Evaluatie)Wet)Ovoz! Opsporing)en)verzekering)onverzekerden)zorgverzekering!

Transcriptie

1 Evaluatie)Wet)Ovoz Opsporing)en)verzekering)onverzekerden)zorgverzekering Datum& 8september2014 Opstellers& mr.e.(ed)maagdelijn,drs.p.j.g.m.(piet)debekker 1

2 2

3 Inhoudsopgave& Samenvatting*...*5 1 Inleiding*...*9 1.1 Aanleiding DoorVWSgeformuleerdeonderzoeksvragen Scopevanhetonderzoek Onderzoeksmethode Leeswijzer Resultaten*en*effecten*van*de*Wet*Ovoz*...* Defasevanopsporingenaanschrijving Defasevanboeteopleggingeninning DefasevanambtshalveverzekeringenpremieSinning/incasso Defasevanterugkeernaarhetreguliereregime KostenenbatenvandeWetOvoz Beantwoording*onderzoeksvragen*en*aanbevelingen*...* Conclusiesenaanbevelingenmetbetrekkingtotdeopsporingenaanschrijving Conclusiesenaanbevelingenmetbetrekkingtotdeboeteopleggingeninning ConclusiesenaanbevelingenmetbetrekkingtotdeambtshalveverzekeringenpremieS inning/incasso Conclusiesenaanbevelingenmetbetrekkingtotdeterugkeernaarhetregulieresysteem ConclusiesenaanbevelingenmetbetrekkingtotdekostenenbatenvandeWetOvoz...46 Bijlage* *Interviews*en*focusgroepen*...*47 Interviews...47 Thematischefocusgroep...47 Overkoepelendefocusgroep

4 4

5 Samenvatting& Op15maart2011isdeWetOpsporingenverzekeringonverzekerdenzorgverzekering(WetOvoz)inwerking getreden.dezewetheefttotdoelommensendieverzekeringsplichtigzijn,maarzichnietverzekerdhebben, optesporenenmetbehulpvanvervolgactieshetaantalonverzekerdenterugtedringen. HetministerievanVWSheeftverzochteenevaluatieonderzoekuittevoerennaardeeffectiviteitvanhet opsporingsmechanismevandewetovozwaarintweehoofdvragencentraalstaan: Ishetsysteemvanopsporingdoeltreffend? Welkeeffectenheeftdewetopgeleverdsindsdeinvoering? BijdebeantwoordingvandeonderzoeksvragenisgekekennaardeonderdelenvandeWetOvoz: Defasevanopsporingenaanschrijving Defasevanboeteopleggingeninning DefasevanambtshalveverzekeringenpremieSinning/incasso Defasevanterugkeernaarhetregulieresysteem De#regeling#is#onomwonden#effectief#en#efficiënt#in#het#reduceren#van#het#aantal#onverzekerden# OpbasisvandetotnutoebehaalderesultatenishetsysteemvanopsporingenaanschrijvingvandeWetOvoz zeerdoeltreffendtenoemen.sindsdeinwerkingtredingvandesystematiekishetdestijdsgenoemdeaantal vermeendeonverzekerdenmet90%gereduceerd.daarenbovenwaservoordeinwerkingtredingvandewet OvozgeeneenduidigzichtopdeomvangvandepopulatieonverzekerdeninNederland.Hetsysteemvande WetOvozheeftmeerinzichtgegevenindeomvang,aanwasenuitstroomvandepopulatie. Indeperiodemaart2011totenmetjuni2014zijn personenaangeschrevenomdatzevermeend onverzekerdwaren.vandiegroepzijn personeninmiddelsingeschrevenbijeenverzekeraarenblijken personennietverzekeringsplichtigtezijn.Eenkleinegroep(2.259personen)isterechtonverzekerd denkaangemoedsbezwaarden,geëmigreerden,ofalsactievemilitairingeschreven.derestis actief onverzekerd,enzitinhetprocesvandewetovoz. De#effectiviteit#van#de#Wet#Ovoz#is#deels#afhankelijk#van#andere#domeinen,#daar#zijn#dan#ook#de#belangrijkste# verbeteringen#te#realiseren# Naasthetsucceszijner nudefasevanfinetunenaanbreekt verbeteringenaantebrengeninde opsporingssystematiek.deeffectiviteitvandeopsporingisinbelangrijkemateafhankelijkvandekwaliteitvan gegevensuitdebasisregistratiepersonen(brp).debrpbestaatuitdegemeentelijkegba s,degbas Verstrekkingsvoorziening(GBASV)endeRegistratieNietSIngezetenen(RNI). DeSVBgebruiktinformatieuitdezeregistratiesincombinatiemetgegevensvanondermeerDUOenvanhet UWVomdaarmeehetAWBZSverzekerdenbestandoptestellen.DeSVBvergelijktditbestandmethet ReferentiebestandVerzekerdenZorgverzekeringswet(RBVZ)waarvoordezorgverzekeraarsverantwoordelijk zijn.opbasisvandiebestandsvergelijkingwordenvermeendonterechtonverzekerdengeïdentificeerden aangeschreven.deonderzoekersconstaterendatergeredetwijfelbestaatoverdeaccuraatheidvandebpr gegevens.erwordendoordeuitvoeringsorganisaties(svb,zorginstituutnederlandencjib) vervuilde gegevensgebruikt. 5

6 Bijdehuidigepopulatieonverzekerdendoetditprobleemzichmetnamevoorbijpersonendiekortdurendin Nederlandwoonachtigzijngeweest,zichooithebbeningeschreveninhetBRPennietmeerhebben uitgeschreven.hetgrootseprobleembijdeze vervuilde BRPgegevensisdatdezenietmeerinNederland verblijvendepersonenonnodigdeheleketenvandewetovozinrollenen(soms)hetheleprocesdoorlopen. EenveiligheidsventielindeketenvandeWetOvozomvervuildegegevenssystematischvroegtijdiguithet procesteverwijderenontbreekt.opbasisvaninterviewsendataanalyseaandevoorkantenachterkantvan deketenvandewetovozzijninschattingenmogelijkvandegroependieonterechtwordenaangeschrevenen deelsuiteindelijkonterechthetprocesdoorlopen.hetbepalenvanhetdaadwerkelijkaantalenidentificeren vandebetreffendeindividuenvergtaanvullendedataanalyse. Binnen#de#systematiek#van#de#Wet#Ovoz#zijn#kleine#reparaties#in#het#proces#mogelijk#met#beperkte# verbetermogelijkheden# Hetsuccesvanderegelingzithemvoornamelijkindeaanschrijving,doordatmensenzichgaanverzekerenof hunawbzsstatusbetwisten.hetboetesregimeheeftdaarbijeenpreventievewerking.inhetvervolgtraject levertdeboeteweinigtoegevoegdewaardeaandewerkingvandewetovoz,omdatnaopleggenvande boetemaarweinigmensenovergaantothetafsluitenvaneenverzekering.daarnaastzijndeinningsresultaten vandeboetesendepremievoordeambtshalveverzekeringmager,maarvanwegede vervuilde BRP gegevensisditwelverklaarbaar.hetprocesvanaanschrijvingenopleggenvandeboetesstrektzichuitover negenmaandennadatiemandalsonverzekerdisgeïdentificeerd.deeerstekeerdatdaadwerkelijkbijeen persoonwordtaangebeld,ispasalsdedeurwaarderlangskomtvoordeinningvandeboete(s)naongeveer9 maanden. Bijdeovergangnaardereguliereverzekeringconstaterenzorgverzekeraarsdatdebetaaldisciplinevaneen deelvandepopulatievoormaligonverzekerdenslechtis.ditzijnpotentiëleinstromersvoorde wanbetalersregeling.geletophetmomentvaninwerkingtredingendedoorlooptijdvandewetovozworden deeersteeffectenopdewanbetalersregelingvanafq12014enverderzichtbaar. Antwoorden#op#de#onderzoeksvragen:# 1.Hetsysteemvanopsporingisinhogematedoeltreffendendoelmatiggeweest.Nogsteedszorgtde systematiekvandewetovozervoordatonverzekerdenwordenaangeschreven,waarnaeengrootdeelzich verzekert.daarnaastwordensommigemensenonterechtaangeschreven.indiezinkanhetsysteemvan opsporingwordenverbeterd. 2.Deeffectenvandewetsindsdeinvoeringzijneerstenvooraldatdegroeponverzekerdendrastischis gereduceerd,waardoorveelverzekeringsplichtigenbijdragenaandegewenstesolidariteitbinnende Zorgverzekeringswet.BovendienheeftdeWetOvozgezorgdvoormeerinzichtindegroepmensendieniet verzekeringsplichtigzijn(geenaanspraakopvolksverzekeringen).dielaatstegroepismomenteelnietscherpaf tebakenen.daaromiseenongewenstneveneffectvandewetovozdatsommigemensensomsonterechthet procesinrollen. Deconclusiesleidentoteenaantalaanbevelingen.Deaanbevelingenzijninhetslothoofdstukgeformuleerd meteentoelichting.dezesamenvattinggeeftdeaanbevelingenincompactebullets: SVergrootdekwaliteitvanhetBasisregisterPersonenomtevoorkomendatnietSverzekeringsplichtigen onterechtwordenaangeschreven. SVerbeterdeopsporingdoorextragegevensoverdestatusvanbuitenlandsestudentenoptenemenuitde registratiesvanonderwijsinstellingen. 6

7 SProbeer nogvoordeeersteaanschrijvingdoorhetzorginstituutnederland viadatamininggroepente identificerenwaareerstaanvullendonderzoeknaarwordtgedaanomverblijfstatus,woonsituatieeneventuele verzekeringsplichtteachterhalen. SOnderzoekofdebestaandetermijnrondboeteopleggingeninningkanwordenverkort,omzoeerderinhet procestoteenfysiekcontactmomenttussendedeurwaarderendevermeendonverzekerdetekomen. SOnderzoekofheteerderefysiekecontactookopeenanderewijzekanwordengeorganiseerd,bijvoorbeeld doordeinzetvansociaalrechercheurs,zodatgemeenteninvullingkunnengevenaanhunonderzoeksplicht. SZetpersonendiehunboetesnietbetaaldhebbenpasdoornaardeambtshalveverzekeringalsduidelijkisdat zenoginnederlandverblijven. SVerdeeldekleinegroepambtshalveverzekerdennietlangerover9concerns,maarbrengzeonderbijéén verzekeraar. SMaakbetergebruikvaninformatiedielopendehetprocesvandeWetOvozbeschikbaarkomtoverpersonen. SHoumensendienietofnauwelijksbetalingenvoorboeteen/ofpremiehebbenvoldaanindeambtshalve verzekeringtotdatduidelijkisdatdeverzekerdedaadwerkelijkbestaat,innederlandverblijfteninstaatisde regulierezorgverzekeringspremietebetalen. SMonitorstructureelinhoeverreexSonverzekerdendoorstromennaardewanbetalersregeling. 7

8 8

9 1 Inleiding& 1.1 Aanleiding& HetNederlandsestelselvansocialeziektekostenverzekeringen1isopgebouwduittweegroteblokken: Erbestaateenverzekeringvanrechtswegevoordegehelebevolkingvoordelangdurigezorg,geregeld indealgemenewetbijzondereziektekosten(awbz).deawbzvergoedtdekostenvanlangdurige zorgvoormensenmeteenernstigebeperkingdooreenhandicap,chronischeziekteofouderdom. Indetweedeplaatsiserdeverzekeringtegendekostenvanopherstelgerichtezorg.Hiervoorzijn mensenverplichtzichteverzekeren.dieisopgenomenindezorgverzekeringswet(zvw). MetdesocialeverzekeringenvandeAWBZendeZvwzorgenweerinNederlandvoordatiedereendiedaar rechtopheeft,denoodzakelijkezorgopeenbetaalbaremanierkrijgt. Solidariteit zowelvoorwatbetreftziekterisico salsinkomensverschillen vormtdebasisvoordezesociale ziektekostenverzekeringen.daarombetalenmensenookophetmomentdatzenietziekzijnengeenzorg nodighebbenmeeaandeverzekeringen.dezvwwordtvoorhetovergrotedeelgefinancierduiteennominale premieeneeninkomensafhankelijkebijdrage,diewordtgeïnddoordebelastingdienst.denominalepremie betalenverzekerdenrechtstreeksaandezorgverzekeraardiezijzelfhebbenuitgekozen.dezorgverzekeraars bepalenzelfdepremiehoogtevandedoorhenuitgevoerdezorgverzekering.omtevoorkomendatde financiëletoegankelijkheidvandezorgingevaarkomt,isdezorgtoeslaginhetlevengeroepen.dezebiedteen inkomensafhankelijketegemoetkomingindekostenvandenominalepremie.zoishetstelselsolidairenkan iedereenverzekerdzijntegendekostenvannoodzakelijkezorg. DeAWBZiseenverzekeringvanrechtswege.Datbetekent enkeleuitzonderingendaargelaten datmensen automatischverzekerdzijnwanneerzijofwelinnederlandwonenofwelaandenederlandseloonbelastingzijn onderworpen.voordezvwzijnmensennietautomatischverzekerd.zijmoetendieverzekeringafsluitenbij eenzorgverzekeraardiezijzelfkiezen.demeestemensendieawbzsverzekerdzijn,zijnverzekeringsplichtig voordezvw.veruithetgrootstedeelvandenederlandsebevolkingsluiteenzorgverzekeringafenbetaalt (maandelijks)nominalepremieaaneenzorgverzekeraar.intotaalwarenerper1juli201416,8miljoenzvws verzekerden.verzekeringsplichtigendienietaanhunzvwsverzekeringsplichtvoldoenennalateneen zorgverzekeringsovereenkomsttesluiten,zijnonterechtonverzekerd.erzijnookmensenterechtonverzekerd, zoalsdiplomaten,medewerkersvanvolkenrechtelijkeorganisatiesofbuitenlandsestudentendietijdelijkin Nederlandverblijvenéngeenbijbaantjehebben. Ommeerdereredenenishetongewenstalsverzekeringsplichtigenzichonttrekkenaandeverzekeringsplicht Indeeersteplaatskanhetnaregevolgenhebbenvoordeonverzekerdenzelf.Iedermenskan geconfronteerdwordenmeteenernstigeziekteofeenongeval.enmeestalzaldezeonverzekerdeniet instaatzijndekostenvandiezorgzelftebetalen.dezorgverzekeringbiedtbeschermingtegen financiëlegevolgenvandergelijkegebeurtenissen. Tentweedeisereenbelangvoordesolidariteitbinnenhetsocialeverzekeringssysteem.Meedoenis deleidendegedachte,ookwanneerjehetnietnodighebt. 1 TekstgrotendeelsontleendaanVerzekerdenmonitor2013,MinisterievanVWS(DenHaag,november2013) 9

10 3. Tenslottegeldtdatonverzekerdzijnmogelijkgevolgenheeftvoordevolksgezondheidomdat onverzekerdenzorgzoudenkunnenmijden/uitstellen,enopeenlatermomentdegezondheidszorg metonnodigekostenopzadelen. Omtevoorkomendatverzekeringsplichtigenzoudennalateneenzorgverzekeringtesluiten,wasindeZvwin 2006eensanctieopgenomendiehetvoorverzekeringsplichtigenonaantrekkelijkmaaktezichaande verzekeringsplichtteonttrekken.verzekeringsplichtigendiezichniettijdigverzekerdenwareneen (bestuurlijke)boeteverschuldigdterhoogtevan130%vandepremieoverdetermijnwaaroverzijhadden nagelatenzichteverzekeren,meteenmaximumvanvijfjaar2.debestuurlijkeboetebijtelateaanmeldingliep daardoorsteedsverderop. Hetsysteemmetdeoplopendebestuurlijkeboetefunctioneerdeindepraktijknietgoed.Inmaart2011is daaromdewetopsporingenverzekeringonverzekerdenzorgverzekering(wetovoz)inwerkinggetreden. DezeWetheefttotdoelommensendieverzekeringsplichtigzijn,maarzichnietverzekerdhebben,opte sporenenzohetaantalonverzekerdenterugtedringen.concreetomvatdewetovozdevolgende 3 maatregelen : AanschrijvingdoorhetZorginstituutNederlandindienopbasisvandebestandvergelijkingdoordeSVB blijktdateenburger mogelijk onterechtgeenzorgverzekeringheeft. Boetesysteem indiennadetweedebestandsvergelijkingblijktdateenverzekeringsplichtigezichniet heeftverzekerdvolgteenboete.deboeteiswettelijkbepaald4enbedraagt 332,25.Hiervoor ontvangtdeonverzekerdevanhetcentraaljustitieelincassobureau(cjib)eenacceptgirokaart,nade derdebestandsvergelijkingvolgteentweedewettelijkbepaaldeboetevan 332,25. AmbtshalveverzekeringdoorhetZorginstituutNederlandindienbijeenvolgendebestandsvergelijking blijktdatonverzekerdennogaltijdonverzekerdzijn,waarbijdebetrokkenegedurendeeenperiode vantwaalfmaandeneenbestuursrechtelijkepremieverschuldigdisterhoogtevan100%vande standaardpremie.dezeambtshalveverzekeringwilzeggendathetzorginstituutnederlandde bewustepersoonopbasisvandeambtshalveverzekeringonderbrengtbijéénvandenederlandse zorgverzekeraars. Nadeperiodevan12maandenstoptdeambtshalveverzekeringenkandevoormaligonverzekerdeper prolongatiedatumvandeverzekeringeigenstandigeenandereverzekeringafsluiten.indiendevoormalig onverzekerdeopdatmomentnietsdoetblijftdezepersoonverzekerd(opbasisvaneenreguliereverzekering) bijdeaangewezenverzekeraar. Indiendevoormaligonverzekerdenadeambtshalveverzekeringsperiodegeenpremiebetaaltvoorde reguliereverzekeringisernazesmaandenachterstandvanpremiebetalingsprakevanwanbetaling.indat gevaltreedtdesystematiekvandewanbetalersregelinginwerking.erisindatgevalgeensprakevan onverzekerdzijnmaarvanwanbetalingdooreen(actief)verzekerde.dewerkingvandezeregelingisin2011 separaatgeëvalueerd5. 2 TK,2009S2010,32150,nr.3,MemorievanToelichtingbijdeWetOpsporingenverzekeringonverzekerdenzorgverzekering 3 TK,2009S2010,32150,nr.3,MemorievanToelichtingbijdeWetOpsporingenverzekeringonverzekerdenzorgverzekering 4 Artikel9b,lid2,ZVW:Dehoogtevandeboeteisgelijkaandriemaaldetoteenmaandbedragherleidestandaardpremie, bedoeldindewetopdezorgtoeslag. 5 Eindrapportageevaluatievandewanbetalersregeling, Kortopdebal,ZorgVuldigAdvies/Berenschot,28juli

11 OnderstaandschemamettoelichtingschetstdeprocesstappenindeuitvoeringsketenvandeWetOvoz.Inde volgendehoofdstukkenwordtdeeffectiviteitvandeverschillendeonderdelenvanhetsysteemvandewet Ovozindetailbeschreven. SchematischkanhetsysteemvandeWetOvozalsvolgtwordenvormgegeven: Vergelijking$AWBZB verzekerdenbestand$ met$referendebestand$ RBVZ$$ n s$$ geve.$ e g $ t e P,$e.a jkt$m Verri $UWV,$BR, DUO 3mnd*$ SVB$ ZIN$ brief$ DUO$ UWV$ BRP$ 3mnd*$ boete$1$ 3mnd*$ boete$2$ CJIB$ B$acceptgiro$ B$aanmaning$ (premie$en$boete)$ 12$mnd*$ ambtshalve$ $verzekeren$ regulier$$ verzekeren$ aangewezen verzekeraar$ verzekeraar$ naar$vrije$ keuze$ ZIN/CJIB$ deurwaarder$ broninhouding$ acceptgiro$ EindB afrekening$ CJIB$ *$In$iedere$fase$vindt$opnieuw$een$herhaalde$bestandsvergelijking$plaats$ 1.2 Door&VWS&geformuleerde&onderzoeksvragen& DeevaluatieopdrachtvoordeWetOvozbehelsteenonderzoeknaardedoeltreffendheidvanhetsysteemvan opsporingenvandeeffectenvandewetovoz.daartoeheefthetministerievanvwstweeonderzoeksvragen geformuleerd.dithoofdstukbeantwoordtdezeonderzoeksvragen: 4a)Ishetsysteemvanopsporingdoeltreffend? 4b)Welkeeffectenheeftdewetopgeleverdsindsdeinvoering? 1.3 Scope&van&het&onderzoek& Inditevaluatieonderzoekstaatdeproblematiekvandeonverzekerdenvoordezorgverzekeringcentraal. MeerspecifiekziendedoorhetministerievanVWSgesteldevragenopdeeffectiviteitvandewettelijke regelingendedaaringeregeldemethodiekomonverzekerdenvoordezorgverzekeringswetoptesporenen alsnogteverzekeren. 11

12 DedoorhetministerievanVWSgeformuleerdevraagstellinglegtineersteinstantiehetzwaartepuntvandit onderzoekbijhetoptimaliserenvanhetawbzsverzekerdenbestand.pasnadeopsporingsmethodiekvan onverzekerdenopbasisvandatverzekerdenbestandkomenandereelementenvanderegelingaanbod,zoals hetsysteemvanaanschrijvinginclusiefboetesysteem,ambtshalveverzekerenendeterugkeernaarde reguliereverzekering.metanderewoorden,defocusvanditonderzoekligtoppersonendie verzekeringsplichtigzijn(zichkunnenenmoetenverzekeren)maardieondanksdezeverzekeringsplichtgeen ziektekostenverzekeringhebbenafgesloten,enoppersonendienietverzekeringsplichtigzijn,maardie desondankswélwordenaangeschrevenalsgevolgvandewetovoz. Deuitvoeringenwerkingindepraktijkvandewettelijkeregelingvoorhetterugdringenvanhetaantal wanbetalersvandezorgverzekeringspremieendewettelijkeregelingvoorinonslandverblijvende onverzekerbarevreemdelingenzijnuitdrukkelijknietbijdezeevaluatiebetrokken.dezebeidewettelijke regelingenzijnin2011separaatgeëvalueerd. OnderstaandetabelgeefteenoverzichtvanhetaantalZvwSverzekerdenendeomvangvandediverse bijzonderegroepen. Tabel#1:#Totaal#aantal#ZvwEverzekerden#en#bijzondere#groepen#(afgerond,#stand#eind#2013)6# Groep& ZvwSverzekerden Wanbetalers Onverzekerden Gemoedsbezwaarden Illegalenenandereonverzekerbarevreemdelingen(uitgaven) Omvang& 16,8miljoen 316duizend 29duizend 12,6duizend 29,8miljoen 1.4 Onderzoeksmethode& Systematicreview BestaandepublicatiesvormenhetstartpuntvoordeevaluatievandeWetOvoz.Dezezijngeanalyseerdmet 7 behulpvaneensystematischeliteratuurreview.hierbijzijndevolgendestappendoorlopen:zoektocht, kwaliteitstoets,inhoudelijkesynthese,aanvullendonderzoekenoutputsynthese.tijdensdesystematicreview bleekhetaantalbruikbarepublicatiesoverdewerkingvanhetsysteemvanopsporingvandewetovozzeer beperkt.aangezienhetdeeerstekeerbetreftdatdewetovozwordtgeëvalueerd,enerrelatiefweinig bronnenzijnomuitteputten,washetnoodzakelijkomuitkomstenvandesystematicreviewvandocumenten doormiddelvaneenverdiepingsslagaantevullenenteverrijkenmetinformatievergaringuitanderereeds bestaandebronnen. Aanvullinguitanderereedsbestaandebronnen Bijdeaanvullinguitanderereedsbestaandebronnenhebbendeonderzoekerstoeganggekregentot databestandenbijdesocialeverzekeringsbank(svb),hetzorginstituutnederland(voormaligecollegevoor Zorgverzekeringen,CVZ)enhetCentraalJustitieelIncassobureau(CJIB).Aanvullendeinformatieisbeschikbaar gestelddoorindividuelezorgverzekeraars. 6 Bron:MailcontactmetVWSenZorginstituutNederland,dd.20augustus Vlg.Cooper(2010):ResearchsynthesisandmetaSanalysis 12

13 Opdiemanierisinzichtverkregenin hetawbzsverzekerdenbestand; hetreferentiebestandverzekerdenzorgverzekeringswet(rbvz); deaanschrijvingenvanonverzekerden; opgelegdeengeindeboetes; opgelegdeengeindebestuursrechtelijkepremies; omvangenachtergrondkenmerkenvande(diversiteitaan)onverzekerden. Deonderzoekersdankenallebetrokkenpartijenvoorhettoegankelijkmakenvanditsoortbestanden.De relevanteinformatieisgeanonimiseerdopgenomenindezerapportage. Verdiependeinterviews VoordebeantwoordingvandegesteldevragenzijntevensdiepteSinterviewsgehoudenmetexpertsvanhet ZorginstituutNederland,deDienstUitvoeringOnderwijs(DUO),hetAgentschapBasisadministratie PersoonsgegevensenReisdocumenten(BPR),deSVB,ZorgverzekeraarsNederland(ZN),Vektis,deStichting KlachtenenGeschillenZorgverzekeringen(SKGZ)/Zorgverzekeringslijn,hetCJIB,hetCentraalBureauvoorde Statistiek(CBS),individuelezorgverzekeraars(AchmeaenCZ)enFlanderijn(deurwaarder).TijdensdezediepteS interviewsisinzichtverkregenindewerkingvandeopsporingsactiviteitenindepraktijkalsmedemechanismen eneffectenachterdewerkingvandewetovoz.bovendienzijnknelpuntenenmogelijke oplossingen/verbeterpuntenaandeordegekomen. Thematischefocusgroep Omdeopgedaneinzichtentetoetseniseengecombineerdethematischefocusgroepgehouden.Deelnemers aandethematischefocusgroepwarenvws,svb,zorginstituutnederland,cjibenduo.indefocusgroepisde interactiegezochttussendeketenpartnersinhetbestuurlijkedomein.tijdensdezefocusgroepisdeopsporing (kwaliteitawbzsverzekerdenbestand)metalsgevolg(terechteofonterechte)aanschrijvingbesprokenen aansluitendgesprokenovereenbetereidentificatievanspecifiekedoelgroepen(zoalsbuitenlandsestudenten, personenvan18jaarenzesmaanden,arbeidsmigranten)omhenpreventieftebenaderen.ophoofdlijnenis totslotgekekennaarhetprocesvanambtshalveverzekereneninstroomnaarregulierepremiesinning. 1.5 Leeswijzer& Debeantwoordingvandegeformuleerdeonderzoeksvragenisindezerapportageopgebouwdaandehandvan defaseringindewetovoz.hoofdstuk2beschrijftdeconcreteresultateneneffectenvandewetovoz.eris eenaantalrelatiefheldere,herkenbareenherleidbareknelpuntendie alszewordenaangepakt hetsucces vanderegelingverderkunnenverbeteren.totslotvolgeninhoofdstuk3deconclusies(enaanbevelingen). 13

14 14

15 2 Resultaten&en&effecten&van&de&Wet&Ovoz& Deparagrafen2.1totenmet2.4geveneennaderebeschrijvingvanderesultateneneffectenvandeWetOvoz indediverseeerderbeschrevenfasen: Defasevanopsporingenaanschrijving Defasevanboeteopleggingeninning DefasevanambtshalveverzekeringenpremieSinning/incasso Defasevanterugkeernaarhetregulieresysteem 2.1 De&fase&van&opsporing&en&aanschrijving& Systeem&van&opsporing&(bestandssamenstelling&en& bestandsvergelijking)& Bestandssamenstelling DebasisvoordeopsporingsactiviteiteninhetkadervandeWet OvozligtbijdeSVB.DeSVBsteltdaarvoorhetAWBZS verzekerdenbestandsamen.uitditbestandblijktwie verzekeringsplichtigis.desvbgebruiktdaarvoordebasisregistratie 8 Personen(BRP )DeBRPbestaatuitdegemeentelijkeGBA s,degbasverstrekkingsvoorziening(gbasv)ende RegistratieNietSIngezetenen(RNI).DeSVBverrijktdezeregistratiemetgegevensvanondermeerDUOen informatievanhetuitvoeringsinstituutwerknemersverzekeringen(uwv). HetopstellenvanhetAWBZSverzekerdenbestandiseentechnischcomplexeexercitie.Hetbestandhaaktaan bijdeopzetvooreensvb volksverzekerdenadministratie.indewetovoziservoorgekozenomdesvbde exclusievebevoegdheidtegevenomdeawbzverzekerdenstatusvasttestellen. Onderstaandschemageefteenoverzichtvandepartijendiebetrokkenzijnbijhetsamenstellenvande BasisadministratieVolksverzekeringen(BAV).OpbasisvanditbestandwordthetAWBZSverzekerdenbestand opgesteld.erzijnechterveelmeerregelingendieleidentotverzekeringsfeiten,ofwaarvooreenvastgestelde verzekeringsstatusvanbelangis.vergelekenmetbijvoorbeelddekinderbijslag,hetaowspensioenofde NabestaandenuitkeringAnwisdeWetOvozmaareenrelatiefkleineregelingmetbeperktewerkzaamheden voordesvb. 8 DeBasisregistratiePersonen(BRP)heeftdeGemeentelijkeBasisadministratiePersonen(GBA)vervangen.IndeBRPstaan persoonsgegevensvaninwonersinnederlandenvannederlandersinhetbuitenland(registratienietingezetenen,rni).. Uiterlijkin2016werkenallegemeentenmetdenieuweregistratie.DelandelijkeinfrastructuurvandeBRPisde verantwoordelijkheidvanhetministerievanbinnenlandsezakenenkoninkrijksrelaties(bzk).hetbeheerisinhandenvan hetagentschapbasisadministratiepersoonsgegevensenreisdocumenten(bpr),onderdeelvanhetministerievanbzk. 15

16 Gegevens' leveranciers' Proces'bij'SVB'om'te'komen'tot'de' Basisadministra4e'Volksverzekeringen' Gegevens' ontvangers' Mijn'SVB' GBA/BRP' UWV'polis0 administra7e' Extrac7e'&' laadprogramma' Verwerken' uitval' verzekerings0 feiten' Belas7ngdienst' CZ' Pensioen0 register' Zorgins7tuut' Nederland' SVB0processen' Verzekerings0 feiten' DUO' Afleiden'en' vaststellen' verzekerings0 status' BuZa' Verzekerings0 status' UWV' Zusterorganen' Regelingen'(vnl' volksverzekeringen)' Belas7ngdienst' AOW' Anw' AKW'/'TOG' Pensioen0 overzicht' Toepasselijke' wetgeving' Gemoeds0 bezwaard' Ontheffing' AWBZ' Remigra7e' Etc.' Bron:mailcontactmetSVBdd.3juni2014(eigenbewerking,inclusiefvereenvoudigingsslag) Box:&Rol&SVB&bij&samenstellen&AWBZPverzekerdenbestand& Inhetvoorsteltoteen"VerzekerdenadministratieAWBZ"gafdeSVBaandateenAWBZSverzekerdenbestand op1januari2010beschikbaarkonzijn,waarbijin85tot95%vandegevallendeactueleverzekerdenstatusis vastgelegd(hetpercentageisafhankelijkvandeautomatiseringsgraad).hierdoorkanhetleeuwendeelvande AWBZSverzekerdenwordenvastgesteld.Hetresterendedeelvereisthandmatigegevalsbehandeling.Eendeel daarvanzounaarverwachtingalsnoggeautomatiseerdkunnenworden.hetdanresterendedeelvereistdat personenbenaderdwordenomduidelijkheidteverkrijgenomtrenthunpersoonlijkesituatieaandehand waarvandeverzekerdenstatuskanwordenafgeleid.hetgaatdaarbijomcomplexegevallendieafwijkenvan dehoofdregelvaningezetenschap.afhankelijkvandebeschikbarecapaciteitvoordehandmatige gevalsbehandelingkaninenkelejarenna2010(tot2013s2017;afhankelijkvandeautomatiseringsgraad)het 100%Sniveauwordenbereikt. Bron:TK,2009S2010,32150,nr.3,MemorievanToelichtingbijdeWetOvoz Ingevolgeartikel5vandeAWBZisiedereingezeteneverzekerd.EeningezeteneisdiegenedieinNederland woont.bepaaldegroepenzijnechteruitgezonderdvaneenverzekeringsplicht(endaarmeeterecht onverzekerd),zoalsactievemilitairen,gemoedsbezwaardenenasielzoekers.bijpersonenindetentiezijnde socialerechtenenplichtenopgeschort.kortom,sommigemensenwoneninnederlandenzijntochniet verzekerd.dealgemeneregelisechterdatiedereendieinnederlandwoont,verzekerdisvoorde volksverzekeringen.alsmenloonofeenuitkeringontvangt,betaaltmenpremiesvoordevolksverzekeringen. 16

17 IneenbeperktaantalgevallenishetmogelijkombijdeSVBontheffingvandeverzekeringsplichtaantevragen doormiddelvandeverklaringnietawbzverzekerd.indatgevalhoeftmengeenpremiesmeertebetalen, maarismenooknietmeerverzekerdvoordevolksverzekeringen. 9 OpdewebsitevandeSVB staateenoverzichtonderwelkevoorwaardenmensen(aldanniet)plichtenen rechtenhebbenvoordevolksverzekeringen. Box:&Doelgroepgerichte&communicatie&over&verzekeringsplicht& Ommensenteinformerenoverhunverzekeringsplichtenspecialedoelgroepenooktevoorzieninhun specifiekeinformatiebehoefte,ishetprojectzorgverzekeringslijnopgestart.dekerntaakvan Zorgverzekeringslijn.nlishetterugdringenvanhetaantalwanbetalersenonverzekerden. IndeeersteplaatsisheteentelefonischinformatieSenadviespuntvoorpersonendievragenhebbenoverde zorgverzekering.informatieisookdigitaal(viadewebsite)beschikbaarentotslotiserdrukwerk(kosteloos) beschikbaarenlevertmenvoorlichtingindevormvaneenwerkbezoekofbijeenkomst.eendeelvande informatieisspecifiekgerichtopnieuwkomersenexpats,eendeelvandeinformatieisgerichtop18splussers. DewebsiteisnietbeschikbaarinTurks/Arabischmetalsredendatdedoelgroepuitdielandenvaker laaggeschooldofanalfabeetis.hetisvanbelangomhendusopanderemaniertebereiken. Bron:Zorgverzekeringslijn.nl Bestandsvergelijking NasamenstellenvanhetAWBZSverzekerdenbestandvergelijktdeSVBditbestandmethetReferentiebestand VerzekerdenZorgverzekeringswet(RBVZ)datdoorVektiswordtaangeleverd.HetRBVZbestandbevatalle daadwerkelijkbijzorgverzekeraarsverzekerdepersonenopbasisvangeverifieerdebsnsnummersvande betreffendeverzekerden. DeSVBhanteertbijdevergelijkinghetactuelereferentiebestandenvergelijktdatmetmensendielangerdan viermaandeninnederlandwonenofwerkenenuitdiehoedanigheidawbzsverzekerdzijn.pasnavier maandengeldtdatmensenformeelonverzekerdworden. 9 Bron: 17

18 Figuur#1:#Aantal#daadwerkelijk#bij#zorgverzekeraars#verzekerde#personen#(door#Vektis#aangeleverd#bij#SVB) 10# & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & OverigenswaserooktentijdevandeZiekenfondswetsprakevan(particulier)onverzekerden( personen).nadeinvoeringvandezvwin2006,waarbijveelaandachtwerdbesteedaande verzekeringsplicht,bedroeghetaantalonverzekerdenindecbssstatistieken personen.ditaantal daaldegestaagmaarlangzaamtot perultimo Aanschrijving&van&vermeend&onverzekerden& OpbasisvandeuitgevoerdebestandsvergelijkinggeeftdeSVBaanhetZorginstituutNederlanddoorwelke personeninhetkadervandewetovozmoetenwordenaangeschreven.nahetinwerkingtredenvandewet OvozishetZorginstituutNederlandvanafmaart2011invrijhoogtempoallemensenaangaanschrijvendieop datmomentuitdebestandsvergelijkingalsonverzekerdteboekstonden.datgebeurdeinbatchesvan ongeveer20.000brievenpermaand.eindnovember2011haddenruim menseneenbriefontvangen waarinzewerdenopgeroepenomzichteverzekeren. UitdedatabestandenvanhetZorginstituutNederlandleidenweafdatsindsdeinwerkingtredingvandeWet Ovozsindsmaart2011totenmetjuni2014intotaal personendoorhetZorginstituutNederlandzijn aangeschrevenalsvermoedelijkonterechtonverzekerdepersonen. 10 Bron:SVB/Vektis(bewerkingZorgVuldigAdvies) 11 TK,2009S2010,32150,nr.3 18

19 Tabel#2:#Jaarlijks#aantal#aanschrijvingen#van#vermeend#onverzekerden#(Bron:#Zorginstituut#Nederland)# & Aangeschreven Eindeonverzekerd Standactiefonverzekerden 2011& & & &(t/m&juni)& Totaal& Uitdemaandcijfersblijktdatdegrotestroomaanschrijvingenvandeeersteperiodesterkisafgezwakt.Wat bovendienuitdefiguren2,3en4blijkt,isdatindemaandenjanuarienfebruarinietofnauwelijks aanschrijvingenplaatsvinden.hetwisselenvanverzekeraaraanheteindvanhetjaarmaaktdecijfersindie periodeonbetrouwbaarder,waardooreenrisicoontstaatdatteveelmensenonterechtworden aangeschreven.mensenkunnenzichtot31januariinhetnieuwejaarmeldenbijeenverzekeraar,dusalsze zichvoor31decembervanhetoudejaaruitschrijvenbijdeoudeverzekeraarenpaseindjanuaribijdenieuwe, zijnze(nog)nietinovertredingvanwegeonverzekerdheid. Figuur#2:#Totaal#aantal#aanschrijvingen#van#(vermeend)#onverzekerden#(Bron:#Zorginstituut#Nederland)# " mrt"11 apr"11 mei"11 jun"11 jul"11 aug"11 sep"11 okt"11 nov"11 dec"11 jan"12 feb"12 mrt"12 apr"12 mei"12 jun"12 jul"12 aug"12 sep"12 okt"12 nov"12 dec"12 jan"13 feb"13 mrt"13 apr"13 mei"13 jun"13 jul"13 aug"13 sep"13 okt"13 nov"13 dec"13 jan"14 feb"14 mrt"14 apr"14 mei"14 jun" Aangeschrevenonverzekerden 19

20 Figuur#3:#Aantallen#(vermeend)#onverzekerden#aan#Zorginstituut#Nederland#geleverd#door#SVB#(Bron:#SVB)# " " " 2011" 2012" " 2013" 2014" " " 0" jan" feb" mrt" april" mei" juni" juli" aug" sept" okt" nov" dec" Figuur#4:#Maandcijfers#aantal#aanschrijvingen#van#(vermeend)#onverzekerden#(Bron:#Zorginstituut#Nederland)# Januarienfebruarijaarlijkspauzein opsporing,gevolgddoorpiekinmaart Batchmeteerste aanschrijvingen " mrt"11 apr"11 mei"11 jun"11 jul"11 aug"11 sep"11 okt"11 nov"11 dec"11 jan"12 feb"12 mrt"12 apr"12 mei"12 jun"12 jul"12 aug"12 sep"12 okt"12 nov"12 dec"12 jan"13 feb"13 mrt"13 apr"13 mei"13 jun"13 jul"13 aug"13 sep"13 okt"13 nov"13 dec"13 jan"14 feb"14 mrt"14 apr"14 mei"14 jun" permaandaangeschreven 20

21 Resultaatvandeaanschrijvingen DeaanschrijvingdoorhetZorginstituutNederlandheefteenenormeimpactgehadophetdestijds verondersteldeaantalonverzekerdeninnederland.sindsdeinwerkingtredingvandewetovozishetaantal onverzekerdendrastischafgenomen.dezeforseafnameisteverklarendoordat: I. II. III. Hetmerendeelvandepersonenalsnogeenzorgverzekeringafsluit( personen). Ditbetreftvooreengrootdeelmensendievergetenzijnzichzelf(studentendierecent18jaarzijn geworden)ofhunpasgeborenkindjeaantemeldenbijdeverzekeraar; Eengrootaantalmensenmetsucceshunverzekeringsplichtheeftbetwist( personen) DitbetreftvooreengrootdeelmensendieweliswaareenGBASinschrijvinghebben,maarbehorentot eenvandeuitzonderingscategorieën; Enmensenbehorentoteenrestcategorie terechtonverzekerd,denkaangemoedsbezwaarden, geëmigreerden,alsactievemilitairingeschrevenofoverleden(2.259personen) Figuur#5:#Status# einde#onverzekerd #houdt#gelijke#tred#met#aantal#aanschrijvingen#(bron:#zorginstituut#nl)# " mrt"11 apr"11 mei"11 jun"11 jul"11 aug"11 sep"11 okt"11 nov"11 dec"11 jan"12 feb"12 mrt"12 apr"12 mei"12 jun"12 jul"12 aug"12 sep"12 okt"12 nov"12 dec"12 jan"13 feb"13 mrt"13 apr"13 mei"13 jun"13 jul"13 aug"13 sep"13 okt"13 nov"13 dec"13 jan"14 feb"14 mrt"14 apr"14 mei"14 jun" Aangeschrevenonverzekerden 21 Eindeonverzekerd

22 Figuur#6:#Reden#voor# einde#onverzekerdheid #(Bron:#Zorginstituut#Nederland)# " mrt"11 apr"11 mei"11 jun"11 jul"11 aug"11 sep"11 okt"11 nov"11 dec"11 jan"12 feb"12 mrt"12 apr"12 mei"12 jun"12 jul"12 aug"12 sep"12 okt"12 nov"12 dec"12 jan"13 feb"13 mrt"13 apr"13 mei"13 jun"13 jul"13 aug"13 sep"13 okt"13 nov"13 dec"13 jan"14 feb"14 mrt"14 apr"14 mei"14 jun" Ingeschrevenbijzorgverzekeraar Niet(meer)AWBZverzekerd Overig(acJefmilitair,geemigreerd,gemoedsbezwaard,overleden) Ambtshalveverzekerd Actiefonverzekerden,huidigestandvanzaken Perpeildatumjuni2014bevindenzich30.003personenalsgeregistreerdonverzekerd(opbasisvande bestandsvergelijkingdoordesvbenaanschrijvingdoorhetzorginstituutnederland)indeketenvandewet Ovoz.Opditmomentisdusongeveer0,2%vandeNederlandsebevolkingactiefonverzekerd. DemaandelijkseinstroomenuitstroomisnadeperiodekortnadeinwerkingtredingvandeWetOvoz momenteelredelijkconstanttenoemen.gemiddeldstromenmaandelijksongeveer5.000personeninen 5.000personenuitderegelingvandeWetOvoz.Ookindeontwikkelingvanhetaantalactiefonverzekerdenis heteerdergesignaleerdepatroonzichtbaarvandepauzeinhetaanschrijvenvanonverzekerdeninde maandenjanuarienfebruarivaniederjaar,gevolgddooreenpiekinmaart. 22

23 Figuur#7:#Ontwikkeling#van#instroom,#uitstroom#en#eindstand#actief#onverzekerden#(Bron:#Zorginstituut#NL)# " mrt"11 apr"11 mei"11 jun"11 jul"11 aug"11 sep"11 okt"11 nov"11 dec"11 jan"12 feb"12 mrt"12 apr"12 mei"12 jun"12 jul"12 aug"12 sep"12 okt"12 nov"12 dec"12 jan"13 feb"13 mrt"13 apr"13 mei"13 jun"13 jul"13 aug"13 sep"13 okt"13 nov"13 dec"13 jan"14 feb"14 mrt"14 apr"14 mei"14 jun" Instroom Uitstroom EindstandacEefonverzekerden Bijdeeerstegrotegroepmensendiewerdaangeschrevenkwammeteeneengrotestroomopgangvan mensendiede(verplichte)verzekeringgingenafsluitenofdiekondenaantonendatzenietverzekeringsplichtig waren.maarnietalleenbijditstuwmeer,ookbijdehuidigegroepmensendiealsonterechtonverzekerduitde bestandsvergelijkingroltgeeftdeeersteaanschrijvingeenvergelijkbaarresultaat:eengrootdeelverzekertzich alsnogeneenanderdeelblijktnietverzekeringsplichtig. GedurendehetevaluatieonderzoekisgeblekendatergeredetwijfelsbestaanoverdeaccuraatheidvanBRP gegevensopbasiswaarvanpersonenhetprocesvandewetovozingaan.erzit vervuiling inhetsysteem doordatgegevensniet(meer)accuraatzijn.bijdehuidigepopulatieonverzekerdendoetditprobleemzichmet namevoorbijpersonendiekortdurendinnederlandwoonachtigzijngeweest,zichooithebbeningeschreven inhetbrpenbijvertreknietmeerhebbenuitgeschreven.hetbetrefthiervooralbuitenlandsestudentenen buitenlandsewerknemers. DekwaliteitvanBRPgegevensvormtgeenonderwerpvandezeevaluatiemaarspeeltweleenzeerbelangrijke rolbijhetbeoordelenvandeeffectiviteitvanhetsysteemvanopsporinginhetkadervandewetovoz. Immers,hetopstellenvanhetAWBZSverzekerdenbestandopbasisvanBRPgegevensendebestandvergelijking doordesvbvormthetstartpuntvandeketenvandewetovoz.alseropdatpuntvandeketennietaccurate of vervuilde BRPgegevenswordengebruikt,gaandeze vervuilde gegevensdeheleketendoor.opdit momentisergeenveiligheidsventielinhetsysteemvandewetovozopgenomenomvervuildegegevens vroegtijdiguithetsysteemteverwijderenenterugtemeldenaanhetbpr.pasalsdedeurwaarder daadwerkelijkvoordedeurstaatkanerterugmeldingplaatsvinden.dezepersonendoorlopennusomshet helesysteemvandewetovoz:erwordenbrievengestuurd,boetesopgelegdenzewordenopgenomeninde ambtshalveverzekeringterwijldepersonennietmeerwoonachtigzijnophetindebasisadministratie geregistreerdeadres.geïnterviewdensprekenhierbijvanzogenaamdespookburgers. 23

24 OpbasisvaninterviewsmetdeSVB(beginvandeketen)blijktdatongeveer40%onterechtalsonverzekerde wordtaangeschrevenenopbasisvanbestandsvergelijkingvantweeindividuelezorgverzekeraars(eindvande keten)blijktdatvandiegroeponterechtaangeschreveneenaantalpersonenhetheleovoztrajectdoorloopt. MetbehulpvangegevensvandeSVBenhetZorginstituutNederlandkangrofweginbeeldwordengebracht watergebeurtmetmensendieinmaandelijksinhetkadervandewetovozwordenaangeschreven.daarbij moetwordenaangetekenddatditeenschematische(versimpelde)weergaveisvandewerkelijkheid. Watditschemainiedergevalduidelijkmaakt,isdateendeelvandemensenonterechtwordtaangeschreven. Hetgaatvoornamelijknietgoedbijbuitenlandsestudenten.Buitenlandsestudentenzonderbijbaanzijnniet AWBZSverzekerd,dusnietverzekeringsplichtigvoordeZvw.VeelbuitenlandsestudentenhebbenweleenGBAS adres.daaromwordthetsysteemvanduodoordesvbgebruiktomhetbavopteschonenenzodeterecht onverzekerdenuittefilteren.echter,alsstudentengeenstudiefinancieringontvangenende onderwijsinstellinginkwestiegeenbekostigingvanuitocwontvangt,ontbreektdenoodzaakomzebijduo aantemelden.dezestudentenzijnweliswaarnietverzekeringsplichtig,maardoordatzijnietvanuitregistraties vanonderwijsinstellingenwordenaangeleverdbijduo,wordenzijnietopgeschoonduitdebasisadministratie Volksverzekerden(BAV).DaardoorkandeSVBnietandersconstaterendandatzeverzekeringsplichtigzouden zijn,enontvangendebuitenlandsestudenten(onterecht)eenbriefvanhetzorginstituutnederland. Schema#1:#Hoe#doorloopt#een#groep#grosso#modo#het#proces#van#de#Wet#Ovoz#(in#een# gemiddelde #maand# # cijfers#zijn#indicatief)# Personen'die'verzekerd'zouden'moeten'zijn'(AWBZ6verzekerden,'dus'Zvw6verzekeringsplich>g)' Personen'die'verzekerd'zijn'(Referen>ebestand)' Circa'4.500'personen'per' maand'aangeschreven' Circa'2.000'personen' sluiten'zelf'verzekering'af'' betres'vermoedelijk'vnl' nieuwe'nederlanders,' pasgeborenen,'' 186jarigen,'ZZP ers' Circa'1.000'personen'betwisten' verzekeringsplicht'met'succes' Circa'1.500'personen'rollen' verder'het'proces'in' vnl'arbeidsmigranten'en' buitenlandse'studenten' Circa'30.000' ac>ef' onverzekerden' Circa'1.500'personen' ontvangen'1e'boete' Deel'sluit'verzekering'af,'deel' blijkt'niet'verzekeringsplich>g' Circa'1.000'personen' ontvangen'2e'boete' Klein'deel'sluit'verzekering'af'of' blijkt'niet'verzekeringsplich>g' Circa'800'personen'worden' (gedurende'12'maanden)'' ambtshalve'verzekerd' Klein'deel'sluit'verzekering'af'of' blijkt'niet'verzekeringsplich>g' (soms'vertrokken'uit'nederland)' Circa'600'personen'overgezet' naar'reguliere'verzekering' 24 Deel'blijkt'vertrokken'uit' Nederland'( spookburgers )'

25 DeSVBgeeftaandatzeinschattendatdoormiddelvandatamining waarbijopbasisvanbepaalde kenmerkengeredetwijfelgevalleninzichtelijkkunnenwordengemaakt maandelijksongeveer1.000á1.500 betwistingentedefiniërenzijnopdemaandelijkseinstroomvan5.000personen.ditzouhetmerendeelvande onterechtaangeschrevenpersonenbevatten.opbasisvankenmerken(geslacht,nationaliteit, 12) leeftijdscategorie alsmedeopsignalenvandedeurwaarderisdoorgesprekspartnersnamelijkmeerdere malenhetvermoedenuitgesprokendathethierbijveelalombuitenlandsestudentenenbuitenlandse seizoenarbeidersgaat.dataminingvindtnognietplaats.hetbepalenvanhetdaadwerkelijkaantalen identificerenvandebetreffendeindividuenvergtaanvullendedataanalyse. Degrootstegroep missers aanbeginvandeketenheeft zoblijktuithetgesprekbijdesvb devolgende 13 kenmerken : Afkomstiguithetbuitenland Geenwerk,geenfamilieinNL Tussen18en30jaar Metbepaaldegeografischekenmerken(landcodes) NietbijDUObekend(ivmStuFiofbekostigingonderwijsinstelling) 14 DetaakomdeBRP zuivertehoudenligtprimairbijgemeenten.naastgemeentendragenook bestuursorganenalsafnemersbijaandeaccuraatheidvandebrp.hetterugmeldenvanafwijkendegegevens aandebrpvraagtomeenprofessioneleafweging.hogekwaliteitkanalleenbereiktwordenals bestuursorganenmeldingmakenvanonjuistegegevens,eenverantwoordelijkheiddiezijdelenmet gemeenten. Artikel2.34eerstelid,vandeWetBRPbepaaltdatbestuursorganendie geredetwijfel hebbenoverde juistheidvaneenauthentiekgegevenuitdebasisregistratie,ditmeldenaanhetcollegevanburgemeesteren wethoudersvandebijhoudingsgemeente.inhetbelangvandebasisregistratieenhetfunctionerenvande overheidishetzaakhetbegrip geredetwijfel ruimoptevatten.deconstateringdateengegevenuitde basisregistratieafwijktvaneengegevenwaaroverhetbestuursorgaanbeschikt,isinbeginselvoldoende.inde praktijkkunnenerechterplausibeleverklaringenzijnvoordegeconstateerdeafwijkingendiedeconclusie geredetwijfel nietrechtvaardigen.bestuursorganenmoetendaaromnaareigenbevindingeneenafweging. makenoferinderdaadsprakeisvan geredetwijfel 15 DatbegintermeedateenpartijalsdeSVBpaseendergelijkprocesingangzetnadatmeneensignaal ontvangt.dankaneenbriefzijndieonbestelbaarretourkomt,ofeenpersoondietelefonischcontactzoekt. ZorginstituutNederlandmaaktvoordegroepactiefonverzekerdengebruikvaneenprocesvangeredetwijfel alsmeneensignaalkrijgt.bijtwijfelaandejuistheidvaneenadresvindtterugmeldingplaatsaandegemeente (diedanaanzetisomhetadresinonderzoektezetten),bijtwijfelaandeawbzsstatusvindtterugmelding plaatsaandesvb.hetmerendeelvandebezwaarschriften(circa90%)betrefteenbetwistingvandeawbzs 12 Bron:GeanonimiseerddatabestandOvozverzekerden,uitschrijfredenen,grotezorgverzekeraar 13 Bron:InterviewmetSVB 14 ZievooreentoelichtingopdeBasisregistratiePersonen(BRP)paragraaf Bron:CirculaireministerieBZK,WanneerterugmeldenvanafwijkendegegevensaandeBRP(geredetwijfel),6januari

26 statusopbasiswaarvanaangeschrevenburgerswordengeïdentificeerdalsonverzekerd.hetovergrotedeel vandiebezwaarschriftenwordtgehonoreerd.16 MetdeinwerkingtredingvandeWetBRPper6januari2014heeftdegemeentetevoldoenaaneenaantal wettelijkeverplichtingenomaandietaakinvullingtegeven.eénvandieverplichtingenzietophetin onderzoeknemenvanterugmeldingenaanhetbrpdoorpartijenalsdebelastingdienst,gemeenten,andere overhedenenzorgverzekeraars.partijenkunnendaarvooreencentraleterugmeldvoorziening(tmv) gebruiken.degemeentenhebbeneencrucialerolbijhetterugmelden17: Gemeenten,alshoudersvandeGBA,hebbendeplichtterugmeldingenadequaatteonderzoekenen zonodigdegegevenstecorrigeren.gemeentenmoetenbinnenvijfdagennameldingaangevenwat ermetdemeldinggedaanwordt. AnderzijdszaldegemeentealsbuitengemeentelijkeafnemerzelfmoetenterugmeldenviadeTMV. Daarnaastzullenallebinnengemeentelijkeafnemers(dediensten)diede'eigen'GBAgebruikenook moetenterugmeldenaandiegemeentelijkegba. Mogelijkkanbijdecontrolevanterugmeldingendieinonderzoekstaangebruikwordengemaaktvansociaal rechercheurs.omdathet spelenmeto.a.debrpsgegevens deburgerrechtstreeksfinancieelvoordeelkan opleveren,voertdesocialezekerheidssectorookfraudesopsporingstakenuit.voordieopsporingstakenzijn sociaalrechercheursbevoegdomdedoorcliëntenopgegevengegevenstecontrolerenopjuistheid."18 GemeentenvormeneenonmiskenbaarbelangrijkeschakelinhetwebbijhetaccuraathoudenvandeBRPen hebbendaarmeeindehuidigepraktijkaanzienlijkeinvloedophetresultaatvandesystematiekvandewet Ovoz.Diversegeïnterviewdengevenaandatgemeentennietuniformomgaanmethetinonderzoeknemen vanterugmeldingen,zowelvanuithetsysteemvandewetovozalsviaanderekanalen Tussentijdse&conclusie&paragraaf&2.1& DeintroductievandeWetOvozisopbasisvandebovenstaandegegevensenbezienvanuitdedoelstellingvan deregelingomtweeredenenalseengrootsuccestebeschouwen: Hetaantalin2010verondersteldeonverzekerdenis(incidenteel)spectaculairgedaald. Erisdoorhetinstrumentariumvanderegeling(structureel)beterzichtontstaanopdedaadwerkelijke omvangvandepopulatieonverzekerdeninnederland.ditgeeftnieuwe(bij)sturingsmogelijkheden. NaastsuccesiserbijdewerkingvandeWetOvozophetonderdeelbestandsvergelijkingookeenkritische kanttekeningteplaatsen: Deonderzoekersconstaterendatersterkeindicatieszijndaterinongeveer40%vandegevallen sprakeisvanonterechteaanschrijving.hetbetrefthierbijookpersonendiezichooitinhetbpr hebbengeregistreerdendiewaarschijnlijkkortdurendinnederlandwoonachtigzijngeweest,maar inmiddelszijnvertrokkenzonderzichuitteschrijven. 16 Bron:InterviewmetZorginstituutNederland 17 Bron: 18 Bron:HandreikinggeredetwijfelvoorgebruikersvanBRPSgegevens,ministerieBZK,april

27 DeonderzoekersconcluderendatdeBRPregistratienietupStoSdateis.Hierdoorkomenpersonendieniet langerinnederlandwonenindeketenvandewetovozterecht.dezepersonenontvangenaanschrijvingen, (oninbare)boetesenwordenonterechtopgenomenindeambtshalveverzekering.eenmogelijkheidomdeze personen,eerderindeketenvandewetovozteidentificerenenuithetsysteemtehalenontbreektopdit moment.pasalsdedeurwaarderdaadwerkelijkvoordedeurstaatiserfysiekcontactmogelijk.deze spookburgersbelastendaardooronnodighetsysteemvandewetovoz. 2.2 De&fase&van&boeteoplegging&en&inning&& Effectiviteitboetesysteem Injuli2011isgestartmethetopleggenvandeeersteboetesaan mensendienadriemaandennogsteedsonverzekerdwaren.decijfers vanhetzorginstituutnederlandinfiguur8geveninzichtinhetaantal mensendatindefasevande1eof2eboetezat. Opbasisvandeaangeleverdegegevensoverdecorrespondentieinde eerstedriekwartalenvan2013constaterendeonderzoekersdatgemiddeldmaandelijks4.500personen 19 wordenaangeschreven,envandiegroepongeveereenderdenadriemaandennogsteedsonverzekerdis. Deze1.500personen(gemiddeldpermaand)ontvangeneennieuwebriefwaarindoorhetZorginstituut Nederlandeeneerstebestuurlijkeboetewordtopgelegdvan 332,25.Dezeboeteheeftenigresultaat een deelvandezegroepverzekertzichalsnogofvechtdeverzekeringsplichtaan(metsucces).circa1.000 personenzijndriemaandenlaternogsteedsonverzekerdenontvangendetweedeboetebrief. Bijiederefaseissprakevanenigeuitstroom,maarvrijwelallepersonendieeentweedeboeteontvangen stromendoorindeambtshalveverzekering. 19 Bron:DataZorginstituutNederland 27

28 Figuur#8:#Fase#waarin#de#actief#onverzekerde#zich#bevindt:#aanschrijving,#1e#of#2e#boete#(Bron:#Zorginstituut#NL)# " mrt"11 apr"11 mei"11 jun"11 jul"11 aug"11 sep"11 okt"11 nov"11 dec"11 jan"12 feb"12 mrt"12 apr"12 mei"12 jun"12 jul"12 aug"12 sep"12 okt"12 nov"12 dec"12 jan"13 feb"13 mrt"13 apr"13 mei"13 jun"13 jul"13 aug"13 sep"13 okt"13 nov"13 dec"13 jan"14 feb"14 mrt"14 apr"14 mei"14 jun" AcCef,faseaanschrijving AcCef,fase1eboete AcCef,fase2eboete Degroepactiefonverzekerdepersonenbevindtzichinéénvandefasenvanhetketenproces(aanschrijving, eersteoftweedeboeteoplegging).infiguur8istotopzekerehoogtededriemaandenvertragingnaiedere processtapzichtbaar. Deeersteendetweedeboetehebbeneenverschillendjuridischkarakter.Detweedeboeteiseenlastonder dwang waarinhetzorginstituutnederlandeenbesluitneemtoverdebestuursdwangdiemenlaterkangaan toepassen(bezwaarenberoepmogelijk). Hetopleggenvaneenlastonderdwangiseeninstrumentomtothersteltekomenvaneenmetdewet strijdigesituatie,ofherhalingvaneenovertredingvandewettevoorkomen.aandeovertrederwordtdoorhet bestuursorgaandeverplichtingopgelegdomeengeldsomtebetalen,tenzijbinnendegesteldetermijnwordt voldaanaandeindebeschikkingopgenomenlast(artikel5:32awb).dezelasthoudtindatdeovertrederde illegalesituatieinovereenstemmingmetdewetdienttebrengenofeenovertredingachterwegedientte laten. Hetzoudaarmeeeensterkereprikkelaanburgersmoetengevenomhieropactieteondernemen.Inde thematischefocusgroepisaangegevendaterdestijdseenbewustepolitiekekeuzeisgemaaktomhetproces opeendergelijkewijzevormtegeven.immers,defasevolgendopdeboetes(ambtshalveverzekeren) kenmerktzichdooreeninbreukvandeoverheidophetprivaatvormgegevenverzekeringsrecht. 28

29 Figuur#9:#Vorderingen#boetezaken:#instroom,#uitstroom#en#eindvoorraad#(Bron:#CJIB)# aantal%vorderingen% Instroom Uitstroom mei"14 jun."14 apr."14 mrt."14 jan."14 feb."14 dec."13 okt."13 nov."13 sep."13 jul."13 aug."13 mei"13 jun."13 apr."13 mrt."13 jan."13 feb."13 dec."12 okt."12 nov."12 sep."12 jul."12 aug."12 mei"12 jun."12 apr."12 mrt."12 jan."12 feb."12 dec."11 okt."11 nov."11 sep."11 jul."11 " aug." Voorraadeindvdmaand OokdeCJIBgegevenslatenziendathetaantalvorderingendeeerstemaandennainwerkingtredenvandeWet Ovozgestaagtoenam,toteenpiekvanbijna50.000vorderingeninjanuari2012.Sindsdienisdevoorraad openstaandevorderingenlangzaamteruggelopentotinmiddelsminderdan18.000vorderingeninjuni2014. e e IndeCJIBcijferswordtgeenonderscheidgemaaktinvorderingenvoorde1 ofde2 boete,maargrofwegkan opbasisvanhetcjibmateriaalafgeleidwordendatongeveer20.000personenin2013zijningestroomdinhet boeteregime.zijhebbenintotaal29.501openstaandevorderingen.hetcjibgaftijdenshetinterviewaandat meerdan75%vandepersonennaeeneersteboeteookdetweedeboetekrijgt.heteffectvaneersteboeteis dusbeperktvanuithetperspectiefvanhetcjib. Inningsresultaten WaardeeffectenvandeeersteaanschrijvingdoorhetZorginstituutNederlandpositiefzijn(het preventieve effect)isdeoverigetoegevoegdewaardevandeboetesbijdewetovozallerminstovertuigend.hetaantal mensendatactieonderneemtnaeeneersteoftweedeboeteisgering.ookderesultatenbijdeinningvan boeteszijnteleurstellend.sindsdestartvanderegelingtotenmetjuni2014is 51,2miljoenopgelegdaan vorderingen(eersteentweedeboetesamen).vandatbedragis 7,7miljoenviadereguliereacceptgiro betaald.doordedeurwaarderisnogeenseenbedragvan 4,3miljoengeïnd.Hetmerendeelvanhetbedrag aanopgelegdeboetes(ruim 30miljoen)isechternietofnietvollediggeïnd,enalsoninbaarteruggelegdbij hetzorginstituutnederland. Dezeresultatenbijdeinninglatenzichgrotendeelsverklarendoorhetfenomeenvande spookburgers.een deelvandeaangeschrevenpersoneniserniet(inmiddelsonvindbaarofteruggekeerdnaarhetlandvan herkomst,bijvoorbeeldalsmeneenadreshadindestudentenhuisvesting),eenanderdeelverstoptzich bewust. 29

30 Dedeurwaarderisheteerstefysiekecontactmetdeonverzekerde.Alleeerderestappenindeketenvinden plaatsopbasisvansysteeminformatie,nietopbasisvanhetfysiekcontactmetburgers.totdantoezijn (vrijwel)alleenbrievenverstuurd.uitmeerderegesprekkenblijktechterdatertweegroepenteonderscheiden zijn eengroep onbestaande burgers(inmiddelsvertrokken,onbekendwaarheen),eneengroepvanwiede taalvaardigheiden/ofhandelingsbereidheidnaontvangstvaneenbriefbeperktis. OpmerkingenbijhetboeteSregime Gesprekspartnerswijzeneropdathetwettelijkprocesvanaanschrijvenenboetesopleggenonnodiglang duurt.hetverstrijkenvanmeertijdheeftgeenenkeletoegevoegdewaardebijhetoplossenvande problematiek.mensenkunneneerstdriemaandengratisonverzekerdblijvenenhetduurtzesmaanden voordateen lastonderdwang wordtopgelegd. Daarnaastiserineersteinstantiesprakevaneenlichtregimebijboeteoplegging.Zoalsaangegevenisdit vanuithistorischperspectiefbegrijpelijkomwillevanhetpubliekrechtelijkingrijpenineenprivaatrechtelijk systeem.eriseenuitgebreidepolitiekediscussiegevoerdoverhetaldannietprivaatrechtelijkkaraktervande Zorgverzekeringswet,endedaarmeesamenhangendemogelijkhedenomalsoverheidintegrijpen.De verzekeringsplichtiseenverantwoordelijkheiddiebewustisneergelegdbijdeindividueleburger.metdewet Ovozindehandtrektdeoverheiddieverantwoordelijkheidweernaarzichtoeindegevallendatmensenhun eigenverantwoordelijkheidnietnemen.indatkaderpasteenlichtregimebijboeteoplegging,waarinburgers tijdgegundkrijgenomzelfactieteondernemen.hiermeebeperkjeechterweleenaantalmogelijkhedenom vroegtijdigeenintensieverprocesvaninning meteenhogerekansopsucces ingangtezetten Tussentijdse&conclusie&bij&paragraaf&2.2& HetboeteSregimelevertweinigtoegevoegdewaardeaandewerkingvandeWetOvoz.Naopleggenvande boetegaanmaarweinigmensenovertothetafsluitenvaneenverzekering.daarnaastzijndeinningsresultaten mager,maarvanwegehetfenomeenvandeeerdergenoemdespookburgersisditwelverklaarbaar. Hetprocesvanaanschrijvingenopleggenvandetweeboetesstrektzichuitovernegenmaandennadat iemandalsonverzekerdisgeïdentificeerd.deeerstekeerdatdaadwerkelijkbijeenpersoonwordtaangebeld, ispasalsdedeurwaarderlangskomtvoordeinningvandeboete(s). 2.3 De&fase&van&ambtshalve&verzekering&en&premieP inning/incasso&& Aantalambtshalveverzekerden Eenkleinjaarnadatdeeersteonverzekerdenzijnaangeschreven, werdendeeerstepersoneningeschrevenindeambtshalveverzekering. Infebruari2012komendeeersteambtshalveverzekerdeninbeeldin derapportagesvanhetzorginstituutnederlandenvanafmaart2012 ookinderapportagesvanhetcjib.nadatisgeblekendatderoutevanbroninhoudingbijdewerkgeverniet succesvolkanwordenopgestartgaathetcjibovertothetinnenvandepremievoordeambtshalve verzekeringdoormiddelvanincasso. 30