Samenvatting Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (juli 2016)

Transcriptie

1 Samenvatting Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (juli 2016) Kindermishandeling; iedereen weet dat het bestaat, maar veel mensen beseffen niet dat het heel vaak voorkomt. Veel vaker dan u denkt! Meer dan kinderen zijn in Nederland jaarlijks slachtoffer van een dergelijk misdrijf. Vaak kunnen en mogen slachtoffertjes niet praten over hetgeen hen wordt aangedaan. Hiervoor is het van belang dat u tijdig de signalen ziet die zij uitzenden. We werken daarom met de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling; een stappenplan voor het handelen bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. De officiële meldcode is te vinden op onze websites: onder downloads. Wat is Kindermishandeling? Kindermishandeling is elke vorm van, voor de minderjarige, bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief, opdringen waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. ( Wet op de jeugdzorg, 2005) Wat is Huiselijk geweld? Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder valt lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging (al dan niet door middel van, of gepaard gaand met, beschadiging van goederen in en om het huis). Vormen van Huiselijk geweld/ Kindermishandeling: - Lichamelijke mishandeling: Het verwonden van het kind of staan toe dat het kind verwond wordt. - Lichamelijke verwaarlozing: Het kind onthouden wat het voor zijn lichamelijke gezondheid en ontwikkeling nodig heeft. - Psychische mishandeling: Het toebrengen van schade aan de emotionele en/of persoonlijkheidsontwikkeling van het kind. - Psychische verwaarlozing: Het kind onthouden wat het voor zijn geestelijke gezondheid en ontwikkeling nodig heeft. - Seksueel misbruik: Seksueel contact met een kind hebben of pogen te hebben, ter bevrediging van de seksuele gevoelens van de ouder/verzorger of anderen en/of uit geldelijk gewin. - Eergerelateerd geweld: Geestelijk of lichamelijk geweld dat wordt gepleegd vanuit een collectieve mentaliteit in reactie op een schending van de eer van een man, vrouw of familie. Taken en verantwoordelijkheden / Wie doet wat: - Gastouder: Signaleren, herkennen. Doorgeven aan (consulent of aandachtsfunctionaris van) Gastouderbureau Roodkapje. - Bemiddelingsmedewerker/consulent: Gastouder bespreekt signalen met consulent en/of aandachtsfunctionaris. Als gastouder signalen besproken heeft met consulent bespreekt consulent de signalen met de aandachtsfunctionaris. - Aandachtsfunctionaris. Volgt de stappen uit de officiële meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling.

2 Signalenlijst Als kinderen mishandeld, verwaarloosd en/of misbruikt worden, kunnen ze signalen uitzenden. Het gebruik van een signalenlijst kan zinvol zijn, maar biedt ook een zekere mate van schijnzekerheid. De meeste signalen zijn namelijk stressindicatoren, die aangeven dat er iets met het kind aan de hand is. Dit kan ook iets anders zijn dan kindermishandeling (echtscheiding, overlijden van een familielid, enz.). Hoe meer signalen van deze lijst een kind te zien geeft, hoe groter de kans dat er sprake zou kunnen zijn van kindermishandeling. Het is niet de bedoeling om aan de hand van een signalenlijst het 'bewijs' te leveren van de mishandeling. Het is wel mogelijk om een vermoeden van mishandeling meer te onderbouwen naarmate er meer signalen uit deze lijst geconstateerd worden. Een goed beargumenteerd vermoeden is voldoende om in actie te komen! Om na signalering een volgende stap te kunnen zetten, is het aan te bevelen dat een instelling beschikt over een handleiding ten aanzien van kindermishandeling. De signalenlijst kan dan als bijlage aan de handleiding worden toegevoegd. Een observatielijst kan een instrument zijn om de signalen beter in kaart te brengen. De lijst dient als hulpmiddel te worden gebruikt (de observatielijst is terug te vinden op onze website onder pedagogiek ). Wat is de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling? De meldcode is een overzichtelijk stappenplan (de volgorde is geen vast gegeven) waarin staat wat u moet doen als u verwaarlozing, mishandeling of misbruik signaleert. Doel van de meldcode is niet om tot meer meldingen te komen, maar om u te helpen bij het herkennen en handelen als u kindermishandeling of huiselijk geweld vermoedt. U als gastouder kunt de eerste stap zijn; het herkennen, signaleren van huiselijk geweld/ kindermishandeling. Sinds juli 2013 is er een gewijzigde versie van de meldcode in werking getreden. In de meldcode zijn 3 routes opgenomen en uitgewerkt, te weten: Route 1 Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling: u als gastouder vermoedt/signaleert iets bij een (opvang)kind. Route 2 Route bij signalen van mogelijk geweld- of zedendelict door een collega jegens een kind: een bemiddelingsmedewerker van het gastouderbureau vermoedt/signaleert grensoverschrijdend gedrag bij een aangesloten gastouder jegens een (opvang)kind. Route 3 Route bij signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen kinderen onderling.

3 Kort samengevat zien de 5 stappen van route 1 er als volgt uit: 1. U brengt de signalen in kaart waarop uw niet-pluisgevoel is gebaseerd; 2. U bespreekt deze signalen met uw bemiddelingsmedewerker van Gastouderbureau Roodkapje. Gastouderbureau Roodkapje schakelt zo nodig Veilig Thuis in; 3. Er volgt een gesprek met de ouders en indien mogelijk met het kind; 4. Samen met Gastouderbureau Roodkapje wordt de ernst van de situatie afgewogen. Bij twijfel kan Veilig Thuis helpen. 5. De laatste stap is de beslissing: gaat u hulp (al dan niet in samenwerking met Gastouderbureau Roodkapje) inschakelen of doet u een officiële melding van kindermishandeling bij Veilig Thuis? Indien u als gastouder iets vermoedt/signaleert, zal dit veelal ondergebracht kunnen worden onder route 1. Voor de andere routes en/of meer achtergrondinformatie verwijzen wij u naar de volledige Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling op en Signalen zijn niet altijd even duidelijk. Twijfelt u of uw niet-pluisgevoel te maken heeft met mishandeling? Zoek dan eens op signalen kindermishandeling op de website (Nederlands Jeugdinstituut). Maar bij Gastouderbureau Roodkapje is eveneens een signalenlijst op te vragen. Voor u als gastouder geldt vooral dat u altijd moet overleggen met Gastouderbureau Roodkapje als u vermoedt dat een van uw opvangkinderen hulp nodig heeft. Gastouderbureau Roodkapje staat te allen tijde tot uw beschikking voor vragen en advies. Dit kan telefonisch via telefoonnummer of via pedagogischehelpdesk@gastouderbureauroodkapje.nl.

4 Signalenlijst De signalen die in deze lijst vermeld worden, hebben betrekking op alle vormen van mishandeling. Onder een apart kopje zijn nog enkele signalen opgenomen die meer specifiek zijn voor seksueel misbruik. Om een duidelijk beeld te krijgen van wat er aan de hand zou kunnen zijn, is het van belang de hele context van het gezin erbij te betrekken. Daarom worden ook een aantal signalen van ouders en gezin genoemd. Signalenlijst kindermishandeling 0- tot 12-jarigen 1 PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN Ontwikkelingsstoornissen achterblijven in taal-, spraak-, motorische, emotionele en/of cognitieve ontwikkeling schijnbare achterstand in verstandelijke ontwikkeling * regressief gedrag niet zindelijk op leeftijd waarvan men het verwacht Relationele problemen - ten opzichte van de ouders: totale onderwerping aan de wensen van de ouders sterk afhankelijk gedrag ten opzichte van de ouders onverschilligheid ten opzichte van de ouders kind is bang voor ouder kind vertoont heel ander gedrag als ouders in de buurt zijn - ten opzichte van andere volwassenen: bij oppakken houdt het kind zich opvallend stijf bevriezing bij lichamelijk contact allemansvriend lege blik in ogen en vermijden van oogcontact waakzaam, wantrouwend. - ten opzichte van andere kinderen: speelt niet met andere kinderen is niet geliefd bij andere kinderen wantrouwend terugtrekken in eigen fantasiewereld. Gedragsproblemen plotselinge gedragsverandering geen of nauwelijks spontaan spel, geen interesse in spel labiel, nerveus, gespannen depressief angstig passief, in zichzelf gekeerd, meegaand, apathisch, lusteloos

5 agressief hyperactief destructief schuld- en schaamtegevoelens zelfverwondend gedrag niet lachen, niet huilen niet tonen van gevoelens, zelfs niet bij lichamelijke pijn eetproblemen eetstoornis (anorexia/boulimia) slaapstoornissen vermoeidheid, lusteloosheid bedplassen/broekpoepen 2. MEDISCHE SIGNALEN Lichamelijke kenmerken (specifiek voor lichamelijke mishandeling) blauwe plekken krab-, bijt- of brandwonden botbreuken littekens Voedingsproblemen ondervoeding voedingsproblemen bij baby's: steeds wisselen van voeding veel spugen weigeren van voeding achterblijven in lengtegroei Verzorgingsproblemen slechte hygiëne ernstige luieruitslag onvoldoende kleding onvoldoende geneeskundige en tandheelkundige zorg veel ongevallen door onvoldoende toezicht herhaalde ziekenhuisopnamen recidiverende ziekten door onvoldoende zorg traag herstel door onvoldoende zorg Overige medische signalen matig groeien of groeiachterstand, ondanks voldoende hoeveelheid voeding psychosomatische klachten zoals buikpijn, misselijkheid, hoofdpijn etc.

6 3. KENMERKEN OUDERS/GEZIN Ouder/kind relatiestoornis ouder draagt kind als een 'postpakketje' ouder troost kind niet bij huilen ouder klaagt overmatig over het kind ouder heeft irreële verwachtingen ten aanzien van het kind ouder toont weinig belangstelling voor het kind Signalen ouder geweld in eigen verleden apathisch en (schijnbaar) onverschillig onzeker, nerveus en gespannen onderkoeld brengen van eigen emoties negatief zelfbeeld steeds naar andere artsen/ziekenhuizen gaan ('shopping') afspraken niet nakomen kind opeens van peuterspeelzaal/kinderdagverblijf/school afhalen aangeven het bijna niet meer aan te kunnen ouder met psychiatrische problemen verslaafde ouder Gezinskenmerken multi-problem gezin ouder die er alleen voorstaat regelmatig wisselende samenstelling van gezin isolement vaak verhuizen sociaal-economische problemen: werkloosheid, slechte behuizing, migratie, etc. veel ziekte in het gezin draaglast gezin gaat draagkracht te boven geweld wordt gezien als middel om problemen op te lossen 4. SIGNALEN SPECIFIEK VOOR SEKSUEEL MISBRUIK Lichamelijke kenmerken verwondingen aan genitaliën vaginale infecties en afscheiding jeuk bij vagina en/of anus problemen bij het plassen recidiverende urineweginfecties pijn in de bovenbenen pijn bij lopen en/of zitten seksueel overdraagbare ziekten

7 Relationele problemen angst voor mannen of vrouwen in het algemeen of voor een man of vrouw in het bijzonder sterk verzorgend gedrag, niet passend bij de leeftijd van het kind (parentificatie) Gedragsproblemen afwijkend seksueel gedrag: excessief en/of dwangmatig masturberen angst voor lichamelijk contact of juist zoeken van seksueel getint lichamelijk contact niet leeftijdsadequaat seksueel spel seksueel agressief en dwingend gedrag ten opzichte van andere kinderen niet leeftijdsadequate kennis van seksualiteit angst om zich uit te kleden angst om op de rug te liggen angst voor zwangerschap negatief lichaamsbeeld: ontevredenheid over, boosheid op of schaamte voor eigen lichaam schrikken bij aangeraakt worden houterige motoriek (onderlichaam 'op slot') geen plezier in bewegingsspel 5.SIGNALEN HUISELIJK GEWELD Gedragsproblemen agressie: kopiëren van gewelddadig gedrag van vader (sommige kinderen, m.n. jongens kopiëren hun vaders gedrag door hun moeder of jongere broertjes/zusjes te slaan) opstandigheid alcohol- of drugsgebruik angst depressie negatief zelfbeeld passiviteit en teruggetrokkenheid zichzelf beschuldigen verlegenheid zelfmoordneigingen (suïcidaliteit) Problemen in sociaal gedrag en competentie wantrouwen ten aanzien van de omgeving gebrek aan sociale vaardigheden sociaal isolement: proberen thuissituatie geheim te houden en ondertussen aansluiting te vinden met leeftijdsgenoten (zonder deze mee naar huis te nemen) Schoolproblemen moeite met concentreren overcompenseren (opvallend extra inzet op school) schooluitval

8 Route bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling 1 In kaart brengen van de signalen, wat geeft u het niet-pluis gevoel?: Wat zijn de signalen? Maak hierbij onderscheid tussen feiten en veronderstellingen. Gebruik hiervoor eventueel de signalenlijst en observatielijst huiselijk geweld en kindermishandeling (Bijlage in handleiding meldcode op Verantwoordelijke: Gastouder 2 Bespreking van vermoeden: Bespreking van de signalen met de pedagogische helpdesk of directie van Roodkapje Verantwoordelijke: Consulente + Aandachtsfunctionaris 3 Plan van aanpak bepalen: Aandacht functionaris neemt evt. contact op met Veilig Thuis of Centrum voor Jeugd en Gezin. Verantwoordelijke: Aandachtsfunctionaris 4 Gesprek met de gast- en vraagouder: Leg alle partijen doel van het gesprek uit Beschrijf de waargenomen feiten Laat de vraag- en gastouder hierop reageren Geef indien nodig een interpretatie van de feiten adhv de reacties. Verantwoordelijke: Consulente 5 Weging van het geweld of de mishandeling: De vermoedens zijn na overleg niet bevestigd. Bespreek dit met de gast- en vraagouders. Sluit de zaak af. Er blijft twijfel bestaan Het vermoeden blijkt gegrond. Verantwoordelijke: Consulente in samenspraak met de aandachtsfunctionaris 6 Vervolg plan van aanpak: Geen melding bij Veilig Thuis, evt wel hulp organiseren Wel melding doen bij Veilig Thuis -Bespreek dit met de gast- en vraagouder Verantwoordelijke: Consulente & Aandachtsfunctionaris 7 Afsluiting: Evalueer hoe het proces gegaan is. Stel zo nodig afspraken bij Registreer Blijf alert op het welzijn van het kind/de kinderen Verantwoordelijk: Consulente samen met aandachtsfunctionaris