beleid binnen de kaders uit. Bij aankoop en beheer van vastgoed voor de overheid is de Rijksgebouwendienst de professionele publieke opdrachtgever namens het Rijk. Ik reageer verbaasd omdat de Rijksgebouwendienst niet wordt betrokken in de ontwikkeling van het Bouwbesluit. Van Rillaer vindt mijn verwachting onterecht aangezien de Rgd geen beleidsorganisatie is. De Rgd valt overigens zelf onder het Ministerie. Bij de vraag of zij intens contact onderhouden met het Ministerie is het antwoord negatief. Van Rillaer en Burger vertellen dat zij geen speciaal contact hebben met het Ministerie over de herziening van het Bouwbesluit 2012, ook niet over BIM. De Rgd beheert pakweg 2000 bestaande bouwwerken. Daarnaast lopen er op dit moment 8 nieuwbouwprojecten. Dit zijn Publiek Private Samenwerkingprojecen(PPS-projecten). Naast de DBFMO-projecten, loopt er ook een pilotproject Maincontracting, waar beheer en onderhoud ondergebracht is bij een main contractor. Hierbij wordt ook BIM voorgeschreven. De Rgd werkt met IFC formaten en ook met DWG. BIM is hierbij één van de informatiebronnen. Met het voorschrijven van de Rgd BIM Norm, vraagt de Rgd o.a. de geometrische representatie van het gebouw uit, zowel in IFC als in DWG. De geometrische representatie is slechts 1 van de vele informatiebronnen die een gebouw beschrijven. De uitvoering van de werkzaamheden wordt ingekocht en het 12 12

13 zijn de bedrijven die het doen die al dan niet intensief BIMmen. De mate waarbij deze ondernemingen aan het BIMmen zijn verschilt. De Rgd heeft bepaalde eisen maar het werk wordt door de gekozen/ingehuurde dienstverlener uitgevoerd. Voor de Rgd is uniformiteit bij alle 2000 bouwwerken van belang. Daarom is de Rgd BIMnorm in het leven geroepen. De nieuwe manier van werken vergt meer tijd en meer geld voor de voorbereidende handelingen dan vroeger maar uiteindelijk is het kostenbesparend omdat de uitvoerings- en beheerkosten lager uitkomen. Dit is te danken aan het feit dat met BIM steeds meer verificatie plaatsvindt, hetgeen vroeger niet of onvoldoende werd gedaan. Faalkosten in verband met gebrekkige of verkeerde informatie zijn daarom aanzienlijk lager. Appendix 8 De interesse van de Rgd in BIM is ten eerste instantie voor het efficiënter en dus goedkoper te kunnen bouwen en beheren van het Rijksvastgoed. Voor de Rgd gaat het om BIM in de breedste zin, het managementaspect (ketensamenwerking) en ook het beschikken over goede 3D-modellen met de juiste informatie en juiste details. Dit scheelt veel tijd, veel werk en dus ook veel geld wanneer men een gebouw moet beheren of veranderen. Tijdens het gesprek komen verschillende aspecten van het Bouwbesluit waar BIMapplicaties nog niet goed overweg mee kunnen. Een aspect is het berekenen van de bruto en netto oppervlakten volgens NEN Van Rillaer geeft aan dat het spijtig is dat m.b.t. oppervlakteberekeningen NEN2580 vooralsnog niet gericht is op digitale verwerking. De verwaarlozingsregels (zoals kolommen kleiner dan 0,5m2 e.d.) zijn ontstaan uit de behoefte om snel analoog te kunnen opmeten. De EN , waar de Rgd actief aan heeft meegewerkt, is wel degelijk geschikter om met BIM oppervlakten uit modellen te extraheren. Daarnaast dient men ook steeds de vraag te stellen waarom bepaalde oppervlaktesoorten gedefinieerd zijn zoals ze nu zijn en hoe ze (onbedoeld) invloed kunnen hebben op ontwerpen (bvb. trapgaten kleiner dan 4 m2). Van Rillaer heeft niet de indruk dat deze vragen op de agenda staan van beleidsmakers van het bouwbesluit, terwijl hier juist een efficiëntieslag zou kunnen worden gemaakt, ook met BIM. Appendix 8: Example of Solibri Model Checker report; Next pages

14 Solibri Model Checker Report Model Name Jan Olphert Vaillantlaan 75x Version: 9.0 Checker miquelmarzabalgalano Organization Inholland, Haarlem Time 4/4/14 2:30 PM Jan Olphert Vaillantlaan 75x Time: :47:02 Application: ArchiCAD-64 IFC: IFC2X3 Bouw besluit 2012 template Acc Rej Maj Nor Min Comment Hoofdstukken x x x Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen Hoofdstuk 2. VEILIGHEID: Technische bouwvoorschriften Afdeling 2.1. Algemene sterkte van de bouwconstructie Nieuwbouw Artikel 2.1 Aansturingstabel Artikel 2.2. Fundamentele belastingscombinaties Artikel 2.3. Buitengewone belastingscombinaties Artikel 2.4. Bepalingsmethode Artikel 2.5. Verbouw Bestaande bouw Artikel 2.6. Aansturingsartikel Artikel 2.7. Fundamentele belastingscombinaties Artikel 2.8. Uiterste grenstoestand Afdeling 2.2. Sterkte bij brand Nieuwbouw Bestaande bouw Afdeling 2.3. Afscheiding van vloer, trap en hellingbaan x x x 14

15 Nieuwbouw nieuwbouw artikel 2.18 hoogte 1. Minimale hoogte van balustrades t.o.v. OK vloerpeil (tot 13 m) 2. Minimale hoogte van balustrades t.o.v. vloerpeil (hoger 13 m) Hoogte railing tot13m OK Hoogte railing boven 13m Bestaande bouw artikel 2.24 hoogte 1. Minimale hoogte van balustrades t.o.v. vloerpeil Bestaande bouw Afdeling 2.4. Overbrugging van hoogteverschillen Afdeling 2.5. Trap x x Nieuwbouw X x x Bestaande bouw Artikel 2.39 Trap eisen Nieuwbouw X x x Artikel 2.33 X x x Trap eisen X x x Property Rule Template with Component X x x Filters Bestaande bouw Afdeling 2.6. Hellingbaan Afdeling 2.7. Beweegbare constructieonderdelen Afdeling 2.8. Beperking van het ontstaan van een brandgevaarlijke situatie Afdeling 2.9. Beperking van het ontwikkelen van brand en rook Afdeling Beperking van uitbreiding van brand Afdeling Verdere beperking van uitbreiding van brand en beperking van verspreiding van rook Afdeling Vluchtroutes x 15

16 Nieuwbouw OK Nieuwbouw OK Vluchtroute analyse OK Property Rule Template with Component OK Filters Property Rule Template with Component OK Filters Bestaande bouw x Vluchtroute analyse x Minimale deur breedte Bestaande bouw x Afdeling Hulpverlening bij brand Afdeling Hoge en ondergrondse gebouwen, nieuwbouw Afdeling Inbraakwerendheid, nieuwbouw Afdeling Veiligheidszone en plasbrandaandachtsgebied, nieuwbouw [Treedt in werking op een nader te bepalen tijdstip] Afdeling Aanvullende regels tunnelveiligheid Hoofdstuk 3. GEZONDHEID: Technische x bouwvoorschriften Afdeling 3.1 Bescherming tegen geluid van buiten, nieuwbouw Afdeling 3.2. Bescherming tegen geluid van installaties, nieuwbouw Afdeling 3.3. Beperking van galm, nieuwbouw Afdeling 3.4. Geluidwering tussen ruimten van verschillende gebruiksfuncties, nieuwbouw Afdeling 3.5. Wering van vocht Afdeling 3.6. Luchtverversing Afdeling 3.7. Spuivoorziening Afdeling 3.8. Toevoer van verbrandingslucht en afvoer van rookgas Afdeling 3.9. Beperking van de aanwezigheid van schadelijke stoffen en ioniserende straling Afdeling Bescherming tegen ratten en muizen Afdeling Daglicht x Nieuwbouw x Nieuwbouw x 16

17 Artikel 3.75 daglicht oppervlakte Ruimtes: voldoende daglicht t.o.v. vloeropp.(10%) Bestaande bouw Artikel 3.78 daglicht oppervlakte Ruimtes: voldoende daglicht t.o.v. vloeropp.(10%) Bestaande bouw Hoofdstuk 4. BRUIKBAARHEID: Technische bouwvoorschriften Afdeling 4.1 Verblijfsgebied en verblijfsruimte Nieuwbouw OK Nieuwbouw OK Artikel 4.3, lid 3, breedte verblijfsruimte OK Free Floor Space OK Artikel 4.3, lid 6, Vrije hoogte verblijfsgebied OK en verblijfsruimte. Vrije hoogte boven vloer OK Artikel 4.3, lid 4. Woonmatje OK Free Floor Space OK Bestaande bouw Artikel 4.7 Afmetingen verblijfsruimte Vrije hoogte boven vloer Bestaande bouw Afdeling 4.2. Toiletruimte Nieuwbouw OK Nieuwbouw OK Artikel 4.11 Afmetingen OK Afmetingen toilet 0,9m x 1,2m OK Bestaande bouw Artikel 4.16 Afmetingen Afmetingen toilet min. 0,64m2 & min. br. 0,6m Bestaande bouw Afdeling 4.3. Badruimte, nieuwbouw Afdeling 4.4. Bereikbaarheid en toegankelijkheid, nieuwbouw Afdeling 4.5. Buitenberging, nieuwbouw OK Model Should Have Components OK Floor Distance OK x x 17

18 18 Free Floor Space OK Afdeling 4.6. Buitenruimte, nieuwbouw OK Model Should Have Components OK Property Rule Template with Component OK Filters Afdeling 4.7. Opstelplaatsen Hoofdstuk 5. ENERGIEZUINIGHEID EN MILIEU: OK Technische bouwvoorschriften Afdeling 5.1. Energiezuinigheid, nieuwbouw OK Property Rule Template with Component OK Filters Property Rule Template with Component OK Filters Property Rule Template with Component OK Filters Afdeling 5.1. Milieu, [Treedt in werking op een nader te bepalen tijdstip] Hoofdstuk 6. INSTALLATIES: Voorschriften OK Afdeling 6.1. Verlichting, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.2. Voorziening voor het afnemen en gebruiken van energie, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.3. Watervoorziening, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.4. Afvoer van huishoudelijk afvalwater en hemelwater, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.5. Tijdig vaststellen van brand, OK nieuwbouw en bestaande bouw Artikel 6.21 Rookmelders OK 6.21 lid 1 Rookmelders OK Afdeling 6.6. Vluchten bij brand, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.7. Bestrijden van brand, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.8. Bereikbaarheid voor hulpverleningsdiensten, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 6.9. Aanvullende regels tunnelveiligheid, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling Bereikbaarheid van gebouwen

19 voor gehandicapten, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling Tegengaan van veel voorkomende criminaliteit, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling Veilig onderhoud gebouwen, nieuwbouw [Treedt in werking op een nader te bepalen tijdstip] Hoofdstuk 7. GEBRUIK BOUWERVEN, OPEN RUIMTEN EN TERREINEN: Voorschriften Afdeling 7.1. Voorkomen van brandgevaar en ontwikkeling van brand, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 7.2. Veilig vluchten bij brand, nieuwbouw en bestaande bouw Afdeling 7.3. Overige bepalingen veilig en gezond gebruik, nieuwbouw en bestaande bouw Hoofdstuk 8. Bouw- en sloopwerkzaamheden Afdeling 8.1. Het voorkomen van onveilige situaties en het beperken van hinder tijdens het uitvoeren van bouw- en sloopwerkzaamheden Afdeling 8.2. Afvalscheiding Hoofdstuk 9. Overgangs en slotbepalingen Artikel 9.1 Algemeen overgangsrecht Bijlage I. Brandmeldinstallaties 19

20 1. Bouw besluit 2012 template 1.1. Hoofdstukken Hoofdstuk 2. VEILIGHEID: Technische bouwvoorschriften Afdeling 2.5. Trap Nieuwbouw Nieuwbouw Artikel Trap eisen Results Type trap Stair.1.1 Too Short Tread Stair.1.1: 183 mm (Rejected) Stair Stair.1.1 tread length is 183 mm. The minimum length for the tread is 220 mm. 20

21 M, Apr 4, 2014: Tread length is 183 and must be at least 220 mm 1e verdieping OVERLOOP[4] Stair.0.1 Too Short Tread Stair.0.1: 211 mm (Rejected) Stair Stair.0.1 tread length is 211 mm. The minimum length for the tread is 220 mm. 21

22 M, Apr 4, 2014: Stair Stair.0.1 tread length is 211 mm. The minimum length for the tread is 220 mm. Begane grond HAL[1] Stair.2.1 Too Short Tread Stair.2.1: 211 mm (Rejected) Stair Stair.2.1 tread length is 211 mm. The minimum length for the tread is 220 mm. 22

23 M, Apr 4, 2014: Stair Stair.2.1 tread length is 211 mm. The minimum length for the tread is 220 mm. 2e verdieping OVERLOOP[9] Property Rule Template with Component Filters 23

24 Gebruiksaanwijzing voor het gebruiken van de tool voor het checken van 10 aspecten van het Bouwbesluit 2012 voor gebouwen met als functie wonen en niveau nieuwbouw en toelichting over de rule sets van Solibri Model Checker: Deze gebruiksaanwijzing beschrijft de stappen om 3D modellen in Archi- CAD te modelleren om vervolgens deze te converteren naar IFC formaat en te openen met Solibri Model Checker, zodat het getoetst kan worden aan bovenstaande eisen van het Bouwbesluit Deze gids bevat per hoofdstuk drie delen: 1. Relevante wetsteksten uit het Bouwbesluit Aanwijzingen om het 3D model te modelleren zodat het bruikbaar is 3. Toelichting over de opbouw van de rule set Appendix 9 Gebruiksaanwijzing voor het gebruiken van de tool voor het checken van 10 aspecten van het Bouwbesluit 2012 voor gebouwen met als functie wonen en niveau nieuwbouw en toelichting over de rule sets van Solibri Model Checker. Inhoudsopgave 1. AFSCHEIDING VAN VLOER, TRAP OF HELLINGBAAN 4 2. TRAPPEN 6 3. BRANDCOMPARTIMENTERING 8 4. VLUCHTROUTES 8 5. VRIJE DOORGANG DEUREN EN GANGEN VERBLIJFSRUIMTEN BUITENBERGING BUITENRUIMTE THERMISCHE ISOLATIE ROOKMELDERS

25 MATRIX MET ALLE VEREISTEN Elementen in model BB2012 IFC Properties Element classification 1 Railing Railing "Railing" 2 Trappen Stair "Trap- artikel2.32 = TRUE 3 Brandcompartimenten Space 4 Vluchtroutes (lengte) Space, door EISEN AAN 3D- MODEL MET ARCHICAD User Input Task EISEN IN SOLIBRI MODEL CHECKER Type woning (ontsluiting openbare ruimte of trappenhuis) Classificaties Space Classification, alle ruimten in het verblijfsgebied waaruit men moet kunnen vluchten classificeren als "Residence" "Exit doors" aangeven welke deuren de uitgangen zijn van de woningen. 5 Vrije doorgang (deuren) Door De deuren die hieraan dienen te voldoen dienen te vallen onder een "Deur Vluchtroute" of "Deur verblijfsruimte" ( = TRUE) 6 Verblijfsruimten Spaces Iedere woning moet één verblijfsruimte met als IFC Property "Ruimte voor Woonmatje" = TRUE "Ruimte gebruik" alle verblijfsruimten "NL Sfb" dient te worden geactiveerd 7 Bergruimte Space Space, slab en roof als "Bergruimte" = TRUE 8 Buitenruimte Slab Slab of Site als "Buitenruimte" TRUE "Thermische Schil"= TRUE en Thermal Resistence (Rc waarde) aangeven 9 Thermische isolatie Wall, slab, Roof Thermal Resistence (Rc waarde) aangeven 10 Rookmelders Smoke detector Alle besloten ruimten / Rook en waardoor een vluchtroute warmtedetecto voert aangeven als r "Vluchtroute" = TRUE Afbeelding: Matrix van de vereisten waaraan 3D modellen moeten voldoen zodat deze getoetst kunnen worden op de desbetreffende aspecten van het Bouwbesluit 2012 (auteur) 25

26 1. AFSCHEIDING VAN VLOER, TRAP OF HELLINGBAAN Afdeling 2.3 Afscheiding van Vloer, trap of hellingbaan Relevante wetsteksten: ß Nieuwbouw Artikel Hoogte 1. Een vloerafscheiding als bedoeld in artikel 2.17, eerste lid, heeft een hoogte van ten minste 1 m, gemeten vanaf de vloer. 2. In afwijking van het eerste lid heeft een vloer die hoger ligt dan 13 m boven een aangrenzende vloer, het aansluitende terrein of het aansluitende water, een vloerafscheiding met een hoogte van ten minste 1,2 m, gemeten vanaf de vloer. Aanwijzingen om het 3D model te modelleren: 26 Solibri Model Checker bevat een regel om te checken of een railing hoog genoeg is. Om hier gebruik van te maken dienen de vloerafscheidingen gecategoriseerd te zijn als railing. Het bouwelement dat dient als vloerafscheiding dient daarom eerst door de ontwerper te worden gekwalificeerd als railing. Dit kan worden gedaan via de IFC properties. Solibri Model Checker gaat dan testen of de railing wordt geplaatst op een vloer die hoger is dan 13 meter ten opzichte van het maaiveld. Dit zal in de meeste gevallen in Nederland toereikend zijn, maar in sommige gevallen niet. De reden is dat de grens van 13 meter als bedoelt in het Bouwbesluit moet worden gemeten aan de hand van het hoogteverschil tussen de vloer waaruit men kan vallen en het oppervlak waarop men vanaf dat punt kan vallen, wat dat ook mogen zijn. Deze hoogte kan dus verschillen aan de hand van de omgeving of waar de railing zich bevindt. Deze regel in Solibri Model Checker is opgesteld om het hoogteverschil te meten ten opzichte van het maaiveld (Bottom Global Elevation). Om andere situaties te checken kan de Solibri Model Checker gebruiker de parameter aanpassen aan een ander te meten hoogte. Voorbeelden zijn: distance to next floor of in plaats van het maaiveld (Global bottom elevation) kan gekozen worden voor peil nul bottom elevation. P O Afbeelding: Het komt voor dat railingen standard zijn geclassificeerd als furniture. Deze dient te worden geclassificeerd als railing (auteur).

27 Appendix 9 Opbouw van deze regel: Deze regelset is opgebouwd uit twee rules : SOL/230/1.1 en SOL/16/2.3 Gebruiksaanwijzing voor het gebruiken van de tool voor het checken van 10 aspecten van het Bouwbesluit 2012 voor gebouwen met als functie wonen en niveau nieuwbouw en toelichting over de rule sets van Solibri Model Checker. SOL/230/1.1 is een filter. Deze bepaalt dat de rule alleen van toepassing zal zijn in het geval waarin de global bottom elevation lager is dan 13 meter. Vervolgens is er een tweede filter waarbij de tweede eis van toepassing is wanneer de global bottom elevation gelijk of hoger is dan 13 meter. In de gevallen waarin de global bottom elevation lager is dan 13 meter wordt met SOL/16/2.3 gecheckt of de bovenkant van de elementen genaamd railing minstens 1 meter hoger liggen dan de vloer

28 2. TRAPPEN Afdeling 2.5 Trap Relevante wetsteksten: ß Nieuwbouw Artikel Voorziening bij hoogteverschil 1. Een hoogteverschil van meer dan 0,21 m tussen vloeren waarover een vluchtroute voert en tussen vloeren van verblijfsgebieden, verblijfsruimten, toiletruimten, badruimten, of voor bezoekers bestemde vloeren, vloeren van een verkeersroute die deze ruimten met elkaar verbindt of tussen een van die vloeren en het aansluitende terrein wordt overbrugd door een vaste trap of een vaste hellingbaan. Appendix 9 Gebruiksaanwijzing voor het gebruiken van de tool voor het checken van 10 aspecten van het Bouwbesluit 2012 voor gebouwen met als functie wonen en niveau nieuwbouw en toelichting over de rule sets van Solibri Model Checker. Voor het checken van de trappen van een model voor een woonfunctie zal de ontwerper eerst in het model de trappen moeten aangeven die volgens het Bouwbesluit 2012 aan de veiligheidseisen moeten voldoen. Het gaat om trappen waardoor een vluchtroute voert of trappen tussen vloeren voor het bereiken van ruimten die bestemd zijn voor mensen, zoals wordt uitgelegd in artikel Een dergelijke trap dient, krachtens artikel 2.32 veilig te kunnen worden overbrugd. Artikel Aansturingsartikel 1. Een te bouwen trap die een hoogteverschil als bedoeld in artikel 2.27 overbrugt, kan veilig worden gebruikt. Artikel Afmetingen trap 1. Een trap als bedoeld in artikel 2.27, heeft afmetingen die voldoen aan tabel Tabel 2.33: Afbeelding: Tabel D modellen worden getoetst op de waarden in het groen, niet op de waarden in het rood (auteur)

29 Aanwijzingen om het 3D model te modelleren: Hiervoor dient de ontwerper eerst de trappen die aan de wetgeving dienen te voldoen een IFC-Property moeten geven als Trap-artikel2.32. Alleen trappen voor het bereiken van verblijfsgebieden of die onderdeel zijn van een vluchtroute uit een verblijfsgebied dient hieraan te voldoen. Opbouw van deze regel: SOL/230/1.1 filtert eerst de trappen waarbij de BB2012 IFC Property Trap-artikel2.32 op true staat. SOL/210/1.8 checkt vervolgens de juiste trappen op de eisen voor trappen als bedoeld in artikel 2.32 (en dus ook artikel 2.27). Deze regel checkt relevante eisen van het Bouwbesluit 2012 (de maximum optrede, de minimum aantrede en de minimale vrije hoogte). De bepalingen die betrekking hebben tot de klimlijn worden niet gecheckt. Afbeelding: SOL/210/1.8 (auteur) 29 29

30 3. BRANDCOMPARTIMENTERING Er is geen rule set ontwikkeld voor het maken van brandcompartimenten. Hiervoor dient de gebruiker gebruik te maken van de tool om brandcompartimenten te maken. Aangeraden wordt de brandcompartimenten per verdieping te maken door de gewenste muren te selecteren en vervolgens de gewenste compartimenten te maken. 4. VLUCHTROUTES Artikel Vluchtroute Appendix 9 Gebruiksaanwijzing voor het gebruiken van de tool voor het checken van 10 aspecten van het Bouwbesluit 2012 voor gebouwen met als functie wonen en niveau nieuwbouw en toelichting over de rule sets van Solibri Model Checker. Relevante wetsteksten: 1. Op elk punt van een voor personen bestemd gedeelte van een vloer begint een vluchtroute die leidt naar het aansluitende terrein en vandaar naar de openbare weg. 4. De gecorrigeerde loopafstand tussen een punt in een gebruiksgebied en ten minste een uitgang van het subbrandcompartiment waarin dat gebruiksgebied ligt, is niet groter dan de in tabel aangegeven waarde. Aanwijzingen om het 3D model te modelleren: Deze regel set berekent de niet gecorrigeerde afstand binnen de woning tot aan de voordeur van de woning. Het is mogelijk om het zodanig in te stellen dat de afstand wordt gemeten buiten de woning (afstand vanaf de toegang van de woning naar het trappenhuis). Hiervoor dient de gebruiker nieuwe classificaties te maken. De gebruiker van deze regel dient te snappen dat de maximum afstand binnen één woning (nieuwbouw) is 20 meter. Dit komt omdat het gaat om de gecorrigeerde afstand. Deze wordt berekend op basis van de werkelijke afstand vermenigvuldigd met 1,5. Aangezien de maximum gecorrigeerde afstand 30 meter is, mag de werkelijke afstand niet groter zijn dan 20 meter. Regel SOL/179/4.1 kan de afstand van een gebied tot de uitgang daarvan berekenen. Wanneer er één route is die voldoet geeft Solibri Model Checker aan dat de vluchtroute voldoet. Daarom is deze regel set uitsluitend te gebruiken in de gevallen waarbij er een oplossing is gekozen met slechts één vluchtroute. Solibri Model Checker zal aangeven dat het OK is als één vluchtroute voldoet. De regelset maakt gebruik van meerdere classificaties: 1. Space classification 2. Exit doors 3. Stairs 1. Bij Space classification dient de gebruiker aan te geven uit welke ruimten men moet kunnen vluchten. Krachtens artikel 2.102, eerste lid, dienen dat alle voor personen bestemde ruimten te zijn. In een woning zijn dat alle verblijfsruimten, toiletten, badruimten en niet de bergruimten of technische ruimten. In dit voorbeeld is gebruik gemaakt van de Space Usage classificatie en alle ruimten waaruit men moet kunnen vluchten zijn geclassificeerd als zijnde Residence

31 2. Bij classificatie Exit doors dienen de juiste deuren te zijn geclassificeerd. Het kan gaan om uitgangen van appartementen (bij een woongebouw) of van woningen met ontsluiting direct aan de openbare ruimte. 3. Bij stairs worden trappen meegerekend die zijn geclassificeerd als trap. Opbouw van de regelset Deze rule set is ontwikkeld met SOL/179/4.1. De regelset checkt ook dat de minimale vrije hoogte wordt gehaald (2,3 meter). Afbeelding: Rule SOL/179/4.1 (auteur) 31 31

32 5. VRIJE DOORGANG DEUREN EN GANGEN Relevante wetsteksten: Afdeling 2.12 Artikel Inrichting vluchtroute 8. Een vluchtroute heeft een vrije doorgang met een breedte van ten minste 0,85 m en een hoogte van ten minste de in tabel (2,3 meter) aangegeven waarde. Dit geldt niet voor zover de vluchtroute over een trap voert. Afdeling 4.4. Bereikbaarheid en toegankelijkheid, nieuwbouw Appendix 9 Gebruiksaanwijzing voor het gebruiken van de tool voor het checken van 10 aspecten van het Bouwbesluit 2012 voor gebouwen met als functie wonen en niveau nieuwbouw en toelichting over de rule sets van Solibri Model Checker. Artikel Vrije doorgang 1. Een doorgang heeft een vrije breedte van ten minste 0,85 m en ten minste de in tabel 4.21 aangegeven vrije hoogte (2,3 meter). Dit geldt voor een doorgang naar: a. een verblijfsgebied; b. een verblijfsruimte; c. een toiletruimte als bedoeld in de artikelen 4.9 en 4.25; d. een badruimte als bedoeld in de artikelen 4.18 en 4.25; e. een bergruimte als bedoeld in artikel 4.31; f. een buitenruimte als bedoeld in artikel 4.35, en g. een ruimte voor het bereiken van een lift. Dit geldt ook voor een doorgang op een route vanaf het aansluitende terrein naar een in dit lid bedoelde ruimte. 2. Een lifttoegang heeft een vrije breedte van ten minste 0,85 m en een tussen de onderdelen van de bouwconstructie gemeten hoogte van 2,3 m. Artikel Vrije doorgang verkeersroute 1. Een verkeersroute die begint bij een doorgang als bedoeld in artikel 4.22, loopt door een ruimte met een vrije breedte van ten minste 0,85 m en ten minste de in tabel 4.21 aangegeven vrije hoogte (2,3 meter). Dit geldt niet voor zover de verkeersroute over een trap voert. Aanwijzingen om het 3D model te modelleren: De vrije doorgang wordt geregeld in afdeling 2.12 ten aanzien van vluchtroutes en in afdeling 4.4. ten aanzien van de bereikbaardheid van bepaalde ruimten. De eisen zijn verschillend aan de hand van de functie van de gebouwen maar voor nieuwbouw woningen is de eis in beide gevallen gelijk, een minimum breedte van 0,85 meter en een minimum vrije hoogte van 2,3 meter. De wijze van meten bepaalt dat een deur in open toestand een vrije doorgang moet hebben van ten minste deze afmetingen. Om het goed te meten dient men de open ruimte te meten die ontstaat als de deur open staat. Afhankelijk van het type deur, de dikte van de kozijnen en het type scharnieren zal dit meer of minder zijn. Niet alle deuren hoeven aan deze eis te voldoen. Om deze rule set te gebruiken dient de gebruiker de deuren te classificeren als deuren als bedoeld in afdeling 2.12 (om te vluchten) of als bedoeld in afdeling 4.4 (om bepaalde ruimten te bereiken). Dit kan het beste worden verkregen door iedere deur die hieraan moet voldoen te voorzien van een IFC Property met de naam Deur Vluchtroute of 32 32

Miquel Marzabal Galano

Miquel Marzabal Galano Miquel Marzabal Galano Miquel Marzabal Galano Bouwplantoetser Opdrachtgever Probleemstelling Doelstelling Vraagstelling Relevantie van dit onderzoek Stakeholderanalyse Onderzoeksmethode Onderzoeksafbakening

Nadere informatie

Inhoudsopgave. werknr : H59 Opgesteld door : mst Datum: Versie : 1.0 Blz. 2/10

Inhoudsopgave. werknr : H59 Opgesteld door : mst Datum: Versie : 1.0 Blz. 2/10 GEMEENTE TEYLI Behoort bij besluit v en wethouders van Tey d.d. 29-05-2017 20161584 No. Inhoudsopgave Algemeen... 4 art. 1.2. Aantal personen... 4 art. 1.3. Gelijkwaardigheidsbepaling... 4 Veiligheid...

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

Matrixbeheer Landelijke Toetsmatrix Bouwbesluit 2012 (juli 2015) (standaard) Standaard. Algemeen bouwkundig

Matrixbeheer Landelijke Toetsmatrix Bouwbesluit 2012 (juli 2015) (standaard) Standaard. Algemeen bouwkundig Matrixbeheer Landelijke Toetsmatrix Bouwbesluit 2012 (juli 2015) (standaard) Standaard Algemeen kundig Woonfunctie (woonwagen) Woonfunctie (woonge) Woonfunctie (overig) Bijeenkomstfunctie (kinderopvang)

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

Introductie in flowcharts

Introductie in flowcharts Introductie in flowcharts Flow Charts Een flow chart kan gebruikt worden om: Processen definieren en analyseren. Een beeld vormen van een proces voor analyse, discussie of communicatie. Het definieren,

Nadere informatie

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST

GOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

nieuwbouw melkveebedrijf: Werktuigenberging C, Jongveestal D, Ligboxenstal E jc Cotenoeverseweg 105, Brummen

nieuwbouw melkveebedrijf: Werktuigenberging C, Jongveestal D, Ligboxenstal E jc Cotenoeverseweg 105, Brummen opdrachtgever firma Beker Holthuizerweg 11 6971 JE Brummen project referentie datum auteur bouwlocatie nieuwbouw melkveebedrijf: Werktuigenberging C, Jongveestal D, Ligboxenstal E 53.686 1542014 jc Cotenoeverseweg

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017 www.iuscommune.eu INVITATION Ius Commune Masterclass 22 June 2017 Amsterdam Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers,

Nadere informatie

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT 1 25/2/2016 Biocide CLOSED CIRCUIT 2 Regulatory background and scope Biocidal products regulation (EU) nr. 528/2012 (BPR), art. 19 (4): A biocidal product shall not be authorised for making available on

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

It s all about the money Group work

It s all about the money Group work It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published

Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published

Nadere informatie

Nieuwsbrief NRGD. Editie 11 Newsletter NRGD. Edition 11. pagina 1 van 5. http://nieuwsbrieven.nrgd.nl/newsletter/email/47

Nieuwsbrief NRGD. Editie 11 Newsletter NRGD. Edition 11. pagina 1 van 5. http://nieuwsbrieven.nrgd.nl/newsletter/email/47 pagina 1 van 5 Kunt u deze nieuwsbrief niet goed lezen? Bekijk dan de online versie Nieuwsbrief NRGD Editie 11 Newsletter NRGD Edition 11 17 MAART 2010 Het register is nu opengesteld! Het Nederlands Register

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst

Nadere informatie

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units.

Add the standing fingers to get the tens and multiply the closed fingers to get the units. Digit work Here's a useful system of finger reckoning from the Middle Ages. To multiply $6 \times 9$, hold up one finger to represent the difference between the five fingers on that hand and the first

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Analyse 6 januari 203, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen?

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? De firewall van de Speedtouch 789 (wl) kan niet volledig uitgeschakeld worden via de Web interface: De firewall blijft namelijk op stateful staan

Nadere informatie

Daylight saving time. Assignment

Daylight saving time. Assignment Daylight saving time Daylight saving time (DST or summertime) is the arrangement by which clocks are advanced by one hour in spring and moved back in autumn to make the most of seasonal daylight Spring:

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Gemeenschappelijk en gezamenlijk Artikel ; 1.156;

Gemeenschappelijk en gezamenlijk Artikel ; 1.156; Algemene bepalingen Hoofdstuk 1 Algemeen 1.1 Begripsbepalingen Artikel 1.1 1.1; 2.136 1.1 1.1 1.1; 2.7.7; 5.3.7 Aantal personen Artikel 1.2 1.1 Gelijkwaardigheidsbepaling Artikel 1.3 1.5; 2.200-1.4 4 2.207

Nadere informatie

VOORWOORD EN LEESWIJZER AFKORTINGEN LIJST VAN OVERZICHTEN BEGRIPPENLIJST

VOORWOORD EN LEESWIJZER AFKORTINGEN LIJST VAN OVERZICHTEN BEGRIPPENLIJST Inhoudsoverzicht VOORWOORD EN LEESWIJZER V AFKORTINGEN XIX LIJST VAN OVERZICHTEN XXIII BEGRIPPENLIJST XXV MANAGEMENT SAMENVATTING 1 Algemeen...1 Activiteiten waaraan het Rijk regels stelt...1 Aanwijzing

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Bewijzen en Technieken 1 7 januari 211, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe.

Nadere informatie

VOORSTEL TOT STATUTENWIJZIGING UNIQURE NV. Voorgesteld wordt om de artikelen 7.7.1, 8.6.1, en te wijzigen als volgt: Toelichting:

VOORSTEL TOT STATUTENWIJZIGING UNIQURE NV. Voorgesteld wordt om de artikelen 7.7.1, 8.6.1, en te wijzigen als volgt: Toelichting: VOORSTEL TOT STATUTENWIJZIGING UNIQURE NV Voorgesteld wordt om de artikelen 7.7.1, 8.6.1, 9.1.2 en 9.1.3 te wijzigen als volgt: Huidige tekst: 7.7.1. Het Bestuur, zomede twee (2) gezamenlijk handelende

Nadere informatie

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN

LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT

Nadere informatie

A2 Workshops Grammatica Heden

A2 Workshops Grammatica Heden Bestuderen Present Simple Normaal Hoe maak je de Present Simple? Kijk eerst maar even naar het volgende rijtje. I You He She It We You see see sees sees sees see see They see Je ziet dat het heel eenvoudig

Nadere informatie

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio The information in this document is in Dutch, English version follows later in this document Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio LET OP! HOEWEL DE UITERSTE ZORGVULDIGHEID IS BETRACHT BIJ

Nadere informatie

Interaction Design for the Semantic Web

Interaction Design for the Semantic Web Interaction Design for the Semantic Web Lynda Hardman http://www.cwi.nl/~lynda/courses/usi08/ CWI, Semantic Media Interfaces Presentation of Google results: text 2 1 Presentation of Google results: image

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

EM7680 Firmware Update by OTA

EM7680 Firmware Update by OTA EM7680 Firmware Update by OTA 2 NEDERLANDS/ENGLISH EM7680 Firmware update by OTA Table of contents 1.0 (NL) Introductie... 3 2.0 (NL) Firmware installeren... 3 3.0 (NL) Release notes:... 3 4.0 (NL) Overige

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond.

Opgave 2 Geef een korte uitleg van elk van de volgende concepten: De Yield-to-Maturity of a coupon bond. Opgaven in Nederlands. Alle opgaven hebben gelijk gewicht. Opgave 1 Gegeven is een kasstroom x = (x 0, x 1,, x n ). Veronderstel dat de contante waarde van deze kasstroom gegeven wordt door P. De bijbehorende

Nadere informatie

Opleiding PECB IT Governance.

Opleiding PECB IT Governance. Opleiding PECB IT Governance www.bpmo-academy.nl Wat is IT Governance? Information Technology (IT) governance, ook wel ICT-besturing genoemd, is een onderdeel van het integrale Corporate governance (ondernemingsbestuur)

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7 Media en creativiteit Winter jaar vier Werkcollege 7 Kwartaaloverzicht winter Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Opbouw scriptie Keuze onderwerp Onderzoeksvraag en deelvragen Bespreken onderzoeksvragen

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010

FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE. Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Toets Inleiding Kansrekening 1 8 februari 2010 Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe. Als je een onderdeel

Nadere informatie

Wegwijs worden in het Bouwbesluit: opzoeken relevante onderwerpen-1

Wegwijs worden in het Bouwbesluit: opzoeken relevante onderwerpen-1 Wegwijs worden in het Bouwbesluit: opzoeken relevante onderwerpen-1 Probleem Wegwijs worden in het Bouwbesluit: "Over welke onderwerpen geeft het Bouwbesluit een voorschrift? Welke voorschriften zijn opgenomen

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE)

0515 DUTCH (FOREIGN LANGUAGE) UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2011 question paper for the guidance of teachers 0515 DUTCH (FOREIGN

Nadere informatie

Persoonlijke informatie / Personal information

Persoonlijke informatie / Personal information LOB-cv Answers Persoonlijke informatie / Personal information Naam / Name Place of residence Woonplaats Country of residence School / School Nationaliteit / Nationality Geboortedatum / Date-of-birth Place-of-birth

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ In MyDHL+ is het mogelijk om van uw zendingen, die op uw accountnummer zijn aangemaakt, de status te zien. Daarnaast is het ook mogelijk om

Nadere informatie

Academisch schrijven Inleiding

Academisch schrijven Inleiding - In dit essay/werkstuk/deze scriptie zal ik nagaan/onderzoeken/evalueren/analyseren Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Om deze

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Creating a marketplace where expertise is made available through videoconferencing. Roland Staring Community Support Manager roland.staring@surfnet.

Creating a marketplace where expertise is made available through videoconferencing. Roland Staring Community Support Manager roland.staring@surfnet. Expert at a distance Creating a marketplace where expertise is made available through videoconferencing Roland Staring Community Support Manager roland.staring@surfnet.nl Working together for education

Nadere informatie

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of:

The first line of the input contains an integer $t \in \mathbb{n}$. This is followed by $t$ lines of text. This text consists of: Document properties Most word processors show some properties of the text in a document, such as the number of words or the number of letters in that document. Write a program that can determine some of

Nadere informatie

Building the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event

Building the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event Building the next economy met Blockchain en real estate Lelystad Airport, 2 november 2017 Blockchain en real estate Programma Wat is blockchain en waarvoor wordt het gebruikt? BlockchaininRealEstate Blockchain

Nadere informatie

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum Ontpopping Veel deelnemende bezoekers zijn dit jaar nog maar één keer in het Van Abbemuseum geweest. De vragenlijst van deze mensen hangt Orgacom in een honingraatpatroon. Bezoekers die vaker komen worden

Nadere informatie

Esther Lee-Varisco Matt Zhang

Esther Lee-Varisco Matt Zhang Esther Lee-Varisco Matt Zhang Want to build a wine cellar Surface temperature varies daily, seasonally, and geologically Need reasonable depth to build the cellar for lessened temperature variations Building

Nadere informatie

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right.

My Inspiration I got my inspiration from a lamp that I already had made 2 years ago. The lamp is the you can see on the right. Mijn Inspiratie Ik kreeg het idee om een variant te maken van een lamp die ik al eerder had gemaakt. Bij de lamp die in de onderstaande foto s is afgebeeld kun je het licht dimmen door de lamellen open

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Handleiding Zuludesk Parent

Handleiding Zuludesk Parent Handleiding Zuludesk Parent Handleiding Zuludesk Parent Met Zuludesk Parent kunt u buiten schooltijden de ipad van uw kind beheren. Hieronder vind u een korte handleiding met de mogelijkheden. Gebruik

Nadere informatie

Toelichting bij de aanvraag splitsingsvergunning

Toelichting bij de aanvraag splitsingsvergunning Toelichting bij de aanvraag splitsingsvergunning Let op: Per stadsdeel worden quota en specifieke gebieden vastgesteld voor één of meerdere categorieën d.m.v een verdeelbesluit. U kunt zelf controleren

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

Quick start guide. Powerbank MI Mah. Follow Fast All rights reserved. Page 1

Quick start guide. Powerbank MI Mah. Follow Fast All rights reserved. Page 1 Quick start guide Powerbank MI 16.000 Mah Follow Fast 2016 - All rights reserved. Page 1 ENGLISH The Mi 16000 Power Bank is a very good backup option for those on the move. It can keep you going for days

Nadere informatie

Classification of triangles

Classification of triangles Classification of triangles A triangle is a geometrical shape that is formed when 3 non-collinear points are joined. The joining line segments are the sides of the triangle. The angles in between the sides

Nadere informatie

PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE

PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE For the privacy statement in English, please scroll down to page 4. PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE Verzamelen en gebruiken van persoonsgegevens van klanten, leveranciers en andere

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 5 juni 2018

KPMG PROVADA University 5 juni 2018 IFRS 16 voor de vastgoedsector Ben u er klaar voor? KPMG PROVADA University 5 juni 2018 The concept of IFRS 16 2 IFRS 16 Impact on a lessee s financial statements Balance Sheet IAS 17 (Current Standard)

Nadere informatie

3e Mirror meeting pren April :00 Session T, NVvA Symposium

3e Mirror meeting pren April :00 Session T, NVvA Symposium 3e Mirror meeting pren 689 13 April 2017 14:00 Session T, NVvA Symposium steps since April 2016 The enquiry (June to August 2016) performed by the national bodies. Resulting in 550 comments. Three/Four

Nadere informatie

BIM Mythes. 'Broodje BIM' in het kader van Bouwlokalen 2012. Marcel van Bavel Léon van Berlo Hans Hendriks Dik Spekkink

BIM Mythes. 'Broodje BIM' in het kader van Bouwlokalen 2012. Marcel van Bavel Léon van Berlo Hans Hendriks Dik Spekkink 'Broodje BIM' in het kader van Bouwlokalen 2012 Marcel van Bavel Léon van Berlo Hans Hendriks Dik Spekkink ? Mythes Investeringen komen bij andere partijen terecht (kan zijn, dus doe er wat aan!) BIM is

Nadere informatie

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

Informatiefolder. Het afschaffen van kinderbijschrijvingen in paspoorten en andere reisdocumenten met ingang van 26 juni 2012

Informatiefolder. Het afschaffen van kinderbijschrijvingen in paspoorten en andere reisdocumenten met ingang van 26 juni 2012 Informatiefolder Het afschaffen van kinderbijschrijvingen in paspoorten en andere reisdocumenten met ingang van 26 juni 2012 Kinderbijschrijvingen worden afgeschaft Met ingang van 26 juni 2012 kunnen kinderen

Nadere informatie

ALGORITMIEK: answers exercise class 7

ALGORITMIEK: answers exercise class 7 Problem 1. See slides 2 4 of lecture 8. Problem 2. See slides 4 6 of lecture 8. ALGORITMIEK: answers exercise class 7 Problem 5. a. Als we twee negatieve (< 0) getallen bij elkaar optellen is het antwoord

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

Taco Schallenberg Acorel

Taco Schallenberg Acorel Taco Schallenberg Acorel Inhoudsopgave Introductie Kies een Platform Get to Know the Jargon Strategie Bedrijfsproces Concurrenten User Experience Marketing Over Acorel Introductie THE JARGON THE JARGON

Nadere informatie

CTI SUITE TSP DETAILS

CTI SUITE TSP DETAILS CTI SUITE TSP DETAILS TAPI allows an application to access telephony services provided by a telecom PABX. In order to implement its access to ETRADEAL, a TAPI interface has been developed by Etrali. As

Nadere informatie

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14

Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 QUICK GUIDE C Het beheren van mijn Tungsten Network Portal account NL 1 Manage my Tungsten Network Portal account EN 14 Version 0.9 (June 2014) Per May 2014 OB10 has changed its name to Tungsten Network

Nadere informatie

APPROACHING THE FAMILY

APPROACHING THE FAMILY 1 Journalists Workshop Organ Donation and Transplantation APPROACHING THE FAMILY COLENBIE LUC TRANSPLANTATION COORDINATION 9 October 2012 2 Everybody arriving hospital Start the fight for saving life Family

Nadere informatie

Example. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick

Example. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick Example Dutch language lesson Demonstrative Adjectives Close: dit and deze `dit' agrees with `het' and is used to indicate objects that are close, like `this' in English. `deze' agrees with `de' and is

Nadere informatie

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT

DALISOFT. 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool. Connect the TDS20620V2. Start DALISOFT TELETASK Handbook Multiple DoIP Central units DALISOFT 33. Configuring DALI ballasts with the TDS20620V2 DALI Tool Connect the TDS20620V2 If there is a TDS13620 connected to the DALI-bus, remove it first.

Nadere informatie

Examenreglement Opleidingen/ Examination Regulations

Examenreglement Opleidingen/ Examination Regulations Examenreglement Opleidingen/ Examination Regulations Wilde Wijze Vrouw, Klara Adalena August 2015 For English translation of our Examination rules, please scroll down. Please note that the Dutch version

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

LDA Topic Modeling. Informa5ekunde als hulpwetenschap. 9 maart 2015

LDA Topic Modeling. Informa5ekunde als hulpwetenschap. 9 maart 2015 LDA Topic Modeling Informa5ekunde als hulpwetenschap 9 maart 2015 LDA Voor de pauze: Wat is LDA? Wat kan je er mee? Hoe werkt het (Gibbs sampling)? Na de pauze Achterliggende concepten à Dirichlet distribu5e

Nadere informatie

Korte samenvatting van de wijzigingen in het Bouwbesluit 2012 ingaande per 1 juli 2015:

Korte samenvatting van de wijzigingen in het Bouwbesluit 2012 ingaande per 1 juli 2015: Korte samenvatting van de wijzigingen in het Bouwbesluit 2012 ingaande per 1 juli 2015: De wijzigingen die per ingaan per 1 juli betreffen met name wijzigingen voor particuliere woningbouw: Wijzigingen

Nadere informatie

Davide's Crown Caps Forum

Davide's Crown Caps Forum pagina 1 van 6 Davide's Crown Caps Forum A Forum for Crown Cap Collectors Zoeken Uitgebreid zoeken Zoeken Forumindex Crown Caps Unknown Caps Lettergrootte veranderen vriend Afdrukweergave Gebruikerspaneel

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

World Dutch Shepherd Federation. Beleidplan / Policy

World Dutch Shepherd Federation. Beleidplan / Policy World Dutch Shepherd Federation Beleidplan 2015-2020 / Policy 2015-2020 World Dutch Shepherd Federation toelichting / explanation oprichtingsdatum / date of establishment 26 juni 2014 / June 26th 2014

Nadere informatie

Tim Akkerman - Head of Mobile

Tim Akkerman - Head of Mobile Tim Akkerman - Head of Mobile Emesa is the largest e-commerce company for searching, comparing and booking travel and leisure packages in the following categories: Holidays - Other accommodations - Hotels

Nadere informatie

Digital municipal services for entrepreneurs

Digital municipal services for entrepreneurs Digital municipal services for entrepreneurs Smart Cities Meeting Amsterdam October 20th 2009 Business Contact Centres Project frame Mystery Shopper Research 2006: Assessment services and information for

Nadere informatie

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA Read Online and Download Ebook BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA DOWNLOAD EBOOK : BISL EEN FRAMEWORK

Nadere informatie