Community empowerment: Aspecten van gedrag: Participatie van de gemeenschap in politieke besluitvormingsstructuren

Transcriptie

1 empowerment: Aspecten van gedrag: Participatie van de gemeenschap in politieke besluitvormingsstructuren Aspecten van gedrag: - participatie van de gemeenschap in politieke besluitvormingsstructuren - lokaal leiderschap - sociale steunnetwerken - samenwerkingsverbanden - aanpassingen in de fysieke omgeving - aanpassingen in de wet- en regelgeving - aanpassingen in maatschappelijke besluitvormingsprocedures - positieve of genuanceerde beeldvorming over de gemeenschap De instrumenten die hieronder zijn vermeld, zijn ook genoemd bij participatie op individueel niveau. In de meeste instrumenten zijn vragen opgenomen over deelname aan maatschappelijke of politieke activiteiten, zoals een petitie ondertekenen. Eigenlijk is het verschil tussen participatie op individueel en op gemeenschapsniveau dat het op gemeenschapsniveau gaat om activiteiten die leden van de gemeenschap ondernemen vanuit een georganiseerd iets of als vertegenwoordiger van de gemeenschap. Dit soort toevoeging is echter in geen enkel instrument vermeld. Daarnaast moet hier simpelweg gedacht worden aan de vraag of er structuren bestaan waarin leden van de gemeenschap zich hebben georganiseerd (bv. een werkgroep, buurtraad of adviescommissie) en via welke zij invloed proberen uit te oefenen. Zulke vragen zijn wij niet tegengekomen. Wel zijn er veel instrumenten die specifieker kijken en die zich richten op aspecten van zulke samenwerkingsverbanden. In de review van Granner & Sharpe (2004) over meetinstrumenten voor coalitions worden veel verschillende aspecten onderscheiden, ook met betrekking tot participatie. Er zijn hier 4 instrumenten beschreven die ook bij participatie op individueel niveau zijn beschreven: - Instrument van Gysemberg & Heremans (2002) - Instrument van Zimmerman & Rappaport (1988) (Engelstalig) - Instrument van Becker et al. (2002) (Engelstalig) - Psychological Empowerment Scale (Akey et al., 2000) (Engelstalig) Daarnaast zijn 2 andere instrumenten beschreven: - Empowerment Assessment Rating Scales (Laverack, 2004) (Engelstalig) - Instrument van Eng & Parker (1994) (Engelstalig)

2 Instrument van Gysemberg & Heremans (2002) Gemeten dimensies van empowerment Persoonlijke, - en organisatieempowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Waargenomen controle; kritisch bewustzijn; participatie; assertiviteit Type instrument Vragenlijst Naam van de subschalen Controle; Kritisch bewustzijn; Participatie Omvang 9 schalen met in totaal 34 items. Specifiek gezondheidsthema Setting Niet specifiek Doelgroep Volwassenen Taal Nederlands Beschikbaarheid Ja. Te betalen Referentie Gysemberg, E. & Heremans, H. (2002). Ontwikkeling en validering van een vragenlijst voor de meting van empowerment. Scriptie KU Leuven, Onderzoekscentrum Stress, Gezondheid en Welzijn. Bron van informatie over dit instrument Van den Broucke, S., Verduyckt, P. & Schoonacker, M. (2006). Databank Meetinstrumenten. Brussel: Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie. Gysemberg, E. & Heremans, H. (2002). Ontwikkeling en validering van een vragenlijst voor de meting van empowerment. Scriptie KU Leuven, Onderzoekscentrum Stress, Gezondheid en Welzijn. Achtergrond Deze vragenlijst is ontwikkeld volgens de theoretische conceptualisatie van Zimmerman. Deze auteur omschrijft empowerment als een multidimensioneel concept dat drie deelaspecten omvat (controle, kritisch bewustzijn, participatie) op drie onderscheiden niveaus (persoonlijk, en organisatie niveau). De vragenlijst meet de 3 aspecten op de 3 niveaus. Voor de ontwikkeling van deze vragenlijst is gebruik gemaakt van twee bestaande Engelstalige vragenlijsten (de Perceived Control Scale van Zimmerman et al., 1994 en de Critical Consciousness Scale van Torre). Daarnaast heeft men zelf enkele items geformuleerd. Validiteit De vragenlijst is ingevuld door 204 personen in Vlaanderen. - Divergente validiteit: de correlaties werden berekend tussen de schalen van deze vragenlijst en twee andere vragenlijsten: een eenzaamheidsschaal en een vragenlijst voor interne en externe beheersing. Het verband met interne en externe beheersing bleek marginaal significant. Er was tegen de verwachting in een positieve correlatie met de eenzaamheidsschaal. - Predictieve validiteit: op basis van een discriminantanalyse kon vastgesteld worden dat de scores op de schalen van de empowermentvragenlijst op significante wijze een predictie toelaten van het lidmaatschap van vier soorten organisaties die verschillen inzake sociaal engagement.

3 Deze vragenlijst heeft een redelijke betrouwbaarheid en validiteit. Deze vragenlijst sluit voldoende aan bij het theoretische model van Zimmerman en laat een discriminatie toe tussen relevante groepen respondenten. Betrouwbaarheid De interne consistentie werd nagegaan via de berekening van Cronbach alpha coëfficiënten, zowel voor volledige schalen als voor de schalen bij weglating van elk item. Op basis hiervan werden drie items weggelaten. De resulterende betrouwbaarheidscoëfficiënten varieerden tussen.63 en.86. Gezien het beperkte aantal items per schaal kan deze betrouwbaarheid redelijk worden genoemd. Op basis van de principale componentenanalyses op de drie niveaus van de betrouwbaarheid worden in totaal 9 items weggelaten. Dit komt neer op een definitieve vragenlijst van 34 items. Richtlijnen of suggesties voor gebruik Het instrument Antwoordmogelijkheden: 1=helemaal niet akkoord 2=niet akkoord 3=onzeker 4=akkoord 5=helemaal akkoord Gepercipieerde controle op gemeenschapsniveau De gemeenschap waartoe ik behoor, heeft invloed op beslissingen die mij persoonlijk aanbelangen. Ik kan invloed uitoefenen op beslissingen die mijn gemeenschap aanbelangen. Door samen te werken kunnen mensen in mijn gemeenschap beslissingen beïnvloeden die deze gemeenschap aanbelangen. Mensen in mijn gemeenschap werken samen om beslissingen van de nationale overheid te beïnvloeden. Ik ben tevreden met de mate van invloed die ik heb over beslissingen die mijn gemeenschap aanbelangen. Gepercipieerde controle op organisationeel niveau De organisatie slaagt erin haar doelstellingen te bereiken. Ik ben tevreden met de mate van invloed die ik heb over beslissingen die de organisatie maakt. Gepercipieerde controle op individueel niveau Ik heb controle over de beslissingen die mij persoonlijk aanbelangen. Ik ben tevreden met de mate van controle die ik heb over beslissingen die mij persoonlijk aanbelangen. Kritisch bewustzijn op gemeenschapsniveau Sommige mensen in mijn gemeenschap worden benadeeld. Eens men een machtspositie heeft verworven in mijn gemeenschap, verliest men over het algemeen snel voeling met de anderen. Als mensen met een machtspositie in mijn gemeenschap willen luisteren, dan luisteren ze; als ze niet willen luisteren, dan luisteren ze niet. Het gezegde Alle mensen zijn gelijk, maar sommigen zijn meer gelijk dan anderen is waar in mijn gemeenschap.

4 Kritisch bewustzijn op organisationeel niveau Het gezegde Alle mensen zijn gelijk, maar sommigen zijn meer gelijk dan anderen is waar voor deze organisatie. In deze organisatie spelen alle mensen een belangrijke rol bij het nemen van beslissingen. Als mensen met een machtspositie in deze organisatie willen luisteren, dan luisteren ze; als ze niet willen luisteren, dan luisteren ze niet. Eens men een machtspositie heeft verworven in deze organisatie, verliest men over het algemeen snel voeling met de anderen. Sommige mensen in deze organisatie worden benadeeld. De meeste mensen in deze organisatie hebben niet echt iets te zeggen in het beleid van de organisatie. Kritisch bewustzijn op individueel niveau In gezinnen war man en vrouw uit werken gaan, zijn de huishoudelijke taken over beiden gelijk verdeeld. In gezinnen hebben man en vrouw evenveel inspraak. Participatie op gemeenschapsniveau Wanneer zich in mijn gemeenschap een probleem voordoet, dan woon ik bijeenkomsten of protestacties bij over dat probleem. Wanneer beslist wordt om in mijn gemeente een fabriek te bouwen die schadelijke stoffen produceert, zal ik actie ondernemen. Wanneer zich in mijn gemeenschap een probleem voordoet, dan richt ik mij tot een officiële instelling of spreek ik een invloedrijke persoon aan om mijn mening over dat probleem kenbaar te maken. Wanneer er zich in mijn gemeenschap problemen voordoen dan zal ik met anderen samenwerken om daar iets aan te doen. Participatie op organisationeel niveau Als er iemand gepest wordt op mijn werk, meld ik dat aan de verantwoordelijken. Als het voortbestaan van de organisatie waarin ik actief ben bedreigd zou worden, zou ik actie ondernemen door bijvoorbeeld in een actiecomité te zetelen. Als mijn werkgever gemaakte afspraken met de werknemers niet nakomt, ga ik protesteren. Participatie op individueel niveau Wanneer door nalatigheid van anderen schade wordt berokkend aan mijn eigendom, zal ik een klacht indienen. Wanneer de overheid tekort schiet in de dienstverlening die ze moet leveren, zal ik hierover klagen bij de gemeente. Wanneer mijn familie mij benadeelt bij de verdeling van een erfenis, zal ik hierop reageren. Wanneer een winkelier mij teveel heeft aangerekend, zal ik teruggaan en hem hierop attent maken. Wanneer mijn werkgever mij niet waardeert voor mijn prestaties, zal ik hierop reageren. Wanneer de gemeente mijn klachten niet behandelt, zal ik blijven aandringen en actie ondernemen.

5 Instrument van Zimmerman & Rappaport (1988) Gemeten dimensies van empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Type instrument Naam van de subschalen Persoonlijke empowerment Participatie in maatschappelijke en politieke activiteiten en organisaties Vragenlijst Participation in activities; Level of involvement in organizations Omvang Participation in activities: 26 items. Level of involvement in organizations: 4 items per organisatie Specifiek gezondheidsthema Setting Doelgroep Taal Beschikbaarheid Gemeenschap Volwassenen Engels Deels: voorbeelditems zijn afgedrukt in Zimmerman & Rappaport, 1988 Te betalen Referentie Zimmerman, M.A. & Rappaport, J. (1988). Citizen participation, perceived control, and psychological empowerment. American Journal of Psychology, 16(5), Bron van informatie over dit instrument Zimmerman & Rappaport, 1988 Achtergrond Deze studie is uitgevoerd met als doel om de relatie te onderzoeken tussen maatschappelijke participatie en indicatoren van psychologische empowerment. De verwachting was dat een hogere mate van maatschappelijke participatie samenhangt met hogere scores op de indicatoren. Het onderzoek is uitgevoerd onder studenten en leden van maatschappelijke organisaties. Elf indicatoren, die persoonlijkheids-, cognitieve en motivationele aspecten weerspiegelen, werden onderzocht en afgezet tegen mate van participatie in activiteiten en organisaties. De indicatoren weerspiegelen vooral de controleen competentie-aspecten van psychologische empowerment (internal political efficacy; external political efficacy; mastery; self-efficacy; perceived competence; chance locus of control; internal locus of control; powerful others locus of control; control ideology; desire for control; civic duty). De verwachting kwam uit: deelnemers met een hogere mate van participatie bleken hoger te scoren op indicatoren van psychologische empowerment. De participatiemaat activiteiten discrimineerde beter dan mate van betrokkenheid bij organisaties. Psychologische empowerment wordt op basis van deze studie omschreven als de relatie tussen persoonlijke competentie, de wens om publieke actie te ondernemen en de bereidheid om publieke actie te ondernemen. Validiteit Betrouwbaarheid Richtlijnen of suggesties voor gebruik

6 Het instrument Participatie in activiteiten: Deelnemers aan het onderzoek werd gevraagd om voor 26 activiteiten aan te geven of zij daarin hadden geparticipeerd in het afgelopen jaar. De 26 activiteiten zijn niet alle vermeld maar hadden onder andere betrekking op: stemmen, een petitie ondertekenen, mensen organiseren, een bijeenkomst bijwonen, geld doneren aan een organisatie, een brief aan de overheid schrijven, en werken aan een politieke campagne. De score van een persoon was het totale aantal activiteiten waarin deze had geparticipeerd. Participatie in organisaties: Deelnemers aan het onderzoek werd gevraagd om voor maximaal 6 organisaties aan te geven hoezeer zij daarin betrokken zijn. Wat betreft de organisaties kon het gaan om alle organisaties waarin men betrokken is zonder ervoor betaald te krijgen, bijvoorbeeld politieke groepen, zelfhulpgroepen, kerkgroepen, hobbyclubs, sportclubs, studentenorganisaties, dienstgerichte organisaties. Voor elke organisatie die een deelnemer noemde, werd gevraagd naar: het aantal uren vrijwilligerswerk voor die organisatie, de tijdperiode waarin men betrokken is bij de organisatie (in maanden), regelmaat van het bijwonen van vergaderingen, en het aantal leiderschapsposities dat men bekleedt. De antwoorden op deze vragen werden gesommeerd en werden zo teruggebracht tot één score.

7 Instrument van Becker et al. (2002) Gemeten dimensies van empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Type instrument Naam van de subschalen Persoonlijke en empowerment Participatie in maatschappelijke en politieke activiteiten en organisaties Vragenlijst Participation in change-related action; Extent of participation in most important organization Omvang Participation in change-related action: 7 items; Extent of participation in most important organization: 2 items Specifiek gezondheidsthema Setting Gemeenschap Doelgroep Volwassenen Taal Engels Beschikbaarheid Ja, afgedrukt in Becker et al. (2002) Te betalen Referentie Becker, A.B., Israel, B.A., Schulz, A.J., Parker, E.A. & Klem, L. (2002). Predictors of perceived control among African American women in Detroit: exploring empowerment as a multilevel construct. Health Education and Behavior, 29(6), Bron van informatie over dit instrument Becker et al. (2002) Achtergrond In dit onderzoek onder 679 zwarte Amerikaanse vrouwen is nagegaan in hoeverre participatie in maatschappelijke activiteiten en organisaties samenhangt met waargenomen controle op organisatie-, buurt- en buurtoverstijgend niveau, zoals gemeten met de Revised Perceived Control Scale (zie ook bij Instrumenten die meerdere dimensies meten ) Validiteit Betrouwbaarheid Richtlijnen of suggesties voor gebruik Het instrument Participation in change-related action: Deelnemers werd gevraagd om aan te geven of zij in de laatste 12 maanden hadden deelgenomen aan 7 activiteiten: - Neighbourhood cleanup, crime watch, or other neighbourhood activity - Spoken to or written a letter to a public official - Attended a meeting or other activities held by your police precinct - Complained to or boycotted a business - Started a service you felt this neighbourhood needed - Participated in a demonstration or protest about a neighbourhood issue or problem - Worked on a political campaign Extent of participation in most important organization: - Level of activity in the organization most important to you (1=not very, 2=somewhat, 3=very) - Leadership roles within the past 12 months (0=no, 1=yes) Deze beide items werden gesommeerd.

8 Psychological Empowerment Scale (Akey et al., 2000) Gemeten dimensies van empowerment Persoonlijke empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Waargenomen controle en competentie; kritisch bewustzijn en vaardigheden; participatie; sociale steun/gemeenschapszin Type instrument Vragenlijst Naam van de subschalen Attitudes of control and competence; Cognitive appraisals of critical skills and knowledge; Formal participation; Informal participation. Omvang 4 subschalen met in totaal 32 items Specifiek gezondheidsthema Leven als ouder met een gehandicapt kind Setting Zorg Doelgroep Ouders met een gehandicapt kind Taal Engels Beschikbaarheid Ja, afgedrukt in Akey et al., 2000 Te betalen Referentie Akey, T.M., Marquis, J.G. & Ross, M.E. (2000). Validation of scores on the Psychological Empowerment Scale: a measure of empowerment for parents of children with a disability. Educational and Psychological Measurement, 60(3), Bron van informatie over dit instrument Akey et al. (2000) Achtergrond Deze vragenlijst is ontwikkeld volgens de theoretische conceptualisatie van Zimmerman. Deze auteur omschrijft psychologische empowerment als een concept dat drie deelaspecten omvat: controle, kritisch bewustzijn en vaardigheden, en participatie. De vragenlijst beoogt deze 3 aspecten te meten. In een eerder onderzoek naar het instrument kwamen niet drie maar vier factoren naar voren: participatie werd opgesplitst in participatie in formele activiteiten en in informele activiteiten. Validiteit Het instrument werd ingevuld door 293 ouders/verzorgers van een lichamelijk en/of geestelijk gehandicapt kind die participeerden in een ondersteuningsprogramma voor gezinnen. In factoranalyses bleek een model met vier onderling gecorreleerde factoren enigszins maar niet optimaal op de data te passen. In de subschaal Participatie in Formele Organisaties lijken een factor participatie en een factor leiderschap in formele organisaties te kunnen worden onderscheiden. Echter een vijffactormodel waarin deze aspecten als aparte factoren waren opgenomen, bleek ook niet optimaal. Constructvaliditeit is nagegaan middels correlaties van het instrument en de subschalen met andere maten voor aspecten van empowerment: de Family Empowerment Scale, participatie in diverse activiteiten en organisaties, vaardigheden (financiering vinden, nieuwe dienst oprichten, omgaan met ambtenaren), kennis van de behoeften van het eigen kind, gebruik van hulpbronnen en diverse maten voor responsiviteit van de context (gemeenschapszin, responsiviteit van staf, sociale steun en waargenomen betrouwbaarheid van ondersteuningssystemen). In het algemeen waren de correlaties zoals verwacht en lijkt er sprake te zijn van constructvaliditeit, maar er waren ook enkele onverwachte bevindingen. Ook werd een discriminantanalyse uitgevoerd over laag- en hoog-empowerde ouders, ingedeeld op basis van vier uitkomstmaten: sociale steun, participatie in formele organisaties, gebruik van hulpbronnen en kennis van het oplossen van problemen met ondersteuningssystemen. De discriminantfuncties waren significant en de hoog-empowerde groep had op alle subschalen van de Psychological Empowerment Scale hogere scores dan de laag-empowerde groep.

9 Betrouwbaarheid Interne consistentie van het totale instrument en de subschalen werd nagegaan door de ratio van errorvariantie tot de totale variantie af te trekken van 1. De zo verkregen coëfficiënten waren relatief hoog en varieerden van.91 tot.94. Richtlijnen of suggesties voor gebruik Het instrument Psychological Empowerment Scale Subschaal Attitudes of Control and Competence (=waargenomen controle en competentie). - I think I make good choices about what my family needs. - I believe I have the power to make positive changes for my family. - I feel I make good decisions about what my family needs. - I think my input has an important influence on how decisions are made about providing services to my family. - I think I make good decisions about my family s well-being. - I believe that organizational skills are a strength of mine. - I see myself as someone who usually achieves the goals I set for myself. - When I have to get something done, I get right to work on it. Subschaal Cognitive appraisals of critical skills and knowledge (=kritisch bewustzijn: inzicht in eigen mogelijkheden en middelen) - If I do not do something well, I am likely to try harder the next time. - I deal with the service system effectively. - I know who to talk to when there is a problem with my family. - I know how to use the resources available to my family. - I know where to get information about the resources that my family needs. - I effectively advocate for my child with professionals. - I would be likely to speak out about an important policy issue concerning families. - I understand how service systems and parent organizations work. Subschaal Informal Participation (=sociale participatie/steun; kritisch bewustzijn) - I actively keep up with what my familiy s legal rights are. - I know my rights as a parent of a child with a disability. - I spend time with other parents talking about my family. - Socializing with other families is something my family does often. - There are other families that understand my family s situation. - I share resources with one or more other parents, such as respite care and housework. - There is at least one other parent I can go to for emotional support. - There are other parents I can count on to help my family if I need it. Subschaal Formal Participation (=participatie; sociale steun; gemeenschapszin) - I feel isolated from other parents. - I feel a sense of with other parents who have a child with a disability. - I try to act as an emotional support for other families. - I serve as a veteran parent of a parent organization. - I help lead an informal of formal support group for other parents. - I am actively involved in a parent organization. - I serve on an advisory board for a parent organization or service program.

10 Empowerment Assessment Rating Scales (EARS) (Laverack, 2004) Gemeten dimensies van empowerment empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Participatie; Kritisch bewustzijn; Samenwerkingsverbanden; Leiderschap Type instrument Discussie en consensusvorming aan de hand van stellingen Naam van de subschalen participation; Problem assessment capacities; Local leadership; Organisational structure; Resource mobilisation; Links to others; Ability to ask why; Programme management; Relationship with outside agency Omvang 5 stellingen bij elk van 9 domeinen Specifiek gezondheidsthema Setting Doelgroep Taal Engels Beschikbaarheid Ja, afgedrukt in Laverack (2004, 2005) Te betalen Referentie Laverack, G. (2004). Health promotion practice: power and empowerment. London: Sage. Laverack, G. (2005). Public health: power, empowerment and professional practice. New York: Palgrave MacMillan. Bron van informatie over dit instrument Laverack (2004, 2005) Achtergrond Laverack (2004, 2005) heeft met dit instrument 9 factoren geoperationaliseerd die volgens hem van invloed zijn op het proces van empowerment. Hij noemt die factoren operationele domeinen. Ze kunnen dienen als indicator voor het proces van empowerment. 1) participatie van de belanghebbenden 2) lokaal leiderschap 3) probleemidentificatievaardigheden 4) empowerende organisatiestructuren 5) vaardigheden mbt het mobiliseren van middelen 6) verbanden met anderen (organisaties en individuen) 7) kritisch reflectievermogen (asking why) 8) invloed van belanghebbenden op het programmamanagement 9) gelijkwaardig partnership met externe actoren In onderzoeken van Laverack en anderen zijn de Empowerment Assessment Rating Scales toegepast in een kwalitatieve assessment met een kwantitatieve component. Voor elk van de 9 domeinen heeft Laverack 5 stellingen opgesteld die een gradatie van 1-5 voor dat domein aangeven. Per domein worden de stellingen voorgelegd aan (sleutel)leden uit de gemeenschap, bijvoorbeeld in een workshop, bijeenkomst of via internet. Er zijn geen algemene richtlijnen voor de selectie van deze sleutelleden. Wel wordt aanbevolen dat ook de professional zijn of haar mening geeft. Men kiest de stelling waarmee men het het meest eens is en gaat met elkaar in discussie om zo consensus te krijgen over de gradatie die voor de eigen gemeenschap geldt. Men heeft de mogelijkheid om de inhoud en ordening/score van de stellingen te wijzigen, en om domeinen weg te laten of juist andere domeinen toe te voegen. Zo wordt gewaarborgd dat de assessment zich richt op aspecten die belangrijk worden gevonden door mensen in de gemeenschap. Belangrijk in dit hele proces is dat de redenen voor de keuzes worden genoteerd, alsmede concrete voorbeelden die worden genoemd. Dat waarborgt de empirische onderbouwing en de validiteit, en verdiept het inzicht in veranderingen als na verloop van tijd weer een assessment plaatsvindt.

11 De assessment kan ook actiegericht worden ingezet, als men ook discussieert over de gewenste situatie/gradatie voor elk domein, over acties die daaraan zouden bijdragen, en over hulpmiddelen die beschikbaar en/of nodig zijn voor het ondernemen van die acties Validiteit De mogelijkheid om de inhoud en ordening/score van de stellingen te wijzigen, en om domeinen weg te laten of juist andere domeinen toe te voegen, waarborgt dat de assessment zich richt op aspecten die belangrijk worden gevonden door mensen in de gemeenschap. Betrouwbaarheid Het noteren van discussiepunten, redenen voor keuzes en voorbeelden draagt bij aan de betrouwbaarheid van de methode. Richtlijnen of suggesties voor gebruik Zie kopje achtergrond. Daarnaast is in pilot-onderzoek gebleken dat bij het bespreken van de stellingen per domein beter niet de gradatie en de nummers 1-5 worden vermeld. Beter is het om elke uitspraak op een apart vel aan te bieden en apart te bespreken, voordat uiteindelijk een keuze voor een uitspraak wordt gedaan. Als de keuzes voor uitspraken zijn gemaakt, kan het behulpzaam zijn om te werken met een visuele representatie van de scores. Bijvoorbeeld met behulp van een spinnenweb. Bekend is het spinnenweb van Rifkin. In een spinnenweb wordt elke uitkomstmaat of domein voorgesteld door een lijn die vanuit het midden van het web naar buiten loopt. De score voor een bepaald domein wordt weergegeven door een punt op de betreffende lijn; hoe hoger de score is, des te verder ligt het punt van het midden af. Zo kan aanschouwelijk worden gemaakt op welke uitkomstmaten of domeinen zwak wordt gescoord, en op welke sterk; dit kan bijdragen aan het kiezen van actiepunten. Ook kan het spinnenweb worden gebruikt om de uitkomsten van meerdere metingen op een aanschouwelijke manier te vergelijken. Het instrument Domain participation Not all members and groups are participating in activities and meetings such as women, youth and men members are attending meetings but not involved in discussion and helping members involved in discussions but not in decisions on planning and implementation. Limited to activities such as voluntary labour and financial donations members involved in decisions on planning and implementation. Mechanism exists to share information between members Participation in decision making has been maintained. members involved in activities outside the. Problem assessment capacities No problem assessment undertaken by the lacks skills and awareness to carry out an assessment has skills. Problems and priorities identified by the. Did not involve participation of all sectors of the identified problems, solutions and actions. Assessment used to strengthen planning continues to identify and is the owner of problems, solutions and actions.

12 Local leadership Organisational structure Resource mobilisation Links to others Some organisations without a leader has no organisational structures such as committees Resources are not being mobilised by the None Leaders exist for all organisations. Some organisations not functioning under their leaders. Organisations have been established by the but are not active Only rich and influential people mobilise resources raised by. members are made to give resources. has informal links with other organisations and people. Does not have a welldefined purpose. organisations functioning under leaders. Some organisations do not have support of leaders outside the. More than one organisation which are active. Organisations have mechanism to allow their members to provide meaningful participation has increasingly supplied resources, but no collective decision about distribution. Resources raised have had limited benefits. has agreed links but not involved in activities and development. Leaders are taking initiative with support from their organisations. Leaders require skills training. Many organisations have established links with each other within the Resources raised also used for activities outside the. Discussion by on distribution but not fairly distributed. Links interdependent, defined and involved in development. Based on mutual respect. Leaders taking full initiative. Organisations in full support. Leaders work with outside groups to gain resources. Organisations actively involved in and outside the. committed to its own and to other organisations. Considerable resources raised and decide on distribution. Resources fairly distributed. Links generating resources, finances and recruiting new members. Decisions resulting in improvements for the Ability to ask why No group discussions held to ask why about issues Small group discussions are being held to ask why about issues and to challenge received wisdom. Groups held to listen about issues. These have the ability to reflect on assumptions underlying their ideas and actions. Are able to challenge received wisdom Dialogue between groups to identify solutions, selftest and analyse. Some experience of testing solutions. groups have ability to self analyse and improve its efforts over time. This is leading towards collective change.

13 Programme management Relationship with outside agent By agent Agents in control of policy, finances, resources and evaluation of the programme. By agent in discussion with Agents in control but discuss with. No decision making by. Agent acting on behalf of agency to produce outputs. By supervised by agent. Decisionmaking mechanisms mutually agreed. Roles and responsibilities clearly defined. has not received skills training in programme management. Agents and make joint decisions. Role of agent mutually agreed. By in planning, policy and evaluation with limited assistance from agent. Developing sense of ownership. makes decisions with support from agents. Agent facilitates change by training and support. self-manage independent of agent. Management is accountable. Agents facilitate change at request of who makes the decisions. Agent acts on behalf of the to build capacity.

14 Instrument van Eng & Parker (1994) Gemeten dimensies van empowerment empowerment Gemeten aspect(en) van empowerment Participatie, Gemeenschapsgevoel, Kritisch bewustzijn machtsverhoudingen, Sociale steunnetwerken, Assertiviteit en Leiderschap Type instrument Vragenlijst, gestructureerd interview Naam van de subschalen Participation; Commitment; Self-other awareness and clarity of situational definitions; Articulateness; Conflict containment and accommodation; Management of relations with wider society; Machinery for facilitating participant interaction and decision-making; Social support Omvang 8 subschalen met in totaal 41 items, daarnaast 26 open vragen Specifiek gezondheidsthema Setting, zwarte achterstandsbuurten in zuiden van VS Doelgroep Sleutelinformanten in achterstandsbuurten Taal Engels Beschikbaarheid Ja, afgedrukt in Eng & Parker (1994) Te betalen Referentie Eng, E. & Parker, E. (1994). Measuring competence in the Mississippi delta: the interface between program evaluation and empowerment. Health Education Quarterly, 21(2), Bron van informatie over dit instrument Eng & Parker (1994) Achtergrond De vragenlijst is ontwikkeld om competence te meten, door de auteurs gedefinieerd als the capacity of a to assess and generate the conditions required to demand or execute change. De auteurs beschrijven niet hoe dit concept zich verhoudt tot empowerment. Ze stellen dat het begrip empowerment vager is (hoewel er ook voor competence geen operationele definitie bestaat) en dat het meten ervan tot nu toe beperkt is gebleven tot het individuele niveau. Bij de ontwikkeling van het instrument gingen de auteurs uit van Cottrells (1976) indeling van competence in 8 dimensies en een daarop gebaseerd instrument van Goeppinger & Baglioni (1985) en maakten zij daarnaast gebruik van kwalitatieve methoden. In workshops met dienstverleners en leden van de gemeenschap werden kenmerken van competence (in lekentermen omschreven als een gemeenschap die het voor elkaar kan krijgen) geïnventariseerd en vergeleken met de 8 dimensies. Daarop werden 2 dimensies samengevoegd en een nieuwe dimensie toegevoegd, zodat er in totaal 8 dimensies overbleven. Vervolgens werden de 14 items van Goeppinger & Baglioni herschreven en werden 88 nieuwe items opgesteld, die werden voorgelegd aan enkele paraprofessionele werkers uit de gemeenschappen. Uiteindelijk bleven over: 41 schaalitems, 12 open vragen met voorgecodeerde antwoordcategorieën en 14 geheel open vragen. Getrainde vrijwilligers uit één buurt ( health advisors) selecteerden 28 sleutelinformanten en interviewden deze. Sleutelinformanten waren mensen die veel weten van de en wat er in omgaat; het zijn niet noodzakelijkerwijs leiders in de gemeenschap. De projectstaf voerde een inhoudsanalyse uit op de open vragen; in de antwoorden waren de 8 dimensies te herkennen.

15 Er werd besloten dat deze methode voldeed om veranderingen in competence te meten: jaarlijks voerden getrainde vrijwilligers gestructureerde interviews uit met sleutelinformanten. Hoewel dit niet duidelijk is gesteld, lijken alleen de 41 schaal-items te worden gesteld, en niet de open vragen. Validiteit Het raadplegen van diverse leden en paraprofessionals uit de gemeenschappen en het gebruik van zowel kwantitatieve als kwalitatieve maten heeft geleid tot een instrument dat face valide is. Constructvaliditeit middels factoranalyses is niet nagegaan vanwege het te geringe aantal sleutelinformanten. Betrouwbaarheid De betrouwbaarheid van de 41 gesloten items is nagegaan middels Cronbachs alfa. Deze varieert voor de subschalen van.58 tot.81. Richtlijnen of suggesties voor gebruik De auteurs benadrukken dat het ontwikkelingstraject van het instrument gericht was op een instrument dat in de gegeven situatie voldoet, en dat bruikbaarheid voor andere buurten of projecten niet hun doel was. Zij stellen dat het instrument inhoudelijk mogelijk niet geschikt is voor andere projecten, maar dat het ontwikkelingstraject, met veelvuldige en kwalitatieve input van leden van de gemeenschap, wel bruikbaar is in andere projecten. Het instrument Methode: gestructureerd interview met sleutelinformanten door getrainde vrijwilligers Opmerking: Dit instrument beoogt competence te meten en niet empowerment. Het verschil tussen beide concepten is niet geheel duidelijk; de inhoud van de items suggereert dat er veel overlap is. Bij de subschalen is tussen haakjes aangegeven met welk aspect van empowerment de subschaal overeen lijkt te komen. Gesloten vragen De antwoordmogelijkheden zijn niet vermeld, maar zijn soms in de vraag gegeven. De auteurs vermelden alleen dat vragen worden gecodeerd 0-4. Participation (empowerment aspect: participatie) - Do people in this stay here or go elsewhere for fun? - Are there any private and government, civic or service organizations that people in your can belong to? - Would you say more than half, less than half, or nobody from your belongs to one or more of these organizations? - In the past year has this ever had a neighbourhood activity either for fun or because there was a problem? - At present, are there neighbourhood activities underway in your neighbourhood? - Are there future plans for neighbourhood activities? - When it comes to deciding what goes on here, who takes part? - When it comes to getting things done in this, how often do the same few people end up doing all the work? - About how many people in your are registered to vote in the local elections? - About how many actually vote in local elections? Commitment (empowerment aspect: gemeenschapsgevoel) - How many people in this neighbourhood know their neighbours by face? - How often do people volunteer for activities? - How often do people around here feel that they see positive results when they participate in activities? - How often do people here feel that they have an active part in keeping this going? - How often do people around here seem to care how the looks?

16 - How often do people around here feel that what this does and what happens to this can affect their own lives? Self-other awareness and clarity of situational definitions (empowerment aspect: kritisch bewustzijn van machtsverhoudingen) - We have strong opinions about the way things are done by the county. - The county seriously considers our options. - How often does the county government try to influence what goes on in your? Articulateness (empowerment aspect: assertiviteit, leiderschap) - How many people around here will express an opinion even though they know it will be unpopular? - When it comes to saying something in front of a group about a issue, how many could do it? - When people are needed to stand before a group of outsiders to tell them what your needs, how many could do it? Conflict containment and accommodation - Here are some different ways that people can use to work out their differences. Which ones have been used around here: - One side is forced to give in? - One side volunteers to give in? - Both sides give in? - Something else happens? Management of relations with wider society (empowerment aspect: het tweede item gaat in op kritisch bewustzijn van mogelijkheden, het derde item gaat over participatie) - About how many people in this own their own homes? - How many people in your know about the services offered? - In general, how often do you feel that people living in this try to influence what goes on in the county? Machinery for facilitating participant interaction and decision-making (empowerment aspect: participatie) - Would you say that people in your have most, some, just a few, or none of their friends living in this? - For each of the following things that people do to have a say in this, please tell me if people are very willing, somewhat willing, not very willing, not at ale willing to do these things: - Phone calls to local officials? - Personal conversations about issues with city/county officials? Write a letter to the editor about what he/she thinks should be done around here? - Encourage someone he/she knows to personally run for county or city government or run himself/herself? - Write a letter to a member of a county or city government to express his/her views? - Serve on a city or county committee or board? - Start a service he/she feels this needed? - Compared with other communities in the county, how well does yours do in having most citizens participate in making decisions? Social support (empowerment aspect: sociale steunnetwerken) - How often do people in your lend time, money, things, or an extra hand to one another? - How often do people around here offer a shoulder to cry on or a sympathetic ear to one

17 another? - How often do people around here give advice or information to one another? Open vragen - Where do people go for fun? - What organization can people belong to in this? - What type of neighbourhood activities has this had in the past year? - What are the neighbourhood activities presently underway in your neighbourhood? - What are the future plans for neighbourhood activities? - In general, what kind of reputation does this have in the county? - What are the different ways people in this use to express their opinions? - How do people here usually express concerns on issues to local government? - Describe the last time there was a problem in your (When was it? What was it about? How did it come to people s attention? Has it been resolved? If yeas, how? Was this typical of how conflicts usually get resolved?) - When the people here aren t satisfied with specific services, what do they do? - When people here want additional services, what do they do? - Besides their religious function, what, if any other services do churches provide in your? - Who in local government do you feel represents the views of most people in this? - Who in state government do you feel represents the views of most people in this? - Who in national government do you feel represents the views of most people in this? - Who mostly decides what goes on in the county? - What are other ways that people here have a say about their? - What is the best way to have a say in your affairs? - From where do your leaders get their advice? - For what kinds of problems do people easily ask someone else in the for help? - In thinking about the few people in your everybody knows they can turn to for help, what makes them so special?