Informatie over een verblijfscatheter. Afdeling Urologie

Transcriptie

1 Informatie over een verblijfscatheter Afdeling Urologie

2 Er is bij u een catheter ingebracht om de urine uit de blaas te laten lopen. U zult deze catheter gedurende korte of langere tijd inhouden. De behandelend arts en de verpleegkundige hebben u uitleg gegeven over het gebruik van deze catheter. In deze brochure staat alle informatie nog eens op een rijtje, zodat u die thuis nog eens rustig kunt nalezen. Wanneer u nog vragen heeft, stel deze dan bij het eerstvolgende contact met uw arts of verpleegkundige. U kunt hen ook bellen. Waarom een catheter? De blaas heeft twee functies in het urinetransport. Ten eerste fungeert de blaas als opslagruimte (reservoir) voor de urine en ten tweede als uitdrijforgaan van de urine. Beide functies kunnen gestoord zijn. Wanneer dit het geval is kunnen de functies overgenomen worden door een slangetje (catheter) en een urine-opvangzak (uitwendig reservoir). De urine kan dan via het slangetje de blaas verlaten en opgevangen worden in een zakje. De behandelend arts heeft met u besproken waarom u een catheter heeft gekregen. Wat is een catheter? Een catheter is een dun slangetje, dat via de plasbuis of de buikwand in de blaas wordt gebracht. Aan de punt van de catheter zit een ballonnetje dat gevuld is met water. Dit ballonnetje voorkomt dat de catheter uit de blaas kan glijden. Door de catheter kan de urine weglopen, zonder dat u dat merkt. Vooral direct na het inbrengen van de catheter kunt u het gevoel hebben alsof u moet plassen. Dit is echter loze aandrang, want de urine loopt weg zonder dat u hier iets van merkt. De catheter wordt afgesloten met een catheterstopje of is aangesloten op een urine-opvangzakje. Voor de dag is dat een klein zakje dat met behulp van bandjes aan het bovenbeen is bevestigd. Voor de nacht is er een urine-opvangzak met een inhoud van ongeveer twee liter en een lange verbindingsslang, die u aan het uiteinde van de dagzak koppelt. = Blaas = Opvangzak fout goed

3 De verzorging van de catheter thuis Tijdens het gebruik van een catheter ontstaat er bijna altijd een blaasontsteking. Om de gevolgen van een blaasontsteking zoveel mogelijk te beperken is het belangrijk dat er een goede doorstroming van de urine bestaat. Een goede doorstroming van de urine vermindert ook de kans op het ontstaan van gruis of stenen. U kunt zelf de doorstroming van de urine bevorderen door: de urine-opvangzak regelmatig in het toilet te legen. Indien het urineopvangzakje vol is kunt u deze via het aftapkraantje (aan de onderkant van het zakje) legen. de opvangzak altijd lager te hangen dan de blaas (zie afbeelding pag 3). Dit bevordert het aflopen van de urine. Indien u een beenzakje gebruikt is dit al het geval. s Nachts kunt u de opvangzak met behulp van een ophangbeugel aan uw bed bevestigen, beneden het matrasniveau. Dus niet bovenop de dekens of het dekbed. Ook als u zit of loopt, moet u er voor zorgen dat de urine-opvangzak altijd lager hangt dan de blaas. een ruime hoeveelheid te drinken (2 liter per dag). Dagelijkse hygiëne van de buikcatheter Het gaatje rond de insteekopening moet dagelijks verschoond worden. U hoeft niet bang te zijn dat de catheter er tijdens het wassen uitvalt. U kunt ook gewoon douchen. De dagelijkse verzorging van deze catheter bestaat uit: het reinigen van de huid rond de insteekopening met water. Twee ingeknipte gazen, om en om, om de catheter leggen en vastplakken met een pleister. De catheter met een pleister extra op de huid plakken om te voorkomen dat er aan getrokken wordt. Blaaskramp Blaaskramp uit zich als pijn in de onderbuik en/of urineverlies langs de catheter. Dit kan behandeld worden met medicijnen, mits de catheter niet verstopt is. Bij aanhoudende klachten moet een urinekweek worden ingezet en zonodig kunt u overleg plegen met de urologisch verpleegkundige. Het gebruik van een catheterstopje Het kan zijn dat de behandelend arts u adviseert een catheterstopje te gebruiken in plaats van een opvangzak. Er bestaan catheterstopjes zonder (meer

4 als een kurkje) en met een aftapkraantje. Bij gebruik van een catheterstopje moet de blaas per 2 à 4 uur worden geleegd in het toilet. Wanneer u een urine-opvangzak heeft, kunt u een catheterstopje gebruiken voor het tijdelijk afsluiten van de catheter. Bijvoorbeeld wanneer u onder de douche of in bad wilt gaan of wanneer u geslachtsgemeenschap heeft. Hierbij ontkoppelt u de catheter en de opvangzak en plaatst het catheterstopje op het uiteinde van de catheter. Wanneer u het catheterstopje hergebruikt, is het verstandig dit eerst goed schoon te maken met een gaasje met alcohol. Bij koorts, bloederige of hele troebele urine is het beter om de catheter aan een zakje te houden. Wanneer de catheter vervangen? Een catheter moet afhankelijk van het materiaal (rubber of silicone) na respectievelijk 6 of 12 weken door een nieuwe worden vervangen. De verpleegkundige zal de catheter verwisselen. Hiervoor is een afspraak met u gemaakt. Er zijn verschillende catheterzakken en de verpleegkundige heeft u uitgelegd wanneer en hoe u de urine-opvangzak kunt vervangen. Hoe sluit u de been-of nachtzak aan op de catheter? Handen wassen. Catheterzak legen. Kocher op de catheter zetten, na de splitsing. Catheterzak loskoppelen en een dopje uit de alcohol halen en op de cathetertip doen. Dopje van de been- of nachtzak halen en in de alcohol doen. Tip van de been- of nachtzak door de alcohol halen en aansluiten op de catheter. Kocher van de catheter halen. Beenzak bevestigen aan het bovenbeen met behulp van de elastieke banden. U kunt zowel de been- als de nachtzak enkele dagen (3 dagen) gebruiken. Sommige zelfs langer. U kunt de gebruikte zak met koud leidingwater omspoelen en met open kraan te drogen hangen tot het moment waarop u hem weer nodig heeft.

5 Wanneer waarschuwen? Er zijn twee situaties waarin u uw huisarts of het ziekenhuis moet waarschuwen: De urine loopt langs de catheter of uit de plasbuis. Als de urine langs de catheter loopt zijn er vijf mogelijke oorzaken: - De catheter is geknikt. - De verbindingsslang tussen de catheter en de urine-opvangzak ligt dubbel of geknikt. - De catheter is verstopt door gruis, steen of een bloedstolsel. - De ballon of de catheter ligt niet in de blaas. - Er zijn blaaskrampen. De twee eerstgenoemde oorzaken kunt u zelf verhelpen door de catheter of verbindingsslang in de juiste stand terug te brengen. Mocht dit echter niet het geval zijn dan moet u contact opnemen met uw huisarts of met uw behandelend arts in het ziekenhuis. De catheter is eruit gevallen. Mocht de buikcatheter er onverwachts uitvallen, dan kan meestal zonder problemen binnen één uur een nieuwe catheter worden ingebracht. Daarna zal dit moeilijker gaan. U dient dan direct contact op te nemen, ook al is het s nachts, met uw huisarts of specialist (zie belangrijke telefoonnummers). U dient ook direct contact op te nemen als de catheter die via de penis is ingebracht, eruit valt. Belangrijke telefoonnummers (0299) Voor het maken en het verzetten van afspraken. (0299) Voor vragen of problemen kunt u ons tussen 9.00 en uur en tussen en uur bellen. Voor spoedgevallen zijn we elke werkdag bereikbaar van 8.30 tot uur Na uur en in het weekend: Spoedeisende hulp. Deze afdeling is te bereiken via het algemene telefoonnummer (0299)

6 Colofon Dit is een publicatie voor patiënten van het Waterlandziekenhuis Informatie adres: september 2014