Koepelovereenkomst. Tussen. BAR-gemeenten. Dienstverleners genoemd op bijlage 1

Transcriptie

1 Koepelovereenkomst Tussen BAR-gemeenten en Dienstverleners genoemd op bijlage 1

2 Deze Koepelovereenkomst (de Overeenkomst) gaat in op 1 januari 2015, TUSSEN: Gemeente Barendrecht, een openbaar lichaam met rechtspersoonlijkheid gevestigd en kantoorhoudende aan Binnenhof 1 te Barendrecht, voor deze Koepelovereenkomst op grond van artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door de burgemeester, de heer J. van Belzen, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Barendrecht, namens hem de wethouder Wmo de heer C. Versendaal; Gemeente Albrandswaard, een openbaar lichaam met rechtspersoonlijkheid gevestigd en kantoorhoudende aan Hofhoek 5 te Poortugaal, voor deze Koepelovereenkomst op grond van artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door de burgemeester, de heer H. Wagner, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Albrandswaard, namens hem de wethouder Wmo mevrouw M. Rombout; Gemeente Ridderkerk, een openbaar lichaam met rechtspersoonlijkheid gevestigd en kantoorhoudende aan Koningsplein 1 te Ridderkerk, voor deze Koepelovereenkomst op grond van artikel 171 van de Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door de burgemeester, mevrouw A. Attema, handelend ter uitvoering van het besluit van het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Ridderkerk, namens haar de wethouder Wmo de heer P. van der Sluijs; en en Dienstverleners genoemd op bijlage 1. De Koepelovereenkomst noemt de Gemeente en Dienstverleners gezamenlijk Partijen en ook separaat van elkaar een Partij. De Koepelovereenkomst noemt Dienstverleners ook separaat van elkaar Dienstverlener. Partijen overwegen bij het aangaan van deze Overeenkomst als volgt: A. De Gemeente voert wetgeving uit voor haar Burgers binnen het daarvoor beschikbare budget binnen het Sociaal Domein. B. De Gemeente hanteert vanaf 1 januari 2015 de uitgangspunten opgenomen in de beleidsnotitie / BAR-visie in bijlage 2. C. De Gemeente wil met Dienstverleners de onder (A) genoemde doelstelling bereiken met behulp van de onder (B) genoemde uitgangspunten. D. Dienstverleners onderschrijven de doelstelling genoemd onder (A) en de uitgangspunten genoemd onder (B). E. De Gemeente beschikt per 1 januari 2015 voor de realisatie en uitvoering van de onder (A) genoemde doelstelling over wettelijke bevoegdheden, legitimiteit op basis van politieke besluitvorming en financiële middelen. F. De Dienstverleners beschikken voor de realisatie en uitvoering van de Deelovereenkomst(en) over posities in de lokale en regionale infrastructuur, integriteit, benodigd personeel, direct contact met de Burger en benodigde deskundigheid en ervaring. G. De Gemeente en de Dienstverleners kennen, ook onderling, uiteenlopende belangen en doelstellingen, maar willen elkaar vinden in, in ieder geval de onder (A) genoemde doelstelling en de onder (B) genoemde uitgangspunten.

3 H. De Partijen erkennen dat zowel nu als voor de toekomst verschillende onzekerheden bestaan met betrekking tot de te realiseren doelstelling. I. De Partijen wensen vanwege de onzekerheden genoemd onder (H) vooraf vast te leggen hoe zij met elkaar omgaan in het geval van wijzigende omstandigheden die vragen om wijzigingen in de Deelovereenkomst(en) en andere gemaakte afspraken. Hierbij is uitgangspunt dat de Gemeente met Dienstverleners overlegt, alvorens zij besluit deze Koepelvereenkomst of hiermee samenhangende Deelovereenkomst(en) te wijzigen of te beëindigen. J. De Partijen wensen gezien de onzekerheden genoemd onder (H) een zo flexibel mogelijke werkrelatie met elkaar aan te gaan wat vraagt om een dynamische en modulaire opbouw van schriftelijk te sluiten overeenkomsten, waaronder deze Koepelovereenkomst. K. De Partijen staan gezien de gewenste flexibiliteit, dynamiek en modulariteit de toetreding van nieuwe Dienstverleners toe, mits zij de inhoud van deze Koepelovereenkomst volledig onderschrijven. L. De Partijen achten het gezien de gewenste flexibiliteit, dynamiek en modulariteit evenzogoed mogelijk dat Dienstverleners die gedurende de looptijd van deze Koepelovereenkomst niet langer willen deelnemen. Deze Dienstverleners moeten kunnen uittreden, waarbij oog moet zijn voor de belangen van alle Partijen, hun personeel en burgers. M. Partijen voeren bij het uitvoeren van deze Koepelovereenkomst en de Deelovereenkomsten actuele wet- en regelgeving Wmo uit. Partijen verklaren als volgt overeen te zijn gekomen:

4 INHOUDSOPGAVE Artikel 1 Begrippen... 5 Artikel 2 Voorwerp van de overeenkomst... 5 Artikel 3 Duur van de Koepelovereenkomst... 5 Artikel 4 Uitgangspunten voor de samenwerking... 5 Artikel 5 Deelovereenkomst... 6 Artikel 6 Uitsluiting deelname Dienstverleners... 6 Artikel 7 Vertegenwoordigingsbevoegdheid... 8 Artikel 8 Netwerk Sociaal Domein Artikel 9 Inbreng via website Artikel 10 Inbreng via fysieke overlegtafel Artikel 11 Besluitvorming Artikel 12 Opzeggen van de Koepelovereenkomst Artikel 13: Ontbinding en sanctie Artikel 14 Overdracht Artikel 15 Nieuwe Dienstverleners Artikel 16 Geschillen Bijlage 1: Overzicht Dienstverleners Bijlage 2: Beleidsnotitie / BAR visie Bijlage 3: Eigen verklaring aanbesteden (artikel 6) Bijlage 4: Selectie voor fysieke overlegtafel (artikel 10.5) Bijlage 5: Besluitvorming (schematisch)... 29

5 Artikel 1 Begrippen 1.1 Burger: inwoner van een Gemeente die deelneemt aan deze Koepelovereenkomst. 1.2 Compensatie: Het bij een Burger opheffen van het verlies van zelfstandigheid en/of van een gebrek aan deelname aan het maatschappelijk verkeer. 1.3 Deelovereenkomst: overeenkomst met daarin afspraken tussen de Gemeente en één of meer Dienstverleners over de invulling van één of meer te behalen Resultaten. Deze Koepelovereenkomst en onderliggende Deelovereenkomst(en) maken integraal onderdeel uit van elkaar. 1.4 Dienstverlener: een entiteit die zorg, maatschappelijke en/of aanpalende dienstverlening aanbiedt aan inwoners van de Gemeente. 1.5 Netwerk Sociaal Domein: naam van de structuur die deze Koepelovereenkomst in het leven roept waaraan de Gemeente en alle ondertekende Dienstverleners deelnemen. 1.6 Resultaat Wmo: het gevolg van een maatregel op het gebied van maatschappelijke ondersteuning die: a) de sociale samenhang, de mantelzorg, het vrijwilligerswerk en de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente bevordert en ook huiselijk geweld voorkomt en bestrijdt; b) burgers met een beperking of met chronische, psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving ondersteunt in de zelfredzaamheid en de participatie; c) opvang biedt. 1.7 Voorlopig voorstel: een voorstel Deelovereenkomst ingebracht door een Partij in het Sociale Domeinnetwerk dat wordt besproken en uitgewerkt aan een fysieke overlegtafel. 1.8 Uitgewerkt voorstel: een voorstel Deelovereenkomst voor besluitvorming opgesteld door een fysieke overlegtafel dat eerst wordt voorgelegd aan het bestuur van de Gemeente en, bij goedkeuring, aan overige Partijen. Artikel 2 Voorwerp van de overeenkomst 2.1 Koepelstructuur: deze Koepelovereenkomst brengt tussen Partijen een structuur tot stand voor Communicatie, Overleg en Besluitvorming. Partijen maken gebruik van deze structuur voor het voorbereiden, beheren en monitoren van één of meer onderliggende Deelovereenkomsten. De naam van de Koepelstructuur is Netwerk Sociaal Domein. 2.2 Deelovereenkomst: deelname aan deze Koepelovereenkomst geeft geen recht op deelname aan een Deelovereenkomst zoals genoemd in artikel 5. Partijen moeten deze Deelovereenkomsten expliciet sluiten. Het is echter niet mogelijk deel te namen aan een Deelovereenkomst zonder ook deel te nemen aan deze Koepelovereenkomst. Artikel 3 Duur van de Koepelovereenkomst 3.1 Looptijd: deze Koepelovereenkomst kent een looptijd van 1 oktober 2013 tot en met 1 oktober 2021 (8 jaar). Partijen verlengen de Koepelovereenkomst na afloop van de initiële looptijd steeds stilzwijgend met een jaar, waarbij zij onverminderd de mogelijkheid blijven houden de Koepelovereenkomst tussentijds op te zeggen conform artikel Artikel 4 Uitgangspunten voor de samenwerking 5

6 4.1 Goede trouw: Partijen komen overeen dat zij bij het uitvoeren van deze Koepelovereenkomst en de daaruit voortkomende Deelovereenkomst(en) altijd te goeder trouw zullen handelen. 4.2 Basis: Partijen erkennen en komen overeen dat het Resultaat Wmo de basis vormen voor zowel deze Koepelovereenkomst als de daaruit voortkomende Deelovereenkomst(en). 4.3 Verklaring: elke Dienstverlener verklaart door ondertekening van deze Koepelovereenkomst dat zij: a) een zakelijke of andere doelstelling of verbintenis waarvan zij redelijkerwijze kan verwachten dat deze het voorwerp van deze Koepelovereenkomst of een daaruit voortkomende Deelovereenkomst geweld aan kan doen, volledig openbaar maakt aan de Gemeente. b) op aangeven van de Gemeente binnen veertien kalenderdagen de informatie genoemd in artikel 4.3 zal overhandigen. Het overhandigen van informatie die wettelijk of door een rechter geheim is verklaard hoeft een Dienstverlener nooit te overhandigen. c) bereid is te participeren in de lokale zorgstructuren van de BAR-gemeenten. 4.4 Gedragsregels: Partijen committeren zich aan een no blame cultuur voor wat betreft conflicten, geschillen, vergissingen, wanprestaties, slechte prestaties en andere zaken die zich kunnen voordoen. Partijen committeren zich aan het direct en wederzijds oplossen van conflicten en geschillen binnen het raamwerk dat deze Koepelovereenkomst instelt. Artikel 5 Deelovereenkomst 5.1 Instelling: als de Gemeente en één of meer Dienstverleners op basis van deze Koepelovereenkomst tot overeenstemming komen voor de instelling van een bepaalde voorziening, dan sluiten zij daarvoor een afzonderlijke overeenkomst met de naam Deelovereenkomst [naam]. 5.2 Inhoud: de Deelovereenkomst genoemd in artikel 5.1 kent in ieder geval de volgende onderwerpen: a) naam van de Gemeente; b) na(a)m(en) van de deelnemende Dienstverlener(s) (bijlage 1); c) welke Burgers onder welke voorwaarden in aanmerking komen voor de dienstverlening; d) toe- en uittreding Deelovereenkomst voor Dienstverleners; e) activiteiten die de Dienstverlener(s) gaat of gaan uitvoeren en de resultaten die de Dienstverlener(s) gaat of gaan leveren; f) activiteiten die de Gemeente gaat uitvoeren en/of de prestaties die de Gemeente gaat leveren om hetgeen onder (e) genoemd mogelijk te maken; g) kritische succesfactoren; h) kritische faalfactoren; i) wijze van monitoring van activiteiten, resultaten en prestaties; j) wijze van bekostigen; k) looptijd; l) indien nodig en gewenst, overige bepalingen. Artikel 6 Uitsluiting deelname Dienstverleners 6.1 Uitsluitingsgronden: Dienstverleners waarop de uitsluitingsgronden van toepassing zijn kunnen niet (langer) deelnemen aan deze Koepelovereenkomst. De uitsluitingsgronden staan op de eigen verklaring aanbesteden, opgenomen als bijlage 3 bij deze Koepelovereenkomst. 6

7 6.2 Vakbekwaamheid: Dienstverleners die niet kunnen voldoen aan de vakbekwaamheidseisen zoals opgenomen op bijlage 3 bij deze Koepelovereenkomst, kunnen niet (langer) deelnemen aan deze Koepelovereenkomst. De Gemeente kan op basis van artikel 6.6 afwijken van dit artikel. 7

8 6.3 Eigen verklaring: voor wat betreft artikel 6.1 kan de Dienstverlener aantonen dat de daar genoemde uitsluitingsgronden niet op hem van toepassing zijn, door het insturen van bijlage 3 bij deze Koepelovereenkomst. Voor wat betreft artikel 6.2 kan de Dienstverlener aantonen dat hij voldoet aan de daar genoemde vakbekwaamheidseisen, door het insturen van bijlage 3 bij deze Koepelovereenkomst. De Gemeente behoudt zich het recht voor: a) voordat zij een Overeenkomst met de Dienstverlener tekent; en b) gedurende de looptijd van de Overeenkomst te controleren of genoemde uitsluitingsgronden daadwerkelijk niet op Dienstverlener van toepassing zijn. De Gemeente behoudt zich het recht voor gedurende de looptijd van de Koepelovereenkomst te controleren of Dienstverlener nog voldoet aan de vakbekwaamheidseisen genoemd in artikel 6.5 en actie te ondernemen op basis van artikel Bewijsvoering uitsluitingsgronden: de Gemeente kan de volgende documenten opvragen bij de Dienstverlener, die de Dienstverlener zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen zestig kalenderdagen dient te overleggen, in het geval de Gemeente tot toetsing wil overgaan van de Dienstverlener: a) een gedragsverklaring aanbesteden (en in het geval geen sprake is van een rechtspersoon een Verklaring Omtrent Gedrag). b) een verklaring van de Belastingdienst. c) een uitreksel uit het Handelsregister, voor zover de wet deze voorschrijft. 6.5 Bewijsvoering vakbekwaamheidseisen: voor wat betreft artikel 6.2 kan de Dienstverlener aantonen dat hij voldoet, door het insturen van: a) of een op basis van de wet voor zijn branche geldend kwaliteitsborgingscertificaat, in ieder geval betrekking hebbende op zorg, maatschappelijke en/of aanpalende dienstverlening (bijv. Implementatie Normen verantwoorde zorg). b) of bewijs waaruit blijkt dat de Dienstverlener zich inzet voor kwaliteitsborging van dienstverlening aan Burgers en daarbij horende administratieve processen. Een eigen kwaliteitshandboek, toetsingskader, protocol, beschrijving van gevolgde opleidingen van betrokken personeel of ervaring van betrokken personeel volstaat. De Gemeente kan om additionele waarborgen vragen. 6.6 Voorwaardelijke toelating: de Gemeente kan besluiten met een Dienstverlener, die niet op de in artikel 6.5 voorgeschreven wijze kan aantonen te voldoen aan de in artikel 6.2 geëiste Vakbekwaamheid, deze Koepelovereenkomst onder ontbindende voorwaarde te sluiten. De Koepelovereenkomst wordt ontbonden als de betreffende Dienstverlener niet binnen 6 maanden na de ingangsdatum van de Koepelovereenkomst met de betreffende Dienstverlener kan aantonen op de in artikel 6.5 voorgeschreven wijze te voldoen aan de in artikel 6.2 geëiste Vakbekwaamheid. Artikel 7 Vertegenwoordigingsbevoegdheid 7.1 Vertegenwoordigingsbevoegdheid: elke Partij maakt schriftelijk kenbaar welke persoon of personen op basis van wetgeving, statuten of anderszins rechtsgeldig bevoegd zijn haar te vertegenwoordigen. Indien op basis van de wet inschrijving in het Handelsregister verplicht is, moet een en ander blijken uit een uittreksel uit het Handelsregister zoals genoemd in artikel 6.4 sub c. 8

9 9

10 Artikel 8 Netwerk Sociaal Domein 8.1 Netwerk Sociaal Domein: alle Partijen die deze Koepelovereenkomst ondertekenen zijn lid van het Netwerk Sociaal Domein. 8.2 Personen: elke Partij wijst een contactpersoon aan voor het Netwerk Sociaal Domein. Ook wijzen zij een vervanger voor deze persoon aan. Partijen delen de namen van deze personen en hun contactinformatie (in ieder geval een adres) schriftelijk mee aan de Gemeente. 8.3 Vertegenwoordigers: de Gemeente vaardigt vertegenwoordigers af voor het Netwerk Sociaal Domein. De Gemeente is belast met het organiseren van bijeenkomsten van het Netwerk Sociaal Domein. De Gemeente faciliteert in ieder geval: a) het actueel houden van de ledenlijst van het Netwerk Sociaal Domein. b) het actueel houden van de contactpersonenlijst. c) het onderhouden en beheren van de website genoemd in artikel 9. d) het organiseren, regisseren en deelnemen aan de fysieke overlegtafels zoals genoemd in artikel Voorstellen: elke Partij kan concrete voorstellen doen voor het afsluiten van nieuwe Deelovereenkomsten of voor verbetering, aanpassing of vervanging van (delen van) Deelovereenkomst(en). Partijen kunnen voorstellen aanleveren via de website. Deze voorstellen worden meegenomen aan de fysieke overlegtafel. 8.5 Koepelovereenkomst: de tekst van de Koepelovereenkomst kan in beginsel niet door concrete Voorstellen aangepast worden. Kleine tekstuele wijzigingen zijn in overleg toelaatbaar, zolang deze wijzigingen niet de strekking en de uitvoering van de overeenkomst in belangrijke mate wijzigen. De opzet van de Koepelovereenkomst wordt 2-jaarlijks geëvalueerd en zo nodig door de Gemeente bijgesteld. 8.6 Signalen: elke Partij en Burger kan signalen afgeven die relevant zijn voor de uitvoering van de Deelovereenkomst(en). Deze signalen kunnen betrekking hebben op ontwikkelingen in de bedrijfsvoering, in wijken, in buurten, bij specifieke Burgers, et cetera. Deze signalen kunnen zowel positief, neutraal als negatief zijn. Deze signalen worden, voor zover relevant geacht door de Gemeente, meegenomen aan de fysieke overlegtafel. 8.7 Uitwerking: een door de Gemeente in te stellen fysieke overlegtafel behandelt de genoemde voorstellen en signalen. Van de voortgang en uitwerking bericht de Gemeente via de website. Elke Partij kan op deze voortgang en uitwerking reageren via de website. Artikel 9 Inbreng via website 9.1 Informatie: iedere geïnteresseerde, ook Partijen die niet deelnemen aan de fysieke overlegtafel, kan de voortgang en alle relevante documenten, waaronder notulen van de bijeenkomsten genoemd onder artikel 10.1, ophalen via een door de Gemeente te openen website. 9.2 Inbreng: iedere geïnteresseerde, ook de Partijen die niet deelnemen aan de fysieke overlegtafel, kan via de website voorstellen doen en signalen afgeven conform artikel 8.4 en 8.5, via een door de Gemeente op te stellen format. 9.3 Reageren: iedere geïnteresseerde, ook de Partijen die niet deelnemen aan de fysieke overlegtafel, kan via de website reageren op de voortgang van, uitwerking en ontwikkeling door de fysieke overlegtafel. 10

11 11

12 Artikel 10 Inbreng via fysieke overlegtafel 10.1 Bijeenkomsten: de Gemeente organiseert minimaal één keer per kwartaal, en verder zo vaak als de Gemeente noodzakelijk acht, een fysieke overlegtafel. De leden van de fysieke overlegtafel komen bij elkaar op uitnodiging van de Gemeente. De Gemeente waarborgt via artikel 10.5 dat de fysieke overlegtafel een afspiegeling is van de belangen en percepties van alle Partijen die deelnemen aan het Netwerk Sociaal Domein Verplichte deelname: Fysieke deelname is verplicht voor de Dienstverleners die op basis van artikel 10.5 daarvoor worden geselecteerd en deelname op uitnodiging van de Gemeente binnen 14 kalenderdagen schriftelijk accepteren Uitsluiting: Bij het zonder opgaaf van redenen of het meer dan driemaal missen van een fysieke overlegtafel kan de Gemeente besluiten om betreffende Dienstverlener te vervangen voor een andere Dienstverlener aan de fysieke overlegtafel. Het leidt echter niet tot uitsluiting van het Netwerk Sociaal Domein, deze Koepelovereenkomst of Deelovereenkomst(en) Verantwoordelijkheid: De gemeentelijke vertegenwoordigers dragen zorg voor de regie en organisatie van een fysieke overlegtafel, waarbij zij aangeven welke afgevaardigden zij verwachten van de Dienstverleners Samenstelling: de Gemeente bepaalt de fysieke samenstelling van de fysieke overlegtafel. De wijze waarop de Gemeente de samenstelling vormgeeft is opgenomen op bijlage 4 en publiceert zij op de website zoals genoemd in artikel 9.1. De Gemeente toetst eenmaal per jaar of zoveel meer als zij nodig acht de effectiviteit van de selectiewijze in bijlage 4. Zij kan deze beargumenteerd aanpassen Onderwerpen: de fysieke overlegtafel behandelt namens het Netwerk Sociaal Domein voorstellen en signalen die Partijen zelf inbrengen, alsook de via de website binnengekomen voorstellen en signalen. Op basis hiervan besluit de fysieke overlegtafel tot voorlopige voorstellen die zij voorlegt aan het Netwerk Sociaal Domein via de website. Alle Partijen krijgen twee weken de tijd om op de voorlopige voorstellen te reageren via de website. Op basis van deze reacties besluit de fysieke overlegtafel de voorlopige voorstellen aan te merken als uitgewerkte voorstellen. Deelnemers aan de fysieke overlegtafel merken een voorlopig voorstel pas aan als uitgewerkt als alle deelnemers aan de fysieke overlegtafel met het voorstel akkoord kunnen gaan (stemmen bij unanimiteit). Onafhankelijk van de uitkomst van de stemming, kan de gemeente beargumenteerd besluiten het voorstel aan te nemen en/of te wijzigingen of in te trekken. Artikel 11 Besluitvorming 11.1 Weigeren Gemeente: als de Gemeente het uitgewerkte voorstel van artikel 10.6 niet aanneemt, dan wijzigt deze Koepelovereenkomst of onderliggende Deelovereenkomst(en) niet. Dienstverleners hoeven zich dan niet uit te spreken over het uitgewerkte voorstel Weigeren Dienstverleners: Als de Gemeente het uitgewerkte voorstel aanneemt, maar Dienstverleners dit niet doen, dan leidt dit tot een eenzijdige aanpassing van deze Koepelovereenkomst of onderliggende Deelovereenkomst(en), waarna Dienstverleners kunnen 12

13 besluiten de Koepelovereenkomst of de onderliggende Deelovereenkomst(en) op te zeggen conform artikel Aannemen: Als de Gemeente het uitgewerkte voorstel aanneemt en daarna een of meer Dienstverleners het uitgewerkte voorstel aannemen, dan leidt dit tot een gezamenlijke aanpassing van deze Koepelovereenkomst of onderliggende Deelovereenkomst(en). Ook in dat geval kunnen Dienstverleners die het voorstel niet accepteren op basis van artikel 12.1 opzeggen Onvoorzien: doen zich onverwachte ontwikkelingen voor in de individuele besluitvorming van Partijen dan doen Partijen daarvan direct mededeling aan de andere Partijen. Artikel 12 Opzeggen van de Koepelovereenkomst 12.1 Opzeggen: een Partij kan deelname aan deze Koepelovereenkomst bij aangetekend schrijven opzeggen, waarbij deze een termijn van zes maanden in acht moet nemen rekenend vanaf datum verzenden aangetekend schrijven. Als een Dienstverlener van deze mogelijkheid gebruik maakt, is deze verplicht om per direct in overleg te treden met de resterende Dienstverleners over de (mogelijke) overname van verplichtingen, zoals personeel en dienstverlening aan Burgers, voortvloeiende uit de Deelovereenkomst(en) waaraan zij deelneemt. De opzeggende Dienstverlener verplicht zich tot volledige medewerking van voornoemde overname. Artikel 13: Ontbinding en sanctie 13.1 Direct ontbinden: mocht tijdens de looptijd van de Koepelovereenkomst blijken dat een Dienstverlener niet meer voldoet aan de in deze Koepelovereenkomst of de in de Deelovereenkomst(en) gestelde voorwaarden, dan behoudt de Gemeente zich het recht voor deze Dienstverlener van deelname aan de Koepelovereenkomst eenzijdig en per direct uit te sluiten door bij buitenrechtelijke verklaring de Koepelovereenkomst met die Partij te ontbinden. De Gemeente is in die situatie geen schadevergoeding of vergoeding van andere kosten verschuldigd. Als ontbinding aan de orde is, verplicht Dienstverlener zich om per direct in overleg te treden met de resterende Dienstverleners over de (mogelijke) overname van verplichtingen, zoals personeel en dienstverlening aan Burgers, voortvloeiende uit de Deelovereenkomst(en) waaraan zij deelneemt. De Dienstverlener verplicht zich tot volledige medewerking Ontbinding: als Partijen op 1 mei 2014 nog geen enkele Deelovereenkomst hebben voorgelegd als uitgewerkt voorstel voor besluitvorming conform artikel 7, dan behoudt de Gemeente zich het recht voor de Koepelovereenkomst eenzijdig en per direct bij buitengerechtelijke verklaring met alle Partijen te ontbinden. De Gemeente is in die situaties geen schadevergoeding of vergoeding van andere kosten verschuldigd Opschorting: onverlet de bevoegdheid genoemd in artikel 13.1, heeft de Gemeente de bevoegdheid deelname van een Dienstverlener aan deze Koepelovereenkomst op te schorten, als blijkt dat de Dienstverlener niet aan de voorwaarden van deze Koepelovereenkomst en/of onderliggende Deelovereenkomst(en) voldoet Gevolg: in het geval de Gemeente gebruik maakt van het recht van opschorting zoals genoemd onder artikel 13.3, ontzegt zij de Dienstverlener de deelname aan het Sociale Domeinnetwerk. De Partij blijft wel gebonden aan de ingebrachte uitgewerkte voorstellen en Deelovereenkomsten. Daarnaast is de Dienstverlener verplicht om binnen drie maanden aan te tonen dat hij weer aan de voorwaarden voldoet. 13

14 13.5 Opheffing: de Gemeente heft de opschorting van deelname conform artikel 13.4 op zodra de Dienstverlener heeft aangetoond weer te voldoen Uitsluiting: De Gemeente heeft in ieder geval de bevoegdheid deze Koepelovereenkomst en onderliggende Deelovereenkomst(en) met een Dienstverlener direct op te zeggen conform artikel 12.1: a) als de Dienstverlener niet conform artikel 13.4 binnen drie maanden weer aan de voorwaarden voldoet; of b) als de Gemeente tweemaal gebruik maakt van de bevoegdheid tot opschorting zoals genoemd in artikel Ernstige fout: Een verzoek tot deelname aan deze Koepelovereenkomst van deze Dienstverlener zal gedurende vier jaar niet door de Gemeente in behandeling worden genomen, daar zij in dat geval een beroep doet op de uitsluitingsgrond genoemd onder sub 4.7 in bijlage 3 (aangemerkt als ernstige fout). Artikel 14 Overdracht 14.1 Overdracht: Dienstverleners verplichten zich ertoe dat bij de overdracht van hun onderneming aan een derde, of bij overdracht van de zeggenschap over hun onderneming aan een derde, of bij overdracht van de activiteiten zoals in deze Koepelovereenkomst of in de Deelovereenkomst(en) beschreven aan een derde, dat die derde de rechten en verplichtingen zoals vastgelegd in deze Koepelovereenkomst en in de Deelovereenkomst(en) ongewijzigd overneemt. Aangezien de Gemeente de genoemde rechten en plichten op basis van deze Koepelovereenkomst moet kunnen afdwingen bij de derde, geldt voor gemaakte (extra) kosten door Gemeente en derde volledige aansprakelijkheid voor de overdragende Dienstverlener. Artikel 15 Nieuwe Dienstverleners 15.1 Nieuwe Dienstverleners: Gedurende de looptijd van de Koepelovereenkomst kunnen nieuwe Dienstverleners zich aanmelden bij de Gemeente. De Gemeente toetst of de nieuwe Dienstverlener voldoet aan de eisen gesteld in deze Koepelovereenkomst. Als de Gemeente besluit tot toelating sluit de Gemeente deze Koepelovereenkomst, inclusief de conform deze Koepelovereenkomst tussen Partijen overeengekomen wijzigingen, met de nieuwe Dienstverlener. Artikel 16 Geschillen 16.1 Rechter als ultimum remedium: in lijn met artikel 4.4 komen Partijen overeen dat zij alvorens gebruik te maken van een gang naar de rechter bij het ontstaan van geschillen bij de uitvoering van deze Koepelovereenkomst of daaruit voortkomende Deelovereenkomst(en), zij eerst onderling in overleg zullen treden om deze geschillen op te lossen. In uiterste gevallen kunnen Partijen vervolgens gebruik maken van mediation, waarbij de Partijen die een geschil met elkaar hebben de kosten daarvan in gelijke delen dragen. Leiden onderling overleg en/of mediation niet binnen 3 maanden tot een oplossing van het geschil, dan staat een gang naar de rechter open Bevoegde rechter: Partijen leggen geschillen voor aan de bevoegde rechter in het arrondissement waartoe de BAR-gemeenten behoren. 14

15 OP DEZE WIJZE kwamen de Partijen tot de Koepelovereenkomst. Gemeente Barendrecht Gemeente Albrandswaard Gemeente Ridderkerk [Naam dienstverlener] De heer/mevrouw [naam] [Functie] De heer/mevrouw [naam] [Functie] De heer/mevrouw [naam] [Functie] De heer/mevrouw [naam] [Functie] Datum: Datum: Datum: Datum: 15

16 Bijlage 1: Overzicht Dienstverleners Deze lijst is dynamisch. De Gemeente beheert deze lijst. 16

17 Bijlage 2: Beleidsnotitie / BAR visie Visie op de drie decentralisaties 1. Waarom is een visie op het sociale domein nodig? Met de decentralisatie van de participatiewet, jeugdzorg en de AWBZ krijgen gemeenten in de toekomst bijna volledige sturing en regie binnen het sociale domein. Op het moment zijn gemeenten al verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning ( incl. welzijnsbeleid), Wet Werk en Bijstand, minimabeleid, Wet publieke gezondheidszorg en de woonvisie. Ook komt met de 3 decentralisaties de financiële verantwoordelijkheid meer bij gemeenten te liggen. Dit betekent een forse uitbreiding (naar verwachting 50%) van de gemeentebegrotingen met daarbij een flinke opgave tot bezuinigen. De 3 decentralisaties zijn onderdeel van het brede sociale domein. Vanwege de forse bezuinigingen is er meer dan ooit het besef dat er scherpe keuzes gemaakt moeten worden. Om deze keuzes te kunnen maken is een visie op het sociale domein nodig om richting te geven aan de toekomst met de focus op mensen. Met als doel een aantal overkoepelende uitgangspunten vast te stellen, waarop we alle ontwikkelingen in het sociale domein kunnen afstemmen en in samenhang kunnen bekijken. Zonder overkoepelende uitgangspunten is de kans groot dat het onderscheid tussen bestaande kokers in stand blijft en daarmee de gewenste transitie van de 3 decentralisaties bemoeilijken. 2. Transformatie van het sociale domein In Nederland staat de zorg voor elkaar van oudsher hoog in het vaandel. Het sociale stelsel is een van de sterkste stelsels ter wereld, met hoogwaardige vormen van publieke ondersteuning. Het stelsel staat echter onder druk. Het is complex, de afzonderlijke organisaties hebben ieder een eigen belang, het systeem heeft perverse financiële prikkels die leiden tot ongewenst gedrag (zoals overbehandelen en verkokering) en wordt gekenmerkt door heel veel regels. De eigen kracht van de burgers en de civil society wordt onvoldoende benut, de kosten van het stelsel zijn onhoudbaar en een grote groep burgers komt maatschappelijk (en economisch) buitenspel te staan. De complexiteit van de ontwikkelingen en de impact van de bezuinigingen ten aan zien van de 3 decentralisaties zijn groot en maken de veranderingen ingewikkeld. Toch zijn we voor een belangrijk deel nu al verantwoordelijk voor het werk in het sociale domein en het beoogd effect van dit werk verandert niet. Meedoen naar vermogen blijft het motto. Zo moet de komst van Begeleiding ervoor zorgen dat mensen met een beperking meer en beter kunnen meedoen. Vergroot de decentralisatie jeugdzorg de kans om in de praktijk betere en snellere jeugdzorg te organiseren. En moet de participatiewet ervoor zorgen dat niet de financieringsstroom, maar de interventie bepalend is voor de aanpak. Het beoogd effect blijft dus gelijk, terwijl de werkwijze (ingrijpend) verandert. De veranderingen zijn gericht op vernieuwing en vragen om een fundamenteel andere werkwijze: bestaande patronen, structuren en gedrag moeten worden doorbroken (bijvoorbeeld het herverdelen van taken 17

18 en verantwoordelijkheden van ketenpartners en burgers). Het gaat om de grootste transformatie in het sociale domein sinds jaren. 3. (maatschappelijke) Ontwikkelingen Opgave van de drie decentralisaties Wmo/AWBZ De regering is al enkele jaren bezig om de AWBZ terug te brengen naar de oorspronkelijke doelstelling en heeft de ambitie geformuleerd om in de komende periode een omslag te maken naar meer maatwerk, meer zorg in de buurt en meer samenwerking tussen verschillende aanbieders. Hierbij wordt nadrukkelijk ook een groter beroep gedaan op de inzet van het eigen netwerk. De maatregelen uit het regeerakkoord met betrekking tot de decentralisatie AWBZ zijn, na overleg met de branche organisaties, nader uitgewerkt in de brief Hervorming Langdurige zorg. De functie Begeleiding in de AWBZ, bestaande uit individuele begeleiding en dagbesteding (inclusief vervoer) wordt vanaf 2015 overgeheveld onder de compensatieplicht van de Wmo. Begeleiding is gericht op het bevorderen van participatie en verbeteren en behoud zelfredzaamheid van mensen met een beperking. Het gaat om het voorkomen van opname in een instelling of verwaarlozing. Het blijft in 2014 mogelijk om aanspraak te maken op dagbesteding op grond van de AWBZ. Van het totale budget voor de AWBZ- Begeleiding gaat maar 75% naar de gemeenten. Daarmee moet de gemeente de behoefte aan beide vormen van begeleiding compenseren. Ook worden gemeenten per 2015 verantwoordelijk voor de functie Persoonlijke Verzorging. Hiervoor wordt 85% van het budget overgeheveld. Het gaat om o.a. om hulp bij het wassen en aankleden en het aanbrengen van een prothese. In de periode tot 2016 wordt de zorg van een groot deel van de cliënten die nu de zorg intramuraal ontvangen geëxtramuraliseerd. De zorg dient in de eigen omgeving te worden gegeven (scheiden van wonen en zorg). De voorziening Hulp bij het Huishouden wordt beperkt tot mensen die dit echt nodig hebben en niet zelf kunnen betalen. Deze maatregel geldt vanaf Gemeenten houden 60% van het budget. In tegenstelling tot wat in het regeerakkoord is opgenomen, kunnen nieuwe cliënten in 2014 een beroep doen op huishoudelijk hulp. Dit betekent dat gemeenten in 2014 moeten bijdragen aan het in stand houden van hulp bij het huishouden in De financiële gevolgen hiervan kunnen thans nog niet becijferd worden. Jeugdzorg De regering wil de effectiviteit van de jeugdzorg verbeteren via een stelselherziening. De gemeente wordt met ingang van 2015 verantwoordelijk voor alle jeugdzorg die nu nog onder het Rijk, provincie, AWBZ en zorgverzekeringswet vallen waardoor de gemeente zowel bestuurlijk als financieel verantwoordelijk wordt voor de uitvoering. Het gaat om ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en hun ouders bij het voorkomen/verminderen van problemen. De gemeente moet er voor zorgen dat de ondersteuning en zorg integraal en laagdrempelig wordt geboden, waarbij uitgegaan wordt van de eigen kracht (van het sociale netwerk). Naast de huidige verantwoordelijkheid op het terrein van de jeugdgezondheidszorg en het preventief jeugdbeleid, wordt de gemeente ook 18

19 verantwoordelijk voor toegang tot geïndiceerde jeugdzorg, ambulante jeugdzorg, pleegzorg, crisishulp, jeugdreclassering en jeugdbescherming, zorg voor verstandelijke gehandicapten, jeugd GGZ en gesloten jeugdzorg. Met de stelselherziening beoogt het rijk een omslag naar meer preventieve ondersteuning, minder snel medicaliseren van problemen en een integrale aanpak met een betere samenwerking van partijen rond gezinnen. Met deze decentralisatie is een fikse korting gemoeid. De totale korting bedraagt 15% van het totale budget, naast de bezuinigingen die de komende jaren voor de overheveling al worden doorgevoerd. Participatiewet Het wetsvoorstel Werken naar Vermogen wordt vervangen door een nieuwe Participatiewet. Het kabinet heeft onlangs een sociaal akkoord gesloten met werkgevers en werknemersbonden. Door het sociaal akkoord is de eerdere planning niet haalbaar. De invoering wordt uitgesteld van begin 2014 naar begin Onder de Participatiewet vallen de WWB, WSW en de arbeidsondersteuning van de jonggehandicapten (Wajong). De Participatiewet wordt een brede voorziening voor mensen met arbeidsvermogen die nu nog gebruik maken van de verschillende regimes. De Wajong blijft bestaan voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. In het sociaal akkoord is opgenomen dat er een herbeoordeling zal plaatsvinden voor jongeren die al een Wajong uitkering hebben. Doordat de Wsw opgaat in de Participatiewet zal het beschut werken worden georganiseerd door de werkbedrijven. Het rijk wil met de Participatiewet bereiken dat mensen beoordeeld worden op hun mogelijkheden (en niet op hun beperkingen), er alleen ondersteuning is voor wie het nodig heeft en er een activerend nieuw stelsel is dat mensen uit een uitkering houdt. Het sociaal akkoord heeft belangrijke gevolgen voor de context waarin de Participatiewet moet opereren. De belangrijkste gevolgen voor de gemeenten zijn dat er op 35 werkpleinen regionaal arbeidsmarktbeleid ontwikkeld moet worden en dat er 35 werkbedrijven gevormd moeten worden ( uit de huidige SW bedrijven) die verantwoordelijk worden voor het aan het werk helpen van Wajongers en SW-geïndiceerden. Daarnaast wordt het UWV samengevoegd met het CIZ tot een nieuw rijksorgaan, dat verantwoordelijk wordt voor de keuring van de mate van arbeidsongeschiktheid en de behoefte aan zorg en extra ondersteuning. De wijze waarop een en ander vorm krijgt wordt nader uitgewerkt. Voor een succesvolle uitvoering dient de samenwerking met werkgevers veel aandacht te krijgen. Voor de financiering van de participatiewet blijft de huidige financieringssystematiek gehandhaafd. De uitkeringen worden betaald uit een het inkomensdeel. Daarnaast is sprake van een participatiebudget voor re-integratie. Duidelijk is dat er verder bezuinigd wordt op het werkdeel. Overige ontwikkelingen Passend onderwijs Met de invoering van passend onderwijs is de leerlinggebondenfinanciering (lgf) en de landelijke indicatieprocedure voor het (v)so afgeschaft. Daarvoor in de plaats moeten scholen zoveel mogelijk een passende onderwijsplek bieden aan leerlingen. Scholen 19

20 hebben een zorgplicht. Dat betekent dat als ouders hun kind met extra ondersteuningsbehoefte bij een school aanmelden, de school een passend onderwijs aanbod moet doen. Dit geldt voor alle kinderen, van hoogbegaafde leerlingen tot kinderen met het down syndroom. Wanneer de school zelf de passende plaats niet kan bieden, wordt er een beroep gedaan op de partners, maar de zorg blijft zo dicht mogelijk in de buurt. De extra ondersteuning die door een school geboden kan worden, wordt opgenomen in een onderwijsprofiel. Hierdoor moeten scholen samenwerken (ook met het speciaal onderwijs). Het speciaal onderwijs blijft overigens wel bestaan, bijvoorbeeld voor kinderen die zeer moeilijk lerend of zeer moeilijk opvoedbaar zijn. De gemeente krijgt te maken met de gevolgen van passend onderwijs. Deze kunnen liggen op het terrein van leerlingenvervoer, onderwijshuisvesting, Wmo en jeugdzorg. Wmo en compensatiebeginsel De afgelopen periode is volop gewerkt aan het werken vanuit de nieuwe principes door uit te gaan van eigen kracht van burgers en inzet van het sociaal netwerk, de Kanteling. Het gaat hierbij niet om de vraag waar iemand recht op heeft, maar om de vraag welke oplossing het beste past bij de individuele beperking van betrokkene. Welzijn nieuwe stijl In de lijn met deze ontwikkelingen zijn ook de principes van Welzijn nieuwe stijl onderdeel van de afspraken met maatschappelijke organisaties (welzijnsinstellingen). De 8 bakens die hierin centraal staan zijn: 1. vraaggericht werken; 2. uitgaan van eigen kracht van de burger; 3. direct er op af; 4. optimale verhouding formeel en informeel; 5. eerst collectief, dan individueel; 6. integraal werken; 7. resultaat gericht werken; 8. ruimte voor professionals. Overheveling cliëntondersteuning Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de cliëntondersteuning (prestatieveld 3 Wmo), met uitzondering van de ondersteuning voor verstandelijk, lichamelijk en zintuiglijk gehandicapten. Deze wordt uitgevoerd door de MEE-organisaties. In 2011 heeft VWS een visie op cliëntondersteuning naar de Tweede Kamer gestuurd. Hierin staat dat gemeenten op termijn volledige zeggenschap krijgen over het budget voor cliëntondersteuning. Het is dan aan de gemeente om te besluiten of zij dit wil besteden bij MEE of cliëntondersteuning op een andere wijze wil organiseren. Er is nog geen duidelijkheid over de termijn waarop. 20

21 4. Kansen De gemeente wordt nu systeemeigenaar. Dit biedt kansen. De gemeente kan proberen de systeemfouten in de verschillende naast elkaar bestaande wet- en regelgeving eruit te halen. De gemeente kan het minder ingewikkeld maken en dichtbij de burgers organiseren. Gezinnen en individuen hebben vaak te maken met meerdere problemen en als gevolg daarvan meerdere wet- en regelgeving. Zij zijn gebaat met een integrale aanpak van hun problemen. Een integrale aanpak werkt kostenbesparend. Er zijn minder hulpverleners betrokken bij het gezin, signalen worden eerder opgemerkt en opgepakt waardoor er minder escalatie is. De inefficiënte werkwijze is mede door de gemeente bepaald (goed moment om met een kritische blik te kijken naar de huidige werkwijze en verbeteringen door te voeren). Voor het eerst krijgt één partij, de gemeente, zeggenschap over bijna het hele sociale domein. De gemeente krijgt de kans om dwarsverbanden, samenhang, synergie en samenwerking tussen deze beleidsterreinen te vinden en werkzaamheden slimmer te organiseren. 5. Risico s De decentralisaties gaan gepaard met beleidsvrijheid, maar ook met forse verlagingen van budgetten. De veranderingen in het sociale domein hebben veel impact op de positie van de gemeente en de interne organisatie. De gemeente is niet de enige bepalende speler in het veld. Er zijn ook andere grote (financiële) spelers in het veld. De gemeente is wel een belangrijke speler, zij heeft de regie (en verantwoordelijkheid). Er zal samenwerking gezocht moeten worden met spelers die nu niet nadrukkelijk in beeld zijn, bijvoorbeeld ziektekostenverzekeraars. Het is in het belang van burgers dat zorg en ondersteuning goed op elkaar zijn afgestemd. Dit vergt een omslag in denken en doen van alle spelers die zorg en ondersteuning bieden. We gaan verkennen wat ziektekostenverzekeraars kunnen bijdragen in de ondersteuning op het gebied van gezondheid, preventie en jeugdhulp. Daarnaast zal de werkwijze van zorgaanbieders ook veranderen. Zij zullen meer moeten inzetten op eigen oplossingen (samen met de cliënt) in plaats van zich te richten op aanbodgerichte voorzieningen. Een ander risico van belang is de turbulente politieke omgeving van uit het rijk die onzekerheid oplevert. Er is al geruime tijd sprake van het decentraliseren van taken op het gebied van de AWBZ, bijstand en jeugdzorg. Vanwege de val van het kabinet Rutte 1 zijn de plannen in gewijzigde vorm door de nieuwe regering gepresenteerd, met nog meer bezuinigingen en meer taken. Het huidige kabinet biedt evenmin zekerheid. De plannen die in het nieuwe regeerakkoord zijn aangegeven worden als gevolg van overleg met sociale en maatschappelijke partners steeds gewijzigd. Dit betekent een enorme onzekerheid op het gebied van financiën, maar ook onzekerheid voor de inrichting van de organisatie. In hoeverre kunnen zaken lokaal opgepakt worden of dienen deze juist regionaal geregeld te worden? Een voorbeeld is dat het arbeidsmarktbeleid volgens het laatste sociaal akkoord regionaal geregeld dient te worden. 6. Visie De samenleving verandert met rasse schreden. Oplossingen van jaren terug zijn niet die van nu. Waar de nadruk in het verleden lag op zorgen voor willen we ons richten op het zorgen dat dingen gebeuren. 21

22 De trend is van verzorgingsmaatschappij naar een samenleving waarin zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid centraal staan. Wij hebben vertrouwen in de vitaliteit en veerkracht van de samenleving. Wij stimuleren dat inwoners naar vermogen kunnen deelnemen aan de samenleving. Ondersteuning (of het nu gaat om wonen, werk, opvoeding, welzijn, zorg of onderwijs) is gericht op het versterken van eigen kracht in de buurt. Beroepskrachten worden ingezet daar waar deze kracht niet toereikend is voor de oplossing. We leggen een fundament waarop we alle ontwikkelingen in het sociale domein kunnen afstemmen en in samenhang kunnen bekijken. Daarnaast spelen aangrenzende terreinen een rol, zoals sociale veiligheid, sport en cultuur. Bij de wens tot toenemende participatie en zelfredzaamheid, horen ook andere maatschappelijke en bestuurlijke verhoudingen tussen gemeente, instellingen/organisaties en inwoners. Op basis van deze visie hebben we 10 uitgangspunten geformuleerd: 1. Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen leven (en de opvoeding van kinderen) en doen naar vermogen mee. 2. Investeren in probleemoplossend vermogen van de samenleving: versterken van sociale netwerken. 3. Er is een vangnet voor kwetsbare burgers: ook hier blijven we kijken naar wat iemand kan (fysiek, mentaal en financieel) en hoe we die kracht kunnen stimuleren. 4. We zetten in op vroeg signalering en preventie: risicogroepen zijn in beeld. 5. We gaan wijkgericht werken, dichtbij mensen. De toegang tot voorzieningen is dichtbij. 6. Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal moet. 7. De ondersteuningsvraag is leidend (en niet de regelgeving, financieringssystematiek of het aanbod), leidt tot één plan voor de ondersteuning en wordt verbonden in samenhang met alle levensdomeinen en is gericht op het versterken van zelfredzaamheid en participatie. 8. De samenhang wordt in ieder geval gerealiseerd door middel van de toegang, de arrangementen en de financiële middelen. 9. Resultaatsturing en minder bureaucratisch werken: we rekenen af op het resultaat dat voor de burger wordt bereikt en niet op deelproducten ( voorkomt versnippering). De contractvorm moet burgers en aanbieders prikkelen (belonen) voor het inzetten van eigen oplossingen in plaats van voorzieningen 10. Nieuw samenspel tussen burgers, gemeente, organisaties: de participatie maatschappij gaat gepaard met een rolverschuiving voor de gemeente. Inzet op preventie, een groter beroep op de eigen kracht en verantwoordelijkheid en samenhangende aanpak betekent een regisserende rol voor de gemeente 7. Uitwerking uitgangspunten 22

23 De visie beschrijft hoofdlijnen en uitgangspunten op een abstractieniveau. Om de uitgangspunten te realiseren is een vertaling naar de praktijk nodig. Het is belangrijk om scherper in beeld te krijgen wat we precies bedoelen. Eigen verantwoordelijkheid We streven naar een samenleving waarin zaken minder snel en makkelijk worden geproblematiseerd, waarbij problemen teruggebracht worden naar behorend bij het gewone leven. Deze zaken behoren tot de eigen verantwoordelijkheid en worden zelf (in het eigen netwerk) opgelost en horen niet bij de gemeente. Hiervan uitgaand zullen wij burgerinitiatieven met een open blik ontvangen en we gaan op zoek creativiteit in de samenleving. Wij beseffen dat er mensen zijn die moeite hebben om gewone problemen op te lossen en geen beroep kunnen doen op een netwerk. Daarom investeren wij in de ondersteuning van vrijwilligers. Er kan niet meer vanzelfsprekend een beroep gedaan worden op de gemeente. Dit betekent niet dat vrijwilligers specialistische ondersteuning van professionals overnemen. Voor mensen die specialistische ondersteuning nodig hebben bieden wij een vangnet. Vrijwilligers en professionals zullen meer gaan samenwerken. Zo ontstaat er een nieuwe balans: er is niet automatisch recht op voorzieningen, maar wel een vangnet voor wie dat nodig heeft. De rol van de gemeente is stimulerend, ondersteunend en faciliterend. Deze nieuwe rol vereist een cultuuromslag van zowel ambtenaren als bestuurders. Wij zullen als overheid meer los moeten laten. Wie zijn kwetsbaar? We willen een vangnet voor kwetsbare burgers. Wat bedoelen we met dit begrip en voor welke mensen is dit van toepassing? Er bestaat geen eenduidige definitie van kwetsbare burgers. Uit literatuuronderzoek blijkt dat kwetsbaarheid geen eigenschap is, maar een toestand. Mensen kunnen in elke levensfase (jeugd, alleenstaanden, gezinnen, ouderen) in een kwetsbare situatie terecht komen: een situatie waarin het moeilijk is om financieel rond te komen, om sociale contacten te onderhouden of om maatschappelijk actief te zijn. Deze situatie kan langer of korter duren. Niet iedereen reageert op dezelfde manier op zo n periode van kwetsbaarheid. Sommige mensen gaan bij de pakken neerzitten, anderen zetten alles op alles om er zo snel mogelijk uit te komen. Het is daarom lastig om bepaalde groepen kwetsbaar te noemen. Er zijn wel factoren die de kans op kwetsbaarheid vergroten. Het belangrijkste is dat bij kwetsbaarheid altijd sprake is van een opeenstapeling van problemen en/of beperkingen, in deze situaties wordt gesproken over Multi problematiek. Groepen die risico lopen om kwetsbaar te worden zijn mensen: met een lichamelijke beperking; met chronisch psychische problemen; met een verstandelijke beperking; met psychosociale (inclusief materiële) problemen; met opvoed- en opgroei problemen; die betrokken zijn bij huiselijk geweld; die uitgestoten (dreigen te) worden wegens seksuele oriëntatie; met meervoudige problematiek (waaronder verslaafden). Het keukentafelgesprek is bij uitstek geschikt om te beoordelen in hoeverre is er sprake is van een kwetsbare toestand en op welke wijze de eigen kracht (netwerk) gestimuleerd kan worden. Tevens kunnen we de mogelijkheden van de zelfredzaamheidsmatrix verkennen. 23

24 Preventie en vroegsignalering Preventie is voor ons het voorkomen dat er problemen ontstaan en/of het (verder) uit de hand lopen van problemen door van te voren in te grijpen. In Nederland worden de meeste euro s uitgegeven aan het einde van een proces. Dit is te merken in de zorg en jeugdzorg, maar ook op het terrein van werk en inkomen (hoge kosten voor re-integratie). Het zou dus logisch zijn dat preventie profijtelijk is voor de gemeente. Het wettelijk stelsel zit echter zo in elkaar dat het succes van de inspanningen van de gemeente leidt tot minder (zorg) uitgaven van rijksregelingen (zoals bv. AWBZ en Zvw). Met de decentralisatie van de jeugdzorg leiden preventieve inspanningen (op termijn) wel tot profijt van de gemeente. Toch is voorkomen beter dan genezen om de simpele reden dat aan het einde van het proces de maatregelen vele malen duurder zijn. Daarnaast draagt het voorkomen van problemen bij aan de maatschappelijk participatie. De vraag is of de gemeente altijd een rol heeft in het voorkomen van problemen. En hoe ver deze rol reikt. De gemeente investeert al van oudsher in preventieve voorzieningen voor de hele bevolking, zoals sport, goede fietspaden etc. Dit willen we blijven doen. We willen daarnaast (meer) financiële middelen inzetten in preventie en vroegtijdig signaleren van risicogroepen. Daarbij zullen we gewone problemen niet medicaliseren. Bij het opgroeien horen gedragsproblemen, kattenkwaad en grensverleggend gedrag. Die moeten worden opgelost in de eigen omgeving. Ouders en scholen spelen hierbij een belangrijke rol. Goede preventie start bij de inwoners zelf door een gezonde levenswijze en het anticiperen op veranderende omstandigheden. Dit betekent ook tijdig anticiperen op veranderende omstandigheden, zoals het ouder worden, door maatregelen te nemen in en om het huis. In de afspraken met contractpartners willen we meer nadruk leggen op preventieve voorzieningen (in plaats van voorzieningen aan het einde van een proces) en dit belonen. Daarnaast is het noodzakelijk om dwarsverbanden te leggen met ziektekostenverzekeraars. De inzet is om (een deel) van de financiële middelen van de gemeente en middelen van ziektekostenverzekeraars te ontkokeren ten behoeve van preventie. Vroegsignalering is het zo vroeg mogelijk onderkennen van (het risico) op problemen. Steeds meer wordt duidelijk dat ernstige problemen zich gedurende langere tijd in een mensenleven ontwikkelen. De winst van vroegtijdig onderkennen kan dus problemen voorkomen of minder ernstig laten worden. Het nadeel van vroegsignalering (en vroegtijdige interventies) kan zijn dat eigen kracht niet/onvoldoende benut wordt. Er zijn mensen die ondersteuning claimen en er zijn mensen die zorg mijden. Het gaat bij de zogenaamde zorgmijders om mensen die niet om ondersteuning durven of willen vragen, terwijl ze al langer vereenzamen, zich verwaarlozen, verslavingsgedrag vertonen of kampen met ernstige opvoedproblemen. Bij vroegtijdige signalering richten we ons op deze groep. Hier moet zo snel mogelijk op af worden gegaan om erger te voorkomen. Outreachend werken is van belang. Onder outreachend werken wordt verstaan: de ondersteuning aan zorgwekkende burgers die zelf niet om hulp vragen, maar deze wel nodig hebben. Om zicht te krijgen op deze burgers zal vindplaats gericht gewerkt moeten worden. Wij gaan daarom wijkgericht outreachend werken. Dit is voor ons een samenwerkingsverband tussen verschillende disciplines (aanbieders, welzijn, gemeente) in de wijken waar risicogroepen aanwezig zijn. Dit betekent dat we niet in elke wijk outreachend zullen 24