De Kleine Stand van de Advocatuur

Transcriptie

1 De Kleine Stand van de Advocatuur 2013

2

3 De Kleine Stand van de Advocatuur 2013 Sdu Uitgevers, Den Haag Redactie Nico Mookhoek, Joris Rietbroek, Anneke Kortleve, Petra van Staden-Maclean en Lucien Wopereis Ontwerp Dimitry de Bruin, Dimdim, Den Haag Druk en bindwerk Wilco, Amersfoort Fotografie Jiri Büller De Kleine Stand van de Advocatuur is gemaakt ten behoeve van de Kleine Kantorendag 2013, Sdu Uitgevers

4 Alle vakmanschap op het gebied van ICT in huis. Lexxyn Groep bundelt de krachten van ICT-bedrijven die zich specifiek richten op de juridische sector. Met vaksoftware als CClaw, FORTUNA, NEXTmatters, BigHand en ContactManager, maar ook met cloud computing, kantoorautomatisering, documentmanagement, webdiensten en portals en telefonie. Vakmanschap begint hier: Maak een afspraak met onze specialisten of kijk op:

5 De Kleine Stand 2013 Inhoud Voorwoord 5 Ontwikkelingen van de kleine advocatuur in perspectief van de balie 6 Dubbelinterview Dirk Giltay Veth Je moet durven samenwerken. 11 Marion Raven, 27 jaar advocaat Als om drie over vijf de telefoon gaat, krijg je het antwoordapparaat. 15 De advocatuur klein: klein maar divers 18 Wees niet bang voor het digitale tijdperk 23 onderscheid jezelf vanuit je bevlogenheid 27 De valkuilen van ontslagvergoedingen Advocaten kunnen niet rekenen 31

6 CICERO LawPack Software FOR LEGAL DEPARTMENTS Software FOR LEGAL DEPARTMENTS - sales@cicero.be _AD_Informa_A4.indd 94818_Cicero.indd 1 1 5/29/2013 8:46:00 18/10/11 AM 17:12

7 De Kleine Stand 2013 Voorwoord Sdu uitgevers presenteert jaarlijks de Stand van de Advocatuur, het trendonderzoek naar de advocatuur en de juridische dienstverlening in Nederland. De Stand van de Advocatuur ziet op kleine én grote kantoren, maar de nadruk ligt toch een beetje op de laatste categorie vanwege de in het boek opgenomen Top 50 van grootste advocatenkantoren. Door Lucien Wopereis, hoofdredacteur Sinds twee jaar organiseert Sdu echter ook de Kleine Kantorendag. Dit congres wordt specifiek georganiseerd voor de advocaat-ondernemer. Op deze dag komen alle aspecten aan de orde die komen kijken bij het hebben van een eigen kantoor. Sdu hoopt kleine kantoren op die dag informatie te bieden waardoor ze een betere ondernemer kunnen worden. Immers, er wordt van de kleine kantoren meer gevraagd dan alleen vakinhoudelijke kennis. In vervolg op deze Kleine Kantorendag lanceerde Sdu vorig de website Ondernemendeadvocaat. nl. Ook daar bieden we ondernemingsgerichte informatie voor de advocatuur. In dat kader hebben we dit jaar besloten om deze Kleine Stand van de Advocatuur uit te geven. In dit boekje dat u als bezoeker van de Kleine Kantorendag gratis ontvangt vindt u interviews met sprekers op het congres en twee interviews met eenpitters. De geïnterviewden zijn beide eenpitter, maar hun praktijk is totaal verschillend. Juist dat contrast laat zien dat er geen blauwdruk te geven is voor een succesvol klein kantoor, maar dat er meerdere wegen zijn die naar Rome leiden. Ook vindt u verspreid door het boek een aantal gegevens uit een onderzoek dat Sdu onder kleine kantoren uitvoerde in samenwerking met Stadspeil. In totaal hebben ruim vierhonderd advocaten aan dit onderzoek meegewerkt: eenpitters, advocaten werkzaam op kantoren van twee tot vijf advocaten en een beperkte groep advocaten afkomstig van kantoren van vijf tot twintig advocaten. In januari van dit jaar uitte algemeen deken Jan Loorbach tegenover BNR Nieuwsradio zorgen over de toename van het aantal eenpitters in de advocatuur. Het punt is dat er over dit marktsegment zo divers als het is eigenlijk maar weinig bekend is. Met deze Kleine Stand van de Advocatuur geven we een eerste en bescheiden aanzet om daar verbetering in te brengen.

8 De Kleine Stand 2013 Ontwikkelingen van de kleine advocatuur in perspectief van de balie Jaarlijks neemt Sdu Uitgevers in haar Stand van de Advocatuur een overzicht op van de ont wik kelingen baliebreed. Daaruit blijkt dat de advocatuur ondanks de crisis jaarlijks groeit: gemiddeld zo n 2,5% over de laatste vijf jaar. Per laatst bekende datum, dat is 1 januari 2013, bedraagt het totaal aantal advocaten Een groei van 2,2% ten opzichte van Door Nico Mookhoek, uitgever ,7% Groei aantal advocaten % ,7 Groei aantal kantoren gemiddelde groei laatste 5 jaar 2,7% ,0% ,5% ,7% ,1% ,9% ,7% Weliswaar zijn dit niet meer de aantallen en percentages waarmee de advocatuur voor de crisis groeide maar in tegenstelling tot veel andere branches is er nog steeds sprake van groei. Het aantal advocatenkantoren groeit ook, en wel sneller dan het aantal advocaten. De laatste vijf jaar gemiddeld met 7,2%. De laatste twee jaar bedraagt de groei zo rond de 5% gemiddelde groei laatste 5 jaar 7,2% +2,2% +5,0%

9 De Kleine Stand 2013 Percentage kleine kantoren t.o.v. het totaal 86% ,9% 86% gemiddelde groei laatste 5 jaar 7,7% ,5% % ,9% % ,5% % ,7% Klein kantoor (1-5 avocaten) Het segment klein, zoals de kantoren t/m vijf advocaten in marketingtermen wordt genoemd, groeit echter veel harder dan het totaal aantal kantoren. De laatste vijf jaar met 7,7% gemiddeld tegen 7,2% voor de balie totaal. Per laatst bekende peildatum ( 1 januari 2013) waren er 4148 kantoren met maximaal 5 advocaten. Het totaal aantal advocatenkantoren per 1 januari 2013 is Maar liefst 87% van het aantal kantoren heeft dus niet meer dan vijf advocaten. Let op: deze getallen betreffen het aantal kantoren en niet het aantal advocaten. Immers, niet bekend is hoeveel advocaten bij een kantoor in de categorie 2-5 advocaten werkt. Bij de eenmanszaken is dit beter in kaart te brengen. Per 1 januari jl. telden we 2483 eenpitters. Daarmee is 52% van het aantal advocatenkantoren een zzp-er. In 2012 maakten we voor het eerst de omslag mee dat meer dan de helft van het aantal kantoren in de advocatuur uit één advocaat bestond. De afgelopen jaren kwamen er elk jaar tussen de 7 en 8 % nieuwe zzp-ers in de advocatuur bij. Daarmee is van het totaal aantal advocaten in Nederland 14,5% werkzaam als zzp-er. Ter vergelijking: vijf jaar geleden in 2009 was dit nog een krappe 12%. 47,8% % 48,5% % ,6% % 2011 gemiddelde groei laatste 5 jaar 8,6% 50,5% % % % 2013 Percentage kleine kantoren t.o.v. het totaal 48,5% Eenmanskantoor 2008

10 De Kleine Stand 2013 Voor het andere deel van dit segment, de kantoren met twee t/m vijf advocaten, zijn de ontwikkelingen minder spectaculair. Ongeveer 1/3 van het aantal kantoren valt in deze categorie. In absolute aantallen zijn er op peildatum 1 januari kantoren waar twee t/m vijf advocaten werken. Hier geldt dat de groei in aantal kantoren de afgelopen 5 jaar gelijk aan het gemiddelde was, namelijk 7,2%. Omdat we geen zicht hebben op het aantal advocaten dat bij deze kantoren werkt, is het niet mogelijk om uitspraken te doen over de relatie ten opzichte van het totaal aantal advocaten. 37,3% ,7% 37,1% ,4% % ,5% % ,9% 2012 gemiddelde groei laatste 5 jaar 7,7% 35% ,5% Klein kantoor (2-5 avocaten) 2008 Conclusie Het aantal kleine advocatenkantoren speelt een steeds belangrijkere rol binnen de Nederlandse Balie. Inmiddels is bijna 90% van de kantoren een advocatenkantoor waar maximaal 5 advocaten werken. Daarbinnen groeien de eenpitters het snelst. Zij vormen sinds 2012 de meerderheid van het aantal advocatenkantoren. Van het totaal aantal advocaten is 15% eenpitter. Ook dit aantal groeit, en wel harder dan de balie als totaal. In tegenstelling tot de trend zoals we die in de Top 50 zien, waar met name bij de eerste 20 kantoren het aantal advocaten krimpt, laat dit segment de laatste jaren weer een lichte groei zien.

11 Beheer uw cliënten, uren en declaraties Vanaf 20 euro per advocaat per maand Vraag de gratis demo aan op tel

12

13 Dirk Giltay Veth dubbelinterview De Kleine Stand 2013 Je moet durven samenwerken. Op 1 december 2012 nam hij afscheid van de twee andere advocaten uit zijn maatschap, om verder te gaan als eenpitter. Met de omzet van een partner van een groot kantoor. Dirk Giltay Veth: In principe ben ik een eenpitter, maar zo voel ik mij absoluut niet. Door Anneke Kortleve Opvallend bij binnenkomst van Giltay Veths werkkamer is een bordje met de tekst: If you obey all the rules, you will miss all the fun. Deze quote van Katharine Hepburn hangt recht tegenover de deur. Dat bordje is het eerste wat cliënten zien als ze hier binnenkomen. Klinkt misschien apart voor een jurist, maar het is wel waar. Uiteindelijk dachten alle grote denkers out of the box. Ze durfden het geijkte pad te verlaten. Giltay Veth denkt vaak out of the box. Zo werkt hij sinds hij als advocaat is begonnen in 1996 als zelfstandig ondernemer. Te veel regels ervaart hij als beklemmend. Neem curatoren. Je kan alleen curator worden als je in een kantoor samenwerkt met een andere curator. Een vorm van coöptatie die niet van deze tijd is. Ik daar regelmatig over met de deken. Naast zijn eigen kamer is de kamer van Karin, juridisch medewerker en Saskia, office manager. De telefoniste zit niet op kantoor, maar is uitbesteed aan een centrale in Amsterdam. Daarnaast is er nog een vierde kracht, Kelbey, die als manusje-van-alles inzetbaar is voor andere taken; van chauffeur en oppas tot schoonmaker in het weekend. Veth s vrouw is belangrijk. Haar invloed moet je niet onderschatten. Net zoals Máxima een grote steun is voor Willem-Alexander. Op de deur staat nog het oude logo met naast de G en de V van Giltay Veth ook nog de N, van voormalig collega Nelemans. We deelden de bonnetjes, maar deden compleet andere zaken. Op een gegeven moment vroeg ik mij af of we elkaar nog wel wat te bieden hadden. Dat gevoel hadden de anderen ook, daarom zijn we uit elkaar gegaan. Lokaal In 2004 vertrok ik met mijn praktijk van Amsterdam naar Nieuw-Vennep. Ik heb nog steeds cliënten van voor de verhuizing, maar inmiddels bestaat de meerderheid uit lokale ondernemers. In Nieuw- Vennep, een dorp met inwoners, was er behoefte aan een advocaat voor ondernemers. Toen ik hier begon was er maar één andere advocaat in Nieuw- Vennep, en die deed strafrecht. Inmiddels zitten er meer advocaten in het dorp. Giltay Veth voelt niet de hete adem van zijn concurrenten. Integendeel. Het is een beetje zoals bij uitgaansgelegenheden. Als er meer cafés zijn, komen er ook meer gasten. We plukken de vruchten van elkaar. Hiervoor kwam het niet eens bij de mensen op om rechtsbijstand te zoeken in hun eigen dorp. Dat is nu wel anders. Hij stond de burgers en ondernemers bij tegen de komst van een coffeeshop in het dorp. Andersom zou dat niet kunnen. Als

14 De Kleine Stand 2013 dubbelinterview ik de coffeeshophouder of de gemeente had bijgestaan, had dat misschien wel kwaad bloed gezet bij mijn cliënten uit het dorp. Dan heb je toch een soort belangenverstrengeling. Giltay Veth deed deze zaak samen met een bestuursrechtjurist uit Amsterdam. Die zaak ging door tot aan de Raad van State. Die zaak is een goed voorbeeld waar je als klein kantoor externe knowhow moet inschakelen. Je moet durven samenwerken, als je grotere en complexere zaken wil doen. En dan niet met de stagiaire van het kantoor, maar met de partner. Zodat je meteen de beste kennis in huis haalt. Aan netwerkborrels doet Giltay Veth amper. Het voordeel van een kleinere plaats is dat mensen je ook kennen als advocaat. En dan gaat het contact toch sneller. Ik heb op het schoolplein van mijn kinderen een arbeidszaak gekregen. Ook zijn grootste cliënt, een Grieks bedrijf uit de medische sector, is via via bij hem terecht gekomen. Ik ben aangeraden door iemand die mij kende van de zwemdiplomacursus waar mijn zoontje aan meedeed op vakantie in Frankrijk. Zo loopt dat bij mij. Sponsoring doet hij op een onconventionele manier: Ik sponsor nu een racer uit de Seat Dieselcup. Valt wel op, een advocatenkantoor op haar overall. Ik stond laatst te tanken en toen tikte iemand op mijn schouder, hij kende mij via de Dieselcup. Het zou nog best eens kunnen werken. En zo niet, dan vind ik het ook gewoon leuk om haar te sponsoren. Imago Giltay Veth noemt zichzelf liever geen eenpitter. Bij de term eenpitter is het beeld toch vaak dat een advocaat in de woonkamer een beetje praktijk voert, met de hond naast zich. Een achterhaald beeld, grote bedrijven als ABN Amro en ING werken steeds vaker samen met kleine kantoren. Bij kleine kantoren zijn de lijnen een stuk korter en is het kostenplaatje inzichtelijker. Je weet wie wat heeft gedaan. Ook de Griekse cliënt wilde absoluut geen groot kantoor, ondanks het belang van ver boven het miljoen dat met de zaak gemoeid is. Ze zochten een litigation pitbull. Dat ben ik. Ik maak bijna net zoveel omzet als een partner op een groot kantoor. Ik heb wel meer kosten, omdat ik alles zelf draag. Hij voldoet dus niet echt aan het door hem geschetste prototype eenpitter. Er komen steeds meer goede zelfstandige advocaten. De eenpitter is aan verandering onderhevig. De Orde moet daar in meegaan vind ik. Toen ik als ondernemer begon werd het mij afgeraden om alleen kantoor te houden. Dat is niet meer van deze tijd. Als zelfstandig advocatenkantoor wil Giltay Veth meegeven dat je moet weten wat je kunt en vooral wat je niet kunt. Durf samen te werken met mensen die andere knowhow bezitten. De belangrijkste succesfactor van zijn kantoor is echter niet goed te verklaren, is zijn gevoel. Mijn intuïtie dus. Ik kan niet uitleggen hoe ik dat doe, maar ik heb wel het idee dat ik steeds beter word in het inschatten of ik een cliënt wel of niet moet bijstaan. Het is maar de vraag hoelang hij nog eenpitter blijft. Giltay Veth is voornemens een parttime advocaat in loondienst aan te nemen. Als ik al het werk alleen wil blijven doen zie ik mijn kinderen alleen nog maar in het weekend. Dat is niet de bedoeling natuurlijk. En ik vind het natuurlijk ook leuk om door te groeien. Personen en familierecht Strafrecht, tuchtrecht Arbeidsrecht Huurrecht 4% 1% 11% 7% 10% 24% 21% 42% Personen en familierecht is voor zowel kleine als midden kantoren het belangrijkste rechtsgebied op basis van declarabele uren. Belangrijkste rechtsgebied In het midden segment is arbeidsrecht echter voor een ongeveer even groot aandeel van de kantoren één van belangrijkste rechtsgebieden. 4% Ondernemingspraktijk 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Klein segment (n = 327) Midden segment (n = 91)

15 WEL DE KWALITEIT, NIET DE REISTIJD 50% korting voor deelnemers KKD 2013* * Gebruik bij uw inschrijving kortingscode KKD2013. Alleen geldig in Juridische interactieve webinars vanaf de werkplek! Ga voor het volledige programma naar Law At Web is onderdeel van Boom Juridische uitgevers LAW Adv Webinars 185x190 FC.indd :29

16

17 dubbelinterview De Kleine Stand 2013 Marion Raven, 27 jaar advocaat als om drie over vijf de telefoon gaat, krijg je het antwoordapparaat. Marion Raven werkt als eenpitter in een toevoegingenpraktijk. Het zal mijn tijd wel duren, maar ik denk dat ik de laatste der Mohikanen ben. Door Anneke Kortleve Marion zat in de vrouwenbeweging in Maastricht lacht: dat is tegenwoordig wel een beetje outdated hè? - en werkte als maatschappelijk werker in een Blijf-vanmijn-lijf-huis. Daar zitten veel vrouwen die juridisch geholpen moeten worden. omgangsregelingen, echtscheidingen, dat soort zaken. We hadden een advocaat, maar ik vond dat die het slecht deed. Ik dacht, dat kan ik beter. Toen de juridische faculteit werd geopend in Maastricht zag ze dat als een teken. Ik ben alsnog rechten gaan studeren. Daarnaast werkte ik twintig uur per week als assistentonderzoeker en was ik alleenstaande moeder van twee kinderen. Op mijn 37 e was ik afgestudeerd. Na haar afstuderen nam ze een praktijk over in de Haagse Schilderswijk en verhuisde naar Schoonhoven. Ze werkte daar vijftien jaar als zelfstandig advocaat. Ik wist het woord schimmel voor huurzaken in alle talen. Turks, Marokkaans, noem maar op. Twaalf jaar geleden zag ze haar kans schoon haar praktijk dichter bij huis te brengen, omdat de plaatselijke advocaat vertrok. In huis eigenlijk: Raven heeft een thuiswerkkamer ingericht. Aan huis werken bevalt haar goed. Geen reistijden, dat is super. Je moet wel gedisciplineerd zijn, niet even de planten water geven tussendoor. Ik zit hier van negen tot vijf, elke dag. Niet korter, maar ook niet langer. Als om drie over vijf de telefoon gaat, krijg je het antwoordapparaat. Haar kamer is gemoedelijk ingericht, met vloerbedekking, lijstjes aan de muur en een hond onder het bureau. Cliënten zeggen vaker achteraf dat ze deze ruimte prettig vinden, het voelt huiselijk aan. Slechts één keer had ze een negatieve reactie. Iemand van de tegenpartij liep in het café van Schoonhoven te debiteren: Zit ze daar in haar eentje in dat kamertje. Dan denk ik, get a life. Toevoegingenpraktijk Gezien de reden waarom Raven rechten is gaan studeren, is het niet vreemd dat haar kantoor voor 85 procent uit toevoegingen (gefinancierde rechtsbijstand) bestaat.

18 De Kleine Stand 2013 dubbelinterview Ze ziet de toekomst van de toevoegingenpraktijk somber in. Ik denk dat ik de laatste der Mohikanen ben. Het zal mijn tijd wel duren, ik moet nog twee jaar voor mijn pensioen. Maar als ik nog tien jaar zou moeten werken, zou ik niet weten of ik het ging redden. Toevoegingen in familierecht betalen vrijwel niks. Een beetje echtscheiding kost je dertig uur, maar je krijgt maar zeven uur uitbetaald. De rest is liefdewerk oud papier. En ondanks dat we onderbetaald worden, is het een duur systeem voor de Nederlandse overheid. Misschien wordt de hele bulk aanbesteed aan een groot kantoor. Er komt verandering. Raven put vaak uit haar eigen ervaringen. Niet alleen als maatschappelijk werkster, maar ook uit haar eigen leven. Zoals haar echtscheiding. Dan zit een cliënt te miepen dat ze een omgangsregeling heeft, waardoor ze eens in de veertien dagen alleen is. Dan zeg ik, dat is na de afwasmachine de beste uitvinding ever! Dan gaan de kinderen twee dagen weg, helemaal heerlijk! Eindelijk rust. Raven lacht. Yes!. Je krijgt bijna zin in een omgangsregeling, door het enthousiasme van Raven. Haar drive wordt goed zichtbaar. Raven zwakt het iets af. Er is wel een stukje idealisme weg in de loop der jaren. Zo fanatiek als ik er in het begin in stond, dat heb ik niet meer. Maar ik zal altijd mensen bij willen staan. Als een zaak gesloten is en mensen vragen me later nog eens iets, dan stuur ik heus niet meteen een nota. Dat zit er niet in bij mij. Bijzonder De bijzondere cliënten van Raven leiden tot bijzondere situaties. Een keer was er sprake van kindermishandeling. Mijn cliënt, een jong meisje, had mij dat niet verteld. Maar ik was er heel zeker van. Ik dacht, dat meisje gaat zo weer naar huis,

19 dubbelinterview De Kleine Stand 2013 dat kan niet zo. Ik heb toen na de rechtszaak mijn toga uitgetrokken en ben naar de rechter gestapt. De rechter zei dat ze daar geen rekening mee kon houden. Wat moest ze anders zeggen? Toen zei ik, dat weet ik, maar ik heb het nu toch gezegd. Ondanks dat ze thuis werkt, neemt ze niet vaak haar werk mee naar huis. Eén zaak liet haar echter niet onberoerd: Een cliënt van me had een vrouw en een klein kind van drie. Hij had een niet operabele hersentumor. Zijn gedrag veranderde, terwijl hij heel intelligent was. Dat was zo akelig. Hij moest worden opgenomen in een psychiatrische inrichting, daar hoorde hij natuurlijk niet. Maar naar huis kon hij echt niet. Van dat verhaal moest ik thuis bij de open haard huilen. Mijn man ook. De zitting was verschrikkelijk, ook de rechter en de griffier hielden het niet droog. Drie maanden later is hij overleden. Spoed - spoed Raven merkt dat het respect voor advocaten snel afbrokkelt. Zeker na de affaire Moszkowicz. Advocaten worden gezien als ordinaire zakkenvullers, terwijl ik soms wel vier keer meer uren draai dan ik krijg uitbetaald. Soms is ze het zat. Dan krijg je mailtjes met als onderwerp Spoed spoed en eisen mensen dat je meteen reageert. Als ik dat te vaak heb, vraag ik me echt even af: Heb ik daar al die jaren voor gestudeerd?. Op zulke momenten mist ze een collega, om even de kamer in te kunnen lopen. Om dat te compenseren heb ik tegenwoordig een vaste samenwerking met een advocate uit Voorburg. We bellen twee keer per week op een vaste tijd en zien elkaar elke twee weken. Ik doe het een jaar, maar had het eerder moeten doen. Het is prettig om te kunnen sparren over zaken, en de praktijk. Raven maakt full-time uren, overlegt met collega s en haalt braaf haar opleidingspunten. Toch heeft ze het gevoel dat de Nederlandse Orde niet aan haar zijde staat. Als eenpitter moet je belachelijk veel afdragen aan de Orde, maar ik heb nog nooit het gevoel gekregen dat ik gesteund wordt door hen. Sterker nog, er wordt gezegd door de Orde dat eenpitters een gevaar zijn voor de advocatuur. Ja hallo, wat heb ik daar nou aan? Het zijn toch belangenvertegenwoordigers? Ik heb het gevoel dat ze me eerder tegenwerken dan bijstaan. Wat nu als ze nog tien jaar door moest gaan? Ik zou denk ik solliciteren bij een rechtsbijstandverzekeraar, of les gaan geven. Of iets heel anders, ik ben gek op kantoorspullen. Pennen, bloknootjes, bakjes. Raven lacht. Dan was ik daar een winkeltje in begonnen. Klein segment 55% 40% n = 327 4% 1% Meer dan de helft van de kleine kantoren is slechts op 1 of 2 rechtsgebieden actief, onder middelgrote kantoren is dat minder dan één op de vijf. Midden segment 16% 43% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 of 2 3 tot 5 6 tot 10 Meer dan 10 38% 3% n = 84 Gemiddeld zijn kantoren op drie verschillende rechtsgebieden actief. Voor kleine kantoren is dat over het algemeen wat minder. rechtsgebied

20 De Kleine Stand 2013 De advocatuur klein: klein maar divers Nergens is de variëteit in de advocatuur groter dan in wat in marketingtermen het segment kleine advocatuur wordt genoemd. Het gaat dan om het segment van kantoren waar niet meer dan vijf advocaten werken. Dit segment kent een grote variëteit aan soorten kantoren: van praktijken die voor het merendeel op toevoegingen draaien met advocaten uit de sociale advocatuur, tot nichekantoren, de zogenaamde boutiques, gestart door partners en advocaten die afkomstig zijn van de grote kantoren. De hoog gespecialiseerde strafrechtkantoren zijn weer een aparte categorie met eigen kenmerken en een specifieke praktijkvoering. Door Nico Mookhoek, uitgever Ondanks de grote diversiteit en alle verschillen zijn er ook overeenkomsten. De Sdu-website de Ondernemende Advocaat onderzocht de kleine advocatuur. Dat is gedaan naar soort praktijk, rechtsvorm, rechtsgebieden en verwachtingen ten aanzien van de toekomstige ontwikkelingen. Kleine kantoren worden daarbij gedefinieerd als kantoren waar één tot en met vijf advocaten werken. Daar waar relevant trekken we een vergelijking met kantoren uit het middensegment, dat zijn de kantoren met meer dan vijf tot maximaal twintig advocaten. Rechtsvorm Allereerst de rechtsvorm. Zoals bij veel zzp-ers het geval is, is meer dan de helft van de kantoren een eenmanszaak. De advocaat werkt voor zichzelf en heeft de ondersteuning uitbesteed aan bedrijven die secretariaat- en telefoonservices bieden. Opvallend is dat in dit segment maar liefst 25% van de kantoren voor de BV-vorm heeft gekozen. De maatschap, een rechtsvorm die in andere segmenten vaak favoriet is, wordt door ongeveer een vijfde van de kleine kantoren gebruikt om hun praktijk uit te oefenen. Ter vergelijking: in het middensegment kiest meer dan de helft voor de maatschapsvorm. Het aantal BV s is daar maar een fractie groter dan in het kleine segment. Rechtsgebieden Wat voor soort praktijken worden er gevoerd in dit segment? Personen- en familierecht vormt de hoofdmoot in dit

21 De Kleine Stand 2013 Kostenmaatschap Anders 2% 2% Maatschap 17% Besloten vennootschap (bv) 24% Eenmanszaak 55% Wat is de rechtsvorm van uw kantoor? segment. De helft van de kantoren met maximaal vijf advocaten houdt zich hier mee bezig. Zaken op het gebied van arbeidsrecht zijn een goede tweede: 40% van de kantoren behandelt ook deze zaken. Het merendeel van de kantoren treedt daarbij op namens de werknemer, slechts een klein percentage ondersteunt de werkgever. Opvallend is dat de eenpitters zich minder vaak met arbeidsrecht bezighouden. In het middensegment (vijf t/m twintig advocaten) zien we juist meer kantoren die zich met deze praktijk bezighouden, maar liefst 3 /4 doet arbeidsrecht. Hekkensluiter in deze Top 3 van meest uitgeoefende rechtsgebieden is straf- en tuchtrecht: eenderde van de kantoren behandelt deze zaken. Vreemdelingenrecht, traditioneel een belangrijk rechtsgebied voor de kleinere kantoren is de laatste jaren fors terug gelopen. Slechts 10% van de advocaten uit dit segment houdt zich hier nog mee bezig. Opvallend is dat de praktijken die zich richten op ondernemingsrecht de grootste praktijken in dit segment zijn. Het gemiddeld aantal FTE s in dit type praktijk bedraagt 2,38. De meest populaire praktijk, personen- en familierecht, is met een omvang van gemiddeld 1,69 FTE de kleinste. Als we kijken welke rechtsgebieden het belangrijkst zijn voor de declarabele uren, ontstaat deels een ander beeld. Personen- en familierecht is ook hier het belangrijkste rechtsgebied. Arbeidsrecht en strafrecht wisselen stuivertje: in termen van declarabele uren is straf- en tuchtrecht groter dan arbeidsrecht, zij het met een miniem verschil van 1%. Houden de kleine kantoren zich nu met al deze rechtsgebieden bezig? Nee, het merendeel van de kleine kantoren houdt zich maar met een of twee van deze rechtsgebieden bezig. Veertig procent

22 De Kleine Stand 2013 Bij welke rechtsgebieden verwacht u een toename van zaken en/of declarabele uren? Personen- en familierecht 12% Strafrecht, tuchtrecht 6% Arbeidsrecht 5% Huurrecht 3% Ondernemingspraktijk 2% geeft aan drie tot vijf rechtsgebieden te doen. Kantoren die meer dan vijf rechtsgebieden doen zijn een uitzondering. Toekomstverwachting Recentelijk organiseerden wij in aanloop naar de Kleine Kantoren Dag een Round Table over innovatie in de advocatuur. De conclusie was dat advocatenkantoren meer expliciet moeten kiezen voor een helder businessmodel. Dat kan een specialisatie in een markt zijn, zoals bijvoorbeeld de winnaar van de Gouden Zandloper van dit jaar: Axxon. Een kantoor met zes advocaten dat zich geheel richt op de markt van life sciences. Door kundig gebruik van social media speelt men als klein kantoor een belangrijke rol in deze niche. Specialisatie kan ook plaatsvinden op een bepaald rechtsgebied. Bijvoorbeeld met een kantoor dat zich helemaal richt op arbeidsrecht maar dan gespecialiseerd in CEO s en bestuurders. We hebben de kantoren zelf ook gevraagd op welke gebieden zij een toename verwachten. De kantoren in het segment klein verwachten met name een groei op het gebied van personen- en familierecht (12% van de ondervraagden). Daarna volgen op afstand straf- en tuchtrecht en arbeidsrecht. De grotere kantoren verwachten juist op arbeidsrecht de grootste toename. Men verwacht dus de meeste groei in de rechtsgebieden waar men actief in is. Het aantal advocaten dat groei verwacht in arbeidsrecht en straf- en tuchtrecht is vrijwel gelijk. De meeste advocaten verwachten te groeien in de praktijk waar men al de meeste zaken doet: personenen familierecht. Afsluitend Het standaardkantoor in het segment klein, de grootste gemene deler, ziet er als volgt uit. Het kantoor is naar alle waarschijnlijkheid een eenpitter, men heeft geen bijzondere rechtsvorm, de praktijk wordt uitgeoefend als eenmanszaak. Gemiddeld is men actief op een tot twee rechtsgebieden. Men doet in ieder geval personen- en familierecht en de kans is groot dat het tweede rechtsgebied het arbeidsrecht is. Gelukkig verwacht het merendeel van de advocaten dat deze gebieden in de toekomst het meeste zullen groeien.

23 WEET U HOE UW FINANCIËLE TOEKOMST ERUIT ZIET? Uw pensioen is natuurlijk erg belangrijk voor u! Maar wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen van de voorgenomen wetswijzigingen? Hoe ziet uw financiële toekomst en die van uw kantoor er uit? En wat kan of moet u daar zelf aan doen? Tijdens het Congres Kleine Kantoren Dag hebben onze pensioenspecialisten Kim Thönissen en Mirjam Meeuwis deze zaken uitgebreid belicht. Misschien kon u niet deelnemen aan deze interessante interactieve workshop? Of wilt u de verkregen informatie eerst rustig laten bezinken? Natuurlijk staan onze specialisten altijd voor u klaar. Ook na vandaag. Om uw vragen te beantwoorden. Of uw specifieke situatie goed te bekijken. En de mogelijkheden voor uzelf en uw werknemers helder en transparant toe te lichten. Neem gerust contact met ons op! 15 Pensioenkwesties uit de praktijk Een interactieve workshop met oplossingen en mogelijkheden. Vandaag om uur en uur. KWALITEIT VERZEKERD Ringbaan West 240 Tilburg T info@mutsaerts.nl

24 De gloednieuwe Philips Pocket Memo De nieuwe standaard in mobiel dicteren De Pocket Memo dicteerrecorder tilt dicteren naar een hoger niveau. De revolutionaire 3D-microfoontechnologie zorgt in elke opnamesituatie voor een uitmuntende geluidskwaliteit. Het robuuste, maar toch lichte ontwerp van roestvrij staal pas perfect in de hand en is dus ideaal als u lang na elkaar moet werken. In combinatie met de SpeechExec Pro-software voor efficiënt gegevensbeheer en een docking station om uw bestanden te uploaden, kunt u uw gesproken stem in recordtijd omzetten in een tekstdocument. Kanteff Speech Processing BV Lijnbaanstraat AR Katwijk T: F: info@kanteffspeech.nl

25 De Kleine Stand 2013 Wees niet bang voor het digitale tijdperk Nog een paar jaar geduld, en dan is het gedaan met het eindeloos doorploegen van vuistdikke, papieren dossiers. In 2015 treedt de Rechtspraak definitief het digitale tijdperk binnen en gaat die enorme papierwinkel de deur uit. Heerlijk, niet waar? Op de Kleine Kantorendag op vrijdag 28 juni schetst Menno Weij de gevolgen van de aanstaande digitalisering van de rechterlijke macht. En vooral: de voordelen van digitale dossiers en digitaal procederen. Door Joris Rietbroek Menno Weij is sinds 1998 advocaat op het gebied van informatietechnologie en intellectueel eigendom. Na een loopbaan bij Baker & McKenzie inclusief een periode in Londen ging hij in 2007 aan de slag bij het in IT-zaken gespecialiseerde SOLV. Sprak hij op de vorige Kleine Kantorendag over het nut van Cloud Computing, tijdens deze editie schetst hij de praktische en juridische gevolgen van de digitalisering van de rechterlijke macht. Een ambitieus project, opgenomen in het regeerakkoord en geleid door de Raad van de Rechtspraak, vertelt Weij als schot voor de boeg. De intentie is dat de rechtspraak en het procederen worden gedigitaliseerd, zodat papier in zoveelvoud wordt vervangen door elektronische dossiers. Veel concreets is er nog niet over bekend. Wel betekent dit dat er nieuwe wetgeving moet komen voor het procesrecht, want het huidige procesrecht voorziet niet in digitaal procederen. En dan is er natuurlijk het technisch-inhoudelijke verhaal: je moet een digitale omgeving creëren waarbinnen dit mogelijk wordt. Het mag geen verbazing wekken dat een IT-advocaat als Weij de aankomende digitalisering met open armen ontvangt. Zeker vanuit de oogpunten van duurzaamheid en tijdsbesparing ben ik er blij mee, zegt hij. Want papier is maar papier: het is ontoegankelijk, het is lastig doorzoekbaar en het vergt een enorme opslag. Gedigitaliseerde informatie is veel toegankelijker en makkelijker te doorzoeken. Rechters kunnen straks sneller dossiers doorspitten en door links naar oudere uitspraken op te nemen, hoeven die niet meer worden opgezocht. Advocaten merken al iets van het nieuwe tijdperk dankzij de dit jaar ingevoerde advocatenpas, inclusief een persoonlijke inlog en een apparaatje om codes mee in te voeren, vergelijkbaar met internetbankieren. De advocatenpas laat wat Weij betreft wel meteen een belangrijk aandachtspunt zien. De Orde van Advocaten merkte dat één op de vijf advocaten niet in staat was zelf een digitale foto te uploaden. Kennelijk is er bij veel advocaten toch nog een digitale kennisachterstand. Toch zullen ze straks

26 De Kleine Stand 2013 allemaal met elektronische dossiers en digitaal procederen moeten werken. Dat moet de Raad voor de Rechtspraak goed in het oog houden, want als iets simpels als een foto uploaden al problemen geeft Er zal hier en daar extra training nodig zijn, en sommige mensen zullen tijd nodig hebben om aan alle vernieuwingen te wennen. Weij denkt echter niet dat de digitalisering heel grote gevolgen zal hebben voor de manier van werken zelf. Als je het bijvoorbeeld hebt over geheimhouding; die is nu evengoed van kracht. Je moet nu ook goed op je dossiers letten en de sloten van je kastjes en deuren dichtdraaien. Of denk aan de verhalen over dossiers die in de trein achterbleven. Aan die verantwoordelijkheid verandert niets, maar je moet voortaan wel vanuit een ander perspectief met die geheimhouding omgaan. Denk dus wel goed na over backups en computerbeveiliging, die je zo potdicht kunt maken als je wilt. Eigen kluisje De gevolgen voor kleine kantoren zullen er vooral zijn op IT-technisch gebied, denkt Weij. Bij kleine kantoren zitten ongetwijfeld veel mensen die niet goed weten hoe het qua IT werkt. Zij hebben immers geen complete IT-afdeling met helpdesk zoals de grote kantoren. En als je zelfstandig bent of met zijn tweeën werkt, dan is het lastig om die kennis in huis te halen. De digifreaks zullen het allemaal prachtig vinden, maar voor de digibeten zal het een uitdaging zijn om de organisatie er klaar voor te maken. Uitgebreid investeren in hardware of apparatuur raadt Weij af. Het ligt voor de hand dat je als klein kantoor met de cloud gaat werken. Of werk samen: twee kleine kantoren in Groningen en Maastricht kunnen bij een Cloudprovider samen ruimte inkopen om kosten te besparen en toch een eigen omgeving te krijgen. Je eigen kluisje, zogezegd. Hardware kun je tegenwoordig ook in abonnementsvorm leasen. Vraag jezelf wel af of het nog van deze tijd is dat je in nieuwe hardware investeert. Wat je vandaag koopt, is morgen oud en het schrijft bovendien gigantisch af. De aankomende digitalisering is hoe dan ook niet iets om bang voor te zijn, onderstreept Weij. Wat ik mensen altijd meegeef: benader de veranderingen positief en kijk naar de kansen en mogelijkheden die het biedt. Want de voordelen zijn waanzinnig. Klein segment 55% 24% 17% 2% 2% n = 322 Meer dan de helft van de kantoren uit het kleine segment zijn eenmanszaken, ongeveer een kwart bestaat uit besloten vennootschappen. rechtsvorm Onder kantoren in het midden segment vormt ongeveer een derde een bv, een groter gedeelte bestaat echter uit maatschappen. Ongeveer de helft werkt onder deze rechtsvorm. Midden segment 30% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Eenmanszaak Besloten vennootschap (bv) Maatschap Kostenmaatschap Anders 51% 8% 11% n = 84

27 94819_Legal Sense.indd 1 5/29/ :11:54 AM

28

29 De Kleine Stand 2013 onderscheid jezelf vanuit je bevlogenheid Hoe meer het aantal kleine advocatenkantoren in Nederland toeneemt, hoe moeilijker het wordt je als kleine onderneming te onderscheiden. Dus hoe doe je dat in vredesnaam? Cris Zomerdijk is bedrijfskundige, mede-auteur van De Ondernemende Professional (2012) en adviseur op het gebied van klantgerichtheid en ondernemerschap bij professionele dienstverleners. Op de Kleine Kantorendag geeft hij graag zijn tips. Het begin: Ga uit van je eigen passie! Door Joris Rietbroek Ook al is er nog steeds een flinke groei te zien, de advocatenmarkt begint verzadigd te raken. Dus is onderscheid noodzakelijker dan ooit, constateerde Zomerdijk al eerder. Of je het nu hebt over consultants of advocaten, eigenlijk zijn er nu te veel, stelt hij. Als de vraag maar iets afneemt, dan weet je dat het lastig wordt. In de hele sector van professionele dienstverlening kom je momenteel ongeveer dezelfde vraagstukken tegen, waarbij het weinig uitmaakt of je een ingenieursbureau of een advocatenkantoor binnenstapt. De tarieven staan onder druk, er is meer concurrentie, klantvragen wijzigen en er worden steeds meer eisen gesteld. Alleen maar goed zijn in je vak, daar red je het niet meer mee. Als het gaat om kleine advocatenkantoren, dan ziet Zomerdijk te weinig onderscheid. Als ik voor een training de websites van deelnemende advocaten afga, dan zie ik toch vaak dezelfde rechtsgebieden die gepromoot worden. Iedereen zegt ook dat ze kwaliteit en maatwerk leveren en persoonlijke aandacht geven, dus daar onderscheid je je niet mee. Daarbij hebben advocaten vaak een erg traditionele manier van hun diensten aanbieden. Ze leunen sterk op het aanbod en gaan te weinig uit van de steeds veranderende vraag van de klant. In een workshop probeer ik professionals vanuit hun kern te laten denken: waarom ben je ook alweer advocaat geworden, waarom doe je het eigenlijk? Als je je eigen passie en bevlogenheid weer weet aan te boren en te verwoorden, wordt je eigen verhaal vanzelf onderscheidender en krijg je meer focus. Vervolgens is het zaak om te kiezen welke type klanten en vraagstukken het beste passen bij dat verhaal. Want het onderscheidende vermogen van een advocaat zit hem volgens Zomerdijk niet meer in uitblinken in een rechtsgebied, maar in de bevlogenheid die je toont. Kies dus voor een bepaalde niche vanuit je persoonlijke overtuiging, en maak hierin duidelijke keuzes. Kies er ook voor om dingen niet te doen, anders wordt je een

30 De Kleine Stand 2013 van de velen, verdwijnt je onderscheidend vermogen en draait het alleen nog maar om de prijs. Ik lees net nog in de krant over een kantoor dat alleen nog maar procesrecht doet. Ze zeggen het zelf: Focus leidt tot herkenbaarheid en kwaliteit. Anders glijd je af naar de middelmaat. Je ziet ook dat de grote kantoren op de Zuidas steeds meer concurreren met nicheadvocaten. Klanten gaan steeds meer op zoek naar specifieke kennis voor specifieke vraagstukken. Daar huren ze dan graag een klein kantoor of een zelfstandige voor in. Drijfveer Minder denken vanuit vakkennis en meer vanuit je echte DNA: dat kan voor een doorgewinterde jurist een moeilijke stap zijn, weet Zomerdijk. Ik merk bij advocaten dat hun vak meestal hun drijfveer is. Daar zijn ze al jaren succesvol in en ze denken dat hun expertise zo uniek is dat de opdrachten vanzelf wel binnenstromen. Professionals hebben daar te lang op geleund en denken nog te weinig vanuit klantvraagstukken of hun eigen toegevoegde waarde. Daar komt misschien ook een stukje angst of schroom bij kijken: jezelf verkopen kan moeilijk of eng zijn, terwijl het wat mij betreft een vast onderdeel is van het professional zijn. Stap twee is dan nog eens de taal van de klant spreken, onderstreept Zomerdijk. Op de website van de advocaat staat arbeidsrecht, maar de klant heeft een probeem met een personeelslid. Probeer in je teksten en verhalen dus aan te sluiten op de echte wens van die klant en wees concreet. De klant kijkt ook of je wel met hem meedenkt en of je zelf enthousiast en bevlogen bent. Dat kan nog belangrijker zijn dan het juridisch advies zelf. Ook dat bepaalt zijn tevredenheid. Die manier van denken is bij juristen nog behoorlijk onderontwikkeld. Het onderscheidende vermogen voor een advocaat zit hem kortom niet meer in het uitblinken in een bepaald rechtsgebied, maar in de getoonde bevlogenheid. Vakinhoudelijk kan ik advocaten niets meer bijbrengen, maar ik zie wel dat het vak mensen soms in de weg staat om te veranderen. Ik kan wel helpen om hun blik te verbreden. De meeste advocaten vinden zichzelf profileren ontzettend moeilijk. Hun vakexpertise vinden ze uniek, en dat moet de klant maar erkennen. Juist die trots zit vaak de eigen creativiteit in de weg om te vernieuwen. Het rechtsgebied waarin toename het meest voor de hand lijkt te liggen voor kleine kantoren is personen- en familierecht. 12% verwacht daar een toename in te zien. Verwachte toename Kantoren uit het midden segment verwachten juist eerder een toename in het aantal zaken en/of declarabele uren op het gebied van arbeidsrecht. Klein segment Midden segment (n = 327) (n = 84) 1. Personen- en familierecht 12% 5% 2. Strafrecht, tuchtrecht 6% 1% 3. Arbeidsrecht 5% 21% 4. Huurrecht 3% 0% 5. Ondernemingspraktijk 2% 5%

31 Ik voel me het best in de arena Als advocaat verstaat u de kunst van het pleiten. U richt zich het liefst volledig op de inhoud. Maar alleen in de wetenschap dat op kantoor alles goed geregeld is. Voor beroepsaansprakelijkheid, urenregistratie en telefonische bereikbaarheid vertrouwt u daarom op Balieplus. Dat bespaart tijd, geld en kopzorgen. En geeft u bovenal de ruimte voor uw passie: de advocatuur. verzekeringen + pensioenen + bedrijfsvoering + ict + cursussen

32

33 De Kleine Stand 2013 De valkuilen van ontslagvergoedingen: advocaten kunnen niet rekenen De in arbeidsrecht gespecialiseerde advocaat Just Janse de Jonge kent het glibberige pad der ontslagvergoedingen als zijn broekzak. Vandaar dat hij op de Kleine Kantorendag via een workshop meer uit de doeken zal doen over deze vergoedingen en hoe deze te berekenen. Bij wijze van voorschot vertelt hij alvast over de bedrieglijk eenvoudige kanton rechtersformule: veelgemaakte fouten en advocaten die niet kunnen tellen. Door Joris Rietbroek Janse de Jonge is sinds twee jaar partner bij DingemansVanderKind in Amsterdam, een van de eerste Nederlandse nichekantoren gespecialiseerd in arbeidsrecht. In zijn werk en trainingen praat hij geregeld over de kantonrechtersformule: de som waarmee je kunt uitrekenen wat een ontslag de werkgever precies kost cq. de werknemer kan opleveren. Dat is voor de Kleine Kantorendag een interessant onderwerp, juist omdat een ontslagvergoeding deze mensen direct in de portemonnee raakt, stelt Janse de Jonge. Ik ben daarom benieuwd of de kleine kantoren vooral iets over arbeidsrecht willen leren, of dat ze op het punt staan in onderhandeling te gaan omdat ze bijvoorbeeld van hun secretaresse af willen. Binnen kleine bedrijven komen ontslagkwesties natuurlijk veel minder vaak voor dan bij de grote kantoren waar honderden mensen werken. Ook al is informatie over de werking van de kantonrechtersformule doodeenvoudig te vinden op een website als kantonrechtersformule.nl, Janse De Jonge merkt vaker dat er veel schort aan de kennis hierover binnen advocatenkantoren. De formule zelf bestaat uit drie te vermenigvuldigen rekenfactoren: het aantal gewogen dienstjaren (A), de beloning per maand (B) en de correctie factor (C). Die laatste factor helpt de kantonrechter uitsluitsel te geven over bijzondere omstandigheden en is van grote invloed op de uitkomst. Afhankelijk van de vraag of de werkgever of werknemer iets te verwijten valt in de ontslagzaak, valt de correctiefactor een stuk hoger of lager uit dan één. En dus hebben wij advocaten het natuurlijk het meest over die C-factor; functioneert de werknemer wel of niet, of

34 De Kleine Stand 2013 wie is er schuldig aan het ontslag?, zegt Janse de Jonge. Voor kennelijk onredelijke ontslagprocedures mag de formule niet meer eorden toegpast, maar moet de exacte schade worden aangetoond. En dan ben je weer terug in de middeleeuwen, want dat is verschrikkelijk ingewikkeld. Veertig verschillende eindbedragen Ziet er simpel uit, de som A maal B maal C? De praktijk is zoals zo vaak weerbarstiger. Want zelfs met die rekenformule als hulpmiddel ooit ingevoerd en meerdere malen aangepast om meer uniformiteit in ontslagvergoedingen te creëren blijkt het nog verdraaid lastig om op de juiste ontslagvergoeding uit te komen, weet Janse de Jonge uit ervaring. Ik geef geregeld les bij de Orde van Advocaten en dan heb ik een kleine veertig mensen in de zaal, vaak van kleinere, allround kantoren. Als ik die allemaal een neutrale vergoeding in een voorbeeldzaak laat uitrekenen met de formule, komen er met gemak veertig verschillende eindbedragen uit. De uitkomst ligt dan ook volledig aan de gegevens die iemand invoert. Een aantal zaken naast het salaris, zoals vakantiegeld en 13e maand, liggen wel vast. Andere looncomponenten, zoals auto of pensioen, tel je niet mee. Maar maak je de fout ook vakantiegeld over de dertiende maand te rekenen? Telt de bonus mee in de vergoeding en bereken je die vervolgens wel goed? Rekenfouten kunnen gigantisch in het voordeel of nadeel van de werknemer uitkomen. Dan die A-factor: iemands leeftijd en het aantal dienstjaren lijkt eenvoudig vast te stellen, maar als je net de vergoeding aan het berekenen bent van iemand die over een paar weken jarig is, dan zit je er zo een jaar naast. Eén jaar in dienst misrekenen of een verjaardag vergeten, en de vergoeding valt voor je het weet al te hoog of te laag uit. Er zijn tegenwoordig volop apps voor smartphones die de hoogte van de ontslagvergoeding berekenen, maar die zijn nog onbetrouwbaar. Want dan nog zie je dat iedere app een andere uitkomst geeft. Maar wat eigenlijk het grootste probleem is: het rekenkundig vermogen van advocaten zelf. Het klinkt een beetje gemeen, maar advocaten kunnen eigenlijk helemaal niet tellen. Het zijn echte alfa s die op school een pakket kozen met veel talen en aardrijkskunde en niet voor niets rechten zijn gaan studeren. Wiskunde hebben ze laten vallen, dus het grootste deel van de beroepsgroep slaat al volledig dicht met zo n formule. Daarom is zo n workshop zo interessant: je wordt geconfronteerd met de beperkingen van de jurist en iedereen kan zien hoeveel factoren in de berekening multiinterpretabel zijn. Dat zijn eye openers die meestal heel enthousiast worden ontvangen. Mensen zien hoe een kleine rekenfout ze duizenden euro s kan opleveren. Of kosten. Laptop iphone ipad 25% 26% 37% 54% 73% 67% Android telefoon 15% 18% Ander soort tablet 5% 7% De laptop is het meest gebruikte mobiele device, bijna drie kwart van de kantoren beschikt over een laptop. Kantoren in het midden segment maken vaker gebruik van mobiele devices, met name over Iphones beschikt men vaker. Mobiele devices worden voornamelijk gebruikt voor het opzoeken van informatie (42%) en bijhouden van mail (36%), in mindere mate om informatie te verwerken en documenten te creëren (24%). Geen van deze 18% 6% 0% 20% 40% 60% 80% Klein segment (n = 344) Midden segment (n = 84) Mobiele devices

35

36 Sdu uitgevers presenteert jaarlijks de Stand van de Advocatuur, hét trendonderzoek naar de advocatuur en de juridische dienstverlening in Nederland. De Stand van de Advocatuur ziet op kleine én grote kantoren, maar de nadruk ligt toch een beetje op de laatste categorie vanwege de in het boek opgenomen Top 50 van grootste advocatenkantoren. Sinds twee jaar organiseert Sdu echter ook de Kleine Kantorendag. Dit congres wordt specifiek georganiseerd voor de advocaat-ondernemer. Op deze dag komen alle aspecten aan de orde die komen kijken bij het hebben van een eigen kantoor. In vervolg op de Kleine Kantorendag lanceerde Sdu vorig jaar de website Ondernemendeadvocaat. nl. Ook daar bieden we ondernemersgerichte informatie voor de kleine advocatuur. Tegen deze achtergrond hebben we dit jaar besloten om deze Kleine Stand van de Advocatuur uit te geven. In dit boekje vindt u onder andere interviews met eenpitters en gegevens uit een onderzoek dat Sdu onder kleine kantoren uitvoerde in samenwerking met Stadspeil. In totaal hebben ruim vierhonderd advocaten aan dit onderzoek meegewerkt: eenpitters, advocaten werkzaam op kantoren van twee tot vijf advocaten en een beperkte groep advocaten afkomstig van vijf tot twintig advocaten. In januari van dit jaar uitte algemeen deken Jan Loorbach tegenover BNR Nieuwsradio zorgen over de toename van het aantal eenpitters in de advocatuur. Het punt is dat er over dit marktsegment zo divers als het is eigenlijk maar weinig bekend is. Met deze Kleine Stand van de Advocatuur geven we een eerste en bescheiden aanzet om daar verbetering in te brengen.