Debiteurenbeleidsplan

Transcriptie

1 Debiteurenbeleidsplan Maassluis 2011 e.v. Debiteurenbeleid vastgelegd in het kader van Hoogwaardig Handhaven. Januari 2011

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Bevoegdheden Uitgangspunten beleid 4 2. Kwaliteitseisen Voortvarend handelen Bruto terugvordering Wettelijke rente, aanmaningsvergoeding en kosten van het dwangbevel Het aflossingsritme De aflossingsduur en hoogte De betalingscontrole Verrekening en beslaglegging De periodieke verstrekking van saldobevestigingen Uitstel van betaling Beleidskeuzes geheel of gedeeltelijk afzien van terugvordering Dringende redenen Schuldsanering en schuldregeling Geheel of gedeeltelijk afzien na het voldoen van de betalingsverplichting of bij het ontbreken van inassomogelijkheid Kruimelbedragen Heffingskortingen Debiteurenheronderzoeken 18 2

3 1. Inleiding Bij de uitvoering van de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) en de Wet investeren in jongeren (WIJ) ontstaan vorderingen op (ex )klanten en derden. Een adequate invordering en incasso is van belang vanuit het oogpunt van de fraudebestrijding. Bovendien zijn de ontvangen gelden vrij besteedbaar voor de gemeente. In dit plan worden in hoofdstuk 1 de beleidsuitgangspunten geformuleerd. In hoofdstuk 2 wordt een aantal kwaliteitseisen benoemd. In hoofdstuk 3 worden op een aantal deelterreinen aanvullende beleidsregels terugvordering vermeld. In hoofdstuk 4 wordt tenslotte aangegeven hoe wordt omgegaan met debiteurenheronderzoeken. 1.1 Bevoegdheden Terugvordering De gemeente kan per situatie bepalen of zij wel of niet van de bevoegdheid tot terugvordering en verhaal gebruik maakt. De gemeente is volledig (ook financieel) verantwoordelijk voor de gevolgen van die beleidskeuzes. Indien er meer opbrengsten binnen komen, dan mogen die volledig behouden en vrij besteed worden. Zijn de ontvangsten lager, dan kan er geen beroep op het Rijk worden gedaan. De gemeente Maassluis heeft er voor gekozen om van de bevoegdheid tot terugvordering gebruik te maken. Het algemene uitgangspunt betreffende terugvordering stellen wij als volgt vast: Burgemeester en wethouders van de gemeente Maassluis maken gebruik van: a. de bevoegdheid ingevolge het bepaalde in artikel 54, derde lid, van de WWB tot herzien of intrekken van een besluit tot toekenning van bijstand; b. de bevoegdheid ingevolge het bepaalde in artikel 40, derde lid, van de WIJ tot herzien of intrekken van een besluit tot vaststelling van de inkomensvoorziening; c. de bevoegdheid ingevolge het bepaalde in artikel 17, derde en vierde lid, van de Wet IOAW tot herzien of intrekken van een besluit tot toekenning van uitkering; d. de bevoegdheid ingevolge het bepaalde in artikel 17, derde en vierde lid, van de IOAZ tot herzien of intrekken van een besluit tot toekenning van uitkering; e. de bevoegdheid tot terugvordering op grond van het bepaalde in de artikelen 58 tot en met 60 van de WWB; f. de bevoegdheid tot terugvordering op grond van het bepaalde in de artikelen 54 tot en met 56 van de WIJ; g. de bevoegdheid tot terugvordering op grond van het bepaalde in de artikelen 25, 26 en 28 van de IOAW; h. de bevoegdheid tot terugvordering op grond van de artikelen 25, 26 en 28 van de IOAZ; i. de bevoegdheid tot invordering via verrekening zoals bedoeld in artikel 48, vijfde lid, 60, derde lid WWB, 56 derde lid WIJ, 28, tweede en derde lid IOAW, en 28, tweede en derde lid IOAZ; j. de bevoegdheid tot invordering bij dwangbevel zoals bedoeld in artikel 60, tweede lid WWB, artikel 56, tweede lid, van de WIJ, 28, eerste lid IOAW en artikel 28, eerste lid, van de IOAZ. 3

4 Verhaal Van de bevoegdheid tot verhaal wordt geen actief gebruik meer gemaakt. In plaats daarvan heeft de gemeente voor de klantmanagers een werkwijze alimentatie opgesteld. Alimentatie is een voorliggende voorziening voor de bijstand en kan, zeker in het geval van inkomsten uit parttime arbeid, een manier zijn om uit de bijstand te komen en over meer inkomsten te beschikken. Klanten worden actief gewezen op de eigen verantwoordelijkheid. Aan de klanten die recht op alimentatie (zouden kunnen) hebben wordt op grond van artikel 55 WWB de verplichting opgelegd in de lopende echtscheidingsprocedure een alimentatieverzoek te doen voor partneralimentatie en kinderalimentatie. (Partijen kunnen niet verplicht worden een echtscheidingsprocedure te starten.) Als partijen niet gehuwd zijn geweest, maar ongehuwd samen hebben gewoond en uit deze relatie een kind is geboren dat is erkend dan wordt op grond van artikel 55 WWB de verplichting opgelegd een kinderalimentatievordering in te stellen. Voor de klant is een kinderalimentatievaststelling voordeliger dan verhaal op onderhoudsplicht door de gemeente. Als de klant de uitkering uitstroomt, dan mag hij/zij het geld houden, terwijl verhaal van de onderhoudsbijdrage naar de gemeente gaat en bij einde uitkering komt te vervallen. Is er al een alimentatie uitspraak, dan wordt de klant op grond van artikel 55 WWB verplicht mee te werken aan de tenuitvoerlegging van die uitspraak. Het bedrag aan alimentatie waar de klant recht op heeft wordt direct gekort (inkomsten waar de klant redelijkerwijs over kan beschikken). Als blijkt dat de klant (tijdelijk) redelijkerwijs niet over deze inkomsten uit alimentatie kan beschikken wordt op grond van individuele omstandigheden (tijdelijk) geheel of gedeeltelijk afgezien van directe korting. De klant moet in die gevallen het LBIO of een advocaat inschakelen om de alimentatie te innen en een machtiging tot doorbetaling aan de gemeente tekenen. Tevens kan de verplichting worden opgelegd mee te werken aan de tenuitvoerlegging van een bestaande alimentatie uitspraak die niet volledig wordt nagekomen (bijvoorbeeld als de indexering niet wordt betaald). Het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) kan een rol spelen bij de inning van zowel de kinderalimentatie als de partneralimentatie. Als de klant bovengenoemde verplichtingen op grond van artikel 55 WWB niet nakomt kan op grond van de Maatregelenverordening Maassluis 2010 en de aanvullende beleidsregel tekortschietend besef van de verantwoordelijkheid in geval van alimentatie een maatregel worden opgelegd. De werkwijze in het geval van alimentatie is opgenomen in het Handboek Schulinck. 1.2 Uitgangspunten beleid Onze gemeente werkt met de vier visie elementen van hoogwaardig handhaven, met het doel een meer effectieve en efficiënte uitvoering van de WWB te bereiken. De vier visie elementen zijn: o voorlichting en informeren op maat o betere dienstverlening o controle op maat 4

5 o goed sanctiebeleid. Het voor dit plan relevante visie element betreft het daadwerkelijk sanctioneren. Sancties moeten afschrikwekkend werken. Bij het niet nakomen van de inlichtingenverplichting en de verplichtingen om mee te werken aan re integratie en aan het aanvaarden van werk wordt een maatregel opgelegd. De uitkering die ten onrechte is verstrekt moet teruggevorderd worden. Een adequate incasso is een essentieel sluitstuk van het traject, ook vanwege de preventieve werking die het heeft op (potentiële) gevallen waarin niet aan de (inlichtingen)verplichting wordt voldaan. We streven naar een systematiek van consequent, streng, snel en rechtvaardig sanctioneren. Een snelle en adequate afhandeling en een geloofwaardige incasso zijn daarbij onontbeerlijk. Ook gaan wij over tot een openbare publicatie van de resultaten van fraudebestrijding. Een belangrijk beleidsuitgangspunt is het geven van goede, vroegtijdige, voorlichting evenals het verstrekken van informatie op maat. Door aan de poort duidelijk te zijn, wordt men bewust gemaakt van het feit dat de pakkans groot is en dat dergelijk gedrag niet wordt getolereerd. Door een goede informatieverstrekking wordt bovendien voorkomen dat uit eigen aannames/onwetendheid wordt gehandeld hetgeen terugvorderingen tot gevolg heeft. Op grond van het voorgaande formuleren wij de volgende uitgangspunten van het debiteurenbeleid: Uitgangspunten beleid: 1. de gemeente kiest voor een effectief en efficiënt debiteurenbeheer 2. het schenden van de inlichtingenplicht mag niet lonen. 3. niet meewerken aan of niet nakomen van aan de bijstand verbonden verplichtingen (inlichtingenplicht, re integratie en alimentatieplicht) leidt tot een maatregel. 2. Kwaliteitseisen In dit hoofdstuk worden de volgende kwaliteitseisen benoemd: 1. voortvarend handelen 2. bruto terugvordering 3. wettelijke rente, aanmaningsvergoeding en kosten dwangbevel 4. het aflossingsritme 5. de aflossingsduur en hoogte 6. de betalingscontrole 7. verrekening en beslaglegging 8. de periodieke verstrekking van saldobevestigingen 9. uitstel van betaling 2.1 Voortvarend handelen De gemeente, maar ook de debiteur, heeft er belang bij dat er zo spoedig mogelijk nadat duidelijk is geworden dat er te veel bijstand is uitbetaald een terugvorderingsbesluit wordt genomen. Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) bepaalt dat er binnen een redelijke termijn actie moet worden ondernomen. Uit jurisprudentie valt af te leiden dat rechters vaak een termijn van 6 maanden aanhouden als redelijke termijn (zesmaanden jurisprudentie). Zesmaanden jurisprudentie houdt in dat een bestuursorgaan een 5

6 bevoegdheid tot terugvordering niet kan uitoefenen ter zake van betalingen die gedaan zijn meer dan 6 maanden na de ontvangst van een signaal waaruit het uitvoeringsorgaan had moeten afleiden dat ten onrechte of teveel wordt betaald. Daarnaast wordt afgezien van terugvordering indien de gemeente er niet in slaagt om het terugvorderingsbesluit binnen een termijn van 6 maanden te nemen, nadat duidelijk is geworden dat er te veel bijstand is uitbetaald. Dit laatste geldt nadrukkelijk niet voor vorderingen ontstaan als gevolg van het schenden van de inlichtingenverplichting. Daar waar een cliënt door het geheel of gedeeltelijk schenden van zijn inlichtingenplicht zelf de oorzaak is van de terugvordering, is geen beroep mogelijk op deze termijn (de gemeente heeft bij dergelijke zaken ook niet altijd de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de afhandelingtermijn). Wel zullen wij in het kader van ons lik op stuk beleid ook juist bij deze groep debiteuren op voortvarende wijze terugvorderen. Beleid voortvarend handelen: o het besluit tot terugvorderen vindt plaats binnen 6 maanden nadat duidelijk is geworden dat er te veel of ten onrechte bijstand is uitbetaald o indien niet binnen deze termijn van 6 maanden een terugvorderingsbesluit is genomen, vindt terugvordering niet meer plaats, tenzij er sprake is van een vordering op grond van schending van de informatieplicht 2.2 Bruto terugvordering De gemeente is bevoegd om naast het netto uitbetaalde bedrag aan bijstand (= de netto terugvordering) tevens de door de gemeente afgedragen loonbelasting en premies volksverzekeringen evenals de vergoeding inzake de Zorgverzekeringswet (Zvw) terug te vorderen, voor zover deze belasting, premies en vergoeding niet binnen het kalenderjaar kunnen worden verrekend met de belastingdienst of het UWV (art. 58 lid 4 WWB). De vergoeding Zvw is echter verrekenbaar met de belastingdienst en mag daarom niet bij de klant / debiteur worden teruggevorderd. In die zin is artikel 58, vierde lid WWB dus een loze bepaling. De bruto terugvordering is de netto bijstand + de loonheffing. Wanneer na afloop van het jaar waarover de vordering gaat wordt afgelost dan worden deze aflossingen, indien de klant nog een uitkering heeft, in mindering gebracht op het fiscale loon op de jaaropgave (saldering). De sociale dienst ontvangt dan de ZVW terug van de belastingdienst. Heeft de klant geen uitkering meer, dan krijgt klant een negatieve jaaropgave m.b.t.het terugbetaalde bedrag. De sociale dienst ontvangt dan de ZVW terug van de belastingdienst (Rekenregels bijstandsuitkeringen). De gemeente Maassluis maakt gebruik van de mogelijkheid om over te gaan tot bruto terugvordering, tenzij: a. er sprake is van terugvordering binnen het boekjaar of een terugvordering welke bij directe afhandeling door de gemeente binnen het boekjaar had kunnen plaatsvinden, of b. de terugvordering het gevolg is van een fout van de gemeente of; c. dringende redenen hiertoe aanleiding geven (zie onder 3.1.) 6

7 Beleid brutering: o wij maken gebruik van de mogelijkheid van bruto terugvordering, tenzij: a. er sprake is van terugvordering binnen het boekjaar of een terugvordering welke bij directe afhandeling door de gemeente binnen het boekjaar had kunnen plaatsvinden, of b. de terugvordering het gevolg is van een fout van de gemeente of; c. dringende redenen hiertoe aanleiding geven. 2.3 Wettelijke rente, aanmaningsvergoeding en kosten dwangbevel Indien de debiteur de vordering niet tijdig betaalt, is de gemeente bevoegd wettelijke rente en invorderingskosten in rekening te brengen. De gemeente heeft er voor gekozen geen wettelijke rente te berekenen. De vordering wordt wel verhoogd met de wettelijke rente en op de invordering betrekking hebbende kosten indien de vordering is overgedragen aan een gerechtsdeurwaarder. Ook in het geval vorderingen zijn ontstaan voor de inwerkingtreding van de 4 e tranche van de Awb (1 juli 2009) worden zogenaamde invorderingskosten toegerekend. Daarnaast is de gemeente bevoegd een geringe aanmaningsvergoeding in rekening te brengen. Er is voor gekozen ook deze kosten niet in rekening te brengen. De uitvaardiging en tenuitvoerlegging van het dwangbevel geschieden op kosten van de debiteur. Beleid wettelijke rente, aanmaningskosten en kosten dwangbevel: o de gemeente brengt geen wettelijke rente in rekening, tenzij de vordering is overgedragen aan een gerechtsdeurwaarder. In die gevallen wordt de vordering wel verhoogd met wettelijke rente en invorderingskosten en tenzij het gaat om een vordering van voor 1 juli 2009; o de gemeente brengt geen aanmaningskosten in rekening; o de uitvaardiging en tenuitvoerlegging van het dwangbevel geschieden op kosten van de debiteur. 2.4 Het aflossingsritme Het uitgangspunt van het beleid is dat iedere vordering in beginsel ineens wordt ingevorderd. De betalingstermijn is in afwijking van artikel 4:87 van de Algemene Wet Bestuursrecht (Awb) in artikel 2 van de Verordening betalingstermijn vorderingen Wet Werk en Bijstand gemeente Maassluis vastgesteld op 30 dagen. Indien de debiteur de vordering niet binnen 30 dagen geheel kan voldoen, dient er een betalingsregeling met een maandelijkse aflossingsverplichting te worden getroffen. Voor de groep zelfstandigen worden wisselende termijnen gehanteerd (maand, kwartaal of jaar), de aard van het bedrijf, het betalingsgedrag en de individuele omstandigheden van het geval zijn bepalend voor het aflossingsritme. In de beschikking betalingsregeling wordt opgenomen aan welke vordering(en) de betaling wordt toegerekend. Bij de aanwezigheid van meerdere vorderingen worden de periodieke betalingen, bij voorrang geboekt op de oudste, verwijtbare vordering. Als de debiteur geen bezwaar maakt tegen de beschikking betalingsregeling ligt de aflossingsvolgorde vast. 7

8 In de beschikking betalingsregeling wordt eveneens opgenomen dat de betalingsregeling vervalt zodra een betalingstermijn is overschreden. Beleid aflossingsritme: o de debiteur dient de vordering bij voorkeur ineens binnen 30 dagen te voldoen, is dit niet mogelijk, dan wordt een aflossingsregeling per maand overeengekomen of opgelegd o het maandritme geldt voor alle soorten vorderingen, behalve voor leningen aan zelfstandigen o de aard van het bedrijf, het betalingsgedrag en de individuele omstandigheden zijn bepalend voor het aflossingsritme (maand, kwartaal, jaar). Beleid boeking periodieke betalingen: o in de beschikking betalingsregeling wordt opgenomen aan welke vordering(en) de betaling wordt toegerekend o bij de aanwezigheid van meerdere vorderingen wordt bij voorrang geboekt op de oudste, verwijtbare vordering o als debiteur geen bezwaar maakt tegen de beschikking betalingsregeling ligt de aflossingsvolgorde vast o in de beschikking betalingsregeling wordt opgenomen dat de betalingsregeling vervalt zodra een betalingstermijn is overschreden. 2.5 De aflossingsduur en hoogte Bij het treffen van een betalingsregeling maken we onderscheid tussen debiteuren die nog steeds een bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening van de gemeente ontvangen en debiteuren van wie deze zijn beëindigd. Debiteur met een bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening van de gemeente In de meeste gevallen betreft het personen die aangewezen zijn op een uitkering ingevolge de WWB. Gezien de preferentie van WWB vorderingen en om te voorkomen dat externe schuldeisers de resterende incassoruimte opeisen, wordt bij het vaststellen van de hoogte van de aflossingscapaciteit bij een vordering ontstaan door het schenden van de inlichtingenverplichting, zo veel mogelijk aangesloten bij de beslagvrije voet van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, zijnde in beginsel 90% van de bijstandsnorm. Hierbij moet wel aansluiting worden gezocht bij de wettelijke regelingen (bijvoorbeeld betreffende woonkosten en zorgverzekering). Er is een rekenmodule om de beslagvrije voet te kunnen berekenen. Bij overige vorderingen wordt de aflossingshoogte gesteld op 6% van de bijstandsnorm. Ook hierbij moeten de wettelijke regelingen in de gaten worden gehouden. Bij het bepalen van de aflossingscapaciteit wordt daarnaast zonodig ook rekening gehouden met eventuele bijzondere omstandigheden. 8

9 Beleid aflossingshoogte en duur bij klanten: o de hoogte van de aflossing bij klanten wordt, bij vorderingen ontstaan uit een schending van de informatieverplichting, in beginsel vastgesteld op 10% en bij overige vorderingen op 6% van de norm, rekening houdend met de wettelijke regelingen over bijvoorbeeld woonkosten en zorgverzekering o indien er sprake is van bijzondere omstandigheden, dan dient daar rekening mee gehouden te worden. Debiteur ontvangt geen bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening van de gemeente Indien betaling ineens binnen 30 dagen niet mogelijk is, wordt getracht met de debiteur betaling binnen maximaal 12 maanden overeen te komen. Hierbij wordt op dat moment geen verder onderzoek nodig geacht. Ontbreekt de mogelijkheid om binnen maximaal 12 maanden de vordering te betalen, dan wordt er een maatschappelijk en financieel onderzoek uitgevoerd. De debiteur dient dan een standaard inlichtingenformulier in te vullen, zodat de periodieke betaling kan worden vastgesteld. Puur juridisch gezien kan de wettelijke aflossing worden vastgesteld op het inkomen minus 90% van de geldende bijstandsnorm (zijnde de beslagvrije voet als gevolg van de Wet Beslag op loon, sociale uitkeringen en andere periodieke betalingen) en rekening houdend met de wettelijke regelingen over bijvoorbeeld woonkosten en zorgverzekering. In dat geval zou de ex klant na werkaanvaarding alle extra inkomsten boven de beslagvrije voet moeten aanwenden voor de aflossing van de vordering bij onze gemeente. Dit vinden we niet wenselijk. In deze gevallen wordt, bij een minnelijke regeling, maximaal 50% van de gevonden aflossingscapaciteit extra vrijgelaten. Na een termijn van 24 maanden vindt er een (nieuw) heronderzoek plaats. Wij hebben met deze draagkrachtcriteria een evenwicht gevonden tussen de verschillende beleidsuitgangspunten. Het aanhouden van een hogere aflossingscapaciteit kan in het proces van werkaanvaarding en uitstroomgericht bezig zijn, demotiverend werken. Men moet een (financiële) prikkel hebben om niet alleen arbeid te aanvaarden, maar ook aan het arbeidsproces te blijven deelnemen. Op grond van een onderbouwd besluit kan het aflossingsbedrag afwijkend van de berekende draagkracht worden vastgesteld. Beleid aflossingshoogte en duur bij niet klanten: o in principe betaling ineens binnen 30 dagen o indien betaling binnen maximaal 12 maanden mogelijk is, is geen nader onderzoek nodig o indien betaling binnen maximaal 12 maanden niet haalbaar is, wordt overgegaan tot een maatschappelijk en financieel onderzoek voor het treffen van een nadere periodieke betalingsregeling o bij de betalingsregeling naar draagkracht wordt de hoogte van de aflossing vastgesteld op 10% van de geldende bijstandsnorm, rekening houdend met de wettelijke regelingen over bijvoorbeeld woonkosten en zorgverzekering + een extra aflossingscapaciteit van 50% van de netto normoverschrijding. 9

10 Leenbijstand Pas als een belanghebbende zijn terugbetalingsverplichtingen niet nakomt is de lening opeisbaar en kan de lening worden teruggevorderd. Er zal dan eerst een terugvorderingsbesluit genomen moeten worden o.g.v. artikel 58 WWB. Pas als dan niet aan de vordering wordt voldaan kan worden gemaand en uiteindelijk een dwangbevel worden uitgevaardigd. Als voor de leenbijstand een terugvorderingsbesluit is genomen, wordt de vordering behandeld als een bijstandsvordering. Beleid aflossing vordering leenbijstand: o als voor de leenbijstand een terugvorderingsbesluit is genomen, dient hierop volledig te worden afgelost, waarbij behandeling plaatsvindt als bij een bijstandsvordering. Krediethypotheek Voor de terugbetaling van de bestaande krediethypotheekvorderingen wordt het aflossingsregime gehanteerd zoals dat tot 1 januari 2004 op grond van het Bijstandsbesluit Krediethypotheek gold. Beleid aflossing krediethypotheek: o aflossingsregime Bijstandsbesluit Krediethypotheek continueren. 2.6 De betalingscontrole Eén van de repressieve onderdelen van Hoogwaardig Handhaven is dat de opgelegde betalingsverplichtingen moeten worden nagekomen. Dit is een belangrijke pijler in het incassobeleid. Wij werken daarom met een gestructureerde incassoprocedure. De niet betalende debiteur dient de gevolgen van het niet betalen direct en duidelijk te ondervinden. Wij volgen daartoe de volgende procedure. De debiteur dient zelfstandig zorg te dragen voor een correcte betaling. Uit de wet vloeit voort dat de kosten van betaling voor rekening komen van de schuldenaar. Uitgangspunt is girale betaling in euro s. De ontvangsten worden dagelijks geboekt. Eenmaal per maand vindt de betalingscontrole plaats. In incidentele gevallen kan er sprake zijn van kasbetalingen. Voor iedere contante betaling wordt een kwitantie afgegeven. Om de incasso vlot en zorgvuldig te laten verlopen, bepalen wij de primaire incassoprocedure op de verzending van een terugvorderingsbeschikking en één aanmaning. Met de aanmaning wordt de debiteur verzocht alsnog binnen 2 weken te betalen. Geeft debiteur ook hieraan geen gehoor, dan wordt overgegaan tot dwanginvordering met het dwangbevel. Beleid betalingscontrole: o de debiteur dient zelfstandig zorg te dragen voor een correcte betaling o de betalingscontrole vindt maandelijks plaats. o indien de debiteur de betalingsverplichting niet nakomt wordt één aanmaning gestuurd met een betalingstermijn van 2 weken. 10

11 2.7 Verrekening en beslaglegging De gemeente kan overgaan tot dwanginvordering: door middel van verrekening (wanneer aan de debiteur tevens bijstand of een uitkering o.g.v. de IOAW, IOAZ, Bbz 2004 of een inkomensvoorziening o.g.v. de WIJ wordt verleend). Voor verrekening is geen executoriale titel noodzakelijk, bij het ontstaan van de vordering kan al worden besloten tot verrekenen (artikel 4:93 Awb); door middel van het leggen van vereenvoudigd derdenbeslag. Voor (vereenvoudigd derden)beslag is wel een executoriale titel noodzakelijk. De executoriale titel wordt verkregen door het uitvaardigen van een dwangbevel. Debiteur met bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening van de gemeente Bij debiteuren met een lopende bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening maken wij gebruik van verrekening als inningmethode, omdat dit snel en effectief is. Na het nemen van een terugvorderingsbesluit kan verrekening plaatsvinden. Deze vorm van verrekening moet aan de volgende vereisten voldoen (art. 6:127 BW, art. 4:93 Awb): a. partijen moeten elkaars schuldeiser en schuldenaar zijn; b. er moet gelijksoortigheid van schuld en prestatie zijn, de vordering moet op geld waardeerbaar zijn. c. er moet een bevoegdheid zijn om betaling van de vordering af te dwingen. Verrekening is een vorm van tenuitvoerlegging en dit gebeurt pas als debiteur niet aan de (al dan niet minnelijk) vastgestelde betalingsverplichting voldoet d. bij verrekening is de gemeente gehouden aan de beslagvrije voet (en met inachtneming van de wettelijke regelingen) e. verrekening kan alleen voor zover de uitkering voor beslag vatbaar is (dus bijvoorbeeld niet met bijzondere bijstand voor specifieke kosten) f. het verrekeningsrecht eindigt niet door verjaring van de rechtsvordering tenzij de schuldeiser van het bestuursorgaan zelf een bestuursorgaan is. Leenbijstand Verrekening is ook mogelijk in het geval van leenbijstand (artikel 48 lid 5 WWB). Bij verstrekking van bijstand in de vorm van een lening zijn slechts de vastgestelde aflossingsbedragen opeisbaar voor zover de aflossingstermijnen zijn vervallen. Een terugvorderingsbesluit voor de vervallen termijnen is dus niet noodzakelijk. Wordt de uit de leenbijstand voortvloeiende aflossingsverplichting regelmatig niet nagekomen, dan kan voor de hele restsom een terugvorderingsbesluit worden genomen. In dat geval geldt het gestelde in paragraaf 2.5 onder leenbijstand. Beleid verrekening voor debiteuren met uitkering van de gemeente: o zoveel mogelijk gebruik maken van verrekening als inningmethode, omdat dit snel en effectief is. Vorderingen worden eerst na het nemen van een terugvorderingsbesluit verrekend met de uitkering o de vervallen aflossingstermijnen van leenbijstand kunnen worden verrekend zonder terugvorderingsbesluit 11

12 Debiteur ontvangt geen bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening van de gemeente Indien betaling na de aanmaning uitblijft, vindt nader onderzoek plaats. Afhankelijk van de individuele situatie wordt gekozen uit de mogelijkheden: o contact zoeken met het doel om een betalingsregeling het treffen o een dwangbevel uitvaardigen o (vereenvoudigd derden)beslag leggen of o de zaak overdragen aan de deurwaarder o een heronderzoek plannen naar bepaalde aspecten als verblijfsplaats of financiële situatie. Tenuitvoerlegging door middel van beslag geschiedt conform de regels van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv). De gemeente heeft de mogelijkheid van vereenvoudigd derdenbeslag op loon of uitkering. Op deze wijze van beslaglegging zijn, met uitzondering van artikel 479e lid 2 Rv, de artikelen 479b tot en met 479g Rv van overeenkomstige toepassing. De procedure van vereenvoudigd derdenbeslag is als volgt: 1. de gemeente stuurt na vooronderzoek met een kennisgeving het dwangbevel en een afschrift van het terugvorderingsbesluit, waarin de wettelijke beslagvrije voet wordt aangegeven, naar degene van wie debiteur een periodieke uitkering of loon ontvangt 2. de derde beslagene moet de kennisgeving voor gezien terugzenden aan de gemeente. Door deze terugzending wordt het beslag gelegd. De derde beslagene wordt hiermee verplicht het voor beslag vatbare bedrag uit te betalen aan de gemeente 3. de gemeente zal binnen 7 dagen na retourontvangst van de kennisgeving een afschrift van die kennisgeving (betekening) aangetekend moeten toezenden aan de debiteur. Als de gemeente dit nalaat kan debiteur de President van de rechtbank vragen het beslag op te heffen. Beleid secundaire incassoprocedure: o indien betaling na de aanmaning uitblijft, vindt nader onderzoek plaats o afhankelijk van de individuele situatie wordt: contact gezocht met het doel om een betalingsregeling het treffen een dwangbevel uitgevaardigd beslag gelegd of de zaak overgedragen aan de deurwaarder een heronderzoek gepland naar bijvoorbeeld verblijfsplaats, financiële situatie. 2.8 De periodieke verstrekking van saldobevestigingen Het verstrekken van saldobiljetten is, met uitzondering van vorderingen in het kader van het oude Besluit krediethypotheek bijstand, geen wettelijke verplichting. Tot op heden vindt de verstrekking jaarlijks plaats. Het beleid ieder jaar over te gaan tot het verstrekken van de saldobevestigingen wordt gecontinueerd. De saldobevestigingen dienen uiterlijk begin maart te worden verzonden (in verband met de belastingaangifte die dient te geschieden vóór 1 april). Kwalitatief goede saldobevestigingen bevatten in ieder geval: o de naam, het adres (en indien bekend het burgerservicenummer) van debiteur o de hoofdsom van de vordering o het saldo van de vordering op 1 januari van het betreffende jaar o de ontvangen bedragen in het betreffende jaar o het saldo van de vordering op 31 december van het betreffende jaar 12

13 o de betaalde wettelijke rente en/of invorderingskosten in het betreffende jaar. De saldobiljetten worden, binnen de mogelijkheden van het geautomatiseerde systeem, conform het voorgaande opgesteld. Gelet op het niet verplichte karakter van de saldobiljetten blijft het recht voorbehouden om in individuele gevallen af te zien van verzending. Beleid saldobevestigingen: o jaarlijkse saldobevestigingen verzenden conform bovenstaande procedure. 2.9 Uitstel van betaling In de praktijk kunnen zich situaties voordoen waarin de debiteur de vordering niet binnen de gestelde termijn kan voldoen en betaling van hem ook in redelijkheid niet kan worden gevergd. In dergelijke situaties bestaat de mogelijkheid om bij beschikking uitstel van betaling te verlenen. Maatregelen om debiteur aan te manen of tot betaling te dwingen kunnen niet in gang worden gezet. Indien de dwanginvordering al is begonnen wordt deze opgeschort. De bevoegdheid tot verrekening blijft tijdens het uitstel van betaling wel bestaan. Er wordt uitstel van betaling verleend in de volgende gevallen: 1. als debiteur een bezwaarschrift heeft ingediend, totdat het bezwaar is afgehandeld; 2. als debiteur in een WSNP traject terechtkomt, zolang debiteur hieraan meewerkt; 3. als individuele omstandigheden hiertoe aanleiding geven, zolang deze omstandigheden voortduren; 4. als een betalingsregeling is getroffen, zolang belanghebbende zich daaraan houdt. Een besluit betalingsregeling is tevens een besluit om uitstel o.b.v. artikel 4:94 Awb en wordt ingetrokken als belanghebbende de betalingsregeling niet nakomt. Hoe vaak uitstel van betaling wordt verleend is afhankelijk van de individuele omstandigheden. Beleid uitstel van betaling: o er wordt uitstel van betaling verleend bij bezwaar, totdat het bezwaar is afgehandeld, bij een WSNP traject, zolang debiteur hieraan meewerkt, als individuele omstandigheden hiertoe aanleiding geven, zolang deze omstandigheden voortduren en als een betalingsregeling is getroffen, zolang belanghebbende zich daaraan houdt. o de frequentie is afhankelijk van de individuele omstandigheden. 3. Beleidskeuzes geheel of gedeeltelijk afzien van terugvordering Er kunnen zich omstandigheden voordoen waaronder de gemeente niet kan of wil terugvorderen. 3.1 Dringende redenen Er kan sprake zijn van dringende redenen om geheel of gedeeltelijk af te zien van de bevoegdheid tot herziening en/of intrekking en/of terugvordering wegens dringende redenen. Er is op dit punt veel jurisprudentie. 13

14 In de rechtspraak worden gebruikelijk 4 betekenissen van dringende redenen onderscheiden: a. dringende redenen, opkomend in de risicosfeer van de belanghebbende, die zijn gericht op de sociaal en financieel onaanvaardbare gevolgen van het besluit, b. dringende redenen, opkomend in de risicosfeer van het college, als gevolg van onzorgvuldige totstandkoming van besluitvorming, c. het onderscheid tussen bruto en netto terugvordering, d. toepassing van de zesmaandenjurisprudentie. Of een omstandigheid of gedraging valt onder 1 van de hierboven genoemde betekenissen van dringende redenen wordt per geval bepaald. Samengevat komt het er op neer dat slechts in zeer bijzondere omstandigheden een dringende reden aanwezig wordt geacht om af te zien van (verdere) terugvordering. Beleid dringende reden: o er worden 4 betekenissen van dringende redenen onderscheiden a. dringende redenen, opkomend in de risicosfeer van de belanghebbende, die zijn gericht op de sociaal en financieel onaanvaardbare gevolgen van het besluit, b. dringende redenen, opkomend in de risicosfeer van het college, als gevolg van onzorgvuldige totstandkoming van besluitvorming, c. het onderscheid tussen bruto en netto terugvordering, d. toepassing van de zesmaandenjurisprudentie. o conform geldende jurisprudentie slechts in zeer bijzondere omstandigheden dringende redenen aanwezig achten als grond voor het afzien van (verdere) terugvordering. o er wordt per geval beoordeeld of sprake is van dringende redenen. 3.2 Schuldsanering en schuldregeling In deze paragraaf wordt aangegeven hoe omgegaan wordt met verzoeken tot schuldsanering en schuldregeling. Het uitgangspunt is dat er in principe van verdere invordering wordt afgezien indien dit noodzakelijk is voor het tot stand komen van een schuldregeling. Dit geldt echter alleen voor vorderingen die niet het gevolg zijn van verwijtbaar gedrag en niet gedekt worden door pand of hypotheek. Schuldsanering of schuldregeling is niet mogelijk als vorderingen gedekt zijn door pand of hypotheek. Burgemeester en wethouders kunnen besluiten tot gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van de teruggevorderde bijstand indien: a. redelijkerwijs te voorzien is dat de belanghebbende niet zal kunnen voortgaan met het betalen van zijn schulden, èn b. redelijkerwijs te voorzien is dat een schuldregeling met betrekking tot alle vorderingen, behoudens de vorderingen als gevolg van verwijtbaar gedrag van de belanghebbende en/of als op de vordering een zekerheidsstelling ten behoeve van de gemeente rust (pand of hypotheek) van de overige schuldeisers, zonder een besluit tot kwijtschelding niet tot stand zal komen, èn c. de vordering van de gemeente wegens teruggevorderde bijstand ten minste zal worden voldaan naar evenredigheid met de vorderingen van de schuldeisers van gelijke rang. Wanneer sanering wordt gevraagd van een vordering die door verwijtbaar gedrag is ontstaan, zal medewerking slechts op individuele gronden worden verleend. De jurisprudentie van de Wet 14

15 Sanering Natuurlijke Personen (WSNP) wordt door ons gevolgd. De Hoge Raad heeft wat dat betreft het volgende gesteld. Bij het ontstaan van een vordering als gevolg van een schending van de informatieverplichting, kan gezegd worden dat de debiteur niet te goeder trouw is. In het kader van de WSNP was dit volgens vaste jurisprudentie van de Hoge Raad geen aanleiding om een verzoek tot schuldsanering af te wijzen. Gekeken dient te worden naar alle omstandigheden, zoals het tijdsverloop sinds de gedraging, het feit dat de debiteur had geleerd van het verleden, de debiteur al weer jaren werkte, de debiteur nu een gezin met kinderen had en de omstandigheid dat er huisuitzetting dreigde. Een verzoek om medewerking aan een minnelijke schuldsanering dient getoetst te worden aan alle omstandigheden. Pas wanneer hieraan is voldaan, wordt ingestemd met het saneringsvoorstel. In alle gevallen geldt dat er slechts akkoord wordt gegaan op voorwaarde dat er een volledige schuldregeling tot stand komt. Bijstandsvorderingen zijn op grond van artikel 60 lid 6 WWB preferent, zodat de gemeente in principe een dubbel percentage dient te ontvangen. Indien door de gemeente niet met de schuldregeling akkoord wordt gegaan, kan de debiteur hiertegen in verweer komen door een verzoekschrift in het kader van de WSNP in te dienen. Het besluit tot het gedeeltelijk afzien van terugvordering of tot het gedeeltelijk afzien van (verdere) terugvordering wordt ingetrokken of ten nadele van de belanghebbende gewijzigd indien: a. niet binnen 12 maanden nadat het besluit is bekendgemaakt, een schuldregeling tot stand is gekomen, of b. de belanghebbende de schuld aan de gemeente niet in overeenstemming met de schuldregeling voldoet, of c. onjuiste of onvolledige gegevens zijn verstrekt en de verstrekking van juiste of volledige gegevens tot een ander besluit zou hebben geleid. Beleid afzien van (verdere) terugvordering wegens schuldsanering en schuldregeling: o op verzoek van erkende schuldsanerende instanties wordt van (verdere) invordering afgezien indien dit noodzakelijk is voor het tot stand komen van een schuldsanering, tenzij er sprake is van een vordering die het gevolg is van verwijtbaar gedrag en/of een vordering welke gedekt wordt door pand of hypotheek. Voorwaarde is dat de vordering van de gemeente zal worden voldaan naar evenredigheid met de vorderingen van schuldeisers van gelijke rang o indien er sprake is van een vordering die het gevolg is van verwijtbaar gedrag, wordt medewerking slechts op individuele gronden verleend en wordt de jurisprudentie van de WSNP gevolgd. 3.3 Geheel of gedeeltelijk afzien na het voldoen van de betalingsverplichting of bij het ontbreken van een incassomogelijkheid In principe dienen alle vorderingen volledig te worden terugbetaald. Hierbij moet wel voorkomen worden dat de schuldpositie bij onze gemeente de arbeidsinschakeling in overwegende mate belemmert. Er wordt van terugvordering of van verdere terugvordering afgezien, indien de belanghebbende: a. gedurende 5 jaar volledig aan zijn betalingsverplichtingen heeft voldaan, of 15

16 b. gedurende 5 jaar niet volledig aan zijn betalingsverplichtingen heeft voldaan, maar het achterstallige bedrag over die periode alsnog heeft betaald, of c. gedurende 5 jaar geen betalingen heeft verricht en niet aannemelijk is, dat hij deze op enig moment zal gaan verrichten, of d. een bedrag overeenkomend met ten minste 50% van de restsom in één keer aflost. De hierboven genoemde termijn wordt gesteld op 3 jaar indien: e. het gemiddelde inkomen van de belanghebbende in die periode de beslagvrije voet bedoeld in de artikelen 475c en 475d Rv niet te boven is gegaan, en f. de terugvordering niet het gevolg is van het niet of niet behoorlijk nakomen van de (inlichtingen)verplichting, artikel 17 lid 1 WWB. Indien ter aflossing van de vordering met belanghebbende een minnelijke regeling is overeengekomen dient de draagkracht te worden berekend in overeenstemming met de inhoud van paragraaf 2.5. Kwijtschelding Kwijtschelding van vorderingen nadat belanghebbende correct heeft voldaan aan de betalingsverplichting, vindt plaats op debiteurniveau en niet op vorderingsniveau. Dit betekent dat wanneer belanghebbende gedurende 3 jaar dan wel 5 jaar correct (naar draagkracht) heeft afgelost, het restant van al zijn vorderingen wordt kwijtgescholden. Er behoeft dus niet op elke vordering afzonderlijk 3 jaar dan wel 5 jaar te worden terugbetaald. Let op: dit geldt niet voor vorderingen ontstaan door schending van de inlichtingenplicht. Geen kwijtschelding na het voldoen van de betalingsverplichting wordt verleend ten aanzien van vorderingen waarop een zekerheidsstelling (pand of hypotheek) is gevestigd, behoudens voor zover zij niet op die goederen verhaald kunnen worden. Afkoop Indien de debiteur een verzoek tot afkoop indient, wordt zeker niet automatisch akkoord gegaan. Uitgangspunt blijft dat de debiteur de vordering ineens, of met een betalingsregeling naar draagkracht, dient af te lossen. Slechts in bijzondere gevallen, voor de gemeente dan wel de debiteur, kan in bepaalde omstandigheden met afkoop akkoord worden gegaan. Als richtlijn kan worden aangehouden dat de afkoop meer zal moeten opleveren dan wanneer de gebruikelijke incassoprocedure zou moeten worden gevolgd. Relatie uitstroombeleid Om het debiteurenbeleid in overeenstemming met het uitstroombeleid te brengen, zal de gemeente Maassluis een positieve opstelling van de debiteur betreffende arbeidsmarktgerichte activiteiten mee laten wegen bij haar beslissing van verdere invordering af te zien. De algemene beleidskeuzes worden als uitgangspunt genomen: o het niet voldoen aan de informatieverplichting mag niet lonen o de schuldpositie bij onze gemeente mag de uitstroom niet belemmeren o een effectief en efficiënt debiteurenbeheer staat voorop. De volgende individuele omstandigheden dienen dan in hun onderlinge samenhang te worden bezien: a. de aard van de vordering (al dan niet een schending van de informatieverplichting) b. de mate van verwijtbaarheid (al dan niet een recidivevordering) 16

17 c. het betalingsgedrag (aflossing is minnelijk tot stand gekomen of d.m.v. beslag) d. het totaal van de tot dat moment verrichte periodieke betalingen in relatie tot de hoogte van de vordering (aflossingsquote) e. de opstelling debiteur op het gebied van arbeidsmarktgerichte activiteiten (ter voorkoming van belemmering arbeidsinschakeling). Beleid kwijtschelding na voldoen van de betalingsverplichtingen dan wel beleid betreffende verkorting periode betalingsverplichting: o indien ter aflossing van de vordering een minnelijke regeling is overeengekomen, wordt bij de draagkrachtberekening paragraaf 2.5 gehanteerd o geen kwijtschelding wordt verleend ten aanzien van vorderingen waarop een zekerheidsstelling (pand of hypotheek) is gevestigd, behoudens voor zover zij niet op die goederen verhaald kunnen worden o kwijtschelding van vorderingen vindt plaats op debiteurniveau (dit geldt niet voor vorderingen ontstaan door schending van de inlichtingenplicht) o kwijtscheldingsverzoeken worden in individuele gevallen afgestemd op het uitstroombeleid o bij een afkoopvoorstel blijft het uitgangspunt dat de debiteur de vordering ineens, of middels een betalingsregeling naar draagkracht, dient af te lossen. Slechts in bijzondere gevallen kan in bepaalde omstandigheden met afkoop akkoord worden gegaan; als richtlijn kan worden aangehouden dat de afkoop meer zal moeten opleveren dan wanneer de gebruikelijke incassoprocedures zou worden gevolgd. 3.4 Kruimelbedragen In principe wordt er altijd teruggevorderd. Er wordt alleen geen terugvorderingsbeschikking opgemaakt indien, na de eindafrekening, een grensbedrag van maximaal 5,00 resteert. Het kruimelbedrag wordt vastgesteld op 125,00 op debiteurenniveau. In elk geval dient hiervoor de primaire incassoprocedure gevolgd te worden waarna standaard de buiteninvordering volgt. Dit geldt niet voor vorderingen ontstaan door schending van de informatie verplichting. Beleid kruimelbedragen: o er wordt geen terugvorderingsbeschikking opgemaakt indien de vordering, na de eindafrekening, lager is dan 5,00 o een vordering wordt buiteninvordering gesteld indien er sprake is van een restantvordering (niet zijnde een vordering ontstaan uit een schending van de informatieplicht) beneden de 125,00 én nadat is vastgesteld dat het primaire incassotraject gevolgd is en geen andere vorderingen meer openstaan. 3.5 Heffingskortingen We zien af van terugvordering van ten onrechte verstrekte uitkering in verband met ontvangen ouderenheffingskorting. We zien eveneens af van terugvordering van teveel verstrekte uitkering in verband met ontvangen heffingskortingen na beëindiging van de uitkering. 17

18 Met ingang van 1 januari 2011 worden de heffingskortingen waar de klant recht op heeft direct gekort op de uitkering. 4. Debiteurenheronderzoeken Het debiteurenheronderzoekplan van Maassluis is gericht op het waar nodig periodiek uitvoeren van debiteurenheronderzoeken. De uit te voeren debiteurenheronderzoeken dienen een bijdrage te leveren aan onze beleidsuitgangspunten. In dit plan wordt onderscheid gemaakt tussen debiteuren met en debiteuren zonder een bijstandsuitkering, uitkering o.g.v. de IOAW of IOAZ of een inkomensvoorziening o.g.v. de WIJ. Debiteuren met een bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening Bij debiteuren met een bijstandsuitkering, uitkering o.g.v. de IOAW of IOAZ of een inkomensvoorziening o.g.v. de WIJ wordt de heronderzoektermijn gesteld op standaard 12 maanden. Daarnaast controleert de klantmanager jaarlijks aan de hand van een query alle openstaande vorderingen om inhouding van het vakantiegeld (indien onderdeel van de betalingsregeling) zeker te stellen. Deze controle kan eventueel worden aangegrepen om in de periode maart/april/mei het debiteurenheronderzoek te houden. Het debiteurenheronderzoek kan ook samenvallen met het reguliere heronderzoek. Debiteuren zonder een bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening Bij debiteuren zonder bijstandsuitkering, uitkering o.g.v. de IOAW of IOAZ of een inkomensvoorziening o.g.v. de WIJ wordt de heronderzoektermijn gesteld op standaard (elke) 24 maanden tenzij de vordering binnen maximaal 12 maanden kan worden voldaan. In laatstgemelde gevallen is een heronderzoek niet noodzakelijk. Per geval kan gemotiveerd een andere heronderzoekfrequentie worden bepaald. Debiteurenheronderzoek Het debiteurenheronderzoek wordt gekenmerkt door de volgende elementen: 1. het wordt schriftelijk vastgelegd en bevat minimaal een overzicht van de saldi van de openstaande vorderingen van de betreffende debiteur, evenals de kenmerken (soort, hoofdelijke aansprakelijkheid ex partner) per vordering 2. daarnaast wordt in ieder geval aandacht besteed aan de hoogte en het nakomen van de periodieke betalingsverplichting 3. zo nodig wordt direct actie ondernomen om de betalingsverplichting af te dwingen dan wel in overeenstemming te brengen met het beleid 4. ten slotte wordt er een besluit genomen betreffende of en wanneer er een volgend onderzoek dient plaats te vinden. Beleid debiteurenheronderzoeken: o bij debiteuren met bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening elke 12 maanden een heronderzoek, eventueel samenvallend met de query voor de mogelijke inhouding van het vakantiegeld of met het reguliere heronderzoek; o bij debiteuren zonder bijstandsuitkering, uitkering of inkomensvoorziening elke 24 maanden een heronderzoek terugvordering, tenzij gemotiveerd een andere frequentie wordt bepaald. 18