16 de Activiteitenverslag Cel voor Financiële Informatieverwerking

Transcriptie

1 16 de Activiteitenverslag 2009 Cel voor Financiële Informatieverwerking

2 VOORWOORD... 5 I SAMENSTELLING VAN DE CEL... 7 II WETGEVENDE ONTWIKKELINGEN... 9 Omzetting van de derde Europese richtlijn Wet van 18 januari 2010 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, en het Wetboek van vennootschappen... 9 III STATISTIEKEN Kerncijfers Van 1 december 1993 tot 31 december Evolutie over de 5 laatste jaren Evolutie van het aantal doorgemelde meldingen in vergelijking. met het aantal ontvangen meldingen Evolutie van het gemiddeld aantal meldingen per maand Evolutie van het aantal nieuwe dossiers per referentieperiode Evolutie van het aantal aan de parketten doorgemelde dossiers Verzet tegen de uitvoering van een verrichting Ontvangen meldingen Onderverdeling per jaar van het aantal meldende ondernemingen. en personen / totaal aantal meldende ondernemingen en personen Verdeling van het aantal meldingen per sector Verdeling van het aantal meldingen per jaar en per sector evolutie per jaar Overzicht van de verzoeken om inlichtingen ontvangen. van buitenlandse meldpunten evolutie per jaar Overzicht van de verzoeken om inlichtingen gericht aan buitenlandse meldpunten. in 2008 en Meldingen van de casino s Verdeling van het aantal meldingen per gerechtelijk arrondissement Dossiers Indeling van de dossiers volgens de aard van de belangrijkste verrichtingen Geseponeerde dossiers Openstaande dossiers Doormeldingen Aantal doorgemelde dossiers per meldende instelling

3 INHOUD 4.2. Door de Cel aangegeven bedragen in de doorgemelde dossiers Verdeling per gerechtelijk arrondissement van de dossiers die tussen 01/12/93 en 31/12/09 werden doorgemeld en het door de gerechtelijke overheden gegeven gevolg Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens de aard van de verrichting Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens witwasstadium Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens het belangrijkste onderliggend misdrijf Door de Cel aangegeven bedragen in de doorgemelde dossiers volgens. het belangrijkste onderliggend misdrijf Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens de nationaliteit. van de belangrijkste betrokkene Verdeling van de doorgemelde dossiers volgens verblijfplaats van de belangrijkste betrokkene...50 IV TRENDS OP VLAK VAN WITWASSEN EN FINANCIERING VAN TERRORISME Huidige trends Dossiers in verband met economische en financiële misdrijven Dossiers in verband met illegale handel Dossiers in verband met financiering van terrorisme Andere werkwijzen Gebruik van belastingparadijzen Witwassen in nichesectoren Witwassen en fraude met notionele intrest Financiële stromen Oplichting Illegale drughandel Handel in clandestiene werkkrachten Exploitatie van prostitutie Ernstige en georganiseerde fiscale fraude Financiering van terrorisme V ANDERE ACTIVITEITEN De Financiële Actiegroep (FAG) Het Comité van deskundigen van de Raad van Europa inzake de evaluatie van maatregelen ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (MONEYVAL) De Egmont Groep Internationale samenwerking Wederzijdse evaluaties Vorming van magistraten Diverse activiteiten

4

5 VOORWOORD Het aantal meldingen ontvangen door de CFI in 2009 is blijven toenemen tot uiteindelijk meldingen, hetzij een maandelijks gemiddelde van tegenover in 2008 en in Het aantal nieuwe dossiers (4.925) dat in de loop van datzelfde jaar werd geopend op basis van deze meldingen is nagenoeg op hetzelfde niveau gebleven als in 2007 (4.927) en 2008 (4.875). Dit toont aan dat de kwaliteit van de opsporingen door de financiële sector is gegroeid. De CFI ontvangt steeds vaker per dossier een groter aantal meldingen afkomstig van verschillende melders. Als we rekening houden met de witgewassen bedragen die preventief werden opgespoord en die door de CFI werden overgemaakt aan de gerechtelijke overheden, dan bereikt het totaal hiervan in het jaar ,42 miljoen EUR. Dit cijfer, dat veel hoger is dan de vorige jaren, vloeit voornamelijk voort uit de doormelding van één enkel dossier waarin een globale stroom van 1,7 miljard EUR afkomstig van een Oost-Europese bank via het Belgische banksysteem werd doorgesluisd met als bestemming verschillende tegenpartijen wereldwijd. De analyse in deze zaak toonde duidelijk het verband aan tussen de eigenlijke opdrachtgevers van de bankverrichtingen en feiten van ernstige en georganiseerde fiscale fraude, corruptie, verduistering, oplichting of georganiseerde misdaad. Deze zaak toont ten overvloede het volume en de flexibiliteit aan waarmede misdaadgeld wordt omgezet, alsook het grensoverschrijdend karakter ervan en de banden met fondsen van multi-criminele oorsprong. In dit opzicht moet de overheersende aanwezigheid van financiële, economische en sociale misdaad die aan de basis liggen van de omstreden bedragen opgespoord door de CFI in 2009 vooral opvallen in een context van internationale crisis. Op één jaar vertegenwoordigen de gecumuleerde bedragen in dit soort dossiers alleen al 1.971,49 miljoen EUR van het reeds vermelde totaal van 2.141,42 miljoen, hetzij 92 %. Deze vaststelling is een beduidende indicator van de echte dreiging die de financiële netwerken van de misdaad- en ondergrondse* economie kunnen betekenen voor de stabiliteit van de socio-economische structuur van de democratische staten. In casu geldt deze vaststelling des te meer door eraan te herinneren dat de bevoegdheid van de CFI tot doormelding naar de parketten enkel kan uitgeoefend worden voor de meest ernstige misdaadvormen die aan de basis liggen van de opgespoorde gelden. Een concreet voorbeeld hiervan is dat van de verschillende filières van mensenhandel, exploitatie van de prostitutie (Afrikaanse en Oost-Europese netwerken) en handel in clandestiene werkkrachten (bouwsector en industriële reinigingssector) waarvan 227 dossiers in 2009 werden overgemaakt aan het openbaar ministerie. De uitbuiting van de slachtoffers van deze netwerken gaat samen met het plegen van belangrijke fraude op het vlak van de sociale zekerheid en de fiscale wetgeving. De opbrengst van deze fraude vergroot nogmaals de illegale winst van de organisatoren en van diegenen die op één of andere wijze hun steun verlenen als mededader en/of medeplichtige, weze het in het buitenland of in eigen land. In dit type van parallelle circuits is het gebruik van bankverrichtingen in de tijd beperkt tot het strikt noodzakelijke om aan de verrichtingen een wettelijke schijn te geven, zoals dit het geval is bij fictieve vennootschappen en de tussenkomst van een stroman. Dit betekent eveneens dat het gebruik van baargeld één van de meest geschikte middelen blijft die deze structuren toelaat de sporen van de onrechtmatige inkomsten te doen verdwijnen. Over het algemeen - overigens net zoals in moeten we het belang onderlijnen van het gebruik van contant geld in de witwasoperaties die werden opgespoord, ontleed en overgemaakt aan de verschillende parketten. 5

6 Dit fenomeen vindt men ook terug in de dossiers die werden overgemaakt met betrekking tot ernstige en georganiseerde fiscale fraude. Zo bereiken in 2008/2009, voor wat enkel deze dossiers betreft, de contante inkomende stromen een bedrag van 41,815 miljoen EUR voor een totaal van 91,477 miljoen EUR voor de girale verrichtingen komende van het buitenland en 55,327 miljoen afkomstig van de Belgische banken. Voor de uitgaande stromen tellen we een totaal bedrag van 20,696 miljoen contanten voor een samengeteld bedrag van 71,306 miljoen bankoverdrachten naar het buitenland en 62,181 miljoen naar een rekening in België als bestemming. Het contant geld vertegenwoordigt zodoende 28,5 % van de verrichtingen in het eerste geval en 15,4 % in het tweede geval. De aangehaalde voorbeelden, waaronder deze die in het huidige activiteitenverslag worden uitgewerkt, zetten één van de rollen van de CFI op de voorgrond. Naast haar operationele kerntaak heeft de Cel eveneens de opdracht deze tendensen onder de aandacht te brengen. Zodoende kunnen zowel de privé als de publieke partners, die betrokken zijn in de strijd tegen het witwassen, te gelegener tijd worden gewaarschuwd. Zij hebben zo de mogelijkheid een tegenstrategie uit te werken, geëigende procedures in te voeren en zo nodig hun acties op mekaar af te stemmen. Het optimaal functioneren van het hele systeem zou moeten leiden tot het recupereren van een maximum aan misdaadkapitaal. De nieuwe coördinerende opdracht waarmee de CFI belast werd door de wet van 18 januari 2010 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (BS van 26 januari 2010) draagt tot deze logica bij. Het nieuwe artikel 22 bepaalt inderdaad: Deze autoriteit krijgt tevens de opdracht te zorgen voor overleg en een doeltreffende samenwerking tussen de nationale overheidsinstanties die rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken zijn bij de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, met inachtneming van hun specifieke bevoegdheden. ** De wetgever heeft aldus bekrachtigd hetgeen altijd al de leidraad is geweest van de werking van de CFI: een zo doeltreffende mogelijke schakel in een geïntegreerd samenwerkingssysteem tussen zowel de publieke als de privésector in de strijd tegen het fenomeen van het witwassen. Men kan niet omheen deze vaststelling: de witwasactiviteiten zijn inderdaad de financiële verzamelplaats van alle ernstige misdaadvormen waaronder de economische, de sociale en de financiële criminaliteit - met als doel het pure winstbejag. Om deze reden moeten de inspanningen die op dit gebied reeds werden geleverd binnen het preventieve en strafrechtelijke stelsel worden gehandhaafd en voortgezet. De beoordeling hiervan zal tijdens de 4e evaluatieronde van de FATF gebeuren waarvan de aanvang in 2012 wordt verwacht. België zal normaal één van de eerste Staten zijn waarvan de doeltreffendheid van haar globale systeem ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme zal worden getoetst. Jean-Claude Delepière * De studies die regelmatig op internationaal niveau werden gemaakt zijn van oordeel dat het witwassen van geld elk jaar tussen de 2 en 5 % van het wereldwijde BBP vertegenwoordigen (cfr. de uiteenzetting door het IMF tijdens de vergadering van de FATF in oktober 2009). Volgens het IMF, zou het wereldwijde BBP in miljard USD vertegenwoordigen ( Zich baserende op de schatting van 2 tot 5 % van het BBP, zouden we in 2009 dus een totaal van tot miljard USD van witgewassen bedragen behalen. ** De wet van 18 januari 2010 die de derde Europese antiwitwasrichtlijn (2005/60/CE) omzet, moest worden opgenomen in het nationaal recht voor 15 december Ondertussen heeft de Cel reeds initiatieven genomen om de meldende sectoren te informeren over nieuwe opduikende fenomenen (money mules, fraude inzake CO2-emissierechten, Braziliaanse clandestiene werkkrachten, Nigeriaanse oplichting).

7 I. SAMENSTELLING VAN DE CEL 1 Voorzitter :...Dhr. Jean-Claude DELEPIÈRE Vicevoorzitter : Dhr. Philippe de MÛELENAERE Plaatsvervangende voorzitters : HH. Boudewijn VERHELST Philippe de KOSTER Leden : HH. Michel J. DE SAMBLANX Luc BATSELIER Jean-Claude LEYS Johan DENOLF Hoofd van de onderzoeksdienst : Dhr. Kris MESKENS Hoofd van de administratie : Dhr. Philippe BOSMAN 1. Toestand op 31/12/2009 7

8

9 II. WETGEVENDE ONTWIKKELINGEN Omzetting van de derde Europese richtlijn Wet van 18 januari 2010 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, en het Wetboek van vennootschappen Op 26 januari 2010 verscheen in het Belgisch Staatsblad de wet van 18 januari 2010 tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, en het Wetboek van vennootschappen. Deze wet trad in werking op 5 februari De wet van 18 januari 2010 beoogt voornamelijk twee doelstellingen. Enerzijds de omzetting naar Belgisch recht van de Richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 oktober 2005 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme de derde antiwitwasrichtlijn 2, evenals van haar uitvoeringsrichtlijn, Richtlijn 2006/70/EG van de Commissie van 1 augustus 2006 tot vaststelling van uitvoeringsmaatregelen van richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad wat betreft de definitie van politiek prominente personen en wat betreft de technische criteria voor vereenvoudigde klantenonderzoeksprocedures en voor vrijstellingen op grond van occasionele of zeer beperkte financiële activiteiten 3. Anderzijds houdt de wet van 18 januari 2010 ook rekening met de resultaten van de evaluatie van het Belgische stelsel ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme die in juni 2005 door de Financiële Actiegroep tegen het Witwassen van Geld (FAG) werd uitgevoerd om na te gaan of het stelsel conform is aan de FAGaanbevelingen en om de doeltreffendheid ervan te toetsen 4. Hoewel het Belgische stelsel over het geheel genomen grotendeels in overeenstemming werd bevonden met de FAGaanbevelingen, waren er nog een aantal aanpassingen aan het wettelijk kader nodig om volledig te beantwoorden aan bepaalde aanbevelingen. Naast de aanpassingen die noodzakelijk zijn om de richtlijn om te zetten en die rekening houden met het derde wederzijdse evaluatieverslag van België door de FAG, wijzigt de wet van 18 januari 2010 tot slot ook de structuur van de wet en hernummert het de artikelen om tegemoet te komen aan de vermeerdering van het aantal bepalingen sinds De eisen gesteld aan de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme ondergingen de laatste jaren een belangrijke evolutie op internationaal vlak, en dit meer in het bijzonder door de herziening van de 40 aanbevelingen van de FAG in juni 2003 en de aanneming van de Bijzondere FAG-aanbevelingen in de strijd tegen de financiering van terrorisme in 2001 en In België werd met deze internationale normen reeds in zeer grote mate rekening gehouden door de wet van 12 januari 2004 tot wijziging van het preventief antiwitwasstelsel 5, benevens meer specifiek wat de financiële sector betreft, door het Reglement van de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen van 27 juli 2004, goedgekeurd door Koninklijk besluit van 8 oktober 2004, en door haar Circulaire van 22 november 2004 over de waakzaamheidsverplichtingen met betrekking tot de cliënteel en de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme 6. Grosso modo kan men stellen dat de wet van 18 januari 2010 geen essentiële wijzigingen teweegbrengt voor de financiële sector, daar heel wat verplichtingen die nu reeds vervat zitten in het hiervoor vernoemd Reglement van de Commissie voor het Bank-, Financieen Assurantiewezen, worden overgenomen in de wet van 11 januari Men kan echter wel van een Big Bang spreken voor de niet-financiële beroepen die onder de wet van 11 januari 1993 vallen. 2. PB L 309 van 25 november 2005, blz PB L 214 van 4 augustus 2006, blz Het verslag is beschikbaar op de webstek van de Cel voor financiële informatieverwerking ( 5. Wet tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld, de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen, en de wet van 6 april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de beleggingsondernemingen, de bemiddelaars en beleggingsadviseurs, B.S., 23 januari Circulaire PPB 2004/8 en D.250 van 22 november 2004, gewijzigd door circulaire PPB 2005/5 en D.258 van 12 juli

10 Voor een gedetailleerd en artikelsgewijs overzicht van al de wijzigingen die door de wet van 18 januari 2010 werden aangebracht aan het preventief antiwitwasstelsel kan verwezen worden naar het Overzicht van de aangebrachte wijzigingen aan de wet van 11 januari 1993 door de wet van 18 januari Wij beperken ons daarom hieronder tot een opsomming van de belangrijkste wijzigingen: om te voldoen aan het toepassingsgebied van de derde antiwitwasrichtlijn, moest enkel het toepassingsgebied ratione personae voor de financiële ondernemingen (artikel 2, 1) aangepast worden. Dit werd uitgebreid tot instellingen voor collectieve belegging die hun effecten rechtstreeks verhandelen bij het publiek. In het verlengde van de inwerkingtreding van de wet van 14 december 2005 houdende afschaffing van de effecten aan toonder, werd het toepassingsgebied ook uitgebreid tot de vereffeningsinstellingen als bedoeld in artikel 23, 1, van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten ; de definitie van de financiering van terrorisme werd aangepast aan de richtlijn 2005/60/EG, en komt overeen met artikel 2, 2, b), van het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie van 13 juni 2002 inzake terrorismebestrijding, en artikel 2 van het Internationaal verdrag ter bestrijding van de financiering van terrorisme, opgemaakt te New York op 9 december 1999 ; de lijst met onderliggende misdrijven opgesomd in de wet van 11 januari 1993 omvat nu diefstal of afpersing. De verzwarende omstandigheden bij diefstal of afpersing met geweld of bedreiging werden geschrapt ; de identificatieverplichtingen met betrekking tot de uiteindelijke begunstigden van de cliënt worden uitgebreid: het begrip uiteindelijke begunstigen wordt in de wet vastgelegd aan de hand van een 25% drempel van de aandelen of stemrechten van een vennootschap, of 25% van het vermogen van een rechtspersoon of een juridische constructie ; de identificatie en verificatiegegevens door cliënten en hun uiteindelijke begunstigden hebben voortaan betrekking op hun naam, de voornaam, de geboortedatum en de geboorteplaats, en slechts in de mate van het mogelijke op hun adres ; voor handelaren in diamant worden de identificatieverplichtingen uitgebreid tot hun diamantleveranciers waarbij aankoopverrichtingen leiden tot betalingen in contanten ; er worden maatregelen ingebouwd om de identificatie van de uiteindelijke begunstigde te vergemakkelijken wanneer de cliënt een vennootschap of een rechtspersoon is. De eerste maatregel bestaat erin de cliënt-vennootschappen/rechtspersonen te verplichten om betreffende hun uiteindelijke begunstigden de nodige informatie te verschaffen aan de meldingsplichtigen, wanneer ze met hen een zakenrelatie aangaan of wanneer ze een occasionele verrichting uitvoeren. De tweede maatregel last een nieuwe bepaling in het Wetboek van vennootschappen in die een mededelingsplicht oplegt aan niet-beursgenoteerde vennootschappen die aandelen aan toonder of gedematerialiseerde aandelen hebben uitgegeven voor belangrijke deelnemingen vanaf de drempel van 25% zodat de cliënt-vennootschappen zelf over de nodige informatie beschikken om aan hun mededelingsverplichting aan de meldingsplichtigen te voldoen ; een identificatiedrempel van EUR wordt ingevoerd voor de procedures ter identificatie van de cliënten van casino s die een financiële verrichting wensen uit te voeren in verband met het spel, en dit in zoverre er geen vermoeden is van witwassen van geld of van financiering van terrorisme ; De wet van 12 januari 2004 voorzag reeds in de mogelijkheid voor financiële instellingen om een beroep te doen op een derde zaakaanbrenger voor de uitvoering van hun klantenonderzoeksmaatregelen. De wet breidt thans deze mogelijkheid uit naar alle andere categorieën van niet-financiële personen en instellingen beoogd door de wet van 11 januari 1993 ; Overzicht van de aangebrachte wijzigingen aan de wet van 11 januari 1993 door de wet van 18 januari 2010 (

11 het risicobenaderingsprincipe ( risk-based approach ) wordt volledig ingebouwd in de wet. Versoepelde klantenonderzoeksmaatregelen voor bepaalde cliënten/uiteindelijke begunstigden en producten worden limitatief opgesomd in de wet. De gevallen waar een verscherpt klantenonderzoek vereist is, staan niet-limitatief opgesomd in de wet. Een verscherpt klantenonderzoek en aldus een verhoogde bestendige waakzaamheid moet worden toegepast door de meldingsplichtigen in alle situaties die omwille van hun aard een hoger risico op witwassen van geld of financiering van terrorisme kunnen inhouden ; de verplichting om een schriftelijk verslag op te stellen naar aanleiding van het onderzoek van een verrichting die, of een feit dat, verband kan houden met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme wordt uitgebreid tot de niet-financiële beroepen ; de verplichting om over een passende organisatie en passende interne controleprocedures te beschikken wordt uitgebreid naar de niet-financiële beroepen ; de financiële instellingen krijgen onrechtstreeks toegang tot het Rijksregister van de natuurlijke personen, waardoor zij de identificatiegegevens kunnen verifiëren van de cliënten en van de lasthebbers en de uiteindelijke begunstigden van de cliënten die niet aanwezig zijn bij hun identificatie, en de identificatiegegevens van hun cliënten en van de lasthebbers en de uiteindelijke begunstigden van hun cliënten actualiseren ; voortaan moeten de aan de wet onderworpen personen en instellingen bij de aanwerving van hun werknemers en vertegenwoordigers nagaan zo deze over een passende professionele betrouwbaarheid beschikken ten aanzien van de risico s die verbonden zijn aan de taken en de functies die zij zullen moeten uitoefenen ; de verplichting om een antiwitwasverantwoordelijke aan te stellen wordt uitgebreid naar de niet-financiële beroepen die hun activiteiten uitoefenen binnen grote structuren ; het verbod tot betaling in contanten wordt verstrengd ; aan de CFI wordt formeel de taak toevertrouwd te waken over een efficiënte samenwerking en de coördinatie van het overleg tussen de nationale autoriteiten die betrokken zijn in de bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme ; de burgerlijke aansprakelijkheid van de CFI als administratieve overheid, alsook deze van de bestuurs- en beslissingsorganen bij de uitoefening van hun wettelijke opdracht, kan voortaan enkel worden ingeroepen in geval van bedrog of zware fout ; de CFI kan zich voortaan niet enkel verzetten tegen de uitvoering van de verrichting waarvan ze door een melder op de hoogte werd gebracht vóór het verstrijken van de uitvoeringstermijn, maar kan deze bevoegdheid nu eveneens gebruiken om in het kader van de behandeling van een melding de uitvoering van verrichtingen te verhinderen bij een andere financiële instelling, zonder dat deze laatste zelf een melding heeft verricht ; de omvang van de kennisgevingsplicht voor advocaten wordt verduidelijkt naar aanleiding van het arrest nr. 10 van 23 januari 2008 van het Grondwettelijk Hof. Alleen wanneer de advocaat een activiteit uitoefent in één van de materies die zijn opgesomd in het nieuwe artikel 3 (vroeger artikel 2ter), buiten zijn specifieke opdracht van verdediging of vertegenwoordiging in rechte en van het verlenen van juridisch advies, is hij onderworpen aan de verplichting om gegevens waarvan hij kennis heeft aan de CFI mee te delen. Juridisch advies valt bijgevolg onder het beroepsgeheim, tenzij de advocaat deelneemt aan witwasactiviteiten of activiteiten voor financiering van terrorisme, het juridisch advies voor witwasdoeleinden of voor financiering van terrorisme wordt verstrekt, of de advocaat weet dat zijn cliënt juridisch advies wenst voor witwasdoeleinden of voor financiering van terrorisme. In dergelijke gevallen blijft de meldplicht bestaan ; 11

12 naar aanleiding van voormeld arrest van het Grondwettelijk Hof heeft de wetgever beslist dat ook de notarissen, de bedrijfsrevisoren, de accountants, de belastingconsulenten, de erkende boekhouders alsook de erkende boekhouders-fiscalisten, genieten van de vrijstelling om te melden aan de CFI wanneer zij juridisch advies verschaffen binnen het kader van hun beroepsuitoefening. Voor de toepassing van deze vrijstelling gelden dezelfde grenzen als deze vermeld in fine van voorgaande alinea ; wanneer een aan de wet onderworpen instelling een antiwitwasverantwoordelijke heeft, komt het in beginsel deze laatste toe om tot een melding aan de CFI over te gaan. Voor de in het nieuwe artikel 3 bedoelde niet-financiële beroepen die geen antiwitwasverantwoordelijke hebben aangesteld, is het aan de beroepsbeoefenaar (gerechtsdeurwaarder, notaris, bedrijfsrevisor, accountant, belastingconsulent of advocaat, via zijn stafhouder) om zelf die melding te verrichten ; afwijkingen op het verbod om de cliënt of derden in kennis te stellen van het feit dat inlichtingen werden verstrekt aan de CFI, of dat een onderzoek naar het witwassen van geld of de financiering van terrorisme loopt dan wel zou kunnen worden ingesteld, worden onder strikte voorwaarden toegelaten ; bescherming van de melders tegen bedreiging, daden van agressie of intimidatie wordt uitdrukkelijk voorzien in de wet ; kennisgevingplicht van de controleoverheden geldt niet langer enkel en alleen bij een bewijs van witwassen of financiering van terrorisme, maar nu ook bij een vermoeden ; de CFI kan voortaan ook haar bevoegdheden uitoefenen om bijkomende informatie te verzamelen wanneer het federaal parket haar inlichtingen verschaft in het kader van een gerechtelijk onderzoek of een vooronderzoek in verband met de financiering van terrorisme, alsook wanneer het Europees Bureau voor Fraudebestrijding van de Europese Commissie (OLAF) haar informatie verschaft in het kader van een onderzoek inzake fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Unie ; naar aanleiding van de beperkende maatregelen ten aanzien van Iran wordt, in uitvoering van verordening (EG) nr. 423/2007 zoals gewijzigd door de verordening (EG) nr. 1110/2008, de doormeldingsbevoegdheid van de CFI naar het parket uitgebreid tot ernstige aanwijzingen van financiering van proliferatie van gevoelige nucleaire activiteiten of van ontwikkeling van overbrengingssystemen voor nucleaire wapens ; de uitzonderingen op het versterkt beroepsgeheim van de CFI worden beter afgelijnd en uitgebreid. Wanneer de CFI een dossier doormeldt aan het parket met informatie inzake het witwassen van geld voortkomend uit een misdrijf in verband met de handel in clandestiene werkkrachten of mensenhandel, zal de CFI voortaan ook stelselmatig de arbeidsauditeur op de hoogte stellen in het licht van zijn specifieke bevoegdheid inzake sociaal strafrecht. Bovendien licht de CFI de sociale inlichtingen - en opsporingsdienst (SIOD) in over alle doormeldingen aan de gerechtelijke overheden van witwasdossiers in verband met overtredingen die een weerslag kunnen hebben inzake sociale fraude ; de adviesbevoegdheden van de CFI worden uitgebreid ; de bevoegdheid om bij reglement de toepassingsmodaliteiten te bepalen van de verplichtingen bepaald bij hoofdstuk II van de wet wordt uitgebreid tot alle controleoverheden ; Vroeger verleende de wet van 11 januari 1993 aan de bevoegde controle- of toezichthoudende overheden of de bevoegde tuchtoverheden enkel een uitdrukkelijke bestraffingbevoegdheid- in geval inbreuk werd gepleegd op het preventieve stelsel ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme. Overeenkomstig voornoemde Europese en internationale bepalingen gelast de wet deze overheden thans ook uitdrukkelijk met de daadwerkelijke controle van de bedoelde verplichtingen. 12

13 13

14

15 III. STATISTIEKEN 1. KERNCIJFERS 1.1. Van 1 december 1993 tot 31 december 2009 Aantal meldingen Aantal doormeldingen Verhouding doormeldingen / aantal meldingen 48,64% Aantal dossiers Aantal doorgemelde dossiers Verhouding doorgemelde dossiers / aantal dossiers 28,15% Totaal van de bedragen in de door de Cel doorgemelde dossiers* ,62 Aantal verzetten 371 * Bedragen in miljoen EUR Sommige meldingen slaan op afzonderlijke verrichtingen die verband houden met één zaak. Daarnaast kunnen meerdere meldingen die uitgaan van een meldende instelling betrekking hebben op één en dezelfde zaak. Overigens bevat eenzelfde zaak veelal meldingen vanwege verschillende instellingen. Dergelijke meldingen worden door de Cel gebundeld in één dossier. De statistieken van 2009 worden beïnvloed door een omvangrijk dossier waarmee een totaalbedrag van meer dan 1,7 miljard EUR is gemoeid en dat werd doorgemeld omwille van ernstige aanwijzingen van witwassen van geld uit georganiseerde misdaad. Dit dossier wordt nader toegelicht in deel IV. "Trends op vlak van witwassen en financiering van terrorisme" Evolutie over de 5 laatste jaren Aantal meldingen Aantal nieuwe dossiers Aantal doorgemelde dossiers Bedragen aangegeven in de doorgemelde dossiers* 636,2 799,5 623,7 711, ,42 Aantal verzetten * Bedragen in miljoen EUR Aantal meldingen

16 1.3. Evolutie van het aantal doormeldingen in vergelijking met het aantal ontvangen meldingen Aantal gecumuleerde meldingen Aantal gecumuleerde doormeldingen Verhouding doormeldingen / aantal meldingen 56,21% 55,30 % 53,45 % 51,16% 48,64% ,21 55,3 53,45 51,16 Verhouding doormeldingen / aantal meldingen 48, Evolutie van het gemiddeld aantal meldingen per maand Tussen 1 januari 2009 en 31 december 2009 ontving de Cel meldingen. Het gemiddeld aantal meldingen per maand is zodoende gestegen van in 2008 naar in 2009 (1.069 in 2007) of een stijging van 10,41% (33,8% sinds 2007) Gemiddeld aantal meldingen

17 1.5. Evolutie van het aantal nieuwe dossiers per referentieperiode Na een eerste ontleding van de meldingen werden in nieuwe dossiers geopend Aantal nieuwe dossiers Evolutie van het aantal doorgemelde dossiers In 2009 werden dossiers doorgemeld aan de parketten, nadat het onderzoek door de Cel ernstige aanwijzingen van witwassen van geld of financiering van terrorisme in de zin van de wet van 11 januari 1993 aan het licht had gebracht. De doormeldingen betreffen dossiers die zowel in 2009 als in voorafgaande jaren gemeld werden Aantal aan de parketten doorgemelde dossiers Verzet tegen de uitvoering van een verrichting In 2009 maakte de Cel in 38 gevallen gebruik van haar bevoegdheid om zich te verzetten tegen de uitvoering van een verrichting. De Cel bevroor tijdelijk activa voor een waarde van 5,7 miljoen EUR. Dit bedrag mag niet verward worden met de inbeslagnemingen en verbeurdverklaringen waartoe de gerechtelijke overheden overgaan ingevolge inlichtingen verstrekt door de Cel en waarbij het om beduidend hogere bedragen gaat. 17

18

19 2. ONTVANGEN MELDINGEN 2.1 Onderverdeling per jaar van het aantal meldende ondernemingen en personen / totaal aantal meldende ondernemingen en personen Onderverdeling van de financiële ondernemingen en beroepen meld. ond / pers. Kredietinstellingen Wisselkantoren Levensverzekeringsondernemingen Beursvennootschappen Hypothecaire ondernemingen Verzekeringsmakelaars Ondernemingen voor consumentenkrediet Uitgevers of beheerders van kredietkaarten Beleggingsondernemingen Andere Totaal Onderverdeling van de niet-financiële ondernemingen en beroepen meld. ond / pers. Notarissen Boekhoudkundige en fiscale beroepen Bedrijfsrevisoren Casino s Gerechtsdeurwaarders Advocaten Vastgoedmakelaars Handelaren in diamant Bewakingsondernemingen Totaal

20 Andere instellingen meld. ond / pers. Douane Totaal Verdeling van het aantal meldingen per sector Onderstaande tabel geeft de verdeling weer van de meldingen naargelang de herkomst Cijfers voor 2009 van 01/01/09 tot 31/12/09 % Wisselkantoren ,08 Kredietinstellingen ,14 Casino s ,14 Douane 957 5,57 De Post 584 3,4 Buitenlandse meldpunten 402 2,34 Notarissen 251 1,46 Andere 320 1,87 Totaal % Wisselkantoren 58% Wisselkantoren 21% Kredietinstellingen 21% Kredietinstellingen 6% Casino s 6% Douane 3% De Post 6% Casino s 6% Douane 3% De Post 2% Buitenlandse meldpunten 2% Notarissen 2% Andere 2% Buitenlandse meldpunten 2% Notarissen 2% Andere 20