Woningbouwplan Waluwe II. Gemeente Zaltbommel Concept

Transcriptie

1 Woningbouwplan Waluwe II Gemeente Zaltbommel Concept

2

3 Woningbouwplan Waluwe II Gemeente Zaltbommel Concept Rapportnummer: 144x Datum: 8 augustus 2003 Contactpersoon opdrachtgever: - Projectteam BRO: - Trefwoorden: - Bron foto kaft: Hollandse Hoogte 11 Beknopte inhoud: - BRO Hoofdvestiging Postbus AA Boxtel Bosscheweg WV Boxtel T +31 (0) F +31 (0)

4

5 Inhoudsopgave pagina 1. INLEIDING Doel van het natuuronderzoek Wettelijk kader 3 2. ONDERZOEK ACTUELE NATUURWAARDEN Kenmerken van het plangebied en omgeving Actuele waarden Conclusies 8 3. KANSEN VOOR NATUUR 9 Inhoudsopgave 1

6

7 1. INLEIDING 1.1 Doel van het natuuronderzoek Het natuuronderzoek is onderdeel van de stedenbouwkundige werkzaamheden voor de ontwikkeling van Waluwe II te Zaltbommel. In eerste instantie wordt de kennis ingebracht ten behoeve van het ruimtelijk concept. Hierbij gaat het erom inzicht te krijgen in het (mogelijke) vóórkomen van beschermde planten en dieren in het gebied waar de ontwikkelingen zullen gaan plaatsvinden. Verder is gekeken naar de eventuele noodzaak van natuurcompensatie en naar kansen voor natuurontwikkeling. In vervolg op het ruimtelijke concept wordt het bestemmingsplan gemaakt. De bevindingen uit het natuuronderzoek zullen deel uitmaken van de toelichting. Om Waluwe II te kunnen realiseren is mogelijk een ontheffing nodig ex artikel 75 van de Flora- en faunawet. De bevindingen uit het natuuronderzoek zullen dienen om de toetsing in het kader van de ontheffingsaanvraag te doen. 1.2 Wettelijk kader In vervolg op het bovenstaande wordt eerst kort ingegaan op de natuurwetgeving in relatie tot de planontwikkeling voor Waluwe II. In de wetgeving wordt onderscheid gemaakt in gebiedsbescherming (Natuurbeschermingswet waarin nog geïmplementeerd moeten worden de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn voor zover het de gebiedsbescherming betreft) en soortenbescherming (Flora- en faunawet). Waluwe II is geen gebied met een beschermde status en ligt ook niet in de nabijheid (externe werking!) van een beschermd gebied. Als echter in het plangebied beschermde soorten planten en dieren voorkomen, kan strijd met de Flora- en faunawet ontstaan ten tijde van de feitelijke realisatie van Waluwe II. In de artikelen 8 tot en met 12 van de Flora- en faunawet staat namelijk dat het verboden is beschermde planten te vernietigen, te beschadigen, uit te graven en beschermde dieren te doden, te verwonden, te verontrusten, nesten en holen te beschadigen e.d. Opruimen van beplanting en sloop-, graaf- en bouwwerkzaamheden gaan vrijwel altijd gepaard met de in de wet genoemde handelingen die dus verboden zijn als ze betrekking hebben op een beschermde soort. De wet biedt wel mogelijkheden om ontheffing te krijgen (artikel 75, vierde lid onderdeel C) voor de in de artikelen 8 tot en met 12 genoemde handelingen. Het crite- Hoofdstuk 1 3

8 rium voor ontheffing is dat de voorgenomen ruimtelijke ingreep geen afbreuk zal doen aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. Voor soorten die genoemd zijn in bijlage IV van de Habitatrichtlijn die in de Flora- en faunawet is geimplementeerd - gelden nog twee andere criteria (geen andere bevredigende oplossing, dwingende redenen van groot openbaar belang). Voor beschermde vogels kan geen ontheffing worden verleend. Voor soorten genoemd in de Vogelrichtlijn gelden dezelfde criteria als voor soorten van de Habitatrichtlijn. Voor de overige beschermde vogelsoorten moeten de voorgenomen werkzaamheden uitgevoerd worden buiten het broedseizoen om niet in strijd met de Flora- en faunawet te handelen. Bij grote stedelijke uitbreidings- en vernieuwingsprojecten zoals Waluwe II is het zaak om in een vroeg stadium te weten of en zo ja welke beschermde soorten planten en dieren in het geding kunnen zijn en moet ingeschat worden of een ontheffing verkregen zal kunnen worden. Verder kan de aanwezigheid van soorten van de Habitatrichtlijn of Vogelrichtlijn grote invloed hebben op de planontwikkeling, hetgeen tijdig moet worden gesignaleerd. Er is een wijziging van de Flora- en faunawet in voorbereiding die onder meer betrekking heeft op artikel 75. Die wijziging zal tot gevolg hebben dat de ontheffingsprocedure eenvoudiger wordt. De wetswijziging die in het voorjaar van 2003 werd verwacht, heeft echter vertraging opgelopen. 4 Hoofdstuk 1

9 2. ONDERZOEK ACTUELE NATUURWAARDEN 2.1 Kenmerken van het plangebied en omgeving Waluwe II is een gebied dat geheel ligt ingesloten in een bestaande stedelijke structuur van wegen, nieuwe woonwijken en nieuwe werkgebieden. Ook zijn in het plangebied zelf reeds voorbereidingen getroffen, zoals de aanleg van enkele wegen voor het bouwverkeer en de aanleg van een watergang. Als Waluwe II zal zijn voltooid is alleen aan de zuidwest zijde een fysiek contact met het buitengebied. De Steenweg vormt echter een duidelijke scheiding. Het merendeel van het plangebied bestaat uit grasland (voormalig agrarisch gebied). In en langs het gebied liggen enkele sloten. En er is zoals gezegd een nieuwe watergang aangelegd waarvan de oevers reeds begroeid zijn geraakt. Tussen en rond de bebouwing aan de Van Heemstraweg-west komt opgaande beplanting voor. Het gaat vooral om sierheesters, Thuja s e.d., maar langs de bermsloten is ook natuurlijkere begroeiing. Nabij de sportvelden is nauwelijks opgaande beplanting. Verder is er de natuurlijk aandoende beplanting die de ligweide bij het zwembad aan de Thorbeckestraat omsluit. Deze beplanting bestaat uit hoge bomen op leeftijd (Populier, Wilg, Es), kleinere bomen en heesters (Lijsterbes, Hazelaar, Laurierkers en cultivars van Prunus) en een dichte begroeiing van Braam en andere ruigteplanten. 2.2 Actuele waarden Er is nagegaan of bij de Particuliere Gegevensbeherende Organisaties (PGO s) gegevens aanwezig zijn over de wilde flora en fauna. De PGO s verzamelen de gegevens per km². In de archieven van de PGO s die zich respectievelijk richten op planten, zoogdieren, vogels, reptielen/amfibieën/vissen, vlinders, libellen zijn geen actuele gegevens van het km-vak (coördinaten 145/423) waarin het plangebied ligt (en een deel van de bestaande wijk ten noorden van het plangebied) voorhanden. Van de aangrenzende km-vakken zijn in beperkte mate waarnemingen in de archieven aanwezig. Op grond van een terreinverkenning op 7 augustus 2003 kan het volgende gezegd worden over de aanwezigheid van beschermde planten en dieren. Planten De meeste plantensoorten met een beschermde status groeien in specifieke milieus; ze zijn daardoor vrij tot zeer zeldzaam (de meeste orchideeën en soorten van bron- Hoofdstuk 2 5

10 gebieden, vennen en natte graslanden). Er zijn echter ook planten als beschermd aangewezen terwijl zij vrij algemeen voorkomen, bijvoorbeeld in bermen en langs en in het water. Ook ontsnappen sommige soorten uit tuinen en kunnen daardoor verward worden met de wilde soorten (onder andere de Gewone vogelmelk). Een soort als de Dotterbloem kan goed langs slootkanten in en aan de randen van het plangebied voorkomen. De soort is tijdens het kortstondige terreinbezoek niet waargenomen. Ook beschermde soorten die in bermen groeien (zoals de Campanulasoorten, Gewone vogelmelk) zijn niet waargenomen. Hierbij zij aangetekend dat de tijd van waarneming voor sommige soorten al te laat is, omdat ze inmiddels bovengronds zijn afgestorven. Gelet op de plaatselijke omstandigheden wordt vooralsnog aangenomen dat in het plangebied geen groeiplaatsen van beschermde plantensoorten voorkomen. Dieren De Flora- en faunawet onderscheidt de volgende hoofdgroepen: zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen. Voorts zijn soorten uit de grote groep van ongewervelde dieren aangewezen (voor het merendeel insecten, enkele soorten slakken en de Rivierkreeft). De verschillende diergroepen worden hieronder besproken. Vlinders en libellen Het merendeel van het plangebied bestaat uit soortenarm grasland. Verder is er behalve de nieuwe watergang weinig open water. De aanwezige sloten zijn voor een groot deel dicht gegroeid. De huidige omstandigheden zijn voor libellen en vlinders niet gunstig. Er wordt van uitgegaan dat er geen beschermde soorten voorkomen. Vissen De beschermde soorten verblijven in sloten met helder water. Net als voor libellen en vlinders zijn de omstandigheden voor vissen niet gunstig. Er wordt van uitgegaan dat er geen beschermde soorten voorkomen. Amfibieën Alle soorten amfibieën zijn beschermd, ook zeer algemeen voorkomende soorten. Van het km-vak waarin het plangebied ligt zijn geen gegevens voorhanden, evenmin van de km-vakken ten westen en ten zuiden van Waluwe II. Het noordelijk gelegen km-vak is onderzocht maar lang niet volledig. Daar zijn twee beschermde soorten waargenomen. Er mag van uitgegaan worden dat ook in de bermsloten langs de Van Heemstraweg-west enkele soorten amfibieën voorkomen, waarbij het gelet op de milieuomstandigheden waarschijnlijk gaat om de algemene soorten: Bruine kikker en 6 Hoofdstuk 2

11 wellicht ook Groene kikker en Kleine watersalamander. In de nieuwe watergang in het plangebied zullen zich, voor zover dit nog niet gebeurd is, wel kikkers en salamanders vestigen. Reptielen Over deze groep zijn geen gegevens voorhanden. Daar alle soorten reptielen in specifieke milieus voorkomen, wordt aangenomen dat er geen soorten uit deze groep in het plangebied voorkomen. Vogels Alle van nature voorkomende vogelsoorten zijn beschermd met uitzondering van de gedomesticeerde dieren van een viertal soorten (Grauwe gans, Wilde eend, Rotsduif, Europese kanarie). In het stedelijke milieu gedijen tal van vogelsoorten goed. Er moeten dan wel mogelijkheden zijn om te broeden en voedsel te vinden. Zowel het openbare groen als stadstuinen bieden vaak goede mogelijkheden. Zolang dit groen in tact blijft zijn er voor de broedvogels geen negatieve effecten te verwachten van de ontwikkeling van Waluwe II. Het voor vogels belangrijkste groengebied is de beplanting rond de ligweide bij het zwembad. Juist door zijn dichte structuur is er volop gelegenheid voor nestelen. Er mag dan ook van uitgegaan worden dat men bij de ontwikkeling van Waluwe II attent moet zijn op de aanwezigheid van beschermde soorten vogels. Zoogdieren Alle van nature voorkomende zoogdieren zijn beschermd met uitzondering van enkele schadelijke soorten (Zwarte rat, Bruine rat, Huismuis). Het stedelijke milieu is met uitzondering van de drie bovengenoemde soorten slechts voor enkele soorten zoogdieren geschikt. Belangrijke milieuomstandigheden zijn: hoge bomen (Dwergvleermuis), dicht struikgewas, heesterborders, rommelhoekjes (Huisspitsmuis, Bosmuis, Veldmuis, Egel), waterkanten met natuurlijke oevers (Woelrat). Een gunstige omstandigheid is ook als er groene verbindingen zijn tussen het stedelijke gebied en het buitengebied. Gelet op de omstandigheden lijkt het deel van het plangebied dat bestaat uit monotoon grasland weinig geschikt voor zoogdieren. Zelfs een soort als de Mol is niet waargenomen (geen molshopen). Maar ongetwijfeld komen er verspreid in het plangebied verschillende soorten voor. Dit wordt afgeleid uit het feit dat in het noordelijk van het plangebied gelegen km-vak dat matig is onderzocht, zes soorten zoogdieren zijn waargenomen. De groenzone rond de ligweide is bij uitstek geschikt voor kleine zoogdieren (zowel voor grondgebonden soorten als voor vleermuizen). Hoofdstuk 2 7

12 Alle vleermuissoorten zijn tevens soorten van de Habitatrichtlijn. Dit is een punt van aandacht als overwogen wordt (een deel van) de groenzone te rooien. 2.3 Conclusies Er moet rekening gehouden worden met de aanwezigheid van beschermde soorten amfibieën, vogels en zoogdieren. De gebieden waar de aandacht naar uit moet gaan zijn de bermsloten langs de Van Heemstraweg-west en de groenzone op het zwembadterrein. De (overblijfselen van ) sloten in het open grasland van Waluwe zijn voor amfibieën niet interessant, omdat hierin nog maar nauwelijks open water (nodig als voortplantingsbiotoop) is. Ze zijn vrijwel dichtgegroeid. In de ruigten kunnen wel kleine zoogdieren huizen. Het is niet te verwachten dat met de realisatie van Waluwe II de beschermde soorten op populatieniveau schade zullen ondervinden. Indien overgegaan wordt tot het rooien van beplantingen, het slopen van bouwwerken en het dempen van watergangen moet men bedacht zijn op de mogelijke aanwezigheid van beschermde soorten. Hierover moet meer zekerheid verkregen worden in verband met een eventueel noodzakelijke ontheffing wegens de Flora- en faunawet. Nader onderzoek gericht op de aanwezigheid van amfibieën, vogels en zoogdieren in de juiste inventarisatieperiode 1 zal dat moeten uitwijzen. In samenhang daarmee kan dan ook bezien worden of en zo ja compenserende maatregelen nodig zijn. 1 amfibieën: maart-juli vogels: april-juni zoogdieren: juni-september 8 Hoofdstuk 2

13 3. KANSEN VOOR NATUUR Algemeen Het belang van natuur in (en om) de stad wordt steeds meer onderkend. Het ministerie van LNV heeft hiervoor ook specifiek beleid ontwikkeld: GIOS = groen in en om de stad. Natuur in de stad draagt bij aan de leefbaarheid. Natuur in de stad kan zich des te beter ontwikkelen en handhaven als er ecologische verbindingen zijn of kunnen worden gelegd tussen de stad en het buitengebied. De mogelijkheden voor Waluwe II De kansen voor natuurontwikkeling in Waluwe II zijn beperkt. Alleen aan de zuidwest zijde is er een direct contact met het buitengebied van waaruit de natuur de wijken ingetrokken zou kunnen worden. De Steenweg is, zoals al eerder opgemerkt, een barrière voor soorten die zich over de grond verplaatsen en verspreiden. Alleen via het water zal in de toekomst een directe verbinding met het buitengebied ontstaan. Bij het inrichten van plekken voor natuurontwikkeling is tevens van belang vast te leggen hoe ze in de toekomst beheerd zullen (kunnen) worden. De beste mogelijkheden zijn er in en langs de centrale waterpartij (planten, amfibieën, Watervleermuis), in bermen mits voldoende breed en zorgvuldig beheerd (planten, vlinders, bijen, kleine zoogdieren), in nieuwe beplantingen (vogels, vleermuizen). Een en ander vergt in het kader van de ontwikkeling van het ruimtelijk concept nog verdere uitwerking. Hoofdstuk 3 9

14 BRO heeft vestigingen in Boxtel Amsterdam Tegelen Hasselt