Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Wijziging van de Wet op de telecommunicatievoorzieningen in verband met de invoering van het veilen van schaarse frequenties voor systemen van digitale mobiele telecommunicatie (veilen frequenties mobiele telecommunicatie) Nr. 4 VERSLAG Vastgesteld 4 maart 1997 De vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat 1, met het voorbereidend onderzoek van dit wetsvoorstel belast, brengt onderstaand verslag uit. Met een tijdige en afdoende beantwoording door de regering van de daarin opgenomen vragen en opmerkingen acht zij de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid. I. ALGEMEEN 1. Inleiding 1 Samenstelling: Leden: Blaauw (VVD), ondervoorzitter, Van den Berg (SGP), Lilipaly (PvdA), Biesheuvel (CDA), voorzitter, Reitsma (CDA), Versnel-Schmitz (D66), Van Gijzel (PvdA), Leers (CDA), Van Heemst (PvdA), Verbugt (VVD), Van Rooy (CDA), Poppe (SP), Van t Riet (D66), Duivesteijn (PvdA), H. G. J. Kamp (VVD), Stellingwerf (RPF), Crone (PvdA), Roethof (D66), M. B. Vos (GroenLinks), Verkerk (AOV), Van Zuijlen (PvdA), Van Waning (D66), Keur (VVD), Hofstra (VVD), Assen (CDA). Plv. leden: Blauw (VVD), Schutte (GPV), Van Gelder (PvdA), Soutendijk-van Appeldoorn (CDA), Dankers (CDA), Jeekel (D66), Swildens- Rozendaal (PvdA), Terpstra (CDA), Huys (PvdA), Korthals (VVD), Th. A. M. Meijer (CDA), vacature CD, Hillen (CDA), H. Vos (PvdA), Remkes (VVD), Leerkes (U55+), Witteveen-Hevinga (PvdA), Augusteijn-Esser (D66), Rosenmöller (GroenLinks), Nijpels- Hezemans (Groep Nijpels), Valk (PvdA), Hoekema (D66), Klein Molekamp (VVD), Te Veldhuis (VVD), Van der Linden (CDA). De leden van de fractie van de PvdA hebben met belangstelling kennis genomen van het wetsvoorstel. Hoewel deze leden instemmen met de algemene strekking van het wetsvoorstel, het creëren van de mogelijkheid het gebruiksrecht op frequenties voor specifieke vormen van openbare mobiele telecommunicatie te veilen, betreuren zij het dat met de indiening van het wetsvoorstel op dit moment veel tijd verloren is gegaan. De leden van de CDA-fractie hebben met teleurstelling kennis genomen van het onderhavige wetsvoorstel. Zij hebben geen principiële bezwaren tegen het instrument veilen om frequenties toe te wijzen, maar achten onder de huidige omstandigheden vergunningverlening door middel van aanbesteding een meer geëigend instrument dan een veiling. Zij geven daaraan dan ook voorkeur boven een veiling. Een openbare aanbesteding heeft volgens de leden van de fractie van het CDA het bezwaar dat het een nauwgezette bestudering vraagt van de voorstellen, hetgeen tijd vergt en dat vervolgens op basis van criteria een oordeel gevormd moet worden welke de beste aanbieding is. Dit is zeker niet eenvoudig, maar de ervaring bij de tweede GSM-vergunning en in andere EU-lidstaten (bij voorbeeld Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk) wijst uit dat dit instrument wel degelijk goed hanteerbaar is. De ervaring in Duitsland laat zien dat de procedure van uitgifte van het tenderdocument tot de feitelijke vergunningverlening in een half jaar voltooid kan zijn (KPMG-rapport). Waarom zou een aanbesteding in 7K0778 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1997 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 1

2 Nederland meer tijd moeten vergen? Evenmin blijkt uit het KPMG-rapport dat de beoordeling van de voorstellen tot substantiële problemen geleid heeft. De Tweede Kamer heeft bij herhaling aangedrongen op een snelle uitgifte van de DCS 1800-vergunning omdat Nederland een forse achterstand heeft ten opzichte van andere Europese landen. De leden van de fractie van het CDA zijn van oordeel dat de regering onnodig veel tijd verloren heeft laten gaan door aan te koersen op een veiling, een nieuw instrument, waar elders nog weinig ervaring mee opgedaan is en dat voor de Nederlandse situatie nieuw ontwikkeld moest worden. Indien onmiddellijk na de GSM-vergunningverlening de voorbereidingen gestart waren voor een openbare aanbesteding van DCS 1800-frequenties, had naar de mening van deze leden de vergunningverlening nu ruimschoots tot stand gekomen kunnen zijn. De achterstand die Nederland op andere Europese landen heeft is onnodig vergroot, omdat het wetgevingstraject veel meer tijd heeft gevraagd dan door de regering was voorzien. Dit draagt geenszins bij aan de doelstelling van de regering dat Nederland op het terrein van de elektronische snelweg in Europa tot de koplopers moet gaan behoren. Ook het Overlegorgaan post en telecommunicatie heeft terecht gewezen op de forse vertraging die optreedt door veiling van frequenties, hetgeen de Nederlandse positie niet ten goede komt. De regering wijst er op dat het Overlegorgaan post en telecommunicatie geen voorstellen doet voor alternatieve oplossingen. Is dit niet omdat het Overlegorgaan post en telecommunicatie het bestaande systeem namelijk een openbare aanbesteding een beter alternatief acht? Waarom zou het Overlegorgaan post en telecommunicatie met alternatieven moeten komen als een goed systeem voorhanden is? De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van het wetsvoorstel. Zij denken dat rekening gehouden moet worden met de mogelijkheid dat het voorstel in deze vorm te laat komt. Een jaar geleden was het misschien nog mogelijk één landelijke vergunning voor DCS 1800-mobiele telefonie uit te geven. Inmiddels hebben de inzichten over schaarste aan frequenties, de wenselijkheid van een drievoudige infrastructuur en de mogelijkheden om op korte termijn GSM- en DCS-technologie te combineren zich echter verder ontwikkeld. Voor de leden van de fractie van de VVD zijn nu vijf kernvragen aan de orde, die in dit verslag zijn opgenomen. De uiteenzettingen hieromtrent in de memorie van toelichting hebben de leden van de VVD-fractie niet overtuigd. Afhankelijk van de reactie van de regering op de hierna uit te werken kernvragen zullen de leden van de VVD-fractie hun standpunt over het wetsvoorstel bepalen. De fractie van D66 heeft dit voorstel met grote interesse bekeken, aangezien de ether een belangrijk onderdeel is van de infra-structuur die de basis moet bieden voor de elektronische snelweg. Deze leden bekijken het voorstel in de eerste plaats vanuit de optiek van het totale etherbeleid en de gevolgen daarvan voor het tempo waarin de digitalisering zich in ons land kan voltrekken. Wat betreft het scheppen van ruimte voor technische vooruitgang wil de fractie van D66 ook even stil staan bij de implementatie van richtlijn 96/2 en de opmerkingen die daarover door de Raad van State zijn gemaakt onder punt 9. Uit de considerans van deze richtlijn volgt dat de lidstaten verplicht zijn na te gaan of technische vooruitgang het mogelijk maakt meer ruimte binnen het frequentiespectrum beschikbaar te stellen. Op welke wijze heeft Nederland daar gevolg aan gegeven? Deze leden van deze fractie denken dat een versnelde digitalisering van de ether veel meer ruimte zou genereren en vragen waarom er niet voor die mogelijkheid wordt gekozen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 2

3 De leden van de RPF-fractie hebben met belangstelling kennis genomen van het voorliggende wetsvoorstel. Het belangrijkste element van de voorgestelde wijziging van de Wet op de telecommunicatievoorzieningen is het creëren van een wettelijke grondslag voor veilen van het gebruiksrecht van frequenties voor mobiele telecommunicatie. In de toelichting op het wetsvoorstel schrijft de regering ook expliciet dat ze in principe al heeft gekozen voor het regime van vergunningverlening na veiling. De leden van de RPF-fractie stellen het op prijs dat de regering weinig onduidelijkheid over haar voorkeur laat bestaan, al is het voor hun niet helder of andere mogelijkheden nu volstrekt buiten beeld zijn. Daarnaast vragen ze of de voorkeur van de regering voldoende is onderbouwd. De hamvraag die voor de leden van de fractie van de RPF na lezing van het voorliggende wetsvoorstel en toelichting rest is wat nu eigenlijk het belangrijkste doel is van de beoogde wetswijziging: het bevorderen van concurrentie op het gebied van mobiele telecommunicatie of het genereren van forse opbrengsten voor het rijk tengevolge van de voorgenomen vergunningverstrekking? De leden van de GPV-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het onderhavige wetsvoorstel. 2. Veiling De leden van de fractie van de PvdA blijven bij hun bij meerdere gelegenheden in het verleden ingenomen standpunt dat veilen van frequenties een instrument is dat de voordelen transparantie, efficiëntie en opbrengst met elkaar verbindt. Deelt de regering de mening, dat voor een veiling een transparante marktsituatie is vereist en partijen over gelijke informatie dienen te beschikken? Is van een dergelijke situatie sprake en kan de regering meer in detail schetsen welke (toekomstige) ontwikkelingen er in de mobiele communicatie zijn te verwachten (zoals UMTS en mobiele satellietcommunicatie), welke consequenties dit zal hebben voor de frequentieplanning en welke frequenties er in de komende tijd zullen worden geveild (inclusief eventuele herverkaveling en veiling van bestaande toewijzingen) zoals ten behoeve van gesloten gebruikers? Wanneer komt, meer in het bijzonder, de vergunning voor NMT te vervallen en wanneer c.q. volgens welk tijdpad zullen er frequenties aan het NMT-net worden onttrokken? Is de regering van mening dat het opheffen van het NMT-net tijdig aan gebruikers moet worden kenbaar gemaakt en dat bij eventuele markt- c.q. promotie-activiteiten van een eventuele opheffing melding moet worden gemaakt, dan wel dat bij dergelijke activiteiten terughoudendheid moet worden betracht? Deze leden zouden graag zien dat de regering ingaat op het type veiling en de veilingregels. Wat voor soort veiling wil de regering gaan organiseren? Over hoeveel rondes gaat de veiling? Welk bod zal worden gekozen; het hoogste, het op één na hoogste of het op één na laagste of nog een andere variant? Welke afbetalingsvariant wil de regering gebruiken? Deze leden zouden er prijs op stellen wanneer de regering de algemene maatregel van bestuur waarin deze zaken worden geregeld aan de Kamer zou worden voorgehangen. Is de regering daartoe bereid? Wat voor taakverdeling zal er zijn tussen de diverse onderdelen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat met betrekking tot de veiling en verlening van DCS 1800 vergunning(en)? Kan de regering inzicht geven in de verleende vergunningen, machtigingen, toestemming voor met name openbare mobiele communicatie (met een substantiële landelijke en/of regionale omvang) inclusief de duur van de vergunning? Is de regering voornemens deze diverse systemen in het kader van de herziening van de Wet op de telecommunicatie- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 3

4 voorzieningen te harmoniseren en overeenkomstig de voorwaarden van verlening aan te passen? Op welke wijze kunnen één of meerdere vergunningen het beste worden uitgegeven, zo vragen de leden van de fractie van de VVD. Er van uitgaande dat meerdere bedrijven in aanmerking willen komen voor de DCS-vergunning, moet voor de selectie een keus gemaakt worden tussen een vergelijkende toets en een veiling. Bij de verlening van de tweede GSM-vergunning is gebleken dat de aanbiedingen van de verschillende partijen elkaar weinig ontlopen en dat het achteraf moeilijk te controleren is of de goede keus is gemaakt. Een veiling daarentegen is zeer transparant, hetgeen de leden van de VVD-fractie een belangrijk voordeel vinden. Een veiling brengt een opbrengst met zich mee. Het zou een belangrijk nadeel zijn als deze opbrengst voor de staat de veilingprijs zou leiden tot hogere tarieven voor de gebruiker. De redenering van de regering die leidt tot de conclusie dat dit niet het geval zal zijn, overtuigt hen nog niet. Overigens merken de leden van de VVD-fractie in dit verband op dat indien het inderdaad zo zou zijn dat de veilingprijs niet van invloed is op de tarieven van de DCS-vergunninghouder, het ontbreken van een heffing evenmin van invloed is op de tarieven van de GSM-vergunninghouders. Het ontbreken van die heffing zou dus de concurrentiepositie van de DCS-vergunninghouder niet nadelig beïnvloeden. Die heffing is dan slechts een aanvullende winstbelasting achteraf. Anders dan de regering zijn de leden van de VVD-fractie niet van mening dat een keuze voor veiling impliceert dat voorschriften en beperkingen tot een minimum beperkt moeten blijven. Die voorschriften en beperkingen moeten zodanig zijn dat het risico dat niet snel een compleet net wordt aangelegd zoveel mogelijk wordt uitgesloten. De regering denk aan een ruime periode om een landelijk dekkend net aan te leggen. De leden van de VVD-fractie denken juist aan een korte periode. De extra kosten die dit met zich meebrengt, zal leiden tot een lagere veilingprijs. Dat is niet bezwaarlijk, omdat het doel is snel te komen tot meer concurrentie op de mobiele telefoniemarkt en niet een hoge veilingprijs. In een eerder stadium heeft de D66-fractie al laten weten de veiling een snel, efficiënt en transparant verdelingsmechanisme te vinden. Daarbij is echter steeds gezegd dat er eerst een zero base onderzoek plaats moest vinden, omdat deze leden meenden dat het totale frequentiespectrum veel beter kon worden ingedeeld dan nu het geval is. Deze fractie heeft ook gewezen op het gebruik dat de overheid zelf van frequenties maakt voor militaire en justitiële doeleinden. In sommige gevallen biedt de kabel volgens deze fractie een beter alternatief, zodat de ether gereserveerd blijft voor die vormen van communicatie (radio in de auto) die werkelijk niet op een andere manier kunnen geschieden. De leden van de fractie van D66 betreuren het dat de veiling van radio-frequenties in de wijziging van de Mediawet is opgenomen, terwijl de veiling van frequenties voor mobiele telefonie zijn beslag krijgt in de Interimwet op de telecommunicatievoorzieningen. Wat is hiervan de reden? De leden van de fractie van D66 zien een samenhang tussen het wel of niet veilen en het Mediabeleid. De leden van deze fractie vinden het wel gunstig dat het voorstel het veilen van frequenties mogelijk maakt, maar ook de ruimte laat er onder bepaalde omstandigheden van af te zien. Voor de veiling van frequenties voor commerciële radio vindt de fractie van D66 het thans te vroeg. Op die manier zou een belangrijke groeisector van de Nederlandse economie, de audiovisuele sector, onnodig worden geschaad. Onze culturele concurrentiepositie is in het verleden ook al ondergraven door niet op tijd Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 4

5 ruimte te scheppen voor commerciële omroep. Zodoende is een aanzienlijk deel van de reclamegelden op de Nederlandse markt naar Luxemburg zijn gegaan. Voor populaire vaderlandse commerciële stations moet het mogelijk zijn tegen betaalbare prijzen een plaats in het etherspectrum te verwerven. Per slot van rekening gaat het om het overbruggen van een overgangsperiode: als de ether is gedigitaliseerd, is dit type schaarste opgeheven. Om te voorkomen dat kansrijke initiatieven deze overgangsperiode niet doorkomen moet ruimte gewonnen worden op frequenties die nu anderszins in gebruik zijn. De leden van D66 zouden bijvoorbeeld graag zien dat er op korte termijn een oplossing wordt gevonden voor de dubbele dekking van de publieke televisie, die via de kabel en door de ether wordt verspreid en die wellicht via de satelliet of een wireless local loop naar de huishoudens zonder kabel kan worden verzonden. In de toelichting wordt er op gewezen dat er op 30 mei 1995 nog van uit werd gegaan dat ook de vergunningverlening voor DCS 1800 volgens de reeds eerder toegepaste tenderprocedure en dus zonder wetswijziging zou plaatsvinden. Twee maanden later besloot de regering echter toch het instrument veilen reeds toe te passen bij de vergunningverlening voor DCS Deze keuze was gebaseerd op het onderzoeksrapport «Meer marktwerking binnen een begrensde bandbreedte». De leden van de RPF-fractie vragen hoe breed de conclusies van dit rapport worden gedragen. Zij verwijzen in dit verband naar de door de Europese Commissie uitgesproken zorg over de mogelijke doorwerking van de betaalde veilingprijs in de tarieven. Ook in het commentaar van KPN van 28 januari 1997 wordt op dit onderdeel kritisch commentaar gegeven. Koninklijke PTT Nederland nv. distantieert zich in elk geval van de conclusie dat de hoogte van de veilingprijs geen invloed heeft op de tarieven. Kan worden hardgemaakt dat de tariefstelling echt onafhankelijk is van de gemaakte vaste kosten en dat de veilingprijs in beginsel ten koste zal gaan van de winst? Welke betekenis heeft in deze zinsnede de toevoeging «in beginsel»? De belangrijkste argumenten voor de regering om te kiezen voor veilen zijn het transparante karakter van het instrument en de opbrengsten voor de overheid. Het benieuwt de leden van de RPF-fractie hoe zwaar het tweede argument voor de regering weegt. Door dit wetsvoorstel wordt weliswaar de mogelijkheid gecreëerd om gebruik te maken van het instrument veilen, maar dat wil nog niet zeggen dat hoe dan ook zal gebeuren. In hoeverre gaat de regering nu al uit van eventuele opbrengsten ten gevolge van het veilen? Nu er bedragen circuleren van 1 miljard gulden, waarbij ook rekening is gehouden met de vergoedingen van de GSM-vergunninghouders, dringt zich de vraag op of de regering nog wel serieus wil nadenken over alternatieve instrumenten om de frequenties te verdelen. Deze gedachte wordt versterkt door het gegeven dat de overheid slechts minimumeisen kan stellen waaraan de aanvragers moeten voldoen ten aanzien van een bepaald kwaliteitsniveau en dat het belangrijkste selectiecriterium de hoogte van het bod is. Afgezien van het risico dat de consument de dupe kan worden van het feit dat de overheid zich beperkt tot minimumeisen is het duidelijk dat de regering zeer veel waarde hecht aan de opbrengst van de komende veiling. Moet hieruit de conclusie worden getrokken dat wat de regering betreft de zogenaamde tenderprocedure eigenlijk al niet meer in beeld is? Denkt de regering dat er een reële kans bestaat dat de veiling niet het «geschikte instrument» zal blijken te zijn? Deze leden verzoeken de regering hierin volstrekte duidelijkheid te geven. De leden van de GPV-fractie informeren of de opbrengsten die uit de veiling en de vergoedingen voortvloeien een bijzondere bestemming krijgen, bijvoorbeeld de versterking van de telecommunicatiesector. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 5

6 De leden van de fractie van het CDA willen inzicht hebben in de nadelen van een snelle ontwikkeling van de telecommarkt. Het telecombeleid is er op gericht in Nederland door middel van liberalisering van de markt een krachtige telecomsector tot ontwikkeling te laten komen die internationaal concurrerend is en waardoor een zodanig aantrekkelijk bedrijfsklimaat ontstaat (lage kosten, ruim aanbod van telecomdiensten) dat Nederland als een telecomgateway in Europa kan gaan functioneren. Dat vraagt niet alleen om tempo bij de modernisering van het wettelijk kader, maar ook om beheersing van de kosten ten gunste van lagere prijzen voor de gebruiker en voldoende ruimte voor nieuwe investeringen en voor O&O-uitgaven. De (bescheiden) ervaring elders toont aan dat een veiling waarschijnlijk zal leiden tot een hoge prijs voor de nieuwe DCS 1800-vergunninghouder en een daaraan gerelateerde hoge naheffing voor de beide GSM-vergunninghouders. Dit betekent een extra lastenverzwaring voor deze bedrijven. De leden van de CDA-fractie achten dit ongewenst uit een oogpunt van gelijke internationale concurrentieverhoudingen. Immers, aanbieders van mobiele telecomdiensten in bij voorbeeld Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk betalen weliswaar een prijs voor het gebruik van frequenties, maar niet zo hoog als bij een veiling. Een substantiële naheffing kan toch moeilijk beschouwd worden als een ondersteuning van de concurrentiepositie van bij voorbeeld Koninklijke PTT Nederland nv. dat op de internationale markt moet concurreren met de sowieso veel grotere bedrijven uit genoemde landen? Deze leden achten het ongewenst om in een markt die zo snel internationaliseert en waar sprake is van felle internationale concurrentie, het Nederlandse bedrijfsleven met extra lasten te confronteren ten opzichte van buitenlandse concurrenten. Dit draagt uiteindelijk niet bij aan de versterking van de Nederlandse economische structuur. Het is temeer verwonderlijk waar de regering terecht een zwaar accent legt op vermindering van lasten voor het bedrijfsleven. De regering motiveert de veiling onder meer met het argument dat de naheffing niet doorberekend zal worden in de prijzen, maar dat deze ten laste van de winst, dus de aandeelhouder gebracht zal worden. De partijen die een bod uitbrengen zouden dit relateren aan de te verwachte winstcapaciteit. De heffing moet gerekend worden tot de vaste kosten en deze vaste kosten zouden niet doorberekend worden in de prijzen voor de consument. De leden van de CDA-fractie achten dit een theoretische en discutabele redenering. Allereerst is het wellicht voor de nieuwe aanbieder nog mogelijk om zijn bod af te stemmen op zijn verwachte winstcapaciteit; voor de beide GSM-aanbieders is dit geenszins het geval, omdat zij op geen enkele wijze invloed kunnen uitoefenen op de hoogte van het bod en dus op de hoogte van de naheffing waar zij mee geconfronteerd worden. In de tweede plaats is het zeer de vraag of de redenering dat de heffing behoort tot de vaste kosten die niet doorberekend worden in de prijzen aan de consument in de onderhavige situatie wel opgaat. Immers, aanbieders van mobiele telecom, zeker de nieuwe aanbieders op de markt, zitten nog volop in de investeringsfase. Zolang men nog investeert is er eigenlijk geen verschil tussen de variabele en de vaste kosten. Dit betekent dat het snijpunt van de marginale en de vaste kosten heel anders komt te liggen en er dus wel degelijk mogelijkheden zijn voor afwenteling van de heffing op de consument. Juist in een markt waar alle aanbieders geconfronteerd worden met (relatief) dezelfde heffing is het zeer wel denkbaar dat de tariefstelling van alle aanbieders zich op een hoger niveau zal consolideren dan zonder heffing het geval geweest zou zijn. Het is niet voor niets dat de Europese Commissie in haar groenboek zich bezorgd uit over de mogelijke doorwerking van de veilingprijs in de tarieven. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 6

7 In de derde plaats vrezen deze leden, gesteld dat de veilingprijs niet doorberekend zou worden aan de consument, dat dit ten koste zal gaan van nieuwe investeringen in onderwijs en onderzoek. Waarop baseert de regering de stellige redenering dat dit enkel en alleen ten laste van de aandeelhouder gebracht zal worden? Veiling dient volgens de leden van de fractie van de D66 niet in de eerste plaats als inkomstenbron. Veiling zou tot verhoging tarieven kunnen leiden. De leden van de fractie van D66 kiezen voor het instrument veilen omdat het transparant en snel is, niet omdat de leden van deze fractie zo de inkomsten van de rijksoverheid willen verhogen. De overheid mag dus onder geen beding zelf schaarste creëren of in stand houden om zo de prijs op te drijven. Als het de regering ernst is met de liberalisering van de telecommarkt kan zij deze exclusiviteit ook niet waarmaken en is het risico van aansprakelijkheidseisen achteraf bepaald niet denkbeeldig. Om te voorkomen dat de DCS 1800 vergunninghouder een bod uitbrengt dat naderhand onrealistisch hoog blijkt te zijn, is het beter potentiële gegadigden voor te houden dat liberalisering en vrije concurrentie op de Nederlandse telecommarkt het doel van het beleid vormen en dat dus geen vrijwaring of beperking van de concurrentie (mobiel of via het vaste net of een combinatie van die twee) in het vooruitzicht kunnen worden gesteld. Hoe lager de prijs die wordt betaald des te beter kan de nieuwe aanbieder met de gevestigde marktpartijen concurreren, lijkt de leden van de fractie van D66. Net als de Raad van State vragen de leden van de fractie van D66 of de verwachting dat de veiling nooit tot een tariefsverhoging zal leiden wel gerechtvaardigd is. Er is nog geen sprake van een normale markt, de markt voor mobiele telefonie is een exclusieve markt. In het Groenboek over mobiele en persoonlijke communicatie spreekt ook de Commissie haar zorg uit over een mogelijke doorwerking van een hoge veilingprijs in de tarieven. Om te voorkomen dat de toekomstige DCS 1800 vergunninghouder te veel voor zijn frequentieruimte betaalt, zijn de leden van de fractie van D66 gecharmeerd door het type veiling: de hoogste bieder wint, maar hij betaalt slechts het bod dat door de nummer twee is uitgebracht. De overheid beperkt zich tot het stellen van minimumeisen waaraan de aanvragers moeten voldoen om voor een vergunning in aanmerking te komen. Deze zullen lichter zijn dan de eisen die gesteld werden aan aanvragers van GSM-vergunningen. Betekent dit niet evenzeer dat halverwege de «wedstrijd» de spelregels worden gewijzigd? Hadden de eisen die gesteld werden aan GSM-aanbieders niet evenzeer tot doel een hoog kwaliteitsniveau te waarborgen? Betekent dit niet een te vergaande asymmetrie, omdat een aanbieder als Libertel, die toch nog niet als een gevestigde marktpartij beschouwd kan worden, nu aan strengere eisen moet voldoen dan de DCS 1800-aanbieder? Deze leden zouden graag een overzicht verkrijgen van de eisen waaraan aanvragers voor GSM-vergunningen moeten voldoen en de eisen die ten behoeve van de DCS 1800-veiling opgesteld zullen worden om zich een goed oordeel te kunnen vormen van de verschillen in behandeling tussen de diverse aanbieders van mobiele telecommunicatie (artikel 1, onderdeel E). Tevens zouden de leden van de fractie van het CDA graag vernemen wat de situatie terzake is in enkele andere EU-lidstaten (Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België, Zweden en Finland). Welke eisen worden in deze landen gesteld aan DCS 1800-vergunninghouders en in hoeverre verschillen deze van de eisen gesteld aan GSM-vergunninghouders? Stellen deze landen (uit bij voorbeeld Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 7

8 kwaliteitsoverwegingen) hogere eisen aan DCS 1800-vergunninghouders dan Nederland voornemens is te doen? Is het niet een voordeel van een «beauty contest» dat de overheid kan opleggen dat de beste implementatieplannen ook werkelijk verwezenlijkt worden? Bij een veiling kan dit immers niet. De leden van het CDA ontvangen gaarne een reactie op de hierboven door haar weergegeven kritiek om onder de huidige omstandigheden een veiling als verdeelmechanisme voor de DCS 1800-vergunning te hanteren. Deze leden zijn van oordeel dat de financiële opbrengst voor de overheid ten onrechte een belangrijke overweging is geweest voor de keuze van het instrument veilen. Wat betreft de kwaliteitseisen vragen de leden van de fractie van de RPF hoe kan worden gerechtvaardigd dat niet alle aanbieders van mobiele diensten dezelfde kwalitatieve verplichtingen krijgen opgelegd. Er wordt blijkbaar nog steeds gestudeerd op het beste type veiling. De leden van de CDA-fractie hebben hierover de volgende vragen. Kan de regering de voor- en nadelen van de verschillende typen veiling aangeven? Is inmiddels een keuze gemaakt? Deze leden gaan er vanuit ingeval de weg van veilen gevolgd zou worden dat over het type veiling nog overleg met de Kamer plaatsvindt. 3. Één landelijke vergunning De leden van de PvdA-fractie vragen of het instrument van veilen nog wel hanteerbaar is op het moment dat feitelijk geen sprake is van schaarste. De regering zegt dat in de loop van 1998 en 1999 de overige voor DCS geschikte frequenties vrijkomen (2*50 Mhz). Hoe denkt de regering dat een bieder op de landelijke vergunning in zijn ondernemingsplan en dus zijn bod, rekening kan houden met deze onzekerheid? Deze leden hebben begrepen dat ten eerste de overige frequenties in de DCS-1800-band snel vrijgemaakt kunnen worden en ten tweede eenvoudig gebruik kan worden gemaakt van alternatieve infrastructuren (glasvezel, satelliet, nieuwe straalverbindingsfrequenties) en dat dit zelfs kwalitatief beter en goedkoper kan voor de functies die nu de DCS 1800-band (op 2*22 frequenties na) bezetten. Deze leden menen dat de regering zo snel mogelijk ervoor moet zorgen dat de bezette frequenties vrij worden gemaakt bij voorbeeld door Nozema/KPN opdracht te geven om alternatieve infrastructuren te gebruiken. Waarom heeft de regering, gezien het feit dat deze situatie al lang had kunnen worden voorzien, deze beide varianten niet veel eerder overwogen en toegepast? Hiermee laadt de regering de verdenking op zich de schaarste kunstmatig in stand te houden. Is het waar dat NOZEMA (dan wel KPN of een andere gebruiker) in het verleden is gevraagd of zij bereid is afstand te doen van de in de DCS 1800-band gelegen frequenties die worden aangewend voor het transport van haar radio- en televisiesignalen en dat gevraagd is het betreffende transport via alternatieve wegen in te vullen? Is het waar dat (een) dergelijk(e) verzoek(en) in een later stadium weer is ingetrokken? Kan de regering aangeven wanneer besloten is de 2*50 Mhz aan frequenties in de DCS 1800-band die vooralsnog niet kunnen worden toegewezen, toe te wijzen (aan Koninklijke PTT Nederland nv.) voor ander gebruik (straalverbindingen)? Was op dat moment al voorzien dan wel voorzienbaar dat de betreffende frequenties voor mobiele communicatie c.q. DCS 1800 zouden worden bestemd? Deelt de regering de mening van de leden van de fractie van de PvdA dat feitelijk van schaarste geen sprake is? Hoe staat de regering tegenover de in de Verenigde Staten in het kader van de PCS-veilingen geboden mogelijkheid om reeds nu frequenties te Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 8

9 veilen die nog niet beschikbaar zijn, maar binnen afzienbare tijd beschikbaar komen? Is het Europeesrechtelijk (zie het artikel in Mediaforum van juni 1996 van de hand van Dommering, Van Eijk en Verberne) verantwoord om over te gaan tot een veiling voor slechts één partij? De Richtlijn Mobiele Telecommunicatie uit 1994 spreekt van meerdere vergunningen. Bovendien is beperking van het aantal vergunningen slechts mogelijk op basis van schaarste argumenten waarvan in dit geval niet echt sprake lijkt te zijn (zie boven). Kan de regering uitgebreid op deze Europeesrechtelijke aspecten en de Nederlandse achterstand in Europa ingaan? In diverse landen van de Europese Unie zijn meerdere DCS 1800 operators actief of zijn er concrete plannen tot het uitgeven van meerdere vergunningen. Kan de regering een overzicht geven van de stand van zaken in de verschillende landen van de Europese Unie voor wat betreft verleende en nog te verlenen vergunningen voor mobiele communicatie, in het bijzonder met betrekking tot DCS 1800? De leden van de fractie van de PvdA begrijpen de keuze van de regering voor het veilen van één landelijke vergunning, maar hebben hierover, ook in het licht van het bovengenoemde, ambivalente gevoelens. Zij kunnen zich voorstellen dat, gezien het karakter van DCS 1800, de noodzaak voor landelijke dekking minder groot is. Deze leden vragen of met bij voorbeeld het veilen van twee of meerdere regionale of (zie opmerkingen Raad van State) zelfs twee landelijke vergunningen de concurrentie niet sneller van de grond zal komen. Zij denken dat het positief zou kunnen werken voor de telecommunicatiemarkt als bij voorbeeld ook de regionale vergunninghouders van vaste infrastructuur een DCS 1800-vergunning kunnen bemachtigen. Waarom heeft de regering er niet voor gekozen de markt vrijer te laten? «Krenten uit de pap» betekent in feite dat de markt sneller tot ontwikkeling komt. In dit kader vragen deze leden de regering uitgebreid in te gaan op de argumentatie van het reeds genoemde artikel uit Mediaforum. De leden van de fractie van de VVD vragen of het inderdaad van belang is dat een derde onafhankelijk en compleet landelijk dekkend net voor mobiele telefonie beschikbaar komt. De leden van de VVD-fractie verzoeken de regering daarom in te gaan op het belang van het tot stand komen van een derde onafhankelijk en compleet landelijk dekkend net voor mobiele telefonie. Het gaat er volgens genoemde leden om dat een zodanige infrastructuur tot stand komt, dat over enige tijd meerdere operators, die al dan niet over een eigen landelijk, regionaal of lokaal net beschikken en al dan niet via roaming van de overige netten gebruik maken, met elkaar kunnen concurreren op de kwaliteit en de prijs van de dienstverlening. Zijn twee landelijke netten waar en wanneer nodig aan te vullen met extra GSM-frequenties en met DCS-technologie voldoende als basis voor optimale concurrentie of is het beter dat er een derde net bij komt? Kan met twee optimale netten in combinatie met adequate regels en een krachtig toezicht voor wat betreft de roaming-voorwaarden niet een aanmerkelijke kostenbesparing worden gerealiseerd? Moet het aantal uit te geven vergunningen tot één beperkt worden, zo vragen de leden van de fractie van de VVD. De leden van de VVD-fractie vragen de regering nader in te gaan op de technische mogelijkheden om nu meer dan één DCS-vergunning te verlenen. Volgens de memorie van toelichting is 22 MHZ beschikbaar en is 15 MHz nodig voor een vergunning. De leden van de fractie van de VVD vragen of het niet mogelijk is om op korte termijn tenminste een deel vrij te maken van de 50 MHz DCS-frequenties die nu nog (grotendeels) in gebruik zijn bij Nozema. In dat verband zijn ook relevant het gebruik van deze frequenties, de alternatieven voor dit gebruik en de eigendomsverhoudingen bij Nozema. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 9

10 In diverse publicaties is betoogd dat er voldoende ruimte is om twee DCS 1800 vergunningen uit te geven. D66 vindt dat een interessante gedachte. Het huidige wetsvoorstel staat geheel in het teken van een geleide markt-politiek terwijl in de Memorie van Toelichting ons inziens terecht wordt opgemerkt dat «de liberalisatie van de telecommarkt in samenhang met de technologische convergentie van verschillende netten naar verwachting zal leiden tot een toenemende concurrentie tussen diensten die via vaste netten worden aangeboden en diensten die via mobiele netten worden aangeboden». In de argumentatie van de regering om slechts een DCS 1800 vergunning te verlenen is het voornaamste argument dat zij een sterke concurrentie op de markt voor mobiele telecommunicatie wil creëren. Wie deze markt niet beziet als een gesloten domein maar als een onderdeel van de totale telecom-infrastructuur is minder snel overtuigd van de noodzaak ons nu tot het verlenen van een DCS 1800 vergunning te beperken. Een tweede argument om slechts een vergunning te verlenen ligt in de wens van de regering om frequenties achter de hand te houden voor de potentiële groei van de GSM-netwerken. De fractie van D66 vindt dat de huidige aanbieders, Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel, nu reeds zo n voorsprong hebben dat een dergelijke voorkeursbehandeling niet in de rede ligt. In plaats van frequenties op te sparen en onbenut te laten zou de overheid zo snel mogelijk meer frequenties vrij moeten maken. Met het veilen van een vergunning voor DCS 1800 kunnen de leden van de fractie van D66 instemmen, zolang dit niet leidt tot een verstarring van de status quo. Deze leden vinden het geen goede gedachte om de DCS 1800 vergunninghouder drie jaar exclusiviteit te garanderen. Dit zal ongetwijfeld de opbrengst van de veiling verhogen, maar brengt het risico met zich mee dat de schaarste in de ether in stand moet worden gehouden omdat een van de marktpartijen exclusiviteit heeft gekocht. Volgens deze leden staat de exclusiviteit die de vergunninghouder voor DCS 1800 in het vooruitzicht wordt gesteld op gespannen voet met artikel 3 bis van richtlijn 96/2, waarin staat dat lidstaten geen beperkingen mogen stellen aan het aanbieden van uiteenlopende technologieën waarbij van verschillende frequenties gebruik wordt gemaakt. Zij hebben begrepen dat multi-norm apparatuur (handsets die gecombineerd gebruik van GSM en DCS 1800 mogelijk maken) aan het eind van dit jaar beschikbaar kan zijn en denken dat het belang van de consument met snelle invoering is gediend. Het lijkt de leden van de fractie van D66 nuttig om enkele frequenties te bewaren voor regionale vaste netten, omdat dit de regionale aanbieders veel betere mogelijkheden tot concurrentie geeft. In de memorie van toelichting schrijft de regering ook dat zij frequenties achter de hand wil houden met het oog op toekomstige vragen waarbij zij ondermeer denkt aan de wireless local loop. Misschien is het ook mogelijk om te kijken of de kabelexploitanten met enkele regionale frequenties hun netten dusdanig kunnen uitbreiden dat zij samen een honderd procent landelijke dekking kunnen garanderen en dat uit het aanvaarden van de doorgifteplicht voor de publieke omroep dan vanzelf volgt dat het niet langer noodzakelijk is de publieke televisie via de ether te verspreiden. Een belangrijk argument voor de regering om slechts één vergunning voor DCS 1800 te verlenen is de beperkte hoeveelheid beschikbare frequenties (22 MHz). De leden van de RPF-fractie zetten hier vraagtekens bij. Zij zijn benieuwd naar de reactie van de regering op het standpunt van potentiële DCS 1800-operators dat er helemaal geen sprake is van schaarste aan frequentieruimte en dat die kunstmatig wordt gecreëerd. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 10

11 Deze leden verzoeken de regering uitgebreid in te gaan op de opmerkingen van EnerTel met betrekking tot de beschikbare ruimte voor en na 2000 (zie het commentaar van EnerTel van 18 februari 1997) en ook expliciet in te gaan op de opmerking dat de GSM-vergunninghouders nu ten onrechte beweren een tekort aan frequentieruimte te hebben (zie commentaar EnerTel, 22 januari 1997, bladzijde 9). Wil de regering daarbij ook de vraag betrekken hoe het zit met de uitfasering van ATF 3, ATF 2 en SMF? De leden van de CDA-fractie delen de argumenten voor asymmetrische regelgeving die er op gericht zijn de aanbieder(s) van DCS 1800, als nieuwkomer(s) op de markt van mobiele telefonie, een reële uitgangspositie te verschaffen om een marktaandeel te verwerven. Zij hebben wel enkele vragen. In enkele andere Europese landen wordt een periode van vier jaar gehanteerd voordat meer DCS 1800-vergunningen worden verstrekt. Waarom acht de regering een periode van drie jaar toereikend? Hebben andere landen ook de mogelijkheid gecreëerd dat de (eerste) DCS 1800-vergunninghouder(s) door middel van roaming gebruik kan maken van de bestaande GSM-netten (Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en België)? Waren de GSM-vergunninghouders er van op de hoogte dat die verplichting hen opgelegd zou kunnen worden? Welke investeringen zijn hiermee gemoeid voor de huidige GSM-aanbieders die nieuwe zogenaamde dual-band terminals moeten plaatsen? Is het waar dat deze terminals pas eind 1997 beschikbaar zijn? Betekent deze roamingverplichting nog een extra belasting van de toch al schaarse capaciteit op het GSM-net? Deelt de regering de opvatting van de leden van de CDA-fractie dat de bestaande GSM-vergunningen de overheid verplichten de vergunninghouders de beschikking te geven over voldoende capaciteit en dat vergunninghouders hierover tijdig zekerheid moeten hebben in verband met hun investeringsprogramma? Kan reeds worden meegedeeld wat het resultaat is van het overleg met Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel in het kader van het stappenplan dat in het eerste kwartaal wordt afgerond? Hoeveel kans is er op het tijdig beschikbaar komen van de zogenaamde E-GSM? Indien het niet lukt om tijdig voldoende capaciteit voor de GSM-aanbieders beschikbaar te stellen, kan de Staat dan aansprakelijk worden gesteld? Uit de toelichting op het wetsvoorstel blijkt dat de DCS 1800-vergunninghouder in diverse opzichten in het nadeel is ten opzichte van de GSM-vergunninghouders. Daartegenover staat echter dat het DCS 1800 op sommige punten beter scoort dan GSM. De leden van de RPF-fractie verzoeken de regering een schematisch overzicht te presenteren, waaruit duidelijk blijkt welke voor- en nadelen GSM en DCS 1800 ten opzichte van elkaar hebben. Blijkbaar is de achterstandspositie van de DCS 1800-vergunninghouder zo groot, dat de regering aan dit bezwaar wil tegemoetkomen. Dit zou op verschillende manieren gestalte kunnen krijgen. De leden van de RPF-fractie hebben er kennis van genomen dat de regering er in dit kader voor kiest om slechts één vergunning voor DCS 1800 te verlenen. Als er meer vergunningen zouden worden verstrekt zou dat ten koste gaan van de concurrentiekracht van de nieuwkomer. De leden van de fractie van de RPF vragen in hoeverre de overheid er zelf aan bijdraagt dat er een achterstandsituatie ontstaat. Als geen gebruik zou worden gemaakt van het veilinginstrument zou dat de vergunninghouder dan niet in een veel betere financiële uitgangspositie brengen? Nu moet de nieuwe DCS 1800-operator voorafgaande aan de realisering van zijn netwerk zeer fors investeren, terwijl de gevestigde GSM-operators in hun aanloopfase van hun netwerk vrijgesteld waren van een dergelijke Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 11

12 investering. Is denkbaar dat de DCS 1800-operator in staat wordt gesteld de licentiekosten (grotendeels) later betaalt? Bovendien is wellicht denkbaar dat een andere verdeling in kosten plaatsvindt. Zo kan het bedrag dat door de nieuwkomer en de huidige GSM-vergunninghouder voor de licentie wordt geboden bijvoorbeeld ook worden herleid naar een licentiewaarde per abonnee. Deze waarde zou door alle operators betaald moeten worden aan de hand van het aantal abonnees. In die opzet zou dus niet per MHz worden betaald, maar is de hoeveelheid abonnees uitgangspunt bij de vaststelling van de waarde van de licentie. De leden van de RPF-fractie verwijzen naar het commentaar van EnerTel van 22 januari 1997, in het bijzonder bijlage 1 (bladzijde 17). Aldus wordt voorkomen dat de GSM-operators niet meer dan de helft van het bedrag moeten betalen dat de DCS 1800-operator moet betalen. Wil de regering de nu gemaakte verdeling in kosten nader motiveren? Overigens geldt voor de DCS 1800-operator dat hij de prijs voor de licentie bepaalt op basis van zijn geplande kosten en opbrengsten, terwijl de GSM-operators maar moeten afwachten hoeveel zij moeten betalen. In hoeverre is daarmee rekening gehouden in het regeringsvoorstel? De regering noemt een reeks van toepassingen voor de resterende 7 Mhz in de DCS 1800-band. Kan de regering duidelijker aangeven welke aanwending zij prioritair acht? Deelt de regering de mening van de CDA-fractie dat in ieder geval de huidige DCS 1800-vergunninghouders, die terecht zijn uitgesloten om mee te dingen naar de DCS 1800-vergunning, wel de mogelijkheid moeten krijgen om ervaring op te doen met DCS 1800, m.n. vanwege hun internationale concurrentiepositie? De leden van de RPF-fractie informeren voorts wat wordt bedoeld met de experimenten, waarvoor een deel van de nog beschikbare 7 MHz zal worden gebruikt. Is de kans reëel dat Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel het extra spectrum zullen gebruiken voor commerciële dienstverlening? Deze leden vragen de regering te reageren op de suggestie om GSM-operators voorlopig nog te weren van de DCS 1800 band, ook voor regionaal gebruik of voor experimenten. Welke objectieve rechtvaardigingsgrond ligt overigens aan het besluit ten grondslag dat de nieuwe DCS 1800-vergunninghouder in elk geval buiten beeld blijft bij de verdeling van deze 7 MHz? In het jaar 2000, dus al over drie jaar, komt aanzienlijk meer DCS 1800-capaciteit vrij. Waarom overweegt de regering niet deze capaciteit nu reeds te veilen, zo vragen de leden van de fractie van het CDA. De regering voorziet een toenemende concurrentie tussen diensten die via vaste netten worden aangeboden en diensten die via mobiele netten worden aangeboden. De leden van de RPF-fractie vragen of een situatie is te voorzien waarin alle of in elk geval de meeste operators van zowel vaste als van mobiele netten gebruik kunnen maken. Is daarnaast ook op korte termijn te verwachten dat alle operators gebruik zullen maken van de 900 MHz band en de 1800 MHz band? Ook vragen de leden van de fractie van de VVD of het niet beter is een vergunning uit te geven voor gecombineerd gebruik van GSM- en DCS-frequenties. Ook indien de leden van de VVD-fractie hierna uitgaan van het belang van een derde net menen zij dat het efficiënter is voor mobiele telefonienetten zo spoedig mogelijk GSM- en DCS-frequenties te combineren. In stedelijke gebieden kunnen dan DCS-frequenties worden toegepast en in landelijke gebieden GSM-frequenties. Op deze wijze kunnen in stedelijke gebieden capaciteitsproblemen beter worden opgelost en in landelijke gebieden kosten worden bespaard. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 12

13 De leden van de fractie van de VVD vragen of het niet mogelijk is op voldoende korte termijn GSM-frequenties vrij te maken om die nu in één pakket te veilen met de voor een derde net benodigde DCS-frequenties. Gedacht kan worden aan de 10 MHz van de zogeheten extended GSM-band, die op 1 april 1997 beschikbaar zouden kunnen komen en aan de ATF 3-frequenties, over de vrijmaking waarvan de minister van Verkeer en Waterstaat in overleg is met KPN. Aan de twee GSM-vergunninghouders kunnen dan volgens de leden van de fractie van de VVD DCS-frequenties toegekend worden onder zodanige voorwaarden dat die toekenning de opbouw van het derde net niet in de weg staat. De leden van de fractie van de VVD merken in dit verband nog op dat naar verwachting in de loop van dit jaar de voor gecombineerde GSM/DCS-toepassing benodigde dual band terminals (draagbare telefoontoestellen) in grote series kunnen worden geproduceerd. Bovendien merken de leden van de fractie van de VVD op dat ook de regering al uitgaat van het gebruik van dual band terminals als gesteld wordt dat de DCS-vergunninghouder de eerste jaren tijdens de opbouw van zijn net via roaming gebruik mag maken van de GSM-netten. Overigens verzoeken de leden van de VVD-fractie de regering een toelichting te geven op de feitelijke mogelijkheden om roaming zonodig van de GSM-vergunninghouders af te dwingen. Zij willen graag dat bij die toelichting ook betrokken worden de investeringskosten die de GSM-vergunninghouders daarvoor zullen moeten maken gelet op de bestaande capaciteitsproblemen en de mogelijkheid dat die kosten niet meer terugverdiend kunnen worden nadat het derde net tot stand zal zijn gekomen. 4. Uitsluiting van de GSM-vergunninghouders De leden van de fractie van de PvdA begrijpen waarom de regering de huidige GSM-vergunninghouders wil uitsluiten van de veiling voor één landelijke vergunning. Deze leden denken wel dat de markt en de consument erbij gebaat zijn dat mobiele operators zo snel mogelijk kunnen beschikken over zowel GSM- als DCS 1800-frequenties, zodat de kwaliteit van de mobiele communicatie in Nederland snel verbetert. Het doet vreemd aan hier onderscheid te maken tussen twee technische systemen die operators in feite geïntegreerd aan hun klanten zouden moeten kunnen aanbieden (dual band licenties). Kan de regering aangeven wat de huidige stand van de techniek en de markt is met betrekking tot dual band-mogelijkheden. Is het waar dat er in Zwitserland en Scandinavië netten voor een dergelijk gebruik worden ingericht en dat dit jaar de benodigde randapparatuur op de markt beschikbaar zal komen? Deze leden denken dat zo snel mogelijk de GSM-operators de beschikking moeten krijgen over DCS 1800-frequenties en andersom. Zij willen van de regering weten waarom geen gebruik kan worden gemaakt van de extended GSM-band door de nieuwe DCS 1800 vergunninghouder(s)? Zal er op 1 april *10 Mhz in de 900-band beschikbaar komen? Zo niet, wanneer komt de extended-gsm band wel beschikbaar? Waarom zal deze frequentieruimte pas in het jaar 2000 worden geveild als marktpartijen er eerder om vragen en de frequentieruimte al beschikbaar is? Onder welke voorwaarden kan hiervan door de DCS 1800-vergunninghouder(s) gebruik worden gemaakt? Ook Libertel zal op korte termijn last krijgen van gebrek aan frequenties. In eerste instantie kan dit opgelost worden door middel van het voor GSM beschikbaar stellen van de NMT/ATF3 frequenties. Hierover zijn zelfs wettelijke afspraken gemaakt. Op welke manier denkt de regering te bevorderen dat Koninklijke PTT Nederland nv. zich aan deze afspraken houdt? Kan zij het verschil van inzicht tussen haarzelf en KPN uitleggen wat betreft de ATF 3 machtiging? Loopt die machtiging af in september Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 13

14 1999 of pas wanneer de minister formeel de sluitingstermijn van vijf jaar heeft ingeroepen, zoals Koninklijke PTT Nederland nv. meent? Heeft dat formele moment niet al plaatsgevonden, namelijk op het moment dat KPN van start is gegaan met GSM? Hoe denkt de regering over de suggestie van EnerTel een deel van de 1800-band voor Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel te veilen zodra (vóór het jaar 2000) de kavel van 2*50 MHz beschikbaar is? Op die laatste manier wordt KPN geprikkeld zo snel mogelijk de band vrij te maken. Waarom wordt de mogelijkheid niet geboden aan eventuele verkrijgers om de huidige gebruikers uit te kopen tegen een objectief vast te stellen prijs? Kan de regering aangeven wat de mogelijke kosten van een dergelijke uitkoop zullen zijn? Wat zijn de mogelijkheden voor de vergunninghouders van GSM en DCS 1800 om individuele frequenties (bij voorbeeld in het geval van overcapaciteit) uit te ruilen, terug te geven of door te verkopen? De regering wil een openbare consultatie houden over de 2*7 MHz die nog over zijn na een veiling van de 2*15. Kan zij nader ingaan op de procedure hieromtrent? Wanneer gaat de consultatie van start en welke vorm zal die krijgen? De regering spreekt van mogelijkheden voor experimenten. Kan zij uitleggen of hiermee ook wordt bedoeld dat Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel de frequenties strategisch mogen inzetten? Kan hierbij worden ingegaan op de asymmetrie in regelgeving die bij deze experimenten van Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel overblijft? De leden van de fractie van de PvdA vragen of er redenen zijn om 7 MHz opzij te zetten voor experimenten. De DCS standaard is in beginsel even uitontwikkeld als GSM. Kan de regering hierop ingaan? Voor zover de stelling opgeld doet dat frequenties uit de «zandbak» bestemd zijn of zouden kunnen zijn om Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel te laten experimenteren met de integratie van GSM en DCS 1800 geldt dat omgekeerde niet eveneens voor de DCS-1800 vergunninghouder(s)? Welke rol spelen de frequenties die de komende tijd vrijkomen in deze consultatieronde? Met uitsluiten van de huidige GSM-vergunninghouders van de veiling door het de voorgestelde systematiek hebben de leden van de fractie van D66 geen moeite. Deze leden vragen wel in hoeverre de regering ook in de toekomst asymmetrische regelgeving in de wet wil vastleggen en welke tijdelijke uitzonderingsregels beter door het OPTA (onafhankelijk toezichthoudend orgaan voor de telecommunicatie) kunnen worden opgesteld. Wanneer denkt de regering de bevoegdheden van het OPTA uit te breiden zodat het ook de telecomgedragingen in de ether kan bijsturen? Het wetsvoorstel laat wel toe dat Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel op kleine schaal met de DCS 1800 technologie experimenteren. Daarvoor krijgen zij minimaal 2,4 Mhz per aanvrager. De leden van de fractie van D66 zouden liever vastleggen dat beide partijen elk van maximaal 2,4 Mhz voor hun proefprojecten gebruik kunnen maken en vinden het logisch met het oog op de economische achterstand van de nieuwe aanbieder, te bepalen dat de DCS 1800 experimenten niet in de randstad mogen plaats vinden. De leden van de RPF-fractie hebben kennis genomen van het voornemen de GSM-vergunninghouders tot het jaar 2000 uit te sluiten van een landelijke DCS 1800 vergunning. Zij vragen of deze periode lang genoeg is voor de DCS 1800-operator om een sterke concurrentiepositie op te bouwen. In dit verband informeren zij wat de regering vindt van de suggestie om de periode van alleenrecht in DCS 1800 te verlengen tot het jaar 2002 en Koninklijke PTT Nederland nv. en Libertel te verbieden regionaal gebruik te maken van de 1800 MHz band. Is de rechtstreekse Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 4 14