Gastouderbureau BumbleBee. Protocol Kindermishandeling. 1 P a g e. BumbleBee. 1 P a g e

Transcriptie

1 1 P a g e Protocol Kindermishandeling 1 P a g e BumbleBee Protocol kindermishandeling versie April

2 2 P a g e Inleiding Minstens kinderen zijn per jaar het slachtoffer van kindermishandeling. Tussen de 50 en 80 kinderen sterven per jaar als gevolg van kindermishandeling. Kinderen hebben recht op hulp en hoe eerder hoe beter. Gastouderbureau Bumblebee draagt evenals iedere instantie en iedereen die met kinderen in aanraking komt, de verantwoordelijkheid voor het signaleren van kindermishandeling. Dit protocol geeft de stappen aan die gezet kunnen worden bij het signaleren en vermoeden van kindermishandeling. Het is van belang onderscheid te maken tussen kindermishandeling en minder gewenste opvoedingssituaties. Wat iemand als kindermishandeling ziet heeft te maken met de eigen normen en waarden, de eigen opvoeding en de cultuur. Iedere opvoeder maakt wel eens fouten, is onredelijk of kwaad. Bij kindermishandeling is er sprake van structureel, stelselmatig en terugkerend geweld of het ontbreken van de benodigde zorg aan kinderen. Definitie van kindermishandeling Kindermishandeling is elke vorm van bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief, opdringen waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. (Wet op de jeugdzorg, 2005) Hieronder vallen ook verwaarlozing en onthouden van essentiële hulp, medische zorg en onderwijs en het getuige zijn van huiselijk geweld. Er zijn verschillende vormen van kindermishandeling; - lichamelijk geweld zoals slaan en schoppen, - lichamelijke verwaarlozing zoals onvoldoende voeding of schone kleding, - fysieke verwaarlozing zoals het kind in een gevaarlijke omgeving laten spelen, - emotionele mishandeling zoals kleineren, het kind blootstellen aan geweld, - educatieve verwaarlozing zoals het kind niet naar school laten gaan, - seksueel misbruik De verantwoordelijkheid van het gastouderbureau bestaat naast het opstellen, hanteren en bekendmaken van het protocol en meldcode kindermishandeling uit de volgende taken; Begeleiden van de bemiddelingsmedewerker bij het uitvoeren van het protocol, zorg dragen voor de deskundigheid van de medewerkers en de gastouders en de eindverantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van het protocol / meldcode. De bemiddelingsmedewerker van het gastouderbureau heeft de volgende verantwoordelijkheden; Kennis hebben van de handelswijze van het protocol, het herkennen van signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling, overleggen met de gastouder en ouder over het protocol en het vermoeden van kindermishandeling, waken over de veiligheid van het kind bij het nemen van beslissingen, toezien op de privacy van de gastouder en de ouder die betrokken zijn bij de kindermishandeling, contact op kunnen nemen met het AMK (advies- en meldpunt kindermishandeling) voor advies of melding, verslaglegging kunnen doen en de genomen stappen kunnen evalueren. Protocol kindermishandeling versie April

3 3 P a g e De verantwoordelijkheden van de gastouder bestaan uit; Het herkennen van signalen die kunnen wijzen op kindermishandeling, hierover kunnen overleggen met de bemiddelingsmedewerker, afspraken kunnen uitvoeren die zijn voortgekomen uit dit overleg zoals observeren of een gesprek voeren met de ouders en de resultaten bespreken over deze genomen stappen met de bemiddelingsmedewerker. De verantwoordelijkheden van het gastouderbureau, de bemiddelingsmedewerker en de gastouder zijn niet het vaststellen of er al dan niet sprake is van kindermishandeling, het gaat uitsluitend om een vermoeden en de daadwerkelijke vaststelling kan alleen gedaan worden door professionals. Ook het verlenen van professionele hulp aan kinderen en ouders valt niet onder de verantwoordelijkheid van het gastouderbureau, de bemiddelingsmedewerker of de gastouder. Het is niet de taak van het gastouderbureau, de gastouder of de ouder om een dader van kindermishandeling op te speuren. Het is echter wel een taak om tot een onderbouwing te komen van de zorgen die er zijn en de veiligheid van het kind te waarborgen. Wanneer iemand een vermoeden van kindermishandeling heeft is het belangrijk om ervoor te zorgen dat deze persoon zich serieus genomen voelt. Het gastouderbureau, de gastouder of de ouder kunnen er onder bepaalde omstandigheden voor kiezen om aangifte bij de politie te doen. Dit protocol bevat 3 verschillende stappen schema s; een voor het gastouderbureau, voor als de bemiddelingsmedewerker een vermoeden van kindermishandeling heeft, een voor de gastouder, voor als deze een vermoeden heeft en een voor de ouder wanneer deze een vermoeden heeft dat de gastouder het kind mishandelt. Doel van de meldcode: Gastouders ondersteunen en begeleiden omtrent de signalen die zij hebben betreffende mogelijk huiselijk geweld dan wel kindermishandeling. Door onderstaand stappenplan door te nemen komt men tot een verantwoorde keuze om wel of niet melding te maken van kindermishandeling / misbruik of huiselijk geweld. Toelichting: Bij alle stappen die je onderneemt dien je alles schriftelijk vast te leggen, inclusief datum, plaats, situatie enz... Beschrijf de situatie (s) zo concreet mogelijk (denk hierbij ook aan gevoel / zicht / reuk / horen). Let wel: Kinderen die mishandeld worden, kunnen veel verschillende signalen laten zien. Deze signalen kunnen wijzen op kindermishandeling, maar kunnen ook een andere oorzaak hebben zoals een scheiding of een sterfgeval. Stappenschema meldcode voor bemiddelingsmedewerker: Als de bemiddelingsmedewerker een vermoeden van kindermishandeling heeft tijdens de inschrijving dient zij de volgende stappen te nemen; Stap1: Bespreken Bespreek open en duidelijk met de ouder en/of gastouder de twijfel die bestaat over de pedagogische benadering van de kinderen. Overleg eventueel met de leidinggevende. Protocol kindermishandeling versie April

4 4 P a g e Stap 2: Overweging Bij twijfel: Ga niet over tot inschrijving en maak een melding bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Als de bemiddelingsmedewerker een vermoeden van kindermishandeling heeft tijdens de evaluatiegesprekken, bijeenkomsten of huisbezoeken, handelt zij volgens de stappenschema s voor de gastouder of de ouder. Bij alle stappen die genomen worden dient de privacy van alle betrokkenen zoveel mogelijk gewaarborgd te blijven. Stappenschema voor de gastouder Als de gastouder een vermoeden van kindermishandeling bij het gastkind heeft neemt zij de volgende stappen; Stap 1: In kaart brengen van signalen De gastouder observeert het kind en de interactie tussen de ouder en het kind tijdens het halen en brengen. Aan de hand van de signalenlijst en het observatieformulier. Eventueel overlegt de gastouder deze waarnemingen met de ouder. Communiceer hierbij neutraal en objectief! Stap 2: Overleg De gastouder overlegt de waarnemingen met de bemiddelingsmedewerker van het gastouderbureau. Binnen 5 werkdagen na observatie Stap 3: Contact De bemiddelingsmedewerker overlegt de waarnemingen van de gastouder met de ouder, eventueel samen met de gastouder. Binnen 3 werkdagen na melding van gastouder Stap 4: Inschatting Als de vermoedens na overleg niet zijn bevestigd en de vermoedens bestaan niet meer, dan word de zaak afgesloten. De bemiddelingsmedewerker stelt de gastouder hiervan op de hoogte. Ga verder met stap 7. Stap 5: inschatting / vermoeden Wanneer de vermoedens worden bevestigd verwijst de bemiddelingsmedewerker de ouders door naar de hulpverlening, als de ouders dit niet willen wordt er een melding gedaan bij het AMK. De bemiddelingsmedewerker stelt de gastouder hiervan op de hoogte. Binnen 3 werkdagen na advies AMK Stap 6: Actie De bemiddelingsmedewerker zorgt ervoor dat de gastouder een veilig onderkomen blijft voor het kind. Protocol kindermishandeling versie April

5 5 P a g e Stap 7; Evaluatie Evalueer en rapporteer de genomen stappen bij de leidinggevende. Stap 8: Nazorg Blijf alert op het welzijn van het kind/de kinderen, geef zo nodig de gastouder extra ondersteuning en neem opnieuw contact op met het AMK bij nieuwe signalen. Bij alle stappen die genomen worden dient de privacy van alle betrokkenen zoveel mogelijk gewaarborgd te worden. Stappenschema voor de ouder Als een ouder een vermoeden van kindermishandeling heeft bij de gastouder dan worden de volgende stappen genomen; Stap 1: In kaart brengen Eventueel overlegt de ouder de waarnemingen met de gastouder. De ouder overlegt met de bemiddelingsmedewerker aan de hand van de signalenlijst en het observatieformulier. Stap 2: Inwinnen advies De bemiddelingsmedewerker wint advies in bij het AMK. Binnen 3 werkdagen na melding. Stap 3: Overleg De bemiddelingsmedewerker overlegt de waarnemingen van de ouder met de gastouder, eventueel samen met de ouder. Binnen 2 werkdagen na advies AMK Stap 4: Inschatting Als de vermoedens na overleg niet bevestigt worden en de vermoedens niet meer bestaan word de zaak afgesloten. De ouder wordt op de hoogte gesteld. Ga verder met stap 7. Stap 5: Inschatting en vermoeden Wanneer de vermoedens worden bevestigd wordt de gastouder per direct uit geschreven bij het gastouderbureau en wordt hier ook direct van op de hoogte gesteld. Evenals alle betrokken ouders. Indien mogelijk plaatst de bemiddelingsmedewerker de kinderen bij een andere gastouder. Stap 6: Actie Er wordt een melding gedaan bij het AMK en de betrokken instanties. Binnen 3 werkdagen na bevestiging Stap 7: Evaluatie De bemiddelingsmedewerker evalueert en rapporteert aan de leidinggevende. Protocol kindermishandeling versie April

6 6 P a g e Stap 8: Nazorg Blijf alert op het welzijn van de kinderen, geef zo nodig extra ondersteuning aan de ouders. Wanneer er wordt vermoed dat de eigen kinderen van de gastouder worden mishandeld, handel dan ook volgens het protocol. Bij alle stappen die genomen worden dient de privacy van alle betrokkenen zoveel mogelijk gewaarborgd te worden. Zodra een gastouder of ouder het vermoeden van kindermishandeling aangeeft bij gastouderbureau Bumblebee heeft deze aanvullende informatie over de stappenschema s en het voeren van gesprekken. gastouderbureau Bumblebee vindt het belangrijk dat vermoedens altijd en zo spoedig mogelijk bekend worden gemaakt zodat er professionele begeleiding gegeven kan worden. Bij een vermoeden kan gastouderbureau Bumblebee hulp bieden bij het nagaan van de signalenlijst en het observatieformulier. Tips en info: Omgaan met privacy Tijdens het uitvoeren van de stappen in het protocol, is het belangrijk dat er zorgvuldig gehandeld wordt. Er is immers sprake van persoonlijk informatie over kinderen en gezinnen (zie ook de privacyrichtlijnen van de eigen instelling). De wet op de Jeugdzorg (2005) geeft de gedragslijnen aan over het inzagerecht. Een ouder en/of wettelijk vertegenwoordiger (bijvoorbeeld een voogd) heeft het recht om het dossier van zijn/haar kind in te zien. Kinderen tussen de 12 en 16 jaar hebben gedeeltelijk recht op inzage en vanaf 16 jaar heeft een jongere recht op inzage. Inzage kan worden geweigerd wanneer het belang van het kind, de melder en/of informant wordt geschaad. Belangrijke tips bij het omgaan met privacy Betrek bij een overleg niet teveel mensen. Zorg dat informatie over kinderen en gezinnen altijd binnenshuis blijft. Emoties kunnen de privacy in gevaar brengen. Soms willen leidsters hun collega-leidsters als uitlaadklep gebruiken. Dit is begrijpelijk, maar qua privacy niet de juiste manier om met de situatie om te gaan. Betrek daarom alleen personen die in het stappenplan genoemd worden. Contact met andere instellingen kan alleen na toestemming van de ouder of wettelijk vertegenwoordiger. Contact met andere instellingen zonder toestemming kan alleen anoniem. Het gezin of kind mag dan niet bekend worden gemaakt. Een uitzondering hierop is het contact met het AMK. Dit kan zonder toestemming van ouders of wettelijke vertegenwoordiger. Wees zorgvuldig met schriftelijke informatie. Verzorger(s) hebben recht op inzage in verslagen, formulieren en observatieverslagen. Alleen als het anonieme werkaantekeningen zijn, hebben ouders geen inzagerecht. Schrijf daarom alsof de verzorger(s) over je schouder meekijken. Beschrijf waarneembaar gedrag en wees voorzichtig met interpretaties. Protocol kindermishandeling versie April

7 7 P a g e Vervolg belangrijke tips bij het omgaan met privacy Als de verzorger(s) een verslag willen inzien, kun je voorstellen om het samen met hen te lezen. Erover te praten en waar nodig toe te lichten. Daarna kan een kopie worden meegegeven. Een andere mogelijkheid is om de belangrijkste punten uit het verslag en afspraken tijdens het gesprek op papier te zetten en aan de verzorger(s) te geven. Dit vormt tegelijk een leidraad voor eventuele volgende gesprekken met de verzorger(s). Schriftelijke informatie moet goed worden opgeborgen in een afsluitbare kast. Informatie die niet (meer) relevant is moet worden vernietigd of aan ouders worden meegegeven. Schriftelijke informatie mag niet zonder toestemming van ouders of wettelijke vertegenwoordiger aan derden worden verstuurd. Een uitzondering hierop vormt het AMK. Schriftelijke informatie die de instelling van derden ontvangt, moet ook met toestemming van de ouders of wettelijke vertegenwoordiger zijn verstuurd. Als dit niet zo is, is het verstandig de informatie terug te sturen. Signalenlijst Deze signalenlijst is een bijlage van het protocol kindermishandeling van gastouderbureau Bumblebee. Bij een vermoeden van kindermishandeling kan de signalenlijst gebruikt worden om dit vermoeden te onderbouwen. Het is echter geen daadwerkelijk bewijs voor kindermishandeling. De meeste signalen die kinderen afgeven zijn stressindicatoren, die aangeven dat er iets aan de hand is met het kind. Dit kan ook iets anders zijn dan kindermishandeling. Hoe meer signalen een kind van deze lijst afgeeft, hoe groter de kans dat er sprake zou kunnen zijn van kindermishandeling. De onderste punten zijn veelal voor de groep kinderen vanaf 4 jaar. Ontwikkelingsstoornissen Achterstand in de ontwikkeling Achteruit aan in de ontwikkeling Op latere leeftijd niet zindelijk Relationele problemen Ten opzichte van de ouders Totale onderwerping aan de wensen van de ouders Sterk afhankelijk gedrag ten opzichte van de ouders Onverschilligheid ten opzichte van de ouders Bang voor de ouders Vertoont heel ander gedrag als de ouders in de buurt zijn Ten opzichte van andere volwassenen Bij oppakken houd het kind zich opvallend stijf Bevriezing bij lichamelijk contact Allemansvriend Lege blik in ogen en vermijden van oogcontact Waakzaam, wantrouwend Protocol kindermishandeling versie April

8 8 P a g e Ten opzichte van andere kinderen Speelt niet met andere kinderen Is niet geliefd bij andere kinderen Wantrouwend Terugtrekken in eigen fantasiewereld Gedragsproblemen Plotselinge gedragsverandering Geen of nauwelijks spontaan spel Geen interesse in spel Labiel, nerveus Depressief Angstig Passief, in zichzelf gekeerd Apathisch, lusteloos Agressief Hyperactief Niet lachen, niet huilen Niet tonen van gevoelens, zelf niet bij lichamelijke pijn Eetproblemen Slaapstoornissen Vermoeidheid Destructief Schuld- en schaamtegevoelens Zelf verwondend gedrag Op latere leeftijd bedplassen/broekpoepen Medische signalen Lichamelijke kenmerken Blauwe plekken Krab- bijt of brandwonden Botbreuken Littekens Voedingsproblemen Ondervoeding Veel spugen Weigeren van voeding Verzorgingsproblemen Slechte hygiëne Ernstige luieruitslag Ondervoeding Onvoldoende kleding Onvoldoende geneeskundige en tandheelkundige zorg Veel ongevallen door onvoldoende toezicht Herhaalde ziekenhuisopnamen Steeds terugkomende ziekten door onvoldoende zorg Traag herstel door onvoldoende zorg Achterblijven in lengtegroei Protocol kindermishandeling versie April

9 9 P a g e Kenmerken ouders/gezin Ouder/kind relatiestoornis Ouder draagt kind als postpakketje Ouder troost kind niet bij huilen Ouder klaagt overmatig over kind Ouder heeft irreële verwachtingen ten aanzien van het kind Ouder toont weinig belangstelling voor het kind Signalen ouder Geweld in eigen verleden Apathisch en (schijnbaar) onverschillig Onzeker, nerveus en gespannen Onderkoeld brengen van eigen emoties Negatief zelfbeeld Steeds naar andere artsen/ziekenhuizen gaan Afspraken niet nakomen Kind opeens van opvang afhalen Aangeven het bijna niet meer aan te kunnen Ouder met psychiatrische problemen Verslaafde ouder Gezinskenmerken multi-problem gezin ouder die er alleen voor staat regelmatig wisselende samenstelling van het gezin isolement vaak verhuizen sociaaleconomische problemen: werkeloosheid, migratie veel ziekte in het gezin draaglast gezin gaat draagkracht te boven geweld wordt gezien als middel om problemen op te lossen Signalen specifiek voor seksueel misbruik Lichamelijke kenmerken verwondingen aan genitaliën vaginale infecties en afscheiding jeuk bij vagina/penis en/of anus problemen bij het plassen terugkomende urineweginfecties pijn in de bovenbenen pijn bij lopen en/of zitten seksueel overdraagbare ziekten Relationele problemen angst voor mannen of vrouwen in het algemeen angst voor een man of vrouw in het bijzonder sterk verzorgend gedrag, niet passend bij de leeftijd van het kind Protocol kindermishandeling versie April

10 10 P a g e Gedragsproblemen Afwijkend seksueel gedrag vaak en/of dwangmatig masturberen angst voor lichamelijk contact zoeken naar seksueel getint lichamelijk contact niet leeftijdsadequaat seksueel spel niet leeftijdsadequaat kennis van seksualiteit angst om zich uit te kleden angst om op de rug te liggen negatief lichaamsbeeld schrikken bij aanraking houterige motoriek, onderlichaam op slot geen plezier in bewegingsspel Signalen die specifiek zijn voor kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld agressie opstandigheid angst negatief zelfbeeld passiviteit, teruggetrokken zichzelf beschuldigen verlegenheid vroegtijdig alcohol- of drugsgebruik suïcidaliteit Problemen in het sociaal gedrag en competentie wantrouwen ten aanzien van de omgeving gebrek aan sociale vaardigheden sociaal isolement Schoolproblemen moeite met concentreren overcompenseren schooluitval Protocol kindermishandeling versie April

11 11 P a g e Observatieformulier Bij een vermoeden van kindermishandeling ga je eerst deze vragenlijst en de voorgaande signalenlijst na om erachter te komen of je ongerustheid gegrond is. Lees eerst goed alle vragen door alvorens het formulier in te vullen. Naam kind... Jongen/meisje Geboortedatum... Naam gastouder... Sinds wanneer is het kind in de opvang?... Sinds wanneer vertoont het kind opvallend gedrag?... Beschrijf het opvallende gedrag Hoe is het contact met anderen kinderen?... Hoe is het contact met volwassenen?... Hoe is de uiterlijke verzorging van het kind?... Hoe is de algehele ontwikkeling van het kind? (Bekijk/voeg toe de eventuele eerder gedane observatie voor de ontwikkeling) Motorisch... Cognitief... Hoe is het contact tussen gastouder en kind?... Is dit de laatste tijd veranderd?... Relevante informatie m.b.t. woon / thuis situatie: Protocol kindermishandeling versie April

12 12 P a g e Invulblad sociale kaart Controleer regelmatig of de gegevens van de sociale kaart kloppen. Vul veranderde gegevens in op deze extra invulbladen. Hierop is ook ruimte voor het invullen van gegevens van relevante instellingen die nog niet zijn genoemd. Het is handig om een leeg invulblad achter de hand te houden voor extra kopieën. Instelling: Adres: Telefoonnummer: Fax: Website: Contactpersoon: De instelling biedt: Beschrijving: advies / consult / melding / hulpverlening/ ondersteuning / voorlichting Overig: Instelling: Adres: Telefoonnummer: Fax: Website: Contactpersoon: De instelling biedt: Beschrijving: advies / consult / melding / hulpverlening/ ondersteuning / voorlichting Overig: Protocol kindermishandeling versie April

13 13 P a g e Adressen in Utrecht Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Nijenoord AS Utrecht Tel.nr.: Landelijke telefoonnummers: Advies en Meldpunt Kindermishandeling Kindertelefoon Landelijk Bureau Slachtofferhulp Transact NIZW Jeugd / Expertisecentrum Kindermishandeling Opvoedtelefoon Kindertelefoon (gratis nummer) dagelijks van uur tot uur of de SOS Telefonische Hulpdienst: (landelijk nummer) voor noodgevallen Kindertelefoon Utrecht Lucasbolwerk EG Utrecht Tel landelijkbureau@kindertelefoon.nl Alle AMKs zijn bereikbaar via het landelijke telefoonnummer: ( 0,05 per minuut). U wordt automatisch doorgeschakeld naar het AMK in uw eigen regio. Bureau Jeugdzorg Utrecht (bezoek volgens afspraak) Goeman Borgesiuslaan ET Utrecht Tel Website Protocol kindermishandeling versie April