Inhoudsopgave Error! Bookmark not defined.

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 'Vertel mij jouw verhaal' 2 De brief 4 Het verhaal van Yusef 7 Staatsburger Als het je leven binnendringt 15 De laatste van zijn soort 18 Geen haat Error! Bookmark not defined. Hebron 22 Het been 24 Loubna Saleh 28 Spiegel voor meisjes, twee verhalen 31 Taha Abu Lehieh uit Alttaweyel 33 Thérèse Musalem uit Bethlehem 36 We hadden vijf kinderen 39 Zionist voor vrede 41

2 'Vertel mij jouw verhaal' Voor de derde keer sluiten onderstaande organisaties zich aan bij de oproep van de Wereldraad van kerken om mee te doen met Wereldwijde week voor vrede in Palestina en Israël van 29 mei tot 5 juni Dit gebeurt zoals voorafgaande jaren door het vertellen van verhalen. Levensechte verhalen van Palestijnen en Israëliërs die ons de menselijke kant van wat er in hun leven van alledag gebeurt in dat zo verscheurde land, laten horen en voelen. Verhalen van vrees en hoop, wanhoop en pijn, kracht en perspectief. Door deze verhalen tot ons te laten doordringen en ze met elkaar te verwerken kunnen zij ook inspiratiebron zijn voor ons aller geloof in shalom, ooit... Onderstaand gedicht opgeschreven door Sa'ied Kadamani in 2000, toen 13 jaar oud uit Yarka, geeft de bedoeling van dit boekje haarfijn aan. De Vrede Ik roep jou vanuit de diepte, ik verwacht jouw komst in spannende tijden, ik verwacht dat jij broederoorlogen verhindert en dat je liefde plant in de harten van volkeren. Ik verwacht jou in zonsopgangen en zonsondergangen, dat jij al die droefenis wegveegt die verborgen is in de harten. Ik verwacht jou met duivenvluchten. Wij snakken naar jou in onze dromen, naar jou, de vrede, de eeuwige vrede. Jouw vlag dragen de volmaakten en zuiveren. Je veegt droefenis en lijden weg, en het leven zonder jou is als een boom zonder wortels. Ik verwacht jou in beken van bloed, een menigte mensen sneuvelt en raakt voor niets gewond, ik verwacht jouw komst, verwacht en wens 2

3 jouw komst, de vrede. Overgenomen uit Children Write for Peace uitgegeven door Givat Haviva, Givat Haviva Educational Foundation, New York, 2000 Een klein beetje toekomstmuziek hoe het zou moeten zijn! Namens Kerk in Actie, IKV Pax Christi, ICCO, Kerk en Vrede, Doopsgezind WereldWerk en Vrienden van Sabeel Nederland en Kerk en Israël 3

4 De brief Door Robi Damelin. Dit is een Nederlandse bewerking van de brief uit het oorspronkelijk verhaal van Robi Damelin op de website The Parentscircle, een organisatie van Joden en Palestijnen die familieleden verloren aan het conflict en toch willen vechten voor vrede en verzoening. Zie Dit is voor mij één van de moeilijkste brieven die ik ooit moet schrijven. Mijn naam is Robi Damelin. Ik ben de moeder van David die door uw zoon is gedood. Ik weet het. Hij doodde David niet omdat hij David was. Als hij David had gekend zou hij zo iets nooit gedaan kunnen hebben. David was 28 jaar oud. Hij studeerde aan de Universiteit van Tel-Aviv en was bezig met zijn master onderwijs filosofie. David was lid van de vredesbeweging en wilde helemaal niet dienen in de bezette gebieden. Hij had gevoel voor alle mensen en begreep het lijden van de Palestijnen. Hij behandelde iedereen waardig. Hij hoorde bij de beweging van officieren in het leger die niet willen dienen in bezette gebieden. Maar om tal van redenen ging hij ondanks dat toch toen hij als reservist werd opgeroepen. Wat dwingt onze kinderen toch om te doen wat ze doen? Ze weten niet wat voor pijn ze veroorzaken. Uw zoon niet die nu jarenlang in de gevangenis zit en mijn zoon niet, die ik nu nooit meer zal kunnen vasthouden, of zien trouwen, of een kleinkind van hem krijgen. Ik kan de pijn die ik voel sinds zijn dood niet beschrijven, noch de pijn van zijn broer en zijn vriendin en al die anderen die hem kenden en van hem hielden. Mijn hele leven heb ik gewerkt voor vreedzaam samenleven, eerst in Zuid Afrika en nu hier. Toen David was gedood zocht ik een weg om te voorkomen dat nog meer families, Israëlische en Palestijnse zo'n vreselijk verlies zouden moeten ondergaan. Ik zocht naar een manier om de spiraal van geweld te doorbreken. Niets is mij meer heilig dan het leven van een mens. Geen wraak of 4

5 haat kan mijn kind ooit terugbrengen. Na een jaar sloot ik mijn kantoor en ging bij de Parents Circle. Wij zijn een groep van Israëlische en Palestijnse families die allemaal een lid uit de directe familiekring aan het conflict hebben verloren. We zoeken naar wegen tot dialoog met uitzicht op verzoening. Nadat onze zoon gevangen was genomen heb ik veel slapeloze nachten doorgebracht met te denken over wat ik kon doen. Kan ik het niet beter maar gewoon negeren of moet ik trouw blijven aan mijn integriteit en het werk dat ik doe om een weg te vinden voor verzoening. Dit is voor niemand eenvoudig en ik ben maar een gewoon mens en geen heilige. Maar ik ben tot de conclusie gekomen dat ik een weg tot verzoening wil vinden. Misschien is het wel moeilijk voor u om dit te begrijpen, maar diep van binnen weet ik dat ik geen andere keuze heb, want als ik zeg wat ik meen is dat de enige weg. Ik begrijp dat uw zoon door veel leden van het Palestijnse volk als een held wordt beschouwd. Hij wordt gezien als een vrijheidsstrijder, vechtend voor gerechtigheid en voor een onafhankelijke levensvatbare Palestijnse staat. Maar ik voel ook dat als hij begreep dat het nemen van het leven van een ander niet de manier is en dat, als hij de consequenties overzag van zijn daad, dat hij zou kunnen zien dat een geweldloze oplossing de enige weg is voor beide naties om met elkaar in vrede te leven. Onze levens als twee naties is zo met elkaar verweven dat elk van ons dromen moeten opgeven voor de toekomst van de kinderen waar we verantwoordelijk voor zijn. Ik geef deze brief mee aan mensen van wie ik houd en die ik vertrouw om af te geven aan u. Zij zullen u ook vertellen over het werk wat we doen, en misschien kunnen ze in uw harten wat hoop planten voor de toekomst. Ik weet niet hoe uw reactie zal zijn. Ik neem het risico. Maar ik geloof dat u het zult begrijpen, want het 5

6 komt voort uit het eerlijkste deel van mij. Ik hoop ook dat u de brief zult laten lezen aan uw zoon, en dat we elkaar misschien in de toekomst kunnen ontmoeten. Laten we een eind maken aan het doden en een weg zoeken via wederzijds begrip en inlevingsvermogen, om een normaal leven te kunnen leiden, vrij van geweld. 6

7 Het verhaal van Yusef Door Kenizé Mourad: Uit De geur van onze aarde, Stemmen van Palestijnen en Israëliërs, uit het Frans vertaald door Pauline Sarkar, De Geus 2004 Een kleine studio in de heuvels van Ramallah. Ik arriveerde er toen de zon onderging over de stad. De vlammende hemel werd doorsneden door de witte strepen van zwermen vogels boven onze hoofden die daar luid kwetterend vlogen, een oorverdovend lawaai dat evenwel zeer welkom was na het geronk in de afgelopen dagen van de F-16's. Een kunstenaarsatelier waar totale wanorde heerst, tegen de muren gestapelde doeken, boordevolle asbakken en lappen die stijf van de verf op de houten vloer vol veelkleurige vlekken liggen, een echte artiestenstudio zoals die overal ter wereld bestaan. Yusef doet open. Hij is klein en tenger, met een zwarte baard, misschien vijfentwintig jaar oud. Hij komt net uit de gevangenis, nou ja, anderhalve maand geleden dan, maar hij erkent dat hij nog steeds in shocktoestand verkeert. 'Ik ben kunstenaar, ik heb me nooit met politiek beziggehouden. Misschien ben ik juist wel schilder geworden om te ontsnappen aan de beklemmende realiteit van alledag. Ik was er niet echt voor voorbestemd, want ik kom uit een eenvoudig gezin. Mijn vader is bouwvakker, of beter gezegd wás, want nu is er geen werk meer. Als kind tekende ik graag en de leraren en mijn ouders hebben me aangemoedigd.' 'Waar bent u opgegroeid?' 'In Gaza. Mijn familie woont daar nog steeds. Wij waren zowat de eerste vluchtelingen uit de streek Ramleh, die nu in Israël ligt. In 1994 ben ik naar de academie voor beeldende kunsten van Nablus gegaan. In 2000 ben ik een tijdje teruggeweest in Gaza om bij mijn 7

8 familie te zijn. Sindsdien heb ik ze niet meer gezien. Je kunt er niet meer door. Ik krijg alleen nog nieuws van hen via de telefoon.' Al pratende heeft Yusef een paar van zijn schilderijen te voorschijn gehaald. Half figuratief, maar vooral heel dromerig en in felle kleuren. Op één ervan staat een steeds kleiner wordend labyrint. 'Dat is Palestina, waarvan ze alsmaar gebieden afnemen zodat het steeds kleiner wordt', zegt hij. 'En daar, dat doek met die voetafdrukken?' Dat is heel belangrijk voor mij, het is als een magische doorgangspas. Het stelt de weg voor tussen Ramallah, waar ik woon, en Gaza waar mijn familie zit. Ik heb die weg vaak afgelegd. Met alle moeilijkheden deed ik er zeventien uur over om in Gaza te komen, normaal is het vijf kwartier. Nu hebben ze de doorgang gesloten, maar als ik naar dit schilderij kijk, ga ik nog steeds naar huis, naar Gaza. Ik schilder er veel over, de zee, de vogels, mijn familie. Gaza is een heel andere wereld dan hier, landelijker, authentieker vind ik, in elk geval raakt het me meer en verlang ik er vreselijk naar.' 'Hoe ziet u uw schilderen?' Als een uitdrukking van de problemen van de Palestijnen?' 'Nee, het drukt uit hoe moeilijk het is mens te zijn in het algemeen, maar in de vorm wordt het beïnvloed door de Palestijnse samenleving.' 'U zei dat u niet politiek actief bent. Hoe verklaart u dan uw arrestatie en de manier waarop u behandeld bent?' Het was op de eerste dag van de invasie van Ramallah, 28 maart. Om twee uur 's middags klopten er soldaten op mijn deur. We woonden hier met ons vijven. Ze stuurden ons de flat uit en doorzochten alles van onder tot boven. Dat deden ze met alle flats in het gebouw. Toen ze alles doorzocht hadden, namen ze ons mee, 8

9 met onze handen op onze rug gebonden en een kap over het hoofd. We moesten een pantserwagen in. Ik was erg bang, ik dacht dat ze misschien ergens zouden stoppen om ons dood te schieten. Tenslotte arriveerden we op een plek waarvan ze zeiden dat het het militaire kamp Ofer was. We stapten uit, ze deden ons de kappen af en we stonden tegenover een paar Israëli's in burger. We waren met velen, mannen van alle leeftijden. Zodra de kap van mijn hoofd was, vroeg een Israëli: ''Ben je lid van Hamas?'' ''Nee, ik ben kunstenaar.'' ''Kunstenaar?'' Een andere Israëli zei: ''Laat mij maar. Ik doe het verder wel.'' ''Hoe heet je? Wat zijn de namen van je familieleden?'' Routinevragen. Toen begon de Israëli gedetailleerder te vragen. ''Hoe heten de kinderen van je zus?'' Ik had mijn familie al lang niet meer gezien, ik wist de namen van mijn neefjes en nichtjes niet meer. De Israëli zei: ''Ik zal je eens vertellen hoe die heten!'' En hij noemde ze allemaal op. Hij wist alles! Hij voegde eraan toe: ''Je bent acht jaar weg uit Gaza. Ik wil dat je me precies vertelt wat je allemaal gedaan hebt in die acht jaar.'' Ik vertelde hem dat ik gestudeerd had en her en der wat gewerkt, alles wat ik me kon herinneren. Ik had niets te verbergen. Na het verhoor werd ik overgebracht naar een plek waar tenten stonden met prikkeldraad eromheen. Dat was het detentiecentrum. We waren ongeveer met vijftig gevangenen per tent, onder onmenselijke omstandigheden. Er was bijna niets te eten, alleen ongedesemd brood en yoghurt. We rammelden van de honger, we voelden ons vies, er was alleen wat koud water om je te wassen, geen zeep, en de wc's waren ontzettend smerig. Zo zat ik daar drieënveertig dagen en in dit tijd ben ik vier keer ondervraagd. Ik ben niet gemarteld, maar wel geslagen. Alle gevangenen werden geslagen. Elke keer als we van de ene naar de 9

10 andere plaats werden overgebracht, elke keer als je in contact kwam met soldaten, sloegen ze je, systematisch. Ten slotte werd ik voor de krijgsraad gebracht. De rechter zei: ''Je hebt niets gedaan. Je bent geen lid van Hamas of de Jihad. Je hebt de waarheid gesproken. Je bent vrij.'' Maar de procureurgeneraal protesteerde: ''We moeten hem vasthouden! Er bestaat een geheim dossier over hem!'' De rechter antwoordde: ''U krijgt achtenveertig uur om me dat dossier te tonen. Anders wordt hij vrijgelaten.'' Ik werd teruggebracht naar het kamp. Die middag werd ik voor de inlichtingenofficier geleid. Hij stelde voor me een maand naar Tel Aviv te sturen als toerist, op hun kosten, en me in kennis te brengen met Israëlische artiesten, maar er was natuurlijk wel een voorwaarde: hij wilde dat ik inlichtingen gaf over Palestijnse artiesten en intellectuelen die tegen de bezetting waren en extremistische denkbeelden hadden. Ik weigerde natuurlijk. Toen vroeg de inlichtingenofficier: ''Met welke hand schilder je?'' Ik had een voorgevoel. Ik antwoordde dat ik dat met mijn linkerhand deed. ''Heel goed. Maak mijn portret maar eens'', zei hij. Gelukkig had ik me ooit getraind in het tekenen met beide handen. Ik kon een vrij overtuigend portret van hem maken. Toen het klaar was, zei hij: ''Mooi, je kunt gaan.'' En toen ik mijn handen op tafel legde om op te staan, brak hij mijn linkerpols met een kolfslag van zijn geweer. Vervolgens werd ik in een busje geduwd met andere mannen die ook waren vrijgelaten. Ze gooiden ons in het aardedonker uit de bus bij de wegversperring in Ramallah, wat heel gevaarlijk is want het was spertijd en de soldaten schoten op alles. Het lukte ons om door de versperring heen te komen, ik hield mijn pols met mijn 10

11 rechterhand vast, het deed ontzettend pijn. Met de hulp van een vriend kwam ik thuis. De volgende dag ging ik naar het ziekenhuis om me te laten behandelen. Nu is het wel zo ongeveer genezen, maar mijn pols is niet meer zo mobiel als vroeger. 'Heeft deze ervaring u beïnvloed? Bent u boos op de Israëli's?' 'Ik ben bang, en ik wil absoluut geen contact meer met ze. Vroeger aanvaardde ik de gedachte met de Israëli's samen te leven, ik was bereid tot discussie, tot begrip voor hun standpunt, ik was heel open, maar nu niet meer. Het kwaad dat is aangericht is niet zozeer lichamelijk als wel psychologisch. Het blijft een trauma, ik heb aldoor nachtmerries. Vooral het gevoel van machteloosheid tegenover zo'n totale willekeur, minachting en geweld en het gevoel dat ze met je kunnen doen wat ze willen, zijn regelrechte obsessies geworden. Zoals die officier die uit woede dat hij me moest vrijlaten en dat ik niet voor hem wou werken, mijn pols brak, om mijn carrière af te breken. Dat alles had ik nooit voor mogelijk gehouden. Ik had veel vreselijke verhalen gehoord, maar zolang het alleen anderen overkomt en je het niet zelf hebt beleefd, begrijp je het niet echt.' Hij wijst naar een schilderij in blauwe en gele tinten waarop kinderen rennen. 'Dit schilderij heb ik Uit de droom genoemd. Ik laat mensen zien die in hun droom blijven. Maar ik ben eruit!' 11

12 Staatsburger Uit: Michael Borgstede, Leben in Israël : Alltag im Ausnahmezustand, Herbig, München 2008, pag Vertaald door Johan van den Berg, april Op de kraamafdeling van het ziekenhuis van Kfar Saba staan meestal alle deuren open. Dat heeft het voordeel dat de verloskundigen niets ontgaat van wat er zich in het twaalftal verloskamers afspeelt. Het nadeel is evident: baren doet pijn en met al die open deuren kun je dat in het Meir Ziekenhuis niet altijd geheim houden voor bezoekers. Avital Kirschner hoort de kreten en glimlacht opgelucht: Dat heb ik achter de rug, zegt ze en leidt haar bezoek door de gang naar haar kamer. De moeders in spe zijn daar niet te horen, maar in plaats daarvan geeft een resolute vrouw in het volgende bed haar man onophoudelijk per telefoon aanwijzingen hoe hij thuis met de vier grotere kinderen moet omgaan. Hij kan nog niet eens zelf een pizza opwarmen, hij is compleet hulpeloos, fluistert Avital en glimlacht naar haar eigen man, die naar haar verliefde blik te oordelen een meesterkok moet zijn. Maar Shai hoort niets. Op zijn arm houdt hij zijn slapende dochter vast. Ze is net twee dagen oud en heeft nog geen naam. We houden de naam liever nog even geheim en kijken of hij ook echt bij haar past, legt Avital uit, met een beetje een slecht geweten. Het is het eerste kind van het jonge stel en aan het bed gaat het net zoals overal na de blijde geboorte van een kind: familieleden en vrienden komen, brengen babykleertjes, bloemen en chocola mee, bewonderen het slapende wezentje en vragen zich hardop af van wie het die bos haar en die kleine wipneus zou hebben. Vooral de enthousiaste grootouders ontdekken in het kleine gezichtje gelijkenis met verwanten van wie Avital en Shai nog nooit hebben gehoord. Zo ziet de toekomst van het joodse volk eruit, zegt opa dan ontroerd en bij uitzondering vergeeft men hem de zionistische hoogdravendheid. Het belangrijkste is, dat ze gezond is, roept 12

13 Avitals moeder even later en het klinkt alsof ze op het ergste was voorbereid. Pas later, wanneer de stroom bezoekers langzaam wegebt en de familie zich in het ziekenhuisrestaurant tegoed doet, vertelt Avital over de verschrikking van een zwangerschap in Israël. Ze kon begrijpen dat zij en Shai al voor de zwangerschap genetische tests moesten doen. Joden hebben nu eenmaal een kleinere genenpool en bepaalde afwijkingen komen bij ons gewoon vaker voor, legt ze uit. Maar het ergste is het bij de Asjkenazische Joden. Godzijdank komt mijn familie uit Marokko! Dat heeft ons een aantal tests bespaard. Maar toen begon de waanzin pas goed. Terwijl in andere landen een vruchtwaterpunctie alleen wordt uitgevoerd wanneer andere onderzoeken een verhoogd risico hebben aangetoond, word je in Israël als ontaarde moeder afgeschilderd, als je dat onderzoek niet laat doen. Die ingreep is toch niet zonder risico en ik had gewoon een goed gevoel over de zwangerschap. Iedere maand maakte de gynaecoloog een echo, twee specialisten telden alle vingertjes en controleerden de organen. Ik zeg helemaal niet dat die onderzoeken in principe onzin zijn. Maar hier is het een soort hobby geworden. De verwijtende blikken van andere vrouwen als ze in het openbaar een half glas rode wijn dronk, maakten haar vaak erg onzeker. Ondertussen is ze er zeker van dat de Israëlische angst voor geboorteafwijkingen samenhangt met de Holocaust. Ik geloof dat deze hele paniek ermee te maken heeft dat we het verlies van zes miljoen vermoorde Joden willen goedmaken door nieuwe, gezonde Joden op de wereld te zetten. Haar man voelt zich bij deze redenering duidelijk niet op zijn gemak. Shai s grootvader heeft als enige van zijn familie de nationaalsocialistische vernietigingsmachine overleefd. Of er nu iets in zit, in die theorie van Avital, of niet, in Israël zou het verleden van veel dingen de schuld kunnen zijn. Maar ook de 13

14 toekomst werpt haar schaduwen: Een meisje? vraagt een vriend van haar man wat teleurgesteld, wanneer hij even later de kamer binnenstormt en zijn motorhelm in de hoek kwakt. Ik dacht dat jullie het land een echte strijder wilden schenken. Avital, anders zeker in staat tot heftige reacties, blijft onaangedaan. Niet iedereen kan ook weten dat zij al lang voor de bevalling heeft besloten haar kind tot totaalweigeraar op te voeden. Soms, zegt ze later, maakt ze zich zorgen over de toekomst. Onze maatschappij verruwt, de bezetting corrumpeert ons. Je kunt geen heel volk onderdrukken, zonder daarbij jezelf te beschadigen, zegt Avital dan en het klinkt erg gelaten. Toch zal ook zij, net als elke Israëlische moeder van de afgelopen 60 jaar, ervan dromen dat de langverwachte vrede in het Midden-Oosten de militaire dienstplicht van haar dochter overbodig zal maken. De volgende dag, vlak voor het jonge gezin naar huis mag gaan, komt er een medewerkster van het Ministerie van Binnenlandse Zaken naar het ziekenhuis. Ze noteert de namen van de ouders, tijd van de geboorte, geboorteplaats en de naam van het kind, die nu definitief vaststaat. Kleine Noa krijgt het identificatienummer Ze is Israëlisch staatsburger. 14

15 Als het je leven binnendringt Door Aziz Sarah: Dit is een Nederlandse bewerking van het oorspronkelijke verhaal van Aziz Sarah uit Jeruzalem, op de website van The Parentscircle, een organisatie van Joden en Palestijnen die familieleden verloren aan het conflict en toch willen vechten voor vrede en verzoening. Zie Ik groeide op in Jeruzalem. Ja, er was een waardeloos conflict. Ja, er vielen doden. Maar het is net als bij een verkeersongeluk. Je ziet het, en rijdt door. Totdat het je zelf treft. Het was in Lente. Ik was negen. Ik deelde toen de kamer met mijn vier broers. Het was een doodgewone dag. Om vijf uur s morgens schrok ik wakker toen Israëlische soldaten onze kamer binnenstormden. Ze vroegen om onze identiteitsbewijzen en ondervroegen ons alle vijf. Waar was je gisteren? Heb je met stenen gegooid? Ze eisten antwoord, en toen we stil bleven namen ze mijn broer van 18 mee. Mijn moeder pleitte wanhopig met de soldaten, maar uiteindelijk namen ze Tayseer toch mee. Pas elf maanden late, toen ze hem vrij lieten, kon ze hem weer in haar armen sluiten. Tayseer werd zonder vonnis vastgehouden. Hij werd vijftien dagen verhoord en geslagen, totdat hij toegaf dat hij stenen had gegooid naar Israëlische auto s. Elf maanden zat hij vast. In die tijd bezochten we hem drie keer. Door de twee hekken die tussen ons in stonden, zagen we zijn gezondheid telkens achteruit gaan. Door het slaag dat hij kreeg. Uiteindelijk, het was eind maart een jaar later, werd hij vrij gelaten. Zij toestand was kritiek, hij spuugde bloed. We brachten hem gelijk naar het ziekenhuis. In het ziekenhuis hield Tayseer het nog zo n drie weken uit. Toen stierf hij na een operatie. Ik was toen tien. Tayseer was de broer die het dichtste bij was in leeftijd. Hij was mijn lievelingsbroer, een vriend. Hij hielp me altijd met mijn huiswerk. Hij was het die me op mijn eerste schooldag naar school had gebracht. Natuurlijk werd ik boos en verbitterd. Ik was maar tien maar ik snapte heus wel dat zijn dood niet natuurlijk was, en dat iemand er 15

16 verantwoordelijk voor was. Ik leefde verder met woede, brandend van binnen. Ik wilde gerechtigheid, wraak. Op de middelbare school ging ik schrijven voor een jongerenblad. Ik schreef heel trouw. Zo ongeveer twee artikelen per week. Ik schreef met alle woede en verbittering die in me zat. Ik gebruikte mijn pen om haat te zaaien tegen de andere kant. Ik had succes en werd ik hoofdredacteur van het blad. Maar hoe meer ik schreef, hoe leger en bozer ik werd. Op een gegeven moment kreeg ik genoeg van mijn woede. Ik stopte met het blad en probeerde weg te komen, naar het buitenland. Het lukte niet. Na het eindexamen werd het me duidelijk: ik zat vast in Jeruzalem. Ik had nooit Hebreeuws willen leren. Dat was immers de taal van de vijand. Maar om te kunnen studeren of om een goede baan te krijgen, moest ik wel inbinden. Ik begon met studeren in een Hebreeuws Instituut voor Joodse nieuwkomers in Israël. Voor het eerst zat ik in een ruimte met Joden die niet boven me stonden. Voor het eerst zag ik andere gezichten dan die van de soldaten bij de checkpoints. Die soldaten hadden mijn broer meegenomen, maar deze studenten waren net als ik. Het beeld dat ik van joodse mensen had, begon al na een paar weken te rafelen. Het was zo verwarrend. Hoe konden zij nu gewone mensen zijn, net als ik? Ik was stomverbaasd dat ik bevriend met ze kon raken en me verwant met ze voelen in hun strijd om te overleven. Samen dronken we koffie. Samen studeerden we. Soms hadden we dezelfde belangstelling. Voor mij was het een keerpunt in mijn leven. Ik begon te begrijpen hoe ellendige dingen gebeuren in levens als we er zelf geen controle over hebben. Als tienjarige had ik geen controle over de soldaten die mijn broer meenamen. Maar nu ik volwassen was, kon ik tenminste mijn reactie op die bende onder controle houden. Die soldaten van toen. Zij hadden ons onrecht aangedaan. Zij hadden Tayseer vermoord. Maar ik kan kiezen of ik zo n zelfde richting zal kiezen in mijn leven, of niet. 16

17 Elke dag van mijn leven weiger ik te worden als die soldaten van vijftien jaar terug. Elke dag opnieuw kies ik er voor om de woede die ik als tiener verheerlijkt heb, opzij te schuiven. Altijd zal ik die keus moeten maken. Het is niet gemakkelijk om de behoefte aan wraak achter je te laten. Het is veel gemakkelijker om je gevoel wel te volgen. Maar haat roept haat op. De middelen die je gebruikte om een ander te treffen, zullen jou ook treffen. Daarom moet ik dagelijks kiezen voor liefde en de mensen om me heen vergeven. Als mensen proberen we haat te rationaliseren. We demoniseren de vijand. We trekken we hun menswaardigheid in twijfel. Maar het vreet aan je. En het is een leugen. Die leugen jaagt het conflict tussen joden en Palestijnen telkens weer aan. Laat ik mijn pijn liever gebruiken om vrede te maken. Want er bestaat geen goede oorlog. Er bestaat geen slechte vrede. 17

18 De laatste van zijn soort Bron: Michael Borgstede, Leben in Israël : Alltag im Ausnahmezustand, Herbig, München 2008, pag Vertaald door Johan van den Berg, april 2010 Eliyahu Amitzur is een zionist volgens het boekje en zoals je ze eigenlijk ook alleen nog maar in boeken vindt. 101 jaar geleden werd hij in Galicië geboren. Maar al 82 jaar leeft hij in het land waarover hij een beetje ouderwets voortdurend als Eretz Israël spreekt: het Land Israël. Sinds hij in 1920 bij zware zeegang in Haifa het schip verliet en voet aan wal zette in Eretz Israël, dat toen officieel nog Palestina heette en Brits mandaatgebied was, heeft hij het nooit weer verlaten. Dat wilde ik ook niet. Tweeduizend jaar hebben wij Joden gewacht op de terugkeer naar ons vaderland. En dan moet ik het na een paar decennia alweer verlaten? Eliyahu spreekt erg langzaam, hij legt zijn handen op de tafel, zou graag gebaren, maar hij moet zuinig zijn op zijn kleine beetje energie. Wanneer ik een paar dagen vakantie hield en dat was niet vaak dan bracht ik ze hier in de buurt door. Toen hij naar Palestina kwam, was hij net 19 jaar oud. Dat was na de Grote Oorlog, vertelt hij, en pas dan schiet hem te binnen dat er daarna nog een Grote Oorlog is geweest. Na de Eerste Oorlog natuurlijk, verduidelijkt hij en dan zegt hij met stralende ogen iets wat je in Israël niet zo vaak te horen krijgt: De Duitse soldaten, die waren aardig. Ze brachten snoepjes voor ons mee en een heeft me op zijn paard laten rijden. Zijn jeugdherinneringen zijn vaag, tenminste achteraf gezien lopen voor Eliyahu alle dingen maar op één doel uit: Ik wilde altijd al naar Palestina, zegt hij. Op twaalfjarige leeftijd had hij bij de zionistische jeugd al plannen voor zijn emigratie gesmeed. Mijn familie was ertegen, ook later is er niemand nagekomen tot het te laat was Zijn stem klinkt hees. Het is de enige keer in ons gesprek dat hij iets zegt dat duidt op de moord op zijn hele familie. 18

19 Snel herstelt hij zich weer. Als een bezetene had hij nog in Galicië met een paar vrienden Hebreeuws geleerd. We hebben de godsdienstonderwijzer gevraagd ons bijles te geven, en die was natuurlijk helemaal enthousiast. Hij grinnikt, balanceert langzaam zijn plastic kopje naar zijn mond, verslikt zich en krijgt een bijna niet te stoppen hoestaanval. Tenslotte leunt hij uitgeput achterover. Op mijn leeftijd ben je erg vatbaar, doet hij zijn best om uit te leggen en het klinkt bijna als een verontschuldiging. Het lopen valt hem zwaar, hij ziet ook nauwelijks meer iets en zin in eten heeft hij al lang niet meer. Desondanks leeft hij nog altijd op zichzelf, in een soort boshut in de tuin van zijn dochter. Tot zijn verdriet heeft de familie het boerenbedrijf bijna helemaal opgegeven. Terwijl we toch daarvoor gekomen zijn: om het land te bebouwen en Eretz Israël vruchtbaar te maken. Eliyahu gebruikt uitdrukkingen zoals je ze in de oude zionistische liederen tegenkomt. Maar dit kleine mannetje met zijn pluizige baard en zijn kopstem is serieus; in het licht van zijn enthousiasme zou zelfs een glimlachje als een vreselijke belediging zijn. Er zijn nu eenmaal zaken die voor Eliyahu heilig zijn. En zijn land is er één van. Weet u, bij aankomst heb ik mijzelf gezworen om alleen nog maar de talen van dit land te spreken. Bedoelt hij Hebreeuws en Jiddisj? Ik bedoel natuurlijk Hebreeuws en Arabisch. Toen ik de diaspora verliet, heb ik ook mijn Jiddisj vergeten. Arabisch daarentegen leerde hij bij de gezamenlijke arbeid op het veld met de Arabische buren. Levendig herinnert hij zich ook de Arabische opstand van Wij hadden de situatie verkeerd ingeschat. Wij geloofden dat de Arabieren ons eeuwig dankbaar zouden zijn voor onze culturele verworvenheden, waarvan zij toch ook hadden kunnen profiteren. Maar dat was een fatale vergissing geweest. De samenwerking was de onlusten nooit weer te boven gekomen. Helaas! Hij zwijgt. U komt uit Duitsland? vraagt hij dan. Sinds meer dan 70 jaar spreek ik alleen Hebreeuws, zegt de oude man. Maar wie heeft er 19

20 tegenwoordig nog principes? voegt hij er dan peinzend aan toe en begint te zingen, heel zachtjes, in het Duits: Ich hatt einen Kameraden Halverwege weet hij de tekst niet meer, het is ook eigenlijk te vermoeiend. Maar vanaf nu spreekt hij Duits. Het is een goedmoedig, warm, Oostenrijks gekleurd Duits, dat ook na een spreekpauze van zeventig jaar melodieus voort stroomt. Trots laat hij zijn archeologische verzameling zien. In een oeroude eikenkast heeft hij potten, kruiken, munten, olielampen en oude scherven op rij gelegd en met minuscule letters beschreven. Je kunt zien dat zijn handen beter vertrouwd zijn met de ruwe arbeid op de akkers dan met het beschrijven van voorwerpen uit de Bronstijd. De eerste spullen heb ik bij het omspitten van de akkers gevonden, vertelt de oude man. Later zijn we gericht gaan zoeken en in oude grafheuvels gaan graven. Zijn zoon was echt in vuur en vlam geraakt en had archeoloog willen worden. Maar toen is hij in 1948 gesneuveld, zegt Eliyahu. De zoon dat moet de jongeman in uniform op de vergeelde zwart-wit foto aan de muur zijn. Nou ja, we moesten allemaal offers brengen voor de Joodse Staat, probeert Eliyahu met schorre stem de nare gedachten te verjagen en schudt wat verward zijn hoofd, alsof het hem zwaar valt het verlies van zijn geliefde kind te herinterpreteren als een noodzakelijk kwaad van de alles overstralende stichting van de staat Israël. Zijn ogen een beetje rood, de knokige handen wat sterker bevend dan eerst, roept hij met verbazingwekkend vaste stem uit: Ons Eretz Israël is een wonder, zo simpel is dat. Hij is blij dat hij er zoveel jaren heeft mogen wonen en hoopt op een lange en goede toekomst voor het land. Hij zegt het zo liefdevol, alsof hij zijn dochter een lang en zorgeloos leven toewenst. En waarschijnlijk heeft hij Eretz Israël ook werkelijk al lange tijd geleden geadopteerd. Eliyahu Amitzur is kort na ons gesprek overleden, op de leeftijd van 101 jaar. 20

21 21

22 Hebron Bron: Breaking the Silence, Soldiers Speak Out About their Service in Hebron, februari 2004 Ik sta bij een checkpoint dat mensen tegenhoudt om ergens naar toe te gaan, ergens... ergens. Het is evident waar zij naar toe moeten, bijvoorbeeld van de kruideniers winkel tot hun huis. Maar zij kunnen er niet komen omdat ik de weg versper. Daarbij geeft het ook helemaal niet hoe beleefd ik tegen hen ben. Ik behoef me niet onbehoorlijk of wreed te gedragen om het oneerlijk te laten zijn. Ik kan de meest hoffelijke persoon in de wereld zijn en toch oneerlijk zijn. Vanuit hun gezichtspunt gezien, maakt het geen verschil of ik een aardige vent ben. Ik laat ze toch niet naar huis gaan. Wat maakt het voor verschil als ik probeer aardig te zijn? Of ze verneder? Alleen al het bestaan van een checkpoint is vernederend. Zo lang ik mijn plicht doe volgens de regels, iets wat helemaal legaal is, doe ik iets dat mensen pijn veroorzaakt, dat hen onnodig schaadt. Ik bewaak, of maak het bestaan van 500 Joodse kolonisten mogelijk ten koste van mensen die onder directe bezetting leven in de H2 regio* en nog eens in de omringende gebieden van Hebron. Het maakt helemaal geen verschil hoe plezierig ik tegen hen ben of hoe aardig mijn maatje, ook bevelhebber, tegen hen is. Het zal het allemaal gewoonweg niet beter maken. Ik blijf hun vijand. Er zal een conflict tussen ons beiden blijven en zelfs wanneer ik soms aardig tegen hen ben, zal me dat alleen maar gedoe bezorgen want dan hebben ze iemand tegen wie ze kunnen argumenteren, iemand tegen wie ze zich kunnen keren. Maar er is niets dat ik hen kan zeggen. 22

23 Je mag niet door de checkpoint, want het mag gewoon niet en dat is het dan!! Het is een bevel gebaseerd op veiligheidsmaatregelen. Zolang we deze 500 mensen moeten beschermen, dan is dat wat we moeten doen. Zolang je deze mensen in Hebron in leven wilt houden en hen in staat stelt om zich te verplaatsen op een redelijk manier, moet je het redelijke bestaan van alle anderen teniet doen. Er is geen alternatief. Voor het grootste deel zijn het veiligheidsmaatregelen. Ze zijn niet ondenkbeeldig. Als je de mensen wilt beschermen tegen het feit dat er op hen geschoten wordt van boven af dan moet je alle heuvels rondom bezetten. Er zijn mensen die op die heuvels wonen. Zij moeten een kopje kleiner gemaakt worden, zij moeten gevangen genomen worden, zij moeten af en toe gepijnigd worden. Maar zolang de regering blijft bij het besluit dat de settlement in Hebron intact moet blijven, zelfs zonder bovenmatige wreedheid, blijft de wreedheid en maakt het niet uit of we wel of niet ons aardig gedragen. * Hebron ligt op de West-Bank in bezet gebied. Het is verdeeld in twee gebieden, H1 en H2. Gebied H1 valt onder de Palestijnse Autoriteit (Palestijns bestuur). Er wonen ongeveer Palestijnen. Gebied H2 valt onder Israëlisch militair bestuur. Er wonen Palestijnse en zo n 500 Israëlische bewoners. 23

24 Het been Door Feije Duim, naar een verslag van de situatie bij Huwarra Checkpoint, op 20 juli 2006, door Nurit L.W.Navah (Women for Human Rights). Het is weer raak vandaag. Honderden mensen die de Palestijnse stad Nablus uit willen, moeten door een smalle trechter. Kinderen raken in de verdrukking. Heet. Zweterig. Mensen dreigen flauw te vallen. Kleine kinderen en bagage urenlang op je schouder of je hoofd zodat ze niet platgedrukt worden. Schreeuwende soldaten, met wapens in de aanslag, bevelen mensen om zich te laten controleren vóór ze er door mogen. Een Israëlische commandant loopt rond. Udi is zijn naam. Hij is actief, lost problemen op. Heeft begrip voor een man met een ziek dochtertje, kalmeert zijn soldaten. Spreekt Arabisch. Vroeger had hij Arabische vriendjes. Udi glimlacht. Hoe zou het nu met ze zijn? Ali en zijn zus Mawar zeulen met een doos. De doos moet terug naar Beita. Beita is het dorp waar hun vader Amar woont. Amar is 70 en heeft suikerziekte. Ernstig. Vanmorgen moest zijn been worden geamputeerd. In het ziekenhuis. Amar is daar nog. Zijn been zit vacuüm verpakt in de doos. Ze hebben een brief van de dokter bij zich over het been in de doos. Ali voelt nog even aan zijn borst. Ja, hij heeft hem nog. Hij kijkt naar zijn moeder en dan achterom naar zijn neef Hamudi die ook is meegekomen. Het been moet mee terug naar het dorp. Daar zullen ze het begraven in het graf van Amar. Als Amar sterft zal hij weer samen zijn met zijn been. Dan zal hij op de jongste dag opstaan als heel mens. Dat is de gewoonte, zo moet het. Ali zweet. Mawar zweet. Het is stikvol en bloedheet. Het gezicht van de Israëlische soldaat die bepaalt of je door mag of niet, staat er verveeld bij. Hij wenkt mensen, of hij laat ze een tijdje staan. Je mag door of je mag niet door. Ali zucht. Udi zucht. Udi zweet. Bloedheet is het. Hoe lang moet ik nog? Hij kijkt op zijn horloge. Nog drie en een half uur. Hand weer op zijn 24

25 wapen. Hij ziet één van zijn soldaten een vrouw wenken. Vrouwen en meisjes mogen eerder door dan mannen en jongens. Mannen en jongens moet je altijd beter naar kijken. Je weet nooit wat ze mee brengen. Je mag ze nooit vertrouwen. Doen ze iets dan is het mooi jouw schuld dat je ze door hebt gelaten. Ach, meestal is er niks aan de hand. Maar toch. Soldaten als David en Shlomon vinden het leuk om ze van alles te laten doen. Een beetje pesten. Daar zitten ze dan s avonds aan tafel grote verhalen over te vertellen. Iedereen lacht er om. Maar Udi houdt er niet van. Hij snapt het wel, maar het voelt niet goed. Vanuit zijn ooghoek ziet Udi de commotie. Hij gaat er op af, maant de soldaat om met anderen verder te gaan. Hij neemt Mawar en Ali apart en vraagt in het Arabisch wat er aan de hand is. Wat zit er in die doos? Een been zegt Ali. Ja hoor, daar zal je het hebben, denkt hij. Was Mawar er nu maar gewoon door gegaan, dan was er vast niks aan de hand geweest. Nog een geluk dat deze man Arabisch spreekt. Maar wat moet hij nu? Ali begint nog meer te zweten! Udi weet niet wat hij er van denken moet. Zijn ze hem nu belachelijk aan het maken of is dit echt een morbide situatie? Een been in een doos? Eerst maar eens de identiteitsbewijzen controleren. Ali Mustafa Amar Abu Halil, hmmm. Ali wijst naar zijn moeder en naar Humadi. Mijn moeder, mijn neef. Die spreekt Hebreeuws. Udi laat ze komen. Humadi legt het geval uit. Hij vraagt Ali om de brief van het ziekenhuis. Udi leest de brief door en laat zich overtuigen. Vooruit dan maar denkt hij. Het kan ook geen kwaad. Maar, dagelijks zijn er andere restricties waar de staf zich aan moet houden. Vandaag mogen jongeren tussen de 16 en de 35 het checkpoint niet door, is er van bovenaf vastgesteld. Ali is 30. Udi zucht. Dat wordt bellen. Eerst met het ziekenhuis om het verhaal te bevestigen en dan met zijn superieuren. De identiteitsbewijzen 25

26 moeten worden gecheckt, zeggen ze door de telefoon. Ja, Udi heeft het identiteitsbewijs van Ali in zijn hand. Maar het been heeft nog geen identiteitsbewijs. Dat is in het ziekenhuis bij de vader. Weer bellen. Wachten. Een ogenblik, we zoeken het even uit. Zucht. Intussen moet Udi de doos checken. Samen met Ali maakt hij de doos open. Het vacuum wordt verbroken, de doos gaat open. Ja dat is een been. Udi tilt het been een stukje uit de doos. Precies zoals omschreven in de brief. Alleen nu kan de doos niet meer goed dicht. En al helemaal niet meer vacuum getrokken. En het is bloedheet. Zweet parelt op Udi s hoofd. Daar had hij ook niet aan gedacht. Straks gaat de zaak nog stinken ook. Blijven glimlachen denkt Ali, ook al moest hij de doos openmaken. Nou gaat ie niet meer dicht. Straks gaat het been nog stinken ook, en dan? Koppijn krijgt hij hier van. Ali veegt zich het zweet van het hoofd. Staat die vent al weer te bellen. Waarom laten ze ons er niet gewoon door? Het is gewoon een been! Het been van mijn vader! Ik wil het alleen maar begraven! Udi ziet geen enkele reden om deze mensen hier nog langer vast te houden. Laat ze toch gaan met dat stomme been. Maar ja dat kan niet. Niet nu hij zijn superieuren heeft gebeld. Stom, maar ja. Nog maar eens bellen. Nog eens. En nog eens. Udi? kraakt de telefoon. Udi, er is iets verdachts aan dit geval en dat moet je checken. Gisteren was er een actie van het leger in Nablus, waarbij een soldaat een been verloor. De een of andere idioot danst daar rond om met het been van de soldaat te wapperen als teken van de overwinning. Weten we zeker dat het niet om dit been gaat? We kunnen het niet hebben dat dit been Nablus uit wordt gesmokkeld! De doos gaat weer open. Het is duidelijk. Dit is het door ziekte aangetaste been van een oude man en niet het been van een gezonde 26

27 Israëlische soldaat. Udi belt weer naar de commandopost. Legt het uit en vraagt: kan ik ze nu door laten? Wacht even Udi. We zoeken het uit. Ik bel je zo terug. De telefoon gaat. De geheime dienst. Geef ons die jongen eens aan de telefoon. Udi loopt met de telefoon naar Ali. Ze willen nog wat dingen van je weten. Hier, ze zijn nu aan de telefoon. Ali is een tijdje aan het woord en geeft dan de telefoon dan terug aan Udi. Ik weet niet hoe hij uit gaat, zegt hij tegen Udi. Na een minuut of vijf gaat de telefoon weer. Ali hoort Udi praten en lachen. Ali kijkt naar de doos. Bijna alsof de doos zelf een persoon is. Wat moet ik nou toch met jou. Breed lachend komt Udi de post uit, naar Ali toe. Hij zwaait met de identiteitskaart. Jullie mogen er door. Ali glimlacht ook. Opgelucht gaan ze door het checkpoint. Het is kwart over vijf. Misschien lukt het nog net om het been van zijn vader vóór het donker te begraven. Mustafa, Mustafa!, roept Ali naar een vrachtwagenchauffeur die uit Beita komt. Mustafa ga je naar het dorp? Mogen we mee? 'Ga maar in de laadbak. Wat heb je daar eigenlijk bij je?' 27

28 Loubna Saleh Opgetekend door Sytske van Bruggen Op een kwartiertje rijden van het beruchte Huwara-checkpoint, dat één van de toegangen tot Nablus vormt, bevindt zich in de heuvels het dorpje Asira El Qablya. In de buurt van Nablus schieten de nederzettingen als paddenstoelen uit de grond. Zoals Yits har, een paar kilometer verderop. Normaal gesproken hanteren kolonisten twee manieren om een nieuwe nederzetting te stichten. De gemakkelijkste weg is om in overleg met het leger het gebied van hun voorkeur tot een gesloten militair gebied te verklaren. Dat betekent dat deze grond niet meer voor Palestijnen toegankelijk is. Vervolgens plaatsen ze daar stacaravans en vestigen zich er, onder permanente bescherming van een Israëlische legerpost. Wanneer Palestijnen hun land drie jaar lang niet betreden, wordt het wettig staatseigendom, van Israël dus. Na drie jaar rustig wachten is de nieuwe nederzetting dus officieel een feit. Een ingewikkelder en kostbaarder weg is om via ondoorzichtige transacties en een reeks tussenpersonen het land te kopen. Loubna Saleh, een jeugdig ogende vrouw van 32, is geboren en getogen in Asira El Qablya. Met haar echtgenoot Kasim en drie kinderen bezit zij een huis aan de rand van het dorp. Het dorp ligt in een vallei, maar haar huis ligt een stuk hoger, tegen een heuvel op. Daar heeft ze een prachtig uitzicht over het hele dorp. Maar die positie begint haar en haar gezin langzaam maar zeker noodlottig te worden. Drieënhalf jaar geleden hebben kolonisten bovenaan hun heuvel namelijk de nederzetting Shal Hevet gesticht. Met zachte stem vertelt Loubna haar relaas. Op zaterdag 13 september 2008 ging s ochtends om zeven uur de telefoon. Ik sliep nog. Mijn man Kasim, die bouwvakker is, was de deur al uit. Slaapdronken nam ik de telefoon op. Ik hoorde van de buren dat er kolonisten op de heuvel achter ons waren. Ik nam meteen poolshoogte. Toen zag ik tientallen gewapende kolonisten en soldaten rondom ons huis! 28

29 Loubna huivert bij de herinnering. Ik belde direct Kasim op zijn mobiel. Ik maakte me vreselijke zorgen. Waar was hij? Was alles goed met hem? En: wat moesten we nu doen zonder hem? Haar man probeerde zo snel mogelijk naar huis te komen. Hij kon echter met geen mogelijkheid langs de kolonisten heen. Hij belde mij om te zeggen dat ik alle ramen en de voordeur goed moest sluiten. Dat deed ik. Toen vluchtte ik met mijn kinderen naar de keuken. Daar zat ik, alleen met mijn kinderen, met overal kolonisten en soldaten om het huis. Sommigen hadden hun kinderen meegenomen. Die scholden naar ons en gooiden ook stenen. Het hele dorp liep uit; ruim vierhonderd man begaf zich naar de kolonisten. De soldaten begonnen traangas te spuiten en met rubberkogels te schieten. Loubna vertelt: Ik probeerde mijn man weer te bellen, maar hij nam niet op. Vreselijk was dat. De kolonisten gooiden stenen door de ruiten, het traangas dreef naar binnen en ik wist niet wat er aan de hand was. Later bleek dat haar man door soldaten was geboeid en naar de top van de heuvel was gesleurd. De kolonisten probeerden de voordeur te forceren; de krassen en deuken zijn stille getuigen. Ze slaagden daar echter niet in, doordat er zeven pinnen in de deur zitten. Maar de auto van het gezin overleefde het niet. Het was een eenvoudige oude auto; hun leven is geen vetpot. Hoe oud de auto ook was de kolonisten vernielden hem volledig. Ze sloegen de ruiten in. De motor kregen ze niet aan de praat. Toen hebben ze de auto in de vrije versnelling gezet en achterstevoren van de heuvel af laten rollen. Er was niets meer van over. De buren van Loubna hebben dit alles met een filmcamera vast weten te leggen. Op het filmpje kun je precies zien wat er gebeurt. Inmiddels is er een communicatieketen voor dit soort situaties. Het hele dorp houdt een oogje in het zeil. Als er kolonisten of soldaten worden gezien, wordt ogenblikkelijk een dorpeling ingelicht die Engels spreekt. Deze jongeman schakelt vervolgens een team van internationale vredeswaarnemers in die binnen een kwartier ter plaatse is. Wanneer er westerse ogen meekijken durven de 29

30 kolonisten en soldaten vaak minder ver te gaan en laten ze de Palestijnen eerder met rust. Niettemin is de situatie nog steeds zeer gespannen. Maar waarom blijft Loubna eigenlijk? Ze kijkt op en zeg op vurige toon: Ik kan mijn huis niet verlaten! Dit land is van ons! De kolonisten komen zomaar van buitenaf; ze krijgen ons land niet! Ook al zouden ze mijn zoon vermoorden, en mij erbij ik blijf!. 30

31 Spiegel voor meisjes, twee verhalen Deze verhalen komen uit de liturgie die voorbereid is voor de World Week for Peace in Palestine Israel door de Wereldraad van Kerken. Eerste verhaal: Dienstplicht De eerste keer dat ik naar de gevangenis ging was 23 september Alles bij elkaar zat ik vijfendertig dagen vast. Ik had geluk, en werd op medische gronden ontslagen van vervolging. Maar ik ben de enige. Mijn vrienden bleven: telkens drie weken in de gevangenis, één week vrij, totdat ze eenentwintig zijn. En waarom? Wij weigeren militaire dienst in het Israëlische leger vanwege de bezetting. Ik groeide op met het leger. Mijn vader was waarnemend hoofd van de veiligheidsdienst Mossad. Ik zag mijn zus, die acht jaar ouder is, haar militaire dienst doen. Als jong meisje wilde ik altijd soldaat worden. Het leger was zo sterk een deel van mijn leven dat ik het als een gegeven zag. Eerder dit jaar ging ik naar een vredesdemonstratie in Palestina. Mij was altijd verteld dat het Israëlische leger er was om me te verdedigen, maar bij die demonstratie schoten Israëlische soldaten op mij en mijn vrienden met rubber kogels en traangasgranaten. Ik was geschokt en ook bang. Ik zag de waarheid. Ik zag de werkelijkheid. Voor het eerst werd ik me bewust dat in Palestina de Israëlische soldaten het gevaar vormen: juist degenen die aan mijn kant zouden moeten staan. Terug in Israël was ik veranderd. Ik sloot me aan bij andere dienstweigeraars ze noemen ons de Schmistim. Veel mensen vragen me hoe het was in de gevangenis. Natuurlijk was ik bang. Het is ook angstaanjagend dat ons land jonge mensen opsluit omdat ze tegen geweld en oorlog zijn. En ik ben bang dat wat ik doe mijn toekomst in gevaar brengt. Het is hard voor een vrije meid die zelf beslist over wat ze draagt, wat ze wil zien, wat ze eet, terug te vallen in een situatie waarin elke minuut van de dag voor je 31

32 wordt bepaald. Laatst toen ik uit de gevangenis kwam, heb ik mijn vader opgezocht. We probeerden om het niet over politiek te hebben. Hij geeft om mij als zijn dochter en dat ik het moeilijk heb. Maar hij wil niets horen over mijn mening. Hij kwam ook nooit naar de gevangenis om me op te zoeken. Ik denk dat het te moeilijk is voor hem mij daar te zien. Hij is een legerman. Eigenlijk denk ik dat we erg op elkaar lijken. Allebei vechten we voor dat waarin we geloven. Tweede verhaal: Wat erg is Ik ben een Palestijnse. Door de bezetting is het leven van Palestijnse meisjes is zo anders als dat van leeftijdsgenoten die in vrede leven. En dat is wat we willen: vrede, niet meer en niet minder dan dat. Neem nou de checkpoints. Altijd weer moeten we eindeloos wachten voordat we op de Westbank naar een andere plaats kunnen. En dan de muur die ons afsnijdt van grote stukken van ons land, vol met onze olijfbomen van soms wel 1000 jaar oud. Maar wat me het meeste heeft geraakt was het nieuws van een vriendin, dat haar huis midden in de nacht werd gebuldozerd. Ze konden niet eens wat meenemen uit het huis. Nog geen slippers! Met blote voeten liepen ze door de nacht. Het was zo schokkend om te weten dat één van onze vriendinnen plotseling dakloos was gemaakt. Ze vernielden het huis voor haar ogen. Ze zag al haar herinneringen en spulletjes vernietigd worden. Dit soort dingen en wat er gebeurde in Gaza met Kerstmis 2008, maken dat je denkt dat onze beurt ook wel vlug zal komen, en dat we veel zullen moeten lijden om ons land te beschermen. En al die dingen worden ons expres aangedaan. Ze hopen dat we zullen emigreren, en anders zo maar te blijven leven, terwijl het steeds erger en erger wordt. We zijn zo bang. 32

33 Taha Abu Lehieh uit Alttaweyel Opgetekend door Sytske van Bruggen Wie een bezoek wil brengen aan Alttaweyel heeft een goede auto nodig. Alttawayel is gelegen in een vallei op een kilometer of vijftien ten zuidoosten van Nablus. Van het naburige plaatsje Akkraba leidt een onverhard, heuvelachtig pad vol kuilen en gaten naar het dorp. Het is niet meer dan een handjevol barakken, waar een aantal families wonen. Het dorp telt ongeveer vijfhonderd inwoners. De dorpelingen voorzien in hun levensonderhoud door schapen te houden en landbouwgewassen zoals graan en bonen te verbouwen. Ook groeien er hier en daar olijfbomen. Eén van de dorpsbewoners is Taha Abu Lehieh. Zijn huis is een eenvoudige hut, ingericht met matrassen langs de muren, een kast voor beddengoed en een kooktoestel. Naast het huis bevindt zich een kraal met een stuk of vijftig schapen. Er scharrelen vijf honden rond. Zij moeten de schapen bij elkaar houden - en beschermen tegen kolonisten. Taha s echtgenote Aïsi maakt mierzoete thee. Ondertussen steekt Taha, vader van zeven dochters en drie zoons, van wal. Mijn familie woont hier al zeker tweehonderd jaar, vertelt hij. 'Mijn voorvaderen leefden hier al in de Ottomaanse tijd. We hebben hier altijd in vrede gewoond. Het land is vruchtbaar en onze veestapel bloeide. De problemen begonnen in 1969, toen Israël de Westoever van Jordanië veroverde. Het Israëlische leger verklaarde onze vallei tot gesloten militair gebied. We kregen ook een verbod om landbouwgewassen te verbouwen. Officieel is de hele vallei sindsdien militair oefenterrein. 'Soldaten leren hier vlakbij om tanks te besturen en te schieten. Vermoedelijk komt dit doordat het open gebied is. Maar we trokken ons er niets van aan, vervolgt hij. We bleven hier wonen. In 1993 ondertekende PLO-leider Arafat in Oslo een vredesovereenkomst met de Israëlische president Rabin. De 33