Icesave-spaarders krijgen hun geld

Transcriptie

1 Columbus? geeft antwoord op pagina 3 10 Vrijdag Oktober 2008 Gratis, maar niet goedkoop. Morgen is het Coming Out Day Uit de kast komen is nog nooit zo leuk geweest als dit jaar op zaterdag 11 oktober tijdens de eerste nationale uit-de-kast-komdag. In De Pers gaan alle deuren wagenwijd open: in de Coming Out-special twaalf pagina s voor homo s, lesbo s en hetero s, over onder meer jongeren, uitgaan, sociale acceptatie, religie, politiek en sport. 13 Kredietcrisis 20 miljard voor financiële sector Icesave-spaarders krijgen hun geld Sport Schultz naar Wimbledon Dan pas stop ik 31 De Nederlandse staat steunt de financiële sector met 20 miljard euro. Spaarders van Icesave krijgen linksom of rechtsom hun geld tot euro terug. Dat heeft minister Bos gisteravond laat bekendgemaakt. Bij Fortis VEB in de aanval De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) start een enquêteprocedure tegen Fortis. De VEB gaat de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam vragen Fortis te dwingen informatie te geven over de stand van zaken, zo maakte de vereniging gisteren bekend. Fortis heeft volgens de VEB de afgelopen maanden structureel nagelaten de aandeelhouders te informeren over de snel verslechterende omstandigheden en de hectische uitverkoop aan de Nederlandse, Belgische en Luxemburgse staat, en vervolgens het Franse BNP Paribas. De VEB wil op zeer korte termijn een aandeelhoudersvergadering hierover. Minister Bos stuurt een delegatie naar IJsland. EVERT-JAN DANIËLS Redactie economie Nederland ondersteunt de financiele sector met een kapitaalversterking van 20 miljard euro. Iedere financiële instelling klein of groot kan een beroep op het geld doen. Minister Bos neemt deze bijzondere maatregel, verklaarde hij gisteravond, om gezonde bedrijven te beschermen tegen de schokken van de kredietcrisis, die de stabiliteit van die bedrijven bedreigen. Dit betekent dat de Nederlandse Staat aandeelhouder wordt in tal van financiële ondernemingen die om steun vragen. Spanje en Groot- Brittannië namen eerder soortgelijke maatregelen. Bos zei bovendien dat Icesavespaarders linksom of rechtsom hun geld tot euro terugkrijgen. Hij geeft daarmee de garantie dat mochten de onderhandelingen met IJsland over de tegoeden mislukken, de Nederlandse staat ervoor zal opdraaien. Voor de eerste euro moeten de ongeveer spaarders zich in eerste instantie wenden tot de IJslandse centrale bank. Maar de IJslandse regering komt nog niet over de brug. Daarom is volgens Bos gisteren een delegatie van Financiën en De Nederlandsche Bank (DNB) vertrokken naar het eiland om te onderhandelen over de Nederlandse spaartegoeden. De president van DNB Nout Wellink benadrukte gisteravond nog eens dat de bank spaarders zal bijstaan in pogingen het geld uit IJsland terug te krijgen. Dat land staat op het punt failliet te gaan. Bos dreigt met rechtszaken tegen IJsland als de 1,7 miljard euro geblokkeerd spaargeld niet terugkomt. De IJslandse premier Geir Haarde wil echter dat de Nederlandse overheid de claims van de Icesave-klanten overneemt. Het Nederlandse management van Icesave denkt dat Haarde uiteindelijk zijn gelijk haalt en minister Bos van Financiën zijn portemonnee moet trekken. Ik heb er alle vertrouwen in dat het geld terugkomt, zegt een Icesave-manager die niet met zijn naam in de krant wil. De Nederlandse overheid staat wel garant, al begrijp ik goed dat ze dat nu nog niet willen zeggen. Terwijl de sluiting van de internetbank Icesave uitgroeit tot een internationaal incident, zit de directeur Martijn Hohmann van Icesave Nederland noodgedwongen thuis. Bij hoge uitzondering neemt hij de telefoon op. Ik heb altijd in alle oprechtheid de overtuiging gehad dat het goed zou komen met Icesave, zegt hij aarzelend. Hij zou de Icesave-klanten, die nu Martijn Hohmann. FRANK VAN BEEK wanhopig proberen hun spaargeld terug te krijgen, graag geruststellen. Maar dat mag niet. Icesave staat nu onder bewind van De Nederlandsche Bank DNB. Werknemers of oudwerknemers mogen niets zeggen. Hohmann zegt nog geen plannen te hebben voor de toekomst. Eerst dit vreselijke drama verwerken. De rol van Hohmann is inmiddels uitgespeeld. Eind mei van dit jaar zette Icesave met een stunttarief van 5 procent de Nederlandse spaarmarkt op zijn kop. Vijf uur na de opening hadden duizend klanten zich aangemeld. Ze bleven toestromen tot vorige week een geruchtenstroom over een mogelijk faillissement op gang kwam. Hohmann, voormalig senior vicepresident van ABN Amro, wuifde alle kritiek op de wankele financiële basis weg. We wilden het succesvolle Nederlandse concept in heel Europa uitrollen. Daar zijn we inmiddels mee gestopt, ja. 1 NL Stier steunen in de kou Hollandse hulp bij protest 03

2 2 NL Lange Poten PETER MIDDENDORP et de nationalisatie van Fortis en ABN Amro was Meen kleine zeventien miljard euro gemoeid, een heel bedrag, toch leek de minister van Financiën niet van zins hierover lang met de Tweede Kamer van gedachten te wisselen. Tijdens het debat moest hij af en toe zuchten, als een vraag hem niet aanstond, blies hij verontwaardigd zijn wangen vol. In de seconde dat het debat werd afgehamerd, liep Wouter Bos de Kamer uit. In zijn rechterhand een typische ministerstas, een zwarte, waar veel papieren in kunnen. De minister had die niet goed ingepakt of er niet voldoende tijd voor genomen; er staken allemaal papieren uit. Buiten de vergaderzaal stonden ministens vijftig journalisten op hem te wachten. Voor de camera s van NOS en RTL wilde hij nog wel een woordje spreken, de schrijvende pers kreeg te horen: Ik ben er klaar mee jongens. Waarna de minister zich naar het toilet spoedde, daaruit alweer snel tevoorschijn kwam, in de loop zijn tas bij de voeten van zijn woordvoerder van de vloer nam, en in een rechte lijn naar de roltrap snelwandelde, die naar de begane grond voerde. Voor iemand die haast had, die misschien IJsland van de financiële ondergang ging redden, kwam hij niet snel de gebouwen van de Tweede Kamer uit. Niet sneller dan ik tenminste, en ik ging alleen maar voor een kopje koffie. Haast leidt niet altijd tot snelheid. Je vergeet dingen, slaat zelden meteen de goede hoeken om. De minister snelwandelde in een rechte lijn naar de roltrap. We stonden tegelijk buiten, op het Plein, de minister en ik; het was geen lelijke dag. Hij nam plaats op de achterbank van een gereedstaande auto en zette het meteen op een bellen. Ik stond erbij te kijken toen de wagen met een verkeersveilig vaartje de Lange Poten opdraaide en uit het zicht verdween. Een beetje spijt had ik achteraf wel dat ik niet in een taxi was gesprongen en had geroepen: Volg die grijze Volvo! De spijt verdween niet toen ik Ferry Mingelen s avonds in Den Haag Vandaag hoorde zeggen: We hebben het nog even gecheckt bij zijn woordvoerder, maar er is niets aan de hand. De minister gaat vanavond niets spannends meer doen. 1 Peter Middendorp doet als schrijver/journalist dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag. Woningmarkt Vertrouwen verdwijnt Zelfs de huizenprijzen dalen De De kredietcrisis raakt nu ook de Nederlandse woningmarkt. Voor het eerst in achttien jaar zijn de huizenprijzen gedaald. Annemieke van Dongen De gemiddelde verkoopprijs van een woning daalde het afgelopen kwartaal met 0,3 procent, blijkt uit cijfers die makelaarsvereniging NVM gisteren presenteerde. Zelfs in de regio Amsterdam, waar de prijzen een kwartaal eerder nog 5 procent stegen, is een flinke daling ingezet (min 3 Crisis NICO DIJKSHOORN ugo Borst verwoordde woensdagavond in De Wereld HDraait Door, tijdens een gesprek over de beurscrisis, precies mijn gevoelens. Ik had het alleen anders gezegd. Dat pleit voor Hugo. Ik ben iets laffer. Hugo Borst schreeuwde procent). Ook worden er steeds minder huizen verkocht en staan ze langer te koop. Toch staat de huizenmarkt niet op instorten, denkt woningmarktdeskundige Harry Boumeester van de TU Delft. In vergelijking met landen als Engeland, Spanje en de VS worden in Nederland namelijk niet te veel maar te weinig nieuwe woningen gebouwd en zijn hier degelijke hypotheekregels. Ook is het onwaarschijnlijk dat huizenbezitters massaal in de problemen komen, omdat de hypotheekrente historisch gezien nog steeds laag is, de renteaftrek huizen betaalbaar houdt en mensen op de krappe aan tafel dat het mediawaanzin was. Hij merkte niets van een crisis. Hij had s middags lekker cd tjes gekocht, fijn gegeten en morgen ging hij hele dure laarzen kopen. Al die doodsbange spaardertjes die hun geld naar Finland hadden gesluisd, eigen schuld dikke bult. Hebzucht was het. Zo denk ik er ook over. De crisis gaat, tot mijn verbazing, helemaal aan mij voorbij. Als je de kranten leest en de sprekende hoofden op de televisie ziet, sta je al met je jas aan om voor 130 dagen witte bonen in tomatensaus in te slaan. In de rij voor een halfje bruin, het is niet meer ver weg. Je ijskast, als je die nu verkoopt, hoeveel zou hij dan nog opleveren? arbeidsmarkt hun baan niet zomaar kwijtraken. Er is echter één onvoorspelbaar gevaar. Het vertrouwen wordt momenteel flink onderuitgeslagen door de kredietcrisis, zegt Boumeester. En vertrouwen is op de woningmarkt een toverwoord. Banken worden wantrouwiger en wijzen meer hypotheekaanvragen af. Pessimistische huizenkopers stellen hun aankoop uit, met dalende prijzen als gevolg. Hoe sterk dit de markt beïnvloedt, is moeilijk te voorspellen. De invloed van recente gebeurtenissen, zoals die rond Fortis en Icesave, is nog niet in de cijfers verwerkt. 1 In het dagelijks leven merk ik helemaal niets van de crisis. Ik zie op de televisie wel mannetjes in kostuums die druk staan te schreeuwen voor een beeld vol met cijfers en ik zie verontruste ministers op weg naar Brussel, maar verder is het een en al hosanna om mij heen. Ik geloof niet dat veel Nederlanders zich druk maken. Gisteren ben ik in de Media Markt gaan kijken en daar was het duidelijk geen filevrije dag. Tot aan de broodroosters stonden de mensen in de rij om een flatscreen voor op het toilet af te rekenen. Ik hoorde er een vrouw met zwaar Amsterdams accent aan een verkoper vragen: maar mop, luister nou, jij gaat mij toch niet vertellen Ingrijpen SLECHTE SCHOLEN overheid moet sneller ingrijpen op scholen die slecht functioneren. Dat is nodig omdat de kwaliteit van het onderwijs in de vier grote steden onder druk staat en het niveau op sommige scholen onaanvaardbaar laag is. Dat schrijven de onderwijswethouders van de betreffende steden in een brief aan staatssecretaris Marja van Bijsterveldt. Inspectie TESTOSTERON IN RUNDEREN De Algemene Inspectiedienst heeft bij runderen afkomstig van een veehouderij in het zuiden van het land het verboden groeihormoon testosteron aangetroffen. Nadat monsters waren genomen, zijn de runderen geslacht en is het vlees mogelijk gegeten, aldus de dienst. Een woordvoerder zegt nog niet te weten waar het vlees precies is terechtgekomen. Kritiek WAT WIL VOGELAAR? Het is niet duidelijk wat PvdA-minister Ella Vogelaar nu precies voor moois wil bereiken in haar 40 krachtwijken, oordeelt de Algemene Rekenkamer in een gisteren verschenen rapport over haar beleid. Het zou volgens de Rekenkamer al helpen als de minister zelf helder formuleert welke vooruitgang zij wanneer wil bereiken. Oorlogsmisdadigers BETOGING AFGHANEN Ongeveer honderd Afghaanse vluchtelingen betoogden gisteren voor het gebouw van de Tweede Kamer. Ze vinden het onterecht dat de overheid hen of hun familieleden blijft beschouwen als oorlogsmisdadigers, waardoor ze geen verblijfsvergunning krijgen. Ze vinden dat inhumaan, omdat velen van hen al vele jaren in ons land zijn zonder dat er enig bewijs is geleverd voor de daden waarvan ze worden verdacht. dat die zeur round sound uit twee van die kutboksjes komt? Alles dus bij het oude. Iedereen eet zijn kroketje, koopt zijn tijdschriftje en alleen de mensen die zo raar in elkaar zitten dat ze voor 60 euro extra rente hun geld op een Finse bank zetten, schreeuwen nu moord en brand. Om met Hugo te spreken: net goed. 1 Hoezo kredietcrisis? Een anonieme Nederlander heeft gisteren in Den Haag het mogelijk laatste beschikbare blikje blonde belugakaviaar gekocht, voor een luttele euro. Gij zult niet stalken! Het programma Tros Opgelicht?! is op de vingers getikt door de Raad voor de Journalistiek, omdat het ten onrechte overvaljournalistiek toepaste. Gij zult niet schelden! VVD, CDA, PvdA en ChristenUnie hebben Kamervoorzitter Gerdi Verbeet gevraagd beter te letten op het soms grove taalgebruik van Tweede Kamerleden.

3 NL 3 CAS Protest tegen stierenvechten Martelen is geen cultuur Met de Nederlandse actiegroep tegen stierenvechten naar Brussel. Marcel van Engelen BRUSSEL Gelukkig is het mooi weer, zegt Elisabeth de Jong als de bus het Place du Luxembourg opdraait. Even later stapt ze in een zwart onderbroekje naar buiten. Het T-shirt dat ze draagt, gaat straks ook uit. Het is voor een goed doel, zegt de 61-jarige De Jong, met beschaafd-haagse dictie. Te midden van zo n 25 andere actievoerders ligt ze rond lunchtijd naakt op de koude stenen voor het Europees Parlement. Ambtenaren en lobbyisten grijpen naar hun mobieltje en maken foto s. Cameramannen van internationale media verdringen zich. Vooral de banderillas (speren) die op ruggen zijn geplakt doen het goed. Nepbloed stroomt er langs. De aanklacht: de EU vergeeft zo n 20 miljoen euro aan subsidies die indirect bij het stierenvechten in Spanje terechtkomen, bij fokkers of bij een renovatie van oude arena s. De Spaanse Europarlementariër van de Groenen Raül Romeva i Rueda draait zijn zinnen af: Je kunt stierenvechten niet verdedigen als Spaanse cultuur. Martelen is geen cultuur. Wat de meeste passanten niet weten: het merendeel van de demonstranten is Nederlands. In landen waar corrida s plaatsvinden Spanje, Frankrijk, Portugal, Zuid-Amerika mag het georganiseerde verzet massaler zijn, alleen Nederland heeft een organisatie met vier betaalde krachten die zich inzetten voor uitbanning van het gecultiveerde Spaanse spel met de dood: het Comité Anti Stierenvechten (CAS). Het CAS leeft van vijftienduizend donateurs en draait op een clubje van dertig activisten. Inderdaad, de Nederlanders zijn erg Het halfnaakte protest tegen stierenvechten in Brussel is een grotendeels Nederlandse actie. AP actief op het gebied van stierenvechten, zegt Romeva. Hoe dat komt, weet hij eigenlijk niet. Volgens hem beklagen alleen de voorstanders zich over de bemoeienis van niet-spanjaarden. En dat zouden er steeds minder worden: slechts een minderheid van de Spanjaarden steunt het stierenvechten nog. Tegelijk is het fenomeen niet weg te denken uit de streken ten zuiden van Madrid. Ook CAS-woordvoerder Saskia Oskam heeft geen sluitende verklaring voor de Nederlandse aanjagersrol. Net als Duitsland en Engeland heeft Nederland een brede beweging van dierenbeschermers, met een fanatieke voorhoede. Dat veel Nederlanders al decennia in Spanje vakantie vieren en geconfronteerd worden met stierenvechten, speelt een rol. Kan ze zich niet beter druk maken om de bio-industrie waarin zoveel meer dieren worden gebruikt, in eigen land bovendien? Daar ben ik ook tegen, zegt Oskam. Maar stierenvechten is hét voorbeeld van wreedheid tegen dieren. Het gebeurt puur voor het vermaak van mensen. Waar activisten tegen dierproeven of bont de nodige agressie, soms geweld, niet schuwen, zijn de activisten tegen stierenvechten opvallend keurig. Ze zitten wel eens in de zaal bij een debat, zegt antropoloog Marco Legemaate, die een site heeft over de schoonheid van het stierengevecht. Dan stellen ze rustig een vraag. Of ze staan verkleed als stier voor de deur. Na drie kwartier op de grond te hebben gelegen, staat een jonge actievoerder te rillen van de kou. Het viel reuze mee, zegt Elisabeth de Jong. Gewoon even doorzetten. De stieren hebben veel meer te lijden. 1 Spuiten en Slikken Het is met een knipoog gemaakt Politiek kan BNN-grap niet waarderen Kamerleden zijn onthutst over een BNN-item. Je vriendin zonder dat ze het door heeft laten nemen door een vreemde man, en dat beschouw je als een grap? Marcia Nieuwenhuis DEN HAAG Politici vallen even stil als ze het item uit het BNN-programma Spuiten en Slikken hebben gezien. Het fragment, dat in scène is gezet, toont een man die seks heeft met zijn vriendin. Als zij op haar buik gaat liggen, kucht hij twee keer. Het sein voor de buurman dat hij aan de beurt is. Ongelofelijk, je vriendin, zónder dat ze het door heeft laten nemen door een vreemde man, en dat beschouw je als een grap?, zegt PvdA-Kamerlid Jeroen Dijsselbloem onthutst. Dat is verkrachting en dat gaat over de morele grenzen heen. Ranzig en onsmakelijk, oordeelt SP-Kamerlid Jasper van Dijk. De boodschap van dit filmpje: je kunt je vriendin lekker belazeren, vind ik absoluut niet grappig. CDA-Kamerlid Joop Atsma vindt dat programmamakers zo verstandig moeten zijn niet van deze smakeloze items te maken. Wel is hij blij dat het programma voor mensen van boven de 16 jaar is en dan ook niet op uitzendinggemist terechtkomt. Volgens Dijsselbloem is de redactie van het programma Spuiten en Slikken soms het normbesef helemaal kwijt. Pim Castelijn, directeur televisie van BNN, is verbaasd over de ophef over het zondag uitgezonden item. Het is met een knipoog gemaakt. Als je dat niet ziet, zegt dat meer over mensen die daar bezwaar tegen maken, dan over de mensen die zo n grap maken. We willen informeren, maar ook amuseren. Het oordeel van verantwoordelijk minister Ronald Plasterk luidt: geen leuke grap. Maar de publieke omroep gaat zelf over wat zij uitzenden, stelt de PvdA-bewindsman. Als het gaat om het aanzetten tot verkrachting is het op zijn hoogst een zaak van justitie. Maar daar hoort het volgens media-advocaat Joris van Manen van De Brauw Blackstone niet thuis. Wij hebben vrijheid van meningsuiting. Het is misschien een bizar item, maar het is in Nederland niet verboden om slechte grappen te maken. 1 Tijd om je te Meer info? Check de site Twee maanden leren, intensieve begeleiding, diploma en direct een baan! nuwatanders.nl specialiseren? En wil je wat anders? Argus Huizen staan steeds langer te koop VAN DALE GEEFT ANTWOORD Columbus Columbus staat in de geschiedenisboeken als de man die op 12 oktober 1492 Amerika ontdekte. Maar hij had gerust ook een vermelding kunnen krijgen als iemand die een grote bijdrage heeft geleverd aan de babylonische spraakverwarring. Toen Columbus Amerika ontdekte, was hij in de veronderstelling dat hij in India was. Daarom kregen de oorspronkelijke inwoners van Amerika de benaming indianen. Amerika zelf had natuurlijk Colombo of Colombia moeten heten, maar het continent is nu vernoemd naar een andere ontdekkingsreiziger: Amerigo Vespucci, die enkele jaren na Columbus voet aan land zette in de Nieuwe Wereld. Colombo is wel de naam geworden van de belangrijkste stad van Sri Lanka, dat onder India ligt. Maar die naam heeft nu juist weer niets met Columbus te maken. De naam is afgeleid van een benaming uit het Singalees, de belangrijkste taal in Sri Lanka, waarschijnlijk van Kola-amba-thota, dat haven met bladeren van mangobomen betekent. De naam Columbia is een vrouwelijke naam, net als Amerika. Amerigo zou de logische mannelijke vorm zijn geweest, maar alle werelddelen hebben nu eenmaal een vrouwelijke naam gekregen. Columbia zit daar dus echter niet bij. Het is wel, als verwijzing naar Columbus, een landnaam geworden, en ook een districtsnaam (Washington D.C. = District of Columbia), een Canadese provincienaam (British Columbia), en nog veel meer. Columbus heeft dan ook zeker zijn sporen nagelaten in de taal, maar er zitten wel wat dwaalsporen bij. 1 Junior Woordgeschiedenisboek 29,95

4 4 NL Defensie Verhitte discussie onder veteranen Vechten om een eervolle medaille Een nieuwe onderscheiding moet de Nederlandse militair eren voor moed onder vijandelijk vuur. Veteranen, politiek en nabestaanden twisten over twee voorstellen. Arnold Karskens Het krakeel begon met de ouders van korporaal Cor Strik. Zij willen voor hun op 20 september 2007 in Afghanistan gesneuvelde zoon een postume herinnering, zoals gebruikelijk in de Verenigde Staten. Minister van Defensie Eimert van Middelkoop nam de suggestie in overweging en direct ontstond een verhitte discussie binnen de grote groep Nederlandse veteranen. Want wie komt in aanmerking voor het eremetaal en wie niet? Secretarispenningmeester van de Vereniging Dragers Militaire Dapperheidonderscheidingen Wim Elgers spreekt van een slecht idee van de minister Hij vindt een postume herinnering niet nodig, want als militair kun je met militaire eer worden begraven op erebegraafplaats Loenen en word je ieder jaar herdacht. Een grotere eer bestaat niet. En passant wijst Elgers op praktische bezwaren. Een nieuwe onderscheiding voor de gesneuvelden betekent ook dat je de omgekomen militairen in Indonesië er een moet geven. Daarnaast, zeggen zijn medestanders, moet je ook een militair eren die zich heeft dood gedronken zoals in Cambodja. Of die zelfmoord heeft gepleegd, zoals het eerste dodelijke slachtoffer in Uruzgan? Wie wel, wie niet? ANP Ook een tweede voorstel, een insigne voor militairen betrokken bij gevechtshandelingen, geopperd door ex-commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn, wijst drager van de Bronzen Leeuw Wim Elgers af. Er bestaan al vier dapperheidsonderscheidingen; de Bronzen Leeuw (al 1210 maal uitgereikt), het Bronzen Kruis (3498 maal), het Kruis van Verdienste (2083 maal) en het Vliegerskruis (735 stuks). Genoeg keus, lijkt me. Nog een medaille erbij en je loopt erbij als een kerstboom. Voorstanders van een nieuw gevechtsinsigne wijzen op de groeiende wens onder militairen om onderscheid. Nu krijgt een officier met een kantoorbaan bij het Centraal Commando in Tampa, Florida dezelfde Herinneringsmedaille Vredesoperaties als een onderofficier die in Chora, Uruzgan voor zijn leven moest vechten, zegt een woordvoerder van Defensie. De hoogste gevechtsonderscheiding, de Militaire Willems- Orde, is sinds 1955 niet meer aan een individuele militair uitgereikt. En een Draaginsigne heeft iedereen al. Jan Schoeman, woordvoerder Veteraneninstituut, noemt de stemming onder (ex-)militairen verdeeld. Het ziet er sympathiek uit maar het is onuitvoerbaar en je gaat mensen kwetsen want je creëert rechtsongelijkheid. Tweede Kamerlid Angelien Eijsink (PvdA), ook wel moeder van de veteranen genoemd, durft geen partij te kiezen in deze discussie waar de emoties hoog oplopen. Ik snap dat een medaille erg belangrijk is voor familie van een omgekomen militair. Aan de andere kant moeten we ook niet over elkaar heen rollen voor een onderscheiding. 1 Karskens wint De Liga voor de Rechten van de Mens en J accuse reiken dit jaar de Clara Meijer-Wichmann Penning uit aan oorlogsverslaggever Arnold Karskens van De Pers. De onderscheiding is bestemd voor een persoon of organisatie in Nederland die zich op onderscheidende wijze heeft ingezet voor mensenrechten. Volgens de jury verdient Karskens de prijs voor zijn verslaggeving over de oorlog in de Afghaanse provincie Uruzgan. De journalist heeft een onmisbare bijdrage geleverd aan human rights reporting in Nederland. Hij mag een voorbeeld worden genoemd voor de huidige en toekomstige generatie (oorlogs)journalisten. Karskens deed eerder onderzoek naar Nederlandse schietincidenten in Irak en maakte de veroordeling van gifgasleverancier Frans van Anraat mogelijk. De bekendmaking gebeurde gisteren bij Pauw & Witteman. De Clara Meijer-Wichmann Penning wordt 10 december uitgereikt, bij het 60-jarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. 1 Alarmnummer Met 112, waar belt u vandaan? Nederland is te traag met het invoeren van een nieuw 112-systeem voor mobieltjes. Dat oordeelde het Europese Hof gisteren. X mogelijkheden Redactie binnenland Als je in Nederland met een mobiele telefoon het alarmnummer 112 belt, kunnen hulpdiensten niet zien waar vandaan je belt. En dat zou wel moeten. Voor het geval je gewond of ontvoerd bent bijvoorbeeld, en nog slechts één woord kunt uitbrengen. Help. Nederland had de bijbehorende techniek eigenlijk al in oktober vorig jaar moeten invoeren. Maar nam geen genoegen met het veelgebruikte pull-systeem, en koos voor het betere push-systeem. Ook startten we een functionaliteitsonderzoek én een Europese aanbestedingsprocedure. En nu zijn we te laat. Door logistieke en technische problemen. Niks mee te maken, zei het Europese Hof gisteren. Het stelde vast dat Nederland niet heeft voldaan aan de krachtens het gemeenschapsrecht op het land rustende verplichtingen. 1 Kies ook voor het meeste internet Nu een gratis ASUS Eee PC mini laptop bij een ADSL-abonnement van XS4ALL Gratis draadloos internet op 900 HotSpots in Nederland Draadloos kwali teits modem: overal in huis een krachtig, beveiligd signaal Bellen voor maar 5,- extra Deskundige helpdesk, 7 dagen per week Vanaf 29,95 meer internet Nertsen NOG GEEN FOKVERBOD De initiatiefwet om het fokken van nertsen te verbieden haalt het niet in de huidige vorm. ChristenUnie en PVV, die het voorstel aan een meerderheid kunnen helpen, eisten gisteren financiële steun voor de fokkers die hun bedrijf moeten beëindigen. De indieners van de wet, SP-Tweede Kamerlid Krista van Velzen en haar PvdA-collega Harm Evert Waalkens, moeten nu eerst uitrekenen hoeveel geld ermee gemoeid zal zijn. X is meer. Meer mogelijkheden. Meer internet. Meer info en voorwaarden? Ga naar xs4all.nl Nog een dan Pubers drinken drie keer meer dan hun ouders denken.

5 Wereld 5 Brazilië Corruptie Wegrotten op het bureau Tasjesdief, fraudeur, moordenaar; alleen wie een rechter kan omkopen, krijgt op tijd een rechtszaak. Redactie buitenland m.m.v. Joseph Carter /RIO DE JANEIRO Geef het terug, ik wil terug wat van mij is. Alle tijd die van mij is gestolen, die krijg ik nooit meer terug. Met gesloten ogen wiegt Alexandro heen en weer op de melodie, een opengeslagen bijbel op schoot. Eén keer per dag komt hij hier samen met zijn maatjes, om te zingen en te bidden. Hier is de provisorische kerk in de cel van de drugsbende Terceiro Comando op het politiebureau van Nova Iguacu, een arme stad ten noordwesten van de Braziliaanse stad Rio de Janeiro. In de cel ernaast, achter een dunne wand, zitten leden van aartsrivaal Comando Vermelho. Wie bij zijn arrestatie en binnenkomst van het bureau nog niet bij één van de bendes hoort, moet ter plekke kiezen wie zijn nieuwe vrienden worden. En wie zijn nieuwe vijanden, want de bittere strijd tussen de bendes van de straat wordt achter de tralies voortgezet. Legbatterij Vier maanden zit Alexandro hier nu. Hij is een groentje, vergeleken bij zijn maten die soms al een paar jaar wachten. Op hun rechtszaak, die nog altijd niet is begonnen, omdat ze geen geld hebben een rechter om te kopen om hun zaak te behandelen. Op een overplaatsing naar de gevangenis, waar geen plekken vrijkomen. Of op hun vrijlating, omdat ze onschuldig zijn bevonden, maar het vonnis van de rechter nog steeds niet is uitgevoerd. Leden van de Terceiro Comando op het politiebureau van Nova Iguacu. METROPOLIS TV De toestand op het politiebureau in Nova Iguacu is symbolisch voor de erbarmelijke staat waarin het rechtssysteem in Brazilië verkeert. Een sterk verouderd en door en door corrupt systeem dat de toenemende criminaliteit niet kan bijbenen. Dus houdt de bomvolle, tijdelijke gevangenis op het politiebureau het midden tussen een legbatterij en de afdeling tuberculose van een ziekenhuis in een derdewereldland. Stinkend gat in de grond Tegen de afbladderende muren hangen tasjes met kookgerei en plastic flessen aan touwtjes, zogenoemde boten, waarin de gevangenen spullen zoals hun tandenborstel en kam bewaren. Aan het plafond hangen overal verwassen kleren aan elektriciteitsdraden. Als om tien uur s avonds het licht uitgaat, liggen de gevangenen als sardientjes in blik tegen elkaar op matrassen op de grond, zodat niemand in de badkamer hoeft te slapen, een smerig hol met een stinkend gat in de grond. Wie iets betekent, heeft een hangmat, die hij naar mate zijn status stijgt, hoger mag hangen. Overdag verdringen de mannen zich bij de tralies van hun cel, hun huid dof van het gebrek aan daglicht, want het politiebureau heeft geen binnenplaats, waar ze af en toe kunnen luchten. Het is hier wat overbevolkt, zegt politiechef Zarconi met gevoel voor understatement: op zijn bureau verblijven 400 gevangenen in plaats van de wettelijk toegestane 150. Om het leven er nog enigszins draaglijk te maken, organiseert hij soms een filmavond, is er de bibliotheek een boekenkast in de gang en handenarbeid. Voor de rest is het bidden dat het ooit goed komt. 1 Dit verhaal kwam tot stand i.s.m. het VPRO-programma Metropolis, dat is te zien op vrijdagavond rond middernacht op Ned 3. (Zie ook www. MetropolisTV.nl). Het thema deze week: in de gevangenis. Israël RELLEN OP JOM KIPPOER In de gemengde Noord-Israëlische stad Akko is het gisteren rond middernacht tot flinke rellen gekomen tussen Joden en Arabieren. De ongeregeldheden braken uit nadat een Arabier was aangevallen door een groep Joden, omdat hij op Jom Kippoer (Grote Verzoendag) met zijn auto door het Joodse oostelijke deel van de stad reed. Cambodja VAN TAFEL EN BED Een inwoner van het Cambodjaanse dorp Cheach is bij het afronden van de scheiding van zijn vrouw voortvarend te werk gegaan. Hij zaagde het gezamenlijke huis in tweeën, en nam zijn helft mee naar de andere kant van het dorp. Buren zeiden dat de man en zijn vrouw uit geldgebrek geen langdurige juridische strijd wilden over de eigendom van het huis. Frankrijk BREL ONDER DE HAMER Veilinghuis Sotheby s in Parijs heeft gisteren, de dag waarop Jacques Brel dertig jaar geleden stierf, memorabilia van de Belgische chansonnier geveild. Topstuk van de veiling was het ruitjesschrift waarin Brel de tekst van zijn beroemde lied Amsterdam uitwerkte tot de definitieve versie. Het manuscript werd voor euro gekocht door een Belgische verzamelaar. Afghanistan Burgerdoden bij gevechten in Uruzgan Nobelprijs voor Literatuur GEEN ROTH, GEEN MULISCH, MAAR FRANSMAN LE CLÉZIO Niet Harry Mulisch, en ook niet Philip Roth, maar de Franse schrijver Jean-Marie Gustave Le Clézio (68) heeft de Nobelprijs voor de Literatuur gekregen. De jury omschrijft hem als een schrijver van nieuwe vertrekpunten, poëtisch avontuur en sensuele extase, een verkenner van een menselijkheid voorbij en onder de heersende beschaving. Hij heeft meer dan dertig romans, essays en verhalen geschreven. ANP Bij gevechten in de Afghaanse provincie Uruzgan zijn twaalf opstandelingen en tien burgers omgekomen. Dat meldt het Amerikaanse leger. Afghaanse soldaten en coalitietroepen van de ISAF kwamen tijdens een patrouille onder vuur te liggen van onder meer mortieren en raketgranaten. Bij de daaropvolgende gevechten stierven twaalf militanten. Het ministerie van Defensie in Den Haag zegt dat het gaat om gevechten in twee regio s in het noorden van de provincie, die enkele dagen duurden. Er waren geen Nederlandse grondtroepen bij betrokken. Wel is er Nederlandse luchtsteun geweest, zowel van F-16 s vanuit Kandahar als Apaches van Kamp Holland. 1 AP Het weer Rio de Janeiro: 24 C/19 C, lichtbewolkt met zon San Francisco do Sul: 24 C/14 C, zonnig Campo Grande: 31 C/20 C, zware regenval SNS Keuzedeposito Als je geld hebt, wil je natuurlijk ook een goede rente. Bij SNS, spaarbank sinds 1817, krijg je nu maar liefst 5,2% * rente als je je geld een jaar vastzet. Kijk op snsbank.nl of snsregiobank.nl * ) Rentewijzigingen voorbehouden. Vraag naar de voorwaarden. 5,2% *

6 6 Wereld Groot-Brittannië Gevolgen kredietcrisis Geen kopers voor veel te dure flats Kredietcrisis in de Londense City: peperdure appartementen wachten vergeefs op een nieuwe eigenaar. Sanne Rooseboom LONDEN De enorme, witte flatgebouwen in Canary Wharf, het nieuwe zakenhart van Londen, zijn bijna woonklaar. Alle appartementen zijn verkocht, staat er op een bord. De een- en tweeslaapkamerappartementen met ramen van de grond tot aan het plafond zijn voor hoge prijzen over de toonbank gegaan in tijden dat de economie floreerde. De doelgroep: rijke zakenmannen en -vrouwen die bij de banken van de City werken. Het was een investering waar eigenlijk niets mee mis kon gaan. Behalve dan als de wereldeconomie in elkaar zou storten. Nu zitten honderden investeerders met een veel te duur appartement. Mensen die hun baan hebben verloren of de ingecalculeerde salarisverhoging niet krijgen, komen niet van hun woning af. Ze kunnen de verkoop afblazen, maar zijn dan vaak tienduizenden ponden aan aanbetalingen kwijt. Een appartement met één slaapkamer kostte ongeveer pond ( euro), de grotere woningen rond de pond. En alle appartementen zijn inmiddels minder waard. Bouwvakkers, schoonmakers en restaurants missen klanten. De makelaars die de woningen aan de man brachten, geven liever geen commentaar ( Dan kan ik ook niets verkeerd zeggen, zegt er eentje) Maar de krant The Evening Standard berekende dat zo n 60 procent van de woningen waarschijnlijk is verkocht aan (buitenlandse) investeerders die nooit zelf in de torens wilden wonen en nu misschien wel moeten. Overal in Londen lijden monsterinvesteringen als Pan Peninsula onder de kredietcrisis. Grote bouwplannen als deze zijn even bevroren, en de effecten daarvan zijn verstrekkend. Behalve een klap voor investeerders betekent het dat duizenden bouwvakkers niet zeker zijn van hun volgende klus, en dat restaurants, schoonmaakbedrijven en keukenspecialisten minder klanten krijgen. Pan Peninsula is een beetje het symbool geworden van het wel en wee van de City de afgelopen jaren. De torens, gebouwd voor de succesvolle bankiers uit 2006, staan in 2008 mooi wit te zijn midden in het zakencentrum waar iedereen voor zijn baan vreest. 1 De Stem van Amerika Nog vier weken tot de verkiezingen. Een wekelijkse update. Het VP-debat van vorige week laat geen ruimte voor twijfel: Sarah Palin is de Manchurian Candidate. Ergens in het publiek zat een man met een zendertje die de chip in Palins hoofd activeerde. Klik: knipoog. Klik: we re mavericks! Klik: you betcha! Twee dagen later werd ze geherprogrammeerd. Klik: Obama terrorist! Palin is een uitgekauwde variant van de rioolcampagnes van 2000 en Ook toen zaten de Republikeinen op hun tegenstander in te hakken. Maar deze keer zijn ze echt wanhopig, Obama loopt uit. Zowel in de popular vote, als in de meeste cruciale swing states. Als Obama ook nog duizenden ongeregistreerde kiezers weet te mobiliseren, is de chaos bij John McCain compleet. Maar Amerika zit niet te wachten op een cynische robot. De kiezers willen iemand die hen uit de modder trekt, niet iemand die ermee gooit. McCain moet haar snel weer herprogrammeren. Klik! 1 McCain Obama Calling Mr. Jones Clifford Jones (54) Invalide Toledo, Ohio 41% 52% Zwaar hijgend, onregelmatige ademhaling: Hoe lang gaat dit duren? Ik zit aan de zuurstoffles, ziek. Of ik nog beter word? I hope so! Ik ben wel in voor change. De president heeft het de werkende man erg lastig gemaakt. De Republikeinen hebben weinig gedaan om te helpen. Ze zijn vooral bezig geweest met het vullen van hun eigen zakken. Reagan begon er ooit mee. Hij veranderde de rijken, de middenklasse en de armen in twee groepen: één met geld, één zonder. Er slapen mensen op straat, een vriend van me moet in de rij staan voor voedselbonnen, mijn broer werkt als beveiliger in een supermarkt. De shit die hij ziet. This country is going down. Mijn stem zou iets moeten betekenen. Maar niemand die mij iets vraagt over Irak. Ik betaal belastingen, dus waarom vallen ze zonder mijn oordeel Irak binnen? Er moet een ander buitenlandbeleid komen. Onze scholen vallen uit elkaar, maar elders bouwen we nieuwe? We hebben een gezegde hier: je maait het gras van de buren pas als je eigen veldje gemaaid is. Ik kies dus voor de change van Obama. Maar mijn keuze heeft niets met huidskleur te maken. Ik ga voor de Democraten. Was er een zwarte man bij de Republikeinen geweest, had ik niet op hem gestemd. Nogmaals: ik stem niet op Obama omdat hij zwart is. Okay..? 1 Elke week belt De Pers met een willekeurige meneer of mevrouw Jones in Amerika over de verkiezingen. Verenigde Staten Schuldklok VS komt nummers tekort De nationale schuld van de VS past niet meer op de klok. Evenals de schuld van elke familie: die zal de dollar overschrijden. Afghanistan VS neigen tot overleg met de taliban ANP De Amerikaanse generaal David Petraeus heeft gerept over pogingen om in overleg te komen met de taliban in Afghanistan. Hij zei dat hij voorstander is van overleg met vijanden van de Verenigde Staten. Petraeus wordt eind oktober baas van het Central Command (Centcom), dat belast is met de Amerikaanse militaire operaties in het Midden-Oosten, de Golfregio, de Hoorn van Afrika en Afghanistan. Hij zei dat de Afghaanse president Hamid Karzai Saoedi-Arabië heeft gevraagd onderhandelingen met de taliban te regelen. 1 Redactie buitenland De symboliek kan niet treffender. Op het hoogtepunt van de economische crisis komt de Nationale Schuldklok van de VS cijfertjes tekort. Dertien cijfers passen erop. Samen met het dollarsymbool is dat maximaal $ Maar vorige maand moest er een getalletje bij, want de Amerikaanse schuld kwam boven de 10 biljoen dollar uit. Een duizelingwekkend getal waar het land jaarlijks ook weer een half biljoen dollar rente over betaalt. De klok staat sinds 1989 op Times De klok is (bijna) te klein. AP Square in New York. Toen was de schuld nog maar 2,7 biljoen dollar. Voorlopig moet de klok het even zonder dollarteken doen. Het is wachten op een nieuwe. Die krijgt er twee nullen bij zodat de schuld veilig kan oplopen naar één triljoen dollar. Hoeveel? $ , uitgebreide mogelijkheden Frankrijk/Oostenrijk/ Italië/Zwitserland/ Chalets/Skiweekend/ Midweek/Week/Auto/ Busreizen exclusieve actie korting en kans op gratis ski s Boek nu uw wintersport bij Bizztravel en ontvang 25,- korting op uw boeking. Daarnaast maakt u kans op een paar gratis ski s. Deze actie is exclusief voor lezers van Dagblad De Pers en geldt alleen wanneer u boekt via winter.bizztravel.nl/depers De korting geldt per boeking, niet i.c.m. andere acties en niet voor reeds gemaakte boekingen. De actie loopt t/m Voor meer informatie ga naar winter.bizztravel.nl/depers België DODE DUIF IS HET HAASJE Een Belgische duivenmelker moet opdraaien voor de schade die een van zijn vogels aan een vliegtuig heeft toegebracht. De duif vloog in het Waalse Genappe in de propeller van een vliegtuigje. De reparatie kostte zo n euro. Via het ringetje om de poot van het dier werd de eigenaar opgespoord en aansprakelijk gesteld. Het is nu afhankelijk van de vraag of zijn aansprakelijkheidsverzekering de duif al dan niet als huisdier erkent en of de man de schade zo kan verhalen. Volgens de voorzitter van de Koninklijke Belgische Duivenliefhebbersbond is het de eerste keer dat de kosten van een vliegtuigongeval worden afgewenteld op een duivenmelker. In 1967 wordt op deze dag Che Guevara opgepakt door het Boliviaanse leger. Wederom de Beste Deal! Gratis Laptop 15,4 TFT 1 Gb RAM 120 Gb harddisk +Gratis Samsung Gratis HP Samsung B130 Met Vodafone van 27,50 voor 22,00 p.mnd. Bestel online via of bel (lokaal tarief) Exclusief bij MobieleTelefoons.nl

7 VERLOF Mama een jaar thuis Kersverse Britse moeders mogen sinds kort een jaar betaald verlof opnemen. Gevolg: vrouwen krijgen lastiger een baan. 09 Dagblad De Pers In Business 7 Bail outs Met alle middelen proberen het vertrouwen te herstellen De gereedschapskist raakt leeg De ernst van de kredietcrisis dwingt beleidsmakers alles uit de kast te trekken om de economie te redden. Probleem: de bodem van de gereedschapskist is in zicht. Wat is er al gebruikt? Edward Deiters Jan-Hein Strop 1. Ontken alles Een maatregel van de eerste orde: gewoon ontkennen in de hoop dat het vertrouwen zo geen schade lijdt. Voorbeeld: minister Wouter Bos meldt in april 2008 vanuit Washington, waar hij een IMF-vergadering bijwoont, dat de kredietcrisis die Amerika in zijn greep houdt niet of nauwelijks zal overwaaien naar Nederland. Volgens Bos is er wel enige vertraging in de groei van de economie, maar zal er nooit sprake zijn van een recessie in ons land. Amerika zal een milde recessie van korte duur doormaken. We zullen zien. 2. Geldmarktbombardementen Al sinds het begin van de kredietcrisis trachten centrale bankiers te stimuleren dat banken elkaar weer geld uitlenen. Hoe? Door honderden miljarden aan banken uit te lenen zodat ze dat geld opnieuw weer aan anderen uitlenen. Gisteren nog pompte de Europese Centrale Bank het recordbedrag van 100 miljard dollar in het bankensysteem in de hoop de liquiditeit te vergroten. Het helpt allemaal weinig: ook in Europa lenen banken elkaar nog altijd geen cent uit of tegen krankzinnig hoge tarieven. 3. Renteverlaging. Deze monetaire maatregel behoort tot het standaardrepertoire van centrale bankiers. Helaas is het nogal een bot instrument gebleken. De wereldwijde renteverlaging van een paar dagen geleden wist de onrust bij beleggers niet weg te nemen en wist het geldverkeer tussen banken nauwelijks positief te beïnvloeden. 4) Internationale coördinatie De kredietcrisis heeft een internationale samenwerking op gang gebracht die zonder precedent is. Centrale bankiers van Europa, de VS, Groot- Brittannië, Australië en Japan werken samen aan geldinjecties en renteverlagingen. Zelfs het verdeelde Europa is er nu in geslaagd richtlijnen op te stellen voor nationalisaties en garanties op spaartegoeden. Samen optreden moet ook wel, want de crisis heeft inmiddels een mondiaal karakter. 5) Individuele noodkredieten Ook dit instrument heeft zijn nieuwglans al lang verloren: vorig jaar september al gaf Bank of England een noodkrediet van 25 miljard pond aan de in problemen geraakte hypotheekbank Northern Rock. Maart 2008 volgt de redding van de Amerikaanse zakenbank Bear Stearns, die met financiële hulp van de Federal Reserve Bank overgenomen wordt door JP Morgan Chase. Dichter bij huis leende de Nederlandse zakenbank NIBC in april miljarden euro s bij de ECB. 6) Nationaliseer Karl Marx is weer in, deze dagen. Dat Wouter Bos Fortis Nederland kocht is met enthousiasme ontvangen en zelfs in de VS schrikken ze er niet voor terug de vrije markten te beteugelen door bank na bank te nationaliseren. Dat begon in september met hypotheekgiganten Freddie Mac en Fannie Mae. Vlak daarna kwam verzekeraar AIG onder de vleugels van Uncle Sam. IJsland heeft de gehele banksector onder staatsbewind gebracht. 7) The mother of all bail outs De Amerikaanse regering gaat met 700 miljard dollar giftige bezittingen ( assets ) van banken en andere bedrijven kopen. Niemand doet het ze na. Amerikanen overwegen sinds gisteren ook om direct te investeren in banken, zodat ze aandeelhouder worden. 8) Financier (niet-bancaire) bedrijven De meest exotisch stap van de Amerikaanse centrale bank (Fed) tot nu toe is het opkopen van bedrijfsleningen ( commercial paper ), zodat (grote) bedrijven niet verstoken raken van geld: nog nooit eerder vertoond. Het tekent de angst die daar is ontstaan voor een lange, diepe recessie. 9) Regulering Weg met de cowboycultuur op Wall Street, zei een hoogleraar economie in de VS onlangs. Ook de beide presidentskandidaten hebben zich uitgesproken voor nieuwe en veel strengere regels voor de financiële wereld, zodat er nooit meer derivaten op de markt komen, waarvan niemand het risico kent. Minister Bos sloot zich daarbij aan: Ik heb even genoeg van te veel vertrouwen in het zelfreinigend vermogen van de financiële sector. 10) Verhoging van de depositogarantie Als gewone consumenten het vertrouwen in banken verliezen is het einde zoek. Daarom is het garanderen van spaartegoeden zo belangrijk. Europese bewindvoerders hebben afgesproken minimaal , maximaal euro te garanderen. Nederland koos voor het maximum. Woensdag werd bekend dat de spaarders van Icesave in ons land moeten aankloppen bij De Nederlandsche Bank en de centrale bank van IJsland om hun spaargeld van in totaal 1,6 miljard euro terug te krijgen. Wordt nog lastig. 11) Gewoon laten omvallen Dit recept is nog maar weinig gebruikt. Maar er zijn genoeg economen die zeggen dat het beter is de ongezonde banken te laten omvallen. Dan weet iedereen weer wat risico waard is en worden falende bankiers niet beloond. 1 Libormonster H et monster heeft een naam en heet LIBOR: London Interbank Offered Rate, de prijs die banken elkaar onderling rekenen voor leningen. Libor duikt de laatste tijd nog vaker op dan Wouter Bos in Nova. En dat komt omdat dit rentepercentage de financiële wereld in zijn greep houdt. Ook nadat Spanje en Groot-Brittannië hun banken te hulp schoten en de Europese Centrale Bank gisteren 100 miljard dollar de markt in pompte, bleef Libor stijgen. Dat betekent dat het voor banken opnieuw duurder is geworden om onderling geld te lenen. Met andere woorden: van de wereldwijde renteverlaging eerder deze week trekt Libor zich helemaal niets aan. Libor, iedere dag in Londen vastgesteld rond 10:15, is het cijfermatige gezicht van de angst. Recessologie WE ZIJN ZEER GEAVANCEERD De concurrentiepositie van Nederland is dit jaar verbeterd, mede dankzij de situatie op de arbeidsmarkt en de geavanceerdheid van de technologie. Dat heeft de Erasmus Universiteit gisteren bekendgemaakt. Nederland voert zelfs de ranglijst aan als het gaat om technologische geavanceerdheid. Daarbij gaat het om het hoge aantal pc s, internet, mobiele telefonie en breedbandtechnologie. Recessologie SURSEANCE VOOR KNAUS De Duitse fabrikant van caravans Knaus Tabbert is nagenoeg failliet. Na een mislukt reddingsplan heeft de maker van onder meer Eifelland-, Knaus- en Wilk-caravans gisteren uitstel van betaling aangevraagd. Potentiële kopers bleven onder meer weg door de hoge brandstofprijs. Knaus Tabbert geldt al jaren als een van de meest vooraanstaande caravanbouwers van Duitsland. Moeilijk voor makelaars Door de kredietcrisis heeft 97 procent van de huizenbezitters geen plannen om te verhuizen, stelde voorzitter Ger Hukker van de Nederlandse Vereniging voor Makelaars (NVM) gisteren.

8 8 In Business Koster & Jojanneke Met medewerking van: Lorianne van Gelder en Justine Versteegh Q&A Feestje van de week Netwerkers strooien met Gorbatsjov dates Een gigolo kost meer Als ik maar niet kaal word Koningin van de Winterspelen Yvonne van Gennip wordt het gezicht van een anti-kaalheidsproduct voor vrouwen. Mijn oma had een haarstuk. U wordt het gezicht van een haargroeimiddel voor vrouwen, Viviscal. U heeft zelf haaruitval? Mijn oma had een haarstukje, de zusters van mijn opa waren echt kaal. En mijn haar wordt ook steeds dunner. Ik dacht vlak voor Lifes2Good me als gezicht vroeg toevallig ook: als ik maar niet kaal word. Een op de drie vrouwen in Nederland schijnt last te hebben van haaruitval. Dat wordt dus lekker binnenlopen. Valt wel mee. Ik krijg een bepaald percentage van elk doosje voedingssupplementen dat verkocht gaat worden, en ik krijg het product gratis. Eerst nog zien of het aanslaat natuurlijk. Al is het in Engeland, de VS en Portugal al een groot succes. Het werkt dus wel. Mijn zussen hebben me al om een paar dozen gevraagd. En wat kost zo n doosje? Het is niet goedkoop. 59 euro 95. Ja, als het goed gaat lopen is dat leuk. Al doe ik het vooral om het taboe dat er onder vrouwen nog op rust te doorbreken. Kaalheid is toch meer iets van mannen. Het netwerkersgala resulteerde net niet in een knokpartij. Er is geen crisis. We negeren de crisis. De crisis is non existent, bezwoer de immer charmante Christie s entertainer/veilingmeester Arno Verkade zijn welgestelde toehoorders woensdag ten overvloede in het Amsterdamse Okura Hotel. De aanwezige zeergrootgeldbezitters maakten zich toch al weinig dik over de monetaire donderwolk die ons land overschaduwt. Fortis? Aandelen? Ha haa! Driftig werd er geboden op de waar (helaas viel Verkade daar niet onder) die bij elkaar was gebracht door beroepsmatige networkers die tijdens het netwerkersgala streden om de titel Netwerker van het Jaar. Met name geïntegreerde Amerikaan Richard Rich Elam, oprichter van exclusieve netwerkclub sixstarsociety, en Amsterdamse playboy Rogier van Duyn, commercieel directeur van Sharewire en organisator van hoofdstedelijke feesten als La Fete en slotfeest van de Amsterdamse Fashionweek Don t Tell My Booker, hadden leuke hebbedingetjes ingebracht. Kaartjes voor Roland Garros en meet&greets met oud-sovjet-unie president Michail Gorbatsjov en prins Albert de tweede van Monaco bijvoorbeeld. En dat voor bodemprijzen; niks ging tijdens het gala, dat aan elkaar gelijmd werd door bedekt-gemene opmerkingen van presentator Wilfred Genee, voor meer dan euro onder Verkades hamertje. En dan had Koster ook nog eens de Winnaar Rogier van Duyn en Judith Wiersema. FOTO S: GEERT SNOEIJER Netwerken is topsport. Louis van Gaal reageerde ook vaak net zoals jij. biedprijs opgedreven door af en toe lukraak met zijn arm te zwiepen. Onze disgenoot, de normaliter op Cyprus gelegerde belastingconsulent met een jaaromzet met zeven nullen Leon Volkerink, kocht beide voor ongeveer euro. Goeie investering. Veel van mijn klanten zijn Russisch. Gemiddelde prijs van de objecten was zo n duizend euro. Geen geld. Een goede gigolo kost meer, merkte socialite en beeldend kunstenares Judith Wiersema zeer terecht op. Al met al werd er toch zo n euro opgehaald dat gaat naar de bouw van een Indiaas meisjesweeshuis. De spullen van Rich Elam waren verantwoordelijk voor het grootste deel daarvan. De giga-amerikaan reageerde dan ook zeer verbolgen toen American Express Marketing manager Arthur van Essen Rogier van Duyn tot Netwerker van het jaar sloeg, waarbij Van Essen tot tweemaal toe zuurtjes opmerkte dat het voor netwerker Rich toch wel pijnlijk moest zijn dat een groot deel van de tafels die hij had moeten vullen met zijn netwerkvrienden, leeg was gebleven. Bereid je voor! Netwerker van het jaar Rob Tol kan nergens meer binnenkomen, die wordt overal herkend!, sneerde Genee op zijn allerhartelijkst lachend naar Van Duyn. Maar eerlijk is eerlijk, Rich concurrent Van Duyn had niet alleen meer, maar ook meer tot de verbeelding sprekende disgenoten opgedist. Waar Rich vooral zakenvrouw van het jaar 99 en secretaresse priesteres Lia van den Berg tegen zich aan had schurken, keuvelde Van Duyn gemoedelijk met Judith Wiersema niet langer aan de zijde van haar ex, schatrijke ex-minister Economische zaken en ondernemer Herman Heinsbroek, goede vriend Sander Groet, deel van de ID&T clan en bedenker en oprichter van Mystery- Land. Aan Van Duyns andere tafel spotten wij de ex van Regilio Tuur, model Josh eigenlijk José, maar dat klinkt natuurlijk minder glamour Veldhuizen, die de onverdeelde aandacht kreeg van vastgoedjongen en jetsetter Pepijn Santcroos, die naar wij aannemen weer niet kon ophouden over zijn twee Riva s en waarschijnlijk dacht geen kans meer te lopen Regilio s toorn over zich heen te krijgen. Helaas voor Santcroos moet Josh, nog net niet de nieuwe Paris, even niks van mannen weten. Regilio en ik zijn nog steeds vrienden, maar we hadden vier jaar wat en ik ben pas 22. Op de achtergrond probeert sportjournalist Genee een natierende Rich te troosten. Netwerken is topsport. Louis van Gaal reageerde ook vaak net zoals jij. 1 Ziet u al resultaat bij uzelf? Ik ben preventief gaan slikken en heb net mijn derde doosje opgemaakt, je verbruikt er per maand één. Ze zeggen dat je tussen de vierde en zesde maand resultaat gaat zien. Ik merk wel dat mijn nagels sterker worden. 1 Koster & Jojanneke. Josh Veldhuizen, Pepijn Santcroos. Rogier van Duyn en Rich Elam. Wilfred gymnasiumganger Genee. Een tientje voor Jojanneke! De ex van Regilio Tuur heeft een nieuwe bodyguard Netwerken is topsport. Ik sla je zo je harsens in Ik netwerk, dus ik besta Oud-Zuid/Nieuw Geld GOED FOUT IN OUD-ZUID Onder een nieuwe naam is de roemruchte Amsterdamse bar Lexington weer open. De perfecte mix van goed en fout. arretje Lexington in Amsterdam-Zuid is al jaren de ont- voor snelle vast- Bmoetingsplek goedjongens, advocaten en ondernemers. Met de dinsdag als vaste prik. Rob Heilbron (62), rijk geworden met surfmerk O Neill en eigenaar van lingeriemerk Sapph, is er vaste klant. Lexington heeft de perfecte mix van goed en fout, weet de charmeur. We herinneren allemaal de tijd dat Holleeder hier met z n scootertje voor de deur stond. Dat was gewoon spannend. Maar te veel fout is niet goed en te veel goed is fout. Heilbron grinnikt om zijn eigen analyse. Maar in februari sloot het café aan de Willemsparkweg tijdelijk haar deuren. Scheuren over de grens Veel EU-landen zijn tegen een snelle EU-regeling om buitenlandse boetes naar automobilisten thuis te sturen. Ze willen een degelijkere strafrechtelijke regeling, die meer tijd kost. Er werd uitgeweken naar het trendy Sophia. Manager Evert Groot had daar allerminst problemen mee. Hij zag de baromzet alleen maar stijgen. Vooral op de dinsdagen en donderdagen stond het hier vol, zegt hij. Het was een leuke bijkomstigheid, want in eerste instantie zijn we een restaurant. Met een paars oplichtende marmeren bar, Hummers die af en aan rijden en een doorbitch is Sophia een geliefde tent voor grootverdieners. En hoewel het Lexingtongezelschap zich graag in die luxe hult, wint de ouderwetse gezelligheid het. Want toen het netwerkbarretje aan de Willemsparkweg afgelopen maand weer opende, zag Groot zijn baromzet teruglopen. Trouwe Lexingtonklant Henny Cruijff en tevens de broer van vertelt, zoals wij dat van Cruijffen gewend zijn, hoe het zit. Misschien moeten ze een keer die grafzerken van de bar halen bij Sophia!, grapt hij over de marmeren bar. Behalve een nieuw interieur en een nieuwe naam - Willemspark - is het als vanouds in barretje Lexington. De eerste softwaremiljonair en nu baas van gamesuitgeverij Playlogic Willem Smit drinkt er tevreden zijn biertjes. Anita Schuts, partner van de in 2004 vermoorde vastgoedmagnaat Willem Endstra, is er op zoek naar gezelligheid. Gewoon weer zo n ouderwetse dinsdagavond. 1 Kojo@depers.nl Hoewel wij niet gauw om onderwerpen verlegen zitten, zijn lumineuze ideeën uwer kant altijd welkom. Uw digitale post kan naar kojo@depers.nl Probeer gewoon Surfen van Het Net GRATIS straatje t 10x 1/5 staatsloten mét JACKPOT! Surfen van Het tnet Géén jaarcontract GRATIS gebruik draadloos modem Eenvoudige installatie e 19,95 9, 95 vanaf 9 p.mnd Gewoon. 1,5 Mb/s Alléén bij ADSLwinkel.nl of bel

9 In Business 9 WERKLUST Flow Mijn leven is over HEIDI ZANDBERGEN Redactie economie Accountants hebben liever een hoog salaris dan arbeidsvoorwaarden die het makkelijker maken om werk en privé met elkaar te combineren. Dat André, WAO er (48): Ik weet niet wat een privéleven is. Mijn ouders hadden een paar kroegen en waren altijd aan het werk. We aten nooit samen als gezin. Ik stond al jong achter de bar en kreeg verkering met de schoonmaakster, op mijn achttiende was ik vader. We zijn getrouwd en kregen nog een dochter. Ons huwelijk was een ramp. Daarom ben ik gaan varen. Maar zelfs als ik een paar weken per jaar thuiskwam, was het nog hommeles. Ik ben gescheiden toen ik drieëntwintig was. Om mijn dochters te zien, zocht ik een baan aan de wal. Ik werd beveiliger en kreeg een relatie met een collega. Toen dat na anderhalf jaar uit ging, kreeg ik verkering met mijn buurmeisje. Zodra zij achttien was, zijn we gaan samenwonen. Ik was toen zesentwintig. We kregen drie dochters maar ik was er nooit voor mijn gezin, ik was altijd aan het werk. Mijn vriendin vond troost bij een andere man en zo raakte ik voor de tweede keer mijn gezin kwijt. Ik was nog geen vijfendertig en had inmiddels vijf dochters. Gelukkig vond ik opnieuw iemand op het werk, beveiligers hebben vaak relaties met elkaar. Dat komt doordat ze door de onregelmatige diensten amper een privéleven hebben en bij nacht en ontij met elkaar optrekken. Ik woonde samen met een paar collega s, maar dat was allemaal van korte duur. Naast het werk vond ik wel tijd om judoles te geven en kreeg een relatie met de moeder van een van de leerlingen. Toen ik achtendertig was, ging ik met haar samenwonen. We zijn zelfs getrouwd. Inmiddels gaf ik leiding aan zo n honderd mensen. Ik coördineerde bijvoorbeeld de beveiliging van de Wereldruiterspelen in Den Haag, maar ook van de vrijgezellenfuif van prins Willem-Alexander en Máxima. Mijn werkgever sponsorde een topvolleybalteam en ik vond het bij mijn positie horen om er bij te zijn als die club toernooien speelde, hoe druk ik ook was. Zeven jaar geleden ging het faliekant mis, ik stortte in en kon alleen nog maar huilen, trillen en paniekerig zijn. Ik was eenenveertig. In het rustoord waar ik op adem moest komen, verbleven voornamelijk managers. Men zei tegen ons: Alleen de keiharde werkers die altijd doorgaan, komen hier. Geen wonder dat jullie een mooie carrière hebben gemaakt. Daarna is het me nooit meer gelukt mijn oude functie uit te oefenen, als ik het weer probeerde raakte ik in paniek en verloor het overzicht. Daarom ben ik afgekeurd en zit ik in de WAO. Intussen ging ook mijn laatste relatie kapot, want ik was thuis niet te genieten. Nu ben ik nog geen vijftig en alleen. Ik heb het gevoel dat mijn leven over is. Want wat ben ik zonder werk? Al mijn relaties zijn slecht afgelopen en van mijn vijf dochters is er maar eentje die contact met me wil. Met mijn arbeidsongeschiktheidsuitkering sta ik er bovendien financieel slecht voor. Om toch wat om handen te hebben doe ik nu vrijwilligerswerk, dat geeft weinig stress maar houdt me bezig. Want een privéleven? Ik zou niet weten hoe dat moet. 1 De naam is om privacyredenen gefingeerd. In de rubriek Werklust staan portretten van mensen die het laatste taboe op kantoor verschrijden. Meedoen? Mail werklust@depers.nl Onderzoek accountants Liever salaris dan balans in werk en privé blijkt uit onderzoek van advies & accountantskantoor Accon. Andere wensen die hoog op het wensenlijstje staan, zijn: afwisseling, uitdaging, doorgroeimogelijkheden en gezellige collega s. Accountants werken ook liever voor kleine bedrijven dan voor grote internationale klanten. 1 Ben je net klaar met een jaar babygym, word je weer zwanger. REUTERS Groot-Brittannië Verlofregeling zet rem op mama s carrière Een jaar vrij na komst baby Britse vrouwen hebben sinds kort recht op een jaar betaald zwangerschapsverlof. Fantastisch, zou je denken, maar er zitten nogal wat nadelen aan. Sanne Rooseboom LONDEN Jennie had het niet anders gewild. Ze kreeg een jaar vrij na de geboorte van haar eerste en haar tweede baby en kreeg daarna haar oude baan terug. Haar werkgever ze is accountant bij het Britse telefoonbedrijf BT betaalde zes maanden door. Haar man kreeg twee weken vaderschapsverlof. Misschien ben ik wat traditioneel, maar ik vond het best zo, zegt Jennie. Mijn man kon zijn werk doen en ik had lekker tijd voor m n kinderen. Britse vrouwen hebben sinds kort recht op 52 weken statutory leave, wat betekent dat de werkgever 150 euro per week moet betalen. Vaak krijgen ze de eerste maanden een volledig salaris maar hoe de regeling precies is, hangt af van de werkgever. Die is verplicht de vrouw haar baan, of een gelijke positie, terug te geven. Voor moeders is deelname vrijwillig. Vergeleken met de zestien weken zwangerschapsverlof in Nederland lijkt de Britse regeling ruimhartig. Maar volgens de voorzitster van de Britse Gelijkheidscommissie, Nicola Brewer, staan de regels carrières vanvrouwen in de weg. De uitbreiding van het verlof van negen naar twaalf Misschien ben ik wat traditioneel, maar ik vond het wel best zo. maanden maakt vrouwen minder aantrekkelijk voor de arbeidsmarkt, vindt ze. Werkgevers vinden het een risico vrouwen aan te nemen of promotie te geven als ze lang weg mogen blijven. Advocaat Sam (27) uit West-Londen is het met haar eens. Ze wil nog lang geen kinderen, maar vindt dat werkgevers jonge vrouwen er toch op aankijken. Je ziet het ze denken bij sollicitatiegesprekken. Haar ogen vlammen een beetje. Mijn vriendinnen worden bekeken alsof ze ieder moment nesteldrang kunnen krijgen. Het wordt ze ook gevraagd, zegt Sam, bij sollicitatiegesprekken, al mag dat officieel niet. De ongelijkheid tussen het recht op verlof voor mannen en dat voor vrouwen steekt Tommy (31) ook. Hij wandelt door het park met zijn zoontje van zes maanden in een draagzak op zijn buik. Hij is acteur en kan daardoor zelf zijn tijd indelen. Anders had ik dit gemist, zegt hij en aait over de draagzak. Het idee dat vrouwen voor de kinderen zorgen en mannen werken zit diep in onze cultuur, vindt hij. En de verlofregels, hoe goed bedoeld ze ook zijn, dragen daar aan bij. Voor Jennie blijft het ideaal. Ze kreeg promotie toen ze zes maanden zwanger was en heeft haar baan terug. Maar ze ziet ook dat het komt door de grootte van haar bedrijf. Kleinere bedrijven kunnen het zich niet veroorloven een werknemer lang kwijt te zijn en nemen misschien minder snel een vrouw aan. Bij BT is dat gelukkig geen probleem; Jennie is nu twee maanden terug op kantoor en opnieuw zwanger. 1 Inez ziet haar opties in waarde dalen Functie eisen: Overwerk Vier op de tien werknemers werken meer uren dan in hun arbeidscontract staat. De helft van hen krijgt daar ook een vergoeding voor, blijkt uit onderzoek van Loonwijzer.nl. Wij zijn op zoek naar: Raggers familie

10 10 In Business De markt BEURS VANDAAG REDACTIE: IEX.NL Denk niet doem Als Don Quichots vochten ze de afgelopen jaren in een bullmarkt tegen windmolens. De doemdenkers, die voorspelden dat de wereld aan de rand van een financiële afgrond stond. Hoon en spot was hun deel, terwijl de beurzen wereldwijd nieuwe hoogten beklommen. En nu, ruim een jaar nadat de kredietcrisis voor het eerst via het NOS Journaal de Nederlandse huiskamers binnendrong, zijn ze nauwelijks meer weg te slaan bij de camera s en microfoons. Wie zijn oor te luister legt bij de doemprofeten, kan niet anders dan concluderen dat het financiële systeem in elkaar stort, of op zijn best langs het randje van de afgrond weet te ontsnappen. De rol van de media, die de doemprofeten dagelijks optrommelen, wordt slechts sporadisch kritisch beschouwd. Robeco-topman George Möller is één van de weinigen die vinden dat de zwartkijkers te veel aandacht krijgen. Niet alleen in journaals en kranten, maar ook in talkshows en actualiteitenprogramma s die driftig op zoek zijn naar gedupeerde beleggers, want bloed, zweet en tranen verkoopt goed. Volgens Möller praten we en de doemprofeten in het bijzonder elkaar een stevige recessie aan. En daar is niemand bij geholpen. Natuurlijk zijn de beurzen wereldwijd hard gedaald. En ook in de wereldeconomie zijn de feiten niet rooskleurig, maar zoals gebruikelijk worden de lijntjes door beleggers en analisten weer eindeloos doorgetrokken. In de huidige somberheid lijken beleggers redelijk te overdrijven. Precies zoals ze dat in opgaande markten ook doen. In dat geval leidde het tot euforie en bubbels (China, olie, grondstoffen). Volgens de Zwitserse goeroe Marc Faber, die het leeglopen van de bubbel in olie en grondstoffen tijdig voorspelde, zijn beleggers nu te ver doorgeslagen in hun pessimisme. Volgens Faber was de aandelenmarkt sinds 1987 niet meer zo oversold (doorgeschoten in de daling) als nu. Dat biedt, de recessie in de VS en Europa ten spijt, prachtige koopkansjes op de beurs. De goeden lijden onder de kwaden en die eerste categorie moet vroeg of laat weer boven komen drijven. Möller noemt op radiozender BNR de bankverzekeraar ING daarvan als klassiek voorbeeld. Voormalig Robeco-boegbeeld en econoom Jaap van Duijn ziet ook koopkansen. Je moet kopen als je er buikpijn van krijgt, is één van zijn stokpaardjes. Aan beleggers met buikpijn is op dit moment geen gebrek. Tot slot rest de vraag hoe goed de grote namen zelf presteren. Een aardige indicatie daarvan vinden we in de aandelentips die de grote namen voor 2008 tipten in het boekje Beleggingstips van de VEB: GOEROE RENDEMENT Patrick Beijersbergen -31,32 % Alex Otto -36,24 % Jaap van Duijn -36,90 % Pieter Wind -44,71 % Henk van Heijst -49,58 % Willem Burgers -49,74 % Royce Tostrams -49,89 % Peter Paul de Vries -50,02 % Rolf Stout -53,54 % Corne van Zeijl -62,12 % Jacques Potuijt -65,58 % Willem Middelkoop -69,59 % Michael Kraland -69,93 % Frederik van Beuningen -74,22 % AEX -45% Te veel pessimisme versnelt de gang naar beneden en kan voor een verdere kettingreactie zorgen. Consumenten die een recessie vrezen, houden de hand op de knip en veroorzaken op die manier zelf de recessie waar ze zo bang voor zijn. Beleggers die verkopen omdat ze verdere dalingen verwachten doen precies hetzelfde. De boodschap in deze markt is dan ook: denk niet doem. Zelfs als beleggers er buikpijn van krijgen, is het voorzichtig kopen van aandelen geen gek idee. Sterker nog, dat is voor langetermijnbeleggers het beste medicijn. 1 NY-DJ-Industrial 8579,19 VERSCHIL: -678,91 10 oktober 07 9 oktober 08-7,33% De markt in kaart VS NASDAQ KOERS: 1645,12-5,47% BRAZILIË BOVESPA KOERS: 37923,36-1,74% Bron koersgegevens: VS DOW JONES KOERS: 8579,19-7,33% LONDEN FTSE 100 KOERS: 4313,80-1,21% FRANKRIJK CAC 40 KOERS: 3442,70-1,55% NEDERLAND AEX KOERS: 281,97-1,29% Nederland AEX Index - slotkoersen 9 oktober AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aegon 4,236 4,106 0,13 4,52 4, ahold 7,34 7,48-0,14 7,678 7, akzo nobel 29,25 29,05 0,20 30,73 28, arcelor mittal 24,96 22,80 2,16 25,88 22, asml holding 11,36 11,41-0,05 11,81 11, bam groep 6,94 6,65 0,29 7,37 6, corio 42,62 42,655-0,04 44,02 41, dsm, kon. 27,91 29,07-1,16 30,40 27, fortis 5,41 5,41 0,00-5,73 5, fugro 26,90 25,62 1,28 29,43 26, heineken 25,095 25,44-0,34 26,66 24, ing groep c. 11,935 12,78-0,84 13,54 11, kpn 9,17 9,371-0,20 9,576 9, philips, kon. 16,725 16,46 0,26 17,34 16, randstad 14,995 14,87 0,12 15,75 14, reed elsevier 8,575 8,55 0,02 8,816 8, royal dutch shell a 18,20 18,80-0,60 19,275 18, sbm offshore 10,505 11,23-0,72 12,27 10, tnt 17,22 17,805-0,58 18,20 16, tomtom 8,00 7,985 0,02 8,48 7, unibail-rodamco 122,66 127,285-4,62 131,23 121, unilever c. 17,89 18,77-0,88 19,15 17, usg people 8,80 8,37 0,43 9,48 8, wereldhave 59,84 59,26 0,58 61,99 58, wolters-kluwer c. 12,825 12,935-0,11 13,71 12, Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 9 oktober AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aalberts ind. 7,62 7,21 0,41 7,89 7, amg 19,25 17,80 1,45 21,99 18, arcadis 9,72 9,59 0,13 10,10 9, asm international 9,37 9,70-0,33 10,08 9, binckbank 4,59 4,70-0,11 4,88 4, boskalis westm. 26,83 27,32-0,49 28,22 26, crucell 8,73 8,96-0,23 9,05 8, csm cert. 15,87 16,86-0,99 17,17 15, draka holding 11,08 10,68 0,40 11,77 10, eurocomm. prop. 28,03 28,00 0,03 30,00 27, heijmans 8,88 8,78 0,10 9,47 8, imtech 10,40 10,29 0,11 11,46 10, logica 1,09 1,08 0,01 1,14 1, nutreco holding 27,87 28,43-0,56 28,94 27, océ 4,50 4,33 0,17 4,55 4, opg groep 9,39 9,13 0,26 9,98 8, ordina 4,00 3,92 0,08 4,22 3, pharming group 0,64 0,62 0,02 0,68 0, smit international 55,69 54,90 0,79 56,52 54, sns reaal 5,66 5,46 0,20 5,98 5, ten cate 21,60 20,90 0,70 22,60 21, vastned retail 42,16 41,04 1,12 43,36 41, vopak 27,51 27,44 0,07 28,45 27, wavin 3,35 3,46-0,11 3,77 3, wessanen c. 5,84 5,76 0,08 5,97 5, Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 9 oktober AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME accell group 17,89 16,87 1,02 18,17 17, antonov 0,22 0,22 0,00-0,24 0, ballast nedam 17,60 17,85-0,25 19,20 17, beter bed 7,46 7,75-0,29 8,45 7, brunel intern 10,89 10,45 0,44 11,55 10, eriks group 33,60 32,60 1,00 34,35 32, exact hold. 16,92 17,00-0,08 17,32 16, fornix biosciences 6,32 7,00-0,68 7,50 6, gamma holding 18,61 18,97-0,36 19,60 18, grontmij c. 19,43 19,42 0,01 20,25 19, innoconcepts 6,10 6,45-0,35 6,71 6, kardan 4,48 4,30 0,18 4,52 4, kas bank 11,64 10,90 0,74 11,99 10, lanschot, van 44,00 42,50 1,50 44,00 42, macintosh retail 9,27 9,49-0,22 10,16 8, moolen holding 2,22 2,14 0,08 2,38 2, nieuwe steen 12,60 11,50 1,10 13,00 12, qurius 0,33 0,30 0,03 0,35 0, sligro food gr 20,23 19,74 0,49 20,30 19, spyker cars 2,70 2,96-0,26 3,15 2, super de boer 2,95 2,95 0,00-3,07 2, tkh group 12,00 11,70 0,30 12,40 11, tmg 17,94 16,93 1,01 18,66 16, unit 4 agresso 10,65 10,77-0,12 11,09 10, vastned off/ind 9,86 10,35-0,49 11,01 9,

11 In Business 11 De markt DUITSLAND DAX KOERS: 4887,00-2,53% RUSLAND RTS-INDEX KOERS: 844,75 JAPAN NIKKEI 225 KOERS: 9157,49-0,50% DE GONG Met een slag op de gong opende Peter Berdowski, CEO van Koninklijke Boskalis Westminster N.V., gisteren de handelsdag. Boskalis is een internationaal opererend concern met een leidende positie op de wereldmarkt van baggerdiensten. De belangrijkste activiteiten van de baggeraar zijn de aanleg en het onderhoud van havens en vaarwegen, creatie van land in water en bescherming van kusten en oevers. En daarmee gaat het crescendo, Boskalis zag vorig jaar de nettowinst met 75 procent stijgen naar 204,4 miljoen euro. De omzet kreeg een forse duw omhoog en steeg met 38 procent naar 1,87 miljard euro. Ook de halfjaarcijfers waren sterk. Het bedrijf maakt deel uit van de AMX-index. Tijdens de huidige economische ontwikkelingen worden beslissingen over investeringen volgens Berdowski extra overwogen. Op de vraag wat zijn beste investering ooit was, zei hij: Mijn doctoraat, omdat het mij geleerd heeft onafhankelijk te denken. 1 10,91% HONGKONG HANG SENG KOERS: 15943,24 3,31% SINGAPORE STRAITS TIMES KOERS: 2102,71 3,40% HET PANEL REDACTIE: IEX.NL STELLING VAN DE DAG: Nu eerst Hèhè Dexia is overgenomen en stijgt zowaar. ING haalde gisteren al wat bevroren sokjes uit IJsland van een Britse waslijn en HSBC weigert manmoedig overheidshulp. Ziezo, denkt u bij u zelf, en nu eerst WAT LICHTPUNTJES Corné van Zeijl (fondsbeheerder SNS): Als je met een zoeklichtje de nieuwsstroom afgaat, zie je steeds meer kleine positieve signalen. Zelf vond ik de koersstijging van de rommelleningen erg bemoedigend. Als ook het IMF dit weekend nog eens echt wat uit de kast haalt en geen blabla-statement afgeeft, dan kunnen we misschien eens een keer niet alleen maar in de koersenafgrond kijken. EVEN ADEMHALEN Peter van Kleef (redacteur IEX): Donderdag hadden we eindelijk weer een dag met normale bewegingen. Bovendien waren er wat positieve nieuwtjes van het bankenfront te noteren. We lijken even tijd te krijgen om op adem te komen. De ergste nervositeit lijkt weggeëbd. In het verleden was de hoge volatiliteit, zoals we die de afgelopen dagen zagen, meerdere keren een omkeersignaal. EEN PILSJE Cees Smit (Todays Beheer): Een hele krat Bavaria om alle problemen in de wereld te vergeten. 1 Agenda vrijdag 10 oktober AEX Index 281,97 VERSCHIL: -3,69 10 oktober 07 9 oktober 08-1,29% Euro/Dollar 1,3605 Hang Seng 15943,24 VERSCHIL: +511,51 10 oktober 07 9 oktober 08 +3,31% Goud 887,15 Dow Jones 8579,19 VERSCHIL: -678,91 10 oktober 07 9 oktober 08-7,33% Olie 83,21 Bedrijven Buitenland Lufthansa Vervoerscijfers sept. - Flughafen Wien Vervoerscijfers sept. - General Electric 3e kwartaalcijfers - Oracle Ava Economie Binnenland - Chinese Industry Association Handelsreis naar Beijing - Phaff Export LNV Inzending exportpaviljoen Moskou IntEnt Info-avond zaken doen Afghanistan CBS Industrie: omzet en productie, aug Rechtbank Amsterdam Fraudezaak Ahold Second Home Int. Beurs voor tweede woning Volkshuisvesting, VROM Ondertekening energieconvenant KvK Amsterdam Gala-avond ondernemers Economie Buitenland Universiteit Leiden EU beleid nabuurschap IMF en Wereldbank Ministersbijeenkomst G VS Tekort handelsbalans, aug VS Tekort federale begroting 10 oktober 07 9 oktober oktober 07 9 oktober oktober 07 9 oktober 08 VERSCHIL: -0,0025-0,18% VERSCHIL: -23,30-2,56% VERSCHIL: +0,79 +0,96%

12 DE DEFINITIEVE TOP 5 JFK GREATEST MAN AWARD 2008 BEKENDMAKING VAN DE WINAAR OP 14 OKTOBER!

13 Dagblad De Pers Coming Out 13 Uit de kast komen is nog nooit zo leuk geweest als dit jaar op zaterdag 11 oktober. De nationale uit-de-kast-komdag: voor het eerst in Nederland. ERWIN OLAF Gewoon homo RONALD PLASTERK L iefde, verliefdheid, seksualiteit, relaties, het is misschien wel het meest persoonlijke dat er is. Daarom is het ook iets waar de regering heel ver vandaan moet blijven, het is echt iets van jezelf. Toch steun ik van harte deze Coming Out Day. Juist omdat het zo persoonlijk is, zo privé, zou je wensen dat iedereen in volle vrijheid zijn of haar eigen leven kan leiden, zijn of haar keuzes kan maken. Je leeft maar een keer, en in dat leven zou je de vrijheid moeten hebben om voor jezelf en als je dat wilt voor anderen ervoor uit te komen wie je bent. Als je weet dat je homo of lesbo bent: dat zijn heel veel mensen, daar is niets mis mee! Daarom is de boodschap voor deze Coming Out Day: Gewoon homo zijn. 1 Ronald Plasterk is minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. ANP Coming Out Special ROZE TOPPERS Homokroeg verdwijnt 14 Holebi-jongeren zoeken hun heil op heterovriendelijke feesten. Fred trouwt Mohammed 16 De familie in Marokko weet nog van niets. Haagse kast 18 Roze politici huiveren voor de boze buitenwereld. Gerda Verburg niet, al voert ze continu strijd. Bedrijfsleven wil wel 20 TNT, Philips, ING en KLM zijn angst voor stempel homomerk definitief kwijt. Sport verbroedert 22 In ieder team zit een lesbo. Het beste brein 23 Waarom homo s superieur zijn. 24 Programma Alle feesten en de bustour van minister Plasterk in het kader van de Coming Out Day.

14 14 Coming Out Jongeren Internet niet plaatsvervangend Homodisco s zijn uit, gayfeesten in Jonge homo s gaan nauwelijks meer naar homodisco s. Ze ontmoeten elkaar via internet en gaan samen naar gayfeesten op normale locaties. Ook hetero s zijn daar welkom. Remco Tomesen EINDHOVEN/DEN HAAG Homodisco De Strass vierde nooit zijn 25-jarig jubileum. In juli ging de Haagse homodisco namelijk failliet; er kwamen de laatste drie jaar steeds minder bezoekers. In november zou de disco een kwart eeuw bestaan. Met bloed, zweet en tranen. Zei ik, rot hier nu maar op, waren de laatste woorden van de dj, die André Hazes citeerde. Niet alleen De Strass verdween uit Den Haag. Eerder al sloot dansgelegenheid Frenz de deuren. Op een andere, door jongeren vrijwel niet bezochte club na, is de derde stad van Nederland nu homodiscovrij. Een ramp? Niet voor veel jongeren, want de oude disco s, met een wat gedateerde inrichting, vonden ze niet meer interessant. Toch is er wel behoefte aan uitgaan. Want vrijwel direct na het sluiten van De Strass ontstonden twee nieuwe vaste feesten in de Hofstad: Manjefiek en Flikker Op. Beide feesten worden maandelijks georganiseerd. Manjefiek-organisator Edgar Rengifo (23) : Ik denk dat er meer behoefte is aan een goed gayfeest dan aan een aparte homoclub. Het feest wordt nu eens per maand op zondag georganiseerd. Ook een kenmerk van het feest: Manjefiek is niet alleen voor homo s. De organisatie: Ook hetero s zijn welkom. De doorbitch zal de geaardheid van de bezoekers niet controleren. Prins Friso Den Haag is geen uitzondering, ook in andere steden zijn gayfeesten populair onder jongeren. In Eindhoven is er elke maand het Friso Feest (www. frisofeest.nl), vernoemd naar prins Friso van wie lange tijd werd gedacht dat hij homo is. Op concert- en clublocatie De Effenaar. Het is vrijdagavond, het concert van alternatieve rockband Nada Surf in De Effenaar is net afgelopen. De laatste bezwete concertgangers verlaten het pand. Ondertussen komen de eerste bezoekers van het Friso Feest binnen. Als je bij sommige homokroegen of disco s in Eindhoven naar binnen wilt, moet je door een soort ijzeren hek, zegt Inge van Vuuren, organisatievoorzitter van het Friso Feest. Hier kun je vrij anoniem naar binnen. Dat vinden veel mensen wel prettig. De 41-jarige Inge is in het dagelijks leven webdesigner. Ze heeft een relatie met Hanneke, die ze voor het eerst op het Friso Feest zag. Inge: Ik vind De doorbitch zal de geaardheid van de bezoekers niet controleren. het belangrijk dat Eindhoven zo n feest heeft. Hier komt iedereen: homomannen, lesbo s en hetero s. Volgens haar is ongeveer een op de tien bezoekers hetero. Op een gemiddelde Friso-avond zijn er vijfhonderd gasten. Eindhoven krijgt binnenkort zelfs een tweede homofeest, vertelt Rosita (24), die het gaat organiseren. Het feest is vergelijkbaar met het Friso Feest, maar iets kleiner. Dat feest, met de naam Uniq@Berlage, is net als het Friso Feest gemengd. Rosita: Ik vind het jammer dat homomannen en -vrouwen meestal gescheiden uitgaan. Het Friso Feest omschrijft zichzelf als middle of the road. Niet onterecht. Op de Friso Feesten weinig extravaganza, veel dansen in spijkerbroek. FOTO S: VINCENT VAN DEN HOOGEN Op een gemiddeld Randstedelijk feestje kleden bezoekers zich uitbundiger. Op de dansvloer in de benedenzaal is geen bloot te zien, geen uitbundige danspartijen. Rosita: Hier is geen sfeer van kijken en bekeken worden. Dat het Friso Feest een gewoon feestje is, spreekt veel jongeren aan. Als je net uit de kast bent of er nog in zit, wil je meestal niet naar een feest met leer of heel veel travestieten. Dat schrikt af, zegt een jonge bezoeker. Dit is een feest zoals andere feesten. Hier is het relaxed. MTV-Generatie De MTV-generatie groeit op met feesten, zegt Franc Craanen (41), woordvoerder van het COC. Mijn generatie ging naar de RoXY en it in Amsterdam. Ik wist dat je elke woensdag en zondagavond naar de RoXY kon. Dat is nu anders, niets staat meer vast. Zowel de RoXY als de it bestaan niet meer. Craanen denkt dat gayfeesten een nieuwe trend zijn. Hij denkt niet dat I k ben eigenlijk half stads en half boer, vertelt Tim (17) in de tuin van de biologische boerderij van zijn ouders. Ik vind het leuk om op de boerderij met mijn handen te werken. Maar ik heb geen ambitie om de boerderij over te nemen. Ik zou liever iets met duurzaam ondernemen doen of iets in de homobranche. Op zijn vijftiende merkte hij dat hij meer naar jongens dan naar meisjes Tim (17) Scholier Via Jong & Out leerde ik mijn vriendje kennen. Hij is echt een stadsjochie keek: Het ging heel geleidelijk, waardoor ik het niet raar vond. Via Hyves kwam ik bij Jong & Out terecht. Daar ging een wereld voor me open! Opeens ontmoette ik veel jongeren die ook homo zijn. Ik leerde er mijn vriendje kennen. Hij is echt een stadsjochie. Ik wil nu graag een baantje zoeken in de stad. Nieuwe ervaringen, daar heb ik wel behoefte aan. Hier is het te rustig, niet hectisch genoeg. Dus ik ga zeker in een grote stad studeren later. 1 Coming Out Day internationaal HOE HET ALLEMAAL BEGON p 11 oktober 1988 liepen mensen naar OWashington in de Tweede Nationale Mars voor Lesbische en Homorechten. Robert Eichberg en Jean O Leary vonden dat diezelfde oktoberdag voortaan elk jaar in het teken moest staan van de bewustwording bij een breed publiek van de homo- en lesbische gemeenschap. De dag moet homo s en lesbo s helpen om bij vrienden, geloofsgenoten, hun sportverenigingen en bij collega s voor hun geaardheid uit te komen. Wishful thinking (I) Met Anouk als potteuze zangeres zou de lesbische groepering een enorme strot als promotor krijgen. Sindsdien viert men in de Verenigde Staten elk jaar de Coming Out Day. Alleen 2001 werd overgeslagen, omdat de viering precies een maand na de terroristische aanslagen op 11 september zou vallen. Candace Gingrich, halfzus van de Republikein Newt Gingrich en rugbykampioen, is de woordvoerder en ambassadeur van het evenement. Zangeres Pink treedt op als goodwill ambassadeur. Jonge mensen die bang zijn om uit de kast te komen, zullen op die herfstdag al die sympathisanten zien en weten dat ze niet alleen staan. Steeds meer landen vieren de Coming Out Day: Zwitserland, Duitsland en Groot- Brittanië. Nederland doet dit jaar voor het eerst mee. De inwoners van Alaska hebben gouverneur Sarah Palin gevraagd zich achter de roze zaak te stellen, omdat Alaska een traditie heeft van ruige en individualistische pioniers, met tolerantie voor andersdenkenden. De vicepresidentskandidaat heeft nog niet gereageerd. 1 Wishful thinking (II) Als PSV-voetballer Ibrahim Affelay uit de kast zou komen, zou hij de eerste roze profvoetballer zijn en een rolmodel voor de allochtone jeugd.

15 Coming Out 15 Gay-Straight Alliance Sociale acceptatie Anders zijn is niet raar of bijzonder Het Pleincollege Bisschop Bekkers in Eindhoven is de eerste middelbare school in Nederland met een Gay-Straight Alliance. Initiatiefneemster is de 16-jarige Maud Kon.. homo s minder uitgaan, nu veel jonge homo s contacten met elkaar leggen via internet. Internet is niet plaatsvervangend. Mensen willen toch bier drinken en elkaar zien. Internet kan het uitgaan juist stimuleren. Inge van het Friso Feest: Veel jongeren kennen elkaar van internet en komen samen hier naar toe. En dus hoeft de jonge homo niet langer meer in zijn eentje de uitsmijter van de gaydisco te trotseren. Of een biertje te accepteren van de oudere vaste gast aan de bar om maar wat aanspraak te hebben. Geen bloed, zweet en tranen meer voor wie de homowereld van de 21e eeuw in trekt. 1 Adri van Esch EINDHOVEN Gay-Straight Alliance (GSA) is een initiatief dat is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Het bijzondere aan de alliantie is dat vrienden en klasgenoten het voor elkaar opnemen: de meerderheid steunt de minderheid. Op scholen en universiteiten is de GSA een club die jongeren een veilige plaats wil bieden om over diversiteitsonderwerpen te praten, waaronder hun seksuele oriëntatie. Eindhoven heeft de eerste Gay- Straight Alliance van Nederland. Initiatiefneemster Maud Kon: De GSA moet een veilige plek zijn voor leerlingen. Ze moeten kunnen zijn wie ze zijn. Decaan Peter de Wilde zette ook zijn handtekening onder het oprichtingscontract. We willen aandacht schenken aan diversiteit. We moeten niet doen alsof homoseksualiteit en anders zijn iets raars of bijzonders is. Tijdens de open dag van de school zal de GSA gepromoot worden onder de bezoekers. Er wordt ruimte en tijd in de lessen ingebouwd zodat docenten aandacht kunnen besteden aan het anders zijn van mensen. De Wilde: Onze collega s krijgen lesplanners en we gaan workshops geven. Het is voor veel jongeren nog een obstakel om er voor uit te komen. Maud Kon: De GSA moet een veilige plek bieden op school. GEERT VAN TOL Tijdens de mentorlessen willen we gesprekken voeren over anders zijn, tijdens mijn eigen lessen levensbeschouwing gaan we films over homoseksualiteit bekijken en de leraren biologie besteden aandacht aan seksualiteit en voortplanting. Er wordt overleg gepleegd met de leerlingenraad van de school, zodat er nog meer activiteiten opgestart kunnen worden. Elke week is er al een leerlingenspreekuur en vorige maand stond in de schoolbibliotheek een collectie boeken uitgestald over seksuele diversiteit. Er zijn er zelfs enkele van geleend, glimlacht Maud. De Gay-Straight Alliance werd in ons land gelanceerd door COC Nederland. De homobelangenorganisatie ondersteunt de allianties met materiaal, kennis en ervaring. De GSA is ook zo mooi omdat heteroleerlingen echt het statement maken: wij hebben geen problemen met homoseksualiteit, vertelt Eunice den Hoedt, consultant onderwijs van het COC. Het initiatief komt vanuit de leerlingen zelf en wordt begeleid door de leraren. Ik ben er van overtuigd dat meer scholen een GSA gaan opzetten. Er zijn al enkele bewegingen gaande en we maken veel reclame voor het idee. Naarmate er meer voorbeelden zijn, zullen er meer volgen. Het contract op het Pleincollege Bisschop Bekkers is ondertekend, er zijn voldoende ideeën om de sociale acceptatie van mensen die anders zijn te bevorderen en de GSA telt intussen vijf leden. De komende tijd wordt besteed aan het meer bekendheid geven van de alliantie onder de leerlingen, want die is er nog niet echt. Er worden berichten op internet geplaatst, er komt een eigen site en de ondertekende alliantie komt goed zichtbaar in de school te hangen. Medeleerlingen vinden het een prima initiatief, ervaart Maud. Maar ze weten nog niet goed wat ze er mee aan moeten. Ze denken vaak oh, daar heb je de school weer, met opnieuw zo n ideetje. Er zijn weinig leerlingen openlijk homoseksueel op het Bisschop Bekkers; de GSA ers tellen er na enig nadenken vijf, van de ruim negenhonderd. Maud: Het is voor veel jongeren nog een obstakel om er voor uit te komen. Het beeld overheerst dat elke homo in augustus op een boot bij de grachtenparade staat, liefst zo extravagant mogelijk. En daar willen we vanaf: we willen de vooroordelen de wereld uit helpen. 1 Geen handtas MR. GAY NETHERLANDS 2008 ort na zijn overwinning heeft Mister Gay Jeffrey (26) Kal besloten wat zijn doel is. Hij gaat niet nadrukkelijk vechten voor één 16-minboot op de volgende Gay Pride, één speciale homoschool of proberen om het vaccin voor aids te ontwikkelen. Nee, Jeffrey begint dicht bij zichzelf. Ik wil ervoor zorgen dat mensen eens van dat beeld van de stereotiepe homo afstappen! Ik ben zelf geen stereotiepe homo. Ik ben gewoon Jeffrey. Ik huppel niet met een handtas over straat, ik hou van sporten en ik doe geen typische dingen. Mensen moet je beoordelen op hun daden, vindt hij. Zijn inspiratie haalt hij uit een film. Pay It Forward is een typische Amerikaanse film, maar wel eentje met een goede boodschap. Als je iets goeds doorgeeft aan de mensen in je naaste omgeving, kunnen zij dat op hun beurt weer doorgeven aan hun naasten. En zo verspreid je de juiste mentaliteit. Hij zou echter geen nee zeggen tegen wat hulp bij het verwezenlijken van zijn dromen. Ik zou graag om de tafel willen zitten met het COC of met GAY.NL. Het COC omdat ze de grootste homo-organisatie zijn in Nederland en GAY.NL omdat ze de verkiezing hebben georganiseerd. Daarnaast hebben de media een groot aandeel in het succes van een idee. En met een goede uitwerking staat of valt zijn plan, natuurlijk. Waarom hij juist op zijn manier te werk wil gaan? Jeffrey: Een betere wereld begint écht bij jezelf. 1 PAUL VLAAR Wishful thinking (III) Sylvana Simons als lesbische presentatrice zou lesboland een stevige injectie fashion and street credibility meegeven Wishful thinking (IV) De gouden strot van musicalzanger Freek Bartels (Les Miserables) zou elke valse nicht kunnen omtoveren in een levenslustige prins. Wishful thinking (V) Met Sophie Hilbrand als lieve lesbienne zouden de etiketten beauty en brains definitief over de clichés butch en manwijf heen geplakt worden.

16 16 Coming Out Islam Gemengd huwelijk Fred trouwt met Mohammed Marokkaan Mohammed en Nederlander Fred zijn van plan in het huwelijksbootje te stappen. De familie in Marokko moet nog op de hoogte worden gebracht. Rob van den Berg Mohammed kwam vier jaar geleden vanuit Marrakech naar Nederland. In maart ontmoette hij Amsterdammer Fred in een bar. Nu wonen ze samen. In Marokko werkte Mohammed in een restaurant; in Nederland kon hij ook snel aan de slag bij een Argentijn, daarna een tijdje in de bouw en nu werkt hij vijf avonden als kok in een mediterraan restaurant. Ik ben honderd procent homo. Dat mag iedereen weten, zegt hij. In Marokko zijn veel jongens die het met mannen doen. Zelf heb ik vier jaar een verhouding met een Marokkaan gehad. Nu is hij getrouwd. Er zijn niet veel Marokkanen die er voor uit durven komen dat ze homo zijn. In onze Arabische cultuur moet een man voor het huwelijk ervaring hebben en een vrouw nog maagd zijn. Clown van de familie Mohammed is gelovig, maar geen praktiserend moslim. Er zijn in Marokko ook joodse gemeenschappen. Dat gaat al jaren goed samen. Specifieke homokroegen zoals in Amsterdam bestaan in Marokko nauwelijks. Afspraakjes worden stiekem gemaakt. De badplaats Agadir heeft bijvoorbeeld een grote homopopulatie. Hij betitelt zichzelf als de clown van de familie. Drie jaar geleden zag ik mijn moeder in Marokko voor het laatst. Zij stelde mij dikwijls de vraag: Wanneer ga je trouwen? Nu ga ik het haar vertellen: ik ben homo, woon met een man, hij is mijn vriend en we gaan trouwen. Misschien raak ik mijn familie kwijt als ze horen dat ik homoseksueel ben. Ik sliep thuis vaak met mannen en dan bracht mijn moeder ons s ochtends thee op bed. In Marokko gaan mannen vaak met elkaar naar bed, maar alleen een man die gepakt wordt is een homo. Ik heb nooit moeilijkheden gehad met mijn seksuele geaardheid, ook niet op mijn werk. Homo s en Marokkanen gaan moeilijk samen. Op straat word ik door Marokkanen wel eens uitgescholden voor zamel, het Arabische woord voor homo. Dat gebeurt niet als je je onopvallend opstelt, maar als we samen lopen en elkaar aanraken kun je moeilijkheden verwachten. Maar ik ben absoluut niet bang. Fred: Potenrammers zijn er altijd geweest. Vroeger waren dat geen Marokkanen maar Nederlanders. Als Mohammed straks getrouwd is Ik sliep thuis ook met mannen, mijn moeder bracht ons thee op bed. met Fred duurt het nog vijf jaar voordat hij zich Nederlander mag noemen. Het huwelijk is ook een zakelijke aangelegenheid, vertelt Fred. Als er wat met mij gebeurt, krijgt Mohammed mijn pensioen. In een keer hebben we zo alles geregeld. Leeftijdsverschil Fred viel voor de prachtige ogen van Mohammed, Mohammed op Freds uiterlijk, zijn innerlijk eigenlijk op alles. Met Fred is het iedere dag feest. Het leeftijdsverschil Fred is 52, Mohammed 38 speelt voor het aanstaande bruidspaar geen rol. Houden van is belangrijker dan leeftijd, zeggen beiden. Mohammed heeft als uiting van liefde dezelfde tatoeage als Fred op zijn bovenarm laten zetten. In Marokko gaan we ringen kopen, verklapt Fred. In mijn familie is Mohammed voor tweehonderd procent ingeburgerd. Hij is de troetel-marokkaan; iedereen is gek op hem. Mohammed houdt van Nederlandse muziek. Jan Smit is zijn favoriet. Een van zijn lievelingsgerechten is spinazie met een bal gehakt. Maar op nummer één staan gebakken eieren met spek, gemaakt door Fred! 1 CORBIS Feesten zijn nodig ZICHTBAARHEID HELPT N ederland is een evenementenland. Het zomercarnaval in Rotterdam bijvoorbeeld. Uitgedoste mensen die feestvieren. Het lijkt een beetje op de Amsterdam Gay Pride. Toch is er een verschil. Wij moeten ieder jaar uitleggen waarom een Amsterdam Gay Pride nodig is, zegt organisator en ProGay-voorzitter Frank van Dalen. En waarom we niet gewoon kunnen doen. De boodschap gewoon doen irriteert me mateloos. Als ik gewoon doe, loop ik met een man hand in hand over straat en zoen ik een man bij het weggaan. De sociale acceptatie is volgens Van Dalen nog niet op orde. Dat bereiken we alleen door zichtbaar te zijn. Daarom is het goed als er grote roze evenementen zijn. Of het nou gaat om feest, politiek, sport of cultuur, de homogemeenschap mag gezien worden. Het is goed dat de politiek dat steunt, zoals minister Ronald Plasterk die meevaart of wethouder Frits Huffnagel die de gedachte van Den Haag als roze stad in 2009 omarmt. 1 ANP ANP In 2009 naar n roze mega-evenement? - Den Haag: Roze Zaterdag 27 juni Tilburg: Roze Kermis 20 juli Amsterdam: Gay Pride 1 augustus Wannabe Om haar hitje Vegas te pimpen zoende Ellen ten Damme in 2002 Katja Schuurman in de videoclip. Beiden suggereerden dat dat niet voor het eerst was Wannabe (II) Cameraverslaafde Lindsay Lohan wordt na vele mannelijke lovers deze zomer non-stop met dj Samantha Ronson gespot. Goed voor haar cv? Wannabe (III) Het zangduo t.a.t.u. scoorde in het homofobe Rusland een enorme hit, mede dankzij het enthousiaste tongen van de dames. Succesvolle pr-stunt.

17 Coming Out 17 Mannen in witte jurken TIM TREFFERS omoseksualiteit is hip anno Was het vroeger Handersom, tegenwoordig hoor ik vriendinnen steeds vaker zeggen dat alle leuke mannen homo zijn en zie ik ze gigantische blunders maken als ze proberen een man te versieren waarbij de gemiddelde gaydar (een vaardigheid om homo s te identificeren) overuren hoort te maken. Hoewel het feit dat ik op mannen val helemaal geen enorme stempel drukt op mijn dagelijks leven en mijn geluk niet afhankelijk is van de tolerantie ervan, is mijn toekomst als homoseksueel met alle ontwikkelingen en taboedoorbrekende taferelen van de laatste jaren behoorlijk wat zonniger geworden. Ik zou kunnen trouwen! Nou loop ik nog niet echt warm voor trouwen an sich en een getrouwd mannenstel in het bijzonder, maar het is tegenwoordig een optie. Voorlopig teken ik alleen voor een Vrouwen zeggen steeds vaker dat alle leuke mannen homo zijn. intrigerend huwelijk zoals Jos Brink en zijn Frank dat hebben gehad, voor de rest moet ik nog even aan het idee wennen. Ik zou kinderen kunnen adopteren! En eerlijk is eerlijk, met de ideale gay family man Paul de Leeuw als voorbeeld, met zijn prachtige donkere kindjes, heb ik bij dat idee wél een beeld. Kom maar hier met die toekomst, ik ben er klaar voor. En al ben ik er zelf nog niet uit of ik me door een slopend en streng adoptieproces ga worstelen of in een, denkbeeldige, witte jurk stap; het geeft een heel vrij gevoel om te weten dat het nu in ieder geval kán. En kom op, dat mag ondertussen ook wel eens. 1 Tim Bezemer (links) en Danny Hoekstra. GEERT VAN TOL Tienerwebsites Nieuws voor hojo s Niet meer eenzaam op een vol schoolplein Een groot taboe is doorbroken. Tieners die op zoek zijn naar hun seksuele geaardheid kunnen hier sinds kort met leeftijdsgenoten over praten. Hans van Velde Ik durfde er met niemand over te beginnen. Dacht dat ik de enige was die andere meiden leuk vond. Ik voelde me eenzaam op een vol schoolplein. De 15-jarige Lisa liep tegen een muur op die zoveel pubers ervaren. Vaak durven homoseksuele tieners thuis niet over hun gevoelens te praten. Op veel scholen is het klimaat voor hojo s, zoals ze vaak worden genoemd, er de laatste jaren niet beter op geworden. Wat moet je dan? Veel jongeren melden zich als bi en veranderen dat later in homo. Vorig jaar ontstonden twee initiatieven die voor een ommekeer zorgden. De toen 14-jarige Danny Hoekzema zocht contact met COC Nederland om een boot met homojongeren te laten meevaren met de Canal Parade in Amsterdam. Danny: Het idee voor de 16-min boot is ontstaan omdat ik wilde laten zien dat er veel meer homo s en lesbo s van zestien jaar en jonger zijn. Er waren alleen geen plekken waar we elkaar konden ontmoeten. Met de boot wilden we aantonen dat we bestaan, normale jongeren zijn en dat we mogelijkheden wilden hebben om elkaar te ontmoeten. Na de Pride, die voor Danny s project enorm veel media-aandacht opleverde, begon COC Nederland vervolgens in samenwerking met jongeren de werkgroep Jong & Out. Naast een eigen website organiseert Jong & Out in het hele land meetings. Daar kunnen tieners elkaar nu ontmoeten, en hun ouders zijn er ook welkom. Ook de Stichting Vrienden van de Gay Krant (SVGK) kreeg steeds meer vragen van jongeren die een eigen plek wilden op de site van de Gay Krant. Daarop werd besloten een jongerensite in te richten: 18min.eu. Woordvoeder Tim Bezemer, zelf 16: Deze site is vooral bedoeld voor jongens en meiden in Nederland én Vlaanderen die nog volop aan het ontdekken zijn wat hun geaardheid is. Je merkt dat veel jongeren zich aarzelend aanmelden als bi en dat na enige tijd veranderen in homo. Een website met een neutrale uitstraling is erg belangrijk. Niet iedereen is immers in de gelegenheid bijeenkomsten bij te wonen, of ze durven nog niet. Op 18min.eu kunnen ze elkaar via een uitgebreid profiel ontmoeten Beschermde webomgeving owel jongenout.nl als 18min.eu kent een Zbeschermde webomgeving. Er wordt door beide sites een leeftijdcheck gedaan. Bij jongenout.nl ligt de lat op 19 jaar, bij 18min.eu een jaar jonger. 1 en veel nieuws lezen dat specifiek voor hojo s interessant is. Danny en Tim streven naar een goede samenwerking van hun projecten: Jongeren kunnen via de websites contact maken. Maar vroeg of laat komen ze uit de kast en willen ze elkaar toch in het echt leren kennen. Dan kunnen de meetings van Jong & Out weer een belangrijke rol spelen. Op die wijze kunnen we samen jongens en meiden op weg helpen en hoeft niemand zich meer eenzaam op het schoolplein te voelen. 1 Site en jongerenclub EXPRESZO VANDAAG 20 JAAR xpreszo bestaat al 20 jaar. Elke twee maanden ver- de no-budget glossy Eschijnt voor homo-, lesbo- en bi-jongeren Expreszo. Vanaf vandaag is het jubileumnummer te koop in de winkels. Meer dan 100 vrijwilligers Ook is Expreszo nu dé homojongerenorganisatie voor jongeren in de leeftijd van 16 tot en met 26 jaar. De organisatie bestaat uit meer dan honderd vrijwilligers, die op allerlei gebieden actief zijn. Naast het magazine is er ook een leuke website met nieuws, informatie en een uitgebreid forum. Spreekbuis Daarnaast is Expreszo spreekbuis voor de doelgroep naar de politiek en andere organisaties. Wij komen op voor de belangen van alle homojongeren en geven daarom (gevraagd en ongevraagd) advies over beleid en overheidsprojecten. Ook begeleiden we jongeren die in hun gemeente een Expreszo-groep willen oprichten. Laatbloeier De 53-jarige Koningin van het Levenslied Marianne Weber kwam pas tien jaar geleden uit de kast. Tot ze ene Rita ontmoette, ging ze voor de mannen. Bij Expreszo hebben we allemaal hetzelfde doel: meewerken aan een grotere sociale acceptatie van homojongeren en het ondersteunen bij hun coming-out. Iets wat we al twintig jaar doen! 1 Laatbloeier (II) Batwoman heeft decennia achter Batman aangejaagd. Sinds kort is ze verliefd op een vrouwelijke detective. T HAARLEM oen ik zeventien was kreeg ik een baantje bij een schoenenzaak in Haarlem die werd gerund door twee mannen die een relatie met elkaar hadden. Ikzelf kwam net uit een relatie van vier jaar, met een meisje. Er was gelijk spanning tussen mij en een van mijn twee bazen. Dit was voor mij de eerste keer dat ik me aangetrokken voelde tot een man. Het was een moeilijke situatie. Uiteindelijk werd Jan Schoenenverkoper Er was gelijk spanning tussen mij en een van mijn bazen. Uiteindelijk werd het iets. het iets en hebben we nog drie maanden stiekem een relatie gehad, totdat we het hebben verteld aan zijn toenmalige vriend. Een enorme hetze en ontslagen volgden, maar gelukkig zijn we nog altijd bij elkaar! 1

18 18 Coming Out Out In de politiek De strijd gaat altijd door Nog steeds komen weinig landelijk bekende politici voor hun homoseksuele geaardheid uit. Gerda Verburg (CDA) en Jan Franssen (VVD) doen daar niet (meer) moeilijk over. Marjolein de Meijer en Henk Krol DEN HAAG Gerda Verburg Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit BEGIN Ze was twaalf. Ik heb het nog wel geprobeerd, hoor. Met vriendjes. Maar als je dan gaat nadenken over een vaste relatie en trouwen, dan denk je doe toch maar niet. OUT Ze loopt er niet mee te koop. Ik ben tenslotte meer dan dat. Toch is ze er open en eerlijk over. Want het is nu eenmaal een stukje van jezelf. Mijn homoseksualiteit heeft me voor een deel gemaakt wie ik nu ben. Buiten de familiekring heb ik altijd moeten vechten voor mijn plekje. Als homo of lesbo voer je een continue strijd voor je acceptatie en emancipatie. Als homoseksueel kom je nu eenmaal veel onbegrip tegen. Daardoor leer je voor jezelf opkomen en leg je dingen steeds gemakkelijker naast je neer. EMANCIPATIE Die emancipatie zal nooit voltooid zijn. Al is bij de wet alles gelijk, dan nog moet er onder de mensen zelf geemancipeerd worden. Er zullen altijd mensen zijn die homoseksualiteit afkeuren en iedere jonge homoseksueel die zijn geaardheid ontdekt, zal moeten vechten om dat van zichzelf te accepteren. Ook dat is een vorm van emancipatie. HUWELIJK De liefde tussen twee mannen of vrouwen is van dezelfde waarde als die tussen man en vrouw. Daarom moeten homostellen die liefde op dezelfde manier kunnen bezegelen. En nee, Willy en ik gaan niet trouwen. Ik ben voor de openstelling, maar het is niet voor mij gemaakt. Dat is iets van burgerlijk verzet. Ik vind dat liefde iets is van twee personen, daar heb je geen ambtenaren bij nodig. Sommige gelovigen menen dat homoseksualiteit zondig is. Je zou volgens hun interpretatie wel zo geaard mogen zijn, maar dat niet mogen uiten. Mij lijkt dat heel onlogisch. Want het is toch God die de mensen hun gevoelens meegeeft? OUDERSCHAP Kinderen hebben liefde, geborgenheid en discipline nodig. Om dat te bieden, hoef je geen heterostel te zijn. Ik denk dat ze het in een homorelatie heel goed kunnen hebben. Je hoort wel eens argumenten waarom het niet zou kunnen, maar die kan ik stuk voor stuk weerleggen. 1 ANP Jan Franssen Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland OUT De Leeuwarder Courant berichtte als eerste over de seksuele voorkeur van Jan Franssen, die toen in de race was voor de functie van commissaris van de koningin in Friesland. Ik werd gebeld nadat het in de krant had gestaan. Men vond het een schande dat er over werd geschreven. Dat leidde uiteindelijk tot een hoofdredactioneel commentaar, waarin op die kritiek werd ingegaan. ( ) Vanaf dat moment heb ik er tegen journalisten heel open over gesproken. FAMILIE Geruime tijd had ik niet verwacht dat het zo zou zijn. Mensen die er warm en positief op reageren. Dat is misschien wel de reden geweest dat ik er lang mee ben omgegaan zoals ik ermee ben omgegaan. Het heeft ongetwijfeld ook te maken met het strenge geloof van mijn vader. Mijn vader, die 25 jaar geleden is overleden, kwam uit een heel andere tijd. In zijn beleving was zoiets absoluut niet aan de Ik denk dat er wel terughoudendheid is, ten onrechte, om te solliciteren. orde. Ik begrijp dat maar al te goed. Maar het is ook iets wat, als je er mee worstelt, remmend werkt. Mijn vader was echt de baas. Je had geen opening om daar op een andere manier over te praten. Dus moest ik alleen met mezelf in het reine komen. Later moet mijn moeder het hebben geweten, zoals moeders dat altijd weten. Maar ik heb het nooit met haar besproken. Daar heb ik ook geen last van. Er was tussen haar en mij een diepe band. En toch voelde ik me wat dit betreft nooit onder druk gezet. Toen mijn moeder overleed, is het in de verwerking van mijn rouwproces, en dat was heel heftig, wel naar voren gekomen. Toen heb ik het tijdens een huilbui aan mijn zusje verteld. Die pakte het gemakkelijk op. Dan zie je het generatieverschil. De twee kinderen van mijn broer haalden hun schouders op en zeiden: Waar maak je je druk om? Interviews zijn eerder gepubliceerd in de Gay Krant VRIENDEN Toen heb ik het aan mijn vrienden verteld. Ik herinner me nog goed dat ik tijdens de voor Nederland zo succesvolle finale van het EK Voetbal in 1988 bij vrienden in Amsterdam op bezoek was. Die avond wonnen we, dus werd het in het centrum een groot feest. Ik zat op een gegeven moment met die goede vriend, zelf zo hetero als de pest, op een stoeprand. Hij zei toen ineens iets, waardoor ik werd geraakt. Dat zorgde ervoor dat de tranen over mijn wangen biggelden. ROZE BESTUURDERS Ik was, toen het van mij allemaal naar buiten kwam, tijdelijk de tweede homoseksuele burgemeester in Nederland. Misschien moet je vaststellen dat als het er niet toe doet, het er ook niet toe doet. Ik denk overigens dat er bij de betrokkenen zelf enige terughoudendheid is om te solliciteren omdat ze, ten onrechte, denken dat het niet zou kunnen. Ik zal op dat punt glashard de stelling betrekken dat een vertrouwenscommissie op dit onderwerp geen beperkingen mag stellen. Met die onzin moeten ze bij mij niet aankomen. We zoeken bekwame mensen, hun burgerlijke staat is niet relevant. 1 HOLLANDSE HOOGTE Spraakmakende coming-outs VAN BEGRAFENIS TOT DE WC JACOB ISRAËL DE HAAN Toen verslaggever van orthodoxjoodse huize Jacob Israël de Haan in 1904 de roman Pijpelijntjes publiceerde, veroorzaakte dat enorme deining. De expliciet homoseksuele roman, opgedragen aan letterkundige A. Aletrino, werd zo snel mogelijk uit de handel genomen. Desondanks verloor De Haan zijn banen als onderwijzer en journalist van dagblad Het Volk. Vreemd genoeg wekte zijn decadent-sadistische roman Pathologieën uit 1908 minder tegenstand op. GERARD REVE In de brievenboeken Op Weg Naar Het Einde (1963) en Nader Tot U (1966) komt volksschrijver Gerard Reve voor zijn homoseksualiteit uit. Dat in die teksten God zich aan hem openbaart in de gedaante van een muisgrijze ezel met wie hij gemeenschap heeft, komt de Amsterdammer op een proces wegens godslastering te staan. Uiteindelijk wordt Reve door de Hoge Raad vrijgesproken. ROCK HUDSON De all American heterodroom Rock Hudson baseerde zijn filmsterrenloopbaan op zijn charisma als ideale echtgenoot. Toen bij Hudson in 1984 hiv werd geconstateerd, beweerde hij aanvankelijk leverkanker te hebben. Later veronderstelde hij aids te hebben opgelopen door bloedtransfusies. In oktober 1985 overleed hij aan de ziekte. GEORGE MICHAEL Dat de Kerstman niet bestaat, weten de meeste mensen. Dat George Michael van mannen houdt, zal niemand verbazen, al ontweek hij vragen daarover tot 7 april Toen George Michael. REUTERS werd de microbebaarde popzanger gearresteerd door een undercover politieman in een publiek toilet in Beverly Hills. He started playing this game. I think it s called I ll show you mine, you show me yours, and then when you show me yours, I m gonna nick you. Na betaling van een boete van 810 dollar verdiende Michael tonnen met zijn single Outside, die plaatsvindt op een openbaar toilet. IEN DALES De seksuele voorkeur van Ien Dales, minister van Binnenlandse Zaken in het derde kabinet-lubbers, was een publiek geheim dat pas werd onthuld toen zij door toenmalig premier Ruud Lubbers in een toespraak na haar overlijden in 1994 werd geout. 1 Rolmodel Radio- en televisiepresentator Winfried Baijens interviewde Khalil el-moumni over homoseksualiteit en maakt van zijn eigen geaardheid geen geheim. Rolmodel (II) Claudia de Breij is misschien wel de bekendste lesbienne van Nederland. De cabaretière en presentatrice was al op de middelbare school uit de kast. Rolmodel (III) Softpopjazz crooner Wouter Hamel scoort niet alleen in Japan maar ook bij zijn jeugdige gevoelsgenoten. Al heeft hij niets op met de Gay Pride-dildoparade.

19 Coming Out 19 Villa Johanna wordt ingericht met designmeubelen (artistimpression). België Bejaardentehuis voor homo s Rustige roze oude dag In een voormalig bordeel in het Belgische Schoten komt een luxe bejaardentehuis speciaal voor homo s. De villa krijgt veel faciliteiten en wordt een oase van rust. Adri van Esch SCHOTEN In de lommerrijke omgeving van Schoten net over de Belgische grens en niet ver van Antwerpen opent begin volgend jaar rusthuis Johanna zijn deuren, een luxe seniorencomplex speciaal voor homo s. Een eerste artikel in een Vlaamse krant leverde meteen al veel publiciteit op, vertelt beheerder-directeur Guy Sanders. De respons is groot. Ik word regelmatig benaderd voor artikelen en reportages. Uit het veld ontvang ik twee soorten reacties: ten eerste vragen mensen zich af of een apart seniorenhuis voor holebi s in deze tijd nog wel nodig is. Homo s en lesbiennes moeten toch in elk tehuis comfortabel kunnen wonen, vindt men. De andere groep vraagt zich af waarom zo n holebi-tehuis er nu pas komt, waarom het er niet al lang was. Sanders beheert al een bejaardentehuis in Schoten, maar dat is niet specifiek bedoeld voor een afgebakende doelgroep. Ik heb nog geen ervaring met een huis voor homo s. Ik heb gehoord dat ze zich in de reguliere tehuizen soms bekeken voelen en dat ze zelfs gemeden worden. Wij bieden hen hier een kans op een rustige en gerieflijke oude dag. Belangrijk is ook dat de verzorgers openstaan voor deze doelgroep. Johanna onderscheidt zich van andere tehuizen door de faciliteiten en de verzorging. De villa in de bosrijke omgeving van de Botermelklaan in dezelfde straat is ook de populaire gay sauna Kouros gevestigd wordt ingericht met designmeubelen, krijgt een brasserie voor à la carte maaltijden en wordt omgeven door een Japanse tuin. Sanders: Ook aan de vrijetijdsbesteding van onze bewoners is gedacht: er komt een zwembad, een sauna en een fitnessruimte. Bovendien rijdt er een shuttle naar Antwerpen waar men kan gaan shoppen of een musical bezoeken. De Roze Loper I n Nijmegen is dit jaar voor het eerst De Roze Loper uitgereikt, een aanmoedigingsprijs voor verzorgingshuizen in de stad, ingesteld om een meer homovriendelijk klimaat te scheppen. Doel is een bewustwordingsproces op gang te brengen bij management, personeel en bewoners van verzorgingshuizen over de aanwezigheid van homoseksuele ouderen in de instelling. De Nederlands seniorenhuis I n Nederland is al een seniorenhuis speciaal voor homo s en lesbiennes: het L.A. Rieshuis in het centrum van Amsterdam. Het betreft hier sociale huurwoningen. Gegadigden moeten daarom aan enkele voorwaarden voldoen: behalve dat ze homo of lesbienne zijn, moeten ze ook de 65 gepasseerd zijn en een inkomen hebben beneden de ziekenfondsgrens. De aanleunwoningen zijn gebouwd door woningstichting De Key in overleg met verzorgingshuis De Rietvinck en de Stichting L.A. Ries. Bewoners van het L.A. Ries-huis kunnen gebruik maken van de voorzieningen en service die het naastgelegen De Rietvinck biedt. Het project is met zeven appartementen kleinschalig, waardoor het niet representatief kan worden genoemd voor toekomstig beleid. Meer informatie op De beheerder wijst erop dat vooral ook het personeel een belangrijk onderdeel is voor het welslagen van het project. Johanna krijgt alle faciliteiten die homo s op prijs stellen, maar belangrijk is ook dat de verzorgers openstaan voor deze doelgroep. Via onze website hebben we al sollicitanten gekregen speciaal voor deze job, maar er zijn nog vacatures. Wij zullen tijdens de gesprekken duidelijk maken dat we alleen personeelsleden willen die open van geest zijn. Dat geldt ook voor de hetero s die in Johanna willen wonen: ze zijn meer dan welkom, want ik weet heel goed dat ik niet mag discrimineren, maar ze moeten wel weten dat de homoseksuele medebewoners zonder schroom hand in hand zullen lopen. Iedereen moet zich hier op zijn gemak kunnen voelen. 1 Roze Lopers gingen naar de verzorgingshuizen Nijevelt en Honinghoeve (onderdeel van zorginstelling De Waalboog), Nieuw Malderborgh, De Doekenborg en De Orangerie (onderdeel van de Zorggroep Zuid- Gelderland) en het Oud Burgeren Gasthuis. Met de prijs, uitgereikt door COC Nijmegen, worden de verzorgingshuizen gecomplimenteerd voor de getoonde openheid en visie. Religie Christelijke jongeren Ik begrijp niet waarom iedereen zo moeilijk doet Anne Koeleman Daniel, kandidaat Mr. Gay Nederland, trok zich terug uit de verkiezing, ondanks het feit dat hij een bruggetje tussen geaardheid en religie wilde slaan. Toch lijkt de brug inmiddels aangelegd: volgens het Christelijk Homo Jongeren Contact (CHJC) is coming-out steeds minder een taboe. Er is binnen de kerken meer ruimte om het bespreekbaar te maken. En van alle christelijke homo s die out zijn, ken ik er niet één die er spijt van heeft dat hij uit de kast is gekomen, zegt woordvoerder Erik. Taboe? Martijn, een gereformeerd vrijgemaakte homo van 28, begrijpt niet waarom iedereen zo moeilijk doet. In je geloof mag je zijn zoals je bent. Mijn vriend en ik worden net zo geaccepteerd als ieder ander. Laurens van 23 is lid van de evangelische kerk: Ik heb nu een vriendje en ga ook uit in de scene. In mijn gemeente worden we niet afgewezen, al wordt er ook A ls secretaresse krijg je soms lastige opdrachten. Zo vroeg mijn baas of ik Kees wilde uitnodigen voor een feestje van de zaak. Heeft hij een vriendin? Dan moet je die ook vragen, zei hij. Ik weet het niet zeker, antwoordde ik naar waarheid. Het zou goed kunnen dat Kees homo is, hij praat er nooit over. Mijn baas keek me peinzend aan. Kennelijk zit Kees er zelf mee. Hij vertelt nooit iets over zijn privéleven. Iedereen vindt dat lastig. Het is een onderwerp dat door hem zorgvuldig wordt vermeden. Mijn baas is duidelijk een stuk minder niet echt over gepraat. Sander, protestant en 27: In de kerken waar ik kom, voelt men zich verrijkt door een homoseksueel lid. Toch trok Daniel zich terug uit de misterverkiezing. Voor christelijke homo s is er een hogere drempel om er open mee in de samenleving te komen. Dat is jammer, zegt Sander. Erik, woordvoerder van het CHJC, denkt dat de terugtrekking niet echt te wijten is aan commentaar uit christelijke hoek. De houding van de media speelde een grote rol. Ook zegt hij dat deze manier van coming-out meer tegenwind vangt dan andere methoden. Een gay-verkiezing vraagt dat je in sexy outfit je lichaam tentoonstelt. En seksualiteit is iets kwetsbaars en intiems voor christenen. Martijn zou om die reden niet meedoen aan de Mr. Gay-verkiezing. Ik sta nu eenmaal niet graag in mijn boxer op het podium. Erik, woordvoerder van het CHJC, staat in principe minder opvallende methodes voor: Het mooist is het als homo s en lesbiennes zich in hun kerk durven te outen. Hoe meer christelijke rolmodellen er zijn hoe beter! 1 Marianne Secretaresse Kees, ben jij single of heb je een vriend of vriendin? Ik zag iedereen de oren spitsen. terughoudend dan ik. Hij stevende op het bureau van Kees af. Er viel een stilte in de kantoortuin toen hij hardop aan Kees vroeg: Kees, ben jij single of heb je een vriend of vriendin?. Ik zag hoe iedereen de oren spitste. Kees liep rood aan en fluisterde bijna: Een vriend. Natuurlijk, zei de baas, Leuk. Neem hem mee naar ons feestje. Dan kunnen we allemaal kennis met hem maken. Jullie nemen toch ook je partners mee, zei hij in de richting van de andere collega s. Even later was het opvallend druk bij de koffieautomaat. De dagen daarna zagen we Kees compleet veranderen. Er was duidelijk een last van zijn schouders weggevallen. 1 Doe als Angelina Jolie ALS BI-VROUW HEB JE MEER KEUZE! A ngelina Jolie, de meest bewonderde actrice van dit moment is het, Madonna koketteert er regelmatig mee en dichter bij huis blijken Mathilde Santing en Sara Kroos overtuigde bi s te zijn. Deze bi-vrouwen weten duidelijk hoe en wat ze voelen, maar hoe zit dat bij jou? Wanneer je als vrouw hetero denkt te zijn en ineens verliefd wordt op een vrouw, zet dat je leven nogal op zijn kop, maar als je al lesbisch leeft en het blijkt dat je tóch weer op iemand van het andere geslacht valt, heb je in feite voor een tweede keer een coming-out. Beide situaties komen geregeld voor en geven je misschien het gevoel dat je moet kiezen, omdat er nog weinig boeken, films, feesten etc. uitsluitend voor biseksuelen zijn, maar daar komt langzaam maar zeker verandering in. Een enquête bracht aan het licht dat maar liefst 11 procent van de vrouwen tussen 18 en 44 jaar al eens seksueel contact had met een vrouw en de groep mensen die bi-curious is (nieuwsgierig naar seksuele contacten met hetzelfde geslacht) groeit enorm. Anno 2008 is het niet meer nodig dat je jezelf beperkt en kiest voor een hetero- óf een homoseksuele lifestyle, anno 2008 kun je gewoon die kast uit als bi en heb je juist lekker veel keuze! 1 Meer lezen kan op nl in uitgaven nr. 4 in 2006, nr in 2008 en in de komende Zij aan Zij nr wordt opnieuw een artikel gepubliceerd over dit onderwerp. GRATIS GLOW IN THE DARK CONDOOMS! Condoomfabriek.nl is dé website om online voordelig en anoniem condooms te bestellen. Ga nu naar Condoomfabriek.nl, plaats een bestelling en ontvang met onderstaande actiecode gratis twee Glow in the Dark condooms! Actiecode: PERS Bij Condoomfabriek.nl kun je gemakkelijk afrekenen met je telefoon, bank (ideal) etc. Daarnaast worden alle bestellingen anoniem bezorgd via de normale TNT briefpost, dus geen handtekening voor de postbode; Al onze condooms zijn CE geregistreerd / gekeurd. Rolmodel (IV) Cabaretière Sara Kroos is misschien wel de grappigste lesbienne van Nederland. En uitgesproken. Ik laat me niet langer door angst leiden. Rolmodel (V) Idols-winnaar Jamai stond op voorpagina van de Gay Krant en heeft een Tarzan-vriendje. Condoomfabriek.nl

20 20 Coming Out Commercie Ze hebben een neus voor trends Bedrijven zijn over hun angst heen Nederlandse bedrijven willen massaal hun producten slijten aan homo s en lesbiennes. Ze zijn niet langer bang het stempel homomerk te krijgen. Sterker nog, zo n stempel is vaak een garantie voor succes. Sylvia Marmelstein Homo s maken onbekende merken groot. Perrier probeerde jaren geleden in Amerika voet aan de grond te krijgen door reclame te maken bij een algemeen publiek. De concurrentie bleek te sterk. Het product sloeg wèl aan toen de fabrikant de flesjes onder homo s en lesbiennes ging verspreiden. Deze groepen vertelden hun heterovrienden over het watertje en in een mum van tijd werd het product bij iedereen populair. Ook Nederlandse reclamemakers mikken om die reden vaak op homo s en lesbiennes. Aanvankelijk kregen homobladen en sites vooral advertenties van kleine bedrijven. Grotere ondernemingen voelden er niets voor omdat ze bang waren het stempel homomerk te krijgen. Die tijd is voorbij: Nu doen vrijwel alle grote nationale bedrijven mee. Philips, ING, Rabobank, KLM en TNT, zegt Henk Krol van de Gay Krant. Het advertentie-aanbod is zo groot dat de bladen en sites er soms geen raad mee weten. Er moet evenwicht blijven tussen redactionele tekst en advertenties. Als dat niet lukt, zetten we adverteerders op een wachtlijst, zegt André Stevens van GaySite. Door onder homo s en lesbiennes te adverteren, ontdekken bedrijven snel of ze met hun product veel kunnen verdienen. Homo s hebben een neus voor trends, zegt trendwachter Adjiedj Bakas. Ze proberen graag Bij ING dragen we uit dat iedereen zich bij ons thuis moet voelen. nieuwe producten uit. Als ze iets goed vinden, vertellen ze dat snel door aan vrienden. Homo s en lesbiennes leren al jong voor zichzelf op te komen, verklaart Bakas hun trendgevoeligheid. Daaruit volgt dat ze zelf bepalen wat ze willen. Ze willen er goed uitzien en onderzoeken wat bij hun persoon past. Heteromannen doen dat minder. Die laten hun onderbroeken veelal door hun partner kopen. Voor homo s is dat ondenkbaar. Aan de naar schatting 1 miljoen Nederlandse homo s en lesbiennes valt ook veel te verdienen. Ze werken met zijn tweeën en hebben meestal geen kinderen. Bakas: Kinderen kosten bakken geld. Homo s geven dat uit aan reizen, kunst en interieur. Philips speelt daar handig op in door onder homo s te adverteren met gadgets als design memorecorders. Ook TNT adverteert onder homo s. Het postbedrijf ontdekte de doelgroep twee jaar geleden. In aanloop naar Valentijnsdag maakten we reclame voor onze kaarten, herinnert directeur Strategie Paul Overdijk zich. Vrouwen konden op de site een kaart aanmaken gericht op mannen. Mannen konden dat voor vrouwen. HH Anya (36) Budgetconsulent Als mensen denken dat ik hetero ben, vertel ik altijd dat ik een vriendin heb A UTRECHT nya Wiersma (36): Ik werk als budgetconsulent bij Stadsgeldbeheer in Utrecht. Naast mijn betaalde baan ben ik voorzitter van de FNV Vrouwenbond, van Stichting Kei Roze, die de roze zaterdag in 2010 naar Amersfoort haalt en fractie- en afdelingsvoorzitter van de SP in Amersfoort. Ik ben overal uit de kast. Ik werk in de welzijnssector, dus daar levert het geen probleem op. Er werken meer roze mensen bij ons. Ik merk wel dat mensen er vaak automatisch van uitgaan dat ik hetero ben. Ik confronteer ze dan met hun heteronorm en vertel dat ik een vriendin heb. Binnen de politiek heb ik er wel discussie over: met de voorzitter van de ChristenUnie bijvoorbeeld. Hem vroeg ik, stel nou dat een CU-fractielid homoseksueel blijkt? Dat was toch ingewikkeld. Maar ik heb nog nooit rottige reacties gekregen. 1