Notitie. Externe veiligheid. Kampstraat - Sebastiaanstraat te Leudal

Transcriptie

1 Notitie Externe veiligheid Kampstraat - Sebastiaanstraat te Leudal 24 januari 2011

2

3 Inhoud Externe veiligheid 2 Inleiding 2 Relevant beleid en achtergrond 3 Analyse kwetsbaarheid en risicobronnen 4 Beperkt kwetsbaar of kwetsbaar 4 Rijksweg A2 5 Aardgasleiding Z KR 6 Aardgasleidingen A-585-KR-083 en A-521-KR Verantwoording groepsrisico 7 Verantwoording Rijksweg A2 7 Verantwoording aardgasleidingen 8 Conclusie 11 1

4 Externe veiligheid Inleiding Externe veiligheid richt zich op het beheersen van activiteiten die een risico voor de omgeving kunnen opleveren, zoals milieurisico s, transportrisico s en risico s die kunnen optreden bij de productie, het vervoer en de opslag van gevaarlijke stoffen in inrichtingen. Bij de (her)inrichting van een gebied bepaalt de externe veiligheidssituatie mede de ruimtelijke (on)mogelijkheden. Afbeelding 1: Plangebied In de omgeving van de Kampstraat te Ell in de gemeente Leudal vindt een aantal ontwikkelingen plaats: Realisatie van twee woningen aan de Kampstraat; Realisatie van één woning aan de Sebastiaanstraat; Legalisering van een recreatief bedrijf; Beëindiging van een pluimveebedrijf. 2

5 In de omgeving van het plangebied zijn vier risicobronnen aanwezig, die van invloed zijn op deze ontwikkelingen. In deze notitie wordt beschreven welke invloed deze risicobronnen hebben op de ontwikkeling en wordt aangegeven of de ontwikkeling vanuit de externe veiligheidssituatie verantwoord is. Achtereenvolgens wordt ingegaan op: - Relevant beleid en achtergrond; - Analyse kwetsbaarheid risicobronnen - Verantwoording groepsrisico - Conclusie Relevant beleid en achtergrond In het kader van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) moet worden onderzocht of er sprake is van aanwezigheid van risicobronnen in de nabijheid van de locatie waarop het Wro besluit betrekking heeft en dienen het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR), en de eventuele toename hiervan, beschouwd te worden. Het PR is de kans per jaar dat een persoon op een bepaalde plaats overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen, indien hij onafgebroken en onbeschermd op die plaats zou verblijven. Het PR wordt weergegeven met risicocontouren rondom een inrichting of langs een vervoersas. De normstelling heeft de status van een grenswaarde die niet overschreden mag worden. Voor bestaande situaties wordt het niveau van 10-5 per jaar als grenswaarde gehanteerd, 10-6 per jaar geldt als richtwaarde. Voor nieuwe situaties geldt een grenswaarde van 10-6 per jaar. Een richtwaarde is daarbij niet van toepassing. Het GR kan worden beschouwd als de maat van maatschappelijke ontwrichting in geval van een calamiteit (en drukt dus de kans per jaar uit dat een groep mensen van minimaal 10 personen overlijdt als rechtstreeks gevolg van een calamiteit). De normstelling heeft de status van een oriënterende waarde. Deze waarde is geen vastgestelde wettelijke norm. Desondanks hebben overheden en betrokken private instellingen een inspanningsverplichting om te voldoen aan deze oriënterende waarde en dient een toename van het GR bestuurlijk te worden verantwoord. Regelgeving transport van gevaarlijke stoffen over wegen, water en spoor De regelgeving met betrekking tot het transport van gevaarlijke stoffen over openbare wegen, water en spoorwegen is neergelegd in de circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen (crnvgs). Deze circulaire kan worden beschouwd als voorloper van een eventuele wettelijke verankering van de risiconormen en is geldig tot uiterlijk 31 juli In 2012 treedt het Besluit transportroutes externe veiligheid (Btev) in werking. Hierin staan regels op het gebied van externe veiligheid voor de ruimtelijke inrichting rond wegen, waterwegen en spoorwegen met vervoer van gevaarlijke stoffen. Vooruitlopend op de inwerkingtreding van het Btev zijn de Basisnetten Weg en Water als bijlage bij de crnvgs opgenomen. 3

6 Regelgeving transport van gevaarlijke stoffen via buisleidingen Op 1 januari 2011 is het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) in werking getreden. Het Bevb regelt onder andere welke veiligheidsafstanden moeten, worden aangehouden rond buisleidingen met gevaarlijke stoffen. De normstelling is in lijn met het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi). Daarmee zijn nieuwe kwetsbare objecten binnen de PR 10-6 contour niet toegestaan. Ook is vastgesteld dat wanneer binnen het invloedsgebied van een buisleiding een ruimtelijk besluit wordt genomen, de verantwoordingsplicht van toepassing is. Het Bevb gaat uit van een belemmerde strook van 4 of 5 meter, afhankelijk van de werkdruk. Voor deze strook geldt een bouwverbod en een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen gebouwen zijnde, of van werkzaamheden. Net als bij het Bevi worden de risicoafstanden en rekenmethodiek die volgen uit het Bevb opgenomen in een regeling, de Regeling externe veiligheid buisleidingen (Revb). Analyse kwetsbaarheid en risicobronnen Beperkt kwetsbaar of kwetsbaar Het plan maakt 3 woningen mogelijk. Woningen zijn kwetsbare objecten in het kader van het Bevi, tenzij het gaat om maximaal 2 woningen per hectare. In dit geval wordt uitgegaan van kwetsbare objecten. Tevens wordt een recreatief bedrijf (landgoed Lemmenhof) gelegaliseerd. Het recreatieterrein beschikt over een hotel, 5 vakantiehuizen (waaronder 1 groepsaccommodatie) en een camping met 28 standplaatsen. Omdat het recreatieterrein voorziet in een verblijf van meer dan 50 personen, wordt het terrein beschouwd als een kwetsbaar object. Het is daarom van belang dat de ruimtelijke effecten van - in de omgeving aanwezige risicobronnen worden beschouwd. In de omgeving van het plangebied zijn vier risicobronnen gelegen. Het gaat om: Rijksweg A2; Aardgasleiding Z KR-054, 40 bar en 14,5 inch; Aardgasleiding A-585-KR-083, 66,2 bar en 42 inch; Aardgasleiding A-521-KR-083, 66,2 bar en 36 inch. In afbeelding 2 is de ligging van de risicobronnen ten opzichte van het plangebied weergegeven. Een analyse per risicobron volgt. 4

7 4 Afbeelding 2: Uitsnede risicokaart provincie Limburg Rijksweg A2 Het deel van de A2 dat nabij het plangebied is gelegen, is het wegvak L39 (Kelpen-Grathem). Dit wegvak heeft geen veiligheidscontour, maar als gevolg van het transport van brandbare vloeistoffen is langs de route een plasbrandaandachtsgebied gelegen van 30 meter uit de rand van de rijbaan (exclusief vluchtstrook). Binnenn dit gebied dient bij eventuele bebouwing een afweging gemaakt te worden. Voor het wegvak L39 zijn, op basis van de Eindrapportage Basisnet Weg, de volgende jaarintensiteiten van gevaarlijke stoffen bekend: Stofcategorie LF1 LF2 GF2 GF3 Totaal E V 1 Omschrijving Intensiteit Brandbare vloeistoffen Brandbare vloeistoffen Brandbare gassen 114 Brandbare gassen Tabel 1: Aantal tankwagens per jaar: A2 1 totaal aantal externe veiligheid relevante stofcategorieën (som van stofcategorieën LF1, LF2, LT1 t/m LT6, GF1 t/m GF3 en GT1 t/m GT5) 5

8 In de Eindrapportage Basisnet Weg is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd, waaruit gebleken is dat brandbare vloeistoffen weinig invloed hebben op het groepsrisico en toxische stoffen een geringe bijdrage leveren vanwege de beperkte transportintensiteit. Er is een wezenlijk verband geconstateerd tussen een wijziging van de hoeveelheid GF3 (LPG) en een wijziging van de ligging van de PR 10-6 contour en GR. Met betrekking tot het vervoer van de stofcategorie GF3 zijn de volgende vervoersaantallen op wegvak L39 weergegeven: Huidige jaarintensiteit; vrachtwagens Vervoersplafond: vrachtwagens Het invloedsgebied van het groepsrisico (1%-letaliteitsgrens) is gelegen op meer dan meter vanwege enkele transporten uit de stoffengroep GT4 (toxische gassen). Het vigerende beleid, de crnvgs, vereist een verantwoording van het groepsrisico indien sprake is van een toename van het GR of een overschrijding van de oriëntatiewaarde. Buiten 200 meter van de weg gelden in principe geen beperkingen aan het ruimtegebruik. Op grond van het Btev is een verantwoording noodzakelijk, wanneer ontwikkelingen zich afspelen binnen 200 meter van de weg. In dit plan is sprake van een toename van het aantal aanwezigen binnen het invloedsgebied, maar buiten 200 meter afstand van de A2. Het groepsrisico zal, gezien de ruime afstand tot de A2, beperkt toenemen. Binnen het plasbrandaandachtsgebied worden geen nieuwe ontwikkelingen mogelijk gemaakt. In het kader van een goede ruimtelijke ordening worden de aspecten zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid beknopt beschouwd in de verantwoording. Hiervoor dient advies te worden gevraagd bij de regionale brandweer. Aardgasleiding Z KR Ten oosten van het plangebied is op circa 130 meter een gasleiding gelegen met een werkdruk van 40 bar en 14,5 inch. Deze leiding heeft geen PR 10-6 contour en een invloedsgebied van 155 meter (geëxtrapoleerd). Omdat binnen het invloedsgebied van deze leiding geen (beperkt) kwetsbare bestemmingen worden toegevoegd, zijn er geen belemmeringen voor de ontwikkeling. Een berekening of verantwoording is niet noodzakelijk. Aardgasleidingen A-585-KR-083 en A-521-KR-083 Centraal in het plangebied zijn twee aardgastransportleidingen van de NV Nederlandse Gasunie gelegen, met kenmerk A-585-KR-083 en A-521-KR-083. De leidingen lopen parallel aan elkaar en hebben respectievelijk een werkdruk en diameter van 66,2 bar en 42 en 36 inch. Beide leidingen hebben geen PR 10-6 contour. De invloedsgebieden bedragen 490 meter en 310 meter. Omdat de leiding A-585-KR-083 de grootste ruimtelijke implicaties heeft, wordt deze in het vervolg beschouwd. Aangezien het gaat om twee leidingen wordt wel rekening gehouden met cumulatie van risico. In de externe veiligheid bestaat geen norm voor cumulatie van risico s. In de verantwoording wordt hier beknopt op ingegaan. Het domino-effect (falen van een leiding als gevolg van ander leidingfalen) is berekend in de PR 10-6 contour. Het is daarom niet noodzakelijk om te beschouwen. Het invloedsgebied van 490 meter overlapt het gehele plangebied. In het Bevb is vastgelegd dat als een ruimtelijk besluit wordt genomen binnen het invloedsgebied van een leiding een verantwoording dient plaats te vinden. Het plan zal resulteren in een toename van het groepsrisico. Indien de waarde van het 6

9 GR lager is dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde, of indien dit plan met zekerheid minder dan 10% aan het groepsrisico zal bijdragen, is het plan vrijgesteld van kwantificering van het GR. Gezien het extensieve bebouwingskarakter van de omgeving van de gasleiding is het zeer aannemelijk dat de waarde van het GR lager is dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde. Een inventarisatie van de populatie komt bij de verantwoording aan bod. De maximale gemiddelde dichtheid in het gebied bedraagt 2,7 personen per hectare. Een rustige woonwijk heeft ter vergelijking een dichtheid van circa 25 personen per hectare. Hierdoor wordt deze gedachtelijn bekrachtigd. Een berekening van het GR is dus niet noodzakelijk. Op voorhand is te zeggen dat de ontwikkeling zal leiden tot een, in termen van risico verwaarloosbare, toename van het groepsrisico. Een verantwoording is noodzakelijk. Op grond van het Bevb bedraagt de belemmerde strook langs hogedruk aardgastransportleidingen 5 meter aan weerszijden van de leiding. De leidingen en de belemmerde strook zijn opgenomen op de verbeelding. Voor deze strook geldt een bouwverbod en een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen bouwwerken zijnde, of van werkzaamheden. Binnen de belemmerde zone wordt bebouwing in dit plan niet toegestaan. Verantwoording groepsrisico In deze verantwoording wordt ingegaan op het maatgevende scenario en de aspecten zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid van zowel de Rijksweg A2 en de aardgasleidingen. Verantwoording Rijksweg A2 Een toename van het groepsrisico dient op basis van de crnvgs verantwoord te worden. Maatgevende scenario : BLEVE De brandweer bereidt zich voor op de gevolgen van een zogenaamd maatgevend scenario. Voor gevaarlijke stoffen over de A2 wordt dit scenario door LPG transporten gevormd. Voor LPG transport is het maatgevende scenario een BLEVE (Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion) van een tankauto tijdens transport. Een warme BLEVE treedt op bij een externe brand, een koude BLEVE treedt op wanneer de tank bezwijkt door een mechanische oorzaak. Het optredende effect en het moment van exploderen is afhankelijk van de inhoud van de tank. Het toxisch scenario (toxische wolk) heeft het grootste effectgebied en is daarmee tevens een relevant scenario. Risicoreducerende bronmaatregelen Het treffen van fysieke maatregelen aan de bron of overdrachtsmaatregelen ter beperking van het GR ten gevolge van het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg is voor een BLEVE niet effectief en ligt niet binnen het bereik van de initiatiefnemer. Voor de levering van LPG aan de aanwezige LPG-tankstations kan geen gebruik worden gemaakt van andere routeringen. In het convenant LPG-autogas is afgesproken hoe de sector de bevoorrading van LPG-tankstations veiliger maakt. De sector heeft voor 1 januari 2010 maatregelen getroffen die de externe veiligheidsrisico's verminderen. Het aanbrengen van hittewerende coating op LPG-tankauto's is één van de maatregelen die zijn genomen. Als de coating bij een ongeluk in tact blijft, geeft dit de brandweer meer tijd en meer mogelijkheden om een BLEVE te voorkomen. 7

10 Zelfredzaamheid Zelfredzaamheid is het zichzelf kunnen onttrekken aan een dreigend gevaar, zonder daadwerkelijke hulp van hulpverleningsdiensten. De mogelijkheden voor zelfredzaamheid bestaan globaal uit schuilen en ontvluchting. Het zelfredzame vermogen van personen in de buurt van een risicovolle bron is een belangrijke voorwaarde om grote effecten bij een incident te voorkomen. Bij het scenario van een koude BLEVE zal er geen tijd beschikbaar zijn voor zelfredding. Bij een warme BLEVE is er mogelijk beperkte vluchttijd. Gezien deze korte tijd zijn er geen mogelijkheden tot evacuatie. Daarom zullen de personen op eigen kracht het gebied moeten ontvluchten in geval van een incident. De maatregelen ter bevordering van de zelfredzaamheid zullen daarom in de planologische, organisatorische en bouwkundige sfeer moeten worden gezocht. Buiten 200 meter zijn in principe geen bouwkundige maatregelen noodzakelijk op grond van de crnvgs. De kwetsbare bestemmingen in het invloedsgebied zijn grondgebonden en zijn daarmee relatief eenvoudig te ontvluchten. De wegen Kampstraat, Meidoornstraat en Sebastiaanstraat leiden zuid- of westwaarts uit de richting van de A2. De regionale brandweer zal in een advies nader ingaan op de zelfredzaamheid in het gebied. Bestrijdbaarheid De regionale brandweer dient in het kader van de verantwoording om advies gevraagd te worden. In het advies zal worden ingegaan op de bereikbaarheid van het gebied voor hulpdiensten en in hoeverre voldoende blusvoorzieningen aanwezig zijn. Resteffect Na het treffen van maatregelen resteert een resteffect. Dit betreft een inschatting van het aantal doden, gewonden en materiële schade bij de representatieve scenario's ondanks de getroffen maatregelen. Het resteffect van een BLEVE laat zich lastig bepalen. In relatie tot zelfredzaamheid worden maatregelen beschreven op welke wijze de kans op dodelijke slachtoffers in het plangebied kan worden verminderd. Over het aantal gewonden kunnen geen concrete uitspraken worden gedaan. De genoemde maatregelen zullen zorgen voor een daling van het aantal gewonden en schade in het plangebied. De mate van daling is afhankelijk van meerdere factoren, bijvoorbeeld de vorm van gebouwen, de vullingsgraad van de tank, de hoeveelheid vrijgekomen gevaarlijke stoffen, weersinvloeden e.d.). De schade die resteert zal bestaan uit brand veroorzaakt door de hitte van de BLEVE (secundaire brand) en materiële schade aan gebouwen en inventaris door drukeffecten. Verantwoording aardgasleidingen Als gevolg van de toename van het groepsrisico is een verantwoording verplicht voor de aardgasleidingen A-585-KR-083 en A-521-KR-083. Deze verantwoording kan, omdat de waarde van het GR niet hoger is 0,1 maal de oriëntatiewaarde, op basis van art. 8 Revb, beknopt van aard zijn. Voor bestemmingsplannen geldt dat een beperkte verantwoording bestaat uit: De personendichtheid in het inventarisatiegebied De mogelijkheden tot maatregelen, zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid. 8

11 Personendichtheid De personendichtheidd binnen het inventarisatiegebied dient in beeld te worden gebracht. De grootte van het inventarisatiegebied wordt bepaald aan de hand van het invloedsgebied. Het invloedsgebied bedraagt 490 meter aan weerszijden van de leiding. Dat betekent dat, op basis van revisie 4 van de eisen omgevingsdata, de populatie in een inventarisatiestrook van 980 meter (2x het invloedsgebied) vermeerderd met 1 kilometer aan weerszijden van het gebied in kaart wordt gebracht. Het inventarisatiegebied is daarmee ruim meter lang en 980 meter breed. De oppervlakte bedraagt 388 hectare. In afbeelding 3 is het inventarisatiegebied weergegeven. Afbeelding 3: Leidingen (oranje), inventarisatiegebied (paars) en liggingg plangebied (blauw) 9

12 Omschrijving Aantal of aantal m 2 Aantal aanwezigen huidige situatie Aantal aanwezigen nieuwe situatie Bestaand Nieuw Overdag (08:00-18:30) Avond/ Nacht (18:30-08:00) Overdag (08:00-18:30) Avond/ Nacht (18:30-08:00) (Bedrijfs)woningen Handreiking verantwoordingsplicht groepsrisico Kassen 4,2 ha 4,2 ha Schatting Bron Agrarische 13 ha 13 ha PGS 1, deel 6 bedrijvigheid Winkels (o.a Schatting supermarkt) Recreatieterrein Schatting Sportvelden 3,2 ha 3,2 ha PGS 1, deel 6 Horeca PGS 1, deel 6 Totaal aanwezigen Tabel 2: Geraamde aantal aanwezigen in inventarisatiegebied van A-585-KR-083 Binnen dit inventarisatiegebied zijn het aantal woningen geteld, zijn de verschillende functies in kaart gebracht en is een schatting gedaan van bedrijfsoppervlakten. In tabel 2 is af te lezen tot welke populatieaantallen dit leidt. Deze populatieaantallen kunnen geschat zijn of op basis van PGS 1, deel 6 of de Handreiking verantwoordingsplicht zijn bepaald. Deze bronnen geven richtlijnen om te komen tot een betere raming van het aantal personen. In de nieuwe situatie heeft het inventarisatiegebied een dichtheid van 1,7 personen per hectare (avonden nachtperiode) en 2,7 personen per hectare in de avond en nacht. Dit is een zeer lage dichtheid en ten opzichte van de oude situatie (2,5 personen per hectare in de avond/nachtperiode) een beperkte toename van het aantal aanwezigen. Ter vergelijking: een rustige woonwijk heeft een dichtheid van 25 personen per hectare. De lage dichtheid is te verklaren door het extensieve bebouwingskarakter (relatief veel landbouwgrond, natuur en wegen) binnen het inventarisatiegebied. Maatgevende scenario: fakkelbrand Het maatgevende scenario voor een gasleiding is een fakkelbrandincident als gevolg van een beschadiging. Hierdoor ontstaan secundaire branden. Directe bestrijding is niet mogelijk, omdat de fakkelbrand direct optreedt na beschadiging van de leiding. Secundaire branden kunnen wel geblust worden. Er dient rekening te worden gehouden met een cumulatie van het risico, omdat de plangebieden binnen het invloedsgebied van meerdere leidingen zijn gelegen. Het advies van de regionale brandweer zal hier op ingaan. 10

13 Risicoreducerende bronmaatregelen Maatregelen aan de bron of overdrachtsmaatregelen om het GR te beperken zijn niet reëel vanuit maatschappelijke en economische motieven. Bovendien liggen deze buiten het bereik van de initiatiefnemer. Zelfredzaamheid Ontvluchting in het geval van een fakkelbrandincident (is zichtbaar voor aanwezigen) is mogelijk buiten de 100% letaliteitsgrens, mits er geen bijzondere beperkingen zijn ten aanzien van zelfredzaamheid van aanwezigen. In het plan worden 3 woningen gerealiseerd en een recreatieterrein gelegaliseerd. Er behoeft geen rekening te worden gehouden met groepen met een beperkte zelfredzaamheid. De wegen Kampstraat, Meidoornstraat en Sebastiaanstraat leiden zuid-, noord- of westwaarts uit de richting van een eventueel incident met de leiding. Voor een effectieve zelfredzaamheid verdient het in het algemeen aanbeveling om de volgende maatregelen te treffen: de op- en afritten zodanig in te richten dat de vluchtwegen van de risicobron af lopen; de gebouwen loodrecht te projecteren ten opzichte van de risicobron. de kwetsbare bestemmingen binnen het plangebied ver mogelijk van de risicobron te realiseren; de gebouwen zodanig te ontwerpen zodat niet-verblijfsruimten als bergingen, keukens, wc's en trappenhuizen aan de zijde van de risicobron zijn geplaatst; De regionale brandweer zal advies geven over eventueel aan te bevelen bouwkundige maatregelen. Bestrijdbaarheid De regionale brandweer dient in het kader van bestrijdbaarheid om advies gevraagd te worden. In het advies zal worden ingegaan op de bereikbaarheid van het gebied voor hulpdiensten en in hoeverre voldoende blusvoorzieningen aanwezig zijn. Conclusie In of nabij het plangebied bevinden zich vier risicobronnen in de vorm van transport van gevaarlijke stoffen over de A2 en drie aardgasleidingen. Het plangebied ligt buiten de veiligheidszone van de A2 maar binnen het invloedsgebied van het groepsrisico (GR). De toename van 57 aanwezigen in de avond/nachtperiode over een afstand van ruim 200 meter zal een verwaarloosbare toename van het GR opleveren. Een beperkte verantwoording is gegeven. De oostelijke zijde van het plangebied is gelegen binnen het invloedsgebied van de aardgasleiding Z KR-054. Omdat binnen het invloedsgebied geen (beperkt) kwetsbare objecten aanwezig zijn, is een verantwoording niet benodigd. De leidingen A-585-KR-083 en A-521-KR-083 transporteren aardgas en doorkruisen het plangebied. De leidingen hebben geen PR 10-6 contour. Het invloedsgebied van de leidingen overlapt het gehele plangebied. Een verantwoording is gegeven voor de toename van het groepsrisico. Hierbij is een populatieinventarisatie gemaakt en zijn de aspecten zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid beschouwd. Een berekening van het GR is niet noodzakelijk omdat de huidige waarde van het GR in het gebied, gelet op het extensieve bebouwingskarakter, lager zal zijn dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde. 11

14 De regionale brandweer zal met betrekking tot zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid een advies geven en aangeven in hoeverre sprake is van een acceptabele veiligheidssituatie. Het bevoegd gezag zal dit bevestigen en dient kennis te nemen van het restrisico. 12

15

16