Gebiedsevaluatie Kempen 2015

Transcriptie

1 Aan: Gemeenten, AWV, MOW, TTB, PROVANT Van: De Lijn Gebiedsevaluatie Kempen / 150

2 Inhoud DEEL 1: ALGEMENE SITUERING Situering van het gebied Overzichtskaarten Situatieschets Algemene situering Verplaatsingsstromen Situering van de gemeentes Oriëntatie Mobiliteitsplannen Overige plannen met impact op OV Huidige derdebetalersystemen Hoofdhalten Inventarisatie halte-infrastructuur Projecten Mobiliteitsvisie OV-aanbod Stads- en voorstadslijnen Streeklijnen Kadanslijnen Functionele lijnen Buurtbussen Belbussen Treinaanbod DEEL 2: RESULTATEN ONDERZOEK Algemene situering onderzoeken Onderzoeksresultaten per case Gebruik lijn 15b Gebruik lijn Gebruik lijn 220 en Gebruik belbussen 943 en Gebruik lijn Gebruik lijnen Onderzoek naar de frequentie van lijn Gebruik lijn Gebruik lijn Gebruik en dienstregeling van lijn Gebruik lijnen 490, 491, 492 en / 150

3 4.12 Gebruik lijn 510, 511 en Gebruik stadslijnen Turnhout Busgebruik tussen Turnhout en Oud-Turnhout Verbinding tussen Arendonk Retie Dessel Geel Analyse doorstroming Inleiding doorstromingsstudies Werkwijze Overzicht resultaten Binnen de bebouwde kom Buiten de bebouwde kom Detailanalyse en oplossingsvoorstellen Binnen de bebouwde kom Buiten de bebouwde kom Besluit Overige vragen van gemeenten Arendonk: capaciteitsproblemen op lijn Balen: bediening noordelijke Berkenbossen onvoldoende Beerse: capaciteit van sneldiensten over E34 is onvoldoende Beerse: noordoostelijke kern Beerse zwak bediend Dessel: kern Witgoor zwak bediend Dessel Oud-Turnhout Retie: capaciteitsproblemen op lijn Geel: alternatief voor verdwijnen belbus is nodig Geel: afstemming tussen en De Lijn Limburg moet beter Herentals: overbezetting lijnen in ochtendspits Herentals: lijn 306 stopt niet aan voetbalstadion Westerlo Herentals: lijn 305 maakt vertraging op vrijdag vanuit Leuven Herenthout: verbinding met Lier en Bouwel Station Herselt: rechtstreekse busverbinding met Leuven Gasthuisberg herstellen Hoogstraten: vraag naar daluurbediening Meerseldreef Hoogstraten: vraag naar bediening Wortel Kolonie Hoogstraten: onbetrouwbare aansluiting tussen bus en trein aan station Noorderkempen Hoogstraten: vraag naar bediening Transportzone Kasterlee: vraag naar betere afstemming op treinstation Tielen Kasterlee: vraag naar onderlinge verbinding tussen deelkernen Kasterlee: vraag naar hoe de buurtbus in praktijk gebracht kan worden? Kasterlee: vraag naar verbinding tussen Lichtaart en Geel Lille: vraag naar herinvoering daluurverbinding op lijn Malle: vraag naar bediening voor Woonzorg- en revalidatiecentrum De Dennen Malle: vraag naar betere noordzuidverbindingen met Hoogstraten en Lier Meerhout-Mol: vraag naar reguliere busverbinding tussen kernen / 150

4 6.26 Mol: vraag naar meer capaciteit op de schoolbussen Olen: vraag naar meer capaciteit op lijn 15b in de ochtendspits Olen: vraag naar betere verbindingen met station Olen Ravels: kan vorig eindpunt Poppel Grens vervangen worden door de nieuwe rotonde? Retie: vraag na betere verbinding tussen centrum en oostelijke kern Rijkevorsel: onbetrouwbare overstap tussen lijn 432 en de trein aan station Noorderkempen Turnhout: vraag naar betere busbediening ten noorden van centrum Turnhout: vraag naar minder lege ritten ( geen dienst ) door de Merodelei en Gasthuisstraat Turnhout: vraag of zomerse busregeling (bij kermis ed) overeind blijft na verdwijnen belbus Turnhout: vraag of gevoel klopt dat bussen op lijn 490 sinds de opening van de fly-over later doorkomen in Turnhout Turnhout: vraag over de toegankelijkheid voor mindervaliden op gewone bussen na verdwijnen belbus Analyse klantenreacties DEEL 3: Synthese Stadsregio Turnhout en omgeving Verder te onderzoeken Actietabel Bijlagen: / 150

5 DEEL 1: ALGEMENE SITUERING 5 / 150

6 1. Situering van het gebied 1.1 Overzichtskaarten Deze evaluatie focust zich op het gebied weergegeven op onderstaande kaart. Afbakening onderzoeksgebied ( HERE) Het opgenomen gebied is groter dan in andere gebiedsevaluaties. Oorzaak hiervan is het combineren van onderzoeksgebieden Kempen Noord en Kempen Zuid. Het nieuwe onderzoeksgebied Kempen dat hieruit ontstaat, omvat grosso modo de westkant van provincie Antwerpen + Aarschot. De keuze om stad Aarschot mee op te nemen is gemaakt op basis van de sterke OV-link tussen Aarschot en de andere Kempense gemeenten die in het onderzoeksgebied zijn opgenomen. 6 / 150

7 Kaart: woonzones (rood), industrie (paars), buitengebied (geel), bos (groen) ( HERE) Deze kaart geeft al een eerste indruk van de ruimtelijke spreiding in het gebied. Woonzones, landbouwgebieden en natuur wisselen elkaar af in de Kempen. In de Zuiderkempen liggen de woongebieden wat meer verspreid dan in het noorden. 7 / 150

8 1.2 Situatieschets Algemene situering Het evaluatiegebied Kempen bevindt zich aan de oostkant van de provincie Antwerpen. Het gebied wordt aan noordzijde begrensd door Nederland, aan oostzijde door provincie Limburg en aan zuidzijde door provincie Vlaams-Brabant. Er liggen 29 gemeenten binnen het evaluatiegebied. Hiervan zijn er 7 gemeenten in het RSV aangeduid als (klein-)stedelijk gebied en 22 gemeenten als buitengebied. Onder het (klein-)stedelijk gebied vallen Aarschot, Geel, Heist-op-den-Berg, Herentals, Hoogstraten, Mol en Turnhout. Deze gemeenten oefenen een extra aantrekkingskracht uit op de omliggende gemeenten in het buitengebied. Deze aantrekkingskracht is vaak gebaseerd op de verhoogde aanwezigheid van scholen, winkelgebieden, werkgelegenheid, recreatiemogelijkheden en dergelijke. Mobiliteit wordt onder andere beïnvloed door de geografische spreiding van woongebieden. Wat de dit betreft is er een verschil merkbaar tussen de Noorderkempen en de Zuiderkempen. Ten noorden van Geel is de geografische spreiding van de woonkernen eerder beperkt. De woonkernen zijn er redelijk afgelijnd. Deze kernen zijn gemiddeld groter en bevinden zich meestal langsheen de regionale gewestwegen. Ten zuiden van Geel is de spreiding van de woongebieden groter. Er zijn daar meer kleinere deelkernen die meer versnipperd liggen over het gebied, waardoor openbaar vervoer moeilijker te plannen is. Drie autosnelwegen doorkruisen het gebied: E19 Antwerpen Breda Rotterdam: Deze passeert via Hoogstraten E34 Antwerpen Eindhoven: Deze passeert via Zoersel, Lille, Vosselaar, Turnhout, Oud-Turnhout, Arendonk en Retie. E313 Antwerpen Hasselt Luik: Deze passeert via Herentals, Olen, Geel, Meerhout en Laakdal. Buiten deze snelwegen is er een relatief sterk ontwikkeld onderliggend wegennet. Meest recente versterking hiervan is de Kempense Noord-zuidverbinding die sinds 2014 zorgt voor een vlottere verbinding tussen de noord- en zuidkant van de regio. Dit is een belangrijke meerwaarde aangezien de autosnelwegen vooral oostwest-georiënteerd zijn Verplaatsingsstromen Om zicht te krijgen op de verplaatsingsstromen in het onderzoeksgebied hebben we gebruik gemaakt van de data uit het Multimodaal Verkeersmodel van het Vlaams Verkeerscentrum. Deze data over de verkeersstromen in het gebied hebben we gevisualiseerd in volgende kaart. 8 / 150

9 9 / 150

10 1.3 Situering van de gemeentes Oriëntatie Hoofdgemeente Aarschot Deelgemeenten Aarschot, Gelrode, Langdorp, Rillaar Aantal inwoners (1 jan 2014) Gebiedsomschrijving volgens RSV structuurondersteunend kleinstedelijk gebied Arendonk Arendonk buitengebied Baarle-Hertog Baarle Hertog buitengebied Balen Balen, Olmen buitengebied Beerse Beerse, Vlimmeren regionaalstedelijk gebied randgemeenten Dessel Dessel buitengebied Geel Geel Heist-op-den-Berg Herentals Heist-op-den-Berg, Hallaar, Booischot, Itegem, Wiekevorst, Schriek Herentals, Morkhoven, Noorderwijk structuurondersteunend kleinstedelijk gebied kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau structuurondersteunend kleinstedelijk gebied Herenthout Herenthout buitengebied Herselt Herselt, Ramsel buitengebied Hoogstraten Hoogstraten, Meer, Minderhout, Wortel, Meerle kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau Hulshout Hulshout, Houtvenne, Westmeerbeek buitengebied Kasterlee Kasterlee, Lichtaart, Tielen buitengebied Laakdal Lille Eindhout, Vorst, Varendonk, Veerle Lille, Gierle, Poederlee, Wechelderzande buitengebied buitengebied Malle Oostmalle, Westmalle buitengebied Meerhout Meerhout buitengebied Merksplas Merksplas buitengebied Mol Mol structuurondersteunend kleinstedelijk gebied Olen Olen buitengebied Oud-Turnhout Oud-Turnhout regionaalstedelijk gebied randgemeenten Ravels Ravels, Weelde, Poppel buitengebied Retie Retie buitengebied Rijkevorsel Rijkevorsel buitengebied Turnhout Turnhout Vosselaar Vosselaar regionaalstedelijk gebied centrumgemeenten regionaalstedelijk gebied randgemeenten Westerlo Westerlo, Oevel, Tongerlo, Zoerle-Parwijs buitengebied Zoersel Zoersel, Halle buitengebied 10 / 150

11 1.3.2 Mobiliteitsplannen Gemeente Conform Sneltoets conform Spoor snelto ets * Nieuw mobiliteitspla n conform Deadline nieuwe sneltoets Aarschot 23/09/ /11/ Arendonk 22/11/ /03/ /11/ /11/2018 Baarle-Hertog Balen 29/04/ /12/ /03/ /03/2018 Beerse 23/11/ /03/ /07/ /07/2017 Dessel 19/10/ /10/ /03/2018 Geel 22/04/ /06/ /04/ /04/2018 Heist-op-den-Berg 5/11/ /08/ /11/ Herentals 2/07/ /09/ /08/ /08/2020 Herenthout /12/ /12/2017 Herselt 26/04/ /06/ /03/2018 Hoogstraten 12/03/ /07/ /06/ /06/2018 Hulshout 17/03/ /02/ /06/ /06/2018 Kasterlee 6/03/ naar 7/03/ /11/ /03/2018 Laakdal 6/03/ /12/ /02/ Lille 24/04/2001 6/11/ /08/ /08/2018 Malle 22/11/ /03/ /12/ /03/2018 Meerhout 25/08/ /12/ /03/2013 5/03/2019 Merksplas 7/05/ /03/ /03/2013 6/03/2019 Mol 11/10/ /10/ /07/2012 5/07/2018 Olen 18/10/ /11/ /03/2018 Oud-Turnhout 19/07/ /03/ /07/ /07/2017 Ravels 22/11/ /06/ /08/ /08/2017 Retie 11/10/ /03/ /06/ /06/2017 Rijkevorsel 22/11/ /03/ /11/ /11/2018 Turnhout 19/07/ /03/ /08/ /08/2019 Vosselaar 19/07/ /03/ /07/ /07/2017 Westerlo 5/11/ /12/ /05/ /05/2015 Zoersel 4/01/ /11/ /03/2011 7/03/2017 * 1 = volledige herziening, 2 = verbreden/verdiepen, 3 = actualiseren actietabellen In volgende tabel staan de belangrijkste zaken uit de respectieve mobiliteitsplannen opgelijst. Dit is gedeeltelijk gefilterd op zaken die al volledig gerealiseerd werden en dus niet meer actueel waren. 11 / 150

12 Gemeente Aarschot Arendonk Baarle-Hertog Balen Beerse Dessel Geel Heist-op-den- Berg Herentals Herenthout Herselt Hoogstraten Hulshout Kasterlee Laakdal OV-gerelateerde punten in Mobiliteitsplan - Waarborgen basismobiliteit bij realisatie nieuwe woongebieden - Realiseren busbaan - Evalueren reistijden busbaan - Beleidsbeslissingen over route van verschillende buslijnen - Onderzoek naar inleggen pendelbus tussen parking Station en parking Centrum - Onderzoek haalbaarheid OV-bediening Hoge Mauw - Uitbreiden spitscapaciteit op lijn Geen mobiliteitsplan - Veilige en comfortabele looproutes naar haltes en station - Optimaliseren trein-bus aansluitingen - Frequentieverhoging op spitsuren Mobiliteitsplan stadsregio Turnhout - Afstemmen circulatie op een vlotte bereikbaarheid van belangrijke attractiepolen met de bus. Uitwerken nieuwe lijnvoering op basis van wensscenario - Ontwikkeling stationsomgeving + onderzoek haalbaarheid van nieuw treinstation - verbeteren doorstroming en onderzoek naar noodzaak/wenselijkheid van vrije busstroken/banen - verbeteren voorzieningen aan hoofdhaltes - Ruimtelijke ontwikkeling Heizijdse velden - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Breda - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Eindhoven - Onderzoek haalbaarheid tram Malle Turnhout - Upgraden lijndienst tussen Turnhout en centrumsteden tot IC-niveau (80km/u) - Inventariseren en verbeteren van bushalteinfrastructuur - Bediening knooppunten St Dimpna, Markt, station, Thomas More Hogeschool - Verbeteren halteinfrastructuur - Afstemming bus en trein - Invoeren netmanagement - Evaluatie busverbindingen binnen gemeentegrenzen - - Uitvoer Masterplan Stationsomgeving - Regelmatige gebiedsevaluatie door De Lijn - Promotie duurzame alternatieven voor autoverkeer - Monitoring bezettingsgraden fietsenstallingen + ingrijpen waar nodig - Evalueren van bushaltes - Invoering derdebetalerssyteem indien OV-aanbod uitbreidt - Informeren over wijzigingen aan OV-netwerk - Invoering belbussen - Verknoping lijnen belbus aan De Mixx - Verbeteren halteinfrastructuur - Herziening netwerk ikv project Zuiderkempen - Promoten OV - Versterking treinaanbod station Noorderkempen - Goede afstemming bus en trein - Versterking busnetwerk o Aanbod in Meerle o Verbinding met Breda o Verbinding met Malle o Frequentieverhoging richting Turnhout o Bereikbaarheid Wortel Kolonie o Betere verbinding met ziekenhuizen Turnhout (ook avond) - Verzorgde halte-infrastructuur volgens richtlijnen - Campagne voeren ter promotie van OV - Uitvoeren decreet basismobiliteit - Verbetering van inrichting en uitrusting van bushaltes - Belangrijkste OV-verbindingen o verbinding deelkernen (Kasterlee Lichtaart Tielen) o verbinding met Turnhout, Geel en Herentals - verbetering comfort op de bussen en haltes - Station Tielen uitbouwen tot een regionaal OV-knooppunt - Verbeteren halteinfrastructuur + toegankelijk maken - Communicatie over wijzigingen in OV-netwerk - Halte Zammel Kruispunt opnemen in belbusgebied 12 / 150

13 Lille Malle Meerhout - Uitbreiding dienstregeling lijn 19 - Aanpassen dienstregeling 19b tijdens examens - Rechtstreekse verbinding met Geel - Spijtige zaak dat reistijd richting Antwerpen gestegen is na inperking van lijn Uitbouwen hoogwaardige stamlijn langs N12. Streven naar lightrail. - Verbeteren halteaccomodatie - Verbeteren verbinding tussen kern Zittaart en kern Meerhout - verbeteren OV-ontsluiting voor voorzieningencluster aan de Gasthuisbergstraat- Genepas-Smissestraat-Molenberg - Onderzoek mogelijkheden tot betere OV-ontsluiting tewerkstellingszones ENA - initiatieven ter bevordering OV-gebruik - Opmaak basisinventaris OV-haltes en beschikbare faciliteiten - Verbeteren van bereikbaarheid in de gehuchten - Frequentieverhoging bussen langs Merksplas Kolonie Merksplas - Aandacht voor halteaccomodatie - Informatieverschaffing over OV aan bevolking - Gehuchten afhankelijk van belbus door afwezigheid reguliere lijnen Mol - Onderzoek maatregelen om OV interessanter te maken voor industriegebieden - Treinverbinding met Brussel - Invoering netmanagement Olen - Verbetering halte-infrastructuur - Verspreiden info over OV Mobiliteitsplan stadsregio Turnhout - Afstemmen circulatie op een vlotte bereikbaarheid van belangrijke attractiepolen met de bus. Uitwerken nieuwe lijnvoering op basis van wensscenario - Ontwikkeling stationsomgeving + onderzoek haalbaarheid van nieuw treinstation - verbeteren doorstroming en onderzoek naar noodzaak/wenselijkheid van vrije busstroken/banen Oud-Turnhout - verbeteren voorzieningen aan hoofdhaltes - Ruimtelijke ontwikkeling Heizijdse velden - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Breda - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Eindhoven - Onderzoek haalbaarheid tram Malle Turnhout - Upgraden lijndienst tussen Turnhout en centrumsteden tot IC-niveau (80km/u) Ravels - Geen actuele punten in mobiliteitsplan (dd 2011) - Frequentieverhoging lijn Realisatie van intergemeentelijk openbaar vervoerknooppunt in het centrum van Retie Retie - Integratie tarieven NMBS De Lijn Rijkevorsel - Verbeteren halteaccomodatie Mobiliteitsplan stadsregio Turnhout - Afstemmen circulatie op een vlotte bereikbaarheid van belangrijke attractiepolen met de bus. Uitwerken nieuwe lijnvoering op basis van wensscenario - Ontwikkeling stationsomgeving + onderzoek haalbaarheid van nieuw treinstation - verbeteren doorstroming en onderzoek naar noodzaak/wenselijkheid van vrije busstroken/banen - leefbaarheid Gasthuisstraat onder druk Turnhout - verbeteren voorzieningen aan hoofdhaltes - Ruimtelijke ontwikkeling Heizijdse velden - Versterken link met Leuven - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Breda - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Eindhoven - Onderzoek haalbaarheid tram Malle Turnhout - Upgraden lijndienst tussen Turnhout en centrumsteden tot IC-niveau (80km/u) Mobiliteitsplan stadsregio Turnhout - Afstemmen circulatie op een vlotte bereikbaarheid van belangrijke attractiepolen met de bus. Uitwerken nieuwe lijnvoering op basis van wensscenario - Ontwikkeling stationsomgeving + onderzoek haalbaarheid van nieuw treinstation - verbeteren doorstroming en onderzoek naar noodzaak/wenselijkheid van vrije Vosselaar busstroken/banen - verbeteren voorzieningen aan hoofdhaltes - Ruimtelijke ontwikkeling Heizijdse velden - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Breda - Uitwerken verbindende streeklijn Turnhout Eindhoven 13 / 150

14 Westerlo Zoersel - Onderzoek haalbaarheid tram Malle Turnhout - Upgraden lijndienst tussen Turnhout en centrumsteden tot IC-niveau (80km/u) - Realiseren van een buslijn met uurfrequentie tussen Tessenderlo Vorst Veerle Westerlo Oevel Herentals - Busnetwerk moet aansluiten op treinnetwerk - Verbetering halte-infrastructuur - Uitbouwen ontsluitende lijnen voor Heultje - Verbeteren halteaccomodatie - Realisatie P&R voorzieningen aan op- en afrittencomplex E34 (Rodendijk) - Variant op lijn 41 via Delbekestraat en Bethaniëlei (eveneens een optie in het mobiliteitsplan Schilde). - Kwalitatieve verbinding tussen Sint-Antonius/AZ St.-Jozef en het station Noorderkempen - Uitbreiden van de kliniekbus Zandhoven-Halle-Sint-Antonius-Sint-Job tot Brecht - aansluiten op verbindende buslijn Hoogstraten-Brecht-Wuustwezel- Kalmthout- Stabroek-Haven via koppeling in Brecht - eventueel vrije bus- of trambaan over N Overige plannen met impact op OV Plan / Studie Beschrijving jaar Studie Noorderkempen Intergemeentelijke aanpak van vervoersproblematiek 2014 Corridorstudie N12 Toekomstvisie over de inrichting van OV-as N Streefbeeld Turnhoutse Ring Toekomstvisie over inrichting van de Turnhoutse Ring lopende 14 / 150

15 1.3.4 Huidige derdebetalersystemen Gemeenten kunnen hun inwoners steunen door hen financieel bij te springen bij het aankopen van een biljet of abonnement. Deze steden/gemeenten worden daardoor een zogenaamde derdebetaler. Hierdoor moedigen zij hun inwoners aan om te kiezen voor het openbaar vervoer. Hiervoor zijn verschillende varianten mogelijk. In de volgende tabel staat per gemeente opgelijst op welke manier zij hun inwoners steunen in hun OV-gebruik. Gemeente Balen Heist-op-den-Berg Kasterlee Laakdal Lille Mol Olen Oud-Turnhout Ravels Systeem 25 % bijdrage voor Buzzy Pazz en Omnipas Derde-betalerkaart 10 euro Binnen gemeentegrenzen 1 euro per rit 20 % bijdrage voor Omnipas 40 % bijdrage voor Buzzy Pazz, Omnipas, Verhoogde tegemoetkoming, VGnetabonnement 10 % bijdrage voor Buzzy Pazz 25 % bijdrage voor Omnipas 22 % bijdrage voor Buzzy Pazz en Omnipas 25 % bijdrage voor Buzzy Pazz voor 12 jarigen (of ouder indien de eerste maal het eerste jaar secundair onderwijs wordt gevolgd) 20 % bijdrage voor Buzzy Pazz, Omnipas, Verhoogde tegemoetkoming, VGnetabonnement 25 % bijdrage voor Omnipas Retie Rijkevorsel 75 % bijdrage voor Omnipas 60+ Westerlo 25 % bijdrage voor Omnipas Hoofdhalten Hoofdhaltes zijn haltes die een strategische plaats innemen in het netwerk van De Lijn. Meestal zijn het haltes met allerlei overstapmogelijkheden. Deze haltes hebben vaak ook een goede infrastructuur voor de wachtende reizigers. Iedere gemeente heeft minstens 1 hoofdhalte op zijn grondgebied. Gemeente Hoofdhalte Gemeente Hoofdhalte Aarschot Kerk Kasterlee Dorp Aarschot Station Laakdal Vorst Markt Arendonk Gemeentehuis Lille Dorp Baarle-Hertog Molen Malle Oostmalle Busstation Balen Station Merksplas Dorp Beerse Gierleseweg Meerhout Dorp Dessel Markt Mol Station Geel Markt Olen Dorp Geel Station Olen Station Grobbendonk Dorp Oud-Turnhout Dorp Heist-op-den-Berg E. Woutersstraat Ravels Weelde Gemeentehuis Heist-op-den-Berg Station Retie Markt Herentals Grote Markt Rijkevorsel Kerk Herentals Station Turnhout Markt Herenthout Markt Turnhout Station Herselt Dorp Vosselaar Dorp Hoogstraten Kerk Westerlo Dorp Hulshout Gemeentehuis Zoersel Dorp 15 / 150

16 1.3.6 Inventarisatie halte-infrastructuur Reizigers hechten veel belang aan comfortabele wachtplaatsen voor openbaar vervoer. Beschutting tegen regen en wind en een zitbank zijn hier het voornaamste. Voor De Lijn is een comfortabele halte een vorm van dienstverlenging naar de reizigers toe, maar ook een gemeente kan hier haar steentje bijdragen en goed uitgeruste haltes voorzien voor haar inwoners. Een gemeente kan verschillende soorten schuilhuisjes laten installeren. Gesubsidieerde schuilhuisjes: Ons gamma gesubsidieerde schuilhuisjes werd vernieuwd in het voorjaar van De schuilhuisjes type A en B kregen een modernere look, het schuilhuisje type C is niet langer verkrijgbaar. Het nieuwe schuilhuisje type D laat toe om ook op halteplaatsen met beperkte doorgangsbreedte een schuilplaats te voorzien. Alle schuilhuisjes zijn ook uitgerust met een zonnepaneel. Dit levert groene energie voor de verlichting. De installatie werkt volledig autonoom. U hoeft dus geen aansluiting op het elektriciteitsnet of energiefactuur meer te betalen. Publicitaire schuilhuisjes: Een publicitair schuilhuisje wordt gratis geplaatst door een publiciteitsfirma. In ruil daarvoor krijgt de firma advertentieruimte op de wanden. Dit type komt vooral voor in dichtbewoonde gebieden. De publiciteitsfirma s beslissen op basis van een lastenboek van de gemeente of ze interesse hebben in een halte. De Lijn is geen betrokken partij. Schuilhuisjes eigen ontwerp: Naast gesubsidieerde of publicitaire schuilhuisjes kunt u ook zelf een schuilhuisje ontwerpen en bouwen. Eigen ontwerpen worden voor 75 % gesubsidieerd, met een maximum van ,00 euro. Voor u met de realisatie ervan begint, moet u het ontwerp laten goedkeuren door De Lijn. Deze aanvraag verloopt via de zetel van De Lijn in uw provincie. De Vlaamse overheid zorgt voor de subsidie. Voor meer informatie over de voorwaarden voor subsidiëring en aanvraagprocedure kunt u terecht bij de verantwoordelijke halteaccommodatie in uw provincie. Verder worden er subsidies voorzien voor overdekte fietsenstallingen en fietsbeugels, vuilnisbakken en zitbanken. Meer informatie is terug te vinden op de website van De Lijn, in de bushaltegids of informatiebrochure voor gesubsidieerde halteaccommodatie. U kunt ook contact opnemen met onze verantwoordelijke halte accommodatie bij : Op onderstaande afbeelding zijn alle soorten schuilhuisjes in de regio Kempen in kaart gebracht. In de steden Turnhout, Geel en Herentals zijn er meer haltes met publicitaire schuilhuisjes aanwezig, terwijl in de regio rond deze steden de meeste schuilhuisjes gesubsidieerde schuilhuisjes zijn. Verder valt op dat er nog veel haltes zijn zonder schuilhuisje. 16 / 150

17 Haltes met verschillende types schuilhuisjes De rode stippen geven publicitaire schuilhuisjes weer; De oranje stippen geven gesubsidieerde schuilhuisjes weer; De groene stippen zijn andere schuilhuisjes; De witte stippen zijn haltes zonder schuilhuisje. Op aanvraag kan steeds een gedetailleerder overzicht per gemeente worden opgemaakt. 17 / 150

18 1.3.7 Projecten Het netwerk van De Lijn is geen vaststaand gegeven, maar wordt met regelmaat geëvalueerd en indien nodig aangepast. Onderstaande lijst geeft de belangrijkste projecten weer met betrekking op het netwerk van De Lijn. Project Start Betrokken lijnen Betrokken gemeentes Netmanagement N46 Sneldiensten Netmanagement N11 Brecht- Rijkevorsel- Turnhout Netmanagement N10 Essen-Brecht- Herentals Netmanagement N26 Schooldiensten Zoersel-Malle Herziening stadsnet Turnhout Opheffen belbusgebieden 04/05/ , 416, 417 Antwerpen, Beerse, Lille, Malle, Turnhout, Vosselaar, Zoersel 01/09/ , 602, 605 Beerse, Brecht, Merksplas, Rijkevorsel, Turnhout, Vosselaar 01/09/ Brecht, Essen, Herentals, Kalmthout, Lille, Malle, Wuustwezel 01/09/ , 619 Malle, Ranst, Schilde, Zandhoven, Zoersel , 2, 3, 210, 430, 431, 432, 450 Beerse, Vosselaar, Turnhout, Oud- Turnhout, Ravels 2015 Lijn 921: Belbus Geel Mol (afgeschaft op 1 september 2015) Lijn 935: Belbus Hoogstraten (afgeschaft op 1 september 2015) Lijn 936: Belbus Ravels-Baarle-Merksplas (afgeschaft op 1 maart 2015) Lijn 937: Belbus Arendonk Retie Dessel (afgeschaft op 1 maart 2015) Lijn 940: Belbus Lille Vorselaar (afgeschaft op 1 maart 2015) Lijn 941: Belbus Oostmalle-Zandh.-Zoersel (afgeschaft op 1 mei 2015) Lijn 942: Belbus Turnhout (afgeschaft op 1 mei 2015) Arendonk, Baarle- Hertog, Beerse, Dessel, Herentals, Hoogstraten, Lille, Malle, Merksplas, Mol Olen, Oud-Turnhout, Ravels, Retie, Turnhout, Vosselaar, Zoersel Invoering daluurbediening Herentals Westerlo en Herentals Morkhoven Optimalisatie ov-netwerk Zuiderkempen , 540 Herentals, Olen, Westerlo, , 220, 305, 307, 490, 510, 511, 540 Aarschot, Begijnendijk, Geel, Heist-op-den-Berg, Herentals, Herenthout, Herselt, Hulshout, Mechelen, Olen, Putte, Sint- Katelijne-Waver, Westerlo 18 / 150

19 1.4 Mobiliteitsvisie 2020 Als gevolg van de veranderende omstandigheden waarin openbaar vervoer opereert, zoals socio-economische ontwikkelingen, verplaatsingsbehoeften, congestie- en milieuproblematiek, de groei van het aantal reizigers op het openbaar vervoer en dergelijke, heeft De Lijn ervoor gekozen om in 2009 proactief een Mobiliteitsvisie te ontwikkelen voor de gewenste openbaar-vervoersstructuur op alle niveaus. Dit toekomstbeeld schetst de mogelijkheden voor hoogwaardig openbaar vervoer in Vlaanderen en is een open uitnodiging aan alle actoren om samen een duurzame mobiliteit te verwezenlijken. Mobiliteitsvisie 2020 werd in 2009 door De Lijn opgeleverd als een ambitieus plan om Vlaanderen beter bereikbaar, gezonder en welvarender te maken. Met het toekomstplan wensen we een strategische beleidsvisie te formuleren voor de organisatie van het openbaar vervoer in Vlaanderen. Het plan wil een positief antwoord te bieden op het groeiend mobiliteitsprobleem door te streven naar een structureel verbeterd en geoptimaliseerd openbaar-vervoersysteem. Met Mobiliteitsvisie 2020 werd op structurele basis aangegeven welke schakels in de huidige openbaarvervoerstructuur ontbreken en welke relaties in de toekomst versterkt dienen te worden. De voorgestelde wensstructuur is onderbouwd door middel van gedetailleerde analyses van de verplaatsingsstromen in Vlaanderen, zowel anno 2009 als in De Vlaamse verkeersmodellen werden als instrument ingezet om de verplaatsingsstromen te analyseren. De doelstellingen van de Mobiliteitsvisie 2020 zijn: Bereikbaarheid kwalitatief vrijwaren Toegankelijkheid garanderen Verkeersleefbaarheid en verkeersveiligheid verhogen Duurzaamheid Ruimtelijke ordening, mobiliteit en infrastructuur afgestemd De beste garantie om bovenstaande doelstellingen te realiseren is een geïntegreerd openbaar vervoersysteem. De mobiliteitsvisie geeft aan hoe het openbaarvervoersysteem hiërarchisch kan worden opgebouwd, rekening houdend met de vervoersspanning. Op volgende kaart wordt de provinciale openbaar vervoerstructuur voor de provincie Antwerpen getoond. 19 / 150

20 In de Kempen voorziet de Mobiliteitsvisie 2020 een OV-structuur die bestaat uit Bestaande spoorverbindingen van de NMBS Snelbussen over de snelwegen en op het traject Geel Leuven Verbindingde streeklijnen Ontsluitende streeklijnen 20 / 150

21 2. OV-aanbod Hieronder vindt u een overzicht van al het OV-aanbod in het gebied. Voor verder kaartmateriaal verwijzen we u graag naar onze bijlagen. Voor details over de dienstregelingen verwijzen we u graag naar de onze website ( 2.1 Stads- en voorstadslijnen In evaluatiegebied Kempen is er een stadsnet in het stedelijk gebied rond Turnhout. Dit bestaat uit twee lijnen. Stadslijn 1: Beerse Vosselaar Turnhout Markt Zevendonk Stadslijn 2: Boomgaardplein Markt Parkwijk Een tweede stadsnet rond het kleinstedelijk gebied van Mol verbindt het Molse centrum met haar deelkernen. Lijn 1: Mol Ginderbuiten Sluis Rauw Lijn 2: Achterbos Mol centrum Millegem Europawijk 2.2 Streeklijnen Kadanslijnen Kadanslijnen zijn lijnen met een regelmatige dienstregeling die ook in de daluren (tussen ochtend- en avondspits) blijft doorlopen. In de Kempen gaat het om volgende lijnen: Lijn 15b: Geel Herentals Lijn 19: Geel / Tessenderlo Diest Lijn 84: Geel Hamont Lijn 150: Lier - Nijlen Herentals Lijn 170: Mol Beringen Lijn 210: Herentals Poederlee Turnhout Lijn 220: Herentals Hulshout Westmeerbeek Aarschot Lijn 297: Heist-op-den-berg - Lier Zevenbergen Lijn 299: Geel Hasselt Lijn 302: Geel Maaseik Lijn 305: Turnhout Herentals Herselt Aarschot Leuven Lijn 306: Geel Leuven (- Brussel) Lijn 410: Antwerpen Turnhout Lijn 416: Antwerpen Turnhout (sneldienst via Wechelderzande) Lijn 417: Antwerpen Turnhout (sneldienst via Zoersel Lijn 420: Antwerpen Broechem Massenhoven Herentals Lijn 427: Antwerpen Herentals (sneldienst via Massenhoven) Lijn 429: Antwerpen Herentals (sneldienst via Malle en Zoersel) Lijn 430: Mol Turnhout Hoogstraten (- Meerseldreef) Lijn 431: Oud-Turnhout Turnhout Beerse Rijkevorsel Oostmalle Lijn 432: Oud-Turnhout Turnhout Merksplas Rijkevorsel Brecht Lijn 440: Malle Brecht Lijn 450: Turnhout Ravels Poppel Tilburg Lijn 460: Turnhout Baarle-Hertog Lijn 480: Turnhout AZ Sint Jozef - Arendonk - Reusel Lijn 490: Turnhout-Geel-Westerlo-Aarschot Lijn 510: Mechelen Heist-op-den-Berg Hulshout Westerlo Geel Lijn 511: Mechelen Heist-op-den-Berg Herenthout Herentals Lijn 540: Westerlo Oevel Olen Herentals Lijn 600: Meer Hoogstraten Rijkevorsel Antwerpen Lijn 602: Meer - Hoogstraten Antwerpen Lijn 620: Meer - Hoogstraten - Antwerpen via Schoten Centrum 21 / 150

22 2.2.2 Functionele lijnen Lijn 15c: Geel Leopoldsburg Lijn 17a: Mol/Leopoldsburg Diest Lijn 19b: Westerlo Kwaadmechelen Lijn 20: Tessenderlo Geel / Mol Lijn 68: Bocholt Antwerpen Lijn 151: Lier - Nijlen - Herenthout Lijn 152: Lier - Nijlen - Grobbendonk - (Vorselaar - Herentals) Lijn 159: Herentals Station - Herentals Industrie Lijn 160: Aarschot Pijpelheide Heist-op-den-Berg Lijn 161: Aarschot Booischot Pijpelheide Heist-op-den-Berg Lijn 221: Herentals Heultje Westmeerbeek Houtvenne Aarschot Lijn 380: Geel - Dessel - Retie - Arendonk/Oud-Turnhout Lijn 381: Geel - Dessel - Witgoor - Retie - Arendonk Lijn 382: Geel Ind - Dessel - Witgoor - Retie - Oud-Turnhout Lijn 390: Arendonk - Retie - Dessel - Mol Lijn 391: Arendonk - Retie - Witgoor - Dessel - Mol Lijn 400: Hoogstraten - Rijkevorsel - Vlimmeren Lijn 401: Hoogstraten - Rijkevorsel - Oostmalle Vlimmeren Lijn 408: Hoogstraten Scholen - Rijkevorsel Zandhoven Lijn 409: Hoogstraten - Malle - Zandhoven Herentals Lijn 413: Antwerpen - Oostmalle via Hoogmolen Kruispunt Lijn 414: Zandhoven - Antwerpen via Scholen Malle Lijn 415: Sneldienst Antwerpen-Turnhout via Beerse Lijn 418: Sneldienst Antwerpen-Herentals via Lille Lijn 419: Zandhoven - St Antonius - Malle Turnhout Lijn 421: Berchem Broechem ( Viersel Zandhoven Herentals ) Lijn 433: Turnhout-Beerse-Rijkevorsel-Hoogstraten Lijn 434: Turnhout - Beerse - Merksplas - Hoogstraten Lijn 435: Turnhout Markt Industrie Vosselaar Hoogstraten Lijn 436: Turnhout - Retie - Dessel - Mol via Donk Lijn 437: Turnhout - Dessel - SCK - Mol Lijn 446: Oostmalle - Brecht Centrum - Essen Lijn 449: Schooldiensten Malle - Vorselaar Lijn 451: Poppel - Weelde Stenenbrug - Turnhout Lijn 455: Arendonk - Zondereigen via Stenenbrug Lijn 456: Arendonk - Poppel via Eel Kerk Lijn 457: Turnhout - Weelde - Baarle Hertog - Hoogstraten Lijn 458: Poppel - Hoogstraten Scholen via Merksplas Lijn 459: Turnhout - Hoogstraten Scholen via Weelde Lijn 475: Mol Station - Zilvermeer - Mol Station Lijn 491: Geel - Westerlo - Blauberg - Aarschot Lijn 492: Turnhout-Geel-Tongerlo-Westerlo-Blauberg-Aarschot Lijn 493: Vosselaar - Gierle - Lichtaart - Tielen Geel Lijn 512: Mechelen Peulis Heist-op-den-Berg Wiekevorst Lijn 513: Heist op den Berg -Vorselaar Scholen Lijn 514: Hulshout Booischot Westmeerbeek Heultje Westerlo Lijn 515: Herselt Booischot Hulshout Heist-op-den-Berg Scholen Lijn 541: Westerlo Voortkapel Olen Herentals Lijn 542: Geel Industrie Olen Herentals Lijn 543: Westerlo Oosterwijk Noorderwijk Lijn 605: Sneldienst Antwerpen - Hoogstraten - Meer Lijn 607: Schooldiensten St. Job - St. Antonius - Malle Lijn 621: St. Job - Antwerpen via Schoten Centrum Lijn 629: Schooldiensten Antwerpen - Brecht - Malle Lijn 649: Brasschaat - Wuustwezel - Hoogstraten Lijn 659: Ekeren-Donk - Kapellen - Wuustwezel - Hoogstraten Lijn 679: Essen - Achterbroek - Wuustwezel - Hoogstraten 22 / 150

23 2.2.3 Buurtbussen Er rijden nog geen buurtbussen in de Kempen. Na verdwijnen van verschillende belbusgebieden in de regio is er wel interesse in het concept. Het decretaal kader hieromtrent is in de maak. Wordt vervolgd. 2.3 Belbussen Lijn 921: Belbus Geel Mol (afgeschaft op 1 september 2015) Lijn 935: Belbus Hoogstraten (afgeschaft op 1 september 2015) Lijn 936: Belbus Ravels Baarle Merksplas (afgeschaft op 1 maart 2015) Lijn 937: Belbus Arendonk Retie Dessel (afgeschaft op 1 maart 2015) Lijn 940: Belbus Lille Vorselaar (afgeschaft op 1 maart 2015) Lijn 941: Belbus Oostmalle Zandhoven Zoersel (afgeschaft op 1 mei 2015) Lijn 942: Belbus Turnhout (afgeschaft op 1 mei 2015) Lijn 943: Belbus Nijlen Herenthout Lijn 944: Belbus Herselt Westerlo Hulshout Lijn 946: Belbus Herentals Olen Westerlo - Hulshout 23 / 150

24 2.4 Treinaanbod Op onderstaande figuur zijn de huidige spoorverbindingen in de regio weergegeven. Er zijn treinstations in Aarschot, Geel, Heist-op-den-Berg, Booischot, Herentals, Mol, Olen, Tielen en Turnhout. Alle bussen op alle treinen laten aansluiten is in praktijk onmogelijk. We bepalen daarom per lijn waar de prioriteit ligt en welke aansluitingen dus al dan niet in de dienstregeling moeten worden opgenomen. De stations waar we vandaag al aansluitingen trein-bus en bus-trein voorzien zijn: Turnhout Herentals Geel Mol Aarschot Heist-op-den-Berg Noorderkempen 24 / 150

25 Een overzicht van de verbindingen per treinstation: Station Voornaamste verbindingen Aarschot - Antwerpen, Mechelen, Brussel Luchthaven, Leuven, Aarschot, Hasselt - Antwerpen, Lier, Heist-op-den-Berg, Aarschot, Leuven - Antwerpen, Lier, Heist-op-den-Berg, Booischot, Aarschot, Leuven - Gent, Brussel, Aarschot, Hasselt - Leuven, Aarschot, Diest, Hasselt Geel - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol, Balen, Beringen, Hasselt Heist-op-den- - Antwerpen, Lier, Heist-op-den-Berg, Aarschot, Leuven Berg - Antwerpen, Lier, Heist-op-den-Berg, Booischot, Aarschot, Leuven Herentals - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol, Balen, Beringen, Hasselt / Lommel, Hamond - Turnhout, Herentals, Lier, Antwerpen - Turnhout, Herentals, Lier, Mechelen, Brussel, Halle, La Louviere, Binche Mol - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol, Balen, Beringen, Hasselt / Lommel, Hamond Olen - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol - Antwerpen, Lier, Herentals, Geel, Mol, Balen, Beringen, Hasselt / Lommel, Hamond Tielen - Turnhout, Herentals, Lier, Antwerpen - Turnhout, Herentals, Lier, Mechelen, Brussel, Halle, La Louviere, Binche Turnhout - Turnhout, Herentals, Lier, Antwerpen - Turnhout, Herentals, Lier, Mechelen, Brussel, Halle, La Louviere, Binche 25 / 150

26 DEEL 2: RESULTATEN ONDERZOEK 26 / 150

27 DEEL 2: RESULTATEN ONDERZOEK 3. Algemene situering onderzoeken Bij De Lijn hebben we een aantal doelstellingen voor ogen die we willen bereiken door het uitvoeren van gebiedsevaluaties. 1) Behoud en optimalisatie van de kwaliteit van het netwerk 2) Bestendigen en verder verhogen van de samenwerking met de externe partners Op basis hiervan hebben we een aantal specifieke cases onderzocht: 1. Gebruik lijn 15b 2. Gebruik lijn Gebruik lijnen 220 en Gebruik belbussen 943 en Gebruik lijnen Gebruik lijnen Onderzoek naar de frequentie van lijn Gebruik lijn Gebruik lijn Gebruik en dienstregeling lijn Gebruik lijnen Gebruik lijnen Gebruik stadslijnen Turnhout 14. Busgebruik tussen Turnhout en Oud-Turnhout 15. Verbinding Arendonk Retie Dessel Geel We hebben onderzoek uitgevoerd in functie van deze cases. De resultaten van het onderzoek worden per case weergegeven. Waar nodig wordt ook een actie gekoppeld aan het onderwerp. De gebruikte onderzoeksmethodiek is afhankelijk van project tot project. Deze wordt in iedere case apart toegelicht. Algemeen baseren we ons bij De Lijn op: Metingen op de bus, waar de op- en afstappers per buslijn worden gemeten, evenals de rijtijd. Modelonderzoek: potentieelonderzoeken met het verkeersmodel voor de provincie Antwerpen Modelonderzoek: bevraging van de herkomst-bestemmingsmatrices om een beter inzicht te krijgen in de verplaatsingspatronen. Desk research: onderzoek van bestaande data zoals vertrektijden van de treinen via de website van de NMBS, patiëntenbestanden van ziekenhuizen, 27 / 150

28 4. Onderzoeksresultaten per case 4.1 Gebruik lijn 15b a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het busgebruik van lijn 15b. We willen weten waar de reizigers op- en afstappen en met hoeveel ze zijn. Op basis van deze cijfers willen we ook een eerste indruk krijgen over de grootte van de concurrentie tussen bus en trein. Lijn 15b is een lijn die loopt tussen de stadskernen van Geel en Herentals. Deze lijn rijdt aan een frequentie van een bus per uur op weekdagen, met extra ritten op spitsuren. In het weekend rijden er geen bussen op lijn 15b. De hoofdlijn loopt tussen de stations van Herentals, Olen en Geel. Op spitsuren zijn er varianten via Boekel en kruispunt Geelseweg x Oevelseweg. Er is ook een pendelbus tussen het station van Geel en de Hogeschoolcampus van Thomas More die onder het lijnnummer 15b rijdt. Hieronder een kaartje waarop de verschillende routes van lijn 15b zijn weergegeven. Kaart: route lijn 15b b) Waarom werd dit onderzocht? Lijn 15b is een lijn waar we weinig gegevens over hadden. Omdat deze lijn grotendeels parallel loopt aan een spoorweg waarop ieder half uur een passagierstrein rijdt, is het interessant om zicht te krijgen op het busgebruik van deze lijn en in te schatten in welke mate bus en trein elkaar beconcurreren op dit traject. 28 / 150

29 c) Hoe werd dit onderzocht? Op 21 en 23 oktober 2014 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijn 15b. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen, sneller kunnen opsporen. Bij lijn 15b was dit het geval op 21 oktober. Acties van de spoorwegvakbonden hebben daar de cijfers beïnvloed, waardoor de analyse voornamelijk op de cijfers van 23 oktober gemaakt is. De dagen waarop we tellen zijn schooldagen. Om de meting zo representatief mogelijk te houden, houden we ook rekening met de kalender van de hogescholen/universiteiten en de blokverlofperiodes in de secundaire scholen. d) Onderzoeksresultaten Gemiddeld maken 905 reizigers per dag gebruik van lijn 15b. Hiervan zitten er 359 reizigers op de pendelritten naar hogeschoolcampus Thomas More en 546 reizigers op de doorgaande ritten tussen Herentals en Geel. De 546 reizigers op de doorgaande ritten hebben hun herkomst of bestemming meestal in de kernen van Geel of Herentals. Onderstaande grafiek geeft het aantal op- en afstappers weer per gemeente aantal opstappers (per dag) aantal afstappers (per dag) 50 0 Herentals Olen Thomas More (halte op Larumseweg) Geel Op basis van de telling hebben we vervolgens een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEMIDDELDE BEZETTING BIJ VERTREK: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. 29 / 150

30 Geel Station perron 6 Geel TI Sint-Jozef Geel Koninklijk Atheneum Elsum Kapel Geel Weg naar Thomas More Geel Larumseweg Geel Larum kerk Geel Buiteneinde Geel Haag Olen Haanheuvel Olen Gerhagen Olen Kruispunt Larumseweg Olen Distelstraat Olen Boekel Kerk Olen Post Olen Krpt. Oevelseweg Olen Sint-Sebastiaanstraat Olen P. van Lommelstraat Herentals Greesstraat Herentals Lange Pad Herentals E. Claesstraat Herentals Kerkstraat Herentals Markt Olen Station Olen Waterstraat Olen Krpt. Lichtaartseweg Olen Fabrieken Olen Raffinaderij Olen Weg Op Doffen Herentals Kruisboogstraat Herentals Gareelmakerstraat Herentals Ringlaan Herentals Belgiëlaan Herentals Station perron 3 Herentals Station perron 3 Herentals Belgiëlaan Herentals Ringlaan Herentals Gareelmakerstraat Herentals Kruisboogstraat Olen Weg op Doffen Olen Raffinaderij Olen Fabrieken Olen Krpt. Lichtaartseweg Olen Waterstraat Olen Station Herentals Markt Herentals Kerkstraat Herentals E. Claesstraat Herentals Lange Pad Herentals Greesstraat Olen P. van Lommelstraat Olen Sint-Sebastiaanstraat Olen Krpt. Oevelseweg Olen Post Olen Boekel Kerk Olen Kruispunt Larumseweg Olen Gerhagen Olen Haanheuvel Geel Haag Geel Buiteneinde Geel Larum kerk Geel Larumseweg Geel Weg naar Thomas More Elsum Kapel Geel TI Sint-Jozef Geel Station perron Afwijkende varianten (Haltes met enkel spitsbediening) op af gemiddelde bezetting bij vertrek Afwijkende varianten (Haltes met enkel spitsbediening) op af gemiddelde bezetting bij vertrek Uit de telgegevens blijkt dat de gemiddelde maximale bezettingsgraad ongeveer 13 à 14 reizigers bedraagt over het grootste deel van het tracé. De belangrijkste haltes op lijn 15b zijn Geel Station (283 opstappers en 428 afstappers), Geel Thomas More (twee haltes met 264 opstappers en 225 afstappers) en Herentals Station (262 opstappers en 103 afstappers). 30 / 150

31 Opvallend is dat er vooral veel op- en afstappers lijken te zijn in Geel en Herentals, terwijl er ook een treinverbinding bestaat tussen beide stadskernen. De trein is dan wel een iets duurder alternatief, maar de kwaliteit van het aanbod voor de reiziger tussen de stadskernen is wel duidelijk beter met de trein. Hieronder een beknopte vergelijking: Verbinding stations Geel-Herentals Bus Trein Reistijd 29 min 11 of 12 min Frequentie Ticketprijs 1,40 2,60 Reden dat we nu de focus leggen op busgebruikers met een alternatief via de trein is dat we concurrentie tussen beide vervoerssystemen zoveel mogelijk willen vermijden. Zowel de NMBS als De Lijn worden gesubsidieerd met publiek geld, waardoor het aanbieden van een parallel aanbod een vorm van verspilling is. Op basis van de klassieke meerijtellingen is het echter niet vanzelfsprekend om de mate van concurrentie te bepalen tussen de bus en de trein op dit traject. We weten dan wel hoeveel reizigers er aan iedere halte op- en afstappen, maar niet voor hoeveel haltes de individuele reizigers meerijden. We kunnen daarom enkel een benadering geven van het aantal busreizigers dat met de trein over een evenwaardig alternatief beschikt. Deze benadering is weergegeven in onderstaande grafiek. 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% minimum aandeel reizigers met treinalternatief maximum aantal reizigers met treinalternatief 15b richting Geel 15b richting Herentals Bij deze berekening hebben we aangenomen dat enkel reizigers tussen de centrumhaltes van Geel en Herentals een alternatief met de trein hebben. De centrumhaltes hebben we hierbij afgebakend als volgt; haltes binnen de ringweg zijn centrumhaltes en deze haltes liggen binnen het bereik van het station. Uit de grafiek is af te lezen dat 47 tot 85% van de reizigers voor hun rit ook de trein had kunnen nemen. Het maximumpercentage scheelt bovendien ook veel per richting. Door deze verschillen en deze grote betrouwbaarheidsintervallen is het zeer moeilijk om correcte uitspraken te doen over het werkelijke aantal reizigers dat ook voor de trein had kunnen kiezen. Vervolgonderzoek is hier nodig. Gebruik Westelijke Bereikbaarheids-as: Stad Geel vraagt De Lijn om met onze buslijnen via de Westelijke Bereikbaarheids-as te rijden. Gezien de geografische ligging van het busnetwerk komt enkel lijn 15b hiervoor in aanmerking. Echter zijn deze ritten vandaag allemaal kort achter elkaar gekoppeld, waardoor extra rijtijd ook de inzet van extra materieel zou vergen. Door het centrum van Geel mee te bedienen, is er extra rijtijd nodig. Helaas zijn de benodigde middelen hiervoor niet beschikbaar. 31 / 150

32 e) Conclusies Conclusie: Met gemiddeld een 13 à 14 reizigers op de bus tussen Geel en Herentals presteert lijn 15b voldoende sterk om de huidige inzet van middelen te rechtvaardigen. Conclusie: Uit de telresultaten ontstaat het vermoeden van een aanzienlijke concurrentie tussen trein en bus. Vervolgonderzoek is hier nodig. Conclusie: De Westelijke bereikbaarheidsas gebruiken vergt een extra meerkost die vandaag niet beschikbaar is. f) Geformuleerde actie Actie: We engageren ons voor een vervolgonderzoek. In de gebiedsevaluatie van De Lijn Limburg (gepland in 2016) wordt het gebruik van lijn 15b nog meer in de diepte onderzocht. Met behulp van enquêtes kunnen we dan exact nagaan hoeveel reizigers er een alternatief via de trein hebben en hen vragen wat er moet veranderen om hen toch voor de trein te laten kiezen. 32 / 150

33 4.2 Gebruik lijn 84 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het busgebruik op lijn 84. We willen weten waar de reizigers op- en afstappen en met hoeveel ze zijn. Op basis van deze cijfers willen we ook een eerste indruk krijgen over de grootte van de concurrentie tussen bus en trein. Lijn 84 is een lijn die loopt tussen Geel en Hamont. In de gebiedsevaluatie Kempen is vooral het Antwerpse deeltracé tussen Geel en Mol van belang. Daarop komt dus de focus te liggen in deze case. Deze lijn rijdt aan een frequentie van een bus per uur op weekdagen, met extra ritten op spitsuren. Ook op zaterdagen en zondagen rijdt er ieder uur een bus op deze lijn. Hieronder een kaartje waarop de verschillende routes van lijn 84 zijn weergegeven. b) Waarom werd dit onderzocht? Lijn 84 is een lijn waar we weinig gegevens over hadden na de opsplitsing van lijn 307. Omdat deze lijn grotendeels parallel loopt aan een spoorweg waarop ieder half uur een passagierstrein rijdt, is het interessant om zicht te krijgen op het busgebruik van deze lijn en in te schatten in welke mate bus en trein elkaar beconcurreren op dit traject. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 28 en 29 januari 2014 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijn 84. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. 28 en 29 januari 2014 waren schooldagen. d) Onderzoeksresultaten Zoals eerder gezegd focussen we ons op het deel van deze lijn dat over Antwerps grondgebied loopt. Gemiddeld stappen er op de Antwerpse haltes 1396 reizigers per dag op en 1370 reizigers af. Het aantal opstappers en het aantal afstappers is hier niet aan elkaar gelijk. Ter verduidelijking. Dit komt doordat we de 33 / 150

34 Mol Station Mol Gasthuis Mol Kerk Mol Martelarenstraat Mol Ginderbroek Mol Roggestraat Ezaart Kerk Mol Oude Bergen Mol Gerststraat Mol Korenstraat Geel Sint-Antoniusstraat Bel Kerk Geel Wijdbosstraat Geel Bruulstraat Geel Kunstijsbaan Geel Molsebaan Geel Textielbedrijf Geel Meerhoutseweg Geel Netebrug Geel Kievermont Geel Molsesteenweg Geel Sint-Dymphna Geel Nieuwstraat Geel Stadspark Geel Station Geel Station perron 5 Geel Stadspark Geel Werft Geel P. van Neylenstraat Geel Sint-Dymphna Geel Molsesteenweg Geel Kievermont Geel Netebrug Geel Meerhoutseweg Geel Textielbedrijf Geel Molsebaan Geel Kunstijsbaan Geel Bruulstraat Geel Wijdbosstraat Bel Kerk Geel Sint-Antoniusstraat Mol Korenstraat Mol Gerststraat Mol Oude Bergen Ezaart Kerk Mol Roggestraat Mol Ginderbroek Mol Martelarenstraat Mol Kerk Mol Laar Mol Rozenbergschool Mol Bergstraat Mol Mol Station perron 2 Limburgse haltes buiten beschouwing hebben gelaten. Een reiziger die in Lommel opstapt en in Mol afstapt, komt bijvoorbeeld enkel mee in de statistieken als afstapper. Op basis van de telling hebben we vervolgens een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEMIDDELDE BEZETTING: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. Het lijnprofiel is van lijn 84 tussen de stations van Geel en Mol is weergegeven in onderstaande grafieken Afwijkende varianten (Haltes met enkel spitsbediening) op af gemiddelde bezetting Afwijkende varianten (Haltes met enkel spitsbediening) op af gemiddelde bezetting 34 / 150

35 Uit deze grafieken kunnen we aflezen dat de centrumhaltes van Geel en Mol veruit de belangrijkste herkomst/bestemming zijn voor het gros van de reizigers op dit deeltracé. 90% van de opstapbewegingen en 85% van de afstapbewegingen gebeuren binnen het centrum van Geel en Mol. Onder het centrum van Geel verstaan we hier alle haltes tussen St Dimpna en het station. Onder het centrum van Mol verstaan we hier alle haltes tussen het station en halte Mol Kerk. Opvallend is dat er tussen de centra van Geel en Mol relatief weinig op- en afstappers lijken te zijn, terwijl er ook een treinverbinding bestaat tussen beide stadskernen. De trein is dan wel een iets duurder alternatief, maar de kwaliteit van het aanbod voor de reiziger tussen de stadskernen is wel duidelijk beter met de trein. Hieronder een beknopte vergelijking: Verbinding stations Geel-Mol Bus Trein Reistijd 27min 7 of 8 min Frequentie Ticketprijs 1,40 2,30 Reden dat we nu de focus leggen op busgebruikers met een alternatief via de trein is dat we concurrentie tussen beide vervoerssystemen zoveel mogelijk willen vermijden. Zowel de NMBS als De Lijn worden gesubsidieerd met publiek geld, waardoor het aanbieden van een parallel aanbod een vorm van verspilling is. Op basis van de klassieke meerijtellingen is het echter niet vanzelfsprekend om de mate van concurrentie te bepalen tussen de bus en de trein op dit traject. We weten dan wel hoeveel reizigers er aan iedere halte op- en afstappen, maar niet voor hoeveel haltes de individuele reizigers meerijden. We kunnen daarom enkel een benadering geven van het aantal busreizigers dat met de trein over een evenwaardig alternatief beschikt. Deze benadering is weergegeven in onderstaande grafiek. 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% lijn 84 richting Geel lijn 84 richting Mol 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% minimum aandeel reizigers met treinalternatief maximum aantal reizigers met treinalternatief Uit deze eerste grove analyse blijkt dat minstens 76% van de reizigers zich tussen de centra van Geel en Mol verplaatsen en dus ook voor de trein zouden kunnen kiezen. Een diepgaander vervolgonderzoek is ook hier weer aangeraden. 35 / 150

36 Mol Kiezelweg Mol Blekestraat Wezel Viaduct Wezel Casino Wezel Sint-Jozef Apotheek Wezel Lariëndijkweg Wezel Spoorwegdreef Wezel Wezelstraat Balen Vierhoek Balen Neetlaan Wezel Nethehof Keiheuvel Ringlaan Gerheide Lexy's Gerheide Kapel Balen Breden Els Balen Wagenstraat Balen Rijsberg Balen Markt Balen Overweg Vaartstraat Balen Tenderlo Balen Weg op Rosselaar Gompel Lenslei Gompel Glaverbel Gompel Pastoor Vaesstraat Gompel Hoeve Gompel Gompelbaan Mol Overweg 78 Mol De hutten Mol Kerk Mol Laar Mol Rozenbergschool Mol Bergstraat Mol Gemeenschapsschool Mol Station Mol Station perron 2 Mol Gasthuis Mol College Mol Kerk Mol Laar Mol Rozenbergschool Mol Overweg 78 Mol De Hutten Gompel Gompelbaan Gompel Hoeve Gompel Pastoor Vaesstraat Gompel Glaverbel Gompel Lenslei Balen Vierhoek Balen Weg op Rosselaar Balen Tenderlo Balen Overweg Vaartstraat Balen Markt Balen Rijsberg Balen Wagenstraat Balen Breden Els Gerheide Kapel Gerheide Lexy's Keiheuvel Ringlaan Wezel Nethehof Balen Neetlaan Wezel Wezelstraat Wezel Spoorwegdreef Wezel Lariëndijkweg Wezel Sint-Jozef Apotheek Wezel Casino Wezel Viaduct Mol Blekestraat Mol Kiezelweg Tot hier hebben we enkel gefocust op het deeltracé tussen en de stations van Geel en Mol. Ritten die niet verder dan Mol centrum rijden, waren daarom niet mee opgenomen in deze cijfers om een correcte analyse van de concurrentie met de trein te kunnen maken. Bij het vervolg van de analyse hebben we ook gekeken naar de Antwerpse haltes ten oosten van Mol centrum en Balen. De lijnprofielen zijn hieronder weergegeven Afwijkende varianten (Haltes met enkel spitsbediening) op af gemiddelde bezetting Afwijkende varianten (Haltes met enkel spitsbediening) Haltes met enkel spitsbediening op af gemiddelde bezetting Met een gemiddelde bezetting van 15 tot 18 reizigers presteert het oostelijke deel van lijn 84 sterker dan het hiervoor reeds besproken westelijke deel. Hoewel het haltegebruik in Rauw en Wezel zichtbaar aanwezig is in de grafiek, ligt het toch vooral aan het aandeel reizigers met herkomst/bestemming in het Limburgse deel van deze lijn. 36 / 150

37 e) Conclusies Conclusie: Met gemiddeld een 12 à 13 reizigers op de bus tussen Geel en Mol presteert lijn 84 voldoende sterk om de huidige inzet van middelen te rechtvaardigen. Conclusie: Met gemiddeld een 15 tot 18 reizigers op de bus presteert lijn 84 iets sterker aan de Limburgse zijde van Mol dan aan Geelse zijde. Conclusie: Uit de telresultaten van haltes tussen stations Geel en Mol ontstaat het vermoeden van een aanzienlijke concurrentie tussen trein en bus. Vervolgonderzoek is hier nodig. f) Geformuleerde actie Actie: We engageren ons voor een vervolgonderzoek. In de gebiedsevaluatie van De Lijn Limburg (gepland in 2016) wordt het gebruik van lijn 84 nog meer in de diepte onderzocht. Met behulp van enquêtes kunnen we dan exact nagaan hoeveel reizigers er een alternatief via de trein hebben en hen vragen wat er moet veranderen om hen toch voor de trein te laten kiezen. 37 / 150

38 4.3 Gebruik lijn 220 en 540 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het busgebruik op lijnen 220 en 540. Lijn 220 rijdt tussen de kernen van Herentals, Noorderwijk en Morkhoven Station. Lijn 540 rijdt tussen de kernen van Herentals, Olen, Oevel, Tongerlo en Westerlo. b) Waarom werd dit onderzocht? De dienstregeling van deze lijnen werd in december 2014 uitgebreid met een daluurbediening. Voorheen werd er enkel in de spits gereden. Deze uitbreiding van de dienstregeling was mogelijk door het schrappen van een belbusvoertuig ten voordele van de reguliere lijnen 220 en 540. Dit was de eerste keer dat er belbusmiddelen werden verschoven naar reguliere lijnen in hetzelfde gebied in de hoop om hierdoor meer reizigers aan te trekken. Doel van dit onderzoek is het evalueren van dit pilootproject en dus antwoord te krijgen op de vraag of we met dezelfde middelen effectief meer reizigers vervoeren dan vroeger. 38 / 150

39 c) Hoe werd dit onderzocht? Op vrijdag 29 mei 2015 heeft er een meerijtelling plaatsgevonden op de ritten van lijnen 220 en 540. Deze meerijtelling heeft enkel in de daluren plaatsgevonden. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. 29 mei 2015 was een representatieve schooldag, waarbij zowel de scholen als de hogescholen open waren en de examenperiode nog niet was begonnen. De resultaten van deze meerijtelling werden vervolgens vergeleken met de belbusstatistieken van voor de invoering van een daluurbediening op lijnen 220 en 540. d) Onderzoeksresultaten Tussen 8u20 en 15u23 maken 238 reizigers gebruik van lijnen 220 en 540. Hiervan zitten er 81 op lijn 220 en 157 op lijn 540. Op basis van de telling hebben we een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEMIDDELDE BEZETTING BIJ VERTREK: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject ,1 4,1 4,1 5,1 5,1 5,0 5,0 5,0 4,7 4,3 3,3 2,7 2,4 0,0-20 op af gemiddelde bezetting 39 / 150

40 Herentals Station perron 11 Herentals Belgiëlaan Herentals Markt - Grote Herentals Kerkstraat Herentals E. Claesstraat Herentals Dikberd Herentals De Duinen Olen Industrielaan Olen Kleine Landeigendom Olen Dorp Olen Bulestraat Olen Brug over E313 Olen Hoogbuul Olen Shopping Oevel Kapelleke Oevel Dorp Oevel Dumpelstraat Oevel Trienenkantlaan Tongerlo Bosstraat Tongerlo Leistraat Tongerlo Dorp Tongerlo Kerk Tongerlo Dreef Abdij Westerlo Overwijs Westerlo A. Sterckxstraat Westerlo de Merodedreef Westerlo Dorp ,1 2,6 3,1 3,9 5,1 5,4 5,4 5,4 5,4 4,4 2,0 2,0 2,0 0, op af gemiddelde bezetting op af gemiddelde bezetting 40 / 150

41 Westerlo Dorp Westerlo de Merodedreef Westerlo A. Sterckxstraat Westerlo Overwijs Tongerlo Dreef Abdij Tongerlo Kerk Tongerlo Dorp Tongerlo Leistraat Tongerlo Bosstraat Oevel Trienenkantlaan Oevel Dumpelstraat Oevel Dorp Oevel Kapelleke Olen Shopping Olen Hoogbuul Olen Brug over E313 Olen Bulestraat Olen Dorp Olen Kleine Landeigendom Herentals Industrielaan Herentals De Duinen Herentals Dikberd Herentals E. Claesstraat Herentals Kerkstraat Herentals Markt - Grote Herentals Belgiëlaan Herentals Station perron op af gemiddelde bezetting Uit deze statistieken komt de stadskern van Herentals duidelijk naar voor als belangrijkste pool van lijnen 220 en 540. Ook andere kernen als Westerlo, Olen, Oevel, Noorderwijk en Morkhoven zijn zichtbaar in de statistieken, zij het in beperktere mate. Dit is geen onverwachte vaststelling. De maximale gemiddelde bezettingsgraden liggen voor lijn 220 en lijn 540 respectievelijk op 5 en 8 reizigers. Dit is nog niet optimaal maar al wel een beloftevolle start voor deze lijnen. Belangrijk is ook om op te merken dat er geen deeltracé is dat er in negatieve zin uitspringt. Het gaat nog om bescheiden aantallen, maar ieder deeltracé draagt al wel zijn steentje bij. Vervolgens vergelijken we de voorgaande gebruikscijfers met deze van de belbus in hetzelfde gebied vrijdagen (P2) in mei 2014 met 2 belbussen vrijdag 29 mei 2015 met 2 reguliere bussen aantal vervoerde reizigers tussen 8u20 en 15u23 41 / 150

42 Deze cijfers spreken voor zich. Een half jaar na invoering vervoeren de twee reguliere bussen al 5,3 keer meer reizigers dan de twee belbussen voorheen. Omdat we met hetzelfde aantal voertuigen een vijfvoud van het aantal reizigers vervoeren, kunnen we spreken van een succesvol experiment. Op basis van deze cijfers stellen dat het omzetten van een belbusvoertuig naar een regulier voertuig het aantal reizigers vervijfvoudigd is eigenlijk een onderschatting van de realiteit omdat de belbus een groter gebied bestrijkt. Naast alle haltes van lijnen 220 en 540, bedient de belbus ook nog vele andere haltes in onder andere de kernen van Hulshout, Sint-Jozef-Olen, Wiekevorst, Heultje, Zoerle-Parwijs, Voortkapel en Oosterwijk. Kijken we enkel naar de oorspronkelijke belbusverplaatsingen tussen de haltes van lijnen 220 en 540, dan tellen we 21 keer meer reizigers die zich met de reguliere lijnen verplaatsen. Dit getal is niet geschikt om het succes van de maatregel te kwantificeren, maar geeft wel beter de grootte van de drempel weer die belbusreizigers moeten overwinnen. Die drempel ligt voor belbusreizigers dus duidelijk hoger dan bij onze reizigers op reguliere lijnen. In bijlage Van belbus naar regulier aanbod: een praktijkvoorbeeld staat een nota waarin we met meer detail ingaan op dit onderzoek. e) Conclusie van het onderzoek We kunnen uit dit onderzoek twee conclusies trekken. De eerste gaat specifiek over deze case. Een half jaar na invoering vervoeren we met lijnen 220 en 540 meer dan vijf maal meer reizigers dan voorheen met de belbus. Er is ook geen deeltracé dat er in negatieve zin uitspringt. Het is dus een succesvolle ingreep geweest. De tweede conclusie die we uit dit onderzoek kunnen trekken, is meer algemeen en gaat over de extra drempel voor belbusreizigers in vergelijking met deze van het reguliere aanbod. Ongeacht op welke manier we de vergelijking maken, toont deze case duidelijk aan dat we met een regulier aanbod significant meer reizigers kunnen aantrekken dan met een belbus. f) Geformuleerde actie Dit onderzoek effent de baan voor een diepgaander onderzoek van belbusgebieden 943 en 946. Hierover meer in volgende case. 42 / 150

43 4.4 Gebruik belbussen 943 en 946 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het belbusgebruik in gebieden 943 en 946. Alle belbusreservaties tussen 1 september 2014 tot en met 31 augustus 2015 werden in dit onderzoek opgenomen. Deze data geven inzicht in het algemene gebruik en de belangrijkste verplaatsingsstromen. Belbus 943 omvat gemeenten: Nijlen, Herenthout, Berlaar, Heist-op-den-Berg. Belbus 946 omvat gemeenten: Herentals, Olen, Westerlo, Hulshout b) Waarom werd dit onderzocht? In kader van optimalisatie van het netwerk zijn afgelopen maanden verschillende belbusgebieden onder de loep genomen. Reden hiervoor is dat belbussen een meestal zwakke kosten-batenverhouding hebben in vergelijking met de reguliere lijnen. Basisgedachte is dat we met dezelfde middelen meer reizigers kunnen vervoeren als we de belbussen omvormen tot reguliere lijnen. Voorwaarde is wel dat er duidelijk afgetekende reizigersstromen moeten voorkomen in het gebied. Daarom was dit onderzoek nodig. c) Hoe werd dit onderzocht? Belbussen zijn goed te bestuderen doordat we steeds over alle nodige data kunnen beschikken. Iedere reiziger die van de belbus gebruik wenst te maken, moet op voorhand een reservatie maken bij de belbuscentrale. Daarbij wordt vastgelegd van welke halte naar welke halte de verplaatsing gemaakt wordt. Ook de datum, tijdstip en aantal personen wordt doorgegeven aan de belbuscentrale. De statistieken die de belbuscentrale aanlevert, bevatten daardoor alle nodige gegevens over het hele jaar. In dit onderzoek werkten we met data van 1 september 2014 tot en met 31 augustus d) Onderzoeksresultaten De onderzoeksresultaten zijn beknopt weergegeven in onderstaande tabel en kaartjes. Het volledige onderzoek is nog lopende met de betrokken gemeenten. Vergelijking Belbus 943 Belbus 946 Aantal reizigers per jaar Aantal reizigers per dag Aantal ingezette voertuigen 2 1 Exploitatiekost per instappende reiziger 39,7 euro 21,1 euro Kostendekkingsgraad 0,7 % 1,3 % 43 / 150

44 Deze kaartjes geven de grootte weer van de verbindingen binnen de belbusgebieden. Hoe roder en hoe dikker de pijl, hoe groter het potentieel tussen de twee haltes. Het potentieel van deze verbindingen wordt berekend door vermenigvuldiging van het aantal opstappers en het aantal individuen dat de verplaatsing aanvraagt. Reden dat we ruimer kijken dan puur naar het aantal opstappers, is omdat we willen vermijden dat één enkele reiziger de statistieken kan opblazen door eenzelfde traject hoogfrequent te reserveren. Deze informatie is dan onvoldoende om zomaar te kunnen aannemen dat er grotere aantallen reizigers geïnteresseerd zijn in deze verbinding. Met andere woorden; we kunnen op basis van pure belbus-opstapcijfers dus niet concluderen dat een nieuwe buslijn een aanvaardbare bezetting aan reizigers kan opleveren. Daarom kijken we ook naar het aantal verschillende individuen dat een welbepaalde verplaatsing maakt. Dit geeft immers een vermoeden van de breedte van de vervoersstroom. Hoe meer verschillende individuen aan een halte opstappen, hoe groter de te verwachten potentie van deze halte. e) Conclusie van het onderzoek Beide belbusgebieden presteren zwak qua reizigersaantallen en kostendekkingsgraad en worden daarom afgeschaft. De gebieden geven echter wel blijk van potentieel voldoende sterke onderstroming om op sommige deeltracé s een reguliere lijn te verantwoorden. Naar analogie met het experiment met lijnen 220 en 540 (zie voorgaande case ) verwachten we daar met dezelfde middelen op een reguliere buslijn meer reizigers te kunnen vervoeren dan vandaag met de belbus. Als de budgettaire context het toelaat, willen we de uitgespaarde middelen investeren in nieuwe reguliere verbindingen. Verbinding die we met een reguliere buslijn wensen over te nemen van de huidige belbussen: Verbinding tussen Heist-op-den-Berg en haar deelgemeente Wiekevorst Verbinding tussen Herentals en de kernen van Westerlo, Oevel, Noorderwijk, Morkhoven en Wiekevorst (= verlenging van huidige lijn 220) 44 / 150

45 f) Geformuleerde actie Beide belbusgebieden zullen worden opgeheven. Op hetzelfde moment wensen we, indien dit nog binnen de grenzen van budgettaire situatie past, volgende dienstregelingen uit te breiden: lijn 512: Deze lijn neemt de daluurbediening van lijn 220 over. Dit is dus een feitelijke verlenging van huidige lijn 220. Hierdoor ontstaat een daluurverbinding tussen Herentals en Heist-op-den-Berg waarbij de deelkernen Wiekevorst, Morkhoven en Noorderwijk ontsloten worden. Lijnen 220 en 540: Deze lijnen hebben bewezen dat ze, beter dan de belbus, in staat zijn om de kernen van Westerlo, Oevel, Olen, Noorderwijk, Morkhoven en Herentals met elkaar te verbinden. De belbus 946 is hierdoor minder noodzakelijk geworden en wordt om die reden afgeschaft. Belbusgebied 931 wordt ook in dit dossier betrokken en ook hier zijn nieuwe verbindingen mogelijk. Dit belbusgebied omvat gemeenten Bonheiden, Putte, Keerbergen en Heist-op-den-Berg en valt dus grotendeels buiten de grenzen van deze gebiedsevaluatie. Parallel onderzoek is lopende. 45 / 150

46 4.5 Gebruik lijn a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het busgebruik op lijn 306 en de afstemming met lijn 305 op het gezamenlijke tracé. Lijn 306 rijdt tussen Geel en Leuven/Brussel, via de kernen van Zammel, Westerlo, Herselt, Ramsel en Aarschot. Deze lijn is vormgegeven als een snellijn. Snellijnen hebben als functie een snelle verbinding tussen steden of attractiepolen te voorzien. Hierdoor hebben ze maar een beperkt aantal haltes, waardoor de rijtijd beperkt blijft en de lijn zijn versneld karakter verkrijgt. Op volgende kaart zijn het tracé en de bediende haltes van lijn 306 weergegeven. Lijn 305 volgt hetzelfde traject tussen Leuven en Herselt. Lijn 306 rijdt op weekdagen 1x per uur tussen Geel en Leuven/Brussel. Op maandagen en vrijdagen worden extra ritten aan de dienstregeling toegevoegd om de stroom kotstudenten te kunnen opvangen. In het weekend daalt de frequentie tot een bus om de twee uren. Zondagavond is er wel weer een versterking van de dienstregeling voorzien voor de kotstudenten naar Leuven en Brussel te brengen. 46 / 150

47 b) Waarom werd dit onderzocht? We willen zicht hebben op de grootte van de reizigersstroom op deze vervoersas. Daarnaast zijn we ook geïnteresseerd in de wisselwerking tussen lijnen 305 en 306. Beide lijnen rijden gezamenlijk op het deeltracé tussen Leuven en Herselt. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 28 en 29 januari 2014 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijn 306. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dit geeft een compleet beeld van het busgebruik op lijn 306. Er is ook een onderlinge vergelijking gemaakt tussen de dienstregelingen van lijnen 305 en 306. Dit om te onderzoeken of beide dienstregelingen elkaar aanvullen of elkaar net beconcurreren. Dit is zuiver desk research omdat er geen recente telling op lijn 305 heeft plaatsgevonden. De laatste telling op lijn 305 dateert al van 2007 en is dus mogelijk niet meer representatief. d) Onderzoeksresultaten Gemiddeld maken 711 reizigers per dag gebruik van lijn 306. Op volgende grafiek is duidelijk zichtbaar dat het zwaartepunt van lijn 306 ligt aan de zijden van Leuven en Geel Leuven Aarschot Ramsel Herselt Westerlo Zammel Geel aantal vertrekkende reizigers (per dag) aantal aankomende reizigers (per dag) Op basis van de telling hebben we een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEMIDDELDE BEZETTING BIJ VERTREK: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. 47 / 150

48 op af gemiddelde bezetting op af gemiddelde bezetting 0 Uit deze grafieken blijkt het belang van Leuven Station. Dit is met 209 vertrekkers en 278 met voorsprong de belangrijkste halte van lijn 306. Ook is uit deze grafieken te zien hoe elk stukje van het tracé zijn meerwaarde bewijst. Er zijn geen zwak gebruikte deeltracé s uit de telling af te leiden. De gemiddelde bezettingsgraad op de bussen stijgt naarmate Leuven nadert. Hoogste bezettingsgraden zijn gemeten in Aarschot. Daar zitten gemiddeld 16 tot 20 reizigers op de bus. In deze eerste stap van het onderzoek, waarbij we de telling hebben geanalyseerd, blijkt lijn 306 een goed presterende lijn te zijn. Dit is hiervoor al beschreven. In de volgende stap leggen we de focus meer op de dienstregeling zelf, met extra aandacht voor de afstemming met lijn / 150

49 DIENSTREGELING Hieronder een tabelweergave met een algemene weergave van de doorkomsturen van lijnen 305 en 306. Van Leuven richting Herselt zijn de vertrektijden in Leuven Station opgenomen. Van Herselt richting Leuven zijn de doorkomsttijden in Herselt Dorp opgenomen. Leuven Herselt doorkomst 305 doorkomst 306 tussentijd ochtendspits min 60 min voormiddag min 49 min namiddag (onregelm.) 8 min 46 min avondspits.10 en en.32 8 min 22 min 55min avond min 55 min Herselt Leuven doorkomst 305 doorkomst 306 tussentijd ochtendspits.33 en min 22 min 25min voormiddag min 45 min namiddag min 58 min avondspits min 58 min avond min 54 min Uit deze vergelijking blijkt dat de dienstregelingen van lijn 305 en 306 op het vak Leuven Herselt niet op elkaar zijn afgestemd. Een groot deel van de dag passeren de bussen van beide lijnen op ongeveer dezelfde momenten. Dit resulteert in een gezamenlijke dienstregeling waarin gaten van meer dan 50 minuten geen uitzondering zijn. Voor de reizigers op het deeltracé Leuven Herselt is dit een suboptimale situatie. Hierdoor ontstaat het vermoeden dat lijnen 305 en 306 elkaar niet aanvullen, maar eerder met elkaar de concurrentie aangaan op het deeltracé Herselt Leuven. Vandaag is de dienstregeling van lijn 305 opgebouwd rond een aansluiting in Herentals Station op de IC-trein van/naar Antwerpen. Dienstregeling van lijn 306 is op zijn beurt opgebouwd rond een aansluiting in Geel Station op de lijn 84 richting Mol en Hamont. De reden waarom we de aansluiting tussen lijn 84 en lijn 306 zo belangrijk vinden is omdat de vroegere lijn 307 ook veel gebruikt werd om over het station in Geel heen te reizen. Uit onze tellingen zien we dat het over een 60-tal unieke reizigers ging op dagbasis. In het herkomstbestemmingsonderzoek, dat afgenomen werd bij ongeveer 1700 reizigers, zien we op dagbasis 59 verplaatsingen over Geel heen. De analyse werd uitgevoerd op gemeenteniveau, dus van verplaatsingen met aankomst en bestemming in Geel, weten we niet of ze over het station heen gaan. Deze zijn dus niet meegenomen in bovenstaand aantal. Uitgaande van symmetrische verplaatsingen op dagbasis gaat het over een 30-tal unieke reizigers. De responsgraad van dit onderzoek was +/- 40%.We menen voorgaande aantal unieke reizigers dus minimaal te mogen vermenigvuldigen met twee, waardoor we opnieuw op een 60-tal unieke reizigers per dag uitkomen. Dit lijkt ons een voldoende basis om de aansluitingen tussen lijn 84 en lijn 306 te behouden. De cijfers dateren ondertussen van 2011, maar er staat een nieuw onderzoek gepland in Ook zonder dit onderzoek is een betere cadans tussen lijnen in beperktere mate mogelijk, zonder dat de huidige aansluiting verbreekt. Maar dan is er ergens in de buurt van Geel Station een extra bufferruimte nodig, gezien de huidige krapte op het Geelse stationsplein. Verdere uitwerking en verder overleg met de stad is hier nodig. e) Conclusies van het onderzoek Conclusie: lijn 306 presteert goed. Het vervoerde aantal reizigers is ruimschoots voldoende om de huidige inzet van middelen te verantwoorden. 49 / 150

50 Conclusie: de dienstregelingen van lijnen 305 en 306 zijn niet op elkaar afgestemd op het deeltracé Herselt Aarschot Leuven. Conclusie: een perfect geschrankte dienstregeling waarbij lijnen 305 en 306 samen in een halfurenfrequentie rijden is vandaag niet realiseerbaar vanwege enkele belangrijke aansluitingen. f) Geformuleerde actie Actie: vervolgonderzoek is nodig om het belang van de huidige aansluitingen in beeld te brengen. Op basis van deze informatie kunnen we de cadans van lijnen 305 en 306 verder op elkaar afstemmen. 50 / 150

51 4.6 Gebruik lijnen a) Wat werd onderzocht? In deze case werd het busgebruik van de snellijnen over de E34 onderzocht. Belangrijkste kernen van deze lijnenbundel zijn de steden Antwerpen en Turnhout. Tussenliggende kernen als Vosselaar, Beerse, Malle, Zoersel en Wechelderzande worden hiermee bediend. Herentals en Lille liggen op de route van lijn 429 om de verbinding met Malle te behouden en daar de dienstregeling van lijn 417 mee te versterken. Lijn 415 rijdt enkel op spitsuren. Lijnen 416 en 429 rijden de hele dag minstens 1x per uur, met extra ritten in de spits. Lijn 417 rijdt standaard 2x per uur, met extra ritten op spitsuren. b) Waarom werd dit onderzocht? De belangrijkste reden was om het belang van de busbaan op de E34 in kaart te brengen. Er gingen stemmen op om deze busbaan op te heffen ten voordele van een extra spitsstrook. Met dit onderzoek wilden we objectief aantonen dat onze reizigers en De Lijn zelf deze busbaan broodnodig hebben. Een tweede reden was om een beeld te krijgen op het profiel van de busreizigers over de E34. De motieven voor hun keuze om met de sneldiensten te reizen, zijn interessant om de kwaliteit van deze lijnen te waarborgen bij eventuele toekomstige wijzigingen. c) Hoe werd dit onderzocht? Het onderzoek is uitgevoerd door Tim Cordemans (deskundige doorstroming) en Sofie Robben (Marktonderzoeker) en beschreven in hun onderzoeksrapport Evaluatie van de sneldiensten 415, 416, 417 en 429. Hun onderzoek bestond uit drie luiken: een meerijtelling, een reizigersbevraging en een doorstromingsmeting. De meerijtellingen hebben plaatsgevonden op dinsdag 10 en donderdag 12 februari Op elke rit van lijnen , dus van s morgens tot s avonds, zijn meerijtellingen uitgevoerd. D.w.z. dat er iemand op de bus zit die alle op- en afstappers, halte per halte, telt. Daarnaast noteert de teller de vertrektijd aan elke halte. Op dinsdag 10 februari 2015 ging deze meerijtelling gepaard met een reizigersbevraging op alle ritten van 6u30 tot 13u30. Deze bevraging is gebeurd aan de hand van de verdeling van enquêtes op iedere getelde sneldienst. 51 / 150

52 Elke reiziger op de sneldienst werd de kans gegeven om mee te werken aan het onderzoek en de bevraging in te vullen. 38,8% van het totaal aantal reizigers heeft deze enquête ook effectief ingevuld. Dit zorgt ervoor dat we uitspraken over de reizigers kunnen maken met een betrouwbaarheid van 95% en een standaardfout van 2,29%. Hierbij moet vermeld worden dat een aanzienlijk deel reizigers de sneldienst gebruiken voor lokale verplaatsingen in Antwerpen (6 haltes). Deze reizigers zijn minder geneigd om mee te werken aan de bevraging aangezien ze maar voor korte duur meereizen. Als we dit aantal reizigers niet in rekening zouden brengen bij het berekenen van de responsgraad zou deze logischerwijs een stuk hoger liggen. Met de doorstromingsmeting trachten we na te gaan of busgebruikers reistijdvoordelen hebben ten opzichte van de auto. We vergelijken daarom de reistijd van de automobilist met die van de bus. Data over de reistijd van het autoverkeer is in kaart gebracht door middel van detectielussen in het wegdek (bron: Verkeerscentrum), bluetooth-detectie (bron: Verkeerscentrum) en eigen veldwerk (auto s van De Lijn zijn meegereden met het autoverkeer). Data over de reistijd van het busverkeer is in kaart gebracht door het analyseren van de GPS-data die standaard door lijnbussen worden uitgestuurd en door eigen veldwerk (personen met chronometer die meerijden met de bus). d) Onderzoeksresultaten Alle details van dit onderzoek staan beschreven in het onderzoeksrapport Evaluatie van de sneldiensten 415, 416, 417 en 429. De volgende gegevens zijn een samenvatting van dit rapport. MEERIJTELLING: De Onderzochte sneldiensten hebben gemiddeld 7921 instappers per dag over het ganse traject waarvan: 673 instappers tijdens ochtendpits (7:00-8:59) richting Antwerpen die meerijden over de busbaan 791 instappers tijdens avondspits (16:00-17:59) richting Kempen die meerijden over de busbaan Het aantal reizigers op de verschillende sneldiensten is in onderstaande grafiek per richting weergegeven. Van de onderzochte lijnen vervoert lijn 417 het grootste aantal reizigers. Lijn 416 rijdt aan een lagere frequentie, maar blijkt ook voor veel reizigers een aantrekkelijke lijn. Lijn 429 presteert aanzienlijk zwakker. Reden daarvan is waarschijnlijk het ontsluitende stuk tussen Herentals en Malle waardoor de reistijd van lijn 429 voor reizigers tussen Herentals en Antwerpen minder kan concurreren met de reistijd van lijn 427 en deze van trein. Niet alle reizigers rijden over de E34. Deze lijnen worden ook gebruikt voor lokale verplaatsingen. 26% van de reizigers maakten hun verplaatsing binnen de grenzen van stad Antwerpen. 20% van de reizigers maakten hun verplaatsing binnen de grenzen van de Kempen. Op basis van de telling hebben we per lijn een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEM BEZ: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. 52 / 150

53 op af gem bez op af gem bez Belangrijkste pool op lijn 416 is Antwerpen. Haltes Rooseveltplaats en Centraal Station zijn de meest gebruikte haltes van deze lijn. Ook het fikse aandeel reizigers binnen centrum Antwerpen valt hier op. Tweede pool is het centrum van Turnhout. Gemiddeld zitten er een twintigtal reizigers op de bus wanneer deze Turnhout binnen- of buitenrijdt. 53 / 150

54 Antwerpen F. Rooseveltplaats Antwerpen Centraal Station Antwerpen Kerkstraat Borgerhout Drink Borgerhout De Roma Borgerhout Turnhoutsepoort Zoersel P+R Den Haan Zoersel Drengel Zoersel Hoogveld Zoersel Dorp Zoersel Meerheide Westmalle Delften Westmalle Zandstraat Oostmalle Busstation Vlimmeren Statiestraat Beerse Lilsedijk Beerse Gierleseweg Beerse Heibergstraat Vosselaar Dorp Turnhout Galgenbeekweg Turnhout Lokerenstraat Turnhout Stelplaats Turnhout Station Turnhout Zeshoek Turnhout Markt Turnhout Warande Turnhout Markt Turnhout Warande Turnhout Station Turnhout Stelplaats Turnhout Lokerenstraat Turnhout Galgenbeekweg Vosselaar Dorp Beerse Heibergstraat Beerse Gierleseweg Beerse Lilsedijk Vlimmeren Statiestraat Oostmalle Busstation Westmalle Zandstraat Westmalle Delften Zoersel Meerheide Zoersel Dorp Zoersel Hoogveld Zoersel Drengel Zoersel P+R Den Haan Borgerhout Borgerhout De Roma Borgerhout Drink Antwerpen Kerkstraat Antwerpen Centraal Station Antwerpen F op af gem bez op af gem bez Antwerpen is ook voor lijn 417 de belangrijkste aantrekkingspool voor de reizigers. Haltes Rooseveltplaats en Centraal Station zijn ook op deze lijn de meest gebruikte haltes. Ook het fikse aandeel reizigers binnen centrum Antwerpen valt hier weer op. Tweede pool is het centrum van Turnhout. Gemiddeld zitten er ongeveer 17 reizigers op de bus wanneer deze Turnhout binnen- of buitenrijdt. Lijn 417 heeft met Malle/Zoersel nog een pool die doorweegt in de statistieken. Haltes Oostmalle Busstation, Westmalle Zandstraat en Zoersel Dorp worden sterk gebruikt door reizigers van deze lijn. Gemiddelde bezettingsgraad bij binnen- en buitenrijden van Antwerpen ligt op 30 reizigers per bus. 54 / 150

55 op af gem bez op af gem bez Ten slotte is Antwerpen ook reizigers op lijn 429 de belangrijkste bestemming. Haltes Rooseveltplaats en Centraal Station zijn ook op deze lijn de meest gebruikte haltes. Ook het fikse aandeel reizigers binnen centrum Antwerpen en binnen de Kempen valt hier op. 55 / 150

56 REIZIGERSBEVRAGING Van de busreizigers op de E34 die ouder dan 18 zijn, is de helft een keuzereiziger. Dit betekent dat ze een auto ter beschikking hebben, maar toch voor de snelbussen kiezen. De redenen die ze hiervoor opgeven zijn: gemak snelheid kostprijs De alternatieven die de snelwegreizigers hebben zijn: auto: zowel als bestuurder als passagier (53%) trein: 20 % beweert de trein te kunnen nemen maar in werkelijkheid is dit 26% 27% heeft geen alternatief (voornamelijk respondenten jonger dan 24 jaar) Er is ook gepolst naar hoe de reizigers op de sneldiensten zouden reageren indien deze lijnen ooit zouden worden ingekort tot de stadsrand. Een overstap op sneltram aan Wommelgem P+R zou 74% reizigersverlies opleveren indien reistijd daardoor langer wordt. Dit zijn 2850 reizigers op een voormiddag. DOORSTROMINGSONDERZOEK Voor alle buslijnen geldt dat, als gevolg van de beschikbare busbaan over het volledige traject, de reistijd van de bus tijdens piekuren duidelijk korter is dan de reistijd van automobilisten. Tijdens daluren is de bus wel trager. Hieronder wordt nog een overzicht geboden van de gemiddelde reistijd en standaardafwijking volgens vervoerswijze en tijdstip. Uit deze overzichtstabel kunnen we volgende zaken afleiden: Busreizigers kunnen beter inschatten wanneer ze op hun bestemming aankomen. Afhankelijk van het traject zijn busreizigers tussen 0:04:32 en 0:09:41 sneller dan automobilisten. Afhankelijk van traject tot traject zijn buspassagiers tijdens de daluren tussen 0:01:58 en 0:05:44 trager dan autogebruikers. Veel meer informatie over dit onderzoek is te vinden in het onderzoeksrapport Evaluatie van de sneldiensten 415, 416, 417 en 429 van collega s Tim Cordemans (doorstromingsdeskundige) en Sofie Robben (marktonderzoeker). e) Conclusies van het onderzoek Uit dit onderzoek kunnen we volgende conclusies trekken: Conclusie: de lijnen presteren sterk. Samen vervoeren ze 7921 reizigers per dag Conclusie: het gros van de reizigers zijn keuzereizigers. Deze zijn gevoelig aan de kwaliteit van het aanbod. Een extra overstap met rijtijdverlies zou 74% van onze reizigers doen afhaken. 56 / 150

57 Conclusie: de busbaan op de E34 zorgt op spitsuren voor een snellere en meer betrouwbare reistijd dan deze van het autoverkeer. De busbaan is daarom belangrijk voor zowel de reizigers als voor een efficiënte busexploitatie. f) Geformuleerde actie Uit voorgaande conclusies volgen geen concrete acties. Belangrijk is dat de kwaliteit van deze sterke lijnen ook in de toekomst gewaarborgd kan blijven. In dat kader blijven wij het grote belang van de busbaan over de E34 verdedigen. 57 / 150

58 4.7 Onderzoek naar de frequentie van lijn 430 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we de potentie van lijn 430. Deze streeklijn verbindt de kernen van Hoogstraten, Merksplas, Turnhout, Oud-Turnhout, Retie, Dessel en Mol. De route van lijn 430 is weergegeven op onderstaande kaart. Lijn 430 rijdt in daluren en in het weekend ieder uur tussen Hoogstraten en Mol. Tijdens spitsuren op weekdagen zijn er extra ritten voorzien om de reizigersstroom te kunnen verwerken. Op spitsuren worden er ook ritten gereden tot de Hoogstratense deelkernen Minderhout, Meer, Meerle en Meersel-Dreef. b) Waarom werd dit onderzocht? Lijn 430 staat bij ons te boek als een van de sterkere streeklijnen. De signalen die we via allerlei kanalen over deze lijn opvangen, bevestigen dat dit een sterk bezette lijn is. Met dit onderzoek willen we nagaan hoeveel extra reizigers we met een frequentieverdubbeling kunnen verwachten. Op basis daarvan kunnen we dan beoordelen of een dienstregelingsuitbreiding van lijn 430 te verantwoorden is. 58 / 150

59 c) Hoe werd dit onderzocht? Voor dit onderzoek waren geen meerijtellingen beschikbaar. Het onderzoek is daarom op basis van modelresultaten gebeurd. Het gebruikte model is een multimodaal verkeersmodel dat werd ontwikkeld door het Vlaams Verkeerscentrum. Het is een wiskundig programma dat een simulatie maakt van de verdeling van de verkeersstromen over de verschillende vervoerswijzen: auto, bus, trein, fiets, te voet. Het model is opgebouwd uit vier delen: 1. Opmaak statistische zones: deze zones omvatten de provincie Antwerpen. De grootte van de zones komt overeen het wijk- of deelgemeenteniveau. 2. Socio-demografische gegevens: dit zijn gegevens van bestaande databanken, zoals inwonersaantallen, scholen, arbeidsplaatsen, etc. Deze gegevens worden toegedeeld aan de verschillende statistische zones. 3. Toedeling aan het netwerk: op basis van de socio-economische data worden verplaatsingsstromen berekend en verdeeld over het netwerk. Deze worden verdeeld over de vervoersmodi: autobestuurder, autopassagier, openbaar vervoer, fiets, voetganger. 4. Modelkalibratie: de modelresultaten worden op geregelde tijdstippen afgetoetst aan de realiteit. De data waar het model mee werkt worden mede op basis van echte reizigerstellingen up-to-date gehouden. Doel hiervan is om de prestaties van het model representatief te houden. Er zijn drie scenario s doorgerekend met het verkeersmodel: 1. Frequentieverhoging op het deeltracé Hoogstraten Turnhout 2. Frequentieverhoging op het deeltracé Turnhout Mol 3. Frequentieverhoging op het volledige tracé Mol Hoogstraten d) Onderzoeksresultaten De resultaten van de modeldoorrekeningen van deze drie scenario s staan weergegeven in volgende grafiek Hoogstraten - Turnhout Turnhout - Mol Hoogstraten - Mol reizigerswinst OV (per daluur) daling autogebruik (per daluur) 59 / 150

60 Een frequentieverhoging op het deeltracé Hoogstraten Turnhout levert in daluren een eerder beperkte reizigerswinst op. Om deze frequentieverhoging mogelijk te maken, zouden er twee bijkomende bussen moeten worden ingezet. Twee bijkomende bussen inzetten om een handvol nieuwe reizigers te overtuigen is vandaag niet realistisch. Dit deeltracé heeft minder potentieel dan de rest van lijn 430. Een frequentieverhoging op het deeltracé Turnhout Mol levert in daluren een sterke reizigerswinst op. Deze reizigerswinst ontstaat bijna volledig door daling van het aantal automobilisten, terwijl het aandeel zwakke weggebruikers stabiel blijft. Ook voor deze frequentieverhoging zouden twee bijkomende bussen moeten worden ingezet. Met dergelijke reizigerswinst in het vooruitzicht is de frequentieverhoging op dit deeltracé te verantwoorden. Het potentieel is duidelijk aanwezig. Een frequentieverhoging over het volledige tracé Hoogstraten Mol levert in daluren een sterke reizigerswinst op. Dergelijke frequentieverhoging vereist de inzet van minimaal drie extra voertuigen. De te verwachten reizigerswinst is groot, doch verhoudingsgewijs niet sterker dan de winst die we kunnen boeken met een frequentieverhoging tussen enkel Turnhout en Mol. Bovendien is het vandaag niet realistisch om hiervoor de nodige middelen beschikbaar te krijgen. Het potentieel is dus aanwezig, maar verhoudingsgewijs niet sterker dan Mol-Turnhout en de middelen om het te ontginnen zijn onvoldoende. e) Conclusie van het onderzoek Conclusie: Een frequentieverhoging tussen Turnhout en Mol is te verantwoorden als we elders hiervoor voldoende middelen kunnen vrijmaken. Conclusie: Een frequentieverhoging tussen Hoogstraten en Turnhout levert minder reizigers op. Een volledige frequentieverhoging tussen Hoogstraten en Mol heeft een te hoge kostprijs. Deze maatregelen zijn niet te verantwoorden. f) Geformuleerde actie Actie: Ons doel is de frequentie van lijn 430 tussen Turnhout en Mol te verhogen. In plaats van de huidige urenfrequentie willen we gaan naar een halfurenfrequentie. 60 / 150

61 4.8 Gebruik lijn 431 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we de prestaties van lijn 431. Lijn 431 is de lijn tussen Oud-Turnhout en Oostmalle. Op het traject worden ook de kernen van Turnhout, Vosselaar, Beerse en Rijkevorsel bediend. De frequentie van lijn 431 ligt op 1 bus per uur op weekdagen en op zaterdagen. Op spitsuren zijn extra ritten voorzien. Op zondagen wordt er gereden met een 120 frequentie. b) Waarom werd dit onderzocht? Er waren twee verschillende aanleidingen om lijn 431 te onderzoeken. De eerste aanleiding is het deels parallel lopen van deze lijn met stadslijn 1. Stadslijn 1 werd ook onderzocht en het is interessant te meten in welke de mate beide lijnen met elkaar correleren. De tweede aanleiding om deze lijn onder de loep te nemen zijn de signalen die we uit verschillende hoeken ontvingen omtrent de zwakke bezetting op sommige deeltracé s. c) Hoe werd dit onderzocht? Op dinsdag 29 september en donderdag 1 oktober 2015 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijnen 431. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen sneller kunnen opsporen. Om de meting zo representatief mogelijk te houden, werd ook rekening gehouden met de kalender van de hogescholen/universiteiten en de blokverlofperiodes in de secundaire scholen. d) Onderzoeksresultaten Lijn 431 vervoert dagelijks gemiddeld 783 reizigers. Dit is een gemiddelde van 21 opstappers per rit. Op basis van de telling hebben we per lijn en per richting een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEM. BEZ.: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. 61 / 150

62 op af gem. bez op af gem. bez. Op deze lijnprofielen valt op dat de deeltracé s in de buurt van de eindpunten opmerkelijk zwak presteren. 62 / 150

63 Oostmalle Rijkevorsel Rijkevorsel Turnhout Turnhout Oud-Turnhout 75 Aantal opstappers per dag Met name in daluren presteren de deeltracé s Turnhout Oud-Turnhout en Oostmalle Rijkevorsel zwak. Gemiddeld zitten er dan slechts twee reizigers op de bus. Op basis van deze zwakke resultaten willen we volgende deeltracé s van lijn 431 schrappen: Deeltracé Oostmalle Rijkevorsel Deeltracé Turnhout Oud-Turnhout Deze maatregel wordt in dit rapport opgenomen als besparende maatregel ten voordele van netwerkuitbreidingen die blijk geven van groot potentieel. ALTERNATIEVEN VOOR REIZIGERS Tussen Turnhout en Oud-Turnhout zijn er evenwaardige alternatieven voor lijn 431. Reizigers kunnen dezelfde rit ook maken met lijnen 430 en 480. Tussen Rijkevorsel en Oostmalle zijn geen rechtstreekse alternatieven voor lijn 431. Reizigers tussen beide kernen moeten dan een overstap maken in Brecht of Beerse. Op spitsuren zijn er wel alternatieven via lijnen 401, 408 en 409. Mogelijk is een beperkte verschuiving van deze dienstregelingen nodig om optimaal aan te sluiten bij de noden van de spitsreizigers op lijn 431. e) Conclusie van het onderzoek Conclusie: Lijn 431 presteert te zwak op deeltracé s Turnhout Oud-Turnhout en Oostmalle Rijkevorsel om de huidige inzet van middelen te verantwoorden. f) Geformuleerde actie Actie: de zwakke deeltracé s worden geschrapt ten voordele van netwerkuitbreidingen die blijk geven van groot potentieel. 63 / 150

64 4.9 Gebruik lijn 450 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we de prestaties van lijnen 450 en 451. Lijn 450 is de lijn tussen Turnhout en Tilburg. Op het traject worden ook de kernen van Oosthoven (deelgemeente van Oud-Turnhout), Ravels, Weelde (deelgemeente van Ravels), Poppel (deelgemeente van Ravels) en Goirle (NL) bediend. Lijn 451 volgt dezelfde route tussen Turnhout en Ravels, waarna via de Stenenbrug naar Weelde wordt gereden. Ieder uur rijdt er een rit tussen Turnhout en Tilburg. Tussen Weelde en Turnhout rijdt sinds 2012 ook ieder uur een rit. Resultaat is een uursfrequentie op deeltracé Tilburg Weelde en een halfurenfrequentie op het deeltracé Weelde Turnhout. Op spitsuren zijn er extra ritten in de dienstregeling toegevoegd om een hogere frequentie en capaciteit te kunnen bieden voor de op Turnhout gerichte verplaatsingen. 64 / 150

65 Tilburg Centraal Station perron B Tilburg Hart van Brabantlaan Tilburg Ringbaan West / GGD Tilburg Willem II Stadion Goirle Rillaersebaan Goirle Dorpsstraat Goirle Van Hogendorpplein Poppel Grens Poppel Trierstraat Poppel Dorp Poppel Vondstraat Weelde Rustoord Emmaus Weelde Noord Heikant Weelde Hegge Weelde Weeldestraat Weelde Gemeentehuis Weelde Moleneinde Weelde Elzenstraat Ravels Eel Kerk Ravels Arendonksesteenweg Ravels Warandestraat Ravels Kerk Ravels Onze-Lieve-Vrouwstraat Ravels Berkenlaan Ravels Vaartstraat Oud-Turnhout Leeuwerkstraat Oud-Turnhout Werkendam Oud-Turnhout Kuiltjesstraat Oud-Turnhout Polderstraat Turnhout Van Solmstraat Turnhout Meirgoren Turnhout Drieskensstraat Turnhout Theobalduskapel Turnhout Begijnhof Turnhout Zegeplein Turnhout Warande Turnhout Station perron 4 b) Waarom werd dit onderzocht? Lijn 450 heeft een belangrijke verbindende functie in het meest noordelijke deel van het onderzoeksgebied en is een van de weinige grensoverschrijdende lijnen in de provincie. Toch is deze lijn tot heden nooit grondig onderzocht. Met dit onderzoek willen we zicht krijgen op de prestaties van deze belangrijke lijn. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 18 en 27 november 2014 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijnen 450 en 451. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen sneller kunnen opsporen. Om de meting zo representatief mogelijk te houden, werd ook rekening gehouden met de kalender van de hogescholen/universiteiten en de blokverlofperiodes in de secundaire scholen. d) Onderzoeksresultaten Lijn 450 vervoert dagelijks gemiddeld 1767 reizigers. Dit is een gemiddelde van 27 opstappers per rit. Dit is een sterke prestatie! Op basis van de telling hebben we per lijn en per richting een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEM. BEZ.: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject op af gem. bez Eerst kijken we naar de ritten vanuit Tilburg en Weelde richting Turnhout. Het lijnprofiel is weergegeven in voorgaande grafiek. Daar zien we dat gemiddeld een 18-tal reizigers per rit opstapt op Nederlands grondgebied en de grens met Vlaanderen overschrijdt. In Poppel stapt een deel van de reizigers uit en stappen er nieuwe 65 / 150

66 Turnhout Station perron 4 Turnhout Zeshoek Turnhout Markt perron 6 Turnhout Theobalduskapel Turnhout Drieskensstraat Turnhout Meirgoren Turnhout Van Solmstraat Oud-Turnhout Polderstraat Oud-Turnhout Kuiltjesstraat Oud-Turnhout Werkendam Ravels Vaartstraat Ravels Berkenlaan Ravels Onze-Lieve-Vrouwstraat Ravels Kerk Ravels Klein Ravels Weelde Stenenbrug Weelde Turnhoutseweg Weelde Maatsheikensstraat Weelde Elzenstraat Ravels Molenzicht Ravels Warandestraat Ravels Arendonksesteenweg Ravels Eel Kerk Weelde Moleneinde Weelde Gemeentehuis Weelde Schoolstraat Weelde Singel Weelde Weeldestraat Weelde Hegge Poppel Verbindingsweg Poppel Vondstraat Poppel Dorp Poppel Trierstraat Poppel Politie Poppel Grens Goirle Dorpsstraat Goirle Baanakkerstraat Tilburg Willem II Stadion Tilburg Ringbaan West / GGD Tilburg Hart van Brabantlaan Tilburg Centraal Station perron B reizigers op. Op het deeltracé Weelde Turnhout ligt de gemiddelde bezetting hoger met gemiddeld 20 reizigers op de bus. Gezien de hogere frequentie op dit deeltracé is dit een sterk resultaat. Het zwaartepunt van deze lijn ligt dus duidelijk aan Turnhoutse zijde. De meeste reizigers hebben hun herkomst of bestemming in Turnhout. Mooi is het om te zien dat deze reizigers vrij mooi verdeeld zijn over de verschillende woonkernen op deze lijn. Iedere kern komt duidelijk naar voor in de op- en afstapcijfers, wat betekent dat de route aansluit bij de vervoersvraag in het gebied OP AF GEM. BEZ In de omgekeerde richting (van Turnhout richting Weelde en Tilburg) zien we in voorgaande grafiek op het eerste zicht een gelijkaardig beeld. Er is echter een belangrijk verschil aan de haltes in de omgeving van Weelde Stenenbrug. Dit deze haltes liggen op het unieke tracé van lijn 451 en worden nauwelijks tot niet gebruikt door de reizigers. Reden hiervoor is naar alle waarschijnlijkheid dat dit geen leesbare constructie is voor de reizigers. In daluren reed lijn 451 ieder uur van Turnhout naar Weelde, maar in omgekeerde richting rijdt deze lijn niet en moeten reizigers gebruik maken van lijn 450. Op basis van deze telresultaten die het zwakke stuk van deze constructie duidelijk blootgelegd heeft, hebben we de dienstregeling aangepast en alle daluurritten op lijn 451 vervangen door ritten op lijn 450. Hierdoor is het voor de potentiele reizigers duidelijker en verwachten we nog een nieuwe bescheiden reizigerstoename de komende jaren. 66 / 150

67 e) Conclusie van het onderzoek Conclusie: met 1767 reizigers per dag is lijn 450 een van de sterkere lijnen uit de regio. Enkel het deeltracé langs Stenenbrug scoorde slecht in de metingen. f) Geformuleerde actie (reeds uitgevoerd in overleg met gemeente Ravels) Actie: de daluurritten op lijn 451 (tracé via Stenenbrug) werden vervangen door ritten op lijn 450. Dit ten voordele van en betere bediening van centrum Weelde, bediening Ravels Eel en en betere leesbaarheid. 67 / 150

68 4.10 Gebruik en dienstregeling van lijn 460 a) Wat werd onderzocht? Onderwerp van deze case is het busgebruik op lijn 460. Dit is een lijn die tussen Turnhout en Baarle-Hertog rijdt. Tussen Turnhout en Baarle-Hertog wordt ook het gehucht Weelde Statie (= grondgebied Ravels) bediend. Op onderstaande kaart is het tracé van lijn 460 weergegeven. De frequentie van lijn 460 ligt op 1 bus per uur op weekdagen en in het weekend. Op spitsuren zijn extra ritten voorzien. Deze spitsritten rijden op schooldagen tot het gehucht Zondereigen (= grondgebied Baarle-Hertog) 68 / 150

69 b) Waarom werd dit onderzocht? Lijn 460 was al lang niet meer ten gronde onderzocht. Hierdoor hadden we weinig zicht op de prestaties van deze lijn. Doordat deze voor het grootste stuk door zeer dunbevolkt gebied rijdt, waren er vragen over de waarde van deze lijn gerezen. Lijn 460 is daarom onderzocht om na te gaan of deze lijn voldoende reizigers vervoert om de huidige inzet van middelen te verantwoorden. Ook de dienstregeling zelf wordt onder de loep genomen. Het tracé van lijn 460 ligt nabij de nieuwe woonuitbreidingsgebieden aan de noordkant van Turnhout. Hierdoor is deze lijn een mogelijke kandidaat om mee te zorgen voor een extra ontsluiting van dit gebied. In deze case onderzoeken we of de dienstregeling dit toelaat. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 28 en 30 april 2015 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijn 460. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen sneller kunnen opsporen. Op lijn 460 was dit bijvoorbeeld het geval in de voormiddag van 28 april. Toen was er een marktdag in Baarle, waardoor het aantal busreizigers hoger lag dan normaal. Bij het maken van de analyse is daar dan ook rekening mee gehouden. Om de meting zo representatief mogelijk te houden, werd ook rekening gehouden met de kalender van de hogescholen/universiteiten en de blokverlofperiodes in de secundaire scholen. In het kader van mogelijke routewijzigingen werd de dienstregeling onderzocht op zoek naar eventuele speelruimte om een extra noordelijke ontsluiting mogelijk te maken. Dit is gebeurd op basis van de nodige rijtijd en treinaansluitingen. d) Onderzoeksresultaten BUSGEBRUIK Lijn 460 vervoert dagelijks gemiddeld 535 reizigers. Dit is een gemiddelde van 17 opstappers per rit. Op basis van de telling hebben we per lijn en per richting een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEMIDDELDE BEZETTING: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. 69 / 150

70 Baarle-Hertog Zondereigen kerk Baarle-Hertog Molenbaan Baarle-Hertog Cultureel Centrum Baarle-Nassau Sint-Janstraat Baarle-Nassau W. Alexanderstraat Baarle-Nassau Generaal Maczeklaan Baarle-Nassau Singel Baarle-Hertog Molen Baarle-Hertog Gierlestraat Baarle-Nassau Schaluinen Baarle-Nassau Zevenhuizenlaan Baarle-Nassau Frijters Weelde Grens Weelde Stationstraat Weelde Stwg. op Zondereigen Turnhout Vliegveld Turnhout Bareel Turnhout Machielsen Turnhout Zwart Water Turnhout Bremstraat Turnhout Ter Varenbeuke Turnhout England Turnhout Dombergstraat Turnhout Zwaantjes Turnhout Lusthof Turnhout Hof van Turnhout Turnhout Meirgoren (vervanghalte) Turnhout Drieskensstraat Turnhout Theobalduskapel Turnhout Begijnhof Turnhout Zegeplein Turnhout Warande Turnhout Station perron 3 Turnhout Station perron 3 Turnhout Zeshoek Turnhout Markt perron 6 Turnhout Theobalduskapel Turnhout Drieskensstraat Turnhout Meirgoren Turnhout Hof van Turnhout Turnhout Lusthof Turnhout Zwaantjes Turnhout Dombergstraat Turnhout England Turnhout Ter Varenbeuke Turnhout Bremstraat Turnhout Zwart Water Turnhout Machielsen Turnhout Bareel Turnhout Vliegveld Weelde Stwg. op Zondereigen Weelde Stationstraat Weelde Grens Baarle-Nassau Frijters Baarle-Nassau Zevenhuizenlaan Baarle-Nassau Schaluinen Baarle-Hertog Gierlestraat Baarle-Hertog Molen Baarle-Nassau Singel Baarle-Nassau Generaal Baarle-Nassau W. Alexanderstraat Baarle-Nassau Sint-Janstraat Baarle-Hertog Cultureel Centrum Baarle-Hertog Molenbaan Baarle-Hertog Zondereigen kerk op af gemiddelde bezetting op af gemiddelde bezetting 70 / 150

71 Turnhout Station perron 3 Turnhout Zeshoek Turnhout Markt perron 6 Turnhout Theobalduskapel Turnhout Drieskensstraat Turnhout Meirgoren (vervanghalte) Turnhout Hof van Turnhout Turnhout Lusthof Turnhout Zwaantjes Turnhout Dombergstraat Turnhout England Turnhout Ter Varenbeuke Turnhout Bremstraat Turnhout Zwart Water Turnhout Machielsen Turnhout Bareel Turnhout Vliegveld Weelde Stwg. op Zondereigen Weelde Stationstraat Weelde Grens Baarle-Nassau Frijters Baarle-Nassau Zevenhuizenlaan Baarle-Nassau Schaluinen Baarle-Hertog Gierlestraat Baarle-Hertog Molen Baarle-Nassau Singel Baarle-Nassau Generaal Maczeklaan Baarle-Nassau W. Alexanderstraat Baarle-Nassau Sint-Janstraat Deze lijnprofielen schetsen een meer positief beeld dan verwacht van lijn 460. Ondanks dat deze lijn voor een groot deel door dunbevolkt gebied rijdt, bedraagt de gemiddelde lijnbezettingsgraad op het drukste stuk van deze lijn (= bij het binnen- en buitenrijden van de kern van Turnhout) ongeveer 15 reizigers per bus. Ook komt uit deze grafiek naar voor dat Turnhout de grootste attractiepool van lijn 460 is. Opvallend hier is het belang van de Markt/Zegeplein. Van deze haltes wordt meer dan dubbel zoveel gebruik gemaakt dan van de halte aan het station. De kernen van Baarle en Weelde Statie zijn ook duidelijk herkenbaar in de statistieken. In Baarle is het vooral halte Singel (68 opstappers 60 afstappers) die intensief wordt gebruikt en in iets mindere mate ook nog halte St Janstraat (36 opstappers 40 afstappers) en Molen (29 opstappers 20 afstappers). In Weelde Statie zijn het de haltes Stationsstraat (41 opstappers 32 afstappers) en Steenweg Op Zondereigen (36 opstappers 31 afstappers) die als meest gebruikte haltes naar voor komen. De hiervoor besproken gemiddelde bezettingsgraad van 15 reizigers is berekend op basis van de gehele telling. Dit is dus inclusief de ritten op spitsuren en tijdens de markturen in Baarle. Om ook zicht te krijgen op de echte daluren, is analyse een tweede maal gedaan op een ingeperkte dataset, waarbij alle data van ritten op spitsuren en markturen geschrapt werden. Hierdoor krijgen we het beeld van lijn 460 op de traditioneel rustigere uren tussen ochtend en avondspits. Dit is weergegeven in volgende lijnprofielen op af gemiddelde bezetting 71 / 150

72 Baarle-Nassau Sint-Janstraat Baarle-Nassau W. Alexanderstraat Baarle-Nassau Generaal Maczeklaan Baarle-Nassau Singel Baarle-Hertog Molen Baarle-Hertog Gierlestraat Baarle-Nassau Schaluinen Baarle-Nassau Zevenhuizenlaan Baarle-Nassau Frijters Weelde Grens Weelde Stationstraat Weelde Stwg. op Zondereigen Turnhout Vliegveld Turnhout Bareel Turnhout Machielsen Turnhout Zwart Water Turnhout Bremstraat Turnhout Ter Varenbeuke Turnhout England Turnhout Dombergstraat Turnhout Zwaantjes Turnhout Lusthof Turnhout Hof van Turnhout Turnhout Meirgoren (vervanghalte) Turnhout Drieskensstraat Turnhout Theobalduskapel Turnhout Begijnhof Turnhout Zegeplein Turnhout Warande Turnhout Station perron op af gemiddelde bezetting Uit deze daluur-lijnprofielen is af te lezen dat er ook op de rustigere uren van de dag nog gemiddeld 8 à 10 reizigers op de bus zitten over een groot stuk van het tracé. DIENSTREGELING Onderstaande schets is een simpele weergave van hoe de dienstregeling van lijn 460 vandaag is opgebouwd..56 STATION TURNHOUT Aankomst trein uit Brussel.04 STATION TURNHOUT Vertrek trein naar Brussel 1. Reiziger heeft 6 min overstaptijd van trein op bus 1.02 STATION TURNHOUT Vertrek lijn 460 naar Baarle 5.56 STATION TURNHOUT Aankomst lijn bus rijdt in 26 min naar Baarle 3. bus heeft 6 min buffertijd in Baarle 4. bus rijdt in 22 min naar Turnhout reiziger heeft 8 min overstaptijd van bus op trein.28 BAARLE HERTOG Aankomst lijn BAARLE HERTOG Vertrek lijn 460 naar Turnhout voorgaande stappen herhalen zich ieder uur 72 / 150

73 Ankerpunt is de vertrektijd van de trein naar Brussel. Deze trein geeft Turnhout een rechtstreekse snelle verbinding met Herentals, Lier, Mechelen en Brussel. Ook andere lijnen zoals lijn 430 en 450 sluiten op deze trein aan, waardoor de busreiziger op lijn 460 ook een vlotte overstap richting Ravels en Mol heeft. De overstaptijden tussen de bus en de trein zijn met 6 en 8 minuten doenbaar, doch niet riant. Reizigers die nog een treinticket willen kopen, mogen hiermee niet te lang treuzelen. Verder zijn de rijtijden dikwijls krap wanneer er veel verkeer in centrum Turnhout is of de brug over het kanaal geopend wordt. Dit zorgt ervoor dat de buffertijd van 6 minuten in Baarle dikwijls nodig is om terug op tijd te kunnen vertrekken richting Turnhout en daar de treinaansluiting te kunnen halen. Dit allemaal in acht nemend, moeten we concluderen dat de dienstregeling van lijn 460 vandaag al op zijn limiet rijdt. Een extra stukje tracé opnemen in het noorden van Turnhout (bv. de Heizijde) zou automatisch meer rijtijd vergen, waardoor de dienstregeling onmogelijk meer op de trein kan worden aangesloten zonder een extra voertuig in te zetten. Het verlies van de treinaansluiting zou ons naar alle waarschijnlijkheid meer reizigers doen verliezen dan dat we er in de noordelijke wijken zouden oppikken, temeer omdat de afstand tot het centrum slechts 1 tot max 2 kilometer (fietsafstand) bedraagt. e) Conclusie van het onderzoek De eerste conclusie die we uit het onderzoek trekken, gaat over het busgebruik op lijn 460. Conclusie: Lijn 460 is misschien niet de sterkste lijn, maar vervoert in dit afgelegen gebied wel voldoende reizigers om de huidige inzet van middelen te verantwoorden. Een tweede conclusie gaat over de de mogelijkheid om extra gebieden te ontsluiten met deze lijn. Conclusie: de dienstregeling van lijn 460 laat niet toe om het tracé uit te breiden. f) Geformuleerde actie Uit voorgaande conclusies volgen geen acties. 73 / 150

74 4.11 Gebruik lijnen 490, 491, 492 en 493 a) Wat werd onderzocht? Onderwerp van deze case is het busgebruik en de potentie van de lijnenbundel 490. Lijn 490 is de hoofdlijn en rijdt standaard tussen Turnhout en Geel. Hierbij wordt ook de kern van Kasterlee bediend. Op spitsuren rijdt lijn 490 verder door tot Oevel, Westerlo, Herselt en Aarschot. Lijnen 491, 492 en 493 rijden enkel op spitsuren. Elk van deze lijnen heeft zijn eigen unieke deeltracés. Lijn 491 en 492 zijn de enige lijnen die de kern van Blauberg bedienen. Verschil tussen beide lijnen is de bediening van het grote industriegebied ten zuiden van Geel. Lijn 492 rijdt daar een extra ommetje via de Bell- Telephonelaan. Lijn 493 heeft zijn unieke deeltracé tussen Vosselaar en Kasterlee. Hierbij worden ook de kernen van Gierle, Tielen en Lichtaart bediend. Tussen Kasterlee en Geel wordt gereden op het tracé van lijn 490. De frequenties van deze lijnen variëren doorheen de dag. Enkel tussen Turnhout en Geel is er een daluurverbinding voorzien in de dienstregeling. Daar rijdt lijn 490 met een uursfrequentie. Lijnen 491, 492 en 493 rijden enkel op spitsuren en dragen dan bij aan spitsfrequenties tot 5 bussen per uur op sommige deeltracé s. 74 / 150

75 b) Waarom werd dit onderzocht? Lijn 490 staat bij ons te boek als een van de sterkste streeklijnen uit deze regio. We krijgen ook regelmatig bevestiging dat sterke bezettingen laat optekenen. Voornaamste doel van dit onderzoek is om na te gaan of de prestaties van lijn 490 ook voldoende sterk zijn om een frequentieverhoging te kunnen verantwoorden. Een ander doel van dit onderzoek is om na te gaan of het ruime spitsaanbod op sommige momenten niet ietwat teruggeschroefd kan worden. Dan rijden er verschillende bussen op korte afstand van elkaar. Als de capaciteit het toestaat dat er een of meerdere ritten kunnen verdwijnen zonder dat de kwaliteit van de dienstregeling daar onder te lijden heeft, is het interessanter om deze ritten elders in te zetten waar het aanbod vandaag ontoereikend is. Een mogelijk voorbeeld van dit herinzetten is het inplannen van een nieuwe ochtendrit in de dienstregeling van lijn 305. Deze rit bestaat vandaag niet en wordt gemist door reizigers tussen Herentals en Kasterlee. Ten slotte willen we een evaluatie maken van de laatste wijziging op lijn 493. Deze werd verlengd tot Vosselaar om enkele geschrapte ritten op lijn 200 op te vangen. Met dit onderzoek willen we nagaan of dit een juiste keuze is geweest. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 24 en 26 februari 2015 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijnen 490, 491, 492 en 493. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen sneller kunnen opsporen. Om de meting zo representatief mogelijk te houden, werd ook rekening gehouden met de kalender van de hogescholen/universiteiten en de blokverlofperiodes in de secundaire scholen. Deze meerijtellingen geven ons de nodige informatie om onze vragen te beantwoorden. d) Onderzoeksresultaten RESULTATEN MEERIJTELLING 2835 reizigers maken dagelijks gebruik van lijnenbundel Dit betekent dat op iedere rit gemiddeld 44 reizigers opstappen. Op basis van de meerijtelling hebben we per lijn en per richting een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEM. BEZ: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. Op de eerste grafieken is het lijnprofiel weergegeven tussen Turnhout en Geel. Hierbij zijn de data van alle telgegevens opgenomen, dus zowel op spitsuren als op daluren. 75 / 150

76 Turnhout Station Turnhout Zeshoek Turnhout Markt Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Graatakker Turnhout Sporthal Turnhout Ceka Turnhout Oprit brug E34 Turnhout Technische Controle Turnhout Zevendonk Turnhout Mastheidestraat Turnhout De Borcht Kasterlee Klein Rees Kasterlee Zandhoef Kasterlee Eikenlaan Kasterlee Mertenshof Kasterlee Groot Goor Kasterlee Pellemanstraat Kasterlee Dorp Kasterlee Venheide Kasterlee Houtum Kasterlee Netebrug Geel Roerdompstraat Geel Aardseweg Geel Speenwaverdreef Geel Elzenstraat Geel Gasstraat Geel Velodroomwijk Geel Station Geel Stadspark Geel Markt Geel P. Van Neylenstraat Geel AZ Sint-Dimpna Geel AZ St Dimpna Hoofdingang Geel AZ St Dimpna Hoofdingang Geel AZ Sint-Dimpna Geel Nieuwstraat Geel Stadspark Geel Station Geel Velodroomwijk Geel Gasstraat Geel Elzenstraat Geel Speenwaverdreef Geel Aardseweg Geel Roerdompstraat Kasterlee Netebrug Kasterlee Houtum Kasterlee Venheide Kasterlee De Mast Kasterlee Dorp Kasterlee Pellemanstraat Kasterlee Groot Goor Kasterlee Mertenshof Kasterlee Eikenlaan Kasterlee Zandhoef Kasterlee Klein Rees Kasterlee De Borcht Turnhout Mastheidestraat Turnhout Zevendonk Turnhout Technische Controle Turnhout Oprit brug E34 Turnhout Ceka Turnhout Sporthal Turnhout Graatakker Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Markt Turnhout Warande Turnhout Station op af gem. bez op af gem. bez Meest opvallend is de hoge gemiddelde bezettingsgraad over de hele lengte van het tracé. Gemiddelde bezettingen tot 30 reizigers in Kasterlee tonen aan dat lijn 490 een bijzonder sterke lijn is. Belangrijkste haltes zijn de stations en centrumhaltes van Turnhout en Geel, maar ook de halte Kasterlee Dorp presteert goed. In Geel tonen ook de eindhaltes aan de AZ St. Dimpna hun meerwaarde. 76 / 150

77 Turnhout Station Turnhout Zeshoek Turnhout Markt Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Graatakker Turnhout Sporthal Turnhout Ceka Turnhout Oprit brug E34 Turnhout Technische Controle Turnhout Zevendonk Turnhout Mastheidestraat Turnhout De Borcht Kasterlee Klein Rees Kasterlee Zandhoef Kasterlee Eikenlaan Kasterlee Mertenshof Kasterlee Groot Goor Kasterlee Pellemanstraat Kasterlee Dorp Kasterlee Venheide Kasterlee Houtum Kasterlee Netebrug Geel Roerdompstraat Geel Aardseweg Geel Speenwaverdreef Geel Elzenstraat Geel Gasstraat Geel Velodroomwijk Geel Station Geel Stadspark Geel Markt Geel P. Van Neylenstraat Geel AZ Sint-Dimpna Geel AZ St Dimpna Geel AZ St Dimpna Hoofdingang Geel AZ Sint-Dimpna Geel Nieuwstraat Geel Stadspark Geel Station Geel Velodroomwijk Geel Gasstraat Geel Elzenstraat Geel Speenwaverdreef Geel Aardseweg Geel Roerdompstraat Kasterlee Netebrug Kasterlee Houtum Kasterlee Venheide Kasterlee Dorp Kasterlee Pellemanstraat Kasterlee Groot Goor Kasterlee Mertenshof Kasterlee Eikenlaan Kasterlee Zandhoef Kasterlee Klein Rees Kasterlee De Borcht Turnhout Mastheidestraat Turnhout Zevendonk Turnhout Technische Controle Turnhout Oprit brug E34 Turnhout Ceka Turnhout Sporthal Turnhout Graatakker Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Markt Turnhout Warande Turnhout Station In voorgaande grafieken is geen zwak punt te bespeuren. Om te vermijden dat de statistieken vertroebeld zijn door de uitgebreide en drukke spitsbediening, hebben we dezelfde analyse overgedaan op enkel de daluurritten met vertrekuur tussen 10u03 en 14u25. De resultaten ziet u hieronder op af gem. bez op af gem. bez 77 / 150

78 Kasterlee Kempenstraat Kasterlee Ossengoor Kasterlee Hoge Mouw Kasterlee Koningsbos Lichtaart Hoogstraat Lichtaart Kerk Lichtaart Korenbloemlaan Lichtaart Driesstraat Tielen Dorp Tielen Kasteeldreef Tielen Prijstraat Tielen Vonderstraat Gierle Doolstraat Gierle Kerk Gierle Houtakkerstraat Gierle Schoorstraat Gierle Het Laar Gierle P+R Oprit E34 Gierle Gielsbos Vosselaar Zeggelaan Vosselaar Heilanders Vosselaar Vlinderstraat Vosselaar R. Sniederspad Vosselaar Astridlaan Vosselaar Dennendreef Vosselaar Dorp Vosselaar Dorp Vosselaar Dennendreef Vosselaar Astridlaan Vosselaar R. Sniederspad Vosselaar Vlinderstraat Vosselaar Heilanders Vosselaar Zeggelaan Gierle Gielsbos Gierle P+R Oprit E34 Gierle Het Laar Gierle Schoorstraat Gierle Houtakkerstraat Gierle Kerk Gierle Doolstraat Tielen Vonderstraat Tielen Prijstraat Tielen Kasteeldreef Tielen Dorp Lichtaart Driesstraat Lichtaart Korenbloemlaan Lichtaart Gemeentestraat Lichtaart Kerk Lichtaart Hoogstraat Kasterlee Koningsbos Kasterlee Hoge Mouw Kasterlee Ossengoor Kasterlee Kempenstraat Uit voorgaande grafieken waarin enkel de daluren zijn opgenomen, blijkt dat ook in de rustigere periode tussen ochtend en avondspits gemiddeld 23 à 24 reizigers op de bus zitten. Voor daluren is dit een sterke prestatie. Net als in de eerste grafieken waarbij de observatiedata van de hele dag waren opgenomen, zien we ook in daluren dat de stedelijke centra van Turnhout en Geel de belangrijkste polen op de route zijn. Toch verschijnt ook Kasterlee nog steeds in de daluurstatistieken, met per rit gemiddeld een 5-tal opstappers en een 4-tal afstappers. We zoomen nu in op het unieke deeltracé van lijn 493 tussen Vosselaar en Kasterlee. Dit om de maatregel van 2014 te evalueren waarbij ritten op lijn 200 werden geschrapt en lijn 493 werd verlengd. Het lijnprofiel van lijn 493 op dit deeltracé staat weergegeven in onderstaande grafieken op af gem. bez op af gem. bez 78 / 150

79 In de ochtendspits rijdt er 1 rit vanuit Vosselaar (vertrek 7u27) naar Kasterlee en Geel. In de avondspits rijden er 2 ritten vanuit Geel (vertrek 15u45 en 16u58) terug naar Kasterlee en Vosselaar. Feit dat er dus 1 heenrit en 2 terugritten zijn, is een mogelijke verklaring voor het verschil in bezettingsgraad tussen Kasterlee en Tielen. De Geelse centrumhaltes (Station, Stadspark, Markt, St Dimpna, Nieuwstraat) zijn niet op de grafiek weergegeven, maar dit is zijn de voornaamste locaties waar reizigers s morgens afstappen en s avonds weer opstappen. We focussen ons vooral op het deeltracé tussen haltes Vosselaar Dorp en Gierle Kerk. Dit is het nieuwe stuk na de verlenging van lijn 493 vanaf 1 september Vroeger reed lijn 200 over dit deeltracé. Verschil was dat deze ritten beperkt waren tot Kasterlee. Er zaten slechts een zeer beperkt aantal reizigers op deze ritten op lijn 200. Dit was de aanleiding om de ritten op lijnen 200 en 493 te combineren door het verlengen van lijn 493 tot Vosselaar. In onderstaande tabel vergelijken we de evolutie van het aantal reizigers op het nieuwe deeltracé tussen Vosselaar en Gierle. Omdat op lijn 200 enkel de ochtendritten werden geteld, vergelijken we in de tabel ook enkel de ochtendritten. Voor september 14 ( Lijn 200 ) Vanaf september 14 ( lijn 493 ) Verschil (absoluut) Aantal opstappers 2 reizigers 10 reizigers + 8 reizigers Aantal afstappers 0 reizigers 2 reizigers + 2 reizigers Uit deze vergelijking blijkt dat we tussen haltes Vosselaar Dorp en Gierle Kerk na de aanpassing van september 2014 vijfmaal meer reizigers vervoeren dan voordien. Dit is op dit ultralokaal niveau een sterke evolutie, temeer omdat 2 afzonderlijke ritten op lijn 200 vervangen zijn door slechts 1 verlengde rit op lijn 493, waardoor 2 spitsritten uitgespaard werden. Kortom; we vervoeren vandaag tussen Vosselaar en Gierle meer reizigers met minder bussen dan vroeger. Ten slotte hebben we uit de meerijtelling ook iedere rit apart onder de loep genomen om na te gaan of deze al dan niet een meerwaarde biedt aan de volledige dienstregeling. Uit deze analyse hebben we gemerkt dat rit 21 en rit 29 kort op elkaar volgen, zonder dat het reizigersaantal dit vereist. In volgende tabel staat het verloop van de bezetting op deze beide ritten weergegeven in de dienstregeling. 79 / 150

80 Halte Lijn 490 rit 21 Lijn 490 rit 29 doorkomstuur Bezetting doorkomstuur Bezetting Gezamenlijke bezetting Westerlo de Merodedreef 07: :14 3,5 9,5 Westerlo Dorp 07: : Tongerlo Kerk De Trannoyplein 07: :18 10,5 20,5 Oevel Dorp 07: : Oevel Meulenberg Nijverheidstr. 07: : Geel Punt kerk 07: : Geel AZ Sint-Dimpna 07: :37 26,5 42,5 Geel Station 07: :43 9,5 25,5 Geel Aardseweg 07: :48 11,5 29,5 Kasterlee Dorp 07: : Turnhout Markt 07: : Turnhout Station 08: : Rit 21 en rit 29 zijn ritten die pal in de ochtendspits vallen. De intervaltijd tussen deze beide ritten bedraagt ongeveer 10 minuten. Wanneer we de bezettingsgraden van deze lijnen bij elkaar optellen, zien we dat de maximale gezamenlijke bezetting nergens op het traject hoger dan 46 reizigers bedraagt. Dit is een reizigersaantal dat ook op 1 standaardbus zou passen. Belangrijkste is dat deze ene gecombineerde rit aansluit op de Turnhoutse schooluren. Dit betekent dat deze ongeveer rond 8u05 zou moeten aankomen in Turnhout. Door deze ritten te combineren, maken we 1 bus vrij in de ochtendspits die we elders kunnen inzetten. Door deze vrijgemaakte bus in te zetten op lijn 305, kunnen we het ontbrekende deel van deze dienstregeling opvullen en zo tegemoet komen aan de vragen uit Herentals en Kasterlee naar een rit die de scholieren van Herentals naar Kasterlee en van Lichtaart naar Turnhout kan brengen. MODELDOORREKENING Omdat uit lijn 490 in de voorgaande telresultaten blijk geeft van een sterk potentieel, hebben we met het multimodaal verkeersmodel, waarmee we ook de berekening maakten voor lijn 430, gesimuleerd wat het effect zou zijn van een frequentieverhoging op lijn 490. De resultaten van deze modelberekening zijn weergeven in onderstaande tabel aantal OV-reizigers per daluur aan 60' frequentie (huidig) 490 aan 30' frequentie (gemodelleerd) Uit de cijfers in deze tabel kunnen we afleiden dat een frequentieverhoging van lijn 490 leidt tot een aanzienlijke modal shift ten voordele van het openbaar vervoer. Uit de modeldoorrekening blijkt dat we een zeer significante reizigerswinst mogen verwachten bij een frequentieverhoging van lijn / 150

81 Deze nieuwe reizigers maakten vroeger gebruik van Auto (94%) Fiets (5%) Voetgangers (1%) Dit is een mooie evolutie omdat 94% van de nieuw aangetrokken reizigers anders voor de auto zou kiezen. Slechts 6% van de voetgangers en fietsers kiezen na de aanpassing voor de bus. Het zijn dus vooral de personen die vandaag voor de minst duurzame vervoersmodus kiezen die we met de frequentieverhoging op lijn 430 overtuigen om het openbaar vervoer te gebruiken. e) Conclusie van het onderzoek Uit de resultaten van de meerijtelling concluderen we: Conclusie: Met een maximale gemiddelde bezettingsgraad van 30 reizigers per bus presteert lijn 490 bijzonder sterk. Conclusie: Het verlengen van lijn 493 is een succes. We vervoeren vandaag tussen Vosselaar en Gierle aanzienlijk meer reizigers met minder bussen dan vroeger. Uit de resultaten van het modelonderzoek concluderen we: Conclusie: een frequentieverhoging op lijn 490 resulteert in een significante reizigerstoename in daluren. 94% van deze nieuwe reizigers zou zonder frequentieverhoging voor de auto hebben gekozen. f) Geformuleerde acties Actie: we wensen de daluurfrequentie van lijn 490 tussen Turnhout en Geel te verhogen. In plaats van de huidige urenfrequentie willen we gaan naar een halfurenfrequentie. Actie: We voegen ritten 21 en 29 samen tot één rit ten voordele van een nieuwe ochtendrit op lijn 305 van Herentals via Kasterlee naar Turnhout. 81 / 150

82 4.12 Gebruik lijn 510, 511 en 512 a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzochten we het busgebruik op lijnen 510, 511 en 512. Dit zijn drie lijnen die gericht zijn op Mechelen. Het gezamenlijk deeltracé van deze lijnen is het vak Mechelen Heist. Lijnen 510 en 511 rijden hier via Onze- Lieve-Vrouw-Waver. Lijn 512 rijdt via Putte. Na de kern van Heist-op-den-Berg waaieren deze drie lijnen uit: Lijn 510 rijdt via Hulshout, Heultje, Zoerle-Parwijs en Westerlo naar Geel. Lijn 511 rijdt via Itegem en Herenthout naar Herentals Lijn 512 rijdt via Itegem naar Wiekevorst Enkel op lijnen 510 en 511 rijdt er de hele dag door 1x per uur een bus. Op spitsuren worden deze lijnen versterkt met extra spitsritten, waardoor er op het gezamenlijk tracé een kwartierfrequentie ontstaat. Lijn 512 rijdt enkel op spitsuren aan maximaal een halfuurfrequentie. 82 / 150

83 b) Waarom werd dit onderzocht? Deze lijnen zijn in 2012 grondig hervormd na een grootschalig project. In de regio Kempen werd met name lijn 510 sterk aanpast. Met dit onderzoek willen we het effect van deze ingrijpende aanpassingen evalueren. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 30 september en 2, 7 en 9 oktober 2014 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van lijnen 510, 511 en 512. Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Alle ritten tussen tussen 6u30 en 20u00 zijn op deze manier geteld. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen sneller kunnen opsporen. Deze meerijtellingen werden op donderdag 9 oktober gecombineerd met een herkomst- bestemmingsbevraging. Hierbij werden de reizigers gevraagd naar hun verplaatsingsgedrag. De enquêteurs hebben enkel tussen 6u30 en 14u00 op het deelvak tussen Mechelen en Heist-op-den-Berg meegereden en geënquêteerd. Van alle 1717 reizigers binnen dit tijdsinterval en op het deelvak tussen Mechelen en Heist-op-den-Berg hebben 425 reizigers meegewerkt aan het onderzoek. Dit zorgt voor een responspercentage van 24,7%. Dit stelt ons in de positie om met een zekerheid van 98% en een foutenmarge van 4,90%, waardevolle uitspraken over het verplaatsingsgedrag van de reizigers te kunnen doen. Meer details over dit onderzoek vindt u in bijgevoegde nota Gebruik Buslijn van marktonderzoeker Sofie Robben. d) Onderzoeksresultaten MEERIJTELLING Om het gebruik van lijnenbundel in beeld te brengen hebben we in onderstaande tabel het totale aantal instappers per dag weergegeven per rijrichting en per lijn Totaal/richting Mechelen Station 999,5 1248,5 163,5 2411,5 Kempen ,5 2679,5 Totaal/lijn 2307,5 2465, In totaal hebben we 5091 reizigersverplaatsingen per dag geteld met lijnen 510, 511 of 512. Met 2465,5 verplaatsingen per dag zorgt lijn 511 voor het grootste aandeel. Op basis van de meerijtelling hebben we per lijn en per richting een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEM. BEZ: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. Op de volgende twee grafieken is het lijnprofiel weergegeven tussen Mechelen en Heist-op-den-Berg. Dit is het gezamenlijk deeltracé van lijnen 510 en / 150

84 HodB Leopoldlei HodB Cultureel Centrum HodB OCMW HodB Station HodB Kapel HodB Kruispunt Beerzel Kroonstraat Beerzel Berg Beerzel Kerk Beerzel Merelstraat Beerzel Rijmeterstraat Beerzel Driesstraat Putte Helstraat Putte Eksterstraat Putte Centrum Putte Markt Putte Kapelstraat OLV Waver Prinsenstraat OLV Waver Scheerslei OLV Waver Kerk OLV Waver Dijk OLV Waver Kruisweglei OLV Waver Berkenhoekstraat OLV Waver Bergstraat OLV Waver Mechelbaan SKW Lombaardstraat SKW Heiken SKW Gestellei SKW IJzerenveld SKW Borgerstein SKW Schorsemolenstraat Mechelen Pasbrug Mechelen Sint-Libertuskerk Mechelen Weidestraat Mechelen Borchtstraat Mechelen Nekkerspoel Mechelen Bleekstraat Mechelen Zandpoortvest Mechelen Raghenoplein Mechelen Station Mechelen Station Mechelen Raghenoplein Mechelen Zandpoortvest Mechelen Bleekstraat Mechelen Nekkerspoel Mechelen Borchtstraat Mechelen Weidestraat Mechelen Sint-Libertuskerk Mechelen Pasbrug SKW Schorsemolenstraat SKW Borgerstein Bonheiden IJzerenveld Bonheiden Gestellei SKW Heiken SKW Lombaardstraat OLV Mechelbaan OLV Waver Bergstraat OLV Waver Berkenhoekstraat OLV Waver Kruisweglei OLV Waver Dijk OLV Waver Kerk OLV Waver Scheerslei OLV Waver Prinsenstraat Putte Kapelstraat Putte Markt Putte Centrum Putte Eksterstraat Putte Helstraat Beerzel Driesstraat Beerzel Rijmeterstraat Beerzel Merelstraat Beerzel Kerk Beerzel Berg Beerzel Kroonstraat HodB Kruispunt HodB Kapel HodB Station HodB OCMW HodB Cultureel Centrum HodB Leopoldlei 700,0 600,0 500,0 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0-100,0-200,0-300, op af gem bez 200,0 100,0 0,0-100,0-200,0-300,0-400,0-500,0-600, op af gem bez We merken op dat richting Heist-op- den-berg de meeste reizigers opstappen aan Mechelen Station. Daarnaast kennen Mechelen Nekkerspoel, Heist-op-den-Berg station en Mechelen Zandpoortvest ook een aanzienlijk aandeel opstappers in dit deeltraject. Afstappen wordt voornamelijk gedaan aan Heist-op-den-Berg station, Onze-Lieve-Vrouw Waver kerk en Heist-op-den-Berg Leopoldlei in dit deeltraject. 77% van de opstappers in dit deeltraject heeft ook zijn bestemming in dit deeltraject en reist dus niet verder dan Heist-op-den-Berg Leopoldlei. De overige 23% stapt af tussen Heist-op-den Berg en Herentals/Geel. Richting Mechelen zien we dat er een relatief hoog aantal reizigers opstappen aan Heist-op-den-Berg Station en Onze-Lieve-Vrouw Waver Kerk. De meeste reizigers in deze richting stappen af aan Mechelen Station. Verder 84 / 150

85 Geel Station Geel Stadspark Geel Markt Geel P. Van Neylenstraat Geel AZ Sint-Dimpna Geel Waterstraat Geel Dr. Sanodreef Geel Kapellenblok Geel Doornboomstraat Geel Brandemolenstraat Geel Stelensedijk Geel Eindhoutseweg Geel Zammelseweg Geel Veestraat Zammel Neerstraat Zammel Kruispunt Westerlo Standbeeld PD Ligne Westerlo Stadion Westerlo Dorp Westerlo de Merodedreef Westerlo Guido Gezellestraat Westerlo Zeptstraat Westerlo Beeltjensdreef Zoerle-Parwijs Dennenwoud Zoerle-Parwijs Kruisstraat Zoerle-Parwijs Dorp Zoerle-Parwijs Vekestraat Heultje Heidebloemstraat Heultje Kerk Gevaertlaan Heultje Goorbossen Heultje Hoge Akkers Heultje Hoog Heultje Hulshout Station Hulshout Heibergstraat Hulshout Hooistraat Hulshout Kapelstraat Hulshout Gemeentehuis Hulshout Brouwerijstraat Hulshout Peerdekerkhofstraat Heist-op-den-Berg Heist-op-den-Berg René Heist-op-den-Berg René Heist-op-den-Berg Hulshout Hulshout Brouwerijstraat Hulshout Gemeentehuis Hulshout Kapelstraat Hulshout Hooistraat Hulshout Heibergstraat Hulshout Station Heultje Hoog Heultje Heultje Hoge Akkers Heultje Goorbossen Heultje Kerk Gevaertlaan Heultje Heidebloemstraat Zoerle-Parwijs Vekestraat Zoerle-Parwijs Dorp Zoerle-Parwijs Kruisstraat Zoerle-Parwijs Westerlo Beeltjensdreef Westerlo Zeptstraat Westerlo Guido Westerlo de Merodedreef Westerlo Dorp Westerlo Stadion Westerlo Standbeeld PD Zammel Kruispunt Zammel Neerstraat Geel Veestraat Geel Zammelseweg Geel Eindhoutseweg Geel Stelensdijk Geel Brandemolenstraat Geel Doornboomstraat Geel Kapellenblok Geel Dr. Sanodreef Geel Waterstraat Geel AZ Sint-Dimpna Geel Nieuwstraat Geel Stadspark Geel Station zijn ook Mechelen Nekkerspoel, Zandpoortvest en Heist-op-den-Berg station belangrijke afstapplaatsen in dit deelvak. 20% van de afstappers in dit deelvak zijn al opgestapt vóór Heist-op-den-Berg Leopoldlei. De overige 80% gebruikt de lijnen voor een verplaatsing tussen Heist-op-den-Berg en Mechelen. Met voorgaande informatie hebben al een beeld van het busgebruik op het gezamenlijk deeltracé Mechelen Heist. Nu gaan we verder met de unieke deeltracé s van de verschillende lijnen. Volgende deeltracé dat we onderzoeken is het unieke tracé van lijn 510 tussen Heist-op-den-Berg en Geel. Ook hiervan zijn per richting volgende lijnprofielen opgesteld. 60,0 40,0 20,0 0,0-20,0-40,0-60,0-80,0-100,0-120,0-140,0-160, op af gem bez 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-20,0-40, op af gem bez 85 / 150

86 Herentals Station Herentals Belgiëlaan Herentals Markt - Grote Markt Herentals Sint-Waldetrudiskerk Herentals Sas Herentals Meidoornlaan Herentals Veldhoven Herentals Viadukt Noorderwijk Rossem Herenthout Atealaan Herenthout Bergen Herenthout Oosterhoven Herenthout Boudewijnlaan Herenthout J. Cardijnlaan Herenthout Markt Herenthout Vonckstraat Herenthout Langstraat Herenthout Canadadreef Itegem 's Herenweg Itegem Lenkestraat Itegem Nieuwendijk Itegem Kerk Itegem P. Berchaensstraat Itegem Zagerij Hallaar Hallaaraard Hallaar Kerk Heist-op-den-Berg Grens Heist-op-den-Berg E. Van Heist-op-den-Berg naar Geel stappen de meeste reizigers op in Westerlo Merodedreef, Zoerle-Parwijs Dorp, Geel Eindhoudseweg en Hulshout Gemeentehuis. De voornaamste afstaphalte voor dit deelvak is de terminus Geel station. Verder zien we ook nog een kleine piek aan afstappers in Westerlo Merodedreef en Hulshout Gemeentehuis. Van Geel richting Heist en Mechelen zien we dat de meeste reizigers al opstappen aan Geel Station. Verder zien we ook, weliswaar kleinere, pieken aan opstappers aan Geel Markt, Westerlo Merodedreef en Hulshout Gemeentehuis. Ten slotte is er ook een lijnprofiel opgesteld voor lijn 511 op het deeltracé tussen Heist-op-den-Berg en Herentals. Dit is weer per richting weergegeven in volgende grafieken op af gem bez 86 / 150

87 Heist-op-den-Berg E. Heist-op-den-Berg Grens Hallaar Kerk Hallaar Hallaaraard Itegem Zagerij Itegem P. Berchaensstraat Itegem Kerk Itegem Nieuwendijk Itegem Lenkestraat Itegem 's Herenweg Herenthout Canadadreef Herenthout Langstraat Herenthout Vonckstraat Herenthout Markt Herenthout J. Cardijnlaan Herenthout Boudewijnlaan Herenthout Oosterhoven Herenthout Bergen Herenthout Atealaan Noorderwijk Rossem Herentals Viadukt Herentals Veldhoven Herentals Meidoornlaan Herentals Sas Herentals Sint-Waldetrudiskerk Herentals Markt - Grote Markt Herentals Belgiëlaan Herentals Station op af gem bez Bij lijn 511 richting Herentals stappen er in het deelvak HodB Herentals de meeste reizigers op aan Herenthout Markt. Verder is het aantal opstappers dat nog opstapt in dit deelvak richting Herentals klein. De afstappers doen dit voornamelijk aan de terminus Herentals Station. Gevolgd door Herentals Sint- Waldertruidiskerk en Heist-op-den-Berg E. Woutersstraat. Wanneer er gekeken wordt naar de bezettingsgraad, zien we dat deze het hoogst is tussen Herenthout Markt en Herentals Sint- Waldertruidskerk. Richting Heist-op-den-Berg zien we dat de meeste reizigers opstappen aan Herentals Station. Afstappen in dit deel van het traject wordt voornamelijk gedaan aant Herenthout J. Cardijnlaan en Herenthout Markt. Vanaf Herenthout Markt zakt de totale bezetting dan ook aanzienlijk. VERGELIJKING Vervolgens vergelijken we de reizigersaantallen met deze uit oudere tellingen van voor de aanpassing van in De deze vergelijking is gemaakt op basis van ritten in daluren. Dit omdat bij de telling in 2010 niet elke rit geteld is. Met name over de ochtendspits waren er geen gegevens beschikbaar, maar ook sommige andere ritten ontbraken in de telling. Daarom focust deze vergelijking zich op de daluren en het aantal opstappers per getelde rit. 87 / 150

88 Voor het deeltracé Heist-op-den-Berg Westerlo zien we een mooie reizigersgroei. Dit jaar telden we hier 31% meer reizigers dan in 2010 en zelfs meer dan 3x zoveel reizigers dan in Een nog veel sterkere groei zien we op het deeltracé Mechelen Heist-op-den-Berg. Ten opzichte van 2010 is het aantal reizigers vandaag meer dan vervijfvoudigd. Er zijn geen gegevens uit REIZIGERSBEVRAGING Tijdens het onderzoek werden de reizigers gevraagd naar hun overstapgedrag aan het begin en einde van hun busrit. Daarnaast werd hen ook gevraagd naar hun herkomst en bestemming van de volledige verplaatsing. Onderstaande kruistabel geeft een overzicht van het overstapgedrag van de reizigers op lijnen Als u straks van deze bus afstapt, neemt u dan nog een tram, bus of trein? ja neen Total Voor u op deze bus gestapt ja Count bent, kwam u dan al van een % of Total 3,3% 15,3% 18,6% andere tram, bus of trein? neen Count % of Total 18,0% 63,4% 81,4% Total Count % of Total 21,3% 78,7% 100,0% Uit bovenstaande kruistabel blijkt dat 63,4% van de reizigers geen overstap op een ander OVverplaatsingsmiddel (zowel voor als na) combineren met lijn 510/ ,3% van de reizigers stapt vóór OF na de lijn nog over. Slechts 3,3% van de reizigers maken zowel ervoor als erna nog een overstap. Volgende kaart geeft de herkomst en de bestemming van de respondenten op een kaart weer. De rode punten staan voor het vertrekpunt van de verplaatsing van de respondent, terwijl het blauwe punt de uiteindelijke bestemming situeert. Let op: de reizigers zijn enkel in de voormiddag bevraagd. In de meeste gevallen zal het hier dus gaan over een verplaatsing van hun woonplaats naar werk/school/andere. 88 / 150

89 Uit deze kaart kunnen we opmaken dat de meeste reizigers een herkomst en bestemming in de nabijheid van lijnen 510 en 511 hebben. Niet alle reizigers blijven echter in de nabije omgeving van lijnen 510 en 511. We zien dat de verdergelegen herkomsten of bestemmingen zich bevinden in Leuven, Brussel, Antwerpen en meestal in de buurt van een treinverbinding met Mechelen of Heist-op-den-Berg. Als aanvulling op voorgaande kaartjes met herkomst en bestemming van reizigers op lijnen 510, 511 en 512 staat in onderstaande tabel weergeven welk aandeel van de reizigers deze bussen gebruik voor een rit binnen de verschillende deeltracé s. Deeltracé Aandeel reizigers dat binnen het deeltracé blijft (%) Mechelen Heist-op-den-Berg 79% Heist-op-den-Berg Herentals 56% Heist-op-den-Berg Geel 54% Hieruit blijkt dat vooral reizigers tussen Mechelen en Heist hun verplaatsing binnen deze grenzen maakt. Slechts 21% van de reizigers op dit deeltracé doorkruist dus de kern van Heist-op-den-Berg zonder dat ze daar hun bestemming hebben. Op de andere deeltracé s is het verschil kleiner. Iets meer dan de helft van de reizigers blijft daar op het deeltracé tussen Heist-op-den-Berg en respectievelijk Herentals of Geel. Meer details over dit hele onderzoek van lijnen vindt u in de nota Gebruik lijnenbundel van marktonderzoeker Sofie Robben. 89 / 150

90 e) Conclusie van het onderzoek Dit onderzoek heeft geleid tot drie conclusies: een over de algemene prestaties van de lijnenbundel, een over gevolgen van de grote wijzigingen in 2012 en een over het busgebruik van de individuele reizigers. De eerste conclusie gaat over de algemene prestaties van de lijnenbundel. Conclusie: Lijnen worden met 5091 reizigers per dag goed benut. Tweede conclusie gaat over de evaluatie van de grote wijzigingen op lijn 510 in Conclusie: Sinds de aanpassing van lijn 510 in 2012 is het aantal reizigers tussen Westerlo en Heist-opden-Berg met 31% toegenomen. Laatste conclusie gaat over de verplaatsingspatronen van de reizigers op deze lijnenbundel. Conclusie: ongeveer 55% van de Kempense reizigers gebruikt lijnen voor een verplaatsing binnen de Kempen. Ongeveer 45% van de Kempense reizigers zit dus ook na Heist-op-den-Berg nog op de bus. f) Geformuleerde actie Uit voorgaande conclusies volgen geen acties 90 / 150

91 4.13 Gebruik stadslijnen Turnhout a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het busgebruik op het Turnhoutse stadsnet. Dit is sinds 2012 opgebouwd uit twee lijnen die de woonkernen van Beerse, Vosselaar, centrum Turnhout, de Parkwijk, Schorvoort en Zevendonk ontsluiten. Lijn 1 rijdt met een halfuurfrequentie tussen Beerse en Zevendonk. In de ochtendspits wordt deze versterkt met een extra rit om alle de scholieren op de bus te kunnen krijgen. Ook op schooldagen is er een spitsvariant naar het C.M.O. Lijn 2 rijdt met een 20min-frequentie tussen de Parkwijk en het Boomgaardplein. In de scholenspits wordt een variant naar de Handelsschool voorzien. b) Waarom werd dit onderzocht? Het Turnhoutse stadsnet werd hervormd in september Met dit onderzoek willen we het nieuwe stadsnet evalueren. We gaan na of deze lijnen voldoende reizigers vervoeren om de huidige inzet van middelen te verantwoorden. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 17 en 19 maart 2015 hebben er meerijtellingen plaatsgevonden op de ritten van stadslijn 1. Stadslijn 2 is op dezelfde manier geteld op 20 en 25 november Een meerijtelling houdt in dat er tellers meerijden met de bus. Per bushalte wordt zo het aantal op- en afstappers geobserveerd. Dergelijke tellingen duren standaard twee dagen. Hierdoor wordt elke rit 2x geteld, waardoor we eventuele uitzonderlijke observaties die de representativiteit van metingen bedreigen, sneller kunnen opsporen. De dagen waarop we tellen zijn schooldagen. Om de meting zo representatief mogelijk te houden, houden we ook rekening met de kalender van de hogescholen/universiteiten en de blokverlofperiodes in de secundaire scholen 91 / 150

92 Beerse Den Hout kerk Beerse Kapel Beerse Larenstraat Beerse Smisstraat Beerse Schoolstraat Beerse Krommenhof Beerse Kattespoelstraat Vosselaar Lindenhoeve Vosselaar Oudebaan Vosselaar Dorp Vosselaar Gemeentehuis Vosselaar Koolhof Vosselaar Heieinde Vosselaar Rijdtstraat Vosselaar Sportcentrum Vosselaar Breemsedijk Vosselaar Nachtegaalstraat Turnhout Philips I Turnhout Winkelpark XXL Turnhout Slachthuisstraat Turnhout Oud-Strijderslaan Turnhout Boerenkrijglaan Turnhout Lokeren Bareel Turnhout Station Turnhout Zeshoek Turnhout Markt Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Graatakker Turnhout Kwakkelstraat Turnhout Broekzijde Turnhout Oude Dijk 44 Turnhout Den Brand Turnhout Kruispunt Schorvoort Turnhout Oude Dijk Turnhout Rozenlaan Turnhout Sunnyland Turnhout Amival Turnhout Steenweg op Tielen Turnhout Veedijk Turnhout Industriedijk Turnhout Tielendijk Turnhout Verlorenweg Turnhout Parochiecentrum d) Onderzoeksresultaten Stadslijn 1 vervoert gemiddeld 1362 reizigers per dag. Dit betekent dat er op iedere rit gemiddeld 19 reizigers opstappen. Met gemiddeld 1330 reizigers per dag is de prestatie van lijn 2 vergelijkbaar met deze van lijn 1. Dit zijn gemiddeld 16 opstappende reizigers per rit. Op basis van de meerijtelling hebben we per lijn en per richting een lijnprofiel opgesteld. Dit is een weergave van de telresultaten waarop volgende cijfers zijn af te lezen: OP: aantal opstappers per dag aan een bepaalde bushalte AF: aantal afstappers per dag aan een bepaalde bushalte GEMIDDELDE BEZETTING: gemiddelde bezettingsgraad op dit deel van het tracé van alle bussen die deze halte bedienen op hun traject. STADSLIJN Op Af Gemiddelde Bezetting 92 / 150

93 Turnhout Parochiecentrum Turnhout Leeuwerikstraat Turnhout Duivendongenstraat Turnhout Leiseinde Turnhout Industriedijk Turnhout Veedijk Turnhout Steenweg op Tielen Turnhout Amival Turnhout Sunnyland Turnhout Rozenlaan Turnhout Oude Dijk Turnhout Kruispunt Schorvoort Turnhout Den Brand Turnhout Oude Dijk 44 Turnhout Broekzijde Turnhout Kwakkelstraat Turnhout Graatakker Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Markt Turnhout Warande Turnhout Station Turnhout Lokeren Bareel Turnhout Boerenkrijglaan Turnhout Oud-Strijderslaan Turnhout Slachthuisstraat Turnhout Winkelpark XXL Turnhout Philips I Vosselaar Nachtegaalstraat Vosselaar Breemsedijk Vosselaar Sportcentrum Vosselaar Rijdtstraat Vosselaar Heieinde Vosselaar Koolhof Vosselaar Gemeentehuis Vosselaar Dorp Vosselaar Oudebaan Vosselaar Lindenhoeve Beerse Kattespoelstraat Beerse Krommenhof Beerse Schoolstraat Beerse Albertstraat Beerse Smisstraat Beerse Larenstraat Beerse Kapel Beerse Den Hout kerk Op Af Gemiddelde Bezetting Uit voorgaande lijnprofielen blijkt dat de gemiddelde bezetting op stadslijn 1 maximaal 8 reizigers en soms plaatselijk 9 reizigers per bus bedraagt. De gemiddelde bezettingsgraad is het hoogst in het centrum van Turnhout. Het algemene beeld van deze gemiddelde bezettingsgraden is niet uitgesproken sterk. Zeker niet in vergelijking met de sterk presterende streeklijnen in de omgeving van Turnhout. Hoe verder van centrum Turnhout, hoe minder sterk bezet de bussen worden. In de kern van Beerse zit er nog gemiddeld een viertal reizigers op de bus. In Zevendonk is dit gemiddeld nog amper 1 reiziger. Dit is daarmee het zwakste deeltracé van stadslijn 1. Per dag stappen daar slechts 51 reizigers op en 45 reizigers af. Belangrijkste haltes van stadslijn 1 liggen in het centrum van Turnhout. Met 247 opstappers en 234 afstappers is de Grote Markt de belangrijkste halte van deze lijn. Tweede belangrijkste halte is het station met 168 opstappers en 172 afstappers. Ook de andere Turnhoutse centrumhaltes komen naar voor in deze tellingen. Buiten centrum Turnhout zijn het de haltes in de kernen van Beerse en Schorvoort die de meeste reizigers genereren. In volgende grafiek zijn de haltes gerangschikt op basis van hun gebruik. 93 / 150

94 Turnhout Markt Turnhout Station Beerse Schoolstraat Turnhout Zeshoek Turnhout Den Brand Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Steenweg op Tielen Turnhout Oude Dijk Turnhout Graatakker Turnhout Boerenkrijglaan Turnhout Warande Beerse Den Hout kerk Turnhout Oud-Strijderslaan Turnhout Slachthuisstraat Vosselaar Heieinde Turnhout Parochiecentrum Turnhout Amival Vosselaar Dorp Turnhout Lokeren Bareel Beerse Krommenhof Beerse Kattespoelstraat Vosselaar Gemeentehuis Vosselaar Koolhof Turnhout Winkelpark XXL Beerse Smisstraat Turnhout Kruispunt Schorvoort Beerse Albertstraat Turnhout Verlorenweg Beerse Larenstraat Beerse Kapel Turnhout Industriedijk Turnhout Sunnyland Vosselaar Lindenhoeve Turnhout Veedijk Turnhout Rozenlaan Turnhout Kwakkelstraat Vosselaar Oudebaan Turnhout Tielendijk Vosselaar Breemsedijk Turnhout Leeuwerikstraat Turnhout Philips I Turnhout Duivendongenstraat Vosselaar Rijdtstraat Turnhout Oude Dijk 44 Turnhout Broekzijde Vosselaar Sportcentrum Turnhout Leiseinde Vosselaar Nachtegaalstraat som van aantal op- en afstappers (per dag) Uit deze grafiek blijkt het belang van de Turnhoutse centrumhaltes Markt en Station. Halte Beerse Schoolstraat is de enige niet-turnhoutse halte in de top-10. Om een duidelijker zicht te krijgen op het gewicht van ieder deelgebied, zijn in volgende grafiek de gegevens geaggregeerd. 94 / 150

95 aantal opstappers per dag aantal afstappers per dag Het is niet verrassend om te zien dat het centrum van Turnhout de meeste verplaatsingen genereert. Verrassend is wel te zien dat Schorvoort nog iets sterker is dan de kern van Vosselaar. De industriehaltes doen het ook relatief goed, doch vooral op spitsuren. De zwakste prestatie komt echter van de kern van Zevendonk. Daar stappen per dag slechts 51 reizigers op de bus. Het haltes in het industriegebied worden voornamelijk gebruikt op spitsuren. 95 / 150

96 Turnhout Parochiecentrum Turnhout Leeuwerikstraat Turnhout Duivendongenstraat Turnhout Leiseinde Turnhout Industriedijk Turnhout Veedijk Turnhout Steenweg op Tielen Turnhout Amival Turnhout Sunnyland Turnhout Rozenlaan Turnhout Oude Dijk Turnhout Kruispunt Schorvoort Turnhout Den Brand Turnhout Oude Dijk 44 Turnhout Broekzijde Turnhout Kwakkelstraat Turnhout Graatakker Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Markt Turnhout Warande Turnhout Station Turnhout Lokeren Bareel Turnhout Boerenkrijglaan Turnhout Oud-Strijderslaan Turnhout Slachthuisstraat Turnhout Winkelpark XXL Turnhout Philips I Vosselaar Nachtegaalstraat Vosselaar Breemsedijk Vosselaar Sportcentrum Vosselaar Rijdtstraat Vosselaar Heieinde Vosselaar Koolhof Vosselaar Gemeentehuis Vosselaar Dorp Vosselaar Oudebaan Vosselaar Lindenhoeve Beerse Kattespoelstraat Beerse Krommenhof Beerse Schoolstraat Beerse Albertstraat Beerse Smisstraat Beerse Larenstraat Beerse Kapel Beerse Den Hout kerk Beerse Den Hout kerk Beerse Kapel Beerse Larenstraat Beerse Smisstraat Beerse Schoolstraat Beerse Krommenhof Beerse Kattespoelstraat Vosselaar Lindenhoeve Vosselaar Oudebaan Vosselaar Dorp Vosselaar Gemeentehuis Vosselaar Koolhof Vosselaar Heieinde Vosselaar Rijdtstraat Vosselaar Sportcentrum Vosselaar Breemsedijk Vosselaar Nachtegaalstraat Turnhout Philips I Turnhout Winkelpark XXL Turnhout Slachthuisstraat Turnhout Oud-Strijderslaan Turnhout Boerenkrijglaan Turnhout Lokeren Bareel Turnhout Station Turnhout Zeshoek Turnhout Markt Turnhout Apostoliekenstraat Turnhout Graatakker Turnhout Kwakkelstraat Turnhout Broekzijde Turnhout Oude Dijk 44 Turnhout Den Brand Turnhout Kruispunt Turnhout Oude Dijk Turnhout Rozenlaan Turnhout Sunnyland Turnhout Amival Turnhout Steenweg op Tielen Turnhout Veedijk Turnhout Industriedijk Turnhout Tielendijk Turnhout Verlorenweg Turnhout Parochiecentrum Vervolgens zoomen we in op de daluren tussen de ochtend- en avondspits. Resultaten zijn weergegeven in volgende grafieken Op Af Gemiddelde Bezetting Op Af Gemiddelde Bezetting In grote lijnen blijft het beeld met de gemiddelde bezettingsgraden ongeveer hetzelfde. Voornaamste verschil zit vooral in het industriegedeelte tussen Turnhout en Zevendonk. Deze haltes worden duidelijk meer gebruikt op spitsuren dan in daluren. Het industriegebied is daarbij een belangrijke factor. 96 / 150

97 STADSLIJN op af gem. bez op af gem bez Om deze lijnprofielen van stadslijn 2 juist te interpreteren, moet rekening worden gehouden met de opbouw van deze lijn. Uit voorgaande grafieken lijkt het alsof de halte Xaverianenplantsoen een eindhalte is. Dit is echter niet het geval! Bussen komende uit Turnhout rijden door de Parkwijk zonder daar een eindpunt te nemen. In Praktijk stopt de bus enkel aan het Boomgaardplein om te bufferen. In de statistieken lijkt het dus of reizigers 97 / 150

98 Turnhout Markt Turnhout Station Turnhout Xaverianenplantsoen Turnhout Boerenkrijglaan Turnhout Oud-Strijderslaan Turnhout Sint-Elisabethziekenhuis Turnhout Zeshoek Turnhout Boomgaardstraat Turnhout Parkring Turnhout Parkwijk Turnhout Rubensstraat Turnhout Rivierstraat Turnhout Warande Turnhout Lokeren Bareel Turnhout A. Rodenbachplantsoen Turnhout Klinkstraat Turnhout Koningslaan Turnhout Kantwerkstraat Turnhout Schaatsbaan Turnhout Tijl en Nelestraat Turnhout Sporthal Turnhout Graatakker Turnhout Ceka Turnhout Nijverheidstraat Turnhout Sint-Jorislaan afstappen aan Xaverianenplantsoen en daar dan ook ineens weer opstappen, terwijl doorgaande reizigers in werkelijkheid gewoon kunnen blijven zitten. Kijken we naar de bezettingsgraden op de bus, dan lijken de bussen op stadslijn 2 niet uitgesproken sterk te presteren. We kunnen dit nog enigszins nuanceren door het feit dat lijn 2 slechts over een kort tracé rijdt. De haltes aan de Markt (236 opstappers en 207 afstappers ) en het Station (205 opstappers en 191 afstappers ) zijn de sterkste haltes op de route van stadslijn 2. In onderstaande grafiek is per halte de som van het aantal open afstappers per halte weergegeven som van aantal op- en afstappers (per dag) 98 / 150

99 Op basis van alle voorgaande data vergelijken we de prestaties van de stadslijnen 1 en 2 met deze van streeklijn 490. Resultaten zijn weergegeven in onderstaande tabel. Aantal opstappers per gereden buskilometer Aantal reizigerskilometers per gereden buskilometer Algemene prestatiefactor Stadslijn 1 0,72 4,22 0,03 Stadslijn 2 2,03 5,11 0,10 Streeklijn 490 2,06 25,70 0,53 Het aantal opstappers per gereden buskilometer is het hoogst bij lijn 490 en stadslijn 2. Stadslijn 1 laadt per gereden kilometer het minste reizigers op. De economische prestatie van stadslijn 1 is dus aanzienlijk zwakker dan deze van lijn 490. Het aantal reizigerskilometers per gereden buskilometers is een maatstaf voor de vervoersprestatie van een lijn. Hierbij wordt mee in rekening gebracht hoeveel kilometers de reizigers meerijden met de bus. Het is niet verwonderlijk dat de streeklijn 490 hierop veel sterker presteert dan de stadslijnen. De algemene prestatiefactor is een getal dat gevormd wordt uit de combinatie van de twee voorgaande prestatiefactoren om een algemene vergelijking te kunnen maken. Er is gekozen om de economische en vervoersprestatie even zwaar te laten doorwegen. Uit deze overall rating blijkt de streeklijn 490 fundamenteel sterker te presteren dan de stadslijnen. Van de stadslijnen is het stadslijn 2 (met zwaartepunt in Schorvoort) die het beter doet dan stadslijn 1. e) Conclusies van het onderzoek Conclusie: Het stadsnet van Turnhout vervoert gemiddeld 2692 reizigers per dag. Hiervan rijden er 1362 met stadslijn 1 en 1330 met stadslijn 2. Conclusie: De stadslijnen worden niet overal even goed gebruikt. De kern van Zevendonk presteert zwak. Ook in Vosselaar is het busgebruik lager dan gewenst. f) Geformuleerde acties Actie: Stadslijn wordt rechtgetrokken via de N12 tussen centrum Beerse en Turnhout. 99 / 150

100 Actie: Een gecombineerde stadslijn verbindt de sterkere deelkernen Parkwijk en Schorvoort met het centrum van Turnhout (AZ St Elisabeth, Campus Blairon, Station, Markt) met een halfuursfrequentie. Actie: De bediening van zuidkant Vosselaar (Bolk, Heieinde) wordt in frequentie verlaagd tot een bus per uur. Actie: De bediening van Zevendonk en het industriegebied (Everdongenlaan, Stwg op Tielen) wordt geschrapt. Voor het industriegebied is een alternatief op spitsuren nodig. Meer details over hoe we deze acties kunnen vertalen naar concrete netwerkaanpassingen vindt u in het deel synthese in hoofdstuk / 150

101 4.14 Busgebruik tussen Turnhout en Oud-Turnhout a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we het busgebruik tussen Turnhout en Oud-Turnhout, met de focus op lijnen 430, 431, 432 en 480. Deze vier lijnen staan samen in voor de verbinding tussen de kernen van Turnhout en Oud-Turnhout. Elk van deze lijnen rijdt aan een uursfrequentie op daluren, aangevuld met extra spitsversterking. De dienstregelingen van deze lijnen zijn, binnen de randvoorwaarden van hun respectieve aansluitingen, maximaal gespreid en benaderen daardoor samen een kwartierfrequentie tussen deze beide kernen. Dit onderzoek zal ons duidelijk maken hoeveel reizigers dit hoogwaardige busaanbod ons oplevert. b) Waarom werd dit onderzocht? Dit deeltracé waarop lijnen gezamenlijk rijden is interessant om twee redenen. Ten eerste kunnen we op deze manier een snelle evaluatie maken van de laatste aanpassingen aan lijnen 431en 432. Deze werden in 2012 verlengd van Turnhout naar Oud-Turnhout. Met dit onderzoek willen we deze maatregel evalueren. Tweede reden is dat we met dit onderzoek een goed zicht krijgen op de bezettingen van lijnen 430 en 480 wanneer deze vanuit richting Mol en Arendonk de kern van Turnhout binnenrijden. Dit zijn twee streeklijnen waarvan we een hoog potentieel verwachten en die mogelijk in aanmerking komen voor een frequentieverhoging. Dit onderzoek is een aanvulling op het modelonderzoek dat hiervoor plaatsvindt. c) Hoe werd dit onderzocht? Op 3 en 5 maart 2015 werd een doortochttelling gehouden aan de halte Turnhout Zandbergstraat. Dit is de eerste halte binnen Turnhout komende van de Ring. Een doortochttelling houdt in dat er tellers aan de haltes gepositioneerd worden die voor iedere voorbijrijdende bus noteren hoeveel reizigers er aan de desbetreffende halte op de bus zitten. Net als onze andere tellingen werd ook deze doortochttelling op twee verschillende dagen gedaan. Hierdoor werd elke rit tweemaal geobserveerd en kunnen abnormale telgegevens gemakkelijker geïdentificeerd worden. 101 / 150

102 d) Onderzoeksresultaten In totaal werden per dag 1111 reizigers geteld op de bussen richting Turnhout. Richting Oud-Turnhout waren dit 897 reizigers per dag. Met 154 getelde ritten komt dit op een gemiddelde van 13 reizigers per bus tussen Turnhout en Oud-Turnhout. Dit gemiddelde betekent natuurlijk niet dat er op iedere bus 13 reizigers zitten. Er zijn grote verschillen per lijn. Deze zijn weergegeven in onderstaande grafiek. 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 gemiddelde bezetting richting Oud-Turnhout gemiddelde bezetting richting centrum Turnhout 5,0 0, Algemeen zien we dat lijnen 430 en 480 significant meer reizigers vervoeren dan lijn 431 en 432. Dit is niet verrassend omdat lijnen 430 en 480 een groter voortraject/natraject hebben waarop ze extra reizigers oppikken of afzetten. Wel verrassend is dat het verschil zo groot is. Bij de opmaak van deze dienstregelingen hadden we gehoopt dat de goede dienstregelingsspreiding meer reizigers uit Oud-Turnhout zou overtuigen om met de bus naar Turnhout te gaan. Dit komt echter niet uitgesproken naar voor uit de bezettingen van lijnen 431 en 432. Mogelijk is de afstand tussen Turnhout en Oud-Turnhout te kort waardoor de fiets een meer aantrekkelijk alternatief is. Nu zoomen we verder in op de prestaties per afzonderlijke lijn. Met 902 in- en uitgaande reizigers per dag is lijn 430 de sterkste lijn op dit deeltracé. Gemiddeld zitten er op deze lijn gemiddeld 20 reizigers op de bus tussen Turnhout en Oud-Turnhout. Op spitsuren (tussen 7-9u en 16-18u) stijgt dit aantal tot 31 reizigers per bus. In daluren (tussen 9u en 16u) bedraagt de gemiddelde bezetting 18 reizigers per bus. Tweede sterkste lijn op dit punt is lijn 480. Per dag zijn er 714 in- en uitgaande reizigers die hier passeren. Dit zijn gemiddeld 19 reizigers per bus. In de spits (tussen 7-9u en 16-18u) zijn dit zelfs gemiddeld 30 reizigers per bus. In daluren (tussen 9u en 16u) zitten er gemiddeld nog 17 reizigers per bus. Lijnen 431 en 432 presteren minder sterk tussen Turnhout en Oud-Turnhout. Per dag vervoeren deze beide lijnen samen 204 reizigers tussen de kernen van Turnhout en Oud-Turnhout. Dit zijn gemiddeld 3 reizigers per bus. Op spitsuren (tussen 7-9u en 16-18u) gaat het om 7 reizigers per bus. Op daluren (tussen 9u en 16u) zijn de bussen met gemiddeld 2 reizigers per bus zwak bezet. 102 / 150

103 e) Conclusie van het onderzoek Conclusie: lijnen 431 en 432 presteren zwak op het deeltracé tussen Turnhout en Oud-Turnhout Conclusie: de frequentieverhoging op het deeltracé tussen Turnhout en Oud-Turnhout van september 2012 heeft niet tot een significante reizigerstoename geleid. f) Geformuleerde actie Conclusie: lijnen 431 en 432 worden ingekort/doorgekoppeld in Turnhout centrum. 103 / 150

104 4.15 Verbinding tussen Arendonk Retie Dessel Geel a) Wat werd onderzocht? In deze case onderzoeken we of huidige spitslijnen 380 en 390 over voldoende potentieel beschikken om naast de spits ook een daluurbediening te kunnen verantwoorden. Lijn 380 verbindt het centrum van Geel met de gemeenten Dessel, Retie en Arendonk. De dienstregeling is gericht op de Geelse scholen. s Morgens rijden de bussen naar Geel, s avonds en woensdagmiddag rijden ze terug richting Arendonk. Lijn 390 is ook een schoollijn. Deze rijdt tussen Arendonk en Mol, waarbij ook Retie en Dessel worden bediend. Doordat zowel scholen in Mol als in Arendonk worden bediend, rijden de bussen op deze lijn op spitsuren in beide richtingen. Lijn 380 Lijn 390 b) Waarom werd dit onderzocht? Stad- en gemeentebesturen van Geel, Dessel, Retie en Arendonk vragen naar een daluurverbinding tussen hun kernen. Aan deze vraag zou worden voldaan indien lijn 380 ook op daluren zou rijden. Gemeente Arendonk vraagt ook meer algemeen om een rechtstreekse verbinding met Retie. Hiervoor komt dus ook het tracé van lijn 390 in aanmerking. 104 / 150

105 c) Hoe werd dit onderzocht? Voor dit onderzoek waren geen meerijtellingen beschikbaar. Het onderzoek is daarom op basis van modelresultaten gebeurd. Het gebruikte model is een multimodaal verkeersmodel dat werd ontwikkeld door het Vlaams Verkeerscentrum. Het is een wiskundig programma dat een simulatie maakt van de verdeling van de verkeersstromen over de verschillende vervoerswijzen: auto, bus, trein, fiets, te voet. Het model is opgebouwd uit vier delen: 1. Opmaak statistische zones: deze zones omvatten de provincie Antwerpen. De grootte van de zones komt overeen het wijk- of deelgemeenteniveau. 2. Socio-demografische gegevens: dit zijn gegevens van bestaande databanken, zoals inwonersaantallen, scholen, arbeidsplaatsen, etc. Deze gegevens worden toegedeeld aan de verschillende statistische zones. 3. Toedeling aan het netwerk: op basis van de socio-economische data worden verplaatsingsstromen berekend en verdeeld over het netwerk. Deze worden verdeeld over de vervoersmodi: autobestuurder, autopassagier, openbaar vervoer, fiets, voetganger. 4. Modelkalibratie: de modelresultaten worden op geregelde tijdstippen afgetoetst aan de realiteit. De data waar het model mee werkt worden mede op basis van echte reizigerstellingen up-to-date gehouden. Doel hiervan is om de prestaties van het model representatief te houden. Er zijn drie scenario s doorgerekend met het verkeersmodel: 1. Daluurbediening Arendonk Retie Dessel Mol 2. Daluurbediening Retie Dessel Geel 3. Daluurbediening Arendonk Retie Dessel Geel d) Onderzoeksresultaten De resultaten van de modeldoorrekeningen zijn weergegeven in onderstaande tabel Arendonk-Retie-Dessel-Mol Retie-Dessel-Geel Arendonk-Retie-Dessel-Geel aantal OV-reizigers per daluur Het enige scenario dat sterk uit dit onderzoek naar voor komt, is de verbinding Arendonk Retie Dessel Mol. Dit is de verbinding die vandaag bestaat op spitsuren met lijn 390. Als we meer in detail gaan en onderzoeken vanwaar de reizigerswinst precies komt, dan merken we dat de helft van deze reizigerswinst gehaald wordt op het deeltracé Retie Dessel Mol. Met andere woorden steunt deze reizigerswinst voor een groot deel op de hierdoor gerealiseerde frequentieverhoging tussen Retie en Mol. 105 / 150

106 In een voorgaand hoofdstuk staat het modelonderzoek beschreven naar de frequentie van lijn 430. Hieruit bleek dat een frequentieverhoging tussen Turnhout en Mol (wat eenzelfde hoeveelheid middelen vereist dan een frequentieverhoging tussen Arendonk en Mol) ons gemiddeld bijna 40 reizigers per daluur zou kunnen opleveren. Met andere woorden, hoewel Arendonk Mol blijk geeft van een potentieel sterke verbinding te zijn, is met een frequentieverhoging op lijn 430 tussen Turnhout en Mol met dezelfde middelen nog meer te winnen. Met dezelfde middelen die nodig zijn om Mol Arendonk te realiseren, kunnen we met de frequentieverhoging op Mol Turnhout nog 20% meer reizigers bereiken. e) Conclusie van het onderzoek Conclusie: Een daluurverbinding via 380 (Geel Dessel Retie Arendonk) geeft onvoldoende blijk van potentieel om de benodigde inzet van middelen te kunnen verantwoorden Conclusie: Een daluurverbinding via 390 (Mol Dessel Retie Arendonk) geeft wel blijk van potentie. Dit potentieel is echter minder groot dan dit van de deels gelijklopende versterking van lijn 430, waardoor de uitbreiding van lijn 390 in daluren niet meer realistisch is. f) Geformuleerde actie Uit de hiervoor geformuleerde conclusies volgen geen acties. 106 / 150

107 5. Analyse doorstroming 5.1 Inleiding doorstromingsstudies Uit de tweejaarlijkse tevredenheidsmeting van 2014 die De Lijn door Gfk heeft laten uitvoeren, blijkt dat stiptheid een belangrijk werkpunt is voor De Lijn. Afhankelijk van de bestudeerde regio is maar liefst 41% van onze reizigers hier ontevreden over. Ten opzichte van eerdere metingen is er bovendien een achteruitgang merkbaar. Het verbeteren van de stiptheid van tram en bus hangt in belangrijke mate samen met het verbeteren van de doorstroming van het openbaar vervoer. Aangezien een file van dag tot dag naar lengte en rijsnelheid kan verschillen, wordt een dienstregeling onbetrouwbaar. Onze klanten komen daardoor te laat toe op hun bestemming of missen hun overstap met een ander vervoersmiddel. Deze onzekerheid heeft tot gevolg dat klanten afhaken, terwijl het openbaar vervoer er zich net toe leent om files te voorkomen. Ook voor De Lijn als vervoersbedrijf is doorstroming van cruciaal belang. Bij een vlotte doorstroming, kan een chauffeur meer ritten uitvoeren en zo ook meer passagiers vervoeren. Als de mate van doorstroming achteruitgaat, dan slaagt de bestuurder er niet langer in om tijdig op zijn eindpunt aan te komen om de volgende rit aan te vatten. De Lijn kan daar enkel op inspelen door een extra voertuig en personeelslid in te zetten die de volgende rit aanvat, wat zeer kostelijk en daardoor zeer inefficiënt is. Om die redenen bevat deze gebiedsevaluatie een hoofdstuk gewijd aan doorstroming. Van alle streeklijnen met minstens een uursbediening worden de doorstromingsproblemen in kaart gebracht, en dat in het volledige gebied. 107 / 150

108 5.2 Werkwijze Specifiek binnen het kader van de gebiedsevaluatie Kempen werd de doorstroming van de steekbussen in het gebied onder de loep genomen. Van de streeklijnen die minstens elk uur rijden zal op kaart worden weergegeven wat de commerciële snelheid bedraagt tijdens daluren en tijdens de ochtend- en avondspits. Zo wordt duidelijk waar er zich allemaal problemen voordoen. De gegevens voor deze analyse zijn afkomstig van GPS-toestellen die geïnstalleerd zijn in de bus en die per halte de werkelijke doorkomsttijd registreren. Door de doorkomsttijden van twee opeenvolgende haltes met elkaar te vergelijken kan de tussentijd worden afgeleid. Aangezien ook bekend is wat de tussenliggende afstand is, kan daaruit de commerciële snelheid worden berekend. In deze analyse is de berekening van de commerciële snelheid niet gebeurd tussen elke combinatie van haltes. Bij het weergeven op kaart zou dat immers erg onoverzichtelijk worden. Daarom worden er steeds enkele wegvakken of segmenten afgebakend die enkele haltes overslaan. De bepaling van de grenzen van de segmenten is geen exacte wetenschap geweest, maar er is wel gepoogd om verblijfsgebieden af te zonderen van gebieden waar de verkeersfunctie van belang is. Dat komt ongeveer overeen met het verschil tussen buiten en binnen de bebouwde kom. De haltes zijn dus in de nabijheid van deze grenzen gekozen. De keuze om binnen van buiten de bebouwde kom te scheiden heeft te maken met het verschil in snelheid dat de wegbeheerder beoogt om er te mogen rijden. In centra krijgt verkeersleefbaarheid een grote rol toebedeeld waardoor net een lage snelheid wordt afgedwongen. Ook veroorzaken hogere bevolkingsaantallen een grotere kans dat de bus aan haltes moet stoppen. Buiten de centra ligt de focus veeleer op hogere snelheden en bereikbaarheid en moet er minder vaak worden gestopt aan haltes. Door beide verwachtingen van elkaar af te zonderen, kunnen er ook voor het busverkeer andere doelstellingen aan gekoppeld worden. De kaarten die in hoofdstuk worden weergegeven hebben vier kleurschalen 1 : Groen: commerciële snelheid 35 km/h Geel: commerciële snelheid 25 km/h en < 35 km/h Rood: commerciële snelheid 15 km/h en <25 km/h Zwart: commerciële snelheid <15 km/h Doorstromingsniveau Verblijfsgebieden Verkeersgebieden Groen Uitmuntend niveau Zeer goed Geel Zeer goed Kan beter Rood Kan beter Zeer slecht Zwart Zeer slecht Zeer problematisch Bovenstaande tabel bevat een waardeoordeel die verschillend is tussen beide situaties. Terwijl het behalen van groen buiten de bebouwde kom de doelstelling is, is het oogpunt binnen de bebouwde kom geel. Eén categorie lager (resp. geel en rood) is er marge voor verbetering, terwijl vanaf twee categorieën (resp. rood en zwart) lager er een duidelijk probleem stelt. In deze gebiedsevaluatie behandelen we enkel deze problemen verder in detail. Voor deze wegvakken hebben we in volgende hoofdstukken dan wel de commerciële snelheid van halte tot halte berekend. 1 De lichtgrijze kleur duidt op het gebrek aan gegevens, omdat er geen ritten zijn binnen dat tijdsvenster of de GPS geen goed signaal had 108 / 150

109 De gegevens die gebruikt zijn in de analyse zijn afkomstig van de periode van 1 februari 2015 tot 31 mei De waarnemingen zijn gefilterd voor schooldagen en de ochtendspits, daluren en avondspits zijn afgezonderd in volgende tijdsvakken: 7:30 8:30, 9:15-15:00 en 15:30 tot 18:00. In hoofdstuk 2.1 bieden we een overzicht van alle problemen, terwijl in hoofdstuk 2.2 de verschillende problemen van naderbij worden onderzocht door wel van halte tot halte een analyse te maken en er de commerciële snelheid van te publiceren. Daarnaast zijn een aantal problemen ook verder onderzocht door een terreinonderzoek en zijn hier mogelijke oplossingen voor gesuggereerd. De oplossingen zijn richtinggevend maar nog niet onderbouwd door verkeerstellingen waardoor in de meeste gevallen nog verder onderzoek gewenst is. 5.3 Overzicht resultaten In dit hoofdstuk worden de knelpunten die gevonden werden op kaart samengevat in een tabel. Op basis van een kaartanalyse gebeurt een eerste inschatting van de mogelijke oorzaken. Zoals in het vorige hoofdstuk werd vermeld zijn de bebouwde komgrenzen gebruikt om de beoogde mate van doorstroming te beoordelen. In dit hoofdstuk is deze redenering doorgetrokken en geven twee hoofdstukken gestalte aan deze opdeling. 109 / 150

110 110 / 150

111 111 / 150

112 112 / 150

113 5.3.1 Binnen de bebouwde kom Gemeente Locatie Mogelijke oorzaken Doorstromingsniveau Hoofdstuk Hoogstraten De omgeving van de scholen in de Vrijheid(N14) Grote schoolgemeenschap, zeer veel lijnbussen en gebrek aan halteerruimte Zeer slecht Mol Centrum tussen de haltes Mol Kerk en Station in de richting van het station(rozenberg- N18/N103) Weg door het centrum (N18 en N103) blijft voor tal van automobilisten een aantrekkelijkere route dan Zuiderring (N71), weg door centrum als ontsluitingsweg en erftoegangsweg voor tal van functies in Mol, overweg sporen Rozenberg/Leenhofstraat is soms lange tijd gesloten en filelengte reikt voorbij Bergstraat waar bus moet inrijden richting station Zeer slecht Turnhout Zandhoven Steenweg op Diest(N19) en Graatakker tussen haltes Sporthal en Markt in de richting van het centrum Tussen de haltes Goormansstraat en Gebroken Loop Hinderlijk verkeerslicht met Parklaan, stadverkeer in het centrum Aansluiting van de Goormansstraat op de Langestraat(N14) door onevenwichtige stromen op rotonde, doorgaand verkeer op Liersebaan, aansluiting Liersebaan op ringlaan door te druk verkeer op ringlaan, file richting oprit 19 van de E313 Zeer slecht Zeer slecht / 150

114 5.3.2 Buiten de bebouwde kom Gemeente Locatie Mogelijke Oorzaken Doorstromingsniveau Hoofdstuk Herentals Herentals Herentals/Olen Mol Turnhout Zandhoven (Massenhoven) Poederleeseweg(N153) tussen haltes Poederleeseweg en AZ Sint-Elisabeth Herenthoutseweg tussen haltes Viadukt en Markt Hezewijk en Aarschotseweg (N152) tussen haltes Herentalseweg en E.Claesstraat Molderdijk(N18) tussen haltes Weg op Rosselaar en Mol Kerk Steenweg op Diest/Zevendonk(N19) tussen haltes Zevendonk en Sporthal Liersebaan (N14) tussen haltes Gebroken Loop en Beemdenstraat op Massenhoofsesteenweg (N116) Ovonde met Lichtaartseweg laat geen verkeer de ovonde oprijden komende van Poederleeseweg Zeer problematisch Kruispunt met Ringlaan(R15) Zeer slecht Kruispunt Hezewijk met Koning Boudewijnlaan, kruispunt Aarschotseweg met Geelseweg, Kruispunt Geelseweg met Stadspoortstraat Kruispunt met N71, grote stadinwaartse stroom Op-en afrit E34, file door met verkeerslicht met Parklaan verderop File voor het oprijden van de oprit 19 naar de E313, te laag verwerkingsniveau kruispunt Liersebaan/Massenhoofsesteenweg, werken tijdens gegevensopvraging Zeer slecht Zeer slecht Zeer slecht Zeer slecht / 150

115 5.4 Detailanalyse en oplossingsvoorstellen In dit hoofdstuk zullen de geselecteerde problemen uit hoofdstuk en gedetailleerder worden onderzocht. In de eerste plaats zal de GPS analyse verder worden uitgediept, door geen enkele halte nog over te slaan en eventueel te werken met een andere dataset. Zo komen we nog nauwkeuriger te weten tussen welke haltes er zich problemen voordoen. In een aantal gevallen wordt ook een aanzet gegeven voor de aanpak van het probleem, wat in alle gevallen nog verder onderzocht en doorgesproken zal moeten worden met de betrokken partners Binnen de bebouwde kom Hieronder komen de meest ernstige problemen naar voren: de commerciële snelheid op het wegvak is kleiner dan 15km/h in ten minste één van beide richtingen en tijdens ofwel de ochtendspits, de daluren of de avondspits Hoogstraten: schoolomgeving langs de Vrijheid(N14) In Hoogstraten zijn er vier secundaire scholen die in de onmiddelijke nabijheid van elkaar liggen: het instituut Spijker, het Vrij Technisch Instituut Spijker, het Klein Seminarie en het Vrij instituut voor Technisch Onderwijs. Bovendien is er ook nog een lagere gemeentelijke school en een afdeling binnen het Klein Seminarie. Omwille van deze grote scholenconcentratie heeft De Lijn haar aanbod ook aangepast. Uit tal van richtingen komen bussen toe die geënt zijn op het vervoer van deze scholieren. Tijdens de ochtendspits rijden tussen 7:50 en 8:10 maar liefst 20 bussen door het centrum. 115 / 150

116 116 / 150

117 Hieronder wordt de commerciële snelheid weergegeven tussen elke set van haltes. Noorden-Zuiden Ochtendspits Daluren Avondspits Minderhout Zonnelust Hoogstraten Van Aertselaerplein 33,9 20,8 30,8 Hoogstraten Begijnhof 15,5 16,4 13,8 Hoogstraten K. Boomstraat 19,7 13,8 10,1 Hoogstraten Kerk 25,9 14,1 3,5 Hoogstraten Seminarie 23,4 20,1 5,0 Hoogstraten Loenhoutseweg 18,9 16,1 10,8 Hoogstraten Veiling 32,4 31,8 30,1 Zuiden-Noorden Ochtendspits Daluren Avondspits Hoogstraten Veiling Hoogstraten Loenhoutseweg 25,8 29,0 12,2 Hoogstraten Seminarie 10,5 18,9 5,5 Hoogstraten Kerk 9,4 18,4 5,1 Hoogstraten K. Boomstraat 9,7 17,8 9,1 Hoogstraten Begijnhof 17,1 22,4 19,1 Hoogstraten Van Aertselaerplein 31,9 26,1 26,6 Minderhout Zonnelust 38,3 36,5 35,4 Oosten-centrum Ochtendspits Daluren Avondspits Hoogstraten Lindendreef Hoogstraten 't Spijker perron 2 21,3 31,8 27,9 Hoogstraten K. Boomstraat (via Gemelstraat) 12,1 19,0 14,4 Oosten-Centrum via Gustaaf Seghersstraat Hoogstraten 't Spijker perron 2 Hoogstraten K. Boomstraat (via Gustaaf Seghersstraat) Ochtendspits Daluren Avondspits 19,6 10,8 8,9 Centrum-oosten Ochtendspits Daluren Avondspits Hoogstraten K. Boomstraat 19,7 13,8 10,1 Hoogstraten 't Spijker perron 1 10,5 24,8 17,7 Hoogstraten Lindendreef 21,1 32,1 20,5 Scholenlus VITO Ochtendspits Daluren Avondspits Hoogstraten K. Boomstraat Hoogstraten VITO 16,1 7,8 12,8 Hoogstraten Kerk 11,5 19,4 7,4 117 / 150

118 Uit de cijfers volgt dat er een zeer ernstig probleem is om te rijden tussen de haltes K. Boomstraat, Kerk en Seminarie in de avondspits. De snelheid overschrijdt niet langer de 5 km/h. Uit het terreinbezoek op maandag 7 en dinsdag 8 september, respectievelijk tijdens de avond- en ochtendspits blijkt dat er een groot probleem is met de halte Seminarie op de Vrijheid. Hoewel deze halte in de richting van Rijkevorsel niet op de rijbaan ligt, wordt er toch gestopt op de rijbaan. Dat komt omdat de beschikbare ruimte te beperkt is: de grote aantallen leerlingen staan op de haltezone opgesteld. Bussen die hier toch stoppen, hebben nadien de grootste moeite om terug ingevoegd te geraken tussen de verkeersstroom. Dit probleem doet zich voornamelijk voor tijdens de avondspits. De halteringstijd van de bus heeft dan impact op de doorstroming van het achterliggende verkeer, met in begrip van achterliggende bussen. De stad Hoogstraten heeft in navolging van deze problemen achter de school Klein Seminarie een bushalte aangelegd. De schoolbussen zouden om die halte te bereiken, een ander traject langs het zwembad moeten volgen. Vertrekkende vanaf de halte VITO, rijden de bussen langs de Gravin Elisabethlaan naar rechts richting Katelijnevest. Op het kruispunt Gravin Elisabethlaan/Katelijnevest wordt naar links gereden en wordt de reisweg vervolgd tot voorbij de voetbalvelden, waar naar links het parcours wordt opgereden. Hier net voorbij bevinden zich drie wachthaltes, terwijl voorbij het zwembad en vlakbij de achterkant van de school Klein Seminarie de eigenlijke opstaphalte gelegen is. Het traject is langer dan de bestaande reisweg, waardoor het voor De Lijn niet helemaal zeker is of dit toch voordelig is naar rijtijd. Op woensdag 9 september 2015 in de namiddag werd samen met de stad dit parcours getest met een gelede bus. Het parcours is technisch correct aangelegd. Rijden van de halte t Spijker via het Vito tot de nieuwe halte vergt Dat is gemeten via de Gustaaf Segersstraat, Karel Boomstraat, Culenborglaan, naar rechts Gravin Elisabethlaan, naar links Katelijnestraat en van daaruit verder naar de zwembadlus. Voorbij de nieuw aangelegde halte, takt het traject terug aan op de Loenhoutseweg. Vanaf hier rijden de bussen naar links, terug richting N14. Vooral aan het kruispunt met de N14 stellen er zich vandaag al problemen, om hier aansluiting te kunnen vinden. De stad Hoogstraten heeft ons verzekerd dat hier ten allen tijde een politieagent zal aanwezig zijn dat de toestroom van het verkeer uit de Loenhoutseweg regelt en hier prioriteit aan geeft. De Lijn is bereid om op proef de nieuwe reisweg in gebruik te nemen. Uiteraard geldt dat enkel voor de schoollijnen: de reguliere lijnen 600, 602, 605, 620 behouden het huidige traject. Om de test als geslaagd te beschouwen, stellen we voor om een aantal succesfactoren zo specifiek mogelijk af te spreken. Die hebben betrekking op reistijdwinsten, capaciteit en verkeersveiligheid. Daarnaast zijn er nog een aantal randvoorwaarden die gerealiseerd moeten worden, zoals een anders gelokaliseerde halte VITO voor lijnen 649, 659 en / 150

119 Mol: centrum in de richting van het station Op kaart vindt u in Mol tussen de haltes Kerk en Station een commerciële snelheid terug die kleiner is dan 15km/h. Dat is het geval tijdens zowel de ochtendspits, de daluren ende avondspits. Ochtendspits Daluren Avondspits Kerk Laar 17,5 14,4 12,4 Rozenbergschool 8,9 5,6 6,7 Bergstraat 15,1 18,5 15,5 Gemeenschapsschool 12,3 13,7 12,9 Station perron 4 15,1 16,5 13,5 Bovenstaande tabel geeft de commerciële snelheid weer zonder een halte over te slaan. Tussen alle haltes is de snelheid eigenlijk ondermaats. 119 / 150

120 Tussen deze haltes is de gemiddelde halte-afstand met 254,2 m erg laag. Daardoor moet er regelmatig voor een klein aantal passagiers worden gestopt. Tussen de haltes Laar en Rozenbergschool is de halte-afstand nog duidelijk kleiner, met slechts een verschil van 184,2 m. Dat verklaart gedeeltelijk waarom de snelheid tussen beide haltes nog lager is. Tussen de haltes Laar en Rozenbergsschool is er ook nog het verkeerslicht met de Kloosterstraat en de Molenstraat. Hoewel het een eenvoudig kruispunt lijkt, is de cyclustijd toch langer dan een minuut. Dat bleek uit het terreinonderzoek op vrijdag 30/10 in de ochtendspits. Er zijn immers drie groenfases geprogrammeerd, want het verkeer op de Rozenberg heeft geen groen wanneer ook de tegengestelde richting groen heeft. Dat is het gevolg van het krappe profiel. Door gebrek aan ruimte is er geen linksafslagstrook mogelijk en moeten linksaffers in de tijd gescheiden worden van de voertuigen in. Anders zouden de linksaffers het achteropkomend verkeer verhinderen om door te rijden. Nu bestaat het deelconflict dus niet en kunnen linksaffers vrij hun weg vervolgen. De lange cyclustijd zorgt wel niet voor een optimale doorstroming van de bus. Kort door de bocht kunnen we zeggen dat er maar één kans op drie is dat het licht op groen staat, waardoor het verkeer voor het licht wordt opgestapeld. Uit het eerste nazicht bleek dat de groentijd dan niet altijd volstaat om alle verkeer door de groenfase te loodsen. In die gevallen moet de bus dus twee volledige cycli wachten om het kruispunt te kunnen oversteken. Dan kan het nuttig zijn om de groenfase verder uit te lengen voor de bus. Door een selectieve detectielus te leggen voorbij het zebrapad ter hoogte van winkel Hema, kan de regeling worden bijgestuurd. Voor een optimaal resultaat worden ook de conflicterende richtingen afgebroken na hun minimumgroentijd en wordt de fasevolgorde gewijzigd zodat na aanmelding onmiddellijk de richting van de bus groen krijgt. Hierover wensen we graag het overleg op te starten met de gemeente Mol en de wegbeheerder AWV. De Lijn Antwerpen wil verder ook de noodzaak van alle haltes verder onder de loep nemen in kader van de haltespreiding Turnhout: Graatakker Op de kaart is tussen de haltes Sporthal en Turnhout de snelheid tijdens de ochtendspits lager dan 15 km/h. dat is enkel stadinwaarts het geval. Hieronder komen eerst de cijfers van het volledige traject en nadien van halte tot halte aan bod. 120 / 150

121 Ochtendspits Daluren Avondspits Turnhout Sporthal Turnhout Markt perron 1 13,5 18,4 15,4 Ochtendspits Daluren Avondspits Sporthal Graatakker 13,4 22,8 17,2 Apostoliekenstraat 15,8 21,5 19,4 Markt perron 1 12,8 16,3 14,3 Uit de detailanalyse volgt vooral dat tijdens de ochtendspits, de snelheid lager is tussen de haltes Sporthal en Graatakker ten opzichte van de daluren. Tussen deze haltes ligt het kruispunt met de Parklaan. Het is op dit moment nog niet duidelijk hoe dit verkeerslicht de doorstroming van de lijnen zo slecht beïnvloed. Ook binnen de ring, is de snelheid consequent lager dan in daluren. Het is op dit moment nog onduidelijk wat daar de juiste oorzaken van zijn en hoe dit aangepakt kan worden. Voor dit onderwerp is er dus nog verder onderzoek en overleg met de stad Turnhout en AWV gewenst. 121 / 150

122 Zandhoven: Liersebaan (N14) In Zandhoven bleek de commerciële snelheid tussen de haltes Goormansstraat en Gebroken Loop zeer slecht te zijn tijdens de ochtendspits. Hieronder worden de exacte cijfers weergegeven zoals deze geprojecteerd zijn op kaart. Ochtendspits Daluren Avondspits Goormansstraat Gebroken Loop 13,4 24,9 24,0 122 / 150

123 Hieronder volgt de opspliting van halte tot halte. Ochtendspits Daluren Avondspits Goormansstraat Heikant 1,5 20,9 25,0 Hallebaan 17,8 27,6 21,0 Rijkswacht 26,9 26,9 26,2 Dorp perron 1 17,5 16,9 15,8 De Bergen 28,7 28,9 27,8 Gebroken Loop 39,5 42,7 39,9 De cijfers laten weinig aan de verbeelding over: tussen de haltes Goormansstraat en Heikant is de snelheid zeer slecht geweest. Bij navraag bleek dit naar alle waarschijnlijkheid het gevolg te zijn geweest van werken langs de N14. zal daarom op een later tijdstip, de analyse herdoen en in het geval de problemen dezelfde blijven, contact leggen met de gemeente Zandhoven en de wegbeheerder AWV. 123 / 150

124 Buiten de bebouwde kom Herentals: Poederleeseweg (N153) Tussen de haltes Poederleeseweg en AZ-Sint-Elisabeth is de commerciële snelheid tijdens de ochtendspits zeer slecht (<25km/h). Ochtendspits Daluren Avondspits Herentals Poederleeseweg Herentals Watervoort 19,0 57,3 38,9 Herentals Bosdreef 19,6 50,3 47,1 Herentals Netepark 17,5 46,2 35,5 Herentals AZ Sint- Elisabeth 11,2 20,5 17,0 De verlaagde snelheid, is tijdens de ochtendspits terug te vinden tussen alle haltes onderling. Over het wegvak wordt er dan nooit 25 km/h gehaald. De snelheid is zelfs tot drie keer kleiner dan wat er gereden kan worden tijdens daluren. 124 / 150

125 Tijdens het terreinbezoek op maandag 28/09/2015 is er ernstige congestie vastgesteld vanaf Sassenhout tot de ovonde. Uit de observatie bleken er drie knelpunten te bespeuren. Ten eerste is er het kruispunt met de Olympiadelaan. Verderop ligt er een spooroverweg en ten derde is er de ovonde. Op basis van dit bezoek lijkt de ovonde de limiterende factor te zijn wat verkeersafwikkeling betreft. De afrijcapaciteit is hier te beperkt zodat er een terugslag is op het kruispunt met de Olympiadelaan. De sporen hebben vooral in het begin van de ochtendspits een extra belastende factor. Dan bouwt er zich stroomopwaarts een lange rij op die nadien zonder hiaat zich aandient aan de ovonde, waardoor de afwikkeling even minder vlot verloopt. Het is niet meteen duidelijk welke mogelijkheden er zijn om de doorstroming voor het openbaarvervoer hier te verbeteren. De Lijn wil hier desalniettemin in overleg gaan met de stad Herentals en AWV Herentals: Herenthoutseweg Zoals u kunt terugvinden op kaart is commerciële snelheid tussen de haltes Viadukt en Markt gedurende de gehele dag lager dan 25 km/h. Nader onderzoek van halte tot halte levert ons volgend resultaat op. We zien vooral een probleem tussen de haltes Meidoornlaan en Sas. Tussen deze haltes zakt de snelheid terug tot 22,5 km/h en 18,7 km/h tijdens respectievelijk de ochtend- en avondspits. Het is nog niet zeker wat de oorzaak is van dit slecht resultaat, maar naar alle waarschijnlijkheid ligt het probleem bij het kruispunt met de Ringlaan. 125 / 150

126 Ochtendspits Daluren Avondspits Viadukt Veldhoven 29,8 35,2 27,2 Meidoornlaan 32,8 36,3 29,4 Sas 22,5 25,7 18,7 Sint-Waldetrudiskerk 16,7 19,9 18,1 Markt - Grote Markt 14,9 16,4 16,2 De andere snelheden zijn minder problematisch. Tussen Sas en Sint-Waldetrudiskerk ligt nog het verkeerslicht met de Sint-Jansstraat wat voor enige vertraging zou kunnen zorgen. Anderzijds hebben de straten vanaf de halte Sas tot de volgende haltes voornamelijk een verblijfsfunctie. zal de problematiek verder onderzoeken en een overleg plannen met de stad Herentals en de betrokken wegbeheerder Herentals/Olen: Hezewijk en Aarschotseweg Tussen de haltes Herentalseweg in Olen en E.Claesstraat in Herentals hebben we geconstateerd dat tijdens de ochtendspits de commerciële snelheid lager dan 25 km/h is. 126 / 150